Inhoudsopgave. Bijlage 1: Prestatiegegevens 91

Raad van toezicht 22 maart 2016

Inhoudsopgave Jaarverslag 2015 Verslag van de directie Verslag van de Raad van Toezicht Verslag van de Ondernemingsraad Visie en missie Programmering Educatie Prestatienormen en genres in cijfers Horeca en evenementen Marketing en Communicatie Development Financiën Gebouw en Techniek Bestuur, personeel en organisatie Governance

3 4 6 10 12 14 21 25 29 31 34 36 38 41 44

Jaarrekening 2015 Balans per 31 december 2015 Staat van baten en lasten over 2015 Kasstroomoverzicht Toelichting op de balans en staat van baten en lasten Toelichting op de balans Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen Toelichting op de baten Toelichting op de lasten Fonds de Koninklijke Schouwburg en Het Nationale Toneel Geconsolideerde balans per 31 december 2015 Geconsolideerde staat van baten en lasten over 2015 Geconsolideerd kasstroomoverzicht Toelichting op de geconsolideerde balans en staat van baten en lasten Overige gegevens Controleverklaring

45 46 48 49 50 52 62 63 68 80 82 84 85 86 88 90

Bijlage 1: Prestatiegegevens

91

2 | Jaarstukken Koninklijke Schouwburg 2015

Jaarverslag 2015


Verslag van de directie Met ruim 100.000 voorstellingsbezoekers, een positief resultaat, verbeterde gastvrijheid en een voornemen tot fusie was 2015 een druk maar uitzonderlijk goed jaar! Voor de Koninklijke Schouwburg was 2015 een zeer succesvol jaar. In totaal kwamen 23% meer bezoekers naar de schouwburg dan in 2014 en het financiële resultaat was zonder meer uitstekend te noemen. 2015 telde veel mooie en memorabele voorstellingen. Medea door TGA, Door de bank genomen van Bos Theater producties en Oostpool met Richard III. Of Paul van Vliet die altijd volle zalen trekt en de opnieuw optredende Mini en Maxi. Maar ook De Betovering die in de herfstvakantie de Koninklijke Schouwburg vulde was geweldig, ook door de fantastische inzet van NTjong met Het Schaap Veronica. Een ander hoogtepunt was de overdracht in onze schouwburg van de Louis Davidsring. Herman van Veen vereerde Claudia de Breij met de ring die hij zelf vele jaren in bezit had. We zetten in op meer voorstellingen en dat lukte. Wel leidde dat tot minder verhuringen, maar dat is te verwachten met meer voorstellingen. Op het programma van 2015 stond ook de sterke verbetering van de horeca en de gastvrijheid en ook daarin was de Koninklijke Schouwburg succesvol. Vooral vanaf de zomer. Bezoekers én de omzet vertelden ons dat we een grote stap voorwaarts hebben gemaakt. Intern maakten we slagen op het gebied van achterstallig onderhoud. Ook qua veiligheid voerden we een aantal verbeteringen door. In 2015 zochten we op een andere manier contact met de incidentele en de trouwe bezoekers. Persoonlijke gesprekken over hun wensen leverden ons nieuwe inzichten op. Hoe kunnen we het beter doen? Met al die inzichten doen we ons voordeel. 2015 was ook het jaar van het besluit om te gaan fuseren met Het Nationale Toneel en het Theater aan het Spui. De raad van toezicht nam in het vierde kwartaal het fusiebesluit en de Ondernemingsraad stemde in. De voortvarendheid blijkt ook uit het feit dat we op 1 december gezamenlijk een aanvraag Kunstenplan voor de periode 2017-2020 deden bij de gemeente Den Haag en op 1 februari bij het ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.


Begin van het verslagjaar namen we afscheid van Hedwig Verhoeven, de eerst vrouwelijke directeur van de Koninklijke Schouwburg. Zij wist het theater verder te professionaliseren. Halverwege 2015 vertrok Oscar Wibaut. De Koninklijke Schouwburg is hem veel dank verschuldigd voor zijn inzet en vooral zijn prestaties gedurende 28 jaar. Als echt theaterdier heeft hij de mooiste voorstellingen geprogrammeerd. We hebben een geweldig jaar achter de rug. Dat is mede te danken aan de leden van de raad van toezicht die ons met raad en daad terzijde staat en de OR die voor de medewerkers en voor de Koninklijke Schouwburg op de bres springt. Dat is ook te danken aan alle bespelers maar vooral ook aan het team van de schouwburg. Er werken hier geweldige mensen die met inzet en betrokkenheid de bezoekers onze gastvrijheid laten beleven. En tegelijkertijd de gezelschappen ondersteunen en laten excelleren. Het is een voorrecht om aan dit team leiding te mogen geven. Simon van Driel Directeur-bestuurder


Verslag van de Raad van Toezicht In 2015 is een belangrijk besluit genomen, de Koninklijke Schouwburg fuseert met het Theater aan het Spui en het Nationale Toneel. Begin 2015 is door LAgroup Leisure & Art Consultancy een onderzoek naar de voordelen van een fusie ingezet tussen de Koninklijke Schouwburg, het Nationale Toneel en Theater aan het Spui. Vier jaar intensieve samenwerking als de Toneelalliantie heeft bewezen, dat er resultaten geboekt kunnen worden door samenwerking. Door het werken vanuit één visie, en onder leiding van één directie, kan er tot een grotere slagkracht gekomen worden. In augustus 2015 is, op basis van de resultaten van dat onderzoek, een voorgenomen fusiebesluit opgesteld door de Raden van Toezicht en het bestuur. Daarop ontvingen de directies een positief advies van de Ondernemingsraden. De Raden van Toezicht van het Nationale Toneel en de Koninklijke Schouwburg en het bestuur van Theater aan het Spui namen in december een definitief fusiebesluit, in de overtuiging dat er samen een krachtig en toekomstbestendig theaterbedrijf gevormd kan worden, dat toneel en het gesproken woord midden in de maatschappij plaatst, door beter in te spelen op het veranderende culturele landschap en de veranderende behoefte van het publiek. Sinds september 2015 werken de directeuren met een procesbegeleider, onder verantwoordelijkheid van een tijdelijke Raad van Toezicht en in regelmatig overleg met de Ondernemingsraden aan de voorbereiding en realisatie van de fusie tot Het Nationale Theater. Het streven is om aan het einde van kalenderjaar 2016 zowel materieel als juridisch te zijn gefuseerd. Voor de beleidsperiode 2017-2020 zijn gezamenlijke subsidieaanvragen ingediend bij de Gemeente Den Haag en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De fusie is het belangrijkste onderwerp waarover de raad van toezicht zich in 2015 boog. Maar niet het enige. De raad kwam 7 keer bijeen. De overige onderwerpen die ter sprake kwamen: • • • •

De artistieke visie. Het Kunstenplan 2017-2020 dat we op 1 december 2015 bij de gemeente indienden. De verbetering van hospitality. De mogelijkheden voor en de wenselijkheid van zomerbespeling in de Koninklijke Schouwburg.

In 2015 namen we afscheid van artistiek directeur Oscar Wibaut en zakelijk directeur Hedwig Verhoeven. Wij zijn beiden dankbaar voor hun inzet en deskundigheid. Ze hebben op voortreffelijke wijze de Koninklijke Schouwburg door economisch moeilijke jaren geloodst. Oscar


Wibaut heeft de Koninklijke Schouwburg 28 jaar gediend in diverse functies en de hoge standaard waaraan we historisch moeten voldoen, meer dan gehandhaafd. De samenstelling van de RvT kende geen mutaties. Dat geldt ook voor de auditcommissie die ook in 2015 bestond uit Sjaak Bruinsma en Jochem Ybema. De leden van de RvT ontvangen geen vergoeding voor hun werkzaamheden. De RvT hecht er aan de waardering uit te spreken voor het personeel van de Koninklijke Schouwburg en de interim-directeur voor hun inzet in het afgelopen jaar en de uitstekende resultaten die zijn behaald.

PERSONALIA Raad van Toezicht De heer J.G.A. Bruinsma De heer P.M.M. Heijnen (Voorzitter) De heer J.P. ter Horst Mevrouw F. Kaya Mevrouw N.E.G. Ris De heer J.C.M. van Rutte De heer J.M.H. Ybema

Directie De heer S.J. van Driel De heer O.A.J.M. Wibaut (uit dienst per 1/7) Mevrouw H.G.G.M. Verhoeven (uit dienst per 1/5)

GEBOORTEDATA EN RELEVANTE (NEVEN)FUNCTIES Raad van toezicht van de Koninklijke Schouwburg en directie Koninklijke Schouwburg De heer J.G.A. Bruinsma (22-4-1964) • Partner KPMG Accountants N.V. • Lid raad van toezicht Fonds de Koninklijke Schouwburg en het Nationale Toneel • Lid tijdelijke raad van toezicht Het Nationale Theater in oprichting De heer P.M.M. Heijnen (5-10-1953) • Voorzitter college van bestuur ROC Mondriaan • Lid raad van commissarissen N.V. Stadsherstel Den Haag e.o. • Voorzitter Stichting ETV • Lid raad van toezicht Museon • Lid Sectorkamer Welzijn, Zorg, Sport • Lid Economische Programma Raad Zuidvleugel • Lid Stuurgroep Kansen voor West • Voorzitter tijdelijke raad van toezicht Het Nationale Theater in oprichting


De heer J.P. ter Horst (11-3-1959) • Managing Partner Hague Corporate Affairs, bureau voor communicatie en public affairs • Lid raad van toezicht Care Nederland • Lid raad van toezicht LOOT topsport opleiding Mevrouw F. Kaya (5-11-1969) • Eigenaar Kaya Concept • Voorzitter Stichting Women At Work • Bestuurslid Stichting Ambassade van Den Haag • Bestuurslid Stichting Haagse Uitdaging Mevrouw N.E.G. Ris (10-2-1955) • Algemeen directeur a.i. Stadspodia Leiden BV • Lid adviescommissies orkesten, opera en dans Raad voor Cultuur • Lid werkveldcommissie muziek ARTEZ Hogeschool voor de Kunsten • Penningmeester bestuur De Comedians BV, Amsterdam • Voorzitter bestuur Stichting Earport, Amsterdam • Voorzitter bestuur Stichting Dorst, Amsterdam • Voorzitter bestuur Stichting Artery, Amsterdam De heer J.C.M. van Rutte (3-6-1950) • Voorzitter raad van commissarissen SNS Bank • Lid raad van commissarissen ORMIT • Lid raad van commissarissen BNG Bank • Lid raad van commissarissen NLII • Lid bestuur Stichting Administratiekantoor Kas Bank • Lid bestuur ABN AMRO Foundation • Lid raad van toezicht Health Center Hoenderdaal De heer J.M.H. Ybema (13-6-1965) • CFO BSH Huishoudapparaten BV • Lid raad van toezicht Care Nederland DIRECTIE De heer S.J. van Driel (28-04-1947) • Directeur-bestuurder Stichting de Koninklijke Schouwburg (parttime) • Voorzitter raad van toezicht Hogeschool Leiden (inmiddels beëindigd) • Voorzitter raad van toezicht Stichting Pameijer • Voorzitter raad van toezicht Media Pensioen Diensten • Voorzitter raad van toezicht Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Nederland


ROOSTER VAN AF- EN AANTREDEN RAAD VAN TOEZICHT Naam De heer J.M.H. Ybema De heer J.P. ter Horst De heer J.G.A. Bruinsma Mevrouw N.E.G. Ris De heer P.M.M. Heijnen Mevrouw F. Kaya De heer J.C.M. van Rutte

Eerste benoeming 1-9-2006 1-6-2007 1-6-2008 1-1-2009 1-1-2010 1-6-2010 8-5-2012

Tweede herbenoeming 1-9-2009 1-6-2010 1-6-2011 1-1-2012 1-1-2013 1-6-2013 8-5-2015

Derde herbenoeming 1-9-2012 1-6-2013 1-6-2014 1-1-2015 1-1-2016 1-6-2016 8-5-2018

Statutair aftreden 1-9-2016* 1-6-2016 1-6-2017 1-1-2018 1-1-2019 1-6-2019 8-5-2021

* Leden van de raad van toezicht worden benoemd voor een zittingsduur van maximaal drie jaar. De zittingsduur van de heer Ybema werd – met het uitzicht op de komende fusie - in 2015 in afwijking hierop met een jaar verlengd. Na verloop van de zittingsduur zijn de leden - na voorafgaand advies van de directie - direct herbenoembaar. De leden van de raad van toezicht mogen echter niet langer dan één aaneengesloten zittingsperiode van in totaal negen jaar in de raad zitting hebben. De raad dient een rooster van aftreden op te stellen. Bij elke benoeming wordt schriftelijk vastgesteld voor welke duur het desbetreffende lid van de raad van toezicht wordt benoemd. De leden van de raad van toezicht ontvangen geen vergoeding voor hun werkzaamheden voor de Koninklijke Schouwburg.


Verslag van de Ondernemingsraad Eind 2014 sloot de Koninklijke Schouwburg een tumultueuze periode af. We keken vooruit en zagen hoe de organisatie zich in 2015 richtte op de fusie. Toekomstmuziek voor de meesten, maar werk aan de winkel voor de ondernemingsraad. Het vormen van een advies over de fusie en de daaropvolgende fases was een tijdrovend en intensief proces. De energie hiervoor haalden we onder meer uit de positieve sfeer en de rust in de top van de organisatie. Maar bovenal uit het werkplezier dat in 2015 terugkeerde in de schouwburg. De ondernemingsraad hield zich vanaf begin 2015 het hele jaar intensief bezig met de fusie. Aanvankelijk met het vormen van een advies over een mogelijke fusie. In deze beginfase, een verkennende en onderzoekende fase waarin de door de directie aangeleverde onderzoeksrapporten nog niet compleet waren uitgewerkt, debatteerden we menig uurtje met de directie. Die besprak onderwerpen op een constructieve manier en was bereid enkele standpunten te herzien. In juni 2015 namen we afscheid van Oscar Wibaut. Oscar was vele jaren onze directeur en een fijne gesprekspartner. De hele organisatie was bij dit proces betrokken. De achterban bleef het hele jaar op de hoogte en kon meepraten en meedenken. We voerden een OR-spreekuur in, stelden alle openbare ORdocumenten digitaal beschikbaar en vroegen regelmatig feedback op de plannen. We gingen verschillende afdelingen af om in gesprek te blijven en informeerden bij personeelsbijeenkomsten. Het begrip medezeggenschap en de rol van de OR gingen leven onder de achterban. Dit merkten we aan het recordaantal sollicitaties nadat er een plek binnen de OR vrij kwam! Dat was uiteraard ook een gevolg van de periode waarin wij ons als Koninklijke Schouwburg bevonden. De organisatie stond op een belangrijk kruispunt. Voor ons een uitgelezen mogelijkheid om een stempel te drukken op de voorgenomen plannen. Daarnaast was het een unieke ervaring om mee te werken aan een betere organisatie en na te denken over wat wij en de achterban daarbij belangrijk vinden. De ervaren adviseur Kees de Graaf hielp ons met het toetsen van de voorgestelde fusieplannen. In samenspraak met Kees schreven wij een positief advies over de voorgenomen fusie. Bovendien becommentarieerden we de subsidieaanvragen bij de gemeente Den Haag en het ministerie van OCW. Na de nodige discussies voorzagen we die van een positief advies. De structuur van de te nemen stappen in het fusietraject staan in het procesplan. Dit levende 10 | Jaarstukken Koninklijke Schouwburg 2015

document vormt de basis van het te doorlopen traject en was een van de belangrijkste onderwerpen op de agenda. De raden van de drie fusiepartners spanden zich lange tijd in om de formulering, planning en toetsing van het procesplan zo adequaat en volledig mogelijk op papier te krijgen. Tijdens al deze processen hadden we ook regelmatig overleg met de ondernemingsraden van het Nationale Toneel en Theater aan het Spui. Het was interessant om hun visie te horen op de fusieplannen en er samen over te sparren. De relatie tussen de drie raden groeide in 2015 uit tot een sterke vertegenwoordiging voor de nieuwe organisatie. Dit werd begin 2016 geformaliseerd in een tijdelijke ondernemingsraad (TOR) met afgevaardigden uit de drie raden. Illustrerend voor de gang van zaken binnen het fusietraject is dat alle partijen beseften dat we elkaar nodig hebben. En dat balans, compromis en consensus de sleutel zijn tot het uiteindelijke succes, naast wat we op papier afspreken. Bij de aankondiging van de fusie voelden velen van ons zich wellicht ongemakkelijk: het luidde het einde van een tijdperk in. Een deel van het personeel voelde misschien zelfs angst om een mooie baan te verliezen. Maar naarmate het fusietraject vorderde, werd eens te meer duidelijk hoe sterk en flexibel velen van ons zijn. En dat wij over medewerkers beschikken die hun vak verstaan. Kwaliteit komt altijd bovendrijven. Het is mede dankzij deze achterban dat wij het fusietraject met veel vertrouwen verder in gaan. Ondernemingsraad Koninklijke Schouwburg


Visie en missie De Koninklijke Schouwburg is eerst en vooral een Theater van het Woord. Toneel, voor volwassenen en kinderen, staat centraal. In de schouwburg worden verhalen verteld die te maken hebben met de vraagstukken van deze tijd en de wereld om ons heen.’ 'Het Theater van het Woord' is er niet alleen voor toneel, maar ook voor cabaret, intieme theaterconcerten, etc. We presenteren voorstellingen die tot het beste in hun genre worden gerekend. De Koninklijke Schouwburg is een plaats waar de toeschouwer zich met de bespeler en de andere toeschouwers verwant en verbonden weet. Er is elke avond iets unieks en eenmaligs te zien. Vraag het de bespeler: elke avond is anders, dezelfde voorstelling de volgende avond is een andere voorstelling met een andere dynamiek. Vooral de interactie met het publiek geeft er steeds een nieuw accent aan. We willen dat elke avond ons publiek van een kwalitatief hoogwaardige voorstelling geniet. Zich ontspant, juist in verwarring raakt of nieuwe inzichten krijgt. We brengen kunst, kunstenaar en bezoeker met elkaar in contact. Dat mag naar onze mening nog wel wat intensiever. We denken dan vooral aan meer contacten tussen kunstenaar en bezoeker, bijvoorbeeld in de foyers, maar ook in gesprekken na de voorstelling. We proberen een zo breed mogelijk publiek te bereiken en slagen daarin elke jaar een beetje beter. Dat doen we door een diversiteit aan voorstellingen te presenteren, onze mooie voorstellingen intensief te marketen en Hospitality van uitstekend niveau te bieden. Bij het bereiken van met name scholieren speelt ook Educatie een belangrijke rol. We zijn op dat punt, in goede samenwerking met het Theater aan het Spui en het Nationale Toneel, succesvol en dat willen niet alleen zo houden, maar ook verder uitbouwen. Toneel vormt het hoofdbestanddeel van ons voorstellingen: bijna 70%. In aantallen bezoekers ligt het iets anders: bijna 60% van het publiek bezoekt toneel. Die ruim 40% van de bezoekers bieden we verwante theatergenres als cabaret en kleinkunst, vernieuwend muziektheater en intieme theaterconcerten. Ook theatercolleges, een tamelijk nieuw genre, hebben een sterk groeiende belangstelling. André Kuipers en Gijs Scholten van Aschat zijn voorlopers die in 2016 zeker navolgers krijgen. Op het toneel brengen we klassiekers met een eigen interpretatie en nieuwe stukken. We vinden dat toneelvoorstellingen aansluiting moeten houden met ons publiek. Maar we zien het ook als onze taak met enige regelmaat kwetsbaar toneel te introduceren waar een publiek voor moet worden opgebouwd. We doen het tenslotte allemaal voor het publiek. Wat er ook op de planken staat, in contact met het publiek blijven is essentieel. Dus niet alleen kwaliteit is leidend, maar ook de vraag of het voldoende publieksgericht is. Toneel om het toneel of alleen voor een kleine incrowd, daar gaat het in onze schouwburg niet om. Als we spreken over het grote belang van 12 | Jaarstukken Koninklijke Schouwburg 2015

het publiek, moeten we ook het belang van Gastvrijheid noemen. Aan verbetering van onze Gastvrijheid is in 2015 hard en succesvol gewerkt. Gastvrijheid is een sleutel in onze missie. Als we de Koninklijke Schouwburg willen neerzetten als het ‘Theater van het Woord’ mogen we ook poëzie niet vergeten. Daarom vroegen we het laatste kwartaal van 2015 een aantal dichters uit Den Haag of met een sterke band met Den Haag een gedicht of tekst te maken. Een tekst over theater in het algemeen of de KS in het bijzonder. Deze teksten krijgen in het eerste kwartaal van 2016 een plaats op de muren van de Koninklijke Schouwburg. Ten slotte: het volgende jaarverslag schrijven we als de fusie met Het Nationale Toneel en het Theater aan het Spui een feit is. Er komt een totaal nieuwe organisatie. Dat leidt ongetwijfeld tot een andere visie en een gewijzigde missie. Wat niet verandert is het belang van het publiek. De toeschouwer blijft in het centrum van die visie en missie staan.


Programmering De intensivering en het uitzetten van heldere (en soms nieuwe) lijnen binnen de programmering bleek een zeer geslaagde zet. In 2015 bezochten ruim 109.000 mensen onze voorstellingen en festivals (2014: 93.539). TONEELAANBOD: HET NATIONALE TONEEL EN NTJONG Het Nationale Toneel, ons huisgezelschap, presenteerde in 2015 31 voorstellingen in de Koninklijke Schouwburg (2014: 51). De 29 voorstellingen van het jeugd-/familiegezelschap van het Nationale Toneel, NTjong, waarvan 12 schoolvoorstellingen, bracht het totaal van NT en NTjong op 60 voorstellingen. Het bezettingspercentage van het Nationale Toneel kwam uit op 58%, 2% lager dan in 2014. Het aantal bezoekers bedroeg 11.268 (2014: 18.826). Het bezettingspercentage van het NTjong was 71%, bij een totaal aantal bezoekers van 4.952. Het Nationale Toneel speelde in 2015 onder regie van Theu Boermans de Shakespearekomedie As you like it. Libris Literatuur Prijswinnaar Ilja Leonard Pfeijffer schreef speciaal voor het Nationale Toneel Blauwdruk voor een nog beter leven, geïnspireerd door Design for Living van Noël Coward. Het stuk werd opgevoerd onder regie van Johan Doesburg. Op 4 mei presenteerden we samen met het Nationale Toneel de voorstelling De laatste getuigen, als onderdeel van Theater Na de Dam. Op de avond van de Nationale Dodenherdenking speelden door het hele land gelijktijdig meer dan vijftig voorstellingen, die ieder op hun eigen manier betrekking hadden op de Tweede Wereldoorlog. In een volle zaal herdacht het publiek die avond bij ons gezamenlijk de Tweede Wereldoorlog tijdens de minuut stilte. En keek naar de liveuitzending van de herdenking op de Waalsdorpervlakte. Direct hierna lazen acteurs van het Nationale Toneel verhalen voor van Hagenaars die de hongerwinter hebben meegemaakt. Drie zusters van Anton Tsjechov, onder regie van Theu Boermans, ging exclusief in Den Haag in reprise. Na de zomer ging Solness (regie: Theu Boermans) in première. De voorstelling maakte hiermee een sprong van de vlakke vloer naar de lijst van de Grote Zaal. We sloten het jaar zeer succesvol af met de herneming van Midzomernachtdroom. Deze klassieker van Shakespeare, met Haagse touch én met nagenoeg het hele NT-ensemble en bijzondere gastrollen, was tijdens de kerstperiode exclusief te zien in onze schouwburg. Met uitsluitend uitverkochte zalen. NTjong speelde in 2015 zijn eerste familievoorstelling voor de Grote Zaal, Polleke, naar het beroemde literaire jeugdboek van Guus Kuijer. Deze ontroerende en ontwapenende voorstelling, over een meisje met een heel druk leven, werd overladen met sterren in de pers. En was in totaal 8 keer in de Koninklijke Schouwburg te zien, waarvan 3 keer voor scholen. Nog in het zelfde jaar presenteerde NTjong tijdens het zeer succesvolle festival de Betovering zijn tweede 14 | Jaarstukken Koninklijke Schouwburg 2015

familievoorstelling voor de Grote Zaal, ditmaal Het schaap Veronica. Een vrolijke, eigenzinnige familievoorstelling over het beroemde schaap van Annie M.G. Schmidt, met liedjes en een speelse sing-a-long. Vanaf eind november was maar liefst 17 keer Klaas te zien in het Paradijs, waarvan 9 keer als schoolvoorstelling. Een Oudhollands sinterklaasverhaal van de Nederlandse jeugdauteur W.G. van de Hulst. Met de geur van pepernoten en een prachtig miniatuurdraaitoneel, geïnspireerd op het oude Scheveningen en Panorama Mesdag.

TONEELAANBOD: OVERIGE GESUBSIDIEERDE GEZELSCHAPPEN De BIS- en FAPK-gesubsidieerde toneelgezelschappen zorgden voor 14 verschillende producties, verdeeld over 17 voorstellingen (2014: 20 producties en 25 voorstellingen). De gemiddelde bezettingsgraad was met 68% een flink stuk hoger dan vorig jaar (2014: 50%). Maar er was meer prachtig repertoire van Nederlandse bodem. Onder andere Beschuit met Muisjes, dat bij gelegenheid van de 150e geboortedag van auteur Herman Heijermans werd opgevoerd door Toneelgroep Oostpool. Goed nieuws dat in 2015 ook nieuw Nederlands werk voor de Grote Zaal werd geschreven. Waar het vlakke land gaat plooien, van de gelauwerde schrijver Jibbe Willems, speelde Toneelgroep Maastricht in een intieme en indrukwekkende toneel-op-toneel-setting. De nieuw geschreven voorstelling Van Waveren: de ondergang van een Hollandse familie van het Ro Theater (schrijvers: Don Duyns en Rik van den Bos) trok zo’n 500 bezoekers. Toneelgroep Amsterdam, in een zeer klein aantal steden in Nederland te zien, bezocht in 2015 vier keer de Koninklijke Schouwburg. Met twee verschillende producties. Maria Stuart, onder regie van Ivo van Hove en met onder anderen Halina Reijn, Chris Nietveld, Hans Kesting en Ramsey Nasr en Medea van regisseur Simon Stone. De laatste voorstelling was geselecteerd voor het Theaterfestival 2015 en op datzelfde festival nam Marieke Heebink een Theo d’Or in ontvangst. Wij zetten samen met het gezelschap een nieuw intensief en meerjarig marketingplan op, dat zijn vruchten afwierp in de bezoekersaantallen (1.852). Naast bovengenoemde gezelschappen waren ook de andere belangrijke BIS-gezelschappen rijk vertegenwoordigd. Van Het Zuidelijk Toneel, het Noord Nederlands Toneel tot Theater Utrecht en Orkater. Het laatste gezelschap trakteerde een uitverkochte zaal op Een Pure Formaliteit, met Porgy Franssen, Pierre Bokma, het Cello8tet en muziek van Micha Hamel. Het Zuidelijk Toneel speelde voor het eerst op oudejaarsavond De Ouds en Nieuwsshow, voor liefst 463 bezoekers. Verrassend was de Shakespearevoorstelling Richard III van Toneelgroep Oostpool, waarbij een deel van het publiek onderdeel was van de voorstelling. Bezoekers zaten op het toneel, in het decor, op zogenaamde ‘adventure seats’ en dineerden voorafgaand aan de voorstelling met de acteurs.


TONEELAANBOD: VRIJE PRODUCTIES De vrije producenten staan over het algemeen garant voor toegankelijk toneel, wat resulteerde in een hoog bezoekpercentage: 78% (2014: 67%). Binnen deze categorie waren er in totaal 81 voorstellingen (2014: 43) met 26.222 bezoekers (2014: 17.601). Opvallende producties en goed voor veel publiek: Een Sneeuw van Het Toneel Speelt, een stuk van Willem Jan Otten uit de Nederlandse toneelcanon. Daar Werd Wat Groots Verricht, een monumentale en aangrijpende vertelling van Diederik van Vleuten over de val van Nederlands-Indië. Maar ook De Ontdekking van de Hemel en Door de bank genomen, het derde deel van het drieluik De Verleiders over actuele economische affaires. Ook bijzonder en zeer succesvol was de geheel in het Surinaams gesproken voorstelling Zit mooi!, die twee keer de Grote Zaal uitverkocht. Louis Couperus was vertegenwoordigd met het toneelstuk Eline Vere, gepresenteerd door Hummelinck Stuurman. Een van de hoogtepunten op toneelgebied was de exclusieve toneelspecial Shakespeare by Heart, waarbij niemand minder dan Gijs Scholten van Aschat en Pierre Bokma Shakespeare-improvisaties voor een tot de nok toe gevulde zaal speelden. In december 2015 presenteerden we sinds lange tijd weer een eigen productie. De Haagse Dinner for One toverde het Paradijs om tot de huiskamer van Miss Sophie en haar butler, uit de bekende kerstklassieker. Het Haagse publiek, van het veen tot het zand, schoof in groten getale aan om het spektakel mee te maken én om samen te eten. Iedere avond vertelden verschillende Hagenaars tijdens ‘het Haagse kwartiertje’ over hun bijzondere leven in Den Haag. Van de pastoor tot een Surinaams koor. We werkten ook samen met andere Haagse partijen, waaronder Resto VanHarte, dat het diner verzorgde. Deze organisatie zet zich in voor mensen en groepen in een sociaal isolement. De voorstelling was in totaal 18 keer te zien en alle avonden volledig uitverkocht.

TONEELAANBOD: JEUGDTHEATER In 2015 werden 81 voorstellingen gespeeld voor kinderen/familie. In totaal kwamen 12.088 bezoekers naar de jeugdvoorstellingen, met een bezettingspercentage van 77%. Voor kinderen vanaf twee jaar houden we nog steeds iedere twee weken op zondagochtend voorstellingen in het Paradijs. De schouwburg is daarmee de uitgelezen plek voor een allereerste kennismaking met theater. In het Paradijs waren in 2015 48 jeugdvoorstellingen te zien. Met een gemiddelde bezettingsgraad van 80% was met name de peuterprogrammering, maar ook de kleuterprogrammering nog steeds zeer succesvol. Opvallende titels in het Paradijs waren Dikke Dik en Aadje Piraatje, naar de bekende kinderboeken. Joes Boonen en Ton Meijer zijn als geen ander in staat om niet alleen de peuters, maar óók hun ouders mee te sleuren in hun verhalen. Daarnaast was het ongelooflijk goed nieuws dat gezelschappen als MAAS, NTJong en Bontehond zich afgelopen jaar op de allerjongste doelgroep stortten met Gezocht Konijn, Kamishibai en Aaipet. Aaipet (2,5+), een razendknappe, virtuoze slapstick met iPads, werd zelfs genomineerd voor de Gouden Krekel voor meest 16 | Jaarstukken Koninklijke Schouwburg 2015

indrukwekkende jeugdtheatervoorstelling van 2015. Uniek voor een peutervoorstelling. Peutertheater lijkt te bloeien in Nederland en dat leverde de schouwburg in 2015 een prachtig gevarieerd aanbod op. In de Grote Zaal waren er in 2015 9 bijzondere jeugdvoorstellingen te zien, variërend van 3+ tot 9+ jaar. Het ROtheater speelde het zeer succesvolle De zere neus van Bergerac (8+) en NTjong de voorstellingen Polleke (9+) en, tijdens Festival de Betovering, Het Schaap Veronica (6+). Een andere opvallende voorstelling was De terugkeer van Hans en Grietje (6+), waarin theater en orkest op prachtige wijze samensmolten, zoals dat alleen in voorstellingen van Orkater kan. Een stuk vol klassieke muziektoppers, met onder andere een meesterlijke vertolking van de heks door Annet Malherbe. Zeer succesvol waren verder Nijntje viert feest, voor de allerkleinsten (3+) en de bijzondere muzikale voorstelling Wolfgangs wondere wereldreis (6+) tijdens het Festival Mozart. Zowel in het Paradijs als in de Grote Zaal was het landelijke jeugdaanbod van kwaliteit dus breed vertegenwoordigd. Met voorstellingen variërend van de BIS-gezelschappen MAAS, Het Filiaal en natuurlijk NTJong tot aan terugkerende hits als Nijntje, het ROtheater en de bij het publiek zo geliefde Paradijstitels Dikke Dik en Aadje Piraatje. Een zorgwekkende ontwikkeling: minder jeugdkwaliteitstheater specifiek voor de Grote Zaal. De functie die NTjong hierin vervult, met Polleke en Het Schaap Veronica, is zeer hoopgevend. Het is belangrijk dat we ook in onze Grote Zaal goed kwaliteitstheater voor kinderen kunnen blijven tonen. Ze hebben recht op het beste dat er is op theatergebied. Hun eerste ervaring met theater is bovendien cruciaal voor hun theaterbezoek in de toekomst.

TONEELAANBOD: INTERNATIONALE PROGRAMMERING In 2015 was het internationale aanbod in de Grote Zaal bescheiden. Dit door een herbezinning op ons beleid. We kijken naar de lijn die wij in de nabije toekomst uitzetten binnen het brede wereldwijde aanbod. Daarbij speelt vanzelfsprekend kwaliteit een grote rol, maar ook een optimaal publieksbereik en een heldere positie die wij willen aannemen in het Nederlandse theaterlandschap. Het internationale aanbod focuste zich dit jaar meer op het Paradijs, waar onder andere vaste bespeler STET (Stichting The English Theatre) verschillende voorstellingen gaf. In het Paradijs en de Paul Steenbergen foyer trokken 21 voorstellingen in totaal 1.207 bezoekers. The Guidhall Graduates, waarbij jonge, afgestudeerde acteurs van de Londense Guildhall School of Music and Drama voorstellingen presenteren én workshops geven, staat inmiddels vast op het jaarlijkse programma. Ashley Ramsden, meesterverteller en oprichter van The School of British Storytelling kwam met een reeks van 6 voorstellingen van de kerstklassieker A Christmas Carol van Charles Dickens. We werkten ook samen met de Alliance Francaise de la Haye, waarmee we onder meer Le prochain train aan het publiek presenteerden.


In de Grote Zaal was er indrukwekkend toneel, onder andere van Toneelhuis Antwerpen, dat onder regie van Guy Cassiers Caligula uitvoerde. Daarnaast verwelkomden we een speciale internationale gast op literair gebied. Niemand minder dan de Chileense auteur en journaliste Isabel Allende koos de Koninklijke Schouwburg als enige theater in Nederland om aan het publiek een toelichting te geven op haar werk. De avond organiseerden we in samenwerking met BorderKitchen. In de Grote Zaal vonden 2 voorstellingen plaats met in totaal 902 bezoekers.

MUZIEK: OPERA Een wat kleiner aantal voorstellingen in het operagenre (2015: 9 en 2014: 11) trok in 2015 meer bezoekers: 3.255 ten opzichte van 3.162 in 2014. Barokopera Amsterdam, onze vaste bespeler, speelde Don Giovanni anno 1815. Dit stuk ging in première in de Koninklijke Schouwburg voor een kleine 600 bezoekers. Extra vermeldenswaardig was de bijzondere (en nieuwe) opera Mariken in de Tuin der Lusten van ons Haagse huisgezelschap Opera2Day, dat voor deze voorstelling samenwerkte met andere gezelschappen van topniveau: ASKO|Schonberg, het Nationale Toneel en Cappella Amsterdam. De voorstelling, gebaseerd op het klassieke mirakelspel Mariken van Nieumeghen en met Hannah Hoekstra in de titelrol, werd hogelijk gewaardeerd en trok bijna 2.500 bezoekers.

MUZIEK: MUZIEKTHEATER, THEATERCONCERTEN & MUSICALS In 2015 verzorgde onze schouwburg een aantal bijzondere concerten die ieder op hun eigen manier naadloos pasten bij de intieme sfeer van de bonbonnièrezaal. Ze wisten ook elk hun eigen doelgroepen te vinden, van jong tot oud. 2015 telde een rijk aanbod aan impresariaten en gezelschappen op muziekgebied, wat leidde tot meer muziekproducties dan in het voorgaande jaar (27 in 2015 en 20 in 2014). We presenteerden een aantal zogenaamde seated popconcerten, waarbij we op promotioneel vlak soms samenwerkten met het Paard van Troje. Het Haagse karakter speelde bij de keuze in programmering soms een rol. Zoals de Daydreams Tour van Di-Rect (uitverkocht) en het concert van Golden Earring, dat voor het eerst sinds lange tijd acte de préséance gaf op onze bühne (uitverkocht). Dat het Theater van het Woord niet alleen over het gesproken maar ook over het gezongen woord gaat, bewezen de succesvolle luisteren singer/songwriterconcerten van Jett Rebel, Milow, Stef Bos en Spinvis. Bart van Loo, bekend van zijn chansoncolleges in DWDD, leidde met Vlaamse musici in Chanson: une belle histoire het publiek door het brede oeuvre van het Franse chanson (535 bezoekers). Topmuzikant Eric Vloeimans trok met zijn theatrale concert Olivers Cinema 295 bezoekers. Niet slecht voor een eerste concert in de Koninklijke Schouwburg. Het Haagse kamermuziekgezelschap Musica Poëtica maakte in 2015 zijn opwachting in de KS. Zij combineren kamermuziek met dans, tekst en theatraal gebaar. De Paul Steenbergen-foyer biedt de perfecte akoestiek én sfeer voor kamermuziek, en past daarmee perfect bij deze


zondagochtendconcerten. Gedurende het jaar verzorgde Musica Poëtica verschillende uitverkochte concerten. Op musicalgebied was er in de Koninklijke Schouwburg alleen Dorus te zien. Een productie over het leven en werk van Tom Manders, van de makers van de musicals Ramses en Sonneveld. Het kleine aantal musicals had te maken met het beperkte aanbod van kleine Nederlandse kwaliteitsmusicals. De voorstelling betoverde zo’n 700 bezoekers. In 2014 trokken de muziektheaterproducties, concerten en musicals 6.889 en in 2015 9.830 bezoekers. Een gevolg van het hogere aantal producties in 2015.

CABARET In 2015 was het aantal cabaretvoorstellingen substantieel hoger dan in 2014, vanwege het simpele gegeven dat er in 2014 minder shows door impresariaten en gezelschappen werden aangeboden dan in 2015. In 2015 brachten we 50 cabaretvoorstellingen ten opzichte van 31 voorstellingen in 2014, goed voor ruim 30.000 bezoekers. Niet alleen het absolute aantal bezoekers steeg, ook het relatieve aantal (per voorstelling) nam toe ten opzichte van 2014. Verschillende cabaretiers van naam en faam gaven hun kijk op de wereld van nu in de Koninklijke schouwburg. Van Freek de Jonge tot Claudia de Breij, die bij ons bovendien de legendarische Louis Davidsring na 39 jaar (!) kreeg uit handen van Herman van Veen. Zeer bijzonder waren de voorstellingen van Harrie Jekkers en Jeroen van Merwijk. Na jaren van stilte rond Harrie Jekkers ontvingen we dit Haagse cabaretfenomeen met open armen. De twee avonden raakten in mum van tijd uitverkocht. Ook Mini & Maxi keerden na lange afwezigheid in de theaters terug, met een exclusieve reeks van 10 voorstellingen in ‘hun’ Den Haag. Alle voorstellingen waren nagenoeg uitverkocht. Ellen ten Damme koos de Koninklijke Schouwburg als plek voor de koninklijk première van haar programma Thuis bij Ellen. Herman Finkers speelde zijn Oudejaarsconference op slechts een handjevol plekken in het land, waaronder onze schouwburg. Hij gaf de conference maar liefst 3 keer in Den Haag, voor een bomvolle zaal. Nieuwkomer was MaroComedy, een jong stedelijk gezelschap van stand-up comedians met een multiculturele achtergrond. Ze bieden ruimte aan zowel jonge aanstormende talenten als aan doorgewinterde comedians. De voorstellingen trokken in totaal zo’n 800 relatief jonge bezoekers met een multiculturele achtergrond. Het gezelschap bewees dus direct zijn bestaansrecht op het podium van de Koninklijke Schouwburg. Een publieksgroei in de komende seizoenen is een vanzelfsprekende verwachting. Onze marketingafdeling werkt intensief samen met de marketeers van het gezelschap om een nieuw en jong publiek op te bouwen. Ook Jandino Asporaat wist een jong Haags urban en multicultureel publiek te bereiken met twee uitverkochte voorstellingen.


Uniek in zijn soort binnen cabaret is en blijft Paul van Vliet. Hij vierde in 2015 zijn tachtigste verjaardag en speelde verschillende zondagmiddagen Alleen op zondag. In de tweede helft van het seizoen opende hij met een nieuwe voorstelling, Zondag in Den Haag. Hij trok (en trekt nog altijd!) met beide voorstellingen uitsluitend volle zalen.

SPECIALS In 2015 zetten we de lijn van ‘andersoortige programmering’ voort. Naast de verhalen die verpakt zijn in ‘klassieke’ voorstellingen, daagden we ons publiek uit om ook naar de verhalen van inspirerende mensen te komen luisteren. We geloven dat het samen luisteren naar een verhaal dat live verteld wordt, op een andere manier raakt dan digitaal via een beeldscherm. In 2015 gaven we het podium onder andere aan André Kuipers, die het publiek (jong tot oud!) inpakte met zijn ruimtevaartavonturen. Dat hij een snaar raakte bij het publiek, zagen we met name door de vele vragen die hij na afloop kreeg. Een lange maar gedenkwaardige avond. Ook Maarten van Rossem mocht in onze Haagse schouwburg niet ontbreken met een uiteenzetting over de hedendaagse politiek. Met deze nieuwe programmeringslijn willen we tegemoet komen aan de wensen van ons publiek. En een vruchtbare bodem creëren voor ons publiek van morgen.

FESTIVALS De Koninklijke Schouwburg organiseerde of nam dit jaar deel aan een aantal festivals: Museumnacht Ook in 2015 waren we weer een belangrijke deelnemer van de Haagse Museumnacht. Ruim 40 Haagse musea deden mee aan deze zesde editie en de opening was traditiegetrouw in onze Grote Zaal. Hiervoor toverden we de schouwburg om tot een variététheater in jaren ’30 stijl. Sven Ratzke opende hier met fenomenaal vermaak: een combinatie van cabaret, zang en dans. Na de opening deden bezoekers mee aan de artist experience, een unieke kijk achter onze schermen. In de foyer speelde een band en in de rotonde genoten bezoekers van heerlijke Koninklijke SchouwBurgers. Ruim 1.500 bezoekers kwamen naar de schouwburg tijdens deze Museumnacht. Haags Uitfestival Tijdens het jaarlijkse Haags Uitfestival openen wij onze deuren voor iedereen en presenteren we het gloednieuwe theaterseizoen. De 43ste editie trok meer dan 75.000 bezoekers. In de Grote Zaal waren diverse gratis voorproefjes te zien. Zo traden onder meer Huub Stapel, Spinvis, Paul van Vliet, Diederik van Vleuten en zelfs Nijntje op voor een volle zaal. De foyer veranderde in een theatrale speeltuin voor kinderen, met diverse workshops door bijvoorbeeld NTJong. Op het Lange Voorhout werd de gezamenlijke verkoopstand met het NT en Theater aan het Spui weer opgebouwd. In totaal verkochten we ruim 1300 kaarten en konden we rekenen op zo’n 4.500 bezoekers.


Prinsjesdag Nieuw in 2015: het Prinsjesfestival, waarbij kinderen ‘Koning voor een dag’ (m/v) waren en hun eigen troonrede voordroegen in de Grote Zaal. In het Paradijs was de voorstelling Hamlet (4+) te zien en de foyer veranderden we samen met ProDemos in een heus Kinderrijk. Het festival organiseerden we samen met ProDemos, Stichting Prinsjesfestival en het Nationale Toneel. Aan de presentatiedag ging een voorbereidingstraject vooraf, waarbij kinderen zelf de troonrede schreven en van acteurs leerden hoe je die het beste over het voetlicht brengt. Festival de Betovering Tijdens de herfstvakantie stond de Koninklijke Schouwburg in het teken van Festival de Betovering, hét internationale kunstfestival voor de jeugd, met zo'n 400 voorstellingen en workshops en ruim 21.000 bezoekers. Ook dit jaar waren we weer één van de festivallocaties waar kinderen van 2 tot en met 12 jaar tien dagen lang genoten van al het moois van kunstenaars en theatermakers uit binnen- en buitenland. Maar ook zelf aan de slag gingen. Verspreid over 9 dagen telde onze schouwburg 8 verschillende voorstellingen: 6 in het Paradijs en 2 in de Grote Zaal. De 6 voorstellingen in het Paradijs kwamen uit 4 verschillende landen: Nederland, Italië, Frankrijk en Engeland en trokken in totaal 1076 bezoekers. Van deze 1.076 bezoekers volgden nog eens 106 kinderen in het Paradijs workshops van Art-scool en schreven 34 kinderen gedichten tijdens de workshops Huis, tuin en keukendichten van NTJong. Nog eens 1.511 ouders en kinderen kwamen kijken naar Het Schaap Veronica (6+) en 773 naar Yakanuko (6+). Dat maakte in totaal 3.500 bezoekers. Minstens! Want er liepen ook nog volop kinderen in en uit bij activiteiten van Studio Schaap in de Sol le Witt foyer. Die was namelijk, in samenwerking met het NTJong, omgetoverd tot het tweede huis van het Schaap Veronica. Een plek vol Oudhollandse bordspelletjes, knutseltafels, een ware schapenautomatiek, droogkappen vol verhalen en knusse fotohoekjes. Tot slot liep er dagelijks een dame met prachtige grabbelrok rond die ons jongste publiek ook in de foyers wist te vermaken met eindeloos wonderlijke verhalen. Kortom, in 2015 liet de Koninklijke Schouwburg zien dat we tijdens een Festival als de Betovering veel meer zijn dan alleen een locatie voor voorstellingen. Een mooie eerste stap die veel belooft voor de toekomst! Crossing Border 2015 Ook in 2015 was de Koninklijke Schouwburg standplaats van het jaarlijkse Crossing Border festival. Dit festival vierde in november haar 23e editie met nog steeds hetzelfde doel: grote namen en nieuwe talenten uit de literatuur- en muziekwereld samenbrengen en grenzen tussen kunstvormen doorbreken. Crossing Border heeft zich ontwikkeld tot een van de belangrijkste festivals op het gebied van literatuur en muziek in Europa. Circa 2.000 bezoekers genoten van de diverse lezingen en optredens in zowel de schouwburg als het Nationale Toneelgebouw. Tijdens dit festival is altijd weer goed te zien hoe flexibel onze ruimtes inzetbaar zijn. In iedere zaal/vide/foyer is er iets te zien of te beleven.


Educatie Voor educatie was 2013 een goed jaar, 2014 pakte beter uit dan verwacht en ook in 2015 bezochten meer scholen en leerlingen onze schouwburg. Met het aanwijzen van een educatiemedewerker in 2013 heeft de Koninklijke Schouwburg in korte tijd een uitgebreid repertoire aan educatieve projecten opgebouwd. En een intensievere verbintenis met de Haagse scholen en het reguliere publiek. Steeds vaker weten leerlingen, van groep 1 tot en met de laatste klas van de middelbare school, de schouwburg te vinden. Zowel voor speciaal geselecteerd schoolvoorstellingen als voor reguliere voorstellingen en voorstellingsonafhankelijke activiteiten.

PRIMAIR ONDERWIJS Voor de leerlingen in het primair onderwijs - de basisschool - programmeerden we ook in 2015 drie titels, die gezamenlijk goed waren voor 14 voorstellingen: 9 keer KLAAS van het NTJong in de Paradijszaal en 3 keer Polleke en 2 keer Wiplala weer in de Grote Zaal. De 14 voorstellingen onder schooltijd trokken totaal 1.974 leerlingen van 7 tot 12 jaar. Voorafgaand aan alle schoolvoorstellingen kregen de scholen een lesbrief van het NTJong of Het Filiaal, met opdrachten voor in de klas. Daarnaast voerden de leerlingen na alle schoolvoorstellingen van Polleke in de zaal een nagesprek onder leiding van theaterdocenten van het NTJong. Hieraan namen 690 kinderen deel.

RONDLEIDINGEN In 2015 testte een aantal klassen van verschillende Haagse basisscholen de in 2014 ontwikkelde videotour. De videotour is een voorbeeld van een voorstellingsonafhankelijke activiteit die we kunnen inzetten voor zowel schoolklassen als regulier publiek. Het doel? Kinderen (7+) meer inzicht geven in de historie van de Koninklijke Schouwburg en in wat er zoal komt kijken bij het maken van een voorstelling. September 2015 startten we de videotour voor aan scholen en maandelijks op zondagochtend voor vrij publiek. Er wordt echter nog niet zo enthousiast gebruik van gemaakt als gehoopt. Momenteel praten de afdelingen Educatie van de Schouwburg en het NTJong met elkaar over het aan verbinden van workshops van het NTJong en de videotour, voor een completer aanbod richting de scholen.


EINDMUSICAL Basisschool ’t Palet uit de Schilderswijk presenteerde in 2015 voor het derde jaar op rij hun groep 8 musical in de Grote Zaal van de Koninklijke Schouwburg. 75 kinderen speelden, dansten en zongen een energieke eindmusical, geregisseerd door theaterdocenten van jeugdtheater Rabarber. Voor de voorstellingen kregen alle leerlingen in de Schouwburg een rondleiding om alvast kennis te maken met het gebouw. Deze samenwerking met ‘t Palet, dat in januari 2016 overigens het predicaat ‘excellente school’ ontving, zet zich ook het komend jaar voort.

PRINSJESDAG – KONING VOOR ÉÉN DAG Een hoogtepunt van 2015 was zonder twijfel het project Koning voor een dag. Samen met ProDemos en NTJong ontwikkelden we een uitgebreid lestraject voor groep 8. Hieraan namen 6 Haagse basisscholen deel. In de weken voorafgaand aan Prinsjesdag kregen 205 leerlingen op hun school een workshop van ProDemos over ‘democratie, rechtstaat en de troonrede’. Een schrijfworkshop rondom het idee ‘als ik het in Nederland voor het zeggen had, dan…’ en een theaterworkshop van het NTJong over hoe je jezelf aan een publiek presenteert. Vanuit iedere klas waren 2 leerlingen afgevaardigd die na drie dagen repeteren op 15 september 2015 in de Grote Zaal de allereerste Kindertroonrede presenteerden, in samenwerking met acteurs van het Nationale Toneel, jongeren van jeugdtheater Rabarber en presentator en rapper Abdel. Een heel bijzondere dag, waarin ProDemos de hele ochtend en middag de Sol le Witt-foyer vulde met Kinderrijkactiviteiten, de Grote Zaal vol liep met publiek voor de Kindertroonrede en de live stream van de ‘echte’ troonrede. Het Paradijs stond bol van jong publiek voor de 4+ voorstelling Hamlet en op de tribune tegenover de schouwburg waren voor de 6 deelnemende basisscholen mooie plekken gereserveerd langs de route van de Gouden Koets. Kortom, een geslaagde eerste versie van de Kindertroonrede!

VOORTGEZET ONDERWIJS In overleg met de toneelgezelschappen die in 2015 in de Schouwburg stonden selecteerden we voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs (14+) een uitgebreide lijst voorstellingen. Voorstellingen die aansluiten op het curriculum van verschillende schoolvakken. In totaal bezochten 2.239 middelbare scholieren voorstellingen uit ons reguliere aanbod. Opvallend was dat de meeste leerkrachten allereerst voor klassieke titels kiezen, zoals Medea van Toneelgroep Amsterdam, Tsjechovs Drie Zusters van Het Nationale Toneel en De Meeuw van Toneelgroep Amsterdam. En natuurlijk bewerkingen van stukken van Shakespeare, zoals Romeo en Julia van Het Zuidelijk Toneel en de voorstellingen van STET. Daarna kiezen scholen graag voor toneelbewerkingen van boeken. In die trend deden De ontdekking van de hemel, Caligula, Oeroeg en Eline Vere het erg goed. Veel gezelschappen (met name de BIS) ontwikkelden bij hun voorstellingen digitaal lesmateriaal, met achtergrondinformatie en opdrachten voor in de klas. Ook viel op dat scholen weinig gebruikmaakten van de mogelijkheid om een inleiding of workshop van de toneelgezelschappen te boeken. Als verklaring hiervoor gaven de scholen aan geen budget over te hebben voor extra activiteiten naast de voorstellingen.


SAMENWERKING MET THEATER AAN HET SPUI & HET NT/NTJONG Ook maakten we een grote stap in de samenwerking tussen de educatieafdelingen van Theater van het Spui, het Nationale Toneel en het NTjong. Dit blijkt onder andere uit de inspiratiebijeenkomsten die we vijf keer per jaar gezamenlijk organiseren voor alle Haagse leerkrachten. En uit de gezamenlijke schoolprojecten, zoals de Segbroek Theaterdag. In mei ontvingen we alle 51 leerlingen (12 - 18 jaar) van de theaterklassen van het Segbroek College, waarmee we in 4 groepen op één dag een theatrale presentatie maakten. ’s Avonds presenteerden de kinderen aan alle ouders en leerkrachten. Een school als het Segbroek College was vervolgens het hele jaar door een vaste gast in onze theaters. In september waren ze ruim vertegenwoordigd bij de opname van NTR College Tour en bij verschillende voorstellingen in ons reguliere aanbod. Op deze manier verbinden we ons als toneelalliantie langzaamaan met steeds meer scholen. Deze samenwerkingen leveren alle betrokkenen bovendien een uitgebreider netwerk aan samenwerkingspartners op.

BIJZONDERE GROEPEN Naast de binnenschoolse activiteiten richtte onze educatie zich in 2015 op doelgroepen die normaal gesproken nog moeilijk hun weg naar de schouwburg vinden. Zo openden we in juni onze deuren een dag voor 40 leerlingen van de weekendschool. Ze deden mee aan een rondleiding door de schouwburg en een theaterworkshop, ondervroegen uitgebreid onze theatertechnici en beleefden alles bij elkaar een indrukwekkende dag. Via het ambassadeursprogramma van festival De Betovering leidden we in oktober zo’n 40 allochtone moeders rond langs onze kassa’s en verschillende theaterzalen. Kostbare en tijdsintensieve activiteiten voor relatief kleine groepen, maar met als belangrijk doel om voor deze jongeren en volwassenen de drempel naar een schouwburgbezoek in de toekomst te verlagen.

BEZOEKCIJFERS In 2015 bezochten 7.630 leerlingen en docenten uit het primair en voortgezet onderwijs een voorstelling in de schouwburg, of namen deel aan een andere door ons georganiseerde activiteit. Er stonden dit jaar 85 van dergelijke activiteiten - voorstellingen, workshops, rondleidingen, inleidingen en theatrale presentaties - op het programma. In de begroting was rekening gehouden met in totaal 5.750 leerlingen.


Prestatienormen en genres in cijfers De gemeentelijke prestatienormen vormen het kader voor de programmering en de bezoekerstargets. De normen van 2015 werden bijna allemaal ruimschoots behaald. In 2015 wisten we het verwachte aantal voorstellingen en bezoekers royaal te realiseren. De intensivering en verbreding van de programmering boekten duidelijk resultaat. Prestatienormen gemeente Den Haag 2015 Eigen programmering (excl. voorstellingen tijdens festivals en schoolvoorstellingen) Aantal voorstellingen Aantal producties Aantal bezoekers Betalende bezoekers Voorstellingen NT Grote Zaal Voorstellingen NT paradijs

Norm 2015 Realisatie 2015 300 110 90.000 85.000 46 14

339 131 102.728 99.207 40 8

Internationaal Aantal voorstellingen Grote Zaal Internationale producties Grote Zaal Aantal bezoekers internationaal Grote Zaal Internationale voorstellingen paradijs Internationale producties paradijs Aantal bezoekers internationaal paradijs

2 1 1.000 20 8 1.000

3 3 1.323 22 10 1.084

Festivals Aantal festivaldagen Aantal festivalbezoekers Aantal betalende festivalbezoekers

16 7.500 4.500

15 8.767 4.538

Educatie Aantal schoolvoorstellingen Aantal leerlingen primair onderwijs Aantal overige educatieve activiteiten Aantal leerlingen

12 3.250 75 2.500

14 1.962 98 5.958


TOELICHTING OP DE PRESTATIENORMEN De prestatienormen werden bijna allemaal behaald, vooral wat betreft de aantallen voorstellingen, producties en bezoekersaantallen van de eigen programmering. Het aantal voorstellingen NT week af, omdat in de begroting geen rekening werd gehouden met het feit dat 12 hiervan schoolvoorstellingen waren. Met deze erbij opgeteld behaalden we het totaal aantal van 60 Nationale Toneel voorstellingen wél. Het aantal leerlingen uit het primair onderwijs dat een voorstelling in de Koninklijke Schouwburg bezocht was ook lager dan verwacht. Aan de andere kant bereikten we met andere educatieve activiteiten juist meer leerlingen.

BEZOEKERSAANTALLEN Realisatie Realisatie 2014 2015

Bezoekers totaal Voorstellingen eigen programmering Voorstellingen culturele verhuur Cultuureducatie en participatie volwassenen Activiteiten voor kinderen buiten schooltijd Cultuureducatie leerlingen primair onderwijs Cultuureducatie leerlingen voortgezet onderwijs Bezoekers festivals Bezoekers commerciële evenementen Totaal bezoekers Koninklijke Schouwburg

Bezoekersaantallen per genre

Aantal Aantal voorst. bezoekers 2014 2014

Raming 2015

Raming 2016

85.921 130 1.352 364 4.618 1.982 7.618 12.300

102.728 3.008 2.378 895 5.618 2.302 8.527 15.660

95.296 1.500 1.352 400 4.500 2.000 7.515 10.000

95.545 1.500 1.250 200 4.000 1.700 7.150 10.000

114.285

141.116

122.563

121.345

Bez % 2014

Aantal Aantal voorst. bezoekers 2015 2015

Bez % 2015

Nationale Toneel Gesubsidieerd toneel Internationale programmering Ongesubsidieerd toneel Toneel jeugd en familie

51 25 25 43 64

18.826 6.370 2.143 17.601 7.729

60% 50% 49% 69% 60%

31 17 23 81 78

11.268 6.258 2.109 26.222 11.634

58% 68% 78% 78% 77%

Toneel schoolvoorstellingen Muziektheater, opera & musicals Muziektheater jeugd en familie Cabaret en kleinkunst Overig

12 31 6 31 1

3.649 10.051 2.456 16.988 108

54% 65% 67% 89% 72%

14 36 3 50 20

1.962 13.085 454 30.065 1.633

72% 72% 76% 93% 95%

289

85.921

64%

353

104.690

78%


VERDELING PROGRAMMERING

14%

6%

11% 69%

Toneel

Muziektheater

Cabaret

Overig

AANDEEL JEUGDPROGRAMMERING

1% 4% 22%

73%

Programmering volwassenen

Toneel jeugd en familie

Toneel schoolvoorstellingen

Muziektheater jeugd en familie


GEOGRAFISCHE SPREIDING VAN DE BEZOEKERS Van de bezoekers aan voorstellingen komt 86% uit de provincie Zuid-Holland, waarvan 71% uit de regio Haaglanden. 46% van de bezoekers komt van binnen Den Haag. 3% 2% 1% 2% 6% 46%

15%

25%

Den Haag

Haaglanden overig

Zuid Holland

Noord Holland

Utrecht

Gelderland

Noord-brabant

Overig


Horeca en evenementen Het speerpunt van 2015: inzetten op klantvriendelijkheid en de beleving van de gast. Op veel manieren schonken we hier aandacht aan. En de eerste resultaten waren positief. HORECA In 2015 investeerden we op verschillende niveaus in de horeca om de kwaliteit te verhogen. Zo leverde de aanschaf van een kassasysteem efficiency op en een beter voorraadbeheer. Voor de medewerkers startten we een trainingstraject voor een open, klantgerichte houding. Bovendien moesten we medewerkers werven. Daarbij kozen we niet alleen voor studenten maar ook oudere medewerkers, met meer diversiteit in het team als resultaat. Ook namen we ons assortiment onder de loep. Met nieuwe (Haagse) leveranciers maakten we nog scherpere prijsafspraken. De exploitatie van de Theater Brasserie Wasserman staken we in een nieuw jasje. We startten een samenwerking met een horeca-exploitant aan het Lange Voorhout, Cottontree bij Dimitri. Die levert de keukenbrigade, terwijl onze eigen medewerkers de bediening verzorgen. Dat levert een hogere drankomzet op. Maar net zo belangrijk is dat onze gasten het erg op prijs stellen. Onze medewerkers dragen bij aan de beleving van een complete avond uit. Gasten ontvangen bijvoorbeeld aan tafel al het programmaboekje voor de voorstelling en praten met de medewerkers over de voorstellingsduur. Was de Brasserie voorheen uitsluitend open bij de uitverkochte voorstellingen in de Grote Zaal, in 2015 openden we de Brasserie altijd voorafgaand aan een Grote Zaal-voorstelling, jeugd- en familievoorstelling en op zondagen na afloop van een matinee. Dankzij hard werken aan een theatercafé-achtige sfeer in de brasserie, kunnen gasten langer na blijven praten over de voorstellingen en artiesten ontmoeten. Vanzelfsprekend was er een relatie tussen de hospitality-omzet en de stijgende bezoekersaantallen. Maar bovenal had de professionaliseringsslag een omzetverhogend effect. De hospitality-omzet steeg in 2015 met ruim € 170.000. We vervolgen deze ingeslagen weg in 2016 en blijven groeien in het professionaliseringstraject. We richten de aandacht blijvend op de nazit en bieden arrangementen aan, zoals een toegangskaart inclusief diner of lunch om zo meer omzet te genereren.


EVENEMENTEN Het toenemende aantal voorstellingen en bezoekers heeft op de horeca een positieve uitwerking. Maar voor evenementen is dat minder gunstig. Om grote evenementen binnen te halen is het noodzakelijk dat het podium en de Grote Zaal beschikbaar zijn. Meer grote evenementen verkopen lukte in 2015 daardoor onvoldoende. De verwachte omzet voor 2015 van € 600.000 werd vroeg in het jaar bijgesteld naar € 500.000. Voor de grote evenementen ligt in 2016 de focus op het inhaken op gebeurtenissen in de stad. Denk aan Prinsjesdag of momenten als de opening van het WK Beachvolleybal in 2015. Bedrijven die die dag in de Koninklijke Schouwburg zichtbaar willen zijn leggen we graag volledig in de watten. Ook richten we ons op kleinere evenementen die we kunnen organiseren in de klassieke foyers. Daarbij gaat het niet om 600 maar maximaal 120 bezoekers. Voor congressen en bijeenkomsten hebben we speciale arrangementen ontwikkeld en die brengen we actiever onder de aandacht bij met name ministeries. In 2016 de omzet van € 500.000 continueren. Dat is de uitdaging waar we voor gaan.


Marketing & communicatie In 2015 richtte Marketing en Communicatie haar pijlen op een nieuw publiek. Met succes. De groei in bezoekersaantallen komt door het grote aantal nieuwe bezoekers dat zijn weg naar de schouwburg weet te vinden. We werken samen met nieuwe partijen, verstevigen onze positionering in zowel off- als online communicatie en halen onze banden aan met de pers. POSITIONERING Met 131 titels in één jaar is het van groot belang onze eigen uitstraling en herkenbare huisstijl te voeren. Naast een voorstelling kiest de bezoeker tenslotte voor een totaalbeleving in de Koninklijke Schouwburg. De voorstelling maakt hier uiteraard een (belangrijk) onderdeel van uit. Om de (potentiele) bezoeker houvast te geven in al die verschillende titels, gezelschappen en het bijbehorend communicatiemateriaal, fristen we onze eigen huisstijl op. Het Haagse, jonge ontwerpbureau Gusmanson maakte een format waarmee onze website, social media, mailings en de posters op straat duidelijk te herkennen zijn. Naast de promotionele campagnes van de individuele voorstellingen, zorgden we doorlopend voor een outdoorcampagne in Den Haag. Om bijvoorbeeld Nijntje, Herman van Veen of Jett Rebel te promoten, maar voornamelijk de aandacht op onze schouwburg te vestigen. In 2015 introduceerden we de campagne Happy ‘15. Hiermee verkochten we voor 15 geselecteerde voorstellingen een beperkt aantal kaarten voor € 15. De campagne zorgde voor een stimulans in de kaartverkoop in een normaliter zeer rustige periode (net na de feestdagen). Daarnaast brachten we met een campagne de tweede helft van het theaterseizoen onder de aandacht van vast en potentieel publiek. De campagne werd succesvol ontvangen door publiek en collega’s en is inmiddels door meerdere theaters in het land gekopieerd. Online tilden we onze marketingcampagnes naar een hoger niveau. We startten met het plaatsen van online advertenties en banners bij de meest interessante doelgroepen, op basis van ‘real time bidding’. Analyses van ons kaartverkoopsysteem leren ons waar en wanneer onze bezoekers getriggerd moeten worden, wanneer de kans op aankoop het grootst is. Een gemiddeld aantal dagen tot een voorstelling, de plaats en het aantal bezoeken aan onze website spelen hierin een rol. Ook begonnen we een remarketingtraject, waardoor we bezoekers kunnen bereiken die eerder onze website bezochten maar niet tot een aankoop overgingen.

SAMEN STA JE STERKER Als schouwburg van de stad Den Haag vinden we het van groot belang om een zo divers en groot mogelijk publiek uit de stad en regio te bereiken. Met verschillende culturele instellingen 31 | Jaarstukken Koninklijke Schouwburg 2015

werkten we in 2015 intensief samen om een nieuwe doelgroep te interesseren voor onze voorstellingen (bijvoorbeeld Paard van Troje met onze seated concerts, theaters Diligentia en PePijn voor cabaret en Theater aan het Spui voor het meer experimentele toneel). Ook brachten we in september samen met het Nationale Toneel, Theater aan het Spui, het Zuiderstrandtheater en Korzo een magazine uit. Een Haagse versie van het landelijke kunstmagazine Scènes. Door aan te sluiten op een landelijke uitgave, maakten we met lage kosten een Haags blad met de hoogtepunten van het komend seizoen. Vanwege het grote succes sloot toneelgroep De Appel bij de tweede versie in december aan. Door enkele vaste bespelers extra uit te lichten, profileren we het totale programma van de Koninklijke Schouwburg. We kiezen hiervoor een representatieve mix van ons aanbod. Uiteraard huisgezelschap het Nationale Toneel, maar ook bij de voorstellingen van Toneelgroep Amsterdam besteden we extra aandacht aan de combinatie van gezelschap en onze unieke schouwburg. Het is die mix die ons bijzonder maakt. Publiek dat nog niet bekend is met de Koninklijke Schouwburg zal niet snel onze website bezoeken, laat staan onze kassa. Daarom besloten we vanaf najaar 2015 kaarten bij boekhandel Paagman te verkopen. Dit is goed voor onze zichtbaarheid op bij een (deels) nieuwe doelgroep, die buiten onze muren in aanraking komt met ons aanbod. Het is voor mensen gemakkelijker theaterkaarten te kopen. Maar het levert ook extra mogelijkheden op om nieuwe mensen te interesseren voor onze schouwburg. Zoals een schouwburgbezoek als geschenk! We traden ook buiten onze muren door ons, samen met een andere culturele partijen, de week voor kerst te presenteren op de Royal Christmas Fair. Ruim de helft van de mensen die op deze markt kaartjes kocht, was nog niet eerder in de Koninklijke Schouwburg geweest. Ook hier bleek een voorstelling als (kerst)cadeau goed te werken, en profiteerden we, als collega culturele instellingen, van elkaars aantrekkingskracht.

IN GESPREK Het is een trend dat bezoekers steeds vaker last-minute naar de schouwburg gaan. We besloten hierop in te spelen met ons voorverkoopmoment. De voorverkoop, traditioneel in april, is nog steeds voor een groep vaste bezoekers erg belangrijk. Voor de andere groep organiseerden we in 2015 ‘Het Seizoen Voorbij’. Samen met het Nationale Toneel en Theater aan het Spui nodigden we bezoekers van beide theaters uit in de Koninklijke Schouwburg. In een dag met lezingen, workshops en kijkjes achter de schermen maakten ze kennis met het programma van het nieuwe seizoen én met onze schouwburg. De deelnemers waren enthousiast en de groei van de online achterban na dit evenement bewees het succes van deze nieuwe aanpak van klantenbinding. Het Haagse schouwburgpubliek is mondig. Dat merken we bijvoorbeeld aan de vele reacties op onze service e-mails en opmerkingen op social media. De vooral inhoudelijke vragen over ons programma brachten ons op het idee om bezoekers al in een vroeger stadium uit te nodigen om hun zegje te doen over ons programma. in een drietal gesprekken (young professionals, vaste bezoekers en een ‘open’ gesprek na een uitnodiging in de krant) deden we veel inspiratie op over ons aanbod. Maar ook over de manier van communiceren en bijvoorbeeld ons horecaassortiment. Een aantal website-aanpassingen, de gevoelde steun van het publiek om ‘specials’ 32 | Jaarstukken Koninklijke Schouwburg 2015

te programmeren en nieuwe inzichten over de invulling van ons Paradijs waren enkele resultaten. Daarnaast droeg het daadwerkelijk ‘live’ in gesprek gaan met en betrekken van bezoekers bij de schouwburg bij aan klantenbinding.

IN DE PERS In september was Anton Corbijn te gast in het populaire televisieprogramma College Tour. De uitzending werd opgenomen op het toneel van onze Grote Zaal. Twee maanden later ontving Claudia de Breij de Louis Davidsring uit handen Herman van Veen (op hetzelfde podium waar Van Veen de ring 40 jaar geleden kreeg van Wim Kan). Deze momenten zorgen voor nationale persaandacht. En die aandacht zorgt weer voor meer naamsbekendheid en geeft nog meer allure aan de Koninklijke Schouwburg. Bijzondere evenementen, zowel artistiek als bij zakelijke verhuringen (bijvoorbeeld de jaarlijkse uitreiking van De Tegel) koppelen we waar mogelijk direct aan de Koninklijke Schouwburg, door zorgvuldig met persberichten en branding om te gaan. We creëren zelf persmomenten bij het aankondigen van bijzondere voorstellingen, nieuwe festivals, zakelijk nieuws en bijvoorbeeld de 100.000ste bezoeker. Door onze persmomenten gelijkwaardig te verdelen, en waar niet ‘spontaan’ voorhanden zelf te creëren, zijn we continu aanwezig in de regionale en nationale pers.

VOOR HET EERST OVER DE DREMPEL In 2012 begon de Culturele Business Case in Den Haag met cases om te onderzoeken of, met terugtredende subsidies, een nieuwe balans te vinden is tussen publieke en private financiering van culturele instellingen. In 2015 leverde de Koninklijke Schouwburg twee van de totaal 11 cases om innoverende oplossingen te vinden. Een 3D mapping project om meer aandacht op ons te vestigen en het aantrekken van nieuwe, ludieke evenementen op momenten dat wij zelf geen voorstellingen geprogrammeerd hebben. Deelname aan dit initiatief bracht ons in contact met nieuwe doelgroepen en samenwerkingspartners en sluit naadloos aan op onze ‘open’ communicatie waar we in 2015 stappen in maakten. We interesseerden nieuwe bezoekers voor een schouwburgbezoek door onze voorstellingen ‘aan te kleden’. Zo tilden we het bekende concept Ladies Nights naar een hoger niveau, organiseerden we ‘mannenavonden’, deelden we peuterdiploma’s uit en gaven we meer rondleidingen dan ooit. Bij voorstellingen die concurreren met andere vrijetijdsbestedingen, zoals de Ouds en Nieuwsshow op oudjaarsavond, communiceerden we vooral over de toegevoegde waarde van een avond als deze in onze schouwburg. De voorstelling was hier wederom een belangrijk onderdeel van, maar niet leidend voor iedere doelgroep. Hetzelfde principe pasten we in de marketingstrategie voor de zomerprogrammering toe. De campagne Zomeravonden in de Koninklijke Schouwburg benadrukte het gevoel van samen een zomerse dag afsluiten met een goede voorstelling. Tot aan de fysieke plaatsen en specifieke doelgroepen waarop we deze campagne inzetten, hielden we vast aan totaalbeleving in plaats van sec de voorstelling. Een alternatief voor de klassieke voorstellingspubliciteit. Gezien de goede resultaten smaakt dit naar meer.


Development Het KS|NT raakte op stoom in 2015, de fondsenwerving liet een flinke stijging zien en er werden veel activiteiten georganiseerd. De bruto inkomsten uit fondsenwerving, die ten bate komen van het KS|NT, de Koninklijke Schouwburg of het Nationale Toneel, verbeterden in 2015 sterk. Eind 2015 ontvingen we een bijdrage van Fonds KS|NT voor de eerste Haagse editie van Brainwash Festival op 27 februari 2016. Dit festival is een cultureel fenomeen. Het geeft een publiek in de leeftijdsgroep 20 tot 40 jaar met filosofie, wetenschap, literatuur, cabaret en toneel nieuwe perspectieven op belangrijke persoonlijke en maatschappelijke vraagstukken. Het Nationale Toneel ontving uit de baten van Fonds KS|NT een bijdrage voor de productie van Liefde is een donut. Deze voorstelling was ontwikkeld door Anniek Pfeiffer, Vincent Linthorst en Mark Rietman voor theaterfestival De Parade in het kader van publieksverbreding.

FONDSEN In 2015 nam met name de projectfinanciering door fondsen en stichtingen sterk toe. Hiermee wierven we € 227.000 ter ondersteuning van de educatieve projecten van het Nationale Toneel: Urban Stories en Don Quichot denkt na!. En voor projecten voor publieksverbreding en verbinding met de stad, zoals De Laatste Getuigen op 4 mei, Koning voor één dag op Prinsjesdag en de kerstproductie Dinner for One.

TONEEL KRINGEN Daarnaast groeiden de Toneel Kringen substantieel, naar 66 particuliere begunstigers. Op 4 september vond een succesvol wervingsdiner plaats bij de heer J. van der Veer, lid raad van toezicht NT, voor de werving van particuliere begunstigers. 120 gasten zagen de voorstelling Liefde is een donut. In totaal werd die avond € 86.000 aan donaties toegezegd. Verder waren er verschillende bijeenkomsten van de Toneel Kringen. Begunstigers van de Vondel Toneel Kring kwamen in januari 2015 rond de voorstelling Moesson samen. Voor de Shakespeare Toneel Kring was er in oktober een inspirerend theaterdiner op het toneel bij Richard III.

BEDRIJVENGENOOTSCHAP Begunstigers van het KS|NT Genootschap kwamen in 2015 vier keer bijeen. Een informeel samenzijn bij het optreden van Golden Earring en bijeenkomsten rond de voorstellingen van As you like it, Een Sneeuw en Solness. De Genootschapsleden werden eveneens uitgenodigd voor de premières van de NT-voorstelling Genesis en NTjong familievoorstelling Polleke.


ZAKENVRIENDEN Op 18 februari 2015 vond een business event plaats voor KS|NT Zakenvrienden en relaties. Die genoten van een kijkje achter de schermen en de voorstelling As you like it van het Nationale Toneel. Zakelijke directer van het NT, Walter Ligthart, gaf de aanwezigen toelichting op de bedrijfsvoering van een theatergezelschap.

YOUNG PROFESSIONALS Development ontwikkelde, in samenwerking met het Residentie Orkest en Nederlands Dans Theater, een programma voor young professionals, onder de titel AmbitionAll. Op 20 november 2015 kwamen 32 genodigden naar de eerste bijeenkomst bij het Residentie Orkest in het Zuiderstrand-theater.

VRIENDEN In november voerden we een succesvolle telemarketingcampagne om veel-bezoekers tot Vrienden te maken. Ook intensiveerden we gedurende het jaar de Vriendenactiviteiten, waardoor het Vriendenbestand met 216 steeg naar in totaal 643 Vrienden. Voor hen organiseerden we twee Behind the scenes bij Polleke en Genesis. Dit jaar boden we voor het eerst een Vriendenpakket aan, waarbij Vrienden elkaar in de pauze of na afloop treffen bij de Vriendenfoyers. De tweede reeks Eerste Lezingen rondom Solness werd zeer gewaardeerd door de deelnemende Vrienden. In een kleine groep lazen zij het script en de dramaturg gaf inzicht in de interpretatie van de tekst en de totstandkoming van de voorstelling. In 2015 was de start van de voorverkoop na de Voorjaarsbijeenkomst, speciaal voor begunstigers (waaronder vele Vrienden) van het Fonds KS|NT een groot succes. Deze middag werd er voor € 45.000 aan voorstellingskaarten verkocht. Het dienstverband van portefeuillehouder Vrienden ging vanaf 1 december 2015 van twee naar drie dagen. De afdeling Development werkte een merchandisingpilot uit voor de verkoop van producten gerelateerd aan de vrijwilligersorganisaties rond de NT-voorstellingen in onze foyers.

VOORUITBLIK 2016 Development levert in 2016 een actieve bijdrage aan het bouwen van een sterke ‘case for support’ voor het Nationale Theater. In aanloop naar de fusie heeft de werkgroep Fondsenwerving (KS|NT en Theater aan het Spui) in december 2015 haar visie gegeven op de rol van Development binnen het Nationale Theater. De afdeling ziet grote meerwaarde in de samenvoeging van de drie pijlers productie, programmering en presentatie, waardoor we flexibeler kunnen inspelen op de behoeftes van externe partijen en begunstigers.


Financiën Meer dan de helft van de inkomsten (56%) genereerde de Koninklijke Schouwburg in 2015 zelf. Door kaartverkoop, horeca, commerciële en culturele verhuur. Over 2015 bedroegen de geconsolideerde inkomsten van de Koninklijke Schouwburg en Hocarest B.V. (100% dochter van de Koninklijke Schouwburg, voor activiteiten op het gebied van horeca en evenementen) € 5.926.000 (2014: € 5.376.000). Een stijging die vooral te danken was aan een hogere omzet kaartververkoop.

ZALEN EN BEZOEKERS De Schouwburg ontving in 2015 141.116 bezoekersi (2014: 114.285), voor 339 voorstellingen, 9 culturele en 114 commerciële evenementen, 6 festivals en 179 educatieve activiteiten.

Bezoekers totaal Voorstellingen eigen programmering Voorstellingen culturele verhuur Cultuureducatie en participatie volwassenen Activiteiten voor kinderen buiten schooltijd Cultuureducatie leerlingen primair onderwijs Cultuureducatie leerlingen voortgezet onderwijs Bezoekers festivals Bezoekers commerciële evenementen Totaal bezoekers Koninklijke Schouwburg

Bezoekersaantallen per locatie

Realisatie 2015

Raming 2015

Raming 2016

85.921 130 1.352 364 4.618 1.982 7.618 12.300

102.728 3.008 2.378 895 5.618 2.302 8.527 15.660

95.296 1.500 1.352 400 4.500 2.000 7.515 10.000

95.545 1.500 1.250 200 4.000 1.700 7.150 10.000

114.285

141.116

122.563

121.345

Aantal voorst. 2015 206

Aantal bezoekers 2015 95.101

Bez % 2015 73%

Toneel op Toneel Het Paradijs

1 94

82 5.514

92% 83%

Klassieke Foyers Elektriciteitsfabriek (externe)

34 4

1.684 347

94% 61%

339

102.728

78%

Voorstellingen eigen programmering

Grote Zaal

i

Realisatie 2014

In de jaarrekening 2014 werd in deze paragraaf de bezoekers benoemd van alleen voorstellingen en festivals (94.000). Ter vergelijking, dit aantal bedraagt over 2015 111.255.


De bezettingsgraad van de voorstellingen in de Grote Zaal steeg van 64 % naar 73% en dankzij de succesvolle programmering voor de peuters op zondagochtend was het Paradijs met 83% (2014: 77%) goed bezet. De Grote Zaal bevat – zonder blokkades – maximaal 685 stoelen, het Paradijs biedt ruimte aan 65 bezoekers.

RESULTAAT & FINANCIËLE KENGETALLEN Koninklijke Schouwburg (enkelvoudig)

Solvabiliteit Quick ratio Publieksinkomsten per voorstellingsbezoeker Direct resultaat op de programmering Rentabiliteit van het eigen vermogen

2015 34% 1,50 17,32 6% 61%

2014 21% 1,37 14,69 -11% -58%

Het positieve resultaat maakte de financiële kengetallen ten opzichte van het vorige allemaal beter. Na het grote verlies van 2014 – als gevolg van de lasten voor het vormen van de voorziening voor toekomstige lasten ex-werknemers en de reservering van twee beëindigingsvergoedingen - kwam de schouwburg binnen een jaar weer volledig op sterkte en herstelde het vermogen. We zetten in op meer opbrengsten, meer voorstellingen en minder bedrijfslasten. De resultaten lieten zien dat deze doelstelling behaald is.

SUBSIDIES In 2015 ontving de Koninklijke Schouwburg een exploitatiesubsidie van de gemeente Den Haag van € 2.792.694 (2014: € 2.781.740). De jaarlijkse trendaanpassing zorgde voor dit verschil. De subsidies bedragen 47% van de geconsolideerde inkomsten (2014: 52%). De overige inkomsten genereerden de schouwburg en Hocarest zelf: uit kaartverkoop, fondsenwerving, zaalverhuur en voorstellingshoreca en evenementen.

PUBLIEKSINKOMSTEN De inkomsten uit publieksinkomsten, verreweg de grootste inkomstenbron van de Koninklijke Schouwbrug, kwam in 2015 uit op € 1.813.000. Ruim 5 ton meer dan in 2014. Deze stijging kwam door een toename van het aantal verkochte kaarten, minder verkochte kaarten tegen reductieprijs en een hogere prijsstelling van de kaarten.

EVENEMENTEN EN HOSPITALITY De inkomsten uit evenementen en horeca bleven op totaalniveau gelijk aan vorig boekjaar, maar de verhouding tussen evenementen en hospitality verschoof wel. Dit doordat er meer voorstellingen waren met voorstellingshoreca. De omzet uit evenementen bedroeg € 509.000 (2014: € 682.000) en de omzet uit hospitality € 485.000 (2014: € 313.000).


Gebouw en Techniek Een vakbekwame techniekploeg en een goed onderhouden gebouw. Belangrijke voorwaarden om op niveau gezelschappen en commerciële klanten te kunnen bedienen. HET PARADIJS In januari 2015 rondden we de werkzaamheden in het Paradijs af. Het laatste achterstallig onderhoud werd daarmee weggewerkt en het comfort en de duurzaamheid van de Paradijsfoyer verbeterd.

VLOERBEDEKKING In de zomer van 2015 vervingen we het tapijt in de publieksdelen van het voorgebouw. Deze voor 2017 geplande werkzaamheden werden dit jaar uitgevoerd, omdat er lekkages waren in de vloerverwarming. Het oorspronkelijke dessinontwerp, van kunstenaar Pincemin, werd gehandhaafd en speciaal voor de schouwburg geweven. De parketvloer van de Paul Steenbergenfoyer was zo ernstig versleten dat schuren niet meer mogelijk was. De circa 80 jaar oude vloer was en flinterdun en moest worden nagemaakt. We zijn uitermate trots op het resultaat!

GRONDWATEROVERLAST De gemeente, die voor het gebouw verantwoordelijk is, bracht pompen aan in de draaischijfruimte om verdere grondwaterpenetratie te voorkomen. Het wegpompen van het grondwater werd nauwkeurig gemonitord. Het hoogheemraadschap gaf voor het pompen een vergunning af. Voor het drogen van de muren besloten we minimaal een jaar uit te trekken.

KOUDEBESTRIJDING Volgens het MJOP van de gemeente was in 2015 het Gebouw Beheers Systeem aan vervanging toe. Dat betekende: revisie van de luchtbehandelingskasten, vervangen van schakelkasten en bekabeling en het installeren van nieuwe software. Dit om de klimaatinstallatie van het gebouw efficiënter te monitoren en aan te sturen. We investeerden extra in koudebestrijding en ventilatie. De luchtbehandelingskast van de foyers en het Paradijs werd voorzien van naverwarming. Dit warmt frisse lucht op, zodat die niet als tocht wordt ervaren. We vervingen radiatorkranen door thermostaatkranen en de oude luchtgordijnen in de entreehal door nieuwe, zuinigere en meer representatieve typen. Zij zorgen voor minder warmteverlies in de foyers. De kassa kreeg een een co2-gestuurde ventilatie. Ook vervingen we beide airco’s in de kassa.


BEWEGWIJZERING We pleegden onderhoud aan de bewegwijzering en zorgden voor uitbreiding, vooral vanuit de bewaakte garderobe en het souterrain. Aan de buitenzijde van de schouwburg vinden we nu een betere routeaanduiding naar de kassa en de artiesteningang. In 2016 werken we aan digitale aanwijssystemen die flexibel inzetbaar zijn.

TREKKENWAND De trekkenwand behoort tot de bedrijfs-kritische apparatuur binnen de Koninklijke Schouwburg. Zonder trekkenwand geen voorstelling. De trekkenwand van de Grote Zaal moet binnenkort worden vervangen en de daarvoor benodigde investering doet de gemeente. Na een eerste advies liep het aantal gesprekken tussen de Koninklijke Schouwburg en de gemeente terug, omdat niet duidelijk werd of de benodigde gelden gereserveerd kunnen worden. Ondertussen werkten we zelf verder aan het opstellen van een programma van eisen, en gaven we opdracht de risico-inventarisatie en evaluatie (rie) rond de trekkenwand te vernieuwen.

THEATERTECHNIEK Dit jaar investeerden we in licht-, geluids- en videoapparatuur. De investeringen volgden uit de meerjaren activaplanning. Per investering keken we uiteraard kritisch naar de noodzaak. De spots in onder andere de zaalbrug en het Paradijs werden vervangen. Bij de aanschaf overwogen we led-verlichting, maar de artistieke kwaliteit haalde het in onze ogen nog niet bij halogeenspots. We testten en overlegden intensief met diverse lichtontwerpers en ons huisgezelschap het Nationale Toneel. Een andere grote investering was de vervanging van diverse mengtafels. Voor de zalen kozen we voor digitale mengtafels, voor de foyers schaften we goedkopere, analoge mengtafels aan. Hiermee is de Koninklijke Schouwburg voorbereid op een goede technische bezetting van zalen en foyers.

INZET PERSONEEL TECHNIEK 2015 was een heel druk jaar. De inzet van techniek is daarbij cruciaal en de Koninklijke Schouwburg vindt het van belang dat er bij iedere voorstelling een vakbekwame techniekploeg klaarstaat. Met 50 meer voorstellingen dan in 2014, veel meer bezoekers, een aantal grote evenementen én een eigen productie is de inzet van het aantal technici binnen de begroting gebleven, een knappe prestatie!


AUTOMATISERING VERNIEUWD In de zomer namen we, na de overgang naar het nieuwe planningsprogramma Yesplan, eindelijk afscheid van de oude servers waar het vorige programma op draaide. De keuze viel op een hybride oplossing, na een intensief traject van advies, pitch en offertes. Naast de servers vervingen we ook veel van de gebruikershardware en gingen we over op de nieuwste softwareversies. Voor het beheer van het nieuwe netwerk werden we vanaf de zomer ondersteund door een nieuwe partij, die meer support levert, voor een lagere prijs.

INVESTERINGEN IN HET VOORHUIS Voor de buffetten in het voorhuis werden halverwege 2015 nieuwe kassa’s aangeschaft die de registratie van het verbruik en de afrekening richting derden een stuk overzichtelijker maken. Na een korte wenperiode raakte het voltallige personeel helemaal thuis in de nieuwe werkwijze. Na een metamorfose in de zomer startte Brasserie Wasserman met een nieuwe formule. De nieuwe formule bleek zeer succesvol: de omzetstijging was zelfs boven verwachting. Naast de aanpassing van Wasserman werd ook de rest van het voorhuis aangepakt. Na een aantal kleine ingrepen vinden bezoekers het een stuk gezelliger in het voorhuis.


Bestuur, personeel en organisatie Voor Personeel en Organisatie was 2015 een jaar van investeren in goed werkgeverschap. De medewerkers kregen meer mogelijkheden voor scholing en vaker een contract voor onbetaalde tijd aangeboden. ZIEKTEVERZUIM In 2015 bedroeg het gemiddelde arbeidsverzuim van de gehele organisatie slechts 1,73%. Dat is ruim onder het landelijk gemiddelde. Het management stuurde dan ook actief aan op een structurele verlaging van het verzuim. Eind 2015 had de Koninklijke Schouwburg 42 mensen in dienst (31,96 fte) (2014: 29,37 fte). Het aantal fte op overhead daalde en het aantal fte nam juist toe bij de uitvoerende afdelingen, als gevolg van een intensievere bespeling.

OPLEIDING In 2015 besteedde de schouwburg € 22.000 aan opleiding, training en coaching van werknemers. Naast trainingen voor het behoud van certificering volgden men opleidingen op het gebied van leidinggeven. Daarnaast kregen medewerkers die zich verder wilden ontwikkelen de kans een vakgerichte opleiding te volgen. In 2016 krijgt een aantal cursussen een vervolg.

STAGE De Koninklijke Schouwburg vindt het zeer belangrijk om plaats te bieden aan stagiaires. In 2015 liepen in totaal 10 mensen stage op de afdeling Techniek, Marketing en Publieksdiensten en Evenementen.

ARBODIENST In 2015 stapte Koninklijke Schouwburg over op een andere Arbodienst. Deze moderne, innoverende dienst voerde in 2014 de risico-inventarisatie uit. Deze Arbodienst beschikt over een Arboarts die veel gezelschappen en theaters bijstaat en het werk in het theater dus goed kent.


FUNCTIONERINGS- EN BEOORDELINGSGESPREKKEN In de maand juni vonden de functioneringsgesprekken plaats. Inmiddels zijn ook de beoordelingsgesprekken over 2015 met alle medewerkers gehouden. Voor de Koninklijke Schouwburg is het van groot belang om een gestructureerde beoordelingscyclus te hanteren. Dit is gunstig voor de ontwikkeling van werknemers én werkgever.

PERSONEELSBIJEENKOMSTEN Zoals ieder jaar startte het nieuwe seizoen met personeelsuitje, waarbij het personeel van de Koninklijke Schouwburg en Hocarest B.V. genoten van diverse activiteiten in en rond de schouwburg. Bijzonder was het diner op het eigen toneel, waar de medewerkers zich even gast voelden in plaats van gastheer of gastvrouw. In de drukke decembermaand kwam iedereen vlak voor kerst bijeen in het Paradijs voor een gezellige lunch. Vanaf 2015 komen de medewerkers van de Koninklijke Schouwburg maandelijks bijeen. Tijdens deze personeelsbijeenkomsten deelt de directie allerlei organisatorische informatie en nieuwtjes. Daarnaast verschijnt er maandelijks een nieuwsbrief van de directie, zodat alle medewerkers op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen en belangrijke besluitvorming.

BEDRIJFSHULPVERLENING Het ontruimingsplan werd in 2015 volledig geïmplementeerd. Met grote regelmaat waren er ontruimingsoefeningen met bhv’ers en overige medewerkers. We startten met het organiseren van een ontruiming met een volle zaal publiek. Deze oefening vindt in januari 2016 plaats. Jaarlijks volgen alle bhv’ers een herhalingscursus.

PERSONEEL IN CIJFERS KONINKLIJKE SCHOUWBURG Personeel in cijfers 31-12-2015

Gemiddeld dienstverband Gemiddelde leeftijd Aantal vrouwen Aantal mannen Aantal medewerkers Aantal fte Aantal stagiaires Ziekteverzuim over 2015


6,1 40 19 23 42 31,96 5 1,73

Ultimo 2015 is het organigram van de Koninklijke Schouwburg en haar deelneming Hocarest als volgt:

Stichting de Koninklijke Schouwburg

Hocarest B.V.

VERBINDINGEN De Koninklijke Schouwburg heeft één dochteronderneming Hocarest B.V. Binnen deze verbindingen worden de activiteiten die verband houden met horeca en evenementen uitgevoerd. Bij Hocarest B.V. zijn ultimo 2015 25 medewerkers in dienst.


Governance De Koninklijke Schouwburg past de 9 principes van de Governance code cultuur toe. De toepassing van deze principes sluit aan bij de doelstelling, aard en omvang van de Koninklijke Schouwburg. In 2015 besloot de raad van toezicht om over te stappen van een bestuur met twee personen naar een eenhoofdig bestuur. Dit vanwege het voornemen tot fusie met het Nationale Toneel en Theater aan het Spui. Het bestuur van de Koninklijke Schouwburg opereert vanuit haar missie, zonder de belangen van stakeholders te vergeten. Binnen de bedrijfsvoering beheersen we met functiescheiding, het vier-ogen-principe en procescontroles risico’s. In de rapportages volgen we de indicatoren van financiële en niet-financiële doelstellingen en sturen we waar nodig actief bij. Besluitvorming vindt plaats door de bestuurder. Die laat zich binnen het MT-overleg door de leden van het managementteam informeren. Tijdens dit overleg met open discussie proberen we tot consensus te komen. De besluitvorming wordt vastgelegd in de notulen van het MT-overleg. De bestuurder heeft periodiek overleg met de ondernemingsraad en informeert het personeel maandelijks over besluitvorming via een directienieuwsbrief. De bestuurder heeft regulier overleg met de raad van toezicht, gevraagd en ongevraagd en tijdig. De bestuurder legt belangrijke beslissingen en strategische documenten ter goedkeuring aan de raad van toezicht voor. De besluiten en de daaraan voorafgaande overwegingen in de vergaderingen van de raad worden vastgelegd in notulen. Bij het aangaan van zakelijke contacten zijn meerdere functionarissen betrokken. Besluiten hierover worden enkel op zakelijke gronden genomen. Het bezoldigingsbeleid van de Koninklijke Schouwburg past bij het karakter van de instelling en is in overeenstemming met de Wet Normering bezoldiging Topinkomens (WNT). De bezoldiging van het bestuur en raad van toezicht wordt toegelicht in de jaarrekening en gepubliceerd op de website. De raad van toezicht van de Koninklijke Schouwburg laat zich in zijn werk leiden door het culturele, economische en maatschappelijke belang van de organisatie. De raad adviseert het bestuur en doet dit op actieve wijze, zowel anticiperend als reflecterend op beslissingen van het bestuur. En beslist over benoeming, beoordeling, bezoldiging, schorsing en ontslag van het bestuur. De raad is onbezoldigd en de samenstelling is divers in kennis, leeftijd, etnische achtergrond en geslacht. Het rooster van aftreden en een overzicht van de nevenfuncties van de leden van de raad en het bestuur is onderdeel van het jaarverslag. De raad van toezicht benoemt de externe accountant en stelt diens beloning vast op basis van advies van het bestuur. De externe accountant brengt ten minste eenmaal per jaar aan de raad van toezicht respectievelijk het bestuur verslag uit van zijn bevindingen. De raad van toezicht kan hem bevragen over de getrouwheid van de jaarrekening.


Jaarrekening 2015


Balans per 31 december 2015 (na verwerking voorstel resultaatbestemming) ACTIVA

( x € 1.000 ) Vaste activa

2015

2014

142

137

2 262 191 455

6 164 53 223

153 0

291 -21

153

270

228 63 291

206 27 233

Liquide middelen

1.792

1.598

Totaal activa

2.833

2.461

Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Vaste inrichting Machines en installaties Inventarissen Financiële vaste activa Rekening-courant Hocarest B.V. Voorziening deelneming Hocarest B.V. Vlottende activa

Vorderingen Overlopende activa


PASSIVA

( x € 1.000 )

Eigen vermogen Algemene reserve gesubsidieerde activiteiten Algemene reserve niet gesubsidieerde activiteiten Bestemmingsreserves

Voorzieningen Voorziening groot onderhoud Overige voorzieningen

Kortlopende schulden Kortlopende schulden Overlopende passiva

Totaal passiva


2015

2014

232 355 364 951

175 320 17 512

168 315 483

278 330 608

521 878

589 752

1.399

1.341

2.833

2.461

Staat van baten en lasten over 2015(na verwerking voorstel resultaatbestemming) ( x € 1.000 )

Opbrengsten Bijdragen Som der baten Beheerlasten Activiteitenlasten Som der lasten Financiële baten en lasten Exploitatiesaldo gesubsidieerde activiteiten

Naar bestemmingsreserves Uit bestemmingsreserves Mutatie algemene reserve gesubsidieerd

Resultaat genootschap Schenking Hocarest B.V. Resultaat boekjaar deelneming Hocarest B.V. Exploitatiesaldo niet gesubsidieerde activiteiten

Naar bestemmingsreserves Uit bestemmingsreserves Mutatie algemene reserve niet-gesubsidieerd

Totaal exploitatiesaldo Mutatie bestemmingsreserves Mutatie algemene reserves


Realisatie 2015

Begroting 2015

Realisatie 2014

2.243 2.820 5.063

1.740 2.747 4.487

1.658 2.788 4.446

-2.899 -1.826 -4.725

-2.986 -1.575 -4.561

-3.563 -1.417 -4.980

19

19

19

357

-55

-515

-300 0 57

0 17 -38

0 308 -207

47 14 21 82

55 0 50 105

63 0 38 101

-47 0

0 0

-17 17

35

105

101

439 -347

50 17

-414 308

92

67

-106

Kasstroomoverzicht volgens de indirecte methode (x € 1.000) 2015

2014

439

-414

94 -125 -21

63 32 -38

Bruto kasstroom uit operationele activiteiten

387

-357

Mutaties in rekening courant Hocarest Mutatie vorderingen en overlopende activa Mutatie kortlopende schulden en overlopende passiva

138 -58 58

-37 -40 56

Netto kasstroom uit operationele activiteiten

138

-21

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in immateriële vaste activa Investeringen in materiële vaste activa

-36 -295

-141 -143

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

-331

-284

194

-662

1.792 1.598

1.598 2.260

194

-662

Kasstroom uit operationele activiteiten

Exploitatiesaldo Aanpassen voor: Afschrijvingen (im)materiële vaste activa Mutatie voorzieningen Resultaat uit deelneming

Mutatie liquide middelen

Liquide middelen einde boekjaar Liquide middelen begin boekjaar Mutatie liquide middelen


Toelichting op de balans en staat van baten en lasten ALGEMEEN De primaire activiteit van stichting de Koninklijke Schouwburg is gericht op programmeren en verzorgen van theatervoorstellingen. Hocarest B.V. is een 100% dochter van de Koninklijke Schouwburg en binnen deze verbinding vinden de horeca-activiteiten plaats en zakelijke en particulier gecaterde verhuur ten behoeve van evenementen. In de toelichting is ook de geconsolideerde balans en staat van baten en lasten opgenomen waarin de financiële uitkomsten van de activiteiten binnen de schouwburg en Hocarest B.V. zijn verwerkt.

CONTINUÏTEIT EN RISICO’S Deze jaarrekening is opgesteld vanuit een continuïteitsveronderstelling. De Koninklijke Schouwburg onderkent daarbij een aantal risico’s. Het voornaamste risico betreft geen of een aanzienlijk lagere toekenning van subsidie door de gemeente Den Haag voor de komende planperiode 2017-2020. Ook is er door de gemeente Den Haag nog geen definitieve toezegging voor de noodzakelijke vervanging van de trekkenwand in 2017. Naast deze grote risico’s onderkennen we ook een aantal risico’s binnen de bedrijfsvoering zoals de personele kwetsbaarheid van een kleine organisatie, de afhankelijkheid van het economisch klimaat en de aandacht voor de veiligheid van bezoekers en personeel.

GRONDSLAGEN VOOR DE WAARDERING EN RESULTAATBEPALING A Algemeen De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde verslaggevingsgegevensgrondslagen. De Koninklijke Schouwburg volgt de richtlijn 640 voor organisaties zonder winstoogmerk. Daarbij is de jaarrekening is opgesteld met inachtneming van de bepalingen in de Haagse Kaderverordening subsidieverstrekking (HKS) en het uitvoeringsbesluit OCW (UVS OCW). In de jaarrekening is als grondslag voor waardering en resultaatbepaling de historische uitgaafprijs gehanteerd. De posten in de balans zijn, tenzij anders vermeld, opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Lasten die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Daar waar nodig zijn ten behoeve van het inzicht de vergelijkende cijfers aangepast.


B

Grondslagen van waardering

Voor zover niet anders vermeld zijn de posten van de balans opgenomen voor de nominale waarde. Waar nodig is rekening gehouden met een voorziening voor oninbaarheid. Immateriële en Materiële vaste activa De vaste activa zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met de afschrijvingen volgens vaste percentages van de aanschafwaarden. De afschrijvingspercentages zijn vastgesteld op basis van de verwachte economische gebruiksduur. Er wordt afgeschreven in het jaar waarin de investering in gebruik is genomen. De immateriële en materiële vaste activa worden lineair afschrijvingen. Hierbij gelden de volgende standaardafschrijvingstermijnen: • Vaste inrichting 10 jaar • Machines en installaties 5 of 10 jaar • Inventarissen 5 of 10 jaar • Immateriële vaste activa 3 of 5 jaar Bij aanschaf kan worden afgeweken van bovengenoemde standaardtermijnen op basis van een inschatting van de economische levensduur. Investeringen tot een bedrag van € 500 worden niet geactiveerd, maar direct als kosten genomen. Financiële vaste activa De Koninklijke Schouwburg heeft een 100% deelneming in Hocarest B.V. te Den Haag. De deelneming wordt gewaardeerd tegen netto vermogenswaarde. Het resultaat uit de deelneming komt overeen met het aandeel in het resultaat van het boekjaar van Hocarest B.V. Bij een negatieve waarde van de deelneming wordt een voorziening gevormd. C

Grondslagen van resultaatbepaling

Algemeen Het resultaat wordt bepaald als verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en diensten en de kosten over het verslagjaar, met inachtneming van de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen. Alle directe kosten en opbrengsten van de horeca-activiteiten komen ten laste dan wel ten gunste van Hocarest B.V. Uit hoofde van de onderlinge dienstverlening tussen de Schouwburg en Hocarest B.V. zijn de kosten verrekend voor zover deze betrekking hebben op personeelslasten, huisvestingslasten, automatiseringslasten en overige kantoorkosten. D Grondslagen kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen wijken niet af van de op de balans vermelde liquide middelen. Over de geldmiddelen kan door de Koninklijke Schouwburg vrij worden beschikt. 51 | Jaarstukken Koninklijke Schouwburg 2015

Toelichting op de balans IMMATERIËLE VASTE ACTIVA De investeringen 2015 betreft met name de ontwikkeling en inrichting van het nieuwe planningssysteem Yesplan en de investering in een CRM-systeem. De mutaties in de immateriële vaste activa kunnen als volgt worden weergegeven:

(x € 1.000) 2015

2014

1 januari Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen

142 -5

164 -164

Boekwaarde

137

0

Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen

36 0 -31

142 0 -5

5

137

31 december Aanschafwaarde

178

142

Cumulatieve afschrijvingen

-36

-5

Boekwaarde

142

137

MATERIËLE VASTE ACTIVA De investeringen machines en installaties betreft met name de aanschaf van een nieuwe toneelbeamer en de investeringen in de nieuwe theaterlampen. De investeringen inventaris betreffen voor 2015 de aanschaf van 150 nieuwe conferentiestoelen, nieuwe server en computers voor het kantoor, een kassa-systeem voor alle 8 de buffetten en de herinrichting van brasserie Wasserman.


De mutaties in de materiële vaste activa kunnen als volgt worden weergegeven: (x € 1.000) Vaste Machines/ inrichting installaties Inventaris 1 januari Aanschafwaarde

Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde

Investeringen Desinvesteringen Inhaalafschrijving Afschrijvingen 31 december Aanschafwaarde

Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde

Totaal 2015

Totaal 2014

369

842

402

1.613

3.356

-363

-678

-349

-1.390

-3.217

6

164

53

223

139

0 0 0 -4

139 0 0 -41

156 0 0 -18

295 0 0 -63

142 0 -13 -45

-4

98

138

232

84

369

981

558

1.908

1.613

-367

-719

-367

-1.453

-1.390

2

262

191

455

223

FINANCIËLE VASTE ACTIVA Onder de post financiële vaste activa is de financiële verhouding met de 100% deelneming Hocarest B.V. opgenomen. Gegevens Hocarest B.V. ultimo 2015 Statutaire vestigingsplaats Oprichtingsdatum Eigen vermogen ultimo 2015 Kapitaalinbreng Stichting de Koninklijke Schouwburg Omzet 2015 Resultaat 2015 Rekening-courant bij Stichting de Koninklijke Schouwburg Aantal personeelsleden in dienst Wijze van consolidatie

Den Haag 21 augustus 1933 €0 € 680 € 994.000 € 21.000 € 153.000 39 Integraal

De Koninklijke Schouwburg financiert het werkkapitaal van Hocarest B.V. Over de rekening courant is over 2015 2,32% rente verrekend (2014: 2,56%).


De mutaties in de balansposten betreffende Hocarest B.V. zijn als volgt: (x € 1.000) Voorziening deelneming Hocarest B.V. Stand per 1 januari Resultaat Hocarest B.V. Stand per 31 december Rekening courant Stand per 1 januari Mutaties boekjaar Stand per 31 december

2015

2014

-21 21

-59 38

0

-21

291 -138

254 37

153

291

2015

2014

36 64 10 18 0 22 47 1 9 21 228

2 64 2 9 3 0 62 33 0 31 206

VORDERINGEN (x € 1.000) Vorderingen Debiteuren Te vorderen omzetbelasting Te ontvangen rente Te ontvangen recette Vorderingen op personeel (o.a. fietsenplan) Vorderingen op groepsmaatschappij Vordering op fonds KS|NT Overige vorderingen Nog te ontvangen fondsbijdragen Nog te factureren bedragen

Vorderingen op het fonds KS|NT De vordering op het fonds KS|NT betreft de bijdrage vanuit de overheveling van het Genootschap naar het fonds KS|NT. In het voorjaar van 2014 is door de Raad van Toezicht van de Koninklijke Schouwburg en het bestuur van het Nationale Toneel besloten tot overheveling van het Koninklijke Schouwburg Genootschap naar het fonds KS|NT. Vanuit de verdeling van baten uit bijdragen van leden van het KS|NT Genootschap krijgt de Koninklijke Schouwburg over 2015 een bedrag van € 45.000 en het restant van de baten wordt gelijkelijk verdeeld over de Koninklijke Schouwburg en het Nationale Toneel. In 2016 ontvangt de Koninklijke Schouwburg nog een bedrag van € 30.000 en de helft van het restant en na 2016 worden alle baten gelijkelijk verdeeld. 54 | Jaarstukken Koninklijke Schouwburg 2015

OVERLOPENDE ACTIVA De overlopende activa betreft de kosten die in het boekjaar zijn vooruitbetaald voor het komende boekjaar. (x € 1.000) 2015

2014

63

27

Overlopende activa

Vooruitbetaalde kosten

LIQUIDE MIDDELEN De liquide middelen zijn ten opzichte van het boekjaar 2014 gestegen. De voornaamste stijging betreft de meer vooruit ontvangen verkochte tickets 2016. In het kasstroomoverzicht zijn de ingaande en uitgaande kasstromen gespecificeerd. De niet direct benodigde liquide middelen worden op spaarrekeningen aangehouden en niet belegd. De tegoeden op de spaarrekeningen zijn direct opeisbaar. De spaartegoeden worden aangehouden bij de Rabobank en de ING-bank. (x € 1.000) Liquide middelen Bank - lopende rekeningen Bank - spaarrekeningen Kas

2015

2014

658 1.126 8 1.792

470 1.121 7 1.598

EIGEN VERMOGEN Het eigen vermogen bestaat uit een gesubsidieerd deel en een niet-gesubsidieerd deel. Het niet gesubsidieerde vermogen is gevormd uit de positieve resultaten op de niet-gesubsidieerde activiteiten. Dit zijn de resultaten van Hocarest B.V. en het resultaat voortvloeiende uit Het Genootschap (Fonds KS|NT). Naast de algemene reserves kennen we ook bestemmingsreserves. Dit betreft vermogen waarvoor een bestemming is aangewezen. Voor de vorming van een bestemmingsreserve vanuit het gesubsidieerde vermogen is toestemming nodig van de gemeente Den Haag. In 2015 was er alleen nog een bestemde reserve aanwezig voor de verliezen voortvloeiend uit de internationale programmering. Voor 2016 is het resultaat 2015 uit de genootschapsgelden van het KS|NT bestemd voor tekorten uit toekomstige bijzondere programmering en vormen we een bestemde reserve voor de kosten die de fusie met zich mee zal brengen.


ALGEMENE RESERVE GESUBSIDIEERDE ACTIVITEITEN De algemene reserve gesubsidieerde activiteiten is een risicoreserve betreffende de gesubsidieerde bedrijfsactiviteiten en heeft een door de gemeente Den Haag vastgestelde maximale omvang van € 500.000 (rv 385 17-12-1996). In 2015 is er binnen de gesubsidieerde activiteiten een positief resultaat geboekt. Dit positieve resultaat is enerzijds veroorzaakt door de goede voorstellingsresultaten over 2015 en anderzijds door het niet volledig vervangen van de vertrokken directie in afwachting van het fusie-onderzoek. De Koninklijke Schouwburg wil dit positieve resultaat inzetten voor de frictiekosten die de fusie met zich mee zal brengen, het aandeel voor de Koninklijke Schouwburg wordt ultimo 2015 geschat op ongeveer € 3 ton. (x € 1.000) Algemene reserve gesubsidieerde activiteiten Stand 1 januari Exploitatiesaldo gesubsidieerde activiteiten boekjaar Uit bestemmingsreserve internationale programmering Uit bestemmingsreserve bijzondere programmering Uit bestemmingsreserve toekomstbestendigheid Naar bestemmingsreserve fusie Stand per 31 december

2015

2014

175 357 0 0 0 -300

382 -515 78 50 180 0

232

175

ALGEMENE RESERVE NIET-GESUBSIDIEERDE ACTIVITEITEN Het niet -gesubsidieerde vermogen is gevormd uit de positieve resultaten op de nietgesubsidieerde activiteiten. Dit zijn de resultaten van Hocarest B.V. en het resultaat voortvloeiende uit Het Genootschap (Fonds KS|NT). Het resultaat uit het genootschap wordt is bestemd voor bijzondere programmering en dat resultaat wordt daarom overgeheveld naar de bestemde reserve bijzondere programmering. (x € 1.000) 2015

2014

Algemene reserve niet gesubsidieerde activiteiten Stand 1 januari Exploitatiesaldo niet gesubsidieerde activiteiten boekjaar Mutatie reserve internationale programmering 2014 Mutatie reserve internationale programmering 2015 Resultaat genootschap naar bijzondere programmering

320 82 0 0 -47

219 101 17 -17 0

Stand 31 december

355

320


BESTEMMINGSRESERVE INTERNATIONALE PROGRAMMERING Internationale programmering is de programmering van voorstellingen in andere talen dan het Nederlands en van gezelschappen uit andere landen dan Nederland. In 2015 waren er 23 internationale voorstellingen, met ruim 2.100 bezoekers. Deze waren echt niet zodanig verliesgevend dat er beroep moet worden gedaan op de bestemmingsreserve. In het seizoen 2016/2017 staan er een aantal bijzondere internationale producties met een hoog kostenprofiel en derhalve een negatief resultaat.

(x € 1.000) Bestemmingsreserve internationale programmering Stand 1 januari Mutatie inzake internationale voorstellingen 2014 Mutatie inzake internationale voorstellingen 2015 Mutatie inzake internationale voorstellingen 2016 Stand 31 december

2015

2014

17 0 0 0 17

95 -95 17 0 17

BESTEMMINGSRESERVE TOEKOMSTBESTENDIGHEID ORGANISATIE De bestemmingsreserve toekomstbestendigheid organisatie is ultimo 2014 nihil en is opgehouden te bestaan. (x € 1.000) 2015

2014

Bestemmingsreserve toekomstbestendigheid organisatie Stand 1 januari Mutatie inzake toekomstbestendigheid organisatie 2014

0 0

180 -180

Stand 31 december

0

0

BESTEMMINGSRESERVE BIJZONDERE PROGRAMMERING (x € 1.000) 2015

2014

Bestemmingsreserve bijzondere programmering Stand 1 januari Resultaat genootschap voor bijzondere programmering

0 47

50 -50

Stand 31 december

47

0


Voor 2016 is het resultaat 2015 uit de genootschapsgelden van het KS|NT bestemd voor tekorten uit toekomstige bijzondere programmering. De bijzonder programmering in 2016 betreft onder andere festival Brainwash, het Haags Uitfestival, Prinsjesdag en de Museumnacht.

BESTEMMINGSRESERVE FUSIE In 2015 is er binnen de gesubsidieerde activiteiten een positief resultaat geboekt. Dit positieve resultaat is enerzijds veroorzaakt door de goede voorstellingsresultaten over 2015 en anderzijds door het niet volledig vervangen van de vertrokken directie in afwachting van het fusieonderzoek. De Koninklijke Schouwburg zet dit positieve resultaat in voor de frictiekosten van de aanstaande fusie. Het aandeel in deze kosten voor de Koninklijke Schouwburg wordt ultimo 2015 geschat op ongeveer € 3 ton. In deze kosten is ook inbegrepen de geschatte kosten voor het behoudt van de bestaande pensioenregeling van de Koninklijke Schouwburg voor de huidige medewerkers. (x € 1.000) 2015

2014

Bestemmingsreserve fusie Stand 1 januari Van algemene reserve

0 300

0 0

Stand 31 december

300

0

VOORZIENINGEN Voorziening groot onderhoud Jaarlijks ontvangt de Koninklijke Schouwburg een bedrag ten behoeve van het periodiek uitvoeren van het gebruikersonderhoud conform het meerjarenonderhoudsplan. In 2014 is er een nieuw meerjarenonderhoudsplan opgesteld in samenwerking met een technisch bureau dat gespecialiseerd is in het opstellen van onderhoudsplanningen. In 2015 zijn we gestart met de uitvoering van het nieuwe meerjarenonderhoudsplan. Het verloop van de voorziening is als volgt:

(x € 1.000) Voorziening groot onderhoud Stand 1 januari Bij: dotatie conform subsidiebeschikking Af: uitgaven groot onderhoud Stand 31 december


2015

2014

278 288 -398 168

572 286 -580 278

In het volgende overzicht is het verloop uiteengezet en is de realisatie afgezet tegen de jaarschijf uit het meerjarenonderhoudsplan.

Begroot Realisatie 2015 2015

Resultaat 2015

DoorVrijval schuif 2015 2016

Stand van de voorziening ultimo 2014

278

278

0

0

0

Uitvoer van doorgeschoven posten 2014 in 2015 Verbouwing het Paradijs Vrijval Paradijs naar koudebestrijding Sanitair voorgebouw Opstellen MJOB inventaris Koudebestrijding voorgebouw

-85 0 -5 -4 -30

-57 0 -3 0 -26

28 0 2 4 4

0 17 0 0 4

28 -17 2 4 0

-124

-86

38

21

17

-157 * -28 0 -29 -9 -49 -90

-162 -13 -4 -20 0 -20 -93

-5 15 -4 9 9 29 -3

0 7 6 0 7 25 0

-5 8 -10 9 2 4 -3

-362

-312

50

45

5

282

288

6

0

6

74

168

94

66

28

119 -74 29 0 0 0

119 -74 29 70 14 10

74

168

Jaarschijf 2015 Voorgebouw Zaal Aanbesteding TW Toneeltoren Oudbouw/kantoren Gevels en installaties Contract & klacht

MJOB -83 -28 0 -29 -9 -49 -90 -288

Gemeentesubsidie 2015 Eindsaldo Verklaring eindsaldo voorziening Vervanging van de toneelvloer (VGJ) Eerder uitgevoerd: vervanging tapijt voorhuis Post onvoorzien Doorschuif werkzaamheden 2016 Vrijval naar tekort jaarschijf Vrijval naar trekkenwandadvies

*) Verschil tussen MJOB en de begroting = vervanging vloerbedekking naar voren gehaald


Vrijval posten 2015 en doorschuif 2016 In 2015 is een aantal posten vrijgevallen. Sommige posten zijn vrijgevallen doordat er aanbestedingsresultaten zijn behaald en andere posten zijn vrijgevallen doordat besloten is de werkzaamheden niet uit te voeren. Negatieve aanbestedingsresultaten zijn hiermee gecompenseerd. Ultimo 2015 is de stand van de voorziening toereikend voor de werkzaamheden die zijn doorgeschoven. De grootste doorgeschoven post € 119.000 betreft de vervanging van de toneelvloer, deze stond al in de jaarschijf 2014, maar de technische staat is nog altijd zodanig dat vervanging niet nodig is. Van de werkzaamheden in het kader van de koudebestrijding wordt € 21.000 doorgeschoven naar 2016, en voor het onderhoud van de werktuigbouwkundige- en elektrische installaties € 25.000, deze werkzaamheden konden in 2015 niet meer worden uitgevoerd. De positieve aanbestedingsresultaten van 2015 worden ingezet om het tekort te dekken op de jaarschijf 2016. We ontvangen immers nog altijd te weinig subsidie van de gemeente om het door hun goedgekeurde onderhoudsplan te kunnen uitvoeren. Overige voorzieningen De voorziening toekomstige lasten voor ex-werknemers betreft een voorziening voor de geraamde verplichtingen uit hoofde van boven – en nawettelijke WW aanspraken. We verwachten de voorziening in 2016 te kunnen herijken als gevolg van veranderde omstandigheden van de ontvanger. (x € 1.000) 2015

2014

Overige voorzieningen - voorziening toekomstige lasten ex-werknemers Stand 1 januari Dotatie voorziening/vrijval voorziening Af: onttrekking voorziening

330 0 -15

4 330 -4

Stand 31 december

315

330


KORTLOPENDE SCHULDEN (x € 1.000) Kortlopende schulden Crediteuren Te betalen belastingen en sociale premies Uitgegeven theatertegoed Reservering verlofdagen Te betalen vakantiegeld Te betalen accountantskosten Betalingen onderweg Te betalen declaraties Schulden aan groepsmaatschappij Nog te betalen beëindigingvergoedingen Overige kortlopende schulden

2015

2014

288 66 20 62 57 0 0 0 28 0 0 521

96 61 17 110 49 27 84 0 0 143 2 589

Ten opzichte van vorig boekjaar is de stijging van de post crediteuren fors. De stijging wordt veroorzaakt door een aantal grote facturen die eind december ontvangen zijn voor groot onderhoud en seriebespelingen in december. Reservering verlofdagen De reservering verlofdagen is sterk verminderd ten opzichte van vorig jaar doordat een aantal medewerkers met hoge verlofsaldi niet langer in dienst zijn bij de Koninklijke Schouwburg.

OVERLOPENDE PASSIVA (x € 1.000) Overlopende passiva Verkoop tickets voorstellingen in volgend boekjaar Nog te betalen bedragen Vooruit ontvangen bedragen Nog te betalen pensioenpremies Overige overlopende passiva

2015 666 163 48 0 1 878

2014 628 121 3 0 0 752

De vooruit ontvangen bijdragen van fondsen betreft de bijdrage van het Fonds KS|NT voor Festival Brainwash. Brainwash is een festival dat verdieping en vernieuwing biedt door middel van literatuur, filosofie, toneel, film, comedy, wetenschap en muziek. Dit festival wordt voor het eerst in Den Haag georganiseerd en vindt plaats eind februari 2016. De Koninklijke Schouwburg zal de van het KS|NT ontvangen fondsgelden in 2016 besteden aan de organisatie van dit festival. 61 | Jaarstukken Koninklijke Schouwburg 2015

Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen HUUR GEBOUW Met ingang van 1997 huurt de stichting De Koninklijke Schouwburg van de Gemeente Den Haag het gebouw aan het Korte Voorhout 3. De huur is aangegaan voor onbepaalde tijd. De huur, alleen voor het gebouw aan het Korte Voorhout 3, is voor 2016 vastgesteld op € 255.000 exclusief BTW en wordt jaarlijks geïndexeerd. De huurpenningen worden door de Gemeente Den Haag intern verrekend met de uitbetaling van de subsidie. De Koninklijke Schouwburg ontvangt jaarlijks een geoormerkte subsidie gelijk aan de jaarhuur, waarmee de jaarhuur (exclusief btw) volledig door deze subsidie wordt gecompenseerd. Een aantal ruimtes van de schouwburg wordt verhuurd aan het Nationale Toneel. De huur wordt geïndexeerd. Het Fonds KS|NT en Hocarest B.V. gebruiken ook een aantal ruimten, de vergoeding voor het gebruik wordt doorbelast aan Fonds KS|NT en Hocarest B.V.

OMZETBELASTING Hocarest B.V. en Stichting de Koninklijke Schouwburg vormen een fiscale eenheid voor de omzetbelasting. Hierdoor zijn de beide entiteiten hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden inzake omzetbelasting van de fiscale eenheid.

KOPIEERAPPARATEN Stichting De Koninklijke Schouwburg huurt een viertal multifunctionele printers. De oorspronkelijke overeenkomst liep tot 1 april 2015, deze overeenkomst is met een jaar verlengd in afwachting op de aanschaf van nieuwe multifunctionele printers.

AANGEGANE VERPLICHTINGEN Voor de begeleiding van de fusie is er een overeenkomst gesloten met een externe fusiebegeleider. Het contact met deze begeleider loopt tot 1 juli 2016 en de kosten voor de Koninklijke schouwburg bedragen € 43.000.


Toelichting op de baten NETTO OMZETRESULTAAT KONINKLIJKE SCHOUWBURG (x € 1.000) Directe opbrengsten A.1 Publieksinkomsten A.2 Sponsorinkomsten A.3 Overige inkomsten Indirecte opbrengsten A.4 Diverse inkomsten Subsidies en bijdragen B.3 Subsidie gemeente Den Haag MJB Kunst en Cultuur B.5 Ov. Subsidies en bijdragen publieke middelen Overige bijdragen uit private middelen B.6 Bijdragen particulieren en vrienden B.7 Bijdragen bedrijven B.8 Bijdragen private fondsen

Som der baten Beheerlasten C.1 Beheerlasten personeel C.2 Beheerlasten materieel Activiteitenlasten D.1 Activiteitenlasten personeel D.2 Activiteitenlasten materieel

Som der lasten

Rentebaten Rentelasten Saldo rentebaten/-lasten Exploitatiesaldo gesubsidieerde activiteiten Naar bestemmingsreserves Uit bestemmingsreserves Mutatie algemene reserve gesubsidieerd


Realisatie 2015 1.813 0 0 1.813

Begroting 2015 1.400 0 0 1.400

Realisatie 2014 1.295 0 0 1.295

430

340

363

2.793 9 2.802

2.747 0 2.747

2.782 6 2.788

0 0 18 18

0 0 0 0

0 0 0 0

5.063

4.487

4.446

1.781 1.118 2.899

1.837 1.149 2.986

2.431 1.132 3.563

267 1.559 1.826

215 1.360 1.575

231 1.186 1.417

4.725

4.561

4.980

19 0 19

19 0 19

19 0 19

357

-55

-515

-300 0 57

0 17 -38

0 308 -207

PUBLIEKSINKOMSTEN De publieksinkomsten betreft de inkomsten die direct voortkomen uit de voorstellingen. Over 2015 zijn deze aanzienlijk hoger dan voorgaand boekjaar én hoger dan begroot. Dit is het directe gevolg van meer voorstellingsbezoekers en het feit dat veel voorstellingen hard gingen in de kaartverkoop en dus de meeste kaarten tegen de volle prijs zijn verkocht. In 2015 werd ingezet op het intensiveren van de programmering. Dit heeft zijn vruchten afgeworpen, door meer voorstellingen te programmeren, en ons te richten op een bredere doelgroep is het de Koninklijke Schouwburg gelukt veel meer bezoekers te trekken dan in 2014 en ruim € 4 ton meer publieksinkomsten te generen. Het overgrote deel van deze inkomsten worden afgedragen aan de bespelers, waardoor de activiteitenlasten ook flink hoger zijn dan in het vorig boekjaar.

A.1 Publieksinkomsten (x € 1.000)

Netto recettes eigen programmering Verhuur grote zaal ten behoeve van voorstellingen

Realisatie 2015

Begroting 2015

Realisatie 2014

1.651 162

1.220 180

1.115 180

1.813

1.400

1.295

Uiteraard zijn de bijbehorende voorstellingslasten ook flink hoger. Door de netto recettes af te zetten tegen de directe voorstellingslasten – partage, uitkoopsommen, auteursrechten en directe voorstellingskosten – wordt het directe resultaat op de voorstellingen berekend.

Direct resultaat op de programmering Netto recettes eigen programmering Partage, uitkoop, AR en directe kosten


1.651 1.559

1.220 1.360

1.115 1.186

92

-140

-71

6%

-11%

-6%

DIVERSE INKOMSTEN De diverse inkomsten betreffen de inkomsten die niet direct voortkomen uit de voorstellingen. Dit betreft met name het uitbesteden van personeel aan Hocarest B.V. en het Nationale Toneel, en het verhuren van diverse kantoorruimtes aan het Nationale Toneel en het fonds KS|NT. De overige indirecte opbrengsten betreffen met name de garderobe-toeslag.

A.4 Diverse inkomsten (x € 1.000)

Uitbesteed personeel Opbrengsten verhuur Overige indirecte opbrengsten

Realisatie 2015

Begroting 2015

Realisatie 2014

210 64 156

138 59 143

168 76 119

430

340

363

SUBSIDIE GEMEENTE DEN HAAG MEERJARENBELEIDSPLAN KUNST EN CULTUUR

B.3 Subsidie gemeente Den Haag MJB Kunst en Cultuur (x € 1.000)

Exploitatie Huur Programmering internationale kunst

Realisatie 2015

Begroting 2015

Realisatie 2014

2.536 257 0 2.793

2.494 253 0 2.747

2.529 253 0 2.782

De subsidieverlening 2015 door de gemeente Den Haag is toegekend per brief met datum 30 september 2014 (briefkenmerk: ABBA/4039235/EC-1303). In de brief van 22 september 2015 (briefkenmerk: ABBA/EC-1303T) is een aanvullende indexatie toegekend over 2015. Bij de begroting van 2015 is geen rekening gehouden met het ontvangen van een indexatie over 2015. Inmiddels is de subsidietoezegging voor 2016 ook ontvangen. De basis-subsidie voor (huur en exploitatie) 2016 bedraagt € 2.792.694. Voor het onderhoud zal een bedrag worden ontvangen van € 288.000.


OVERIGE SUBSIDIES EN BIJDRAGEN PUBLIEKE MIDDELEN

B.5 Overige subsidies en bijdragen publieke middelen (x € 1.000)

Bijdrage fonds voor de podiumkunsten Overige subsidies/bijdragen uit publieke middelen

Realisatie 2015

Begroting 2015

Realisatie 2014

0 9 9

0 0 0

0 6 6

De overige bijdragen betreft de bijdragen voor schoolvoorstellingen die zijn ontvangen van CultuurSchakel. CultuurSchakel is het onafhankelijke kenniscentrum en de culturele bemiddelingsorganisatie voor cultuuronderwijs en amateurkunst in Den Haag. CultuurSchakel informeert, adviseert, ondersteunt, verbindt, stimuleert en promoot op de gebieden van cultuuronderwijs op scholen en actieve amateurkunstbeoefening in Den Haag.

OVERIGE BIJDRAGEN PRIVATE MIDDELEN

B.6-8 Overige bijdragen particuliere middelen (x € 1.000)

Fondsbijdragen

Realisatie

Begroting

Realisatie

2015

2015

2014

18

0

0

18

0

0

Koning voor één dag Voor het project “Koning voor één dag” werd in totaal een bedrag van € 10.000 ontvangen van drie verschillende partijen. De Koninklijke Schouwburg werd hét podium voor kinderparticipatie op de Derde Dinsdag in september. Op die dag openden wij onze deuren voor een programma dat kinderen van 9 tot 12 jaar de mogelijkheid bood om zich in een ‘Koningsrol’ te verplaatsen en zich te verdiepen in Prinsjesdag. Het was een programma voor een breed publiek, een bruisende educatieve dag vol workshops en activiteiten in de foyers en een theatrale presentatie over de troonrede door kinderen én professionele acteurs in de Grote Zaal van de Koninklijke Schouwburg. Aan ‘Koning voor één dag’ namen 380 kinderen in de leeftijd van 4 tot 12 jaar deel. 350 overige bezoekers waren aanwezig bij de voorstelling en 500 bezoekers tijdens de inloop voor de live uitzending van de troonrede in de Grote Zaal. Dinner for One Voor het project “Dinner for One” werd in totaal een bedrag van € 7.500 ontvangen van twee verschillende partijen. De Koninklijke Schouwburg heeft naast een culturele ook een sociale


functie. Het is een ontmoetingsplaats waar de Haagse bevolking met elkaar in contact komt. Wij zien het verbinden van mensen van verschillende achtergronden als een van onze kerntaken. In December 2015 gingen we de samenwerking aan met een aantal partijen om een theatraal stadsdiner te arrangeren in de Koninklijke Schouwburg, waarbij de diverse inwoners van de stad Den Haag aan de hand van interactief theater, muziek en humor met elkaar in contact kunnen komen.


Toelichting op de lasten PERSONELE BEHEERLASTEN

Realisatie 2015

Begroting 2015

Realisatie 2014

Salarissen Beëindigingsvergoedingen Pensioenlasten Sociale lasten Dotatie verlofrecht Overige lasten Inhuur personeel

1.153 0 150 312 0 69 97 1.781

Kosten voormalig personeel Dotatie voorziening lasten ex-werknemers

0 0 1.781

1.200 0 175 269 0 95 98 1.837 0 0 1.837

1.264 143 181 241 24 85 163 2.101 0 330 2.431

C.1 Personele beheerlasten (x € 1.000)

De reguliere personele beheerlasten (salarissen, pensioenlasten en sociale lasten) zijn over 2015 lager dan begroot, hoewel er veel meer activiteiten plaatsvonden. De bezuiniging vond vooral plaats op directieniveau. Salariëring vindt plaats conform de CAO Nederlandse Podia. De medewerkers van de Koninklijke Schouwburg zijn aangesloten bij het pensioenfonds ABP. Eind 2015 was de beleidsdekkingsgraad van het ABP 98,7 % (2014: 104,7%). De berekening van de dekkingsgraad is veranderd, en heet nu de beleidsdekkingsgraad. Deze dekkingsgraad is geen momentopname, maar een jaargemiddelde.


Ultimo 2015 zijn 42 werkzaam bij de Koninklijke Schouwburg, waarvan 41 medewerkers in loondienst (2014: 37 medewerkers, 36 in loondienst). De verdeling van het aantal fte over de afdelingen is als volgt:

Fte (ultimo verslagjaar) per afdeling:

Directie Programmering Secretariaat Development Personeelszaken Financiën Verkoop Marketing & communicatie Educatie Hoofd publieksdiensten Techniek Receptie

Realisatie 2015

Realisatie 2014

0,67 0,89 0,67 0,89 0,78 3,50 2,35 3,78 0,78 1,00 14,42 2,23 31,96

2,67 1,00 1,00 0,89 0,78 3,50 2,65 3,56 0,00 0,00 11,66 2,67 29,37

De nul-uren contracten worden meegeteld voor het gemiddelde aantal uren dat zij zijn ingezet over 2015. Ten opzichte van het boekjaar 2014 is er een aantal fte bijgekomen die voorheen niet in het fteoverzicht waren opgenomen, omdat deze arbeid werd ingehuurd, bij Hocarest B.V. of bij derden. Dit betreft het hoofd publieksdiensten en de medewerker educatie (1,78 fte). Bij de afdeling techniek zijn ultimo 2105 ook meer mensen in dienst, dit is het directe gevolg van de grotere vraag aan technici door de intensievere programmering. De extra kosten van deze fte worden gecompenseerd door extra doorberekende techniekkosten aan derden (inzet op evenementen). De Koninklijke Schouwburg heeft geen voorhuispersoneel of horecapersoneel in dienst. Dit personeel is in dienst van Hocarest B.V. en wordt op voorstellingsbasis ingehuurd.


MATERIËLE BEHEERLASTEN

C.2 Materiële beheerlasten (x € 1.000)

Huisvesting Kantoorkosten Algemene publiciteitskosten Afschrijvingen

Realisatie 2015

Begroting 2015

Realisatie 2014

520 354 148 96

543 312 199 95

505 393 171 63

1.118

1.149

1.132

De huisvestingslasten zijn in 2015 vrijwel gelijk aan vorig boekjaar. Ook in 2015 profiteerde de Koninklijke Schouwburg van het milde klimaat en de daardoor lager stookkosten. Dit verklaart de onderschrijding ten opzichte van het begrote bedrag. De algemene publiciteitskosten zijn flink lager dan de begroting en lager dan vorig boekjaar. Dit komt enerzijds door het kiezen van goedkopere marketinginstrumenten én het feit dat een heleboel voorstellingen zo goed verkochten dat minder extra inspanning benodigd was. De realisatie van de afschrijvingen is lager door dat een flink aantal grote investeringen later zijn aangeschaft dan voorzien inde begroting, waardoor we pas later in het jaar zijn gestart met afschrijven.

PERSONELE ACTIVITEITENLASTEN De personele activiteitenlasten betreffen de personeelslasten die direct zijn toe te rekenen aan de voorstellingsactiviteiten.

D.1 Personele activiteitenlasten (x € 1.000)

Inhuur personeel educatie Inhuur personeel techniek Inhuur personeel voorhuis en receptie

Realisatie 2015

Begroting 2015

Realisatie 2014

4 55 208

30 15 170

29 13 189

267

215

231

Voorheen werd de medewerker educatie ingehuurd via een extern bureau. Vanaf 2015 heeft de Koninklijke Schouwburg een medewerker educatie in loondienst en worden de kosten verantwoord onder de personele beheerlasten. De afdeling techniek heeft door de intensievere bespeling en een aantal techniek-intensieve evenementen vaker beroep moeten doen op het inhuren van externe technici, een groot deel van deze kosten is terugverdiend doordat deze aan de externe klant zijn doorberekend. Deze opbrengsten staan verantwoord onder de post A.4 diverse inkomsten. 70 | Jaarstukken Koninklijke Schouwburg 2015

De inhuur van personeel voor het voorhuis en de receptie betreft de personeelsinzet van Hocarest B.V. die niet gerelateerd in aan de horeca. De inzet is ten opzichte van de begroting hoger doordat er meer activiteiten waren waarbij het personeel van Hocarest B.V. door de Koninklijke Schouwburg werd ingehuurd.

MATERIËLE ACTIVITEITENLASTEN

D.2 Materiële activiteitenlasten (x € 1.000)

Uitkoopsommen, partage en auteursrecht Directe publiciteitskosten

Realisatie 2015

Begroting 2015

Realisatie 2014

1.513 46 1.559

1.275 85 1.360

1.113 73 1.186

De uitkoopsommen, partage, auteursrecht zijn uiteraard een stuk hoger dan begroot en dan vorig boekjaar omdat deze in directe relatie staan tot de gestegen publieksinkomsten. De verdiencapaciteit van de voorstellingen is een stuk groter dan vorig boekjaar. In 2014 had de Koninklijke Schouwburg nog een brutomarge op de voorstellingen van -6%, in 2015 was dit +6%.

Direct resultaat op de programmering

Realisatie 2015

Begroting 2015

Realisatie 2014

Netto recettes eigen programmering Partage, uitkoop, AR en directe kosten

1.651 1.559

1.220 1.360

1.115 1.186

92

-140

-71

6%

-11%

-6%

Brutomarge voorstellingen


KOSTEN EDUCATIE Naast de hieronder genoemde kosten voor educatie is er een bijdrage ontvangen van CultuurSchakel voor een aantal schoolvoorstellingen. Rekening houdend met deze bijdrage zijn de totale lasten van educatie over 2015 € 72.000 (2014: € 97.000).

Educatie (x € 1.000)

Voorstellingskosten educatie Inhuur personeel educatie Bijdrage CultuurSchakel

Realisatie 2015

Begroting 2015

Realisatie 2014

51 30 -9

60 30 -10

74 29 -6

72

80

97

Realisatie 2015

Begroting 2015

Realisatie 2014

19 0

19 0

19 0

19

19

19

FINANCIËLE BATEN EN LASTEN

Financiële baten en lasten (x € 1.000)

Rentebaten Rentelasten

De rentebaten betreft de rente op de spaarrekening en doorberekende rekening courant rente aan Hocarest B.V. De overtollige liquide middelen worden niet risicovol belegd.


WNT-VERANTWOORDING 2015 DE KONINKLIJKE SCHOUWBURG Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op de Koninklijke Schouwburg van toepassing zijnde regelgeving: het algemene WNT-maximum zoals vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders van Den Haag zijnde 100% van het ministerssalaris inclusief belaste onkostenvergoedingen en pensioenbijdrage werkgever. Het bezoldigingsmaximum in 2015 voor de Koninklijke Schouwburg is € 178.000. Het weergegeven individuele WNT-maximum is berekend naar rato van de omvang (en voor topfunctionarissen tevens de duur) van het dienstverband, waarbij voor de berekening de omvang van het dienstverband nooit groter kan zijn dan 1,0 fte. Het individuele WNT-maximum voor de leden van Raad van Toezicht bedraagt voor de voorzitter 15% en voor de overige leden 10% van het bezoldigingsmaximum, berekend naar rato van de duur van het dienstverband.

BEZOLDIGING TOPFUNCTIONARISSEN 1. LEIDINGGEVENDE TOPFUCTIONARISSEN Gegevens 2015

Functie Duur dienstverband in 2015 Omvang dienstverband (in fte) Gewezen topfunctionaris? Echte dienstbetrekking? Langer 6 maanden werkzaam? Individueel WNT-maximum Bezoldiging Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Subtotaal -/- Onverschuldigd betaald bedrag Totaal bezoldiging Motivering indien overschrijding


O.A.J.M. Wibaut H.G.G.M. Verhoeven S.J. van Driel Artistiek directeur Zakelijk directeur Algemeen directeur 1 jan - 31 dec 1 jan - 30 juni 1 jan - 30 april 0,67 fte 1 fte 1 fte Nee Nee Nee Ja Ja Nee Ja n.v.t. n.v.t. € 88.268 € 58.521 € 118.667

€ 73.164 €0 € 7.707 € 80.870 €0 € 80.870 n.v.t

€ 38.491 €0 € 5.042 € 43.533 €0 € 43.533 n.v.t

€ 72.750 €0 €0 € 72.750 €0 € 72.750 n.v.t

Gegevens 2014

Duur dienstverband in 2014 Omvang dienstverband 2014 (in fte)

O.A.J.M. Wibaut H.G.G.M. Verhoeven 1 jan - 31 dec 1 jan - 31 dec 1 fte 1 fte

S.J. van Driel 6 okt - 31 dec 0,67 fte

Bezoldiging 2014 Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn Totaal bezoldiging 2014

€ 110.429 €0 € 18.827 € 129.256

€ 105.332 €0 € 17.056 € 122.388

€ 19.500 €0 €0 € 19.500

Individueel WNT-maximum 2014

€ 230.474

€ 230.474

€ 36.623

2. TOEZICHTHOUDENDE TOPFUCTIONARISSEN De leden van de Raad van Toezicht ontvangen geen vergoeding voor hun werkzaamheden.

Functie Duur dienstverband in 2015 Individueel WNT-maximum Bezoldiging Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn -/- Onverschuldigd betaald bedrag Totaal bezoldiging Gegevens 2014 Duur dienstverband in 2014


P.M.M. Heijnen J.G.A. Bruinsma Lid Voorzitter 1 jan - 31 dec 1 jan - 31 dec 26.700 17.800

J.P. ter Horst Lid 1 jan - 31 dec 17.800

F. Kaya Lid 1 jan - 31 dec 17.800

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

1 jan - 31 dec

1 jan - 31 dec

1 jan - 31 dec

1 jan - 31 dec

Functie Duur dienstverband in 2015 Individueel WNT-maximum Bezoldiging Beloning Belastbare onkostenvergoedingen Beloningen betaalbaar op termijn -/- Onverschuldigd betaald bedrag Totaal bezoldiging Gegevens 2014 Duur dienstverband in 2014

N.E.G. Ris J.C.M. van Rutte Lid Lid 1 jan - 31 dec 1 jan - 31 dec 17.800 17.800

J.M.H. Ybema Lid 1 jan - 31 dec 17.800

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

1 jan - 31 dec

1 jan - 31 dec

1 jan - 31 dec

3. UITKERINGEN WEGENS BEËINDIGING DIENSTVERBAND AAN TOPFUNCTIONARISSEN

Functie Duur dienstverband in 2015 Omvang dienstverband (in fte) Echte dienstbetrekking? Individueel WNT-maximum ontslaguitkering

Jaar waarin dienstverband is beëindigd Totaal overeengekomen uitkeringen wegens beëindiging dienstverband -/- Onverschuldigd betaald bedrag Uitkeringen wegens beëindiging dienstverband Waarvan betaald in 2015

O.A.J.M. Wibaut H.G.G.M. Verhoeven Zakelijk directeur Artistiek directeur 0 0 0 0 Ja Ja € 75.000

€ 75.000

2015

2015

€ 75.000 €0 € 75.000 € 75.000

€ 75.000 €0 € 75.000 € 67.500

Naast de hierboven vermelde topfunctionarissen zijn er geen overige functionarissen die in 2015 een bezoldiging boven het individuele WNT-maximum hebben ontvangen. Er zijn in 2015 geen ontslaguitkeringen betaald aan overige functionarissen die op grond van de WNT dienen te worden vermeld, of die in eerdere jaren op grond van de WOPT of de WNT vermeld zijn of hadden moeten worden.


RESULTAAT DEELNEMING Het resultaat uit deelneming betreft het resultaat van Hocarest B.V. en is as volgt te specificeren: ( x € 1.000 ) Realisatie 2015

Begroting 2015

Realisatie 2014

485 311 174

313 191 122

313 201 112

Brutomarge events

509 276 233

600 315 285

682 350 332

Totaal brutomarge

407

407

444

242 34 25 19 52 6 378

265 27 24 25 56 6 403

270 27 24 25 55 7 408

29

4

36

-14 6

-12 -3 -11

0 2 38

Omzet hospitality Af: Kostprijs hospitality Brutomarge hospitality

Omzet events Af: Kostprijs events

Vaste kosten Personeelskosten Huisvestingskosten Afschrijvingen Verkoopkosten Algemene kosten Rentelasten

Resultaat voor belasting

Schenking Koninklijke Schouwburg Vennootschapsbelasting Resultaat


21

RESULTAAT HOSPITALITY Brutoresultaat hospitality ( x € 1.000 ) 2015

2014

Omzet hospitality beverage Omzet hospitality food Omzet hospitality overig Omzet hospitality parkeerkaarten

356 8 82 39

240 11 37 25

Omzet hospitality

485

313

Kostprijs hospitality beverage Kostprijs hospitality food Kostprijs hospitality overig Kostprijs hospitality parkeerkaarten Voorraad-, kas- en prijsverschillen Kostprijs hospitality personeel hospitality

89 17 6 36 1 162

60 19 5 23 4 90

Kostprijs hospitality

311

201

Brutoresultaat hospitality

174

112

De omzet hospitality is aanzienlijk gestegen ten opzichte 2014, dit komt voor een deel doordat er meer publiek in de schouwburg was. Naast meer publiek is ook de omzet per bezoeker na de zomer gestegen als gevolg van de maatregelen die zijn genomen ter verbetering van de gastvrijheid. Ook het terughalen van de exploitatie van de dranken in Brasserie Wasserman zorgde voor een verhoging van de omzet.

RESULTAAT EVENTS Brutoresultaat events ( x € 1.000 ) 2015

2014

179 322 8 509

256 421 5 682

Kostprijs events

93 183 276

163 187 350

Brutoresultaat events

233

332

Omzet events food & beverage Omzet events (niet food & beverage) Provisie events Omzet events

Kostprijs events food & beverage Kostprijs events (niet food & beverage)


Door de drukke voorstellingsprogrammering was er in 2015 minder ruimte voor het organiseren van commerciële evenementen. In 2015 waren er 114 evenementen (2014:123).

PERSONEELSKOSTEN Personeelskosten

Lonen en salarissen Pensioenlasten Sociale lasten Dekking doorbelast personeel Overige personeelskosten Totaal personeelskosten

2015

2014

407 27 76 -282 14 242

397 18 84 -247 18 270

2015

2014

10 6 15 2 1 34

12 6 7 2 0 27

2015

2014

7 1 5 6 19

19 1 4 1 25

HUISVESTINGSKOSTEN Huisvestingskosten

Aanschaf klein inventaris Huur kantoor Onderhoud inventaris Vuilafvoerkosten Zakelijke lasten Totaal huisvestingskosten

VERKOOPKOSTEN Verkoopkosten

Advertenties Drukwerk Marketing Overige verkoopkosten Totaal verkoopkosten


ALGEMENE KOSTEN Algemene kosten

Accountantskosten Automatisering Bankkosten Contributies en donaties Dubieuze debiteuren Advieskosten Kantoorartikelen Kopieerkosten en drukwerk Kosten uitbestede salarisadministratie Overige algemene kosten Representatiekosten Schoonmaakkosten / schoonmaakmiddelen Telefoonkosten Verzekeringen Totaal algemene kosten


2015

2014

14 12 3 1 -2 0 1 1 8 3 1 4 2 4 52

9 12 2 2 14 1 1 4 6 -4 0 4 2 2 55

Fonds de Koninklijke Schouwburg en Het Nationale Toneel Een bruisende Haagse toneelcultuur kan niet bestaan zonder de steun van het publiek. Het KS|NT is trots op haar Vrienden, Toneel Kringen, sponsors en andere begunstigers. Het Fonds KS|NT is een zogenoemde bestuurlijke verbinding van de Koninklijke Schouwburg. Gegevens Fonds KS|NT ultimo

Statutaire vestigingsplaats Oprichtingsdatum Eigen vermogen (onbestemd) ultimo 2015 Kapitaalinbreng Stichting de Koninklijke Schouwburg Omzet 2015 Resultaat 2015 Langlopende lening van Stichting de Koninklijke Schouwburg Aantal personeelsleden in dienst Wijze van consolidatie

Den Haag 20 augustus 2012 € 102.000 €0 € 207.000 € 109.000 €0 0 Niet van toepassing

De Koninklijke Schouwburg heeft in 2012 zijn krachten op het gebied van fondsenwerving gebundeld met die van het Nationale Toneel, in het Fonds KS|NT. Alle giften die vrij gebruikt mogen worden, komen in het Fonds terecht. Ze worden aangewend ter ondersteuning van onze ambities op het gebied van educatie, talentontwikkeling, internationalisering, gastheerschap en maatschappelijke verankering. Een uitgebreide toelichting op de activiteiten van het fonds KS|NT vindt u in het jaarververslag.



Geconsolideerde balans per 31 december 2015 (na verwerking voorstel resultaatbestemming) ACTIVA ( x € 1.000 ) Vaste activa

2015

2014

Immateriële vaste activa

142

139

Materiële vaste activa Vaste inrichting Machines en installaties Inventarissen

2 263 245

6 166 128

510

300

307 16 69

369 7 29

392

405

Liquide middelen

1.876

1.744

Totaal activa

2.920

2.588

Vlottende activa Vorderingen Voorraden Overlopende activa


PASSIVA ( x € 1.000 ) 2015

2014

Groepsvermogen

951

512

Voorzieningen Voorziening groot onderhoud Overige voorzieningen

168 315

278 330

483

608

605 881

702 766

1.486

1.468

2.920

2.588

Kortlopende schulden Kortlopende schulden Overlopende passiva

Totaal passiva


Geconsolideerde staat van baten en lasten over 2015 ( x € 1.000 ) 2015

2014

Opbrengsten Bijdragen Som der baten

3.106 2.820 5.926

2.588 2.788 5.376

Af: Kostprijs van de omzet

2.413

1.968

Bruto omzetresultaat

3.513

3.408

Beheerlasten personeel Beheerlasten materieel

1.879 1.214 3.093

2.583 1.253 3.836

420

-428

13

12

Exploitatiesaldo voor belastingen

433

-416

Vennootschapsbelasting Exploitatiesaldo na belastingen

6 439

2 -414

Mutatie bestemmingsreserves

-347

308

92

-106

Som der lasten Netto omzetresultaat

Financiële baten en lasten

Mutatie algemene reserves


Geconsolideerd kasstroomoverzicht (x € 1.000) 2015

2014

439

-414

119 -125 439

87 32 -295

-9 -5 45 31

5 16 28 49

-36 -296 -332

-141 -149 -290

132

-536

1.876 1.744 132

1.744 2.280 -536

Kasstroom uit operationele activiteiten

Exploitatiesaldo Aanpassen voor: Afschrijvingen (im)materiële vaste activa Mutatie voorzieningen Bruto kasstroom uit operationele activiteiten

Mutaties in voorraden Mutatie vorderingen en overlopende activa Mutatie kortlopende schulden en overlopende passiva Netto kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in immateriële vaste activa Investeringen in materiële vaste activa Kasstroom uit investeringsactiviteiten Mutatie liquide middelen

Liquide middelen einde boekjaar Liquide middelen begin boekjaar Mutatie liquide middelen


Toelichting op de geconsolideerde balans en staat van baten en lasten ALGEMEEN De grondslagen van waardering en resultaatbepaling voor de geconsolideerde jaarrekening zijn gelijk aan de grondslagen die worden vermeld in de toelichting op de balans en staat van baten en lasten van de enkelvoudige jaarrekening van de stichting, tenzij hierna anders vermeld. De voorraden van Hocarest B.V. zijn gewaardeerd tegen meest recente inkoopwaarde. Met betrekking tot de vaste activa worden dezelfde grondslagen gehanteerd als bij de Koninklijke Schouwburg. Het resultaat van de vennootschap is verder gespecificeerd bij de toelichting op het resultaat deelneming. De materieel afwijkende balansposten zijn hieronder nader toegelicht:

MATERIËLE VASTE ACTIVA (x € 1.000)

1 januari Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde

Investeringen Desinvesteringen Overboeking (rubricering) Afschrijvingen 31 december Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde


Vaste inrichting

Machines & installaties

Inventaris

Totaal 2015

Totaal 2014

466 -460

889 -723

789 -661

2.144 -1.844

3.880 -3.649

6

166

128

300

231

0 0 0 -4

139 0 0 -42

156 0 0 -39

295 0 0 -85

149 0 -13 -67

-4

97

117

210

69

466 -464

1.028 -765

945 -700

2.439 -1.929

2.144 -1.844

2

263

245

510

300

MATERIËLE VASTE ACTIVA De investeringen machines en installaties betreft met name de aanschaf van een nieuwe toneelbeamer en de investeringen in de nieuwe theaterlampen. De investeringen inventaris betreffen voor 2015 de aanschaf van 150 nieuwe conferentiestoelen, nieuwe server en computers voor het kantoor, een kassa-systeem voor alle 8 de buffetten en de herinrichting van brasserie Wasserman.

VORDERINGEN Het verschil tussen de geconsolideerde vorderingen en de enkelvoudige vorderingen betreft met name de debiteuren van Hocarest B.V. aan derden. De geconsolideerde vorderingen zijn als volgt:

(x € 1.000) Vorderingen en overlopende activa Debiteuren Te vorderen omzetbelasting Te ontvangen rente Te ontvangen recette Vorderingen op personeel (o.a. fietsenplan) Vordering op fonds KSNT Overige vorderingen Nog te ontvangen fondsbijdragen Nog te factureren bedragen

2015

2014

129 64 10 18 0 47 6 9 24 307

133 64 2 9 3 62 33 0 63 369

VOORRADEN De voorraden betreft de voorraad dranken en parkeerkaarten. Deze zijn gewaardeerd tegen kostprijs.


GROEPSVERMOGEN Het verloop van het groepsvermogen is als volgt: (x € 1.000) 2015

2014

Groepsvermogen Stand 1 januari Resultaat boekjaar

512 439

926 -414

Stand 31 december

951

512

KORTLOPENDE SCHULDEN Het verschil tussen de geconsolideerde schulden en de enkelvoudige schulden betreft met name de crediteuren van Hocarest B.V.

(x € 1.000) Kortlopende schulden Crediteuren Te betalen belastingen en sociale premies Uitgegeven theatertegoed Reservering verlofdagen Te betalen vakantiegeld Te betalen accountantskosten Betalingen onderweg Schulden aan personeel Nog te betalen beëindigingvergoedingen Overige kortlopende schulden

2015

2014

351 62 20 79 72 0 0 2 0 19 605

188 60 17 124 58 27 84 0 143 1 702

TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN Voor een toelichting op de resultaten van Hocarest B.V. wordt verwezen naar de uitgebreide toelichting op de post resultaat uit deelneming. Hierin is uiteengezet welke opbrengsten en kosten zijn verantwoord vanuit Hocarest B.V. In het geconsolideerde resultaat zijn de onderlinge opbrengsten en kosten geëlimineerd. In totaal betekent dit een lagere opbrengst van € 178.000 onder de post diverse inkomsten en lagere kosten van € 144.000 bij de personele beheerlasten en lagere kosten van € 34.000 bij de materiële beheerlasten.


Overige gegevens RESULTAATBESTEMMING Voorgesteld wordt het resultaat over 2015 ten gunste te brengen aan het eigen vermogen. Dit voorstel is als zodanig in de jaarrekening verwerkt.

GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM Er hebben na balansdatum geen gebeurtenissen plaatsgevonden die van invloed zijn op het resultaat of vermogen van de Koninklijke Schouwburg.

BESTUURSVERKLARING HKS/UVS OCW SUBSIDIES 2015 Het bestuur van Stichting De Koninklijke Schouwburg te Den Haag verstrekt deze bestuursverklaring bij de subsidieverantwoording over de periode 1 januari 2015 tot en met 31 december 2015 met betrekking tot de gemeentelijke subsidie betreffende reguliere subsidie Meerjarenbeleidsplan volgens onderstaande toekenningen: Bedrag

Kenmerk

Datum

Ten behoeve van

€ 3.025.584 € 3.080.222

ABBA/4039235/EC-1303 ABBA/EC-1303T

30 sept. 2014 22 sept. 2015

reguliere subsidie trend 2015

Het bestuur erkent de verantwoordelijkheid voor de juistheid van de subsidie-verantwoording overeenkomstig de HKS/UVS en de subsidieverplichtingen zoals opgenomen in de bovenstaande subsidiebeschikkingen. Het bestuur verklaart dat de in de subsidie-verantwoording conform deze vereisten te hebben opgemaakt. Het bestuur verklaart dat de in de subsidieverantwoording opgenomen bestede subsidie van de Gemeente Den Haag rechtmatig is besteed, dat wil zeggen voor het doel waarvoor zij blijkens de subsidie-beschikking is verstrekt en in overeenstemming met de begroting en de HKS/UVS. De Raad van Toezicht verklaart dat alle ontvangen baten voor de reguliere activiteiten volledig zijn verantwoord in de subsidieverantwoording. Het bestuur verklaart stellig en zonder enig voorbehoud te hebben voldaan aan de verplichting genoemd in artikel 10, lid 7 van de Haagse Kaderverordening Subsidie-verstrekking om de inkomensgrens genoemd in de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) als bezoldingingsmaximum in acht te nemen. Was getekend, 22 maart 2016 Simon van Driel, Directeur - bestuurder


Controleverklaring



Bijlage 1:Prestatiegegevens 2015 BEZOEKERS

Bezoekers totaal

Voorstellingen eigen programmering Voorstellingen culturele verhuur Cultuureducatie en participatie volwassenen Activiteiten voor kinderen buiten schooltijd Cultuureducatie leerlingen primair onderwijs Cultuureducatie leerlingen voortgezet onderwijs Bezoekers festivals Bezoekers commerciële evenementen Totaal bezoekers Koninklijke Schouwburg

Realisatie Realisatie 2014 2015

Raming 2015

Raming 2016

85.921 130 1.352 364 4.618 1.982 7.618 12.300

102.728 3.008 2.378 895 5.618 2.302 8.527 15.660

95.296 1.500 1.352 400 4.500 2.000 7.515 10.000

95.545 1.500 1.250 200 4.000 1.700 7.150 10.000

114.285

141.116

122.563

121.345


Raming 2015

Raming 2016

PROGRAMMERING

Programmering totaal

Verschillende producties Waarvan internationale programmering Voorstellingen / optredens / concerten Waarvan internationale programmering Bezoekers totaal Waarvan betalende bezoekers Waarvan niet-betalende bezoekers Waarvan bezoekers met 'ooievaarspas'

122 12 289 24

131 14 339 33

106 4 279 15

112 5 280 15

85.921 80.144 5.250 527

102.728 98.538 3.521 669

95.296 89.070 5.728 498

95.545 89.795 5.000 750

Programmering totaal (incl. Huisgezelschap, maar excl. Festivals, Programmering en activiteiten op basis van verhuur, Cultuurparticipatie en Cultuureducatie)


Nationale Toneel (huisgezelschap)

Voorstellingen / concerten Bezoekers Zaalcapaciteit Gemiddelde bezettingsgraad

Nationale Toneel (Paradijs/NTjong)



Raming 2015

Raming 2016

31 11.268 623 58%

46 18.607 580 70%

68 23.600 600 58%


Raming 2015

Raming 2016

14 723 65 79%

0 0 0 0%

Raming 2015

Raming 2016

206 95.101 630 73%

203 91.126 625 72%

195 90520 625 74%


Raming 2015

Raming 2016

94 5.514 70 83%

76 4.170 65 84%

75 4125 65 85%


Raming 2015

Raming 2016

51 18.826 615 60%

0 0 0 0%

17 3.752 310 71%

ONDERVERDELING PROGRAMMERING NAAR ZAAL

Grote Zaal


Het paradijs

Voorstellingen / concerten Bezoekers Zaalcapaciteit Gemiddelde bezettingsgraad Overige locaties (Foyers en andere delen van het gebouw)




202 80.033 615 64%

66 3.298 65 77%

21

39

0

10

2.590 150 82%

2.113 63 90%

0 0 0%

900 100 90%

ONDERVERDELING PROGRAMMERING NAAR SOORT

Klassieke muziek

Concerten / voorstellingen waarvan internationale programmering Bezoekers

Muziektheater


Oude muziek


Popmuziek


Jazzmuziek


Theater

Concerten / voorstellingen Waarvan internationale programmering Bezoekers



Raming 2015

Raming 2016

0 0 0

0 0 0

3 0 300


Raming 2015

Raming 2016

29 0 8.819

17 0 6.584

17 0 5.944


Raming 2015

Raming 2016

1 0 59

0 0 0

0 0 0


Raming 2015

Raming 2016

8 0 4.366

8 0 3.129

4 0 1.399


Raming 2015

Raming 2016

1 0 295

0 0 0

0 0 0


Raming 2015

Raming 2016

218 15 65.793

222 15 69.260

0 0 0

37 0 12.507

0 0 0

0 0 0

0 0 0

220 24 56.318

229 32 56.837

Cabaret


Dans


Overig



Raming 2015

Raming 2016

50 0 30.065

36 0 19.790

34 0 18.642


Raming 2015

Raming 2016

18 0 623

0 0 0

0 0 0


Raming 2015

Raming 2016

3 1 1.664

0 0 0

0 0 0


Raming 2015

Raming 2016

18 108 20 6 7.515 2.000 5.500 15 div

24 33 0 2 7.150 5.150 2.000 0 div

31 0 16.988

0 0 0

1 0 108

FESTIVALS

Festivals

Festivaldagen Voorstellingen / optredens / concerten Waarvan internationale programmering Podia / locaties Bezoekers totaal Waarvan betalende bezoekers Waarvan niet betalende bezoekers Waarvan bezoekers met 'ooievaarspas' Capaciteit festivallocatie


16 66 25 6 7.618 1.197 6.421 0 div

14 88 57 14 8.527 3.113 5.414 0 div

PROGRAMMERING OP BASIS VAN VERHUUR

Culturele programmering op basis van verhuur

Voorstellingen waarvan internationale programmering Bezoekers Commerciële activiteiten op basis van verhuur Activiteiten Bezoekers


Raming 2015

Raming 2016

2 0 130

9 8 3.008

3 3 1.500

3 3 1.500

123 12.300

114 15.660

130 10.000

130 10.000

PUBLICATIES, WEBSITES EN ANDERE DIGITALE MEDIA

Publicaties, website(s) en andere digitale media

Publicaties Bezoeken website(s) totaal Unieke bezoekers totaal (IP-adres) Gemiddelde duur van een bezoek Ontvangers digitale nieuwsbrieven Facebook vrienden/fans Volgers op Twitter Linked-In connecties Instagram connecties



315 224.577 136.681 00:03:35 44.045 4.760 2.343 76 99

Raming 2015

Raming 2016

180 150 150 460620 650.000 400.000 279.975 350.000 300.000 00:03:10 00:03:10 00:03:00 43.514 25.000 50.000 6.805 5.000 6.000 2.782 2.300 4.000 0 n.v.t. 250 256 0 n.v.t.

CULTUURPARTICIPATIE: CURSUSSEN, LEZINGEN EN WORKSHOPS VOOR VOLWASSENEN Cultuureducatie: cursussen / lezingen / workshops enz. voor volwassenen

Deelnemers Aangeboden verschillende activiteiten


1.352 55

2.378 43

Raming 2015

Raming 2016

1.352 15

1.250 50

CULTUURPARTICIPATIE : ACTIVITEITEN VOOR KINDEREN EN JONGEREN IN DE VAKANTIES

Activiteiten in de vakanties

Deelnemers tot 12 jaar Deelnemers 12 - 18 jaar Aangeboden verschillende activiteiten


Raming 2015

Raming 2016

895 0 24

320 80 12

200 0 15


Raming 2015

Raming 2016

61 55 5.596 37 19 1.835 91

39 33 4.275 46 29 1.740 348

40 30 4.000 40 15 1.200 70


Raming 2015

Raming 2016

3 2 225

0 0 0

364 0 11

CULTUUREDUCATIE

Aanbod voor Haagse scholen

Lessen / activiteiten primair onderwijs Deelnemende scholen primair onderwijs Deelnemende leerlingen primair onderwijs Lessen / activiteiten voortgezet onderwijs Deelnemende scholen voortgezet onderwijs Deelnemende leerlingen voortgezet onderwijs Deelnemers betaald met Cultuurkaart VO

Aanbod voor niet Haagse scholen

Lessen / activiteiten primair onderwijs Deelnemende scholen primair onderwijs Deelnemende leerlingen primair onderwijs

40 38 4.500 40 14 1.157 66

2 2 118

1 1 22

0

Lessen / activiteiten voortgezet onderwijs Deelnemende scholen voortgezet onderwijs Deelnemende leerlingen voortgezet onderwijs Deelnemers betaald met Cultuurkaart in VO


25 24 825 19

13 13 467 250

7 4 260 52

25 20 500 25


Inhoudsopgave. Bijlage 1: Prestatiegegevens 91

Recommend Documents