JAARVERSLAG 2013
1
Inhoud Voorwoord
pagina 3
Missie & visie
pagina 5
Fara in cijfers 1. Hulpvragen pagina 7 2. www.faranet.be pagina 10
Overzicht werking 2013 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Fara-hulpaanbod pagina 15 Fara-aanbod voor professionelen pagina 18 Netwerken en samenwerkingsverbanden pagina 26 Publieke opinie, sociale media en politieke netwerking pagina 35 Pers en communicatie pagina 37 Expertise-opbouw pagina 40
Onze medewerkers
pagina 45 1
Voorwoord Na de lancering in mei 2012 heeft Fara nu ook zijn eerste volledige werkjaar achter de rug. De klemtoon lag voornamelijk op het verankeren van de werking van Fara, met als belangrijkste pijlers de continuering en voortdurende bekendmaking van ons hulpaanbod en update van het online aanbod en de verdere uitbouw van het aanbod voor professionelen. Na een succesvolle studiedag in oktober 2012 verscheen in juni 2013 het boek Mag ik u proficiat wensen? Over hulpverlening bij zwangerschapskeuzes bij LannooCampus. Het betreft de bundeling en verdere uitwerking van de bijdragen van voorgenoemde studiedag; een basiswerk voor elke professional die rond onze thema’s werkt. Ook werd ons lespakket rond tienerzwangerschap voor het secundair onderwijs helemaal vernieuwd en heruitgegeven. Dit educatief materiaal werd tevens uitgebreid met het gloednieuwe Roze Wolk-spel, dat op een speelse manier het thema van tienerzwangerschap en –ouderschap bij jongeren bespreekbaar wil maken. Met de erkenning van het Trusty-label staan deze producten garant voor betrouwbare jongereninformatie. Op de valreep van 2013 hebben we onze eerste stappen gezet in de sociale media: na onze Jong en ouder-facebookpagina hebben we nu ook een algemene Fara-facebookpagina aangemaakt. Dit is pas een eerste stap, en wordt in 2014 vervolgd met een Twitter en Linked-in account. Sociale media zijn onoverkomelijke communicatietools geworden in onze gemediatiseerde context. De grootste uitdaging zal er echter in bestaan om op een genuanceerde manier te blijven communiceren rond een zo delicaat thema als zwangerschapskeuzes. Vandaar dat we deze introductie in de sociale media niet willen uitstellen, maar wel op een goed doordachte manier willen realiseren.
3
2013 bracht echter ook minder goed nieuws. Op 10 mei overleed Trees Dehaene, oprichtster en tot 2007 bezieler van cRZ/Fara. Het was geen makkelijke opdracht om in een maatschappelijk gepolariseerde samenleving rond de abortuswet vanuit het christelijke middenveld een centrum uit te bouwen dat op een genuanceerde manier wou nadenken over relatievorming en zwangerschapskeuzes. Door talrijke publicaties en lezingen op alle niveaus (politiek, onderwijs, zorg- en welzijnssector) informeerde en sensibiliseerde zij het brede publiek rond thema’s als verantwoordelijke relatievorming, ongeplande zwangerschap, abortus, tienerzwangerschap en prenatale diagnose. In het maatschappelijke debat rond abortus was haar visie van in het begin duidelijk: het was de taak van dit centrum om aan de kant van de kwetsbaren te staan, en in het debat rond ongeplande zwangerschap gaat het om twee personen, het kind én de moeder. Door de beleving van de vrouw binnen te brengen, ontstond er bij cRZ ruimte om na te denken over de nood aan nazorg bij abortus en om deze ook werkelijk aan te bieden. Omdat de “christelijke barmhartigheid” oproept om niet weg te lopen omwille van principes, maar naast de vrouw te gaan staan op dit moeilijke moment in haar leven. Dat Trees ons bij de lancering van Fara in 2012 volgend mailtje stuurde ‘Proficiat aan allen! Mooie naam, mooie huisstijl en goede presentatie van de eigen missie’, liet ons niet onberoerd. Haar visie werd nog duidelijker geëxpliciteerd met ‘Fara’, en ze zag dat het goed was… Tijdens de viering van 20-jaar cRZ en de lancering van Fara voor hulpverleners analyseerde ze op het symposium van 19 oktober 2012 het letterwoord Fara nog als ‘Fluisterende Aandacht die Ruimte laat voor Aarzeling’. We zullen ons uiterste best doen om deze wens en missie waar te blijven maken voor allen die met een zwangerschapskeuze geconfronteerd worden – en blijven op die manier in het spoor van haar visie verder werken. Aan het einde van 2013 werden we bijzonder aangenaam verrast toen bleek dat de vrouwenorganisatie Femma en ook het individuele initiatief van Fien Fara hadden uitgekozen als goed doel voor de intussen befaamde Music for life-week. Hun respectievelijke dessertenbuffet en ‘con-fien-tuur’ zorgde voor een mooie financiële steun. Meer nog waren wij blij verrast door deze onverwachte en uitgesproken steun voor het werk van Fara hiermee! Een hart onder de riem voor onze dagdagelijkse inzet!
4
Onze missie en visie Als luister- en informatiepunt rond zwangerschapskeuzes begeleidt Fara vzw vrouwen, koppels en hun omgeving die tijdens hun zwangerschap met een moeilijke beslissing geconfronteerd worden. Ook willen wij professionals die met deze vrouwen of koppels in contact komen ondersteunen door vorming en intervisie. Fara beoogt immers zwangerschapskeuzes aan de oppervlakte te brengen en de kwaliteit rond het nemen van en leven met deze beslissingen te stimuleren. Daarnaast betracht Fara een stem te zijn in het maatschappelijke debat door het brede publiek te informeren en sensibiliseren om de moeilijke thema’s rond zwangerschapskeuzes bespreekbaar te maken. Op die manier kan onze expertise en ervaring het beleid mee vorm geven. In onze sterk gemedicaliseerde samenleving is er een ruim zorgaanbod, ook wat betreft de medische en psychosociale omkadering van zwangerschap. In vergelijking met die zorg is er weinig aandacht voor de impact van keuzes die mensen maken rond zwangerschap. Zo kunnen vrouwen, al dan niet samen met een partner, beslissen om hun kinderwens actief proberen te vervullen, uit te stellen, of af te zien van ouderschap. Tijdens een zwangerschap staan ze voor de keuze om al of niet te screenen op afwijkingen via prenatale testen. De mogelijkheden rond prenatale testen nemen toe, waardoor steeds meer mensen in een positie komen dat ze het voortzetten van hun zwangerschap in vraag kunnen stellen bij een ongunstige prenatale diagnose. Ook wie te maken krijgt met een ongeplande of ongewenste zwangerschap kan verschillende opties overwegen. Niet alle zwangerschapskeuzes hoeven als problematisch ervaren te worden, maar ervaring en onderzoek heeft het belang van een weloverwogen beslissing voor de verwerking van de keuze nadien aangetoond. Fara wil dan ook het feit dat deze keuzes een impact hebben op het leven van mensen bespreekbaar maken.
5
Fara wil het belang van een weloverwogen, kwaliteitsvol beslissingsproces benadrukken voor vrouwen, koppels en hun omgeving alsook een goede verwerking nadien. Keuzevrijheid is bij deze levenskeuzes belangrijk. Uit een terecht en goedbedoeld respect voor de keuzevrijheid van de betrokkenen, dreigen deze keuzes echter volledig uit het publieke debat te verdwijnen en naar de privésfeer te worden verschoven. Hierdoor krijgen vrouwen en koppels in kwestie soms het gevoel er alleen voor te staan en missen zij de nodige ondersteuning. Vanuit een christelijke zorgethische inspiratie, vertaalt Fara respect voor de keuze daarom als een betrokkenheid op de vrouw en haar omgeving in het beslissingsproces waarbij Fara mee op weg wil gaan. Fara beschouwt dit beslissingsproces dan ook als een zorgtraject dat zich afspeelt vóór, tijdens en na de zwangerschap en de gemaakte keuze. Bovendien heeft Fara aandacht voor de hele relationele context van de vrouwen en koppels in dit proces, met inbegrip dus van de partner, het ongeboren leven en de bredere omgeving (ouders, broers/zussen, …). Daarom wil Fara vrouwen, koppels en hun omgeving in hun zoektocht naar een kwaliteitsvol beslissingsproces nabij zijn wanneer zij tijdens hun zwangerschap voor een moeilijke keuze staan: omdat de zwangerschap ongepland is, omdat de vrouw in kwestie nog een tienermeisje is, omdat de prenatale diagnose een ernstige afwijking bij het kindje aantoont, ... Fara helpt hen om inzicht te geven in hun vragen, angsten en twijfels en deze bespreekbaar te maken. Op die manier wil Fara hen de nodige informatie en ondersteuning bieden om tot een vrije maar bewuste keuze te komen. Ook is er ruimte om de verwerking en beleving van deze keuze open aan bod te laten komen. Om de kwaliteit rond het nemen van en leven met beslissingen inzake zwangerschap te stimuleren, richt Fara zich ook tot alle professionelen die met een vrouw of koppel in een beslissingsproces op weg gaan: in het onderwijs, in de welzijns- en gezondheidssector, … Naast individuele informatieverstrekking biedt Fara regelmatig vorming, (discreet) casusoverleg en intervisie aan zodat deze professionelen in hun specifieke context en werkveld een kwaliteitsvol beslissingsproces kunnen begeleiden. Tenslotte wil Fara ook bij de publieke opinie een bredere bewustwording creëren rond de diverse aspecten van zwangerschapskeuzes, met veel aandacht voor de noden van vrouwen, hun omgeving en de positie van het ongeboren leven. Fara wil het publieke debat hieromtrent verruimen door sensibilisering en informatie rond het belang van een gefundeerde beslissing rond zwangerschap en geboorte, en de impact hiervan op het verdere leven van mensen. Ook beoogt Fara op die manier een speler te zijn in het beleidsvoorbereidende werk inzake zwangerschapskeuzes.
6
Fara in cijfers Hulpvragen: feiten & cijfers Hulpvragen via telefoon, chat en mail In het algemeen geven we graag mee dat Fara in 2013 alles tezamen 515 vragen ter consultatie kreeg, wat neerkomt op een stijging van 8% in vergelijking met 2012.* Opvallend hierbij is de toename met meer dan 50% binnen de contacten met hulpvragers ten opzichte van 2012. Dit bewijst dat de uitbreiding van het hulpaanbod en de betere bekendmaking ervan resultaten oplevert. Dit heeft ook effect op de verdeling volgens oproeper: de hulpvragers tellen bijna 60% van onze aanvragen. * 66 aanmeldingen via chat die niet meteen over onze thema’s gaan, werden hierbij niet in rekening gebracht. Zij konden beschouwd worden als ‘overige’, gekenmerkt door vragen van studenten via chat, of hulpvragen over anticonceptie, angst om zwanger te zijn, etc.
7
Als we kijken naar de wijze van contactname van de hulpvragen, blijkt dat er een evenwichtige verdeling tussen de Farafoon (108), en Faramail (126) en een beperkte, doch zeker niet onbelangrijke bijdrage van de Farachat (45, zonder voornoemde 66 chatgesprekken).
Op gesprek in onze kantoren
Beslissingsgesprekken Beslissingsgesprekken hebben betrekking op het begeleiden en ondersteunen van de besluitvorming wanneer vrouwen, koppels of gezinnen met een zwangerschapskeuze geconfronteerd worden, i.c. bij een (on)geplande (tiener)zwangerschap of een positieve prenatale diagnose.
In 2013 werden er 19 beslissingsgesprekken rond ongeplande zwangerschap met volwassenen gevoerd, gespreid over 9 individuele cliënten en 1 koppel. Daarnaast werden 6 gesprekken rond tienerzwangerschap gevoerd: twee met een koppel, twee met een tiener en hulpverlener uit bijzondere jeugdzorg en twee gezinsgesprekken.
In 2013 werden er 4 beslissingsgesprekken rond prenatale diagnose gevoerd, met 3 cliënten die zich nieuw hadden aangemeld. 8
Begeleidingsgesprekken Begeleidingsgesprekken hebben betrekking op de begeleiding van de verwerking van de keuze, ongeacht de keuze, i.c. behoud of afbreking van de zwangerschap.
In 2013 vond er 1 begeleidingsgesprekplaats rond tienerzwangerschap en jong ouderschap.
Tevens vonden er 12 begeleidingsgesprekken bij vrouwen en koppels rond zwangerschapsafbreking na prenatale diagnose gevoerd. Het betroffen geen nieuwe aanmeldingen, maar follow-ups van aanmeldingen die vorig jaar gestart waren.
Ten slotte vonden er 9 individuele begeleidingsgesprekken plaats rond abortusverwerking, waarvan 5 met individuele vrouwen en 4 met een koppel.
Trajectbegeleiding Aangezien de hulpverlening van Fara kadert binnen een zorgtraject vóór, tijdens en na de zwangerschap, kunnen we ook spreken van enkele trajectbegeleidingen waarvan de hulpvragers een beroep deden op Fara tijdens het beslissingsproces, maar ook het verwerkingsproces van de gemaakte keuze.
Er was één trajectbegeleiding rond kwetsbaar ouderschap met een koppel, bestaande uit drie gesprekken.
Er vonden 2 trajectbegeleidingen met twee koppels plaats rond het beslissingsproces en de verwerking van de keuze bij een positieve prenatale diagnose.
9
www.faranet.be: relevante cijfers en feiten Bezoekers algemeen In 2013 waren er 25.901 bezoekers op Faranet, waarvan 19.926 unieke bezoekers. Dat ligt in de lijn der verwachtingen: in 2012 hadden we tussen juni (lancering Fara) en december 14.814 bezoekers. Het evenwicht tussen nieuwe en terugkerende bezoekers bleef hetzelfde, namelijk in een verhouding van 3 op 1. De gemiddelde duur van een bezoek bedroeg 02:58.
Top 10 van bezochte pagina’s
Pagina's op onze site werden in totaal 90.554 keer bekeken.
De gemiddelde duur dat een pagina bezocht werd is 01:11.
Uit de top 10 van de bestemmingspagina’s blijkt dat vooral de X-tra voor jongeren, onze missie, ongeplande zwangerschap en prenatale diagnose het goed doen: (/ = homepage)
10
Zoekverkeer – Verwijzingsverkeer – Direct verkeer
Zoekverkeer (54% van de bezoeken): populairste zoektermen
Top 10 van Verwijzingsverkeer
Direct verkeer Er waren 2.254 directe bezoeken op onze website (zonder gebruik van zoekmachine of doorverwijzing). De top tien maakt duidelijk dat de instroom vooral via de X-tra voor jongeren op onze site komt. (/ = homepage)
11
OVERZICHT WERKING 2013
13
1. Fara-hulpaanbod Online hulpaanbod Onze website faranet.be blijft de meest toegankelijke manier om zowel hulpvragers als hulpverleners wegwijs te maken in de Fara-thema’s als in het concrete aanbod. Evaluatie en update van de website is een blijvend aandachtspunt. In 2013 werd Faranet uitgebreid met informatie voor vrouwen die ongepland zwanger werden na onvrijwillige seks. In het onderdeel ‘mijn zwangerschap is het gevolg van niet vrijwillige seks’ vinden ze informatie over de gevoelens waarmee zij kunnen geconfronteerd worden in hun beslissingsproces, over hun wettelijke rechten als slachtoffer en over waar zij hulp kunnen vinden. Tenslotte vinden zij er uiteraard ook concrete handvatten voor hun beslissingproces en adressen waar zij terecht kunnen als ze het moeilijk zouden hebben met de gemaakte keuze. 2013 was ook het jaar waarin de Xtra voor jongeren vernieuwd werd, ook al vond de lancering pas plaats in januari 2014. Na het verdwijnen van de website www.tienermoeders.be, kregen we van de jongeren als feedback dat de informatie voor jongeren op de vernieuwde website van Fara voor hen niet zo aantrekkelijk was. Daarom werd besloten om de Xtra voor jongeren in een nieuw, attractief jasje te steken. Via een bundeling van veelgestelde vragen door meisjes en jongens, getuigenissen van lotgenoten, Xtra tips en gerichte doorverwijzing, vinden ze er nu dezelfde hapklare informatie, maar in een fuchsia lay-out, voorzien van foto’s. Bovendien wordt het met een nieuwe navigatiestructuur gemakkelijker voor jongeren om snel hun weg te vinden op de algemene website. Onze informatie voor jongeren draagt bovendien het Trusty-label, het kwaliteitslabel voor jeugdinformatieproducten van de Ambrassade. Tot slot vond er in 2013 ook een grondige evaluatie van de website plaats. Uit deze evaluatie kwamen een aantal punten naar voor die vatbaar zijn voor verbetering. Deze evaluatie wordt dan ook meegenomen bij toekomstige aanpassingen aan Faranet.
15
Telefonisch hulpaanbod Via de Farafoon kunnen hulpvragers elke werkdag tussen 9u en 16u bij ons terecht. Begin 2013 planden we een grondige evaluatie met afspraken rond bijkomende opleiding en vorming van de Fara-medewerkers. Vooral wat betreft de oproepen rond prenatale diagnose voelden de medewerkers een nood aan bijkomende interne vorming ten einde deze oproepen met kennis van zake te kunnen beantwoorden. De interne vorming rond prenatale diagnose vond plaats op 25 maart, 15 en 16 april (in totaal 15u). Deze vorming was een combinatie van kennisoverdracht en training. In het eerste deel kennisoverdracht werd er een overzicht gegeven van de belangrijkste prenatale testen, werd er stilgestaan bij de betekenis van prenatale screening en diagnostiek en werden de basisprincipes van de medische genetica herhaald. Er werd eveneens ingezoomd op de meest voorkomende afwijkingen. Tot slot werd er nog een overzicht gegeven van patiënteninformatie die nuttig kan zijn bij telefonische oproepen of vragen rond prenatale diagnose. In het tweede deel waarin we met het team gingen oefenen (training), werd er stilgestaan bij de basisprincipes van ‘counseling’ en ervoeren we aan de hand van rollenspelen waar ieders valkuilen en aandachtspunten liggen.
Lotgenotencontact Ervaring leert ons dat vrouwen en koppels die met een bepaalde zwangerschapskeuze geconfronteerd worden, zelf vragen naar lotgenotencontact . Wat betreft de keuze voor een afbreking na een positieve diagnose, of de keuze voor jong moederschap, bestaan er initiatieven die Fara ondersteunt, maar zelf niet organiseert. Binnen de begeleidingsgesprekken rond prenatale diagnose blijft Fara lotgenotencontact bevragen en stimuleren (en blijkt dat er vaak nood aan is). Fara organiseert dit echter niet zelf, maar werkt hiervoor nauw samen met en verwijst door naar Cozapo. Via onze website en de folder Gebroken verwachting… maken we deze samenwerking bekend bij de beoogde doelgroep (zie ook Netwerking en samenwerkingsverbanden). Fara blijft ook inzetten op lotgenotencontact voor jonge zwangeren en jonge ouders. Dit door het faciliteren van daguitstappen en de structurele samenwerking met vzw Lejo rond de TEENS-weekends,waardoor er meer mogelijkheden gecreëerd worden (zie ook Netwerking en samenwerkingsverbanden). In 2013 gingen er twee TEENS-weekends door, een eerste in mei met 6 mama’s en 6 kinderen, een tweede in september met 16
11 mama’s en 12 kinderen De daguitstappen op initiatief van de jonge ouders zelf werden niet langer door Fara gefaciliteerd. Ook op onze Facebookpagina Fara, Jong en ouder vinden tienerouders elkaar om ervaringen uit hun dagelijkse leefwereld met elkaar te delen. We merken dat tienerouders die via Fara met elkaar in contact kwamen tijdens de daguitstappen of TEENS-weekends elkaar blijven contacteren en ondersteunen via deze Facebookpagina. Rol van Fara bij het faciliteren van dit lotgenotencontact: voorbereidend overleg met medewerker van TEENS-werking van Lejo vzw met expertise in het ervaringsgericht leren met maatschappelijk kwetsbare jongeren; promotie in netwerken in functie van deelname van jonge moeders (in spé) tot 20 jaar, samen met hun kindjes; oproepen tot vrijwilligerswerking (kinderwerking en kookploeg) en inhoudelijke voorbereiding van gespreksmethodiek rond opvoedingsondersteuning; procesbegeleiding en praktische ondersteuning tijdens het XP (experience)-WE van vrijdag 23/11 t.e.m. zondagavond 25/11 in de Heiberg te Kessel-Lo, met o.a. ervaringsuitwisseling rond opvoeden (grenzen stellen en slapen) en zelfzorg, XP-doe-opdrachten met bespreking van vertrouwen en samenwerking, samen gaan zwemmen, ...; en opvolging van dit lotgenotencontact via Facebook Fara, Jong en Ouder. Rond het thema abortusverwerking heeft Fara er voor geopteerd om zelf terug een initiatief op te starten en werd er in het najaar van 2013 een nieuw concept van lotgenotencontact uitgewerkt: een zo laagdrempelig mogelijk, éénmalige bijeenkomst van een klein groepje vrouwen met een abortuservaring, die ingaan op onze pro-actieve oproep tot contact met andere vrouwen die deze ervaring delen. Deze bijeenkomst kan naargelang de verwachtingen ingevuld worden en na evaluatie opgevolgd worden in meerdere bijeenkomsten. De oproep daartoe werd in het najaar van 2013 gelanceerd in populaire vrouwenbladen. Hierop ontving Fara respons die – naargelang de verwachtingen – resulteerde in zowel de planning van een eerste bijeenkomst in het voorjaar van 2014 als in nieuwe aanmeldingen voor individuele begeleidingen.
17
2. Fara-aanbod voor professionelen Vormingen Regionaal Instituut voor Navorming en Opleiding voor werkers in de geestelijke gezondheidszorg (RINO) In 2013 werd Fara gevraagd door RINO (Regionaal Instituut voor Navorming en Opleiding voor werkers in de geestelijke gezondheidszorg) om een seminarie te verzorgen rond het thema adolescent ouderschap (7 mei 2013). Dit seminarie kaderde in de tweejarige opleiding ‘Van nul – tot – vijf. Opleiding tot deskundige in het domein van de Infant Mental Health’. Na een inleiding op de thematiek van tienerouderschap en het begeleiden van jongeren (en hun ouders) in het besluitvormingsproces, werd stilgestaan bij wat het betekent om jong moeder, vader of grootouder te zijn. Welke sterktes er aanwezig zijn en welke aanknopingspunten er zijn bij jongeren en hun omgeving om hen te versterken in het ouderschap. Hierbij werd aandacht besteed aan de ketenaanpak: een preventieve, integrale en vraaggerichte benadering waarbij jongeren begeleid worden vanaf het vermoeden van zwangerschap tot wanneer zij zelfstandig verder kunnen.
Vlaamse Vereniging voor Kinder- en jeugdpsychiatrie (VVK) De herfstvergadering (22 november 2013) van de Vlaamse Vereniging voor Kinder – en jeugdpsychiatrie stond dit jaar in het teken van seksualiteit bij kinderen en jongeren. Fara gaf er een lezing over tienerzwangerschap, getiteld ‘Een tiener is zwanger: over feiten en beleving’. Tijdens deze lezing werd een beeld geschetst van de actuele cijfers van tienerzwangerschap en -ouderschap en over wat het betekent om als jongeren geconfronteerd te worden met een (ongeplande) zwangerschap. Daarna kozen we ervoor om het thema ouderschap bij tieners verder uit te diepen.
18
‘Rol van tienervader’ op studiedag Sociale Kaart Oost-vlaanderen Bolle Buik op school, Hulpverlening en ondersteuning rond tienerzwangerschap (26 april 2013). Een studiedag rond de sociale kaart Oost-Vlaanderen, een initiatief van ICLB, 't Steunpunt Leerrecht, ECK Kraamkaravaan, GO! Gent, JAC, vzw Lejo, mede ondersteund door Stad Gent, ArteveldeHogeschool, Fara en provincie Oost-Vlaanderen. Fara bracht een uiteenzetting over de rol van de tienervader en nam met een stand deel aan de projectmarkt.
Aanbod voor professionelen in opleiding Medewerking aan relevante opleidingen
Structurele invulling van ‘Counseling’: opleiding Vroedkunde, KHLeuven, 3de jaars (totaal 14u). Naar aanleiding van de try-outs in 2012 werd er in overleg met het opleidingshoofd Vroedkunde overeengekomen dat Fara ingeschakeld zou worden om een aanvulling rond Counseling te bieden aan de studenten vroedkunde. In het tweede en derde jaar gaat het om een algemene introductie ‘Wat is counseling?’ waarin de basisideeën rond counseling theoretisch worden uiteengezet. Dit wordt telkens aangevuld met praktijkoefeningen in kleine groepjes, waarin studenten met concrete casuïstiek en rollenspelen aan de slag gaan. In het eerste jaar worden de lessen beperkt tot de algemene introductie in grote groep (2u). De lessen voor de derdejaars vonden plaats in het eerste semester (nov – dec 2013), de andere lessen worden gepland in de tweede semester (feb-ma-apr-mei 2014).
In 2013 werd Fara gecontacteerd om 2 analoge workshops rond Counseling te geven in de post-graduaatopleiding Lactatiekunde van de KHLim. Deze workshop werd na overleg inhoudelijk voorbereid en uitgewerkt en zal concreet doorgaan op 14 januari 2014.
Gastcollege ‘Ethische aspecten van prenatale screening en diagnostiek’: postgraduaatopleiding Preconceptionele Zorg, Thomas More, Turnhout (22 februari 2013).
19
Medewerking aan onderzoek Universiteit Antwerpen werkte, in opdracht van minister Ingrid Lieten, een project uit over de beeldvorming van jong ouderschap in de media. Hun onderzoek ging van start met een bevraging in het werkveld en zo kwamen zij bij Fara terecht. Nadien deden ze een aantal focusgroepen met jongeren (Fara maakte dit mee bekend op de Facebookpagina Fara jong en ouder) waarvan de resultaten werden gepresenteerd tijdens een workshop (6 juni 2013). De resultaten werden ook gebundeld in een eindrapport.
Begeleiding bacholor- en masterproeven
Er werden 3 projecten van de Plantijn Hogeschool (Departement Sociaal-Agogische werk, bachelor orthopedagogie) begeleid rond de beleving van tienerzwangerschap, zwangerschap na verkrachting en ongeplande zwangerschap bij Roma.
Na een grondige evaluatie van de investering die de begeleiding van een bachelorproef vraagt ten opzichte van de opbrengst voor Fara, werd besloten om voorlopig enkel de lopende begeleidingen af te ronden, maar geen nieuwe projecten meer aan te nemen. Wel willen we proactief relevante onderwerpen voor masterproeven (en eventueel doctoraatsonderzoek) aanbieden aan relevante opleidingen.
Infosessie hogescholen Er vond een infosessie voor hogeschoolstudenten plaats op Fara op 28 november 2013. Voornamelijk bereikten we studenten vroedkunde en seksuologie. Deze infosessie werd inhoudelijk herwerkt tot ‘proeven van de Fara-thema’s’ met focus op beleving door hulpvragers zelf, aan de hand van filmpjes, getuigenissen, … aangevuld met onze inhoudelijke expertise en ruimte voor vragen.
Er was ook de vraag om de Fara-thema’s en onze werking te komen voorstellen in het eerste jaar Vroedkunde van de Thomas More Hogeschool in Lier. Deze infosessies vonden plaats op 18 en 25 november 2013.
20
Vormingen voor leerlingen uit secundair onderwijs Op vraag van de Voorzienigheid in Diest werd er een vorming gegeven aan laatstejaars rond het thema tienerzwangerschap. Deze vorming kaderde ook in het uittesten van methodieken voor de vernieuwde lesmap ‘tienerzwangerschap’. Bovendien werd ook het Roze wolk-spel uitgetest, zowel bij leerlingen als bij leerkrachten tijdens een pedagogische studiedag.
Online gids voor hulpverleners Met de lancering van Fara werd de routekaart voor volwassenen en de routekaart voor tieners herwerkt tot één praktische online gids voor hulpverleners. Het resultaat is een gebruiksvriendelijk online instrument en is terug te vinden in de rubriek Fara voor professionals op onze website. In 2013 werd deze online gids toegankelijker gemaakt door het toevoegen van een duidelijke ‘bol’ aan onze homepage, onderscheiden van de andere ‘bollen’ voor hulpvragers. Ook werd verkend hoe een online gids voor hulpverleners er zou kunnen uitzien voor de thematiek van prenatale diagnose en een eerste aanzet werd geformuleerd. In 2014 zal deze geconcretiseerd worden.
21
Projecten PWO-project: Rol van de vroedvrouwen bij prenatale screening en diagnostiek: vormingspakket Fara werkte als partner mee aan een Projectmatig Wetenschappelijk Onderzoek (PWO‐project) van Vroedkunde Limburg (PHL en KHLim), getiteld De rol van vroedvrouwen bij prenatale screening en diagnostiek (2010-2013). Dit PWO-project wil tegemoet komen aan een veranderde situatie in het werkveld, waarbij prenatale screening niet enkel aan hoog‐risico zwangeren wordt aangeboden, maar een routinepraktijk is geworden. Tegelijk zien we een evolutie waarbij vroedvrouwen een eigen rol krijgen in zorgprotocollen (midwifery led care) die vertrekken van een multidisciplinair team‐model. Om de vroedvrouwen te versterken in deze rol, wilde Vroedkunde Limburg een noden‐ en behoeftestudie voeren in het werkveld én een vormingspakket op maat uitwerken. Projectleider was Katrien Ruytjens, docente aan de KHLim en onderzoekster Heleen Van den Bogerd, vroedvrouw en Master in de Familiale en Seksuologische wetenschappen. Fara stapte mee als partner met de opdracht de uitwerking van een vormingspakket voor vroedvrouwen vanuit onze expertise te ondersteunen. Doorheen het project hebben we echter ook de focusgroepen begeleid die doorgingen in het kader van de voorgenoemde noden- en behoeftestudie. In 2013 werd het PWO-project afgerond en vond er een groot symposium plaats op 14 maart waarin zowel de onderzoeksresultaten als het vormingspakket aan het doelpubliek werden voorgesteld. Fara was actief betrokken bij de inhoudelijke organisatie van dit symposium en begeleidde er ook 2 parallelle workshops rond counseling. Het vormingspakket voor vroedvrouwen kan nu worden aangeboden aan ziekenhuizen. De organisatie en het eigenaarschap is in handen van de KHLim, maar er is het engagement dat Fara hierin als bevoorrechte partner aantreedt om de vorming te geven.
22
PWO-project: Prenatale screening en diagnostiek, een morele imperatief? Fara werkte mee als lid van de stuurgroep aan een Projectmatig Wetenschappelijk Onderzoek (PWO)‐project van het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen (HIG), getiteld Prenatale screening en diagnostiek, een morele imperatief? Een gezinswetenschappelijk kader voor het omgaan met ethische problemen bij de toenemende technologische mogelijkheden van prenatale diagnose. Dit PWO-project wilde meer inzicht verwerven in het beslissingsproces rond prenatale screening en diagnostiek van gezinnen en de rol van de hulpverlener hierbij. Het opzet bestond er in om onderzoek te doen naar zowel de waarden en houdingen van hulpverleners in Vlaanderen betrokken bij PND (huisartsen, vroedvrouwen, gynaecologen), als de waarden en houdingen van ouders/ gezinnen tegenover de huidige praktijk en evolutie van prenatale screening en diagnostiek. Projectleider is Adelheid Rigo, Doctor in de Wijsbegeerte en Master in de Klinische Psychologie, stafmedewerkster van het kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen. De onderzoekster, Silvia Hübel, studeerde letteren en theologie in Roemenië en aan de UCL. Aan de KU Leuven doctoreerde ze in de familiale en seksuologische wetenschappen. In 2013 werd het PWO-project afgerond en vond er een groot symposium 'Prenatale testen: vrije keuze of een plicht voor de ouders?' plaats op 12 december waarin een deel van de onderzoeksresultaten aan het doelpubliek werd voorgesteld. Fara nam een uiteenzetting voor haar rekening op deze studiedag: ‘Ouders helpen beslissen: counseling bij prenatale testen’.
23
Materiaal Materiaal voor onderwijs: Roze Wolk spel en lesmap rond Tienerzwangerschap De verouderde lesmappen ‘Tienerzwangerschappen’ en ‘Ongeplande zwangerschap en abortus’ werden herwerkt tot ‘Tienerzwangerschap. Lespakket voor de 2de en 3de graad van het secundair onderwijs’. Dit pakket behandelt de thema’s (on)geplande zwangerschap bij jongeren, het keuzeproces, de keuzemogelijkheden, jong ouderschap, ondersteuningsmogelijkheden voor jongeren die geconfronteerd worden met een zwangerschap. Daarbij probeert het lespakket zo goed mogelijk aan te sluiten bij een groot aantal vakoverschrijdende eindtermen (VOET'en) en leerplandoelstellingen. Het pakket is zodanig opgebouwd dat de leerkracht de lessen ‘à la carte’ kan samenstellen. Enerzijds bestaat het uit een uitgebreid informatiegedeelte voor de leerkracht, anderzijds zijn er verschillende werkvormen en opdrachten (inclusief invulfiches) waaruit de leerkracht kan kiezen naargelang de focus van de les en/of studierichting (ASO, TSO, BSO).
Aansluitend op het lespakket werd ook het educatieve, interactieve spel ‘De Roze Wolk’ ontwikkeld voor de 2de en 3de graad secundair onderwijs. Het kan bovendien ook gespeeld worden met jongeren tussen 14 en 18 jaar uit leefgroepen van voorzieningen bijzondere jeugdzorg of in het kader van vormingsactiviteiten met jongeren. Het Roze Wolk spel biedt voornamelijk de mogelijkheid om jongeren te sensibiliseren over de impact van een zwangerschap of een kind op hun jonge leven en dit aan de hand van kennisvragen en doe-opdrachten. We willen daarbij een realistisch en vooral genuanceerd beeld geven van zowel de mooie als minder fraaie kanten van het jonge ouderschap, zonder daarbij tienerzwangerschap te promoten of te ontraden.
24
Publicatie ‘Mag ik u proficiat wensen?’ Naar aanleiding van onze studiedag ‘Fara, een ander licht op zwangerschapskeuzes’ (19 oktober 2012) werden alle bijdragen gebundeld in het boek ‘Mag ik u proficiat wensen? Over hulpverlening bij zwangerschapskeuzes’, uitgegeven bij LannooCampus onder redactie van vier Fara-medewerkers. In vijf delen komen heel wat facetten van (de begeleiding van) zwangerschapskeuzes aan bod: Zwangerschapsbeleving en zwangerschapskeuzes met reflecties van een vroedvrouw en een ethica; Beslissingsprocessen bij zwangerschapskeuzes zoals bij ongeplande zwangerschap en een positieve prenatale diagnose; Rouw en rouwrituelen na een zwangerschapsafbreking (zowel na een abortus om psychosociale redenen of afbreking om medische redenen;) Kinderwens op het kruispunt van het medisch mogelijke en ethisch wenselijke rond niet-invasieve testen en online dragerschapstesten en Van kwetsbaarheid naar weerbaarheid over levensbeschouwing, islam en zwangerschapskeuzes, tienerzwangerschap en –ouderschap en kwetsbare zwangeren zoals vierde wereld en vluchtelingen. Met een lezing op de boekenbeurs in november werd op de themadag Liefde het boek alsook de werking van Fara voorgesteld.
Brochures
De brochure ‘Counseling bij prenatale testen: ouders helpen beslissen’ werd in de zomer van 2013 herwerkt en aangepast aan de nieuwe huisstijl van Fara. In de eindfase werd deze ontwikkeling doorkruist door de communicatie rond de niet-invasieve prenatale test (NIPT). Gezien het snel evoluerende karakter en de wisselende communicatie rond het aanbod van prenatale testen in Vlaanderen werd er dan intern beslist om de publicatie van deze brochure uit te stellen. We willen in 2014 een aangepaste inhoud maken rond counseling die algemeen toepasbaar is en in een format die de snelle evolutie aankan.
In 2013 werden al onze brochures geëvalueerd, en op basis daarvan werd een planning opgemaakt voor de komende twee jaren om deze te actualiseren en mogelijks onder een nieuwe vorm uit te geven (cf. inzake abortusverwerking en tienerzwangerschap).
25
3. Netwerken en samenwerkingsverbanden Lerende netwerken tienerzwangerschap en jong ouderschap Fara begeleidt drie lerende netwerken als facilitator van regionaal overleg. De focus ligt op uitwisseling van goede praktijken, geïnspireerd door een theoretische toelichting omtrent een thema door Fara of een netwerkpartner. Het overleg faciliteert ook onderling correcte en doelgerichte doorverwijzing en het smeden van (nieuwe) samenwerkingsverbanden. Ook dit werkjaar mocht Fara opnieuw nieuwe geïnteresseerde netwerkpartners verwelkomen. Deelnemers zijn professionele medewerkers uit partnerorganisaties zoals abortuscentra, expertisecentra Kraamzorg, Kind en Gezin, diensten voor Kraamhulp, CLB’s, CAW’s, JAC’s, CIG’s, CKG’s, jeugdwerkingen, instellingen voor bijzondere jeugdzorg, en anderen. Gemiddeld namen circa 12 à 15 deelnemers actief deel aan deze overlegmomenten. Er werd ook bewust gekozen om dit overleg regionaal bij telkens een andere netwerkpartner te laten plaatsvinden, alternerend binnen een specifieke regio, om ook ter plekke hun werking beter te leren kennen. Concreet gaat het om de regio’s Antwerpen, Limburg, Vlaams-Brabant en Brussel en Oosten West-Vlaanderen (in totaal 6 bijeenkomsten). Midden 2013 werd het thema ‘Ketenaanpak’ behandeld om vanuit gebundelde krachten en onderlinge afstemming tienerzwangeren en jonge ouders te begeleiden. Deze keten begint op het moment dat het meisje (of jongen) een kinderwens koestert of zwanger wordt en eindigt als de jonge ouder met zijn leven (en met zijn kind) op diverse levensdomeinen (wonen, inkomen, rechten en plichten, opvoeding, relaties, beleving zwangerschap(skeuzes), kinderopvang, studeren en werk) zelfstandig verder kan. Fara lichtte dit thema toe vanuit een theoretische achtergrond en begeleidde hieromtrent intervisie.
26
Data en plaatsen waarop dit overleg plaatsvond:
24/04: Vlaams-Brabant en Brussel te Kessel-Lo
15/05: Antwerpen en Limburg in het CLB te Hasselt
23/05: Oost- en West-Vlaanderen te CEVO Oostende
Najaar 2013 werden de thema’s 'Het beslissingsproces bij een (on)geplande tienerzwangerschap' en 'Rol van de vroedvrouw ten aanzien van tienerzwangeren en jonge ouders' behandeld, respectievelijk aangebracht door Fara en een vroedvrouw uit het provinciale Expertisecentrum Kraamzorg. Data en plaatsen waarop dit overleg plaatsvond: 7/11: Antwerpen en Limburg in het CKG De Kleine Vos te Borgerhout 14/11: Vlaams-Brabant en Brussel in het CLB te Halle 29/11: Oost- en West-Vlaanderen in het CLB te Deinze
27
Werkgroep Prenatale Diagnose De werkgroep Prenatale Diagnose bestaat voornamelijk uit professionele hulpverleners die werken binnen de context van (zwangerschapsafbreking na) prenatale diagnose in Vlaamse ziekenhuizen. Dit initiatief heeft een tweevoudige functie: (1) door onderlinge uitwisseling hulpverleners ondersteunen (waarbij Fara vanuit haar expertise een superviserende dan wel interviserende rol heeft) en (2) het netwerk zichtbaar maken van deze hulpverleners die rond dit thema in Vlaanderen werkzaam zijn, met een beter verwijsnetwerk tot gevolg. De werkgroep Prenatale Diagnose kwam traditiegetrouw ook in 2013 trimestrieel keer samen: 7 maart, 16 juni, 19 september en 5 december 2013. Tijdens de eerste twee bijeenkomsten werd er verder gewerkt rond informatiebrochures voor patiënten (thema van eind 2012) en ontstond het idee om zelf een brochure te maken rond prenatale screening. Dit idee is in 2013 om 2 redenen niet verder uitgewerkt door de werkgroep: 1. De opmars van de niet-invasieve prenatale test (NIPT) stelt de inhoud van een dergelijke brochure voor grote uitdagingen, en 2. de vraag van de Vlaamse Vereniging van Obstetrie en Gynaecologie (VVOG) omtrent een verduidelijking van onze doelstelling met deze brochure. Het mandaat en statuut van de werkgroep kwam hierdoor wat ter discussie. We beslisten om eerst in te zetten op het creëren van een gezamenlijk draagvlak voor een dergelijke brochure vooraleer deze inhoudelijk verder uit te werken. Er werd vervolgens ook ingezet op het bevragen van een gemeenschappelijke visie omtrent de werking en organisatie van de werkgroep prenatale diagnose. In de derde bijeenkomst werden hiertoe enkele evaluatiecriteria besproken die door de leden, maar ook door de verantwoordelijken van de diensten die hen afvaardigden, konden worden geëvalueerd. Het thema ‘informatie(-brochures) voor patiënten’ algemeen werd hierdoor afgerond. In de laatste bijeenkomst van 2013 gaven 2 kernleden van de Contactgroep Zwangerschapsafbreking na Prenatale Diagnose (Cozapo) een uiteenzetting over de evolutie van hun organisatie sinds de opstart in 2009. Tevens kregen we een update van de inzichten rond het medische beleid en de counseling bij een infectie van het cytomegalovirus in een zwangerschap. Dr Ellen Roets, gynaecoloog en Dr. Annelies Keymeulen, neonatoloog (beiden UZ Gent) lichtten respectievelijk het perspectief van de zwangere en het kind toe.
28
De Ambrassade – Trusty Sinds begin oktober mag Fara het Trusty-label gebruiken op haar jeugdinformatieproducten (zoals websites en brochures). Het label wijst kinderen en jongeren online en offline de weg naar betrouwbare informatie. Fara mag het Trusty-label onder meer toewijzen aan de info in haar online jongerenrubriek Xtra voor Jongeren en het Roze Wolk spel. Kinderen, tieners en jongeren vinden niet altijd hun weg in het grote aanbod aan informatie. Soms gaan ze aan de slag met foute informatie of informatie die hen in een bepaalde richting stuurt. Soms voldoet de informatie niet aan hun specifieke informatiebehoefte. Om een antwoord te bieden op deze situatie werd het Trusty-label in het leven geroepen, met bijbehorende kwaliteitstraject. Het is ontwikkeld door De Ambrassade, in samenwerking met JAC Plus Antwerpen, Jeugd Rode Kruis, JOETZ, Jong & Van Zin, KSJ-KSA-VKSJ,Klasse, Mediaraven, Onderwijskiezer.be en de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD). Kwalitatieve criteria zijn het verstrekken van info op maat van kinderen en jongeren: duidelijk, herkenbaar, aantrekkelijk en aangepast aan hun leefwereld; het verspreiden van correcte en actuele informatie en een overzicht bieden van de verschillende mogelijkheden; het verspreiden van informatie met het oog op het versterken van de positie van kinderen en jongeren in de samenleving en het creëren van een positieve impact op hun levenskwaliteit; het helder en open communiceren van de visie naar de buitenwereld en het creëren van een boodschap die onafhankelijk is van religieuze, politieke of commerciële beïnvloeding; het streven naar het bereiken van haar doelpubliek en doelstelling; het betrekken van haar doelgroep; en het kennen van en evalueren en meten of zij haar doelpubliek en doelstelling bereikt. Deel van het traject is verplichte deelname aan informatiedagen met jeugdinformatie-experten om expertise te delen in functie van volgende vragen: Bereik ik met mijn informatieproject mijn doelgroep? Hoe betrek ik jongeren bij het maken van mijn infoproject? Hoe kan ik mijn project bij kinderen evalueren?
29
COZAPO Er vond in november 2013 een overleg plaats tussen Fara en de Contactgroep Zwangerschapsafbreking na Prenatale Diagnose (Cozapo) om de samenwerking te intensifiëren. Het is de bedoeling dat Fara mee ingeschakeld zal worden in de werking van Cozapo om de kwaliteit te bewaken omtrent hun begeleiding bij hulpvragen via hun infomail. Er zal verder worden onderzocht hoe deze intensifiëring kan bijdragen tot het optimaliseren van de lotgenotencontacten die via Cozapo tot stand komen en of er bijkomend behoefte is om vanuit Fara hieromtrent nog initiatieven te ondernemen. We blijven verder onze wederzijdse verwijzingen onderhouden indien vrouwen of koppels aangeven dat ze op zoek zijn naar het hulpaanbod dat elk van ons kan bieden.
Lejo vzw in functie van TEENS-tienermoederweekend In functie van de organisatie van de weekends voor tienermoeders (zie supra, lotgenotencontact), werd er samengewerkt met Lejo vzw.
PAREL (Perinataal Aanbod Regio Leuven) Parel staat voor Perinataal Aanbod Regio Leuven. Fara maakt deel uit van dit netwerk dat bestaat uit organisaties die extra ondersteuning bieden aan kwetsbare zwangeren, alleenstaande moeders, anderstaligen, jonge moeders, etc. Via een werkgroep worden de bestaande regionale organisaties in kaart gebracht en wordt er gezorgd voor een zo optimaal mogelijke opvolging van kwetsbare zwangeren te regio Leuven. Bijeenkomsten vonden in 2013 plaats op 18 maart en 27 september. Tevens is Fara sinds 2013 lid van de Algemene vergadering.
30
Sensoa Samenwerkingsovereenkomst met Sensoa Fara ondertekende een samenwerkingsovereenkomst met Sensoa voor al onze Fara-thema’s (tot 31 december 2015). Beide partners engageren zich om kwaliteitsvolle relationele en seksuele vorming aan te bieden. Hiertoe zullen ze eigen vakkennis aanvullen met die van de andere organisatie bij het ontwikkelen van materialen (uiteraard met adequate vermelding). Bovendien kunnen beide partners naar elkaar doorverwijzen in de lijn van elkaars werking en kunnen medewerkers, indien gewenst, vorming krijgen omtrent de expertise van de andere partner.
Forum Jongeren, relaties en seksualiteit Het Forum is een platform voor organisaties uit alle sectoren (onderwijs, welzijn, gezondheid, onderzoek, integratie, etc) die werken rond jongeren, relaties en seksualiteit. Elk van deze organisaties kan onderwerpen op het agenda plaatsen. Belangrijkste doelstellingen zijn: (1) uitwisseling faciliteren in Vlaanderen van activiteiten, expertise en informatie omtrent jongeren, seksualiteit en relaties, en (2) samenwerking faciliteren tussen organisaties en over sectoren heen. Dit wordt bewerkstelligd door organisaties de kans te geven hun activiteiten en producten voor te stellen. Tijdens deze fora werd in 2013 ons boek Mag ik u feliciteren?, het Roze Wolk spel en de nieuwe lesmap Tienerzwangerschap aangekondigd en voorgesteld. Daarnaast creëren de forumbijeenkomsten netwerkmogelijkheden. Ook wordt telkens op de agenda een inhoudelijk onderwerp geplaatst, al dan niet voorgesteld door een externe spreker. Inhoudelijk kwamen volgende thema’s aan bod: bespreking resultaten Sexpert (6 maart); voorbereiding week van de lentekriebels (27 juni); jongerenparticipatie (21 augustus). Aan het forum in december rond invloed van porno op was Fara niet aanwezig omwille van niet relevant voor onze werking.
31
Sexpert Fara nam actief deel aan de werkgroepen ‘ongeplande zwangerschap’ en ‘seksueel grensoverschrijdend gedrag’ naar aanleiding van Sexpert, een grootschalig onderzoek naar seksualiteit in Vlaanderen waarvan de eerste resultaten in een symposium bekend gemaakt werden. Tijdens deze werkgroepen kwamen verschillende organisaties samen om op basis van de resultaten van het onderzoek en de expertise met betrekking tot deze thema’s, te komen tot beleidsaanbevelingen. Deze beleidsaanbevelingen zullen worden gebundeld in een eindrapport.
Advieswerkgroep Shelter Fara maakt actief deel uit van de advieswerkgroep van Shelter (20 juni en 15 november 2013), een samenwerkingsverband tussen De Wissel, Amber en Monte Rosa vzw’s. Jonge (aanstaande) kwetsbare ouders kunnen met hun baby's en peuters bij Shelter terecht voor intensieve context- en trajectbegeleiding en/of een verblijf. Intussen werd het project erkend als CIG.
Klankbordgroep jongerenwerking Recht-Op Fara nam actief deel aan de klankbordgroep van de jongerenwerking Recht-Op, een vereniging waar armen het woord nemen, specifiek voor hun project ‘Jonge ouders in armoede’. Dit project kadert in een oproep voor projecten rond kansarmoedebestrijding van jonge kinderen. Dit project werd afgesloten met een toonmoment op donderdag 18 april 2013 en een brochure waarin de bevindingen van de klankbordgroep gebundeld werden.
32
Uitwisselingsdagen met Fiom in Den Bosch (Nederland) Fiom (Stichting Ambulante Fiom) is onze Nederlandse partnerorganisatie, werkzaam rond dezelfde thema’s, met name onbedoelde zwangerschap, besluitvormingsgesprekken en nazorg, tienerouders en zwangerschapsverlies en een aantal andere aanverwante thema’s zoals vruchtbaarheidsproblemen, ongewenste kinderloosheid en adoptie. Het is een gespecialiseerde instelling voor maatschappelijk werk met een hulpaanbod van psychosociale begeleiding, informatie en advies aan hulpvragers en een aanbod voor professionelen. In opvolging van een boeiende uitwisseling in 2012 vond ook dit jaar, meerbepaald op 17 oktober 2013 een inspirerende uitwisselingsdag plaats. Enerzijds lichtte Fara de nieuwste publicaties, producten en inhoudelijke klemtonen toe. Anderzijds schetste Fiom de impact van de besparingsronde met sluiting van het merendeel van de regionale burea's en de overdracht van face-to-face hulp aan gemeentelijke diensten. Inhoudelijk belichtten zij ook hun online keuzehulp 'Zwanger, wat nu?', alsook hun training van free-lance fiom-medewerkers en hun aanpak inzake de vorming van huisartsen en de flowchart.
Voorstelling Fara-aanbod Het Fara-aanbod voor hulpvragers samenwerkingsmogelijkheden:
en
professionelen
werd
in
overleg
voorgesteld
in
functie
van
wederzijdse
verwijzingen
met beleidsmedewerker van Kind en Gezin te Brussel als overkoepelende organisatie die Huizen van het Kind labelt (16 augustus 2013);
met coördinator van Huis van het Kind Leuven (18 juli 2013);
met medewerker van het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Leuven (30 augustus 2013);
met medewerkers Gezin en Handicap (door hele Fara-team) (14 oktober 2013);
met alle coördinatoren van CIG's (heel Vlaanderen) (18 oktober 2013).
en
33
Overige contacten
Eva Brugmagne (Femma) in het kader van de afvaardiging van Femma in de Raad van Bestuur en rond mogelijke samenwerkingsmogelijkheden.
Carine Van Weensele (departement Sociologie, KU Leuven) naar aanleiding van onze wens tot de uitbouw van expertise omtrent cijfermateriaal rond onze thema’s.
Ariane Van den Bergh (Vlaamse Centra voor adoptie) naar aanleiding van haar aanstelling tot Vlaams adoptieambtenaar. Op vraag van Minister Vandeurzen werd een consultatieronde georganiseerd, waarbij ook Fara, naast verschillende andere experten van binnen en buiten het werkveld werden betrokken. Eén belangrijk item dat daarbij steeds opnieuw opduikt, is de (nood aan een kwaliteitsvolle) begeleiding van ongewenst zwangeren. Ook Fara speelt daarin volgens de Vlaams adoptieambtenaar al een belangrijke rol en wou hier graag met Fara over reflecteren.
Thematische netwerking in het kader van gelijke onderwijskansen voor tienerouders: ●
Proactieve feedbackronde bij de onderwijskoepels in functie van Fara’s nota ‘Beleidsaanbevelingen: structurele maatregelen voor gelijke onderwijskansen van tienerzwangeren en jonge ouders’. Bedoeling was om onze nota gedragen en praktisch uitvoerbaar te maken voor de onderwijspartners.
●
Reactieve aanpassing door Fara van de respons op deze nota door netwerkpartners uit de Welzijnssector en jonge ouders zelf.
34
4. Publieke opinie, sociale media en politieke netwerking Sensibilisering van publieke opinie
Info-avond voor (toekomstige) ouders Op 16 mei 2013 werkte Fara mee aan een info-avond rond prenatale screening en diagnostiek, georganiseerd door Gezin en Handicap vzw. Het opzet was om zoveel mogelijk toekomstige ouders (breed publiek) te sensibiliseren rond prenatale testen om hen op die manier beter voor te bereiden op het bestaande aanbod hiervan en de hier bijhorende keuzes. De avond werd ingeleid door een vroedvrouw die de verschillende testen toelichtte. Vervolgens werd er aan de hand van het boek ‘Echo’ van Maarten Slagboom een getuigenis gebracht over het beslissingsproces van een vrouw die na prenatale diagnose koos om haar kindje met spina bifida te houden. Fara sloot het theoretische deel van de avond af met een uiteenzetting over hoe het beslissingsproces bij prenatale testen er kan uit zien en voor welke dilemma’s ouders (kunnen) komen te staan. Het tweede deel van de avond was interactieve uitwisseling met het aanwezige publiek aan de hand van vragen. Hierdoor ontstond het idee om dit initiatief mee te nemen en te herhalen in de werking van 2014. Concreet engageerden we ons om volgend jaar 4 gelijkaardige avonden te organiseren in 4 Vlaamse steden (Hasselt, Gent, Antwerpen en Leuven).
35
Lezingen rond bio-ethiek voor Hoger Instituut voor Godsdienstwetenschappen In het kader van de opleiding aan het bisdom Hasselt, georganiseerd door het Hoger Instituut voor Godsdienstwetenschappen, werden twee lezingen gegeven rond bio-ethiek. In eerste instantie werd een inleiding op biomedische ethiek gegeven aan de hand van het handboek van prof. Paul Schotsmans, Handboek voor biomedische ethiek (Lannoo) (29 januari 2013), waarin de verschillende modellen van principlism, utilitarisme, deontologisch denken en personalisme voorgesteld werd. In een tweede lezing ging het specifiek over zwangerschapsafbreking als casus, waarbij zowel het juridische, wettelijke als ethische kader gegeven werd en de genuanceerde visie van Fara als een benadering naar voor geschoven werd (5 februari 2013).
Sociale media Na de Jong en ouder-facebookpagina ging eind december onze corporate facebookpagina online. Bedoeling is om zowel hulpvragers als hulpverleners op de hoogte te houden van onze initiatieven, ons aanbod, de actualiteit over onze thema’s, etc.
Politieke netwerking Twee Fara-medewerkers dienden hun kandidatuur in om een mandaat op te nemen in de Nationale Evaluatiecommissie inzake de toepassing van de wetgeving betreffende de zwangerschapsafbreking. De procedure is momenteel nog lopend.
36
5. Pers en communicatie Fara in de pers Interviews met Fara-medewerkers
“Ik was nog maar net zestien en zwanger”, Libelle Mama!, juni 2013, p. 66-69
Technologie vordert snel, ethische vragen blijven. Een ethisch debat dringt zich op, Kerk & Leven, 28 augustus 2013, p. 10-11.
Prenataal testen en ethische dilemma's. Druk om gezonde kinderen te baren neemt toe, De Standaard, 13 december 2013, p. 14.
(Opinie-)artikels van Fara-medewerkers
Katrien Vansantvoet, (Te) jong en ongepland zwanger, Markant, nr. 02, maart 2013.
Verwijzingen naar Fara-aanbod
Brieven aan jonge ouders, Gezinsbond, 2013, jrg. 31, p. 16-17 (prenatale diagnostiek); p. 22 (ongeplande zwangerschap); p. 29 (over boek ‘17 en zwanger’).
37
“We beseften dat het niet makkelijk zou zijn”, ZAP, januari 2013, 10-11
Prenatale testen: beslissen als kiezen onmogelijk is, Het Belang van Limburg, 11-12 mei 2013
“Kijk, een kind met een kind”, Klasse, nr. 238, oktober 2013, p. 44-47.
Ik krijg die abortus zo moeilijk verwerkt, Libelle, 21 november 2013, p. 41.
Jong maar gepland. Over tienerouderschap, De Bond, 22 november 2013, p. 17.
Win ‘Roze Wolk’, Maks!mum, bijlage voor leraren.
Aankondigingen van Fara-initiatieven
De rol van de vroedvrouw bij prenatale screening en diagnostiek, Caritas Nieuwsbrief, nr. 70, januari-februari 2013, p. 20.
Nieuwsbrieven, persberichten en mailings door Fara
08/01/2013:
Nieuwsbrief: Uitnodiging symposium: de rol van de vroedvrouw bij prenatale screening en diagnostiek
01/2013:
E-mailing naar opleidingscoördinatoren om infossessie voor hogeschoolstudenten bij Fara aan te kondigen (maart 2013)
19/02/2013:
Nieuwsbrief: Fara vraagt aandacht voor zwangerschap als gevolg van onvrijwillige seks
30/04/2013:
Nieuwsbrief: Aankondiging boek LannooCampus naar pers, christelijk middenveld en belangrijke netwerkorganisaties
38
14/05/2013: Nieuwsbrief: Uitnodiging lunchmeeting boek LannooCampus + schriftelijke uitnodiging
18/06/2013:
Nieuwsbrief: Het Roze Wolk spel in een notendop Eén compleet lespakket voor het secundair onderwijs Fara schenkt demo's, een spel en een lespakket weg!
24/06/2013:
Nieuwsbrief: Geslaagd eerste werkjaar voor Fara! (link naar jaarverslag) Een duik in de geschiedenis van Fara. (link naar Status Quastionis cRZ/Fara) Fara stelt voor: 'Mag ik u proficiat wensen?' (bekendmaking naar volledig Fara-netwerk, met link naar online bestelmodule)
15/07/2013:
Nieuwsbericht op Faranet: reactie n.a.v. bevallingscijfers SPE
25/07/2013:
Nieuwsbericht op Faranet: reactie n.a.v. bekendmaking NIPT
08/2013:
Mailing per post (560 adressen): Help Fara bekendmaken bij hulpvragers! (+ promomateriaal)
11/10/2013:
Nieuwsbrief: Kom ook naar de Fara-infosessie voor studenten op 28 november!
11/2013:
Mailing per post naar scholen (1020 adressen): Voorstelling Roze Wolk spel en lespakket (+ flyers en affiche)
8/11/2013:
Nieuwsbrief: voorstelling Roze Wolk spel en lespakket (link naar bestelmodule) + online wedstrijd
12/2013:
Nieuwsbrief: bekendmaking uitbreiding verwijsnetwerk
12/2013:
Bekendmakingsmailing per post naar Huizen van het Kind
12/2013:
Nieuwsbrief: nieuwjaarswensen
39
6. Expertise-opbouw Interne vorming
Intern vormingstraject naar aanleiding van expertiseoverdracht van afscheidnemend collega Liesbet Vanbelle rond communicatie.
Denkdagen: denkdag juni, denk-tweedaagse najaar en denkdag. Teambegeleiding door Annemie Vandenbussche van Cairos.
Tijdens de teamvergaderingen werden inhoudelijke feedback momenten georganiseerd naar aanleiding van gevolgde vormingen.
Intervisie rond
●
Interculturaliteit (5 september 2013)
●
Counseling en casusbespreking (14 oktober 2013)
Twee medewerkers volgen een vierjarige therapeutische opleiding in relatie- en gezinstherapie bij Rapunzel vzw. Eén medewerker startte in september 2013, de andere zette haar 2de opleidingsjaar in. Beiden volgen 20 opleidingsdagen gespreid over een heel academiejaar waarin systeemtheoretische achtergronden, video-supervisie en casusbespreking, vaardigheidstraining, leertherapie en intervisie in een huiswerkgroepje aan bod komen. Bedoeling is met een bredere systeemtherapeutische achtergrond cliënten en hun relationele omgeving te begeleiden in hun besluitvormings- en begeleidingsvragen.
40
Externe vormingen Workshop ‘Empowerment: enkele gesprekstechnieken uit de narratieve therapie’, Johan Van de Putte, Leuven: 24 januari 2013 Deze workshop gaf inzicht in hoe de narratieve therapie gespreksmethoden heeft ontwikkeld die zinvol kunnen zijn binnen begeleidingen waarin het belangrijk is om ruimte te maken voor de waarden van de cliënten. Er werden interessante ideeën aangereikt die cliënten kunnen helpen om een heldere kijk te krijgen op hun problemen en er een positie tegenover in te nemen op basis van hun waarden, intenties en ethische posities. Tijdens de workshop werden 3 gespreksleidraden getoond en ingeoefend aan de hand van concrete rollenspelen. Johan Van de Putte is psycholoog en werkt als psychotherapeut vanuit verschillende therapeutische denkkaders, met een bijzondere interesse (en internationale opleiding) in de narratieve therapie.
Studiedag ‘Sociale media in de social profit: we like’, Cera, 24 januari 2013 In functie van onze inzet op sociale media in de toekomst, werd deze studiedag studiedag georganiseerd door Cera, het Vlaams Welzijnsverbond, Verso en Weliswaar. In eerste instantie werd ingegaan op het impact van Facebook, Twitter en YouTube op de social profit-sector, gestaafd door getuigenissen uit zowel de profit als non-profit sector. De workshops ‘All The Way: Hoe ga ik concreet aan de slag met sociale media?’ en ‘eSocialWork: Sociale media als methodiek in de hulpverlening’ gaven de mogelijkheid de toepassingsmogelijkheden voor Fara op te sporen en af te toetsen.
41
Studiedag ‘Zorg in tijden van efficiëntie. Levensbeschouwing in de zorg en hulpverlening’, Motief vzw en partners, Leuven: 1 februari 2013 Als derde en laatste studiedag in de reeks rond hulpverlening en levensbeschouwing, stond in 2013 het thema van levensbeschouwing in de zorg op afdelings- en organisatieniveau centraal. Vragen als ‘vanuit elke ‘inspiratie’ of ‘levensbeschouwelijke identiteit’ wordt de dienstverlening vorm gegeven’, ‘worden de noden en verzuchtingen van de zorg-en hulpverleners voldoende gehoord door de beleidsmakers in een organisatie’ en ‘hoe verhoudt deze visie en beleid in een organisatie zich ten aanzien van de maatschappelijke tendens tot verzakelijking en efficiëntie’ werden door dr. Andries Baart (Universiteit Tilburg en Utrecht en grondlegger van de presentietheorie) en dr. dr. Walter Krikilion (beleidsmedewerker OPZ Geel ) toegelicht en uitgediept.
Symposium ‘Sexpert’, Brussel: 8 februari 2013 In dit symposium werden de resultaten van Sexpert, een grootschalig onderzoek naar seksualiteit in Vlaanderen, voorgesteld. In de namiddag werd dieper ingegaan op vier thema’s: seksuele start, ongeplande/ongewenste zwangerschap, seksuele disfuncties en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Drie van de vier thema’s sluiten aan bij de werking van Fara, ideaal dus om op de hoogte te blijven van nieuwe en betrouwbare cijfers.
Symposium ‘De rol van de vroedvrouw in de prenatale counseling’, Vroedkunde Limburg, Hasselt: 14 maart 2013 Als onderdeel van het PWO-project met de Khlim was Fara mede-organisator van dit symposium. In het kader van interne expertiseopbouw rond prenatale diagnose werd deze studiedag gevolgd door verschillende medewerkers (onder andere in functie van Fara-chat die nu ook over prenatale diagnose gaat).
42
Studiedag ‘De kracht van het gesprek’, Tele-onthaal, Leuven: 22 maart Naar aanleiding van hun 40-jarig bestaan organiseerde Tele-onthaal deze studiedag waarin onder andere de kracht van een online-gesprek en de waarde van online-hulpverleningsmethodieken aan bod kwamen.
Studiedag ‘Altijd een kind tekort. Zorg(en) na perinatale sterfte’, SCEM, Ede -Nederland: 25 april 2013 Op dit symposium werden vanuit diverse disciplines verschillende aspecten van rouw en verlies besproken, met praktische handreikingen voor de dagelijkse praktijk. Op het einde van de dag werd het eerste Nederlandse boek over zwangerschap na perinatale babysterfte gepresenteerd ‘Altijd een kind te kort’ van Jeannette Rietberg, ervaringsdeskundige, in samenwerking met dr. Maria Pel, gynaecoloog.
Studievoormiddag: ‘Dag van het Gezin 2013: Huizen van het kind’, Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen, Brussel: 15 mei 2013 In het kader van de preventieve gezinsondersteuning werden de 'Huizen van het Kind' opgericht om het bestaande aanbod samenbrengen op een centrale plek in de buurt of in een samenwerkingsverband. Ouders die vragen hebben over de ontwikkeling, de gezondheid of de opvoeding van hun kind, moeten zo gemakkelijker de weg vinden. Deze huizen willen ook ontmoeting en sociale cohesie stimuleren. Vlaamse en buitenlandse ervaringen werden gedeeld. Voor Fara interessant om te zien op welke manier ons hulpaanbod en aanbod voor professionelen kan geïntegreerd worden in deze ‘Huizen van het Kind’.
43
Symposium ‘Kinderen & Jongeren op zoek naar informatie’, Gent: 16 oktober 2013 Tegenwoordig is informatie in overvloed aanwezig en toegankelijk in enkele muisklikken. De grote vraag is dan ook hoe jongeren met deze informatiestromen omgaan. Zijn jongeren voldoende informatiegeletterd of moeten we hen hierin versterken? Dit symposium probeerde op deze vragen een antwoord te geven: door het voorstellen van de onderzoeksresultaten van Infoscan, een onderzoek naar informatiezoekgedrag bij jongeren en door middel van gerichte sessies. Fara nam deel om onze jeugdinformatieproducten en de manieren om deze aan te bieden nog beter te kunnen afstemmen op onze doelgroep.
Studiedag ‘Prenatale testen: vrije keuze of een plicht voor de ouders?, Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen, Brussel: 12 december 2013 In het kader van het PWO-project ‘Prenatale screening en diagnostiek: een morele imperatief’ (cf. supra) werd deze studiedag georganiseerd om de resultaten te presenteren.
44
Onze medewerkers Het Fara-team bestond in 2013 uit volgende stafmedewerkers: - Katleen Alen, contactpersoon voor de thema’s ongeplande (tiener)zwangerschap en abortusverwerking (was in bevallings- en ouderschapsverlof in 2013 van december 2012 tot juni 2013); - Silke Brants, contactpersoon voor de thema’s ongeplande (tiener)zwangerschap en prenatale diagnose; - Inge Decoster, contactpersoon voor vorming (uit dienst sinds 1 september 2013); - Sindy Helsen, contactpersoon voor het thema prenatale diagnose; - Liesbet Van Belle, contactpersoon voor communicatie (uit dienst sinds 1 januari 2014); - Ellen Van Stichel, contactpersoon voor pers, visieontwikkeling en ethiek (was in bevallings- en ouderschapsverlof van juni tot december 2013) - Katrien Vansantvoet, contactpersonen voor de thema’s ongeplande (tiener)zwangerschap en Farachat (met bevallings- en ouderschapsverlof vanaf november 2013). Het Fara-team functioneert volgens het principe van een zelfsturend team, maar wordt hierin steevast begeleid en ondersteund door een afgevaardigd bestuurder en de raad van bestuur: - Lieve Van Hoofstadt, afgevaardigd bestuurder - Prof. Dr. Bernard Spitz, voorzitter raad van bestuur.
45
