INHOUDSOPGAVE TABLE DES MATIÈRES

IX

Inhoudsopgave – table des matières

INHOUDSOPGAVE TABLE DES MATIÈRES

Individuele arbeidsverhoudingen de lege lata – Relations de travail individuelles de lege lata Bijdrage 1.

Beginselen van behoorlijk bestuur in personeelsmateries: zowel voor ambtenaren als voor overheidscontractanten?

Daniël Cuypers

Inleiding: opzet en indeling

1

3

5

Hoofdstuk I. Ruim kader van de onderzoeksvraag § 1. Geleidelijke toenadering tussen publiek recht en privaat recht § 2. Dilemma: fundamentele keuzes § 3. Eén vertrekpunt in de rechtsbescherming: vastheid van betrekking 1. Vastheid van betrekking: een sociaal grondrecht voor alle werkenden 2. Dynamische werking van het Europees recht 3. Direct belang van het Europees recht voor de onderzoeksvraag

6 6 9 11 11 12 13

Hoofdstuk II. Algemene rechtsbeginselen en beginselen van behoorlijk bestuur in het ambtenarenrecht en in het arbeidsrecht § 1. Algemene rechtsbeginselen in het bestuursrecht § 2. Functies van de beginselen van behoorlijk bestuur § 3. Plaats van de algemene rechtsbeginselen in de hiërarchie van de normen § 4. Toepassingsgebied van de beginselen van behoorlijk bestuur § 5. Beginselen van behoorlijk burgerschap § 6. Algemene rechtsbeginselen in het arbeidsrecht § 7. Onderzoek naar de redenen van deze aarzeling § 8. (Beperkte) doorwerking? § 9. Geen fundamentele bezwaren tegen doorwerking van de beginselen

14 14 15 16 18 18 19 22 24 26

Hoofdstuk III. Oplijsting van de beginselen in het bestuursrecht en toetsing aan het arbeidsrecht § 1. Zorgvuldigheidsbeginsel 1. Matrixbeginsel in het bestuursrecht 2. Zorgvuldigheidsbeginsel in het arbeidsrecht § 2. Het motiveringsbeginsel 1. Een niet-geschreven grondrecht in het bestuursrecht

27 27 27 28 30 30

X


2. Het motiveringsbeginsel en het ontslag: een strijdperk in het arbeidsrecht 3. Cassatio locuta, causa finita? 4. Heropening van het debat in het licht van nieuw artikel 63 Arbeidsovereenkomstenwet en de WES 5. Discriminatie van de bedienden in de publieke sector 6. Discriminatie van de vakbondsafgevaardigden in de publieke sector § 3. Het redelijkheidsbeginsel 1. Een correctie op discretionaire bevoegdheden 2. Groeiend beginsel in het arbeidsrecht § 4. Gelijkheidsbeginsel 1. Een grondwettelijk beginsel in het bestuursrecht 2. Het gelijkheidsbeginsel in het arbeidsrecht § 5. Hoorplicht (audi et alteram partem) 1. Een algemeen aanvaard beginsel in het bestuursrecht 2. Bronnen en doel van de hoorplicht 3. Toepassingsgebied van de hoorplicht in het bestuursrecht 4. Uitzonderingen op de hoorplicht 5. Modaliteiten van het horen 6. De hoorplicht in het arbeidsrecht 7. Toch een hoorplicht als algemeen rechtsbeginsel? § 6. Het onpartijdigheidsbeginsel 1. Principe 2. Grenzen van het onpartijdigheidsbeginsel 3. Het onpartijdigheidsbeginsel in het arbeidsrecht: een beperking van de disciplinaire macht van de werkgever § 7. Het rechtszekerheids- en vertrouwensbeginsel 1. Het rechtszekerheids- en vertrouwensbeginsel in het bestuursrecht 2. Rechtszekerheids- en vertrouwensbeginsel in het arbeidsrecht § 8. Het algemeen beginsel van de redelijketermijneis 1. De redelijke termijn in het bestuursrecht 2. Stringente termijnen in het arbeidsrecht

53 55 55 56 60 60 60

Hoofdstuk IV. Conclusies

61

Contribution 2. La modification unilatérale des conditions de travail du personnel contractuel : l’impossible alchimie

65

31 32 33 34 37 38 38 39 41 41 42 46 46 47 47 49 49 49 51 52 52 53

Inger De Wilde et Pierre Joassart

I. Introduction

67

II. Principe de changement versus interdiction de modification unilatérale 2.1. Le principe de changement comme fondement juridique de la modification unilatérale en droit de la fonction publique 2.2. La modification unilatérale dans le droit du travail du secteur privé 2.2.1. Le point de départ : pacta sunt servanda 2.2.2. L’interdiction de modification d’un élément essentiel 2.2.3. L’interdiction de modification d’un élément convenu 2.2.4. L’acte équipollent à rupture 2.2.5. Une évolution : un pouvoir de modification limité 2.2.5.1. Le ius variandi contractuel

68 68 70 70 71 72 73 73 73


2.2.5.2. Le principe de bonne foi 2.2.5.3. Le ius dominandi 2.2.5.4. Synthèse : que reste-t-il aujourd’hui du ius variandi ?

74 74 75

III. La loi du changement, l’interdiction de modification unilatérale et les membres du personnel contractuel des autorités publiques 3.1. La primauté de la loi du changement 3.2. L’application intégrale de l’interdiction de modification unilatérale

75 76 76

IV. Examen de jurisprudence récente en matière de modification unilatérale pour des contractuels de la fonction publique 4.1. La fonction 4.2. La rémunération 4.3. Le lieu de travail 4.4. Autres modifications

77 78 79 81 81

V.

81 82 83 83 85

Pistes de réflexion pour une plus grande flexibilité 5.1. La statutarisation 5.2. Une limitation des contrats de travail à l’essentiel 5.3. La qualification conventionnelle d’un élément comme accessoire 5.4. De lege ferenda

86

VI. Conclusion

Bijdrage 3.

Arbeidsongeschiktheidscircuits in de publieke sector, met de focus op de ambtenaren

Sophie Aerts en Ria Janvier

87

Lijst van afkortingen

90

1. Inleiding 1.1. Probleemstelling 1.2. Opzet

90 90 93

2.

Juridische basis voor de sociale bescherming van ambtenaren 2.1. Rechtspositieregeling 2.2. Arbeidsongevallen en beroepsziekten 2.3. Welzijnswetgeving

95 95 97 98

3.

‘Statutair’ arbeidsongeschiktheidsbegrip 3.1. Ziekteverlof 3.2. Disponibiliteit wegens ziekte 3.3. Verminderde prestaties om medische redenen 3.4. Tussentijdse overwegingen

4. Tijdelijke arbeidsongeschiktheid 4.1. Ziekteverlof 4.1.1. Vereiste arbeidsongeschiktheid 4.1.2. Principes 4.1.2.1. Opbouw van het ziektekrediet

99 99 100 101 101 103 103 103 103 103

XI

XII


4.1.2.2. Bijzonderheden bij de toerekening op het ziektekrediet 4.1.3. Gevolgen 4.1.3.1. Behoud van zijn normale wedde 4.1.3.2. Behoud van alle andere rechten 4.1.4. Verdere specificaties 4.1.4.1. Interferentie met bestaande verlof- en prestatieregimes 4.1.4.2. Interferentie tussen arbeidsongeschiktheid en jaarlijkse vakantie 4.1.4.3. Overdracht van bij een andere publieke werkgever opgebouwde ziektedagen 4.1.4.4. Opbouw van ziektekrediet door voordien contractuele personeelsleden 4.1.4.5. Informatieverstrekking 4.1.5. Quid, na uitputting van het ziektekrediet? 4.2. Disponibiliteit wegens ziekte 4.2.1. Wel of geen statutaire regeling 4.2.2. Principes 4.2.3. Gevolgen 4.3. Verminderde prestaties om medische redenen 4.3.1. Principe en doel 4.3.2. Modaliteiten 4.3.2.1. Diversiteit 4.3.2.2. Bevoegde instantie 4.3.2.3. Initiatiefrecht 4.3.2.4. Vereiste minimale voorafgaande afwezigheid 4.3.2.5. Wedertewerkstellingspercentage 4.3.2.6. Verdeling van de verminderde prestaties over de werkweek 4.3.2.7. Initiële duur en verlengingen 4.3.2.8. Schorsing 4.3.3. Gevolgen 4.3.3.1. Algemeen 4.3.3.2. Toerekening op het ziektekrediet 4.4. Vergelijkende overzichten 4.5. Tussentijdse overwegingen

104 105 105 105 106 106

5. Definitieve arbeidsongeschiktheid 5.1. Algemeen 5.2. Vroegtijdige pensionering 5.2.1. Principe 5.2.2. Interferentie met de rechtspositieregelingen 5.2.3. Pensioencommissie 5.2.3.1. Bevoegdheid 5.2.3.2. Beslissingen 5.2.4. Tijdelijk versus definitief pensioen 5.2.5. Ambtshalve inrustestelling vanaf de leeftijd van zestig jaar 5.3. Tussentijdse overwegingen

127 127 128 128 129 129 129 130 131 132 133

6.

135 135 136 137 138

Welzijnswetgeving 6.1. Soorten gezondheidsonderzoeken 6.2. Toetsingskader 6.3. Toepassingsproblemen ten aanzien van statutaire personeelsleden 6.4. Tussentijdse overwegingen

106 107 107 108 108 109 109 109 110 111 111 112 112 112 113 113 114 114 115 116 116 116 116 117 126


7. Handicap 7.1. Algemeen 7.2. Begrip ‘handicap’ 7.3. Begrip ‘redelijke aanpassingen’ 7.4. Interferentie met de statutaire bepalingen 7.4.1. Inhoud van de redelijke aanpassingen 7.4.2. Definitieve arbeidsongeschiktheid en handicap 7.4.2.1. Interactie met de vervroegde oppensioenstelling 7.4.2.2. Aanpassing van de arbeidstijd 7.4.2.3. Functiewijziging 7.4.2.4. Verankering 7.5. Tussentijdse overwegingen

138 138 139 141 141 141 143 143 144 145 150 150

8.

151 151 152 153 153 154 155

Eigenzinnig besluit 8.1. Hervorming van de ziektepensioenen voor de ambtenaren als vertrekpunt 8.2. Gevolgen voor het arbeidsongeschiktheidsbegrip 8.3. Reductie van het aantal arbeidsongeschiktheidscircuits 8.4. Ziekteverlofregeling ‘revisited’ 8.5. Verminderde prestaties ‘restyled’ 8.6. Definitieve arbeidsongeschiktheid ‘redefined’

Bijdrage 4.

De impact van de rechtsmachtsverdeling tussen de Raad van State en de gewone (arbeids)rechter bij geschillen in personele aangelegenheden in de publieke sector

Alexander De Becker

159

1. Inleiding

161

2. Start van de arbeidsrelatie

164

3. Objectieve aanwervingsprocedure

170

4. Herkwalificatie van de arbeidsrelatie

174

5. Vermenging van beide tewerkstellingsvormen

176

6. Tucht

177

7. Divergente rechtspraak inzake het stakingsrecht

179

8. Conclusie

181

Contribution 5. L’influence du droit européen sur le droit de la fonction publique belge Introduction

183

Bruno Lombaert et Sophie Adriaenssen 185

XIII

XIV


187 187 187

1. Le principe de libre circulation des travailleurs 1.1. Les conditions d’accès à la fonction publique (a) La nationalité (i) La règle constitutionnelle d’égal accès à tous les emplois publics ne bénéficie qu’aux Belges (ii) La libre circulation des travailleurs européens s’étend, pour une large part, au secteur public (iii) Le droit de la fonction publique belge s’adapte à la jurisprudence européenne (iv) En guise de conclusion : quelle influence sur la fonction publique belge ? (b) La langue (c) Les qualifications professionnelles 1.2. La carrière 1.3. Le droit à la pension publique

197 202 206 214 220

2. Le principe de l’égalité de traitement

222

3. Conclusion

227

Collectieve arbeidsverhoudingen de lege ferenda – Relations de travail collectives de lege ferenda

231

187 190 194

Contribution 6. La conciliation des conflits collectifs dans le secteur public versus le secteur privé 233

Sophie du Bled et Brigitte Roefs

1. Introduction

235

2.

237 237 237 239

Historique 2.1. La proposition de loi du 13 novembre 2008 2.2. Le Protocole no 170/1 2.3. Les dispositions législatives et réglementaires 2.4. Les autres dispositifs de conciliation des conflits collectifs dans le secteur public 2.4.1. La SNCB 2.4.2. La Sûreté de l’État 2.4.3. Le SPF Justice

240 240 240 241

3. Champ d’action

241

4. Missions des conciliateurs sociaux dans les services publics

242

5. Les modalités d’exercice de la mission de conciliateur 5.1. Situation dans le secteur privé 5.1.1. En général 5.1.2. Initiative de la demande et convocation du bureau de conciliation 5.1.3. Modalités de fonctionnement du bureau de conciliation 5.1.4. Le résultat de la délibération du bureau 5.2. Situation dans le secteur public

243 243 243 243 244 244 245


5.2.1. En général 5.2.2. Qui demande la conciliation ? 5.2.3. Comment se déroule un processus de conciliation ? 5.2.4. Le produit de la conciliation 5.2.5. Cadre de fonctionnement global des conciliateurs sociaux du secteur public : Protocole no 193/3

245 246 247 248 249

6. La pratique de la conciliation « secteur public »

250

7. Conclusion

253

Contribution 7. La notion de représentativité dans le cadre de la loi du 19 décembre 1974 organisant les relations entre les autorités publiques et les syndicats des agents relevant de ces autorités

255

Filip Dorssemont

1. Introduction

257

2. Représentativité : que sais-je ?

258

3. L’identification de l’organisation représentative a. Une comparaison entre le secteur privé et le secteur public b. L’absence d’une association patronale habilitée pose-t-elle problème ?

259 259 262

4. Les enjeux de la représentativité

266

5. Liberté syndicale et représentativité a. Une relation épineuse b. Appréciation

267 267 270

6. Le droit à l’action collective et la représentativité

273

7. En guise de conclusion : de la « triangularité » et de la « bipolarité »

276

Bijdrage 8.

Collectieve arbeidsovereenkomsten in de publieke sector? Een tweeluik

Inger De Wilde en Patrick Humblet

277

Deel 1. Morceau de fantaisie 1. Een vanzelfsprekende (?) afwezigheid 1.1. Waarom (niet)? 1.2. Wat te doen?

280

2. … et quasi cursores vitai lampada tradunt

282

3. De collectieve arbeidsovereenkomst: een privaatrechtelijk vredesverdrag 3.1. De cao op de blinde vlek van de wetgever 3.2. De ontbrekende schakel

284 284 286

280 280 281

XV

XVI


4.

De argumenten gewikt en gewogen 4.1. Chicken game 4.2. Begrijpe wie begrijpen kan 4.3. Begrijpe wie begrijpen kan (bis)

288 288 289 290

5. Een ‘recht’ op cao?

291

6. Be the change

293

Deel 2. Over dromen, daden, wetten en praktische bezwaren

294

1. Intro

294

2.

295 295 296 297

Procedure versus protocol 2.1. Substantiële vormvereiste 2.2. Juridische waarde protocol 2.3. Enkel een formele afdwingbaarheid

3. Bestaande mogelijkheden en voorstellen 3.1. Partiële uitbreiding toepassingsgebied Cao-wet 3.1.1. Genese 3.1.2. Modaliteiten en beperking 3.1.3. Evaluatie 3.2. NAR-cao’s op de onderhandelingstafel 3.2.1. Mechanisme 3.2.2. Evaluatie 3.3. Protocol ≈ collectieve arbeidsovereenkomst 3.4. Sociaal bemiddelaars in de publieke sector

297 297 298 299 299 299 299 300 301 302

4. Enkele nieuwe voorstellen 4.1. Bindend advies en overeenstemmingsvereiste 4.1.1. Bindend advies naar het model van de autonome overheidsbedrijven 4.1.2. Overeenstemmingsvereiste 4.1.3. Evaluatie 4.2. Ondernemingsraden naar Nederlands model 4.2.1. Ook voor publieke werkgevers 4.2.2. Waarom ondernemingsraden in de overheidssector? 4.2.3. Evaluatie 4.3. Bijzondere nietigheidssanctie 4.4. Protocol = cao 4.5. Ambtenaren en cao’s (on)verzoenbaar?

303 303 303 305 307 308 308 309 310 310 311 313

5.

315 315 317 319

Uitsmijter: het vakbondsstatuut (e)(i)n een Zevende Staatshervorming? 5.1. Nog steeds grotendeels een federale bevoegdheid 5.2. De Zesde Staatshervorming, het openbaar ambt en het vakbondsstatuut 5.3. Tussentijdse voorstellen

6. Algemeen besluit

320

INHOUDSOPGAVE TABLE DES MATIÈRES

Recommend Documents