Inhoudsopgave basiswerk Geriatrie (niveau 4) Voorwoord Redactionele verantwoording Over de auteur 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.4.1 1.4.2 1.4.3 1.5 1.6 1.7
Geriatrie Wat is oud? Steeds meer ouderen tot 2040 Geriatrische patiënten, wie zijn dat? Kwetsbaarheid Een steeds brozer evenwicht Geriatrische zorg is complexe basiszorg Risico’s van een ziekenhuisopname Kenmerken van verpleegkundigen die goed zijn in de zorg voor ouderen Redzaam ouder Literatuur
2 2.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.1.5 2.1.6 2.1.7 2.1.8 2.1.9 2.1.10 2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.2.5 2.2.6 2.3
Ouderen zijn anders ziek dan jongere volwassenen Lichamelijke veranderingen door het ouder worden Hersenen en zenuwcellen Hart en bloedvaten Luchtwegen Bewegingsapparaat Huid Zintuigen Spijsvertering Hormoonstelsel Weerstand tegen ziekten Andere uiting van ziekten Symptoomverandering Cascade breakdown Comorbiditeit Herkennen van klachten door de oudere zelf Verschil in reservecapaciteit van organen en een andere lichaamssamenstelling Een andere gevoeligheid voor medicijnen Literatuur
3 3.1 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4 3.1.5 3.1.6 3.2 3.2.1
Lichamelijke veranderingen door het ouder worden en veelvoorkomende aandoeningen Ademhaling COPD en luchtweginfectie CVA Hartfalen Verschil tussen hartproblemen bij vrouwen en bij mannen Oedeem Kortademigheid (dyspnoe) Mobiliteit Spiermassaverlies
3.2.2 3.2.3 3.3 3.3.1 3.4 3.4.1 3.4.2 3.5 3.5.1 3.5.2 3.5.3 3.6 3.6.1 3.6.2 3.6.3 3.6.4 3.6.5 3.6.6 3.7 3.7.1 3.8
Osteoporose Artrose Eten en drinken Diabetes mellitus Uitscheiding Prolaps Prostaatvergroting Huid Ulcus cruris Decubitus Skintears Zintuigen Presbyopie (ouderdomsslechtziendheid) en blindheid Staar (cataract) Glaucoom Maculadegeneratie Syndroom van Charles Bonnet Ouderdomsslechthorendheid (presbyacusis) Pijnwaarneming Nociceptieve versus neuropathische pijn Literatuur
4 4.1 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1.4 4.1.5 4.1.6 4.1.7 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.3 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5 4.4.6 4.5 4.5.1 4.5.2 4.5.3 4.5.4 4.6 4.6.1 4.6.2
Functieverlies helpen voorkomen bij lichamelijke problemen Kortademigheid bij hartfalen of COPD Hartfalen Acuut hartfalen Chronisch hartfalen Wat kan er aan de hand zijn en wat kun je doen? Wat kan de patiënt zelf thuis doen? COPD Wat kun je doen bij een exacerbatie? Vermoeidheid Oorzaken van vermoeidheid Meten van vermoeidheid en dagelijkse zelfzorgvermogens Multidisciplinaire zorg en zorg op maat bij vermoeidheid Oedeem Problemen rond de voedingstoestand Ondervoeding Herkennen van ondervoeding Wat kun je doen bij ondervoeding? Uitdroging (dehydratie) Herkennen van uitdroging Wat kun je doen bij uitdroging? Incontinentie en urineresidu Overloopincontinentie door urineresidu Het ontstaan van urineretentie Herkennen van urineretentie Wat kun je doen bij urine-incontinentie? Huidproblemen Decubituspreventie Wat kun je doen om de huid te beschermen?
4.6.3 4.6.4 4.7 4.7.1 4.7.2 4.7.3 4.8
Skintears Droge huid en jeuk Pijn Stress en pijn Herkennen van pijn Wat kun je doen bij pijn? Literatuur
5 5.1 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.1.5 5.1.6 5.2 5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4 5.3 5.3.1 5.3.2 5.3.3 5.3.4 5.4 5.4.1 5.4.2 5.4.3 5.5
Functieverlies helpen voorkomen bij functionele problemen Immobiliteit en bedrust Vochtverlies Orthostase en trombose Pneumonie Vermindering van spier-, bot- en bindweefsel en verhoogde kwetsbaarheid van de huid Peristaltiek Urine-incontinentie of urineresidu Vallen Inventariseren van het valrisico Multidisciplinaire aanpak van valpreventie Valpreventie in de instelling Valpreventie thuis Slechtziendheid Herkennen van slechtziendheid Risico’s van slechtziendheid Hulpmiddelen bij slechtziendheid Wat kun je doen aan de leefomgeving bij slechtziendheid? Slechthorendheid Herkennen van slechthorendheid Hulpmiddelen bij slechthorendheid Wat kun je doen aan de leefomgeving bij slechthorendheid? Literatuur
6 6.1 6.2 6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.2.4 6.3 6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.4 6.4.1 6.4.2 6.4.3 6.5 6.5.1 6.5.2 6.5.3
Psychische veranderingen door het ouder worden en veelvoorkomende aandoeningen Cognitieve en executieve functies Delier Wie krijgen een delier? Kenmerken van een delier Soorten delier Diagnostiek van een delier Depressie Wie krijgen een depressie? Ontstaan van een depressie Diagnostiek Dementiesyndroom Wie krijgen dementie? Diagnostiek van het dementiesyndroom Het onderscheid tussen delier, depressie en dementie Slaapproblemen en stress Het belang van een goede nachtrust Het ontstaan van slaapproblemen Het vaststellen van een slaapprobleem
6.6 6.6.1 6.6.2 6.6.3 6.6.4 6.7
Probleemgedrag Het ontstaan van probleemgedrag Vóórkomen van probleemgedrag Oorzaken van probleemgedrag Diagnostiek bij probleemgedrag Literatuur
7 7.1 7.1.1 7.1.2 7.1.3 7.1.4 7.1.5 7.2 7.2.1 7.2.2 7.3 7.3.1 7.4 7.4.1 7.4.2 7.4.3 7.4.4 7.5 7.5.1 7.5.2 7.6 7.6.1 7.6.2 7.7 7.7.1 7.7.2 7.7.3 7.7.4 7.8
Functieverlies helpen voorkomen bij psychische en cognitieve veranderingen Rusteloosheid Rusteloosheid door psychische veranderingen Rusteloosheid door onderprikkeling of juist overprikkeling Rusteloosheid door de confrontatie met onvermogen, pesten, gebrek aan respect Rusteloosheid door een belaste levensgeschiedenis en gebrek aan autonomie Wat kun je doen bij rusteloosheid? Apathie Apathie door psychische veranderingen Wat kun je doen bij apathie? Hallucinaties Wat kun je doen bij hallucinaties? Geheugenproblemen bij dementie Declaratief en non-declaratief geheugen (Non)associatief geheugen, gewoonten en emoties Wegvallen van de dagelijkse routine Hoe kun je de oudere met geheugenproblemen helpen? Geheugen- en oriëntatieproblemen bij een delier Hoe kun je een delier helpen voorkomen? Wat kun je doen bij een delier? Somberheid en verdriet Diagnostiek van somberheid en verdriet en starten met interventies Wat kun je doen bij somberheid en depressie? Preventie van depressie Draagkracht en draaglast, vaardigheden en zelfmanagement Interventiestudies, zelfmanagement en welbevinden Dagbesteding en ondersteunende begeleiding Wat kun je doen bij depressie? Literatuur
8 8.1 8.2 8.2.1 8.2.2 8.2.3 8.2.4 8.2.5 8.2.6 8.3 8.4 8.4.1 8.4.2 8.4.3
Functieverlies helpen voorkomen bij sociale problemen De stille generatie en de babyboomers Eenzaamheid Wat is eenzaamheid? Eenzaamheid is niet hetzelfde als alleen zijn Eenzaamheid als voorspeller van dementie Herkennen van eenzaamheid Wat kun je doen? Wat kan de oudere doen? WMO en maatschappelijke organisaties (Gecompliceerde) rouw Normale rouw en gecompliceerde rouw Wat kun je doen? Multidisciplinair handelen bij (gecompliceerde) rouw
8.5
Literatuur
9 9.1 9.2 9.3 9.4 9.4.1 9.5 9.6 9.6.1 9.6.2 9.6.3 9.7 9.7.1 9.8 9.8.1 9.8.2 9.8.3 9.9 9.9.1 9.9.2 9.9.3 9.9.4 9.9.5 9.9.6 9.9.7 9.9.8 9.9.9 9.9.10 9.9.11 9.9.12 9.9.13 9.9.14 9.9.15 9.9.16 9.10 9.10.1 9.10.2 9.11
Functieverlies helpen voorkomen in moeilijke zorgsituaties Mantelzorg en informele zorg De rouwtaken van de mantelzorger Overbelasting van de mantelzorger Ondersteuning van de (bijna) overbelaste mantelzorger Wat kun je doen bij dreigende overbelasting? Ontspoorde zorg Ouderenmishandeling Signalen die op ouderenmishandeling kunnen wijzen Wat kun je doen? Overheidsbeleid bij vermoeden van ouderenmishandeling Vrijheidsbeperking Hoe vaak komt vrijheidsbeperking voor? Wetgeving en vrijheidsbeperking Wetsvoorstel zorg en dwang Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet BOPZ) Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO)) Optimale zorg in relatie tot vrijheidsbeperking Gesloten loopcircuits Afleiding en gemoedelijkheid Keuzemogelijkheden Multidisciplinair overleg Acceptatie van risico op vallen Doktersadvies Fysiotherapie Ergotherapie Activiteitenbegeleiding Rust en opmerkzaamheid Contactpersonen en vrijwilligers Hulpmiddelen Wat kun je doen? Leren van fouten en incidenten Successen vieren Kwaliteit en veiligheid Verpleegkundigen zijn professionals Zelf kennis en kunde op peil houden Waarden van het verpleegkundig beroep Literatuur
Register
