www.builddesk.nl
nr. 02|10 een uitgave van BuildDesk
vol energie
Inhoud 10e bewonerscampagne in 2010
2
Onderzoek naar proces van energietransitie
2
Smart Grid voor Geerpark
3
Woonveste kiest passiefhuis
3
Dalende koopkracht door snel stijgende energierekening
4
Klimaatakkoord Waterschappen
4
Samenwerken tussen gemeenten en woningcorporaties
5
Logische vragen vragen om een helder antwoord
6
Energie van de toekomst Onlangs hebben ruim 44.000 Nederlandse burgers de
door toenemende energie-
te gaan. We moeten het
handtekeningenactie ‘Nederland krijgt nieuwe
kosten.
alleen nog op grote schaal
Energie’ gesteund. Deze actie is een initiatief van het
doen!
Duurzaamheids Overleg Politieke Partijen (DOPP);
Gewoon doen!
een samenwerkingsverband van zeven partijcommis-
Redenen genoeg voor een
In deze nieuwsbrief leest u
sies. De vraag naar duurzame energie in de maat-
versnelde overgang naar
hoe BuildDesk met haar
schappij leeft en dit toont aan dat de energietransitie
duurzame energie. Het
projecten bijdraagt aan
langzaam maar zeker op gang begint te komen.
verleden toont aan dat zo’n
energietransitie. Bijvoor-
overgang snel kan gaan. Na
beeld door aandacht te
de ontdekking van de
vragen voor het thema
Belang van Energie
gasbel in Slochteren in
‘energie & armoede’ en
transitie
1959, is onze energievoor-
door het uitvoeren van
Het belang van energietran-
ziening in hoog tempo
bewonerscampagnes. Maar
sitie is duidelijk: fossiele
getransformeerd. De
ook door onderzoek naar de
brandstoffen raken op,
mijnen werden gesloten, de
realisatie van duurzame
traditionele energiebedrij-
kolenkachels vervangen
energie in gebiedsontwikke-
ven komen in buitenlandse
door CV-ketels en gasleidin-
ling, het begeleiden van de
handen wat ons afhankelijk
gen aangelegd naar alle
samenwerking tussen
maakt van buitenlandse
woningen. En nu? De
corporaties en gemeenten
politiek, overheden krijgen
technieken om duurzame
en onze advisering bij de
te maken met bezuinigin-
energie op te wekken zijn
ontwikkeling van passief-
gen, en bewoners kunnen
er. Ook zijn er genoeg
huizen. Energietransitie:
een forse stijging van de
gangbare oplossingen om
BuildDesk kan u helpen.
woonlasten verwachten
efficiënter met energie om
Gewoon doen!
een uitgave van BuildDesk - 02|10
1
10e bewonerscampagne in 2010! Technische ontwikkelingen, stimulerend beleid en
• Wijkaanpak Noord-
goede financiële randvoorwaarden zijn van groot
Oostpolder: huiseigena-
belang voor energiebesparing. Maar het gedrag van
ren nemen energiebespa-
de gebruiker bepaalt of er daadwerkelijk energie besparing plaatsvindt. Communicatie met bewoners en gebruikers is daarom essentieel!
Werken aan energie-efficiëntie en duurzaamheid betreft een breed werkveld.
rende maatregelen; • Lochem: energiebesparing in monumenten
Een greep uit onze recente projecten:
van particuliere BuildDesk organiseert al
een schat aan ervaring
eigenaren – 40% doet
Routekaart naar energie-
vele jaren succesvolle en
opgebouwd.
mee!;
neutraliteit voor onder
• Venray: opbouw
enthousiasmerende
andere het Zuid-Hollandse
bewonerscampagnes. Wij
Lopende campagnes
bedrijvennetwerk en
eiland Goeree-Overflakkee,
zijn in ruim 40 gemeenten
• Energieloket stadsre-
energieteam.
gemeente Middelburg,
actief betrokken (geweest)
gio Rotterdam: gericht
bij campagnes gericht op
op maatregelen en
Lees verder op
energiezuinig gedrag en/of
energiezuinig gedrag;
www.builddesk.nl
het nemen van energiebe-
• 10 voor Energie! Milieu
sparende maatregelen.
& Afvalregio Breda:
Hiermee heeft BuildDesk
energiezuinig gedrag;
gemeente Ermelo en gemeente Hoorn.
Meer weten?
Handboek Kwaliteitsborging
[email protected]
Duurzaam Bouwen voor de gemeente Delft. Begeleiding Europese aanbesteding duurzame verwerking groenafval voor de Drechtsteden-gemeenten. Haalbaarheidsonderzoek naar de mogelijkheden voor lange termijn stabiele woonlasten in corporatiewoningen door vergaande energiebesparing en het toepassen van duurzame energiebronnen, in
Onderzoek naar proces van energietransitie
opdracht van Agentschap NL. Monitoring proefwoningen in
Gebiedsontwikkeling, zo is inmiddels gebleken, is
vorm het beste past. Het
het kader van het hybride
geen eenvoudige opgave. Laat staan als ook nog eens
model geeft vervolgens aan
warmtenet Waalsprong voor
hoge ambities zijn gesteld voor energie en andere
waar op te letten om zo de
gemeente Nijmegen.
duurzaamheidsonderwerpen.
kans van slagen van het project te vergroten.
Ontwikkeling van Woning
BuildDesk ontwikkelt
kracht van het project ligt
binnen het door Agent-
in de afstemming tussen
Lees het volledige artikel op
Brussels Hoofdstedelijk
schap NL gesubsidieerde
techniek en proces. Een
onze website: www.buiddesk.nl
Gewest.
onderzoek ‘Transitie in
mooi technisch concept
Meer weten? Neem contact op
Energie en Proces voor een
bedenken is één ding, het
met Chantal Tiekstra,
Vertaling ontwikkelde
Duurzame Gebiedsontwik-
realiseren een ander. Eén
[email protected]
methode Cradle-to-Cradle
keling’ met acht andere
van de ontwikkelde
naar landelijke handreiking,
partijen handvatten
handvatten is een model
in opdracht van Agentschap
waarmee betrokkenen
met zes sturingsvormen.
NL. >>
binnen gebiedsontwikkeling
Per situatie en fase is te
aan de slag kunnen. De
bepalen welke sturings-
labelingsoftware voor het
2
Smart Grid voor Geerpark
>> vervolg pagina 2
Integraal werken en over je eigen grenzen heen
deze ook accepteren: “Dat
Duurzaam Energie Bedrijf
kijken, dat is hoe de gemeente Heusden, Woning
is in het begin even lastig,
voor bedrijventerrein
corporatie Woonveste, Provincie Noord-Brabant en
maar het heeft geresul-
Hessenpoort-Zuid in Zwolle,
een netbeheerder een Smart Grid willen realiseren
teerd in een goede basis.
ism. adviesbureau Metrum.
in duurzame wijk en Excellent gebied Geerpark. Een
Iedereen kan zeggen dat
aanpak die tot nu toe lijkt te werken.
het resultaat tot nu toe ook
Conferentie energiebesparing
is wat we willen hebben.
in de bestaande bouw – voor
Projectmanagement Lokaal
De partijen hebben dan ook
de provincie Noord-
Het is goed om hierbij een
corporaties en gemeenten, in
het streven om de realisatie
Brabant. Een zo ambitieus
partij te hebben die zowel
opdracht van oa. regio
van een Smart Grid in
project vergt bovendien een
de inhoud als de kennis en
Alkmaar en Milieudienst
Geerpark te doen slagen:
houding van over grenzen
ervaring heeft om dit soort
Westfriesland.
“De erkenning iets anders
kijken en integraal werken.
trajecten te faciliteren.
van elkaar te verlangen dan
“Alle partijen binnen dit
BuildDesk kan dat.”
in een standaard bouw
project zijn hiertoe in
traject, maakt een goede
staat.” Daarbij moet je
Het gehele interview kunt u
mbt de ontwikkeling van
inbedding van een concept
volgens projectleider Oscar
nalezen op www.builddesk.nl
BREEAM.
als Smart Grid mogelijk”,
van Limburg open staan
Ook vindt u hier meer
aldus Jeroen Kroonen van
voor elkaars belangen en
informatie over Smart Grids.
Deelname aan Expertteam Dutch Green Building Council
Businessmodel zelfvoor zienend en energieneutraal Keukenhof. Marktonderzoek naar het energiebesparingspotentieel, de huidige en verwachtte omzet en drempels in de markt voor ESCO’s in de utiliteitsbouw, in opdracht van Agentschap NL.
Artistimpression van de
Koppeling energieverbetering
passiefhuizen
aan Meerjaren Onderhoudsplanning bij Wonen Limburg.
Woonveste kiest voor passiefhuis
Projectmanagement energielabels voor Brabant
‘Betaalbare woonlasten’ zijn de sleutelwoorden voor
de speciale PHPP-software.
Woonveste om te kiezen voor passiefhuis aldus
De samenwerking is vanuit
Jürgen Dekkers, teamleider onderhoud.
alle partijen goed bevallen.
Onderzoek Financieel en
Zelfs zo goed dat het
Maatschappelijk Rendement
Wonen.
Woonveste gaat twee keer
duur is”, vertelt Dekkers.
volgende project – dit keer
van energie-investeringen bij
16 appartementen renove-
“Door nu deze projecten
nieuwbouw – ondertussen
Woningcorporatie Maasdelta
ren volgens de zeer
daadwerkelijk uit te voeren
in voorbereiding is!
Groep.
energiezuinige passiefhuis
gaan we in de praktijk
standaard. Zij heeft deze
bekijken of deze argumen-
Lees op www.builddesk.nl het
projecten de werktitel
ten valide of slechts
volledige artikel of neem
‘Bewijswoningen’ meegege-
vooroordelen zijn.”
contact op met Arjen Meijer,
ven. “Iedereen roept altijd
[email protected]
maar dat het ingewikkeld is
BuildDesk heeft als
in de bouw, de klant er niet
specialist in passiefhuis alle
om vraagt en dat het te
berekeningen gemaakt met
een uitgave van BuildDesk - 02|10
3
Dalende koopkracht door snel stijgende energierekening Er zijn in Nederland ruim 1 miljoen huishoudens met een netto jaarinkomen van minder dan € 14.000,-. Daarvan woont een aanzienlijk deel in slecht geïsoleerde woningen. Vaak betalen zij al een energierekening die hoger is dan de netto huur- of hypotheeklast. Deze stijgende energielasten worden nu dikwijls gecompenseerd door gemeentelijke toeslagen uit de pot armoedebestrijding. Een duidelijk geval van
van koopkracht. Geen
wijkniveau. We organiseren
pelijk Rendement van
dweilen met de kraan open.
enkele andere eenmalige
workshops rond dit onder-
energie-investeringen’, de
Veel beter kan de gemeen-
maatregel heeft zo’n
werp voor alle stakeholders
‘Besparingspotentieelscan’
te een deel van deze
structureel effect.
als start voor een geza-
en onze op maat gemaakte
menlijke aanpak van het
bewonerscampagnes zijn
miljoenen euro’s steken in een actie ‘Energieneutrale
Daarom koppelt BuildDesk
probleem. BuildDesk
goede hulpmiddelen
woningen voor de laagste
energiebesparing en
adviseert op bouwfysisch,
daarbij.
inkomens’. In plaats van
armoedebestrijding. Voor
energietechnisch en
een dramatische achteruit-
gemeenten en corporaties
financieel gebied en op het
gang in koopkracht in de
analyseren wij de ernst en
gebied van bewonerscom-
Meer weten? Neem contact
komende jaren, betekent
omvang van deze proble-
municatie. Ons model
op met Marjo Kroese,
dat een stevige stabilisatie
matiek op gemeentelijk of
‘Financieel- en Maatschap-
[email protected]
Klimaatakkoord Waterschappen
Postzegel niet nodig.
De Nederlandse Waterschappen hebben op 12 april 2010 een Klimaatakkoord gesloten met het Rijk. De ambities zijn fors: 30% energie besparen tussen 2005 en 2020, 40% duurzame energie in 2010 en 100% duurzaam inkopen in 2015. BuildDesk heeft de laatste jaren ruim 100 gemeenten begeleid bij het realiseren van hún klimaatafspraken met het Rijk. De instrumenten die we daarvoor ontwikkeld en ingezet hebben, zijn óók in te zetten bij Waterschappen. Zoals de ‘Routekaart naar CO2-neutra-
BuildDesk Benelux B.V.
liteit’, het ‘Programma van Eisen voor energieneutrale
t.a.v. Sylvia Roest
nieuwbouw’ of de ‘Inzet van hout- en snoeiafval voor
Antwoordnummer 10056
energieopwekking via een aanbesteding’.
2600 VB Delft
BuildDesk kan Waterschappen met deze, en andere, advisering op voorsprong zetten bij het verwezenlijken van ambities. Meer weten? Neem contact op met Theo Voskuilen,
[email protected]
een uitgave van BuildDesk - 02|10
Niet nieuw – wel noodzakelijk!
Samenwerken tussen gemeenten en woningcorporaties Een belangrijk deel van de energiebesparing in Nederland moet gerealiseerd worden in de (bestaande) bouw, en in het bijzonder in de sociale huursector. Traditioneel maken veel gemeenten en corporaties afspraken over de volkhuisvestelijke opgave binnen de gemeentegrenzen. In deze afspraken gaat het doorgaans over een bepaald aantal woningen beneden de onderste huurgrens. Het doel is natuurlijk dat er betaalbare huisvesting beschikbaar is. Betaalbaarheid wordt echter al lang niet meer bepaald door de huurstelling alleen. De totale woonlasten (huur en energiekosten) bepalen immers of een woning wel of niet betaalbaar is voor de beoogde doelgroep. Gemeenten en corporaties hebben hier dus een gezamenlijk doel. BuildDesk begeleidt gemeenten en corporaties, liefst
Antwoordkaart
gezamenlijk, in het bereiken van prestatieafspraken. In
Ik wil graag de volgende productsheets ontvangen:
inzicht missen, gebruik maken van verschillende
de praktijk zien we dat kansen voor energiebesparing blijven liggen, omdat de corporatie en de gemeente
Financieel- en Maatschappelijk Rendement energie-
termen – zoals ‘huurgrenzen’ versus ‘woonlasten’ –, of
investeringen
beperkt inzicht hebben in de werkelijke financiële
Routekaart klimaatneutrale gemeenten
mogelijkheden. BuildDesk is thuis in zowel de gemeen-
Potentieelscan energiebesparing bestaande woningen
telijke (klimaat)praktijk als in de praktijk van de
Prestatieafspraken tussen corporaties en gemeenten
corporaties, spreekt dus beider ‘talen’. We ondersteunen de gesprekken over ambities en mogelijkheden met onze inhoudelijke en proceskennis, en met prak-
Naam: Organisatie: Adres: Postcode:
tijkvoorbeelden. Wij beschikken tevens over rekenmodellen waarmee wij voor u het besparingspotentieel en het financiële en maatschappelijk rendement kunnen doorrekenen. Meer weten? Neem contact op met Arjen Meijer,
[email protected]
Plaats: E-mail: Neem contact met mij op: Tel:
Colofon Redactie: Jeroen Vanson, Hanneke Manders en Rob Vogelzang Eindredactie: Anne Romeijn Beeld: Beeldbank BuildDesk, Sebas Veldhuisen Vormgeving: Doeft merk en communicatie, Zaltbommel
Cert no. XXX-XXX-XXXX
5
www.builddesk.nl
Logische vragen vragen om een helder antwoord BuildDesk Benelux is onderdeel van een internationale adviesgroep gericht op energie-efficiëntie en duurzaamheid in gebouw en omgeving. Wij werken aan de totstandkoming van klimaat- en milieubeleid, duurzame gebiedsontwikkeling en prettig leefbare en energie-efficiënte gebouwen. Dat doen we door kennis, ervaring en mensen met elkaar te verbinden. Onze aanpak is breed en interdisciplinair: van beleid naar ontwerp en vervolgens ook de uitvoering. Wij verrichten ons advies-
baar cijfermateriaal en
en onderzoekswerk voor
analyses.
opdrachtgevers zoals (Europese) overheden,
Nieuw
professionele vastgoedbe-
Bezoek ons geheel ver-
heerders, zoals veel
nieuwde website. Meld u
woningcorporaties, bouw-
daar meteen aan voor onze
partijen, waaronder ontwik-
periodieke digitale nieuws-
kelaars en architecten, en
brief. En volg @BuildDesk
aan bedrijven in de ener-
vanaf nu ook op Twitter!
giesector. Vanuit deze gevarieerde klantengroep krijgen wij opdrachten die ons dwingen om vraagstuk-
BuildDesk op de agenda 10 november Workshop over Lokaal Duurzaam
ken vanuit verschillende
Energie Bedrijf door Jeroen
invalshoeken te bekijken.
Roos op congres CO2 neutrale
Zo kunnen de inzichten die we verkrijgen uit het onderzoek voor woningcorporaties van waarde zijn
stad. Meer informatie: www.co2neutralestad.nl 17 november Stand op kennismarkt van het klimaatcongres Duurzame
voor het beleid dat we
Overheden van Agentschap
ontwikkelen voor een
NL. Meer informatie:
provincie. Daarnaast ontwikkelt BuildDesk (software-)instrumenten om onze adviesdiensten te
www.klimaatcongres2010.nl 9 december Rondetafel bijeenkomst ‘Integraal Corporatiebeleid Energie reductie’ ism Companen.
onderbouwen met betrouwBuildDesk neemt deel aan de Expertgroep Trias Energetica van EPG Netwerk, is participant van het congres ‘De CO2 neutrale stad’ van Duurzaam Gebouwd en is partner van het Dutch Green Building Council.
BuildDesk Delft
BuildDesk Arnhem
Tel. 015 - 215 02 15
Tel. 026 - 353 72 72
Oude Delft 49
Gele Rijders Plein 11-2
[email protected]
Postbus 2960
Postbus 694
www.builddesk.nl
2601 CZ Delft
6800 AR Arnhem
twitter.com/@BuildDesk
6
