VERSLAG augustus 2009 - juni 2010
Inhoud 5
Voorwoord
6 7 7 7
Kunst- en cultuurbeleid Beginscan Evaluatiescan Begeleiding
8 9 9 9 13 13 13 13 13
Samenwerking Cultuuronderwijsdag Click! Primair (speciaal) onderwijs Speerpunten Voortgezet (speciaal) onderwijs Nieuwe medewerker Theateradviesdag Mijn eerste keer Advies en ondersteuning
14 15 15 15 16 17 17 18
Ondersteuning culturele instellingen Cultuureducatief aanbod Screeninglijst Enquête Platformoverleg Overleg overkoepelende instellingen Begeleiding instellingen Uitgevoerde plannen
Het verslag 2009-2010 is een uitgave van Cultuur Educatie Stad een samenwerkingsverband tussen Cedin en de Kunstencentrumgroep Gronigen © copyright 2010
3
VOORWOORD
Cultuur Educatie Stad Verslag augustus 2009 – juni 2010
Met dit verslag willen wij u inzicht geven in de activiteiten van Cultuur Educatie Stad gedurende de periode augustus 2009 tot en met juni 2010. Cultuur Educatie Stad (CES) is het expertisenetwerk op het gebied van cultuureducatie en onderwijs in de stad Groningen. De adviseurs van de Kunstencentrum Groep en het ABCG (sinds januari 2010 onderdeel van Cedin) werken hierin samen. Hun expertise wordt in het netwerk optimaal benut. CES werkt in opdracht van de gemeente Groningen en begeleidt en adviseert scholen in het (speciaal) basisonderwijs en het voortgezet (speciaal) onderwijs bij het opstellen en realiseren van beleidsplannen voor kunst en cultuur in de school. Daarnaast adviseert en begeleidt CES culturele instellingen bij het optimaliseren van hun educatief aanbod.
5
KUNST- EN CULTUURBELEID
KUNST- EN CULTUURBELEID Beginscan
Scholen die intekenen op het meerjarige begeleidingstraject van CES maken gebruik van een objectief meetinstrument, de beginscan, om de stand van zaken wat betreft culturele en kunstzinnige vorming (CKV) op hun school in kaart te brengen. Zowel leerkrachten als directie vullen hiervoor een digitale vragenlijst in. De gegevens worden verwerkt in een scanrapport. Op basis van dit rapport, de signatuur en de ambities van de school wordt een beleidsplan voor cultuur opgesteld. Onderdeel van dit beleidsplan is een format genaamd ‘Kunstmenu’. Met behulp van dit format kunnen scholen op verantwoorde wijze keuzes maken als het gaat om het aanbod van de culturele instellingen. CES stimuleert de samenwerking tussen de scholen en de culturele instellingen.
Evaluatiescan
In het schooljaar 2009/2010 is een gemeentelijke monitor voor CKV ontwikkeld. Deze scan brengt van alle basisscholen in de gemeente Groningen de stand van zaken op het gebied van CKV in beeld. De scan bestaat uit een digitale vragenlijst. De resultaten zijn richtinggevend voor CES en bieden informatie voor het gemeentelijk beleid op het gebied van kunst- en cultuureducatie. Uitgangspunt is om de scan jaarlijks aan alle scholen voor te leggen, zodat de ontwikkelingen op de scholen gevolgd kunnen worden. Uit de scanresultaten blijkt dat veel scholen in het (V)SO en scholen die aangesloten zijn bij de Vereniging
7
voor Gereformeerd Primair Onderwijs nog niet deelnemen aan het meerjarentraject. Bij het werven van nieuwe scholen voor het schooljaar 2010/2011 zal de focus liggen op bovengenoemde scholen.
Begeleiding
Dit schooljaar zijn vier nieuwe scholen ingestroomd. In totaal hebben er 18 scholen deelgenomen aan het begeleidingstraject. Zes daarvan stromen dit schooljaar uit. CES streeft er naar om 5 nieuwe scholen in te laten stromen in het schooljaar 2010/2011. Er zijn het afgelopen schooljaar drie bijeenkomsten georganiseerd voor de interne cultuurcoördinatoren (ICC’ers). De ICC’ers van de scholen die al uitgestroomd zijn, blijven deelnemen aan deze bijeenkomsten.
SAMENWERKING
SAMENWERKING Cultuuronderwijsdag Click!
Drie instellingen voor cultuureducatie organiseerden gezamenlijk ‘Click!’ op 31 maart 2010. De instellingen KunstStation C, IVAK en CES hebben alle drie een ander deel van de provincie als werkgebied. Door deze samenwerking werden aanbieders uit stad en ommeland en alle scholen primair en voortgezet onderwijs voor het eerst bij elkaar gebracht. 80 aanbieders (culturele instellingen en kunstenaars) hebben zich kunnen presenteren. Tevens zijn er optredens geweest van leerlingen uit zowel primair als voortgezet onderwijs. Ruim 300 leerkrachten en andere belanghebbenden hebben deze cultuuronderwijsdag bezocht. Centraal stond de doorgaande leerlijn cultuuronderwijs primair en voortgezet onderwijs van Barend van Heusden, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen. In samenwerking met scholen in onze provincie doet hij een 4-jarig landelijk onderzoek ‘Cultuur in de Spiegel’ naar de doorgaande leerlijn en wordt ondersteund door OC&W. De deelnemende aanbieders van Click! is de mogelijkheid geboden om zich te presenteren op www.cultuurclick.nl.
Primair (speciaal) onderwijs
CES heeft een voorlopig kader geformuleerd in de vorm van vijf speerpunten om de samenwerking tussen scholen en culturele instellingen te stimuleren. Het gaat om de effectiviteit en de successen in de samenwerking. Daarom zullen wijzigingen in de aanpak mogelijk zijn.
Speerpunten
CES nodigt zowel scholen als culturele instellingen uit zich te laten inspireren door de speerpunten en met eigen initiatieven te komen. De speerpunten zijn als volgt geformuleerd: 1. Instellingen-overstijgend De pilot ‘Erfgoed à la Carte’, uitgevoerd in Groningen, is een goed voorbeeld van overstijgende samenwerking met meerdere instellingen. De pilot resulteerde in zes projecten waarin verschillende instellingen samenwerkten met scholen. De scholen hebben aangegeven dat ze dit weer willen oppakken. De erfgoedinstellingen krijgen de kans om wederom een bijdrage te leveren. Het Museumhuis heeft samen met een aantal andere instellingen een succesvol project uitgevoerd rond de Tweede Wereldoorlog.
2. Met inzet van nieuwe media
9
Scholen kunnen de instelling virtueel bezoeken door gebruik van webcams en digiborden. Scholen beschikken in toenemende mate over digitale schoolborden. Stand van zaken: • Netnieuws is een digitale methode voor begrijpend lezen. Er wordt onderzocht hoe kan worden aangesloten bij de methode ’Netnieuws’ met informatieve teksten op het terrein van kunst en cultuur.
• Digitale archiefstukken dragen bij aan de ontwikkeling van digitale schoolborden. • Op dit moment worden de kansen voor subsidie onderzocht voor het 3D-project in Beijum. • Dit project bestaat onder andere uit een digitale beeldbank over het verleden van Beijum en vormt een aanvulling op een nog te verschijnen boek over hetzelfde onderwerp. • Beschrijven van de ‘mobiele eenheid’ van OBS de Starter. In dit project gaan leerlingen met fiets en digitale middelen op zoek naar erfgoed in de stad. • Viva la Focus is een (landelijk) festival waarin de mobiele telefoon als camera centraal staat en de invloed van de mobiele communicatie- en informatie-technologie op de samenleving wordt onderzocht. Er wordt komend schooljaar voor leerkrachten van primair en voortgezet onderwijs op vrijdag 1 oktober 2010 over mediawijsheid een middag georganiseerd met drie workshops en een lezing. Doel is het informeren van docenten over de gevaren en mogelijkheden van sociale netwerken voor leerlingen en docenten, in het dagelijks leven en de onderwijspraktijk. CES werkt in dit project samen met Het Groninger Forum, Filmtheater Images, Biblionet en KunstStation C.
10
3. Coproducties Met coproducties willen we scholen en instellingen samen laten werken aan projecten en producten. Het afgelopen jaar is voor CSBO de Wingerd samen met het Stripmuseum en de inzet van een stagiaire van Academie Minerva lesmateriaal ontwikkeld bij de collectie van het Nederlands Stripmuseum. Stand van zaken: • Theater de Citadel werkt in het verlengde van hun voorstelling samen met OBS de Petteflet aan een voorstelling rond het thema ‘Verhalen van het schoolplein’. • Het CBK werkt met CBS het Kompas aan een pilot rond een nieuw kunstwerk in de wijk Lewenborg. • Het CBK heeft het speciaal onderwijs bij elkaar geroepen (sbo, vso en clusterscholen) om te kijken naar de mogelijkheden om het educatief programma van het CBK op maat aan te bieden voor deze doelgroep. • Het Focke-project van Stichting Groninger Kerken heeft subsidie gekregen voor het speciaal onderwijs. Met de scholen wordt gekeken hoe ze dit project willen inzetten. Er wordt tevens geïnventariseerd welke scholen voor speciaal onderwijs gebruik hebben gemaakt van het Erfgoedproject ‘Herinnerdingen’.
11
• De Openbare Bibliotheek werkt samen met alle scholen in de vensterwijk Beijum aan het leesproject ‘Leesvirus’, waarbij een kunstenaar wordt ingezet die maatwerk levert voor dit project. • De Muziekschool werkt met alle scholen in Beijum aan een pilot, waarbij de aansluiting tussen binnen- en buitenschools aanbod goed uit de verf komt. Er zijn plannen om hieraan een vervolg te geven in andere vensterwijken. 4. Op wijkniveau Hier kijken we naar hoe scholen en instellingen kunnen aansluiten bij reeds bestaande activiteiten in de wijk. De vensterwijk Beijum is een zeer inspirerend voorbeeld voor wat betreft dit speerpunt. In de vensterwijk STP (Selwerd, Tuinwijk, Paddepoel) is een gezamenlijke wijkvoorziening gerealiseerd in de vorm van straatmeubilair dat is ontworpen door wijkbewoners (kinderen en volwassenen) onder begeleiding van twee beeldend kunstenaars (BIK’ers). Stand van zaken: • CBS de Wegwijzer wil samen met instellingen voor cultureel erfgoed de vensterwijk STP in kaart brengen net als de vensterwijk Lewenborg dat heeft gedaan. • Samenwerking met en uitwisseling van informatie tussen CES en Buro Loeks wordt onderzocht.
5. Project waarin cultuureducatie geïntegreerd wordt in het curriculum van de school Op OBS de Borgmanschool is deze ontwikkeling in volle gang. Op SBO de Wingerd, school voor (voortgezet) speciaal onderwijs, wordt cultuureducatie gekoppeld aan het leerlingvolgsysteem. De landelijke leerlijnen voor CKV voor de scholen van het type cluster 3 zijn opgenomen in dit volgsysteem. Dit biedt de school de mogelijkheid om op relatief eenvoudige wijze doorgaande leerlijnen te realiseren. Andere scholen volgen dit voorbeeld.
Mogelijkheden: • aansluiten bij geschiedeniscurriculum (project vensterwijk SPT-Wegwijzer) • aansluiten bij het taalcurriculum (project Taoltrotters en Netnieuws) • aansluiten bij Talenten (project Starter, verkenning aanvraag i.h.k.v. Levelwork Talenten met Erfgoed) • aansluiten bij Ondernemerschap (project Starter, kansen met Scheepvaartmuseum) • aansluiten bij ontdekkingen van ‘Cultuur in de Spiegel’
12
Voortgezet (speciaal) onderwijs Nieuwe medewerker
Sinds 1 april 2010 heeft Cultuur Educatie Stad (CES) een nieuwe medewerker voor het voortgezet onderwijs (VO) in de persoon van Jeffrey Deelman.
Theateradviesdag
Op 27 mei is de tweede Theateradviesdag georganiseerd voor het voortgezet onderwijs. De noordelijke podiumkunsten en instellingen presenteren daar hun aanbod in een interactieve bijeenkomst. Alle scholen in de provincie en stad Groningen ontvangen na afloop de Theateradviesgids.
‘Mijn eerste keer’
In opdracht van de gemeente Groningen organiseert CES het schooljaar 2010/2011 het project ‘Mijn eerste keer’. Het project heeft als doel om de cultuurparticipatie onder jongeren te stimuleren. De cultuurkaart, die elke jongere in het VO krijgt, is daarbij de aanleiding. In samenwerking met scholen en culturele instellingen wordt nieuw bijzonder aanbod ontwikkeld voor de jongeren vanaf de brugklas. Op dit moment wordt gewerkt aan subsidieaanvragen bij externe partijen en het maken van koppels tussen scholen en instellingen.
13
Advies en ondersteuning
Met een aantal scholen en instellingen hebben gesprekken plaatsgevonden. Opvallend is de grote vraag naar begeleiding bij het de invulling van het cultuureducatiebeleid van voortgezet speciaal onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs (MBO). CES beraadt zich op specifiek beleid voor deze doelgroep.
ONDERSTEUNING CULTURELE INSTELLINGEN
ONDERSTEUNING CULTURELE INSTELLINGEN Cultuureducatief aanbod
Op verzoek van de gemeente biedt CES culturele instellingen de mogelijkheid om hun cultuureducatief aanbod op de CES-website te plaatsen. De instellingen die hiervoor in aanmerking komen, zijn instellingen die van de gemeente een meerjarige subsidie ontvangen en/of een bepaalde doelgroep bedienen waarvoor weinig aanbod is. In totaal gaat het om 56 instellingen, waarvan 34 een meerjarige subsidie van de gemeente ontvangen. Andere instellingen met aanbod van een kwalitatief goed niveau kunnen aandacht krijgen in een digitale nieuwsbrief. De website wordt medio 2010 operationeel. Tot die tijd is op www.linkedin.com een groep aangemaakt met informatie over cultuureducatie voor onderwijs en culturele instellingen. Inmiddels zijn er 50 leden en verschijnen gemiddeld iedere twee weken twee tot vier tips op deze website.
Screeninglijst
De wensen en voorwaarden voor het cultuureducatief aanbod, worden verwoord in de screeningslijst. Deze lijst is gepresenteerd en uitgedeeld tijdens het eerste Platformoverleg op 27 januari 2010 in het Noordelijk Scheepvaartmuseum. Deze lijst bevat criteria voor culturele instellingen in de stad Groningen, op basis waarvan zij hun educatieve aanbod kunnen presenteren op de website www.cultuureducatiestad.nl. Na inventarisatie van de huidige wensen en doelen met betrekking tot cultuureducatie bij zowel de instellingen als het onderwijs zijn de criteria opgesteld door CES in samenwerking met de gemeente Groningen. Uitgangspunt is de visie van het Ministerie van OC&W zoals beschreven in het project ‘Critical Friends, ontmoetingen tussen cultuur en school’(2004).
Enquête
CES heeft een enquête ontwikkeld om te onderzoeken of instellingen een visie hebben op cultuureducatie, aanbod voor het onderwijs bieden, om inzicht te krijgen in de vragen over cultuureducatie en om te kijken of er voor alle doelgroepen in het onderwijs genoeg aanbod is. Aandachtspunten van de enquête: • visie op Cultuureducatie • de doelgroep • ontwikkeling en uitvoering • samenwerking • subsidies • inzicht
15
Met deze enquête heeft CES de volgende stappen ondernomen: • Presentatie tijdens het platformoverleg van 26 mei 2010 om de instellingen meer beeld te geven van elkaars aanbod en doelgroep. • De medewerkers van CES hebben met alle respondenten telefonisch contact gezocht om de enquête na te bespreken en wensen voor individuele ondersteuning en gezamenlijke overleggen helder te krijgen. Cultuur Educatie Stad is in het bezit van de geretourneerde enquêtes en heeft een overzicht van de resultaten. Daarnaast zijn nog een aantal gesprekken gevoerd met instellingen. Verzonden enquêtes: Geretourneerde enquêtes:
54 15
Platformoverleg Presentatie Cultuur Educatie Stad CES heeft zich gepresenteerd aan de culturele instellingen op 28 oktober 2009 in Het Paleis in het bijzijn van wethouder cultuur Jaap Dijkstra. Suze Oude Munnink hield een inleiding over CES en Gertrude Kokke gaf uitleg over de website www.cultuureducatiestad.nl. Gespreksleider Jan Brouwer interviewde Eva Puschendorf, Ingeborg Struyck, Peter Prins en Saskia Papousek over cultuureducatie. 27 januari 2010 Op 27 januari 2010 werd het eerste platformoverleg georganiseerd. Cultuur Educatie Stad werd geïntroduceerd evenals de enquête en uitleg over de ‘screeninglijst’, Daarnaast werd in het programma een korte uitleg over cultuureducatie bij het Noordelijk Scheepvaart Museum gegeven, vertelde Marc Floor over het cultuurbeleid van de gemeente Groningen, en ‘Battleproof!’ van het Groninger Museum diende als een voorbeeld van ‘good practice’. Aan de hand van het eerste overleg heeft CES alle aanwezige instellingen via e-mail benaderd en gevraagd naar de opzet en inhoud van de eerste bijeenkomst met als doel om wensen voor gezamenlijk overleg zichtbaar te maken.
16
26 mei 2010 Het tweede platformoverleg op 26 mei 2010 stond in het teken van vrijwilligers voor cultuureducatie, het Universiteitsmuseum als voorbeeld van een ‘good practice’, uitslag enquête, het project ‘Mijn eerste keer’ voor het voorgezet onderwijs, klankbordgroepen en een introductie van Buro Loeks over taken als het gaat om community art. CES is van plan om in het najaar 2010 een studiedag te ontwikkelen in het onderwijs.
Overleg overkoepelende instellingen
Het Museumhuis ondersteunt erfgoedinstellingen in stad en provincie Groningen met alle museale taken, waaronder educatie. Zij worden gesubsidieerd door de provincie. Op het gebied van aanpassing en ontwikkeling educatief aanbod erfgoedinstellingen in de stad bestaat overlap met de taken van CES. Op directieniveau wordt met het Museumhuis de samenwerking tussen beide instellingen omschreven in een ‘Meesterplan’. Ook met Biblionet worden afspraken gemaakt over de afbakening en samenwerking op dit gebied. Met collega-instellingen in de provincie (IVAK en KunstStation C) wordt overlegd en wederzijds informatie uitgewisseld.
17
Begeleiding instellingen CES ondersteunt instellingen bij het formuleren van een visie op cultuureducatie, begeleidt bij de ontwikkeling van aanbod cultuureducatie en helpt bij subsidieaanvragen. CES is betrokken geweest bij het oriënteren op en ontwikkelen van nieuw educatief aanbod van Wallhouse en evenement Chromodomo, Noordelijk Scheepvaartmuseum, Synagoge, Grafisch Museum, Jeugd Circus Santelli, Haydn Jeugd Strijkorkest, Theater zonder Bla Bla, De Dames Slier, CBK en de Stedelijke Muziekschool. De werkzaamheden verschillen per instelling. Een aantal onderdelen komen in grote lijnen steeds terug: • Inventariseren hoe het bestaande aanbod er uit ziet (d.m.v. gesprekken met educatief medewerkers en/of leidinggevenden en bij uitzondering met het bestuur) • In kaart brengen van de knelpunten • Adviseren over mogelijke en wenselijke aanpassingen • Realiseren nieuw aanbod, rekening houdende met de 5 speerpunten zoals geformuleerd door CES • Via enquêtes het nieuwe aanbod voorleggen aan het onderwijs • Adressen/contactpersonen scholen doorgeven aan de instelling • Schrijven/ samenstellen nieuw educatief materiaal • Advies over mogelijke subsidies en fondsen om nieuw aanbod te realiseren • Evalueren nieuw aanbod bij de instelling en bij het onderwijs: docenten en leerlingen
Uitgevoerde plannen Wallhouse Advies over aanpassing van de website, inhoudelijke educatieve informatie voor de website. Lesbrief bovenbouw HAVO/ VWO over het Wallhouse en bij het project CHROMODOMO. Noordelijk Scheepvaartmuseum Aanpassing bestaand aanbod ‘De Keuze van de Klas’ voor alle klassen van de bovenbouw in het primair onderwijs. Synagoge Folkingestraat Op basis van overleg met het hoofd Publiekszaken is voorgesteld om nieuw educatief aanbod samen te stellen. Er is onderzoek gedaan bij andere gelijksoortige instellingen. Het educatief aanbod houdt in dat er een aantal semipermanente beleefruimtes worden ingericht, waar leerlingen de Joodse cultuur en religie kunnen ervaren. Het plan is door middel van een enquête voorgelegd aan scholen. Het bestuur heeft haar fiat gegeven aan de realisering van het plan op basis van de begroting. Realisering van het plan is waarschijnlijk in voorjaar 2011.
Grafisch Museum Er is in kaart gebracht langs welke weg een nieuwe pool vrijwilligers kan worden samengesteld die geschikt is voor educatieve taken. Voorkeur gaat uit naar studenten, senioren, herintreders op HBOWO niveau. Samen met het Museumhuis en in overleg met instellingen scholing verzorgen van de vrijwilligers. Dit laatste is ook bedoeld voor vrijwilligers van andere instellingen. Haydn Jeugd Strijkorkest CES heeft een voorstel gedaan hoe de educatieve taak kan worden aangepast. Voor realisering van het voorstel zijn fondsen en subsidies nodig. Er wordt gekeken naar mogelijkheden voor dit doel. Jeugd Circus Santelli Adviseren, meelezen en deels meewerken aan het educatief werkplan. Muziekschool Meelezen met subsidieaanvraag.
18
Het expertisenetwerk van Cultuur Educatie Stad bestaat uit:
Cedin Suze Oude Munnink
[email protected] tel: 06-12740644
Itie van den Berg
[email protected] tel: 06-12740636
Bernadet de Jager
[email protected] tel: 06-46592105
Kunstencentrum Groep Marieke Keuken
[email protected] tel: 050-8507124 Grian Wind
[email protected] tel: 050-8507146 Gertrude Kokke
[email protected] tel: 050-8507124 Jeffrey Deelman
[email protected] tel: 050-8507123
Cultuur Educatie Stad is een samenwerkingsverband van het Cedin en de Kunstencentrum Groep
20
