Infosessie 3de bachelorfase Farmaceutische Wetenschappen
2 december 2013
Programma 1. De opleiding •
Algemene schets
(Paul Declerck)
•
Getuigenis apotheekstage
(Stefan Ceulemans)
•
Getuigenis industriestage
(Steven Luck)
2. Studeren in het buitenland •
Erasmus
(Erwin Adams)
•
Getuigenis Erasmus
(Eline Verellen)
PAUZE 3. De beroepsmogelijkheden •
Officina
(Tine Martens)
•
Ziekenhuisapotheek/klinische farmacie
(Isabel Spriet/Sabrina De Winter)
•
Farmaceutische industrie
(Veerle Kempeneers)
•
Wetenschappelijk onderzoek
(Frederik Cleeren)
4. Receptie
De opleiding algemene schets Paul Declerck
Master
Master in de Farmaceutische Zorg
6 maanden stage in een openbare apotheek
beroepstitel apotheker
Master in de Geneesmiddelenontwikkeling
Afstudeerrichting: Apotheek
Afstudeerrichting: Industrie
6 maanden stage in een openbare apotheek beroepstitel apotheker
6 maanden stage in een farmaceutisch bedrijf
Wat als ik na mijn mastersdiploma niet verder studeer ?
Master
Master Master in in de de Farmaceutische Farmaceutische Zorg Zorg
6 maanden stage in een openbare apotheek
beroepstitel apotheker
Apotheek
Master Master in in de de Geneesmiddelenontwikkeling Geneesmiddelenontwikkeling
Afstudeerrichting: Apotheek
Afstudeerrichting: Industrie
6 maanden stage in een openbare apotheek beroepstitel apotheker
6 maanden stage in een farmaceutisch bedrijf
Master
Master in de Farmaceutische Zorg
6 maanden stage in een openbare apotheek
beroepstitel apotheker
Master in de Geneesmiddelenontwikkeling
Afstudeerrichting: Apotheek
Afstudeerrichting: Industrie
6 maanden stage in een openbare apotheek beroepstitel apotheker
6 maanden stage in een farmaceutisch bedrijf
Farmaceutische industrie
Master
Master in de Farmaceutische Zorg
6 maanden stage in een openbare apotheek
beroepstitel apotheker
Master in de Geneesmiddelenontwikkeling
Afstudeerrichting: Apotheek
Afstudeerrichting: Industrie
6 maanden stage in een openbare apotheek beroepstitel apotheker
6 maanden stage in een farmaceutisch bedrijf
Wat als ik wel verder studeer ?
Master
Master in de Farmaceutische Zorg
6 maanden stage in een openbare apotheek
Master-na-master
beroepstitel apotheker
Master in de Geneesmiddelenontwikkeling
Afstudeerrichting: Apotheek
Afstudeerrichting: Industrie
6 maanden stage in een openbare apotheek beroepstitel apotheker
6 maanden stage in een farmaceutisch bedrijf
Master in de Klinische Biologie
Master in de Ziekenhuisfarmacie
Master in de Industriële Farmacie
Deze opleiding leidt tot het diploma „Master in de Klinische Biologie‟ en tot de titel „apotheker klinisch bioloog‟
Deze opleiding leidt tot het diploma „Master in de Ziekenhuisfarmacie‟
Deze opleiding leidt tot het diploma „Master in de Industriële Farmacie‟
Master
Master in de Farmaceutische Zorg
6 maanden stage in een openbare apotheek
Master-na-master
beroepstitel apotheker
Master in de Geneesmiddelenontwikkeling
Afstudeerrichting: Apotheek
Afstudeerrichting: Industrie
6 maanden stage in een openbare apotheek beroepstitel apotheker
6 maanden stage in een farmaceutisch bedrijf
Master in de Klinische Biologie
Master in de Ziekenhuisfarmacie
Master in de Industriële Farmacie
Deze opleiding leidt tot het diploma „Master in de Klinische Biologie‟ en tot de titel „apotheker klinisch bioloog‟
Deze opleiding leidt tot het diploma „Master in de Ziekenhuisfarmacie‟
Deze opleiding leidt tot het diploma „Master in de Industriële Farmacie‟
Master: 1ste fase
Basismodule FZ: dermofarmaca, fytofarmaca, diergeneesmiddelen Basic module DD: pharmaceutical technology, MS, separation/absorption techniques
Master: 2de fase
Apotheekstage… een getuigenis Stefan Ceulemans
Apotheekstage - inleiding
Moeder waarom leren wij?!
Apotheekstage - inhoudelijk • Goede mix! o o o o o o
Afleveren Bereidingen maken Vakliteratuur doornemen Problemen (proberen) oplossen Logistieke taken Stageopdrachten Elke dag is anders Elke dag is onvoorspelbaar
Apotheekstage - apotheek vs. winkel • Misverstand! • De apotheker o o o
o
Meer dan scannen, labels kleven en afrekenen Zeer brede achtergrond gezondheid en ziekte Geneesmiddelspecialist! Raadgever
Apotheekstage - actie • • • • • •
Leren door te doen Kritisch denken Onmiddellijke terugkoppeling Zeer gevarieerd Deel van het team Eigen motivatie
Apotheekstage - GO/FZ • GO o o o o
Onderzoeksgerichte opleiding Weinig ervaring communicatie in apotheek Weinig ervaring zelfzorgGM Mindere kennis posologie Zelfstudie nodig
• FZ o o o
Gericht op patiëntenzorg Basiskennis zelfzorg, communicatie, … Motivatie patiëntenzorg
Apotheekstage – de stageapotheek • Grote verschillen o o o o
Stad vs. dorp Team vs. solo “Moderne farmacie” vs. de prehistorie Focus • Magistraal, randassortiment, zorggericht, …
• Belang van de stageplaats! • Keuze van de stageplaats o
Informeren en selecteren
Apotheekstage Als je ‘t mij vraagt:
Bedankt voor uw aandacht Vragen steeds welkom op de receptie
Getuigenis industriestage Steven Luck
Waarom koos ik voor industriestage? • Persoonlijke interesse en voorkeur • Veel keuzemogelijkheden • Relevante ervaring
Janssen Pharmaceutica • Pharmaceutical Development & Manufacturing Sciences • Dienst CMC Dossier Development & Operations • Chemistry, Manufacturing & Controls • Klinische studies & marktregistratie • Health Authority responses
Mijn stage • Assisteren bij het opstellen van registratiedossiers voor klinische studies • Opstellen van respons documenten voor gezondheidsinstanties • Interdepartementele samenwerking: CMC team • Werk op internationaal niveau • Teams samengesteld vanuit België, India, VS • Dossiers opgesteld voor bv. Japan, VS, SaudiArabië
Persoonlijke ervaringen • Nieuw perspectief op de farmaceutische industrie • Bedrijfskennis & ervaring
• Professionele sfeer • Verantwoordelijkheid • Networking & communicatie
Voor- en nadelen industriestage • VOORDELEN: o o o
Gevarieerd, leerrijk Relevante ervaring Veel keuzemogelijkheden Niet enkel registratie, ook Regulatory Affairs, R&D, QC,…
o
Networking
• NADELEN: o o
Geen titel „apotheker‟ Locatie Beerse, Puurs, Brussel en omstreken
Programma 1. • • •
De opleiding Algemene schets
(Paul Declerck)
Getuigenis apotheekstage
(Stefan Ceulemans)
Getuigenis industriestage
(Steven Luck)
2. Studeren in het buitenland • Erasmus • Getuigenis Erasmus
(Erwin Adams) (Eline Verellen)
PAUZE
3. De beroepsmogelijkheden
• • • •
Officina
(Tine Martens)
Ziekenhuisapotheek/klinische farmacie
(Isabel Spriet/ Sabrina De Winter)
Farmaceutische industrie
(Veerle Kempeneers)
Wetenschappelijk onderzoek
(Frederik Cleeren)
4. Receptie
Studeren in het buitenland Erwin Adams Facultair Erasmuscoördinator
Erasmus+ Europese Gemeenschap Studenten- en docentenmobiliteit
Principes van een Erasmus-uitwisseling • • • • •
Samenwerkingsakkoord KU Leuven & partnerinstelling Europese Unie (+ enkele uitz. IJsland, Noorwegen,…) Inschrijving KU Leuven Geen inschrijvingsgeld aan de buitenlandse universiteit Gewone studiebeurs wordt doorbetaald
Wie kan deelnemen? • Studenten eerste master (2de semester) Geneesmiddelenontwikkeling Farmaceutische zorg
• Studenten tweede master Deel van hun apotheekstage (3 m.) Industriestage
Mogelijke bestemmingen Eerste master, geneesmiddelenontwikkeling • • • • • • • • • •
Prof. J. Tytgat (toxicologie) Jena (D), Eskisehir (TR) Prof. P. Declerck (therap. & diagn. al.) Amsterdam (NL), Aarhus (DK) Prof. A. Van Schepdael (analyse) Kopenhagen (DK) Prof. M. Baes (cellulair metabolisme) Wenen (A), Oulu (FIN), Madrid (E) Prof. G. Bormans (radiofarmacie) Tours (F), Lyon (F), Parijs (F) Prof. P. de Witte (molec. bio-ontdekking) Padua (I), Milaan (I) Prof. P. Herdewijn (medicinale chemie) Zagreb (CRO) Prof. P. Augustijns (farmacotechnologie) Athene (GR) Prof. G. Van den Mooter (farmacotechnol.) Helsinki (FIN) Prof. E. Adams (analyse) Rome (I), Zaragoza (E), Luik (B)
Mogelijke bestemmingen Eerste master, farmaceutische zorg • Prof. V. Foulon
Groningen (NL) Helsinki (FIN) Parijs (F) Grenoble (F) Camerino (ITA) Uppsala (S)
Mogelijke bestemmingen Tweede master
• afstudeerrichting apotheek (apotheekstage) Utrecht (NL) Parma (I)
• afstudeerrichting industrie (industriestage)
Is het studieprogramma vrij te kiezen? • Eerste master GO: masterproef, keuzevakken FZ: masterproef, klinische stage, keuzevakken
• Tweede master stage
• in overleg met KU Leuven promotor • equivalente inhoud
• aantal studiepunten (ECTS)
Moet je de taal van het land van bestemming kennen? • basis is altijd handig • Masterproef (Geneesmiddelenontwikkeling en Farmaceutische zorg): Engels • Klinische stage (Farmaceutische zorg) en Apotheekstage: taal van het gastland → proficiency test ILT • Taalcursus: vergoeding
Kan iedereen met Erasmus naar het buitenland gaan? • Bachelordiploma, non-risico student (> 60%) • Bij competitie: behaalde studieresultaten, sociale vaardigheden, motivatie, talenkennis • In principe : geen 2 maal Erasmusstatuut
• Klinische biologie → onderzoekswerk Leuven
Kan je voor het verblijf in het buitenland financiële steun krijgen? • Afhankelijk van beursstudent of niet en bestemming • Relatief laag → vakantiewerk, kamer delen,… → evtl. kamer in Leuven doorverhuren →
Erasmus Belgica • Uitwisseling binnen België • Zelfde voorwaarden als voor Erasmus • bv. Université de Liège
Stappenplan zie website eerste deadline : 15 feb. van dit academiejaar (1e Ma) vooraanvraag met 3 mogelijkheden Geneesmiddelenontwikkeling : KU Leuven promotor Farmaceutische Zorg : Prof. Veerle Foulon communicatie :
[email protected] (geen hotmail, gmail…)
minimum aan eigen initiatief : registratie, huisvesting,…
Getuigenis Erasmusuitwisseling London
Eline Verellen Master in de Farmaceutische Zorg
Concreet programma Erasmus London o
Project in het kader van Masterproef
o
Centre for Medication Safety and Service Quality
o
Project Masterproef
Opstellen van methoden voor de evaluatie van Cerner ® EPMA tijdens “roll-out”
Testen van de data collectie van vooropgestelde onderzoekspunten
Aanbevelingen formuleren voor evaluatie van Cerner® EPMA
o
Praktisch -
Data Collectie op verschillende afdelingen Kennismaking met Ziekenhuisfarmacie Kennismaking met Klinische Farmacie
Jezelf leren kennen
Verrijking
Andere culturen leren kennen Amusement
Geen meerwaarde op studievlak Duur
Clichés Feestjaar
Je komt als een ander persoon terug L‟Auberge Espagnole Unieke ervaring
Eigen ervaringen 1. Andere culturen leren kennen o
Mentaliteit • Individualistische grootstad
o
Onderwijssysteem • Kleinere groepjes • Zelfstandigheid
Eigen ervaringen 2. Bijdrage op studievlak •
•
• •
Actieve vorm van onderwijs in kleine groepjes o
Journal Clubs met individuele input
o
Interactieve „Training Sessions‟ in ziekenhuis
Fulltime contact met beroepswereld o
Notie van praktijk
o
Rechtstreekse interactie met zowel dokters als apothekers
=> Ontwikkeling kritische zin => Interesse opgewekt in het domein van de kwaliteitscontrole van het medicatieproces
Eigen ervaringen 3. Zelfontwikkeling Assertiviteit Zelfreflectie Ontwikkeling in levenshouding
4. Amusement After Work drinks Belgian Apéro‟s London! Work hard, play hard
Waarom ben ik op Erasmus gegaan? • Nood aan andere omgeving • Taalkennis verbeteren • Besef dat dit de énige kans is in je leven om zorgeloos in een ander land te verblijven • … Tips voor jullie o Keuze bestemming o.b.v. • Universiteit • Kostprijs o
Huisvesting
Bedankt voor jullie aandacht!
PAUZE
Programma 1. • • •
De opleiding Algemene schets
(Paul Declerck)
Getuigenis apotheekstage
(Stefan Ceulemans)
Getuigenis industriestage
(Steven Luck)
2. Studeren in het buitenland • Erasmus • Getuigenis Erasmus
(Erwin Adams) (Eline Verellen)
PAUZE
3. De beroepsmogelijkheden
• • • •
Officina
(Tine Martens)
Ziekenhuisapotheek/klinische farmacie
(Isabel Spriet/Sabrina De Winter)
Farmaceutische industrie
(Veerle Kempeneers)
Wetenschappelijk onderzoek
(Frederik Cleeren)
4. Receptie
Openbare apotheek Tine Martens
Huidige beroepsomgeving • Adjunct-apotheker • Grote dorpsapotheek • Team van apothekers en assistenten
• Stagecoördinator • Faculteit Farmaceutische Wetenschappen
Studietraject • Farmaceutische wetenschappen o
Master in de Farmaceutische Zorg • •
o
Masterproef rond Advies en Zelfzorgrichtlijnen Klinische ziekenhuisstage
Apotheekstage
• Nog steeds bezig...
Beroepskeuze? • Vakantiewerk in officina-apotheek • Triggers tijdens opleiding • Kennismakingstage • Masterproef • Werkcolleges
• Persoonlijke factoren • Sociaal geëngageerd + wetenschappelijke interesse • variatie en flexibiliteit • Uitdagende en veranderende beroepsomgeving
De openbare apotheek • Adjunct- apotheker of apotheker-titularis • Teamwerk • Gevarieerde taken en verantwoordelijkheden • Zorg voor patiënten • Geneesmiddelenspecialist! • Evoluerend beroep met uitdagingen voor de toekomst!
De openbare apotheek • Loon • Werkuren
• Groeimogelijkheden • Werk in eigen buurt
• ...
Maar ook.... • Nationale en lokale beroepsverenigingen, navormingsorganisaties, wetenschappelijk onderzoek, ...
BEDANKT voor uw aandacht! Vragen? Meer dan welkom op • Receptie •
[email protected]
APB: imagocampagne
Ziekenhuisapotheekklinische farmacie
Ziekenhuisfarmacie anno 2013 Sabrina Dewinter - Isabel Spriet Ziekenhuisapotheek UZ Leuven
Ziekenhuisfarmacie: enkele cijfers… 750 à 800 ziekenhuisapothekers in België
160 ziekenhuizen – 200 →2000 bedden
algemeen – psychiatrisch – universitair gespecialiseerd
15 % ziekenhuisbudget 40 % geneesmiddelenbudget 1,7 miljoen opnames hospitalisatie 1,4 miljoen dagziekenhuis
De ziekenhuisapotheker … een echte all round apotheker Klassiek takenpakket bestaat uit Distributie – ‘juiste geneesmiddel op het juiste tijdstip bij de juiste patiënt’ • Organiseren van herbevoorrading uit een centraal magazijn naar dienstvoorraden • Organiseren van voorraad in computergestuurde kasten (vb spoedgevallen of noodkasten) • Aflevering vanuit apotheek Bereidingen • Magistraal, steriel, chemotherapie • Individueel of voorraad Aankoop- en voorraadbeheer • waarborgen dat op elk moment een adequate stock beschikbaar is voor elk product • van aankoop van goedkoop aspirientje tot aankoop van zeer dure implantaten zoals defibrillatoren Tarificatie en facturatie
Ziekenhuisfarmacie: bereidingen
parenterale voeding cytostatica, antibiotica, analgetica,…
capsules, suppo’s, siropen, oplossingen, zalven…
Ziekenhuisapotheker… betrokken bij een breed gamma aan producten
‘Gratis’ stalen
Klassieke geneesmiddelen Infusen
Steriel materiaal ZIEKENHUISAPOTHEKER
Implantaten
Weesgeneesmiddelen Antiseptica
Chemotherapie Producten voor klinische studies
Enterale en parenterale voeding
Ziekenhuisfarmacie… een beroep in sterke evolutie • Van papieren voorschrift naar full elektronisch voorschrift – Elektronische bestelling – Controle op voorschrift via „medicatiebewakingsmodules‟ (interacties, zwangerschap, dubbeltherapie, allergie, maximale dosis….) – Bedside scanning – juiste geneesmiddel op juiste tijdstip bij juiste patiënt • Bereidingen (steriel als niet steriel) volgens industriële (GMP) normen • Een belangrijke partner in klinische studies • Een sterke partner in het therapeutische proces – Volwaardig lid van verschillende comités – Klinische farmacie, zowel centraal (vanuit de apotheek) als decentraal (aan bed van de patiënt)
Bedside scannen
1. Klaarzetten 2. Bereiden 3. Toedienen
Van papieren naar elektronisch voorschrift
Medicatiebewaking
Ziekenhuisbrede comités • • • •
Medisch Farmaceutisch Comité Comité Medische Materialen Antibioticabeleid Comité Patiënt gerelateerde incidenten – Medicatiefouten – Vallen • ….
Klinische farmacie • •
•
•
Samenwerking tussen arts, verpleegkundige en apotheker In UZ Leuven – Medisch Intensieve Zorgen – Traumatologie – Geriatrie – Pediatrie – Spoedgevallen/pre-op raadpleging anaesthesie – Abdominale heelkunde – Aflevering orale chemotherapie Rol apotheker: opvolging therapie – Dosisaanpassingen bij nier- en leverfalen – Interacties: vb. CYP450 – Toediening van GM: oplosbaarheid, pletbaarheid, compatibiliteiten – Opvolging richtlijnen? – Thuismedicatie – … Ondersteund door de overheid
Ziekenhuisfarmacie… een job uit de duizend! • Werken in team • Belangrijke partner in het therapeutisch proces in het ziekenhuis, zowel door klassieke taken als klinische farmacie • Samenwerken met artsen en verpleegkundigen • Evolutie in de job: dagelijks uitdaging • Voor elk wat wils: Belgische ziekenhuizen variëren van 200 – 2000 bedden • Groot aanbod aan bijscholingen, opleidingen, congressen…
Ziekenhuisfarmacie: Opleiding • vanaf AJ 2013-2014: 3- jarige interuniversitaire opleiding met beperkt aantal opleidingsplaatsen (35 voor Vlaanderen, te verdelen over UGent-UIA-VUB-KUL) • inhoudelijk: • uitgebreid lessenpakket gespreid over 2 eerste jaren, met stageperiodes tussenin • Stageperiodes in klassieke apotheektaken, klinische farmacie, klinische studies, aankoop/voorraadbeheer, sterilisatie, tarificatie/facturatie • Derde jaar als specialisatiejaar • masterproef • officiële erkenning, per 5 jaar te vernieuwen op basis van bijscholing/accreditering • gehonoreerd (2 laatste jaren)
Vragen of meer weten ?
[email protected]
Farmaceutische industrie Veerle Kempeneers
Info-avond KULeuven Opties binnen farmaceutische industrie
02/12/2013 Veerle Kempeneers
Farmaceutische industrie in België 4 grote Belgische investeerders: •
UCB (Braine l’Alleud)
•
Janssen (Beerse)
•
GSK (Waver)
•
Pfizer (Puurs)
Gelegenheid om job met internationaal karakter uit te oefenen in België
Vele kleine biotech bedrijven
Hoofdzetels met commerciële en medische departementen Tekort aan apothekers
02/12/2013
Soorten jobs Productie omgeving: Productie, kwaliteitscontrole, vrijgave van geneesmiddelen, stabiliteitanalyse Medisch adviseur: Wetenschappelijke opvolging van producten, studies, congressen
Regulatory Affairs: Registratie en op de markt brengen van geneesmiddelen conform aan de wetgeving
Klinisch onderzoek: Opzet en opvolging van klinische studies
Commerciële functie In verkoop of marketing
Market Access/Health Policy: Ontwikkeling van strategieën om overheid te overtuigen een bepaald geneesmiddel op te nemen in de terugbetaling 02/12/2013
Unieke mix Werken in team verband
Interacties met overheid, academische wereld, patiëntengroepen, onderzoekers Gebruik van wetenschappelijke achtergrond Internationale context
Snel evoluerende en leerrijke omgeving
02/12/2013
Wetenschappelijk onderzoek Frederik Cleeren
Curriculum • 2007: bachelor in de Farmaceutische Wetenschappen • 2010: Master in de Geneesmiddelenontwikkeling Masterthesis: labo voor Radiofarmacie (Prof. G. Bormans) Apotheekstage
• 2012: Doctoraatsstudent:Labo voor Radiofarmacie, (Prof. A. Verbruggen)
• “18F-labeling of biomolecules” (promotor Prof. G. Bormans)
Labo voor Radiofarmacie www.radiofarmacie.be
• Ontwikkeling van Radiofarmaca • Moleculen gemerkt met radio-isotopen • Gebruik: o
Diagnose: “moleculaire beeldvorming” visualisatie van (patho)fysiologische processen (vb botmetabolisme (“botscan”), visualisatie van tumoren en opvolgen van therapierespons, visualisatie neuroreceptoren en –transporters voor diagnose en bij geneesmiddelenontwikkeling
o
Therapeutisch: vernietigen van kankercellen mbv radioactieve straling
Onderzoek • Technieken: o o o
o
Organische Synthese Labeling precursor met 11C, 18F, 99mTc,68Ga Opzuivering en analyse (HPLC,LC-MS, NMR) Biologische evaluatie tracer • Biodistributie • Metabolieten • PET scan
o
Klinische studies
Onderzoek • • • •
Dagelijks experimenten in het labo Verwerken van resultaten Literatuur kritisch opvolgen Schrijven wetenschappelijke publicaties
• Resultaten voorstellen o o o
Labmeetings Seminaries: tussentijdse evaluatie doctoraat Internationale Congressen: Mondelinge presentatie of Poster
Extra taken • Practica (80 u/ 240 u) BOT 3 Begeleiding masterthesis studenten POC/ombuds/faculteitsbestuur... Congressen Bijscholing o Extra Lessen of Seminaries Journal Club o Kritische bespreking van publicaties binnen het werkveld o
• • • • •
Waarom kiezen voor het onderzoek? • Onderzoek is: o o o
Uitdagend Onvoorspelbaar Gevarieerd
• Zelfstandig werken • Jezelf ontwikkelen op verschillende vlakken • Openen van deuren voor verdere carrière academisch industrie (farmaceutische industrie)
Departement Farmaceutische en Farmacologische Wetenschappen o
Farmacotechnologie en Biofarmacie
o
Cellulair Metabolisme
o
Moleculaire Bio-ontdekking
o
Therapeutische en Diagnostische Antilichamen
o
Biokristallografie
o
Medicinale Chemie
o
Toxicologie en Farmacologie
o
Farmaceutische Analyse
o
Radiofarmacie
o
Moleculaire Virologie en Gentherapie
o
Klinische Farmacologie en Farmacotherapie https://gbiomed.kuleuven.be/english/research/50000715/index.html
Specifieke lerarenopleiding gezondheidswetenschappen
[email protected] 016/32.90.49
http://www.kuleuven.be/slo/
Klinische biologie
[email protected] http://pharm.kuleuven.be/onderwijs/klinbiol.htm
Receptie