In-vitrofertilisatie. trends in. chemo & kraamtijd. mindfulness. Workshops & programma. geruststellende feiten. zorg met aandacht

® vakblad voor babyprofessionals

ops a Woorgkrsahm m & pr Kraamcafé

chemo & kraamtijd

geruststellende feiten

mindfulness

zorg met aandacht

trends in

In-vitrofertilisatie

Regina Romeijn na de bevalling • goed werk in Gambia • borstvoedingsobstakels www.vakbladkraamzorg.nl | jaargang 13 - nummer 5 - 2012

redactioneel

Laura Jansma (41), hoofdredacteur Kraamzorg a.i.

whysboeken.nl

Thuisbevalling heeft wind in de zeilen

de online boekwinkel van je vakblad! Vakliteratuur, een cadeau voor een collega of een tip voor je kraamgezin? Een greep uit de selectie van onze gloednieuwe online boekenwinkel. handboek

vak/literatuur

De grote geboortegids € 24,95 (gratis thuisbezorgd)

Het ziet er allemaal goed uit € 16,95 (gratis thuisbezorgd)

Hét nieuwe standaardwerk over zwangerschap, bevalling en kraamtijd, geschreven door gynaecoloog Joris van der Post en verloskundige Mariel Croon. In een tijd van tegenstrijdige berichtgeving is dit boek een betrouwbare vraagbaak.

Anke vermoedt tijdens de zwangerschap dat er iets mis is met haar baby. Als ze bevalt van een dochter met een zeldzame maagafwijking wordt ze door de artsen en het verplegend personeel aan haar lot overgelaten. Een pleidooi voor meer empathie in de zorg.

Uitgeverij Thoeris, 2011 ISBN 9789072219695

the house of books 2012 ISBN 9789044335248

kraamvrouw

vak

Vet man, zo’n baby! € 16,95 (gratis thuisbezorgd)

Bekkenpijn tijdens en na de zwangerschap € 49,50 (gratis thuisbezorgd)

In 100 dagen na de bevalling je oude lichaam terug. Lees het interview met auteurs Regina Romeijn en Guy van der Reijden op pagina 46.

De effectieve aanpak van orthopedisch manueel therapeut Cecile Röst. Voor therapeuten en professionals, mét dvd.

Het bericht op Nu.nl schetst een somber beeld. Tegelijk laat het zien dat het tij keert. Er gaan steeds meer stemmen op voor het behoud van de thuisbevalling. Net als Van Crimpen pleit men ervoor dat vrouwen in Nederland vrij kunnen blijven kiezen waar zij willen bevallen. Miss Brabant 2012, een pas afgestudeerde verloskundige, gebruikt haar titel om het Nederlandse verloskundige systeem te promoten. Stichting Het Ouderschap startte de petitie ‘Baas over eigen bevalling’ en gaat daarmee volgende maand naar minister Schippers. Ook is er positief nieuws uit wetenschappelijke hoek. Het gerenommeerde Cochrane-instituut stelt dat een geplande thuisbevalling net zo goed is als een ziekenhuisbevalling, en soms zelfs beter. Om een maatschappelijke discussie op gang te brengen, hield de Academie Verloskunde Maastricht een landelijk debat over de thuisbevalling. En om ook eens de vrouwen zelf aan het woord te laten, lanceerde de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie & Gynaecologie (NVOG) de campagne ‘Hoe wil jij bevallen’. Natuurlijk doet ook de KNOV een duit in het zakje met haar streven naar continue begeleiding van de barende. Op het Kraamcafé hoor je hier meer over en kun je ook je eigen bijdrage leveren.

[email protected]

Reed business, 2012 ISBN 9789035233874

A.W. Bruna Levboeken 2012 ISBN 9789400501409

Deze en nog 90.000 andere boeken zijn vanaf nu te koop op whysboeken.nl

Mijn eerste bevalling was in het ziekenhuis, de tweede thuis. Op beide bevallingen kijk ik positief terug, met dank aan de prima zorgverleners. Nederland heeft een uniek verloskundig systeem. De tijd dat we daar trots op waren, leek echter al een tijdje achter ons te liggen. Er was veel negatieve en ongenuanceerde berichtgeving over de thuisbevalling. En: welke vrouw durft nog thuis te bevallen als de media telkens een verband leggen met babysterfte? ‘Thuisbevalling in gevaar’ was op 21 september te lezen op Nu.nl. Op dit moment bevalt nog ongeveer twintig procent van de vrouwen thuis, in de jaren 90 was dit 35 procent. Rafael van Crimpen, verloskundige en directeur van de Academie Verloskunde, luidt de noodklok. Als het percentage vrouwen dat thuis bevalt onder de tien procent komt, verliezen de verloskundigen hun expertise. Zij vreest dat vrouwen over tien jaar alleen nog maar in het ziekenhuis kunnen bevallen.

Bneustoepl

l whysboeken.n

Voor 18.00 uur besteld, morgen in huis! 4 2012 | kraamzorg |

3

inhoud

draaiboe� 2013 kraamzorg

56

14

18

In dit nummer

“Kraamvrouwen zijn vaak nog gespannen als ze hun kind gaan voeden. Een hand op haar schouder helpt al haar eraan te herinneren: o ja, eerst even bij mezelf komen.”

Kraamzorg nummer 05 jaargang 13

vruchtbaarheid 50

actueel 18

- Djoke ten Kate, kraamverzorgende, past mindfulness toe

18

46

café Meld je nu! aan

4 | kraamzorg | 5 2012

13

33

mindfulness in de geboortezorg

borstvoeding

60

kraam

50

de trends in in-vitrofertilisatie

42

fopspeen en korte tongriem: obstakels om goed te starten

jij & je vak 24 33 60

columns 16 column borstvoedingscentrum Myrte over tepel-speenverwarring 41 Marjon Logtenberg, manager kraamzorg van Zin Kraamzorg, over vertrouwde kraamzorg 56 Siska over zure tantes en feestende dames

en verder 14 30 66

Draaiboek Kraamzorg 2013 word abonnee colofon

chemotherapie in de kraamtijd kom naar het Kraamcafé! collega in Gambia

boek&kraam 46

hoe Regina Romeijn na de zwangerschap haar figuur terugkreeg

vaste prik 09 28

kort en klein: onderzoek & wetenschap prikbord: nieuws uit de kraamwereld

Bestel bij de online boekenwinkel van je vakblad 5 2012 | kraamzorg |

5

advertenties

xxs

kraamzorg NIEUW!

béaba Biboz zuigfles

like

vakblad Kra amzorg op facebook en maak kans op één van de 5 gratis kaarte n voor het Kraa mcafé!

Vitamine K en D advies

Het gebruik van extra vitamine K wordt na de twaalfde week gestopt, extra vitamine D suppletie blijft van belang tot het 4e jaar. Een combinatieproduct vitamine D+K bij zuigelingen heeft om deze reden niet de voorkeur. Lees meer over de producten van Davitamon: davitamon.nl

KOAG-KAG nr. 3114-0611-0816

De Biboz zuigfles van Béaba heeft een siliconen ‘My Flow’ speen, die er voor zorgt dat er alleen vloeistof uitkomt als de baby zuigt. Zo kan de baby, net als bij de moederborst, zelf het zuigritme bepalen. De Biboz is daarom uitermate geschikt om te gebruiken in combinatie met borstvoeding. De speen is voorzien van de ‘Make it simple’ zuigklep, die voorkomt dat de baby lucht binnen krijgt. Door de ergonomische vorm ligt de fles prettig in de hand. Uiteraard is de Biboz geheel BPA-vrij. Verkrijgbaar in verschillende kleuren. www.baby-pien.nl

nieuw

Voorkom vaginale huidairritatie met Sanature inlegkruisjes en maandverband

Voor de meeste vrouwen is de menstruatieperiode een normaal onderdeel van het leven. Echter voor sommige vrouwen gaat deze periode gepaard met vaginale klachten zoals jeuk, een branderig gevoel of zelfs pijn*. Vaginale huidirritatie kan hier een oorzaak van zijn. Geen irritatie maar wel een optimale bescherming. Sanature inlegkruisjes en maandverband zijn geproduceerd van 100% katoen en zijn hypoallergeen, pH-neutraal en dermatologisch getest. Sanature is zonder recept te koop bij de betere drogist of bij de apotheek. Kijk voor meer informatie of een gratis proefverpakking op www.sanature.net Sanature is een medisch hulpmiddel. Lees voor gebruik de gebruiksaanwijzing. *Marktonderzoek, Initialconcept, december 2010

illustratie: Studio Ping

advertentie

kort & klein

pijnbestrijding veilig met gas

Di-stikstofoxide (lachgas) en fluranegas werken goed als pijnbestrijding bij vrouwen met ontsluitingsweeën. Gas kan makkelijk worden toegediend via een gezichtsmasker, snel worden gestart en werkt binnen een minuut. De pijn vermindert terwijl de moeder wakker blijft en normaal kan blijven slikken. Dat blijkt uit onderzoek van de afdeling midwifery science van het VUmc. Fluranegas werkt krachtiger en geeft minder bijwerkingen, maar kan alleen door een geschoolde anesthesiehulpverlener worden toegediend, terwijl lachgas ook door verloskundigen of artsen kan worden gegeven. “Waarschijnlijk is dit de voornaamste reden waarom fluranegas niet vaak wordt gebruikt en waarom er weinig onderzoek is gedaan naar deze vorm van pijnbestrijding bij de bevalling”, zegt onderzoeker Trudi Klomp. Bron: VUmc

gezinswijzer van het NJI Heel jonge ouders, een alleenstaande moeder, een ouder met verstandelijke beperking, een migrantengezin, een gezin waarin je partnergeweld vermoed… Elke situatie kan je voor nieuwe vragen stellen. De Gezinswijzer van het Nederlands Jeugdinstituut helpt je vast en zeker verder. Deze bevat diverse gezinsdossiers waarin je informatie vindt over opvoeden, cijfers en trends, beleid en interventies. De dossiers zijn onderverdeeld in vier thema’s: gezinsvorming, gezin en opvoeding, gezin en werk en gezin en omgeving. Ga naar www.nji.nl en zoek op Gezinswijzer. Bron: NJI

K

amervragen over ruggenprik

ns op bezoek o

De afgelopen tien jaar is het aantal ruggenprikken toegenomen van 3,22% in 2000 naar 10,23% in 2009, zowel bij bevallingen die in de eerste lijn starten als bij bevallingen die in de tweede lijn starten. In 1,77% van de bevallingen met een start in de eerste lijn vindt er vanwege pijnbestrijding overdracht plaats naar de tweede lijn. Deze toename kwam aan de orde door Kamervragen van het Kamerlid Arib (PvdA) over de eigen bijdrage voor bevallen in het ziekenhuis of geboortecentrum. Demissionair minister Edith Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport antwoordde hierop eind augustus, dat de toename het gevolg is van de richtlijn pijnbestrijding tijdens de bevalling geschreven in 2008 door de gezamenlijke beroepsgroepen NVOG, KNOV en NvA. In deze richtlijn is epidurale pijnbestrijding gekwalificeerd als een effectieve en veilige vorm van pijnbestrijding. Dit heeft in de ziekenhuizen tot een verhoogde beschikbaarheid geleid. Bron: Rijksoverheid Kamerstukken 5 2012 | kraamzorg |

9

advertentie

kort & klein

zorg om

dikke baby’s

Turks- en Marokkaans-Nederlandse kinderen hebben op tweejarige leeftijd twee tot drie keer vaker overgewicht dan andere Nederlandse kinderen. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Marieke de Hoog aan de Universiteit van Amsterdam. Oorzaak van het overgewicht is een snellere gewichtstoename in de eerste zes levensmaanden. Er is weinig bekend over hoe dat komt. Het heeft niet te maken met de keuze voor borstvoeding of flesvoeding. Een tweejarige met overgewicht is meestal met vijf jaar ook te dik. Dit onderzoek is onderdeel van een omvangrijke studie van de GGD en het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. Daarin wordt sinds 2003 de relatie onderzocht tussen leefgewoonten tijdens de zwangerschap en (pasgeboren) kinderen in Amsterdam. Bron: Universiteit van Amsterdam

ns op bezoek o

uw ons overekjoStart r e e m r fo In met Bo ervaringeonntvang een en e cadeau. tj r e ff o tk r BoekSta

Bijna alle kraamverzorgenden praten intuïtief tegen ‘hun’ baby’s, beantwoorden hun lichaamstaal, zingen voor ze. Voor ouders die dat nog onwennig vinden – en volgens jullie zijn dat er best veel! – is voorlezen een prachtig hulpmiddel. Voorlezen bevordert het contact tussen ouder en kind en stimuleert de taalontwikkeling van de baby. Tweederde van de kraamverzorgenden vindt het dan ook een goed idee dat ouders daar al in de eerste drie maanden mee beginnen. Om die ouders een beetje op weg te helpen is er BoekStart.nl. Deze site geeft naast uitleg over BoekStart veel lees- en boekentips. Op de site vind je ook het antwoord waarom voorlezen aan jonge kinderen zo belangrijk is.

Wat is BoekStart?

Cadeau van de bibliotheek

Waar is BoekStart?

Nieuws!

Tips

Waarom voorlezen?

10 | kraamzorg | 5 2012

www.boekstart.nl

aandacht voor vrouwenrechten Eind september kwam de film Freedom for Birth uit. In deze film wordt aandacht gevraagd voor de schending van de vrouwenrechten tijdens bevallingen over de hele wereld. Hoofdpersoon is de Hongaarse vroedvrouw Agnes Gereb, die tot gevangenisstraf werd veroordeeld omdat ze vrouwen begeleidde bij hun thuisbevalling. Eén van ‘haar’ moeders vocht het arrest aan voor het Europese hof voor de Rechten van de Mens en won. Hiermee schiep zij een precedent voor de rechten omtrent geboorte wereldwijd: elke vrouw moet vrij kunnen kiezen waar en hoe ze wil bevallen. Bron: knov.nl

T

huisbevalling aanbevolen

Het gerenommeerde instituut Cochrane concludeerde na onderzoek dat alle landen moeten overwegen om een goede thuisbevalling mogelijk te maken. In veel landen wordt aangenomen dat bevallen in het ziekenhuis altijd de veiligste wijze van bevallen is voor vrouwen. Uit onderzoek in Denemarken blijkt echter dat gepland thuisbevallen vaak net zo goed en soms zelfs beter is en minder interventies en minder complicaties oplevert. Wereldwijd moet daarom thuis bevallen een aantrekkelijke en veilige optie zijn voor zwangere vrouwen, aldus Cochrane. De service rond de thuisbevalling moet dan wel een geïntegreerd onderdeel zijn van de gezondheidszorg, wat in veel landen niet zo is. Bron: Cochrane

5 2012 | kraamzorg |

11

advertentie

kort & klein

Met Nutrilon Omneo-Comfort heeft 79% van de baby’s minder krampjes1

T

wee keer zoveel kans

ns op bezoek o

blindheid voorkomen

Jaarlijks worden 2.000 te vroeg geboren baby’s van minder dan 32 weken of met een geboortegewicht van minder dan 1.500 gram onderzocht op ROP (Prematuren Retinopathie). Dit is een netvliesafwijking bij te vroeg geborenen en de meest voorkomende oorzaak van blindheid bij kinderen. Voor 200 baby’s is behandeling vervolgens noodzakelijk. Voor de screening op ROP moeten deze jonge couveusebaby’s vaak naar een academisch ziekenhuis worden vervoerd, met alle risico’s van dien. Daarom gaat het Oogfonds vijf ziekenhuizen voorzien van netvliescamera’s om baby’s ter plekke te kunnen onderzoeken. Een deel van het benodigde geld kwam van de Vriendenloterij. In aanwezigheid van Koningin Beatrix, beschermvrouwe van het Oogfonds, kon het Medisch Centrum Alkmaar op 3 oktober de eerste netvliescamera in ontvangst nemen. Bron: Oogfonds.nl

Kraamvrouwen die zelf te vroeg werden geboren, hebben tweemaal zoveel kans op complicaties tijdens hun zwangerschap, zoals hoge bloeddruk en zwangerschapsdiabetes. Dat melden onderzoekers uit Montreal in het Canadian Medical Association Journal. Hun onderzoek betrof bijna 7.500 vrouwen die tussen 1976 en 1995 te vroeg werden geboren. Deze kregen minimaal één kind tussen 1987 en 2008. Een op de vijf vroeggeboren moeders had complicaties tijdens de zwangerschap. Bij moeders die zelf ‘op tijd’ werden geboren, was dit een op de tien. Hoe eerder vroeggeboren vrouwen ter wereld waren gekomen, des te meer kans zij hadden op complicaties tijdens hun eigen zwangerschap. Steeds meer vroeggeboren baby’s blijven leven. Het is dus belangrijk om meer te weten over de risico’s die zij lopen in hun verdere leven.

Bron: NU.nl

minder tienermoeders dan ooit

Nutrilon Omneo-Comfort heeft een unieke samenstelling en is bewezen effectief bij krampjes Meer weten? www.nutriciavoorprofessionals.nl

Het aantal tienermoeders is momenteel lager dan het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) ooit waarnam. Vorig jaar kregen in Nederland 2.365 meisjes onder de 20 jaar een kind. Er zijn wel grote verschillen tussen de herkomstgroepen. Bij in Nederland geboren Antilliaanse meisjes onder de 20 is het aantal tienermoeders ruim zes keer zo hoog als bij autochtone meisjes. In Nederland geboren Turkse tienermeisjes daarentegen krijgen minder vaak al een baby dan autochtone tienermeisjes. De afgelopen decennia is het aantal tienermoeders in Nederland sterk gedaald. Veertig jaar geleden ging het om 22,3 per duizend meisjes. In 2011 waren het er 4,8 per duizend. In vrijwel geen enkel ander Europees land is het geboortecijfer onder tieners nu zo laag als in Nederland. Bron: CBS

Nutrilon Omneo-Comfort is een dieetvoeding en moet onder medisch toezicht worden gebruikt. 1 Savino F et al. (2003) Acta Pediatr Suppl 91 (441), 86-90


13

draaiboek

kort & klein

intensive care kan beter

Hij is er weer! draaiboe� 2013 kraamzorg

Op de intensive care afdelingen voor te vroeg geboren baby’s gebeurt de intraveneuze toediening van zuurstof en van voeding en medicatie niet op een constante voorgeprogrammeerde snelheid. Dat is potentieel gevaarlijk en kan beter. Aldus Anne van der Eijk, die 24 september promoveerde aan de TU Delft. Extra zuurstoftoediening is vaak nodig, maar kan ook negatieve bijwerkingen hebben, zoals een ernstige oogziekte. Om dat te voorkomen worden de zuurstofwaarden in het bloed van de baby’s continu gemeten en eventueel handmatig aangepast. Dit zou meer gestandaardiseerd en veiliger gedaan moeten worden. Van der Eijk pleit onder meer voor een protocol voor zuurstof-therapie met antwoorden op vragen als: wanneer passen we de hoeveelheid toegediende zuurstof aan, met welke stapgrootte, en vooral op basis waarvan? Bron: TUdelft.nl

Gratis bij dit nummer: het Draaiboek Kraamzorg

2013. Een agenda die tegelijk veel meer is dan dat. Je kan er je afspraken in plannen, overzichten in bijhouden en informatie in opzoeken. Kortom: een praktisch steuntje in de rug dat je helpt om je werk te organiseren en adviezen te geven in je gezinnen. Een onmisbaar werkinstrument voor elke kraamverzorgende!

Praktis ringban che d

voor Extra veel ruimte

week

mei

Ruimte voor gegevens van twee gezinnen per dag

22

es eigen (privé)notiti periode:

maandag 27 naam adres plaats telefoon

begintijd eindtijd aantal uren afstand reistijd

naam adres plaats telefoon


km

km

*en ook vandaag

t enkor binn naam s l a adres k o oplaats

ajepmpobiel telefoon

*en ook vandaag

naam adres plaats telefoon naam adres plaats telefoon

Registratie van gewerkte uren en onkosten per dag

begintijd eindtijd aantal uren afstand reistijd begintijd eindtijd aantal uren afstand reistijd

km

km

*en ook vandaag

dinsdag 28 naam adres plaats telefoon

M

week:

woensdag 29

begintijd eindtijd aantal uren afstand reistijd begintijd eindtijd aantal uren afstand reistijd

donderdag 30

km

km





km

km

*en ook vandaag

voor ijgbaar verkr

mei

draaiboek 2013

En ook: * Overzichten per maand met ruimte voor aantekeningen * Lijst van feestdagen en schoolvakanties * Handige tips en weetjes * Uitgebreide adressenlijst * Ruimte voor eigen adressen Het Draaiboek 2013 wordt je aangeboden door de NBvK en het vakblad Kraamzorg.

14 | kraamzorg | 5 2012

inder roken door borstvoeding

Kraamvrouwen die gestopt zijn met roken, houden dat beter vol als ze borstvoeding geven. Dat concluderen Italiaanse onderzoekers, die over dit onderwerp 2.546 vrouwen interviewden, enkele dagen na de geboorte en drie, zes en twaalf maanden later. Roken tijdens en na de zwangerschap kwam vaker voor bij vrouwen die lager waren opgeleid, alleenstaand waren, geen zwangerschapscursus volgden, werkten en geen borstvoeding gaven. Wanneer vrouwen gestimuleerd worden om borstvoeding te geven, worden zij indirect dus ook aangemoedigd om te (blijven) stoppen met roken. Bron: Scientific World Journal

geordende darmflora door borstvoeding Onderzoek uit de Verenigde Staten laat zien waarom borstvoeding baby’s beter beschermt tegen ziektes. Wetenschappers van het Duke Universitair Medisch Centrum ontdekten dat de darmflora van een zuigeling die moedermelk drinkt, veel beter geordend is dan de bacteriën in de darmen van een baby die kunstmatige melkvoeding krijgt. Zij bestudeerden de groei van twee varianten van de belangrijke darmbacterie E. coli, onder invloed van kunstmelk, koemelk en (volledige) moedermelk. De micro-organismen bleken zich in alle voedingsmiddelen even snel te ontwikkelen. Maar waar in koemelk en kunstmelk geen orde te ontdekken viel, bleken de bacteriën in de moedermelk aan elkaar te kleven en zo een biofilm te vormen. Dit is een dunne laag bacteriën, die dient als schild tegen ziekteverwekkers (pathogenen) en infecties. Bron: NU.nl 5 2012 | kraamzorg |

15

column borstvoedingscentrum

baby in verwarring

De borst boeide Jaylen niet, maar op de hoed ging hij aan de gang. Tot de eerste toeschietreflex uitgelopen was, dan wist hij het niet meer.

Spenen kunnen het borstvoedingsproces verstoren. Op pagina 42 lees je wat de Multidisciplinaire Richtlijn Borstvoeding over speengebruik zegt. Het verhaal van Jayden laat zien waarom de overgang van fles naar borst voor een baby verwarrend is en wat je kunt doen om dit te voorkomen.

tepel, speen of borst?

tekst: Myrte van Lonkhuijsen

“Bestaat tepel-speenverwarring nu wel of niet”, vroeg Jaylen’s moeder me. Al kort na de geboorte had hij bijvoeding gekregen, omdat hij erg zwaar was. En Jaylen was er goed op gegroeid. Als een prins lag hij in zijn moeders armen, tien dagen oud en honderd gram boven zijn toch al hoge geboortegewicht. Aan de borst deed hij niet veel. Wanneer Marissa hem aanlegde, deed hij braaf zijn mondje een beetje open, hapte eventjes (“au!”, zei Marissa) en liet meteen weer los. Zo ging het steeds vaker. Dan ging ze maar kolven, melk was

16 | kraamzorg | 5 2012

er genoeg. Ze legde inmiddels nauwelijks meer aan. Hij leek niet te snappen wat hij moest doen aan de borst. Als test keken we wat hij deed op een tepelhoedje. En - jawel - bij siliconen werd hij gelijk actiever. Hij ging enthousiast op zoek en begon bij aanhappen meteen te zuigen. Hij dronk lekker actief. Maar toen Marissa daarna nog een paar keer zelf aanlegde, viel Jaylen binnen een paar minuten stil. Hij lag lief aan de borst, maar deed niet zo veel meer. Daarna liet hij los en begon te huilen. Toen we de andere borst aanboden, gebeurde hetzelfde.

Heleen Hilgers en Myrte van Lonkhuijsen zijn beiden lactatiekundige IBCLC en runnen het Borstvoedingscentrum Amsterdam. In deze rubriek gaan ze in op borstvoedingsproblemen die door jouw inzet verholpen of voorkomen kunnen worden. fotografie: Marcel Visser

Inderdaad leek hier sprake van tepel-speenverwarring. Zelfs op verschillende manieren: › Jaylen wist niet wat te doen met de zachte borst van zijn moeder, maar wel met de stevige siliconenspeen. › Jaylen opende zijn mond nauwelijks nog, waarom zou hij ook aan de fles? Maar aan de borst zorgde dat kleine hapje ervoor dat hij de melk stroom afklemde en zijn moeder pijn deed. › Hij verwachtte inmiddels dat melk blijft stromen. Die ver wachting klopt met de fles: zolang er melk is, stroomt het spontaan het mondje binnen. Als er geen melk meer komt, is het eten op. De borst werkt anders: als je niet drinkt, krijg je geen melk, al is er nog vol doende. Zodra de melkstroom afnam, stopte Jaylen daarom met drinken hoewel er nog wel melk was. Hij moest alleen iets doen. › Jalylen had ook geen idee meer van‘Eten-omdat-je-honger-hebt’. Het eten was hem de eerste

dagen opgedrongen om te lage bloedsuikers te voorkomen. Marissa was daar trouw mee doorgegaan. Maar waarom zou je nog je best doen om te eten als je niet echt honger hebt? › Marissa en haar man hadden ook een probleem: zij vonden het inmiddels eigenlijk maar eng om Jaylen aan de borst te voeden, want met de fles wisten ze tenminste precies hoeveel hij dronk.

dan wordt alleen al daardoor borstvoeding een stuk lastiger. Nog mooier is de techniek van ‘Early Feeding Skills’, waarbij de fles wordt gegeven alsof het de borst is: liggend op de zij. Bij te vroeg geboren kinderen leidt dat tot minder voedingsproblemen dan ‘gewoon’ de fles geven. Maar of het ook de overgang tussen borst en fles makkelijker maakt, is nog maar de vraag. en Jaylen?

happen naar de fles

Je kunt het aanduiden als tepelspeenverwarring of als zuigverwarring, en je kunt de verwarring herleiden tot de speen of tot de melkstroom. Hoe dan ook, ervaring leert dat sommige kinderen na de fles echt niet meer goed weten hoe ze kunnen drinken bij hun moeder. En dat is jammer. Als de fles echt onvermijdelijk (b)lijkt, laat de baby dan in elk geval op dezelfde manier naar de fles happen als naar de borst gebeurt: raak de bovenlip aan, laat de baby even zoeken, wacht op een wijde hap en geef pas dan de fles. Als een baby met wijde hap blijft beginnen, blijft de borst binnen bereik. Maar heeft hij eenmaal aangeleerd de fles naar binnen te slurpen,

Het was nog een hele klus om Jaylen weer te laten drinken bij zijn moeder. Gelukkig had ze begrip voor de verwarring bij haar zoon, en genoeg zelfvertrouwen en gevoel voor humor om met haar eigen onzekerheid om te gaan. We zijn begonnen met tepelhoedje, en een combinatie van borst en fles per voeding. Langzamerhand kreeg Jaylen minder fles en kon hij ontdekken dat honger overgaat als je eet. En dat zelf eten prettiger is. De borst is niet moeilijker dan de fles, bepaald niet zelfs. Maar je krijgt iets zachts in je mondje en je mag zelf actief eten. En je moet wel op zijn minst je mond wijd open doen. Dankzij het geduld van zijn moeder kreeg Jaylen het toch nog door. 5 2012 | kraamzorg |

17

inspiratie

Aandacht,

aandacht

Mindfulness verovert de kraamkamer Je kan er niet meer omheen. Mindfulness is overal. Ook binnen de geboortezorg duikt de term steeds vaker op. Modeverschijnsel of wondermiddel? Geen van beide, zeggen drie zorgverleners die mindfulness toepassen in hun praktijk. Maar één ding weten ze wel: het verandert wezenlijk hoe je in het leven staat. En dus ook hoe je bevalt, je kind opvoedt of je kraamgezinnen begeleidt.

Voor kraamverzorgende Djoke ten Kate staat mindfulness gelijk aan ‘werken met aandacht en rust in het gezin’. De smartphone aan de kant, even bewust op de ademhaling letten vóór het aanleggen, voeden met complete focus op de baby. Ruimte geven aan gevoelens die misschien niet altijd die zijn uit de boekjes, maar die er óók mogen zijn. Door zelf ‘mindful’ in haar werk te staan, wil ze de ontspanning overdragen op de ouders. “Zo wordt het ook voor hen van lieverlee een tweede natuur.” je eigen stripverhaal

Wat is mindfulness nu precies? “Dat is lastig in woorden te vatten. Je moet het eigenlijk ervaren”, zegt Lilian Walhof. Volgens de voormalig fysiotherapeut, nu mindfulnesstrainer bij onder andere Geboortecentrum Wonderwereld, is het zoiets als ‘jezelf betrappen op je automatische piloot’. “Mindfulness is aandachtstraining. Je leert met al je zintuigen waarnemen wat er is op dit moment - zonder er meteen een oordeel aan te verbinden. Natuurlijk komen er vanzelf

gedachten en gevoelens op. Maar in plaats van daar naar te handelen, leer je ze nieuwsgierig te bekijken en weer los te laten. Gaandeweg leer je je eigen patronen herkennen, zodat je er afstand van kan nemen en er bewust voor kan kiezen om het anders te doen.” Een voorbeeld? “Stel dat je even heel rustig in een kamer zit, te luisteren naar een zacht muziekje. Ineens dendert er buiten een vrachtwagen voorbij. Daar kun je je aan ergeren, wat je energie kost. Of je kunt gewoon rustig blijven zitten en je gevoel van een afstandje bekijken: ‘goh, ik hoor lawaai, dat vind ik blijkbaar niet prettig’. Zo vat je als het ware je gedachten en gevoelens in een tekstballonnetje, als in je eigen stripverhaal, en vervolgens laat je die wolkjes wegdrijven.” aanvaarding

“De essentie van mindfulness is: aanvaarden wat er is op dit moment. Ook al is dat niet prettig”, beschrijft Franca Warmenhoven, voorzitter van de Vereniging voor Mindfulness. Ze is arts, doet

Hoewel mindfulness vooral de afgelopen jaren enorm in opmars is, is het beslist niet nieuw. Het vindt zijn oorsprong in de boeddhistische traditie en is eind jaren zeventig ontwikkeld door de Amerikaanse moleculair bioloog Jon Kabat-Zinn. Hij onderzocht, in zijn Stress Reduction Clinic aan de Universiteit van Massachusetts, de effecten van aandachtstraining bij patiënten met chronische pijnklachten. Hij ontwikkelde een trainingsprogramma dat hij Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR) noemde. In de jaren negentig werd dit programma gecombineerd met inzichten uit de westerse psychologie en als Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT) aangeboden aan mensen met terugkerende depressieve klachten. Met uitstekende resultaten. De huidige mindfulnesstrainingen zijn op deze twee programma’s gebaseerd. Er is een exponentieel groeiend aantal onderzoeken naar de effecten en mindfulness wordt in steeds meer takken van de gezondheidszorg toegepast.

tekst Lara Geeurickx

18 | kraamzorg | 5 2012


19

inspiratie

“De essentie van

mindfulness is: aanvaarden wat er is op dit moment, ook al is dat niet prettig” onderzoek naar de effecten van mindfulness en geeft mindfulness-trainingen aan mensen die met kanker te maken krijgen. “Aanvaarding betekent niet dat je zomaar alles lijdzaam ondergaat. Integendeel. Het betekent dat je ophoudt je te verzetten. Je stapt uit het zinloze cirkeltje van angst en piekeren, en daardoor ontstaat er ruimte om bewust actie te ondernemen.” Wie een barende vrouw de strijd tegen de weeën heeft zien opgeven, weet precies hoe dit werkt. Lilian: “Als je angstig bent voor de pijn, werk je het baringsproces tegen. Als je accepteert dat het erbij hoort wordt de pijn niet minder, maar je raakt er niet zo door overspoeld.” Dat klinkt een beetje als ‘deze wee komt nooit meer terug’ voor gevorderden. Niet zo vreemd dus dat steeds meer vrouwen, in plaats van voor de traditionele ‘pufcursus’, kiezen voor een mindfulnesstraining.

20 | kraamzorg | 5 2012

bodyscan

“Een belangrijk onderdeel van de training is de bodyscan”, legt Lilian uit. “Daarbij loop je met aandacht je hele lichaam langs: wat valt me op aan mijn lichaam, hoe ligt mijn hand, waar voel ik ongemak?” Behalve de ontspanning die de sessie zelf oplevert, blijkt er ook een ander, blijvend effect te zijn. Franca: “Op hersenscans is te zien dat er na acht weken mindfulness oefenen wezenlijk iets verandert in de werking van de hersenschors, in vergelijking met mensen die niet hebben deelgenomen aan de training. Mede dankzij resultaten uit hersenonderzoek kon mindfulness uitgroeien tot meer dan een techniek die toch een beetje zweverig klinkt.” Je wordt er dus letterlijk een ander mens van? “Je ziét het ook. Sommige deelnemers vertellen mij dat ze reacties krijgen uit hun omgeving: wat is er met jou gebeurd, je bent zo rustig?” Wat is het effect bij zwangere vrouwen? “Bij de bevalling heeft de een er meer aan dan de ander. Het is geen wondermiddel”, zegt Lilian. “Maar je merkt wel dat vrouwen na de training minder onzeker zijn en minder angst hebben voor de pijn. Ze hebben er meer vertrouwen in dat hun lichaam het zelf aankan.” Dat zou wel eens kunnen

leiden tot minder pijnbestrijding en een kleiner percentage vrouwen dat ingestuurd moet worden tijdens de bevalling, vermoedt Franca. Maar er is nog veel meer onderzoek nodig naar de effecten van mindfulness op de baring en op moeder en kind. In enkele onderzoeken is wel al aangetoond dat de aangeleerde vaardigheden blijven doorwerken, ook na de geboorte van de baby. stevig fundament

Dat is pure winst, vindt Djoke. “Er speelt ineens zoveel als je een kind krijgt. En vaak kun je de situatie niet veranderen. Je moet vijf keer uit bed terwijl je al zo moe bent, je baby blijft huilen, je peuter eist je aandacht op terwijl je de baby voedt... de stress die daarover kan ontstaan, breekt ouders op den duur op. Moeders melden zich ziek; de opvoedbureaus schieten uit de grond. We moeten ouders een steviger fundament kunnen bieden – voor, tijdens en na de bevalling. Mindfulness kan daarin heel waardevol zijn.” De maatschappelijke druk op jonge gezinnen is zeker een belangrijke reden voor de toenemende populariteit van mindfulness, denkt Franca. “Zwangere vrouwen en jonge ouders mogen niet meer klagen over kwaaltjes of stress – ze hebben

er toch zelf voor gekozen? Ze hebben er behoefte aan dat iemand zegt ‘het hoort erbij, het mag’.” Bovendien, zegt ze: “In onze samenleving koesteren we de illusie van maakbaarheid. Maar vroeg of laat loopt iedereen daar een keer op stuk. Mensen worden nu eenmaal ziek, krijgen een ongeluk of sterven. En ook als hulpverlener kom je situaties tegen waar je niets aan kunt veranderen.” Mindfulness leert ons, kortom, weer om te gaan met de onvoorspelbaarheid die hoort bij het leven.

Het klinkt als ‘deze

wee komt nooit meer terug’ voor gevorderden Meer weten over mindfulness? Kijk dan op de websites van de Vereniging voor Mindfulness (www.verenigingvoormindfulness.nl), de Vereniging mindfulness based trainers in Nederland en Vlaanderen (www.vmbn.nl), Franca Warmenhoven / SeeTrue (www.mindfulness-trainingen.nl), Lilian Walhof (www.le-e-f.nl) en Djoke ten Kate (www.djoke.nl)

mindfulness in je werk

“Ik ben van nature absolúút geen rustig type”, zegt kraamverzorgende Djoke ten Kate. “Ik zou het liefst twintig dingen tegelijk doen. Ik moet er dan ook altijd een beetje om lachen als mensen mij ‘zo ontspannen’ vinden.” “Door mindfulness ben ik in staat om de gezinnen te geven wat ik het belangrijkste vind: rust. Zélfs als we tijdens de bevalling in allerijl naar het ziekenhuis moeten.” Nog een mooi voorbeeld: “Kraamvrouwen zijn in het begin vaak gespannen als ze hun kind gaan voeden: houd ik hem goed vast, zal het pijn doen, kan hij wel goed drinken? Dan zie je de moeder al verkrampen. Een hand op haar schouder kan al genoeg zijn om haar er aan te herinneren: o ja, eerst even bij mezelf komen. Daarmee geef je een stukje bewustwording mee die ook daarna nog doorwerkt.” “Ik noem mindfulness niet in mijn gezinnen. Het is gewoon onderdeel van wat ik doe, net zoals massages en ademhalingsoefeningen. Ik ben er ook nog lang niet, ik leer nog elke dag bij. Maar ik heb wel, op mijn 54e, mijn talent ontdekt: rust scheppen in de chaos. Niet zozeer door wat ik doe, maar door hoe ik het doe. En het mooie is: het kost me geen energie, ik krijg er steeds meer energie van.”


21

advertentie

toen&nu

ns op bezoek o

Geboortefeest, Jan Steen, 1664

A

mandelolie, kaneelwater of kamillebier voor kraamvrouw of baby Ook in de zeventiende eeuw speelde de verloskundige al een grote rol. Haar opleiding was heel precies geregeld. Bij het plaatselijke chirurgijngilde kwam zij in de leer bij een medicus-doctor die gespecialiseerd was in bevallingen. Vroedvrouwen waren lid van het chirurgijngilde en in die tijd de meest geëmancipeerde beroepsgroep. Als enige vrouwen mochten zij ’s avonds alleen over straat! Ze werkten onder strenge regels die door de stedelijke overheid waren opgesteld. Zo werd kwaliteit gewaarborgd. Het oudste reglement stamt uit 1656. In het onderstaande stukje staat dat de vroedvrouw wel onschuldige middeltjes als amandelolie, kaneel-

water of kamillebier aan de kraamvrouw of de baby mocht geven, maar dat ze geen poeders en drankjes mocht voorschrijven. Dat moest ze aan een arts overlaten. Deed ze dit toch dan kon ze een boete krijgen van tien gulden. Toentertijd een klein fortuin.

“Dat verders deselve vroedvrouwen sig sullen hebben te wagten aen craemvrouwen eenige drancken poeijerkens of iet anders van consequentie in te geven ten warewat olije van zoete amandelen tusschen moeder en kint een lepeltje caneelwater camille bier ofte iet diergelijke van wijnigh importantie maer het selvige als buijten haer professie en boven haer kennisse sijnde de sorge van den medecijn bevolen laten op de boete van tien gulden.” 5 2012 | kraamzorg |

23

medisch

: d ij t m a a r k in ie p a r e Chemoth

Geen paniek, zou Marjo Holtkamp willen zeggen aan iedereen die in aanraking komt met chemotherapie. Als verpleegkundig specialist in het Amsterdamse Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis probeert ze er zo praktisch mogelijk mee om te gaan. Thuis zijn een paar voorzorgsmaatregelen voldoende. 24 | kraamzorg | 5 2012

Blijven �nuffelen! tekst Christel Schuurman, fotografie Marcel Visser

Lia vraagt…

“Mijn tante krijgt chemotherapie, mag ze dan op kraambezoek komen? Dit soort vragen van een kraamgezin hoor je steeds vaker. Mijn eerste reactie zou zijn ‘doe maar niet’. Maar ik weet er te weinig van af om een goed antwoord te kunnen geven. Hoe ga je om met chemotherapie in de kraamtijd?” Lia Hoogewerf, 14 jaar kraamverzorgende, werkt bij Geboortecentrum WonderWereld in Hoofddorp.

Zelf stond Holtkamp tot eind jaren tachtig nog onbeschermd en zonder goede afzuiginstallatie chemotherapie klaar te maken. Totdat resten van de gebruikte medicijnen, cytostatica, ook werden ontdekt in de urine van de verpleegkundigen die ermee werkten. Om dat gezondheidsrisico tegen te gaan, kwamen er richtlijnen voor de omgang met cytostatica en werden ziekenhuizen die de behandeling geven, verplicht om hun patiënten goed voor te lichten. “Wat patiënten moeten weten, is dat hun lichaam na afloop van een kuur de medicijnen afbreekt en dat die resten nog maximaal zeven dagen in het lichaam te vinden zijn. Ook in afscheidingsproducten als urine, ontlasting en braaksel. Als je daar voorzichtig mee omgaat, bijvoorbeeld door gebruik van handschoenen bij het opruimen, is er weinig kans dat je met de resten in aanraking komt.”

››Veilig of niet?

De schadelijke effecten van chemotherapie voor anderen worden vaak overtrokken, vindt Holtkamp. Mensen worden onnodig bang gemaakt door verhalen in de media, op internet en door wat ze van anderen horen. Ze komt soms de wildste verhalen tegen in haar praktijk. “Zo vertelde laatst een echtgenoot dat hij tijdens de behandeling van zijn vrouw met cytostatica nooit bij haar sliep om besmetting te voorkomen. Daar schrok ik echt van. Dat is zo onnodig.” ››Hoe zit het dan wel?

“Het grootste risico op gezondheidsproblemen lopen de zorgprofessionals die dagelijks - jaar in, jaar uit omgaan met cytostatica. Voor wie af en toe in contact komt met cytostaticaresten zijn de risico’s verwaarloosbaar, ook bij zwangere vrouwen of jonge kinderen. Informatie over het vermijden 5 2012 | kraamzorg |

25

medisch

Chemo in Nederland Ruim één op de drie Nederlanders heeft een bepaalde vorm van kanker. In totaal ging het in 2010 om 95.456 gevallen. Bij mannen is prostaatkanker de meest voorkomende vorm van kanker, gevolgd door longkanker. Bij vrouwen is dat borstkanker. In 2010 werd bij 13.257 vrouwen borstkanker vastgesteld, een toename van ruim dertig procent sinds 1989. Als vrouw heb je in je leven 12,7% kans om deze aandoening te krijgen. In het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis – verbonden aan het Nederlands Kanker Instituut – zien Marjo Holtkamp en haar collega’s naar eigen zeggen steeds vaker jonge vrouwen met borstkanker tijdens of vlak na hun zwangerschap.

De drie meest toegepaste behandelmethoden:

› opereren › bestralen › chemotherapie Vaak gaat het om een combinatie van deze drie behandelmethoden.

Hoe het werkt

Chemotherapie is een behandeling met medicijnen: cytostatica. De medicijnen doden de kankercellen of stoppen de celdeling. Ook gewone cellen worden getroffen door de cytostatica, maar herstellen zich na de chemokuur. Welke cytostatica gebruikt worden en hoe lang de kuur duurt, is per behandeling verschillend. Chemotherapie kan bij elke vorm van kanker worden toegepast, in de vorm van medicijnen, via een infuus, een injectie of met een crème. Bron: cijfersoverkanker.nl, Wereld Kanker Onderzoek Fonds en KWF Kankerbestrijding

van risico’s is goed, maar ga er niet te krampachtig mee om. Spoel als patiënt twee keer door met de deksel dicht nadat je naar de wc bent geweest, ga als man zittend plassen om spatten tegen te gaan en was je handen goed.” ››Tante kan dus gewoon op kraambezoek komen?

“Ja, daar schuilt totaal geen gevaar in. Geef haar een zoen, een hand of een dikke knuffel. En de baby vasthouden mag ook. Dat is

ook mijn tip aan de vrouwen die hier in het ziekenhuis binnenkomen met borstkanker en pas zijn bevallen. Bezuinig niet op contact met je kind tijdens de chemo en knuffel je kind zoveel je wilt. Dat contact is het allerbelangrijkst. Het is al ingrijpend genoeg als de roze wolk tijdens je zwangerschap of in de kraamtijd ruw wordt verstoord door borstkanker en chemotherapie. En zelfs als je heel misselijk bent en moet spugen met het kind in de buurt, zal het daarvan niets oplopen.”

Zwanger en kanker Zwangere vrouwen met kanker kunnen tijdens hun zwangerschap chemotherapie ondergaan zonder dat hun ongeboren kind gevaar loopt. Dat publiceerde de German Breast Group begin augustus online in The Lancet Oncology. De Duitse wetenschappers onderzochten 400 Europese vrouwen bij wie tijdens hun zwangerschap borstkanker was ontdekt. Bijna de helft van hen kreeg chemotherapie. Hun baby’s bleken niet meer afwijkingen of complicaties te hebben dan de baby’s van gezonde vrouwen. Behalve een iets lager geboortegewicht hadden ze niet meer afwijkingen en geen lagere Apgar-scores. Het aantal ondergane cytostaticakuren door de moeder bleek niet van invloed te zijn op het lagere geboortegewicht. Uit eerder onderzoek was al bekend dat cytostatica alleen de eerste 12 weken gevaarlijk kunnen zijn voor de foetus en tot afwijkingen kunnen leiden. Vandaar dat artsen afraden om zwanger te worden tijdens het ondergaan van chemotherapie en het gebruik van een condoom aanraden tijdens en tot een week na afloop van een kuur. In reactie op het Duitse onderzoek stelde de arts Olivier Mir (van the Cancer Associates with Pregnancy Network France) dat verdere studie naar het effect van chemotherapie bij zwangere vrouwen nog wel nodig is. Onder andere naar de optimale dosis van de medicijnen en langetermijnonderzoek naar het effect op de opgroeiende kinderen.

Tips voor huisgenoten en zorgverleners thuis:

› Vermijd direct contact met urine, stoelgang en braaksel. › Gebruik wegwerp handschoenen bij het schoonmaken van het toilet, het opruimen van braaksel of het verschonen van bedden goed waar braaksel of urine op zit. › Was na gebruik van de handschoenen je handen met water en zeep. › Maak dagelijks de wc schoon. › Zit er (zichtbaar) braaksel of urine in kleding of bedden goed? Spoel deze dan in de wasmachine koud voor. Daarna kan het samen met het gewone wasgoed meegewassen worden.


27

Proef kraamzorg in ziekenhuis Sinds 1 september kunnen ouders in het Maasziekenhuis Pantein in Beugen (Noord-Brabant) kiezen voor kraamzorg in het ziekenhuis. Het gaat om een proef tot maart 2013. Hieraan werken mee: Kraamzorg Pantein, Groene Kruis Kraamzorg en PVG Bemiddelingsburo voor kraamzorg. Het Maasziekenhuis Pantein is het enige ziekenhuis in de regio waar kraamzorg wordt aangeboden. De kraamverzorgende doet de verzorging en de begeleiding van de moeder net zoals ze anders thuis zou doen. De zorg voor het kindje stemt zij af met de kinderverpleegkundige van het ziekenhuis. Desgewenst kan zij ook al bij het kraamgezin thuis taken verrichten. Als eindverantwoordelijke voor de nazorg bezoekt de verloskundige de moeder in het ziekenhuis. Als het kindje binnen acht dagen na de bevalling naar huis mag, wordt de kraamzorg thuis voortgezet. Het is de bedoeling dat één vaste kraamverzorgende gedurende de hele kraamperiode het aanspreekpunt is. Bron: de weekkrant.nl

kraambed kkels in het online en Digitale pri oordig continu

zijn tegenw pasms heeft de Kraamgezinnen Facebook. So en r r de itte aa Tw w e op actief n we sit lfs al zijn eige ze maa by Kr ba d n la re gebo n. Het vakb re de on w be n els in het wereld hem ka er digitale prikk ov en ijv hr sc el tik Neemt zorg wil een ar llie er varingen. ju g aa gr t or ho r merk kraambed en idee toe? Waa uw jo ar na s el k de het aantal prikk slechte maar oo zijn hier van de by at ba W de n? et aa m t je da vrouw niet m aa kr uw jo t . Zi ? Mail je goede kanten iPad op schoot of op pt la de et s hierommaar vooral m en/of anekdote en al rh ve g, in er varingen, men raamzorg.nl ie@vakbladk ct da re ar na trent

Nieuw: Kraamopleiding 2e lijn in 7 dagen

Moeder-kindhuis ‘Het Baken’ open

Het Arnhemse AssiZo Verblijf & Begeleiding opende op 1 oktober de deuren van het moeder-kindhuis ‘Het Baken aan de Kievitsbloemstraat 11 in Arnhem. Het moeder- kindhuis is voor jonge (aanstaande) tienermoeders met een beperking. Deze zwangere tieners zijn nog niet in staat om zelfstandig te wonen en hun kindje te verzorgen. Vaak hebben zij, behalve begeleiding en steun voor het oplossen en verwerken van hun problemen, ook dringend behoefte aan onderdak. Vanuit de bescherming die AssiZo de meisjes biedt wordt er gewerkt aan (begeleid) zelfstandig wonen. De tienermoeders kunnen rekenen op professioneel en vakkundig personeel 24 uur per dag, zeven dagen in de week. Ook worden zij begeleid bij het vinden van een zinvolle dagbesteding.

28 | kraamzorg | 5 2012

Wil jij op een afdeling verloskunde of een geboortecentrum van een algemeen ziekenhuis gaan werken? Of gaat jouw kraamzorgorganisatie nauwer samenwerken met het ziekenhuis, ook voor de inzet van partusassistentie in het ziekenhuis? ROC Midden Nederland en de verlos- en kraamafdeling van het St. Antonius Ziekenhuis ontwikkelden een opleiding voor kraamverzorgenden die in een ziekenhuis (gaan) werken. De eerste lichting van tien tot vijftien deelnemers gaat eind november van start. Naast zeven lesdagen bij ROC Midden Nederland lopen de tien tot vijftien leerlingen drie stagedagen bij St. Antonius Alnatal in Utrecht/ Nieuwegein. Voor meer informatie kun je contact opnemen met: St. Antonius Alnatal, Chantal Dijkhuizen, 088 - 320 64 00, [email protected].

Slimmerzwanger.nl succesvol

Een gezonde leefstijl vergroot de kans op zwangerschap en op het krijgen van een gezond kind en verkleint de risico’s van complicaties. Omdat het niet altijd makkelijk is om je leefstijl te veranderen, lanceerde het Erasmus MC begin dit jaar het persoonlijke coachingsprogramma Slimmer Zwanger (wwwslimmerzwanger.nl). Dit programma bestaat uit een screeningstest en 26 weken coaching per sms en e-mail. Uit de eerste evaluatie blijkt dit programma een groot succes. Inmiddels worden meer dan honderd vrouwen die zwanger zijn of willen worden en hun partners begeleid. Deelnemers krijgen van televisiekok Pierre Wind op maat gemaakte recepten. Verloskundigen en gynaecologen gebruiken de zelftest van het programma in de verloskundige zorgverlening. Deelname wordt door Achmea nu ook vergoed aan niet-Achmea verzekerden. Bron: erasmusmc.nl

NIEUWS van jouw

organisatie

Klim in de pen!

Wil jij jouw belevenissen delen met je vakgenoten? Heb je een eigen kijk op de kraamzorg en een vlotte pen? Dan daagt Kraamzorg jou uit om een column voor ons blad te schrijven! Een column is een tekst waarin de auteur spits en uitdagend zijn of haar ideeën ventileert. Het onderwerp kan alles zijn, zolang het maar met kraamzorg verband houdt. Het kan gaan over iets kleins dat je meemaakt of iets ingrijpends. Ook kun je inspelen op de actualiteit of op trends die jij waarneemt in de praktijk. Je tekst hoeft niet honderd procent grammaticaal correct te zijn. Het belangrijkste is dat je een prikkelend stuk schrijft voor de lezers van Kraamzorg. Stuur je column van 350 woorden naar [email protected] De leukste inzendingen worden gepubliceerd. De redactie bepaalt welke columns het waard zijn om gepubliceerd te worden en welke niet.

voor dit prikbord? raamzorg.nl redactie@vakbladk

Nieuwe voorzitter V&VN VOG Na bijna zes jaar stapte Pauline NieuwenhuizenBerkovits per 1 oktober op als voorzitter van het bestuur van V&VN VOG (Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland). Haar opvolgster is Carin Dansen, obstetrie en gynaecologie (O&G) verpleegkundige in het Academisch Ziekenhuis Maastricht. Pauline: “Met veel plezier en tevredenheid kijk ik terug op een boeiende periode waarin ik het voorzitterschap vervulde naast mijn werk op de verloskamer. Als O&G-verpleegkundige in hart en nieren ben ik blij dat het bestuur van onze beroepsvereniging heeft kunnen bijdragen aan de professionalisering van ons fantastische beroep.”

Fusie pakt g oed uit Ruim vijf jaar geleden bes loten Kraamzo Carinova, Vé rg Twente, rian en Zorg g roep Oude Land te fuse en Nieuwe ren. De nieu we organisa viva Kraamzo tie ging Narg heten en hoorde metee grootste kraa n bij de mzorgorganisa ties van Ned enige hebben er land. Als ze een aane engesloten w namelijk Ove erkgebied, rijssel, in en rondom Gel Noordoostpol derland, de der en delen van Drenthe en Naviva werkt Friesland. met kleine tea ms, afkomstig of een nabije ui t dezelfde buurt als hun cliënten, zoda verzorgenden t kraammet hun gew oonten en cu vertrouwd zijn ltuur . Bron : indekop.nl


29

abonnee

Ben jij nog geen abonnee van het vakblad Kraamzorg? Meld je dan aan vóór 1 december. Dat kan heel eenvoudig op www.vakbladkraamzorg.nl. Je ontvangt dan gratis deze set van 4 unieke Kraamzorg-prentkaarten. Leuk om te versturen naar vrienden of achter te laten in je gezinnen!

fotoreportage

natuurlijk ouderschap hun principes, jouw protocollen

bevallen in Uruzgan

Marokaanse kraamtradities

Verloskundige

elke minuut telt

Babyreanimatie

komt er aan, baby ook…

tips van de KNO-arts • onderzoek donormelk • vaccinatie hepatitis B • koken met chefs

adviezen bij bekkenpijn • tips van dermatoloog en lactatiekundige • kom naar het Kraamcafé

kraamzorg

1

kraamzorg 1 www.vakbladkraamzorg.nl | jaargang 12 - nummer 4 - 2011

www.vakbladkraamzorg.nl | jaargang 12 - nummer 3 - 2011



prentkaarten voor nieuwe abonnees


KRAAMZORG

gratis Vier unieke


dubbeldik dossier zorg bij tweelingen samen slapen kan het veilig?

hoe voorkom je

voorkeurshouding?

stille ondervoeding en weegbeleid • psychosomatisch fysiotherapeut • leren van elkaar


coverKZ2012-met ruggetje.indd 1

Als abonnee ontvang je

vakblad Kraamzorg * 6x * gratis exemplaren van Why’s in de kraamtijd Kraamzorg 2013 * Draaiboek proefmonsters * kraamkalender * digitale nieuwsbrief *

26-04-12 07:52

in de kraamtijd

Poppetjes met pit

draaiboe�binonoeknaklosrt 2013 app obiel kraamzorg

Susan Smit

‘euforie en uitputting wisselen elkaar af’

het eerste half jaar in een nieuwe wereld

m r voor je ijgbaa verkr

Waar zit de uitknop? omgaan met je huilende baby

Dit alles voor slechts

whysonline.nl

* jaargang 03 nr 03 2011

15 euro per jaar!

Deze actie geldt enkel voor nieuwe abonnees, niet bij verlenging of vernieuwing van een bestaand abonnement. Ben je al eerder abonnee geweest, dan geldt deze actie enkel indien je langer dan zes maanden bent uitgeschreven.

30 | kraamzorg | 3 2012


31

advertentie

l a i c e p S

ns op bezoek o

Meld je nu! aan

e onze stand Kom naaarng gratis het nieouewkje en ontv tieve fopspeen-b informa

Waarom... ...zitten er in het fopspeen schildje twee gaten? De 2 gaten in het schildje dienen als extra veiligheid voor het kindje. Wanneer het kindje het toch voor elkaar krijgt om het schildje helemaal in de mond te nemen, dan is er nooit gevaar voor verstikking. Het kindje zal altijd voldoende lucht kunnen halen door deze 2 gaten. Bevestig daarom nooit iets aan deze 2 openingen!

...zit er in een fopspeen een klein ventiel en kan er water in komen? Wanneer er geen ventiel in zou zitten, dan zou het siliconen gedeelte hard blijven waardoor deze geen anatomische functie meer heeft. Door het ventiel kan het zijn dat er af en toe water in de speen komt bij het uitkoken. Dit kan absoluut geen kwaad, het water is dan gesteriliseerd en kan er weer gemakkelijk uitgeduwd worden. Heb je nog meer vragen over de fopspeen. Kom naar onze stand op het Kraamcafé en haal het gratis informatieve fopspeen-boekje op.

presentatie

Cynthia Abma het volledige programma tien workshops

WiN

schrijf je nu in!

een koelkast van Liebherr

Supersterke, duurzame en veilige siliconen 100% vrij van schadelijke stoffen Bisphenol-A, Bisphenol-S, zwavel en weekmakers (Phthalatel)

Voor de kleintjes is alleen het beste goed genoeg Kijk voor verkoopadressen op www.bibi.nl

19 november • 09.00 – 17.00 uur • Meervaart, Amsterdam • 20 euro 5 2012 | kraamzorg |

33

special kraamcafé Meld je aan op www.vakbladkraamzorg.nl

P

kraamcafé › 09.00

rogramma

deuren open, koffie en informatiemarkt

› 10.00

start programma in de grote zaal gepresenteerd door Cynthia Abma met: Barbara Wijsen, algemeen secretaris van het College Perinatale Zorg (CPZ) Kraamzorg en de ontwikkelingen in de geboortezorg Angela Verbeeten, voorzitter beroepsvereniging van verloskundigen KNOV Kraamzorg en verloskunde slaan de handen ineen Melly Oitzl, bijzonder hoogleraar cognitieve neurobiologie, Universiteit van Amsterdam Hechting in de kraamtijd en het belang van aanraking

› 12.00

lunch en bezoek aan de informatiemarkt

› 13.00

tijdens de middag volg je drie workshopsessies. Elke workshop duurt drie kwartier. workshopronde 1: keuze uit tien workshops meer informatie over de workshops op de volgende pagina’s › 14.00 - 14.45 workshopronde 2: keuze uit tien workshops meer informatie over de workshops op de volgende pagina’s › 15.00 - 15.45 workshopronde 3: keuze uit tien workshops meer informatie over de workshops op de volgende pagina’s

› 13.00 - 13.45

› 16.00

feestelijke afsluiter met aansluitend borrel

Wijzigingen voorbehouden. Kijk voor alle informatie op www.kraamcafe.nl

Het Kraamcafé wordt mede mogelijk gemaakt door

34 | kraamzorg | 5 2012

aanmelden Er zijn nog plaatsen beschikbaar, dus meld je gelijk aan. Ga naar www.vakbladkraamzorg.nl Je ontvangt meteen een mail ter bevestiging. Let op: dit is tegelijk je entreebewijs.

de locatie Theater- en congreszaal Meervaart in Amsterdam is makkelijk te bereiken, zowel met het openbaar vervoer als met de auto. Er is parkeergelegenheid in de overdekte garage (dagkaart 7,50 euro). Plan je route op www.meervaart.nl

workshops reserveren! Na aanmelding voor het Kraamcafé ontvang je een e-mail met een persoonlijke link naar de workshop-aanmeldpagina. Daar kun je drie workshops kiezen die jij wilt volgen en meteen je plaats reserveren. Je krijgt hiervan een bevestiging via de mail. Vergeet niet om op 19 november je entreebewijs en je workshopreserveringen mee te nemen.

“A

ls ik kraamverzorgende was, zou ik het Kraamcafé niet willen missen” Cynthia Abma:

Cynthia Abma is bekend als actrice van tv-series, zoals Goede tijden, slechte tijden, de Erfenis en Spoorloos en als presentatrice van het wekelijkse lifestyleprogramma 4me van RTL4. Cynthia: “Hartstikke leuk dat ik het Kraamcafé voor de tweede keer mag presenteren! Ik vond het vorig jaar een ongelooflijk leuke dag en volg sindsdien Siska de Rijke op Twitter. Kraamverzorgenden zijn heel enthousiaste en leergierige dames. Het Kraamcafé is voor hen een dagje uit met collega’s, een plek waar ze nieuwe ideeën opdoen en ervaringen uitwisselen. De dag biedt een mooie mix: met naast een heel inhoudelijk programma ook nog de informatiemarkt waar je lekker kunt shoppen; welke vrouw wil dat nou niet? Grappig was dat er vorig jaar één man tussen de vele vrouwen zat. En op een van de eerste rijen spotte ik meteen mijn eigen lactatiekundige, ik herkende haar gelijk. Mijn eigen zoons zijn nu drie en acht jaar. De jongste is nu ook uit de luiers. Het Kraamcafé deed me vorig jaar beseffen hoe snel de tijd gaat. Die eerste tijd is zo bijzonder, maar ook zo onzeker. De slapeloze nachten… ik ben aan één kant wel blij dat het achter me ligt. Vorig jaar mocht ik aan het eind van de dag ook nog een prachtig bed weggeven. Toen voelde ik me bijna Oprah Winfrey.” fotografie Nick van Ormondt


35

special kraamcafé

schrijf je in voor de workshops

Hoofdsprekers

Kraamcafé

› Barbara Wijsen algemeen secretaris van het College Perinatale Zorg (CPZ) Kraamzorg en de ontwikkelingen in de geboortezorg

Het CPZ ging vorig jaar van start met als opdracht: de babysterfte in Nederland te verminderen. Barbara Wijsen: “Wij geven uitvoering aan het rapport ‘Een Goed Begin’ van de stuurgroep Zwangerschap en Geboorte. De stuurgroep constateerde begin 2010 dat de geboortezorg beter moet. De kwaliteit van zorg wordt bepaald door de hele zorgketen: de professionals binnen de keten moeten daarom intensiever samenwerken. Ze moeten gelijkwaardig met elkaar optrekken. Hier wringt de schoen, want in de kraamzorg worden de verhoudingen niet altijd als gelijkwaardig ervaren. Jullie zijn nog te veel de stille kracht. Mijn oproep aan de kraamzorg is: kruip uit je schulp, laat je professionele veren zien, praat, denk, doe mee!” › Angela Verbeeten voorzitter beroepsvereniging van verloskundigen KNOV Kraamzorg en verloskunde slaan de handen ineen

“Hoe loopt onze samenwerking? Het is belangrijk om vanuit het veld te horen of we op de goede weg zijn. Daarom verheug ik mij op het Kraamcafé. We streven met z’n allen naar integrale zorg. Het kwaliteitskader vervroegde partusondersteuning heeft daaraan duidelijk een impuls gegeven. De volgende stap is om de samenwerking tussen kraamzorg en verloskunde verder uit te werken. Sessies met verloskundigen en kraamverzorgenden gaven een duidelijk beeld van de knelpunten, maar vooral ook van de kansen die verdere samenwerking biedt. We willen dat elke zwangere al kennismaakt met haar kraamverzorgende en met de verloskundige die haar bevalling (continue) begeleidt. Door onze krachten te bundelen, kunnen we dat bereiken!” › Melly Oitzl bijzonder hoogleraar in de cognitieve neurobiologie, UvA Hechting in de kraamtijd en het belang van aanraking

workshop 1 Preventie van slaapproblemen en excessief huilen

Bregje van Sleuwen, bioloog en onderzoeker TNO “De kraamverzorgende staat aan de basis van een gezonde slaap”, zegt Bregje van Sleuwen. Zij houdt zich vooral bezig met huilen van baby’s, slaapproblemen van jonge kinderen en preventie van het Shaken Baby Syndroom. “Kinderen in Nederland slapen steeds minder. Een kortere slaapduur brengt allerlei risico’s met zich mee, zoals een verhoogde kans op overgewicht of een verstoorde ontwikkeling. TNO onderzoekt het effect van vroege voorlichting op het verkrijgen van een gezond slaappatroon. Doel is het maken van adviezen voor jonge ouders ter voorkomen van slaapproblemen. In de workshop vertel ik de eerste onderzoeksresultaten en hoe jij als kraamverzorgende ouders kunt ondersteunen in het opbouwen van een gezonde slaap.”

workshop 2 Veilig slapen

Marijn Blaisse, trainer en adviseur VeiligheidNL “De adviezen van professionals aan jonge ouders leverden in de laatste dertig jaar een belangrijke bijdrage aan het terugdringen van wiegendood. Daarom is het belangrijk dat professionals up-to-date zijn. In de workshop komen de meest actuele adviezen op het gebied van veilig slapen aan bod. Ook ga ik in op de veiligheid van de nieuwste slaapproducten. Als trainer en adviseur bij VeiligheidNL geef ik ook adviesvaardigheidstrainingen aan kraamverzorgenden, zodat hun adviezen ook echt iets teweegbrengen bij de jonge ouders. Ik verheug me erop om op het Kraamcafé met jullie in gesprek te gaan, en te horen wat jullie in de praktijk tegenkomen.”

workshop 3 Preventiecampagne Shaken Baby Syndroom

Monique L’Hoir, klinisch pedagoog/psychotherapeut en onderzoeker TNO “TNO ontwikkelde in samenwerking met het vakblad Kraamzorg en filmmakers Jongens van De Wit een campagne om nieuwe ouders bewust te maken van hun reactie op het huilgedrag van hun baby en hoe ze daarmee om kunnen gaan. Doel is het aantal gevallen van Shaken Baby Syndroom aanzienlijk te verminderen. De voorlichtingsmaterialen - een dvd en folder - zijn in pilots getest. In de workshop vertel ik over de eerste ervaringen en hoe de campagne verder zal worden uitgerold in de kraamzorg. Jullie staan aan de basis van een veilige start voor ieder kind.”

workshop 4 Andere culturen, andere vaardigheden

Eva van Ooijen, cultureel antropoloog en intercultureel trainer bij het Koninklijk Instituut voor de Tropen, en Dineke Korfker, medisch antropoloog, verloskundige en onderzoeker bij TNO “Juist in de kraamtijd grijpen mensen terug naar wat ze van huis uit geleerd hebben. Geboorterituelen uit andere culturen kunnen vreemd op ons overkomen of zelfs haaks staan op wat wij hier in Nederland belangrijk of veilig vinden. Toch kunnen gebruiken die eerst gek lijken, best nut hebben en meehelpen om een gezin weer op de been te krijgen. Tijdens de workshop werpen we een blik in de spiegel: met welke waarden stap jij een gezin binnen? Wie zich bewust is van culturele verschillen en focust op overeenkomsten, slaagt erin om samen met het kraamgezin tot werkbare oplossingen te komen.”

Welke invloed heeft stress op emotie, leervermogen en geheugen? Die vraag staat centraal in het onderzoek van Melly Oitzl. Ze onderzoekt hiervoor bijvoorbeeld de invloed van postnatale stress bij knaagdieren. Daarbij analyseert ze niet alleen het gedrag van de beestjes, ze kijkt ook naar de hormonen die ze aanmaken, de chemische verbindingen en stofwisselingsprocessen in hun lichaam en zelfs naar de processen in hun cellen. Melly: “Aan de hand van mijn dierstudies laat ik zien hoe belangrijk de eerste veertien dagen na de geboorte zijn. Nestgeur en aanraking brengen de band tussen ouder en kind tot stand. Het bepaalt hoe krachtig iemand later in het leven staat.”

36 | kraamzorg | 5 2012


37

special kraamcafé

schrijf je in voor de workshops

workshop 5 Te weinig of toch te veel? Over valkuilen en goed signaleren

Simone Compier, lactatiekundige ibclc, docent aan de Hogeschool Utrecht en eigenaar van kraambureau en borstvoedingspraktijk Mammae Mia te Amsterdam “In de zorg voor borstvoeding krijg je geregeld signalen van de kraamvrouw, die je op verschillende manieren kunt interpreteren. Vraag je niet goed door, dan zetten die signalen je op het verkeerde spoor. Dit heeft gevolgen voor je beleid en dus ook voor de conditie van moeder en kind. Door middel van een echt gebeurd verhaal laat ik zien dat overproductie veel overeenkomsten heeft met te weinig melkinname. Hoe voorkom je dat je te snel conclusies trekt en zorg je dat je goed blijft signaleren?”

38 | kraamzorg | 5 2012

workshop 6 Acute verloskundige situaties oefenen

Barbara Havenith en Jacobien van der Ploeg van CAVE (Cursus Acute Verloskunde) Een fluxus na een bevalling, een schouderdystocie of een babyreanimatie thuis, dat is een ernstig probleem. Snel en adequaat handelen door de verloskundige en haar team is dan vereist. De kraamverzorgende is een belangrijke speler in dit team. Barbara Havenith en Jacobien van der Ploeg ontwikkelden een cursus acute verloskunde voor kraamverzorgenden; deze cursus is gestoeld op de cursus acute verloskunde voor verloskundigen. Kom in deze workshop kennis maken met deze methode.

workshop 7 Infectiepreventie in het kraambed Maria Pel, gynaecoloog en perinatoloog in het AMC

“Kraamzorg is een belangrijk onderdeel van de Nederlandse verloskundige zorg. Daaraan wil ik graag mij bijdrage leveren. In deze workshop vertel ik over mijn held, Ignaz Semmelweis. Deze Hongaarse arts in het Keizerrijk Oostenrijk was de bestrijder van de kraamvrouwenkoorts en daarmee de redder van duizenden moeders. Het is een historisch verhaal met een boodschap die ook nu nog actueel is: was je handen! GroepA-streptokok is nog steeds een levensbedreigende infectie. Met goede hygiënezorg kun je veel ellende voorkomen.”

workshop 8 Richtlijn preventie voorkeurshouding en schedelvervorming

Magda Boere-Boonekamp van TNO en kinderfysiotherapeut Leo van Vlimmeren van het UMC St Radboud Nijmegen Magda Boere-Boonekamp en Leo van Vlimmeren begeleiden samen de studie naar het effect van helmtherapie. Beiden waren betrokken bij de redactie van de richtlijn Voorkeurshouding en schedelvervorming van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid. “Kraamverzorgenden spelen een unieke rol bij de preventie en vroegsignalering van voorkeurshouding en schedelvervorming. Het is zo belangrijk dat zij het goede voorbeeld geven. Zij kunnen ouders in alle rust voordoen hoe zij hun baby kunnen vasthouden, hanteren en laten liggen. In deze workshop benoemen wij de belangrijkste punten uit de richtlijn en gaan we vooral in op wat relevant is voor de kraamzorg.”

workshop 9 Continue begeleiding van de barende

workshop 10 Hoe je het bekken helpt herstellen

verloskundigen Mieke Beentjes en Margriet Weide van de KNOV

Djoeke Numan, oefentherapeut Mensendieck en bekkentherapeut

“Continue begeleiding tijdens de baring heeft veel voordelen voor bevallende vrouw. Het is dan ook een van de aanbevelingen van de stuurgroep Zwangerschap en geboorte. Met ons project ‘De kracht van begeleiding’ proberen wij continue begeleiding tijdens de baring op de kaart te zetten. Elke cliënt heeft daar recht op. Tijdens onze workshop willen wij hierover graag met Kraamcafébezoekers in gesprek. Samen met de verloskundigen kunnen zij immers voor die begeleiding zorgen. We gaan in op de voordelen en aandachtspunten. De ervaringen van de deelnemers zullen centraal staan: Waar lopen ze tegenaan? Wat zouden ze willen? Hoe zien zij hun eigen bijdrage?”

“Zwangerschap en bevalling verzwakken het bekken. De spieren rond het bekken, zoals buik, billen, rug en bekkenbodem hebben daarom aandacht nodig. Na de bevalling kunnen er restproblemen en ongemakken bestaan, zoals pijn rond het bekken of de onderrug, pijn of problemen bij plassen en toiletgang, moeilijk opstaan en gaan zitten of liggen, of ongemakken in de buik zelf. Welke adviezen en oefeningen kun je moeders geven, die last hebben van specifieke ongemakken? Het gaat hierbij bijvoorbeeld om zaken als hoe de baby te tillen en vast te houden, houdingen, en plasgedrag en toiletgang. Ik hoop jullie allen te zien bij het Kraamcafé!”


39

In-vitrofertilisatie. trends in. chemo & kraamtijd. mindfulness. Workshops & programma. geruststellende feiten. zorg met aandacht

Recommend Documents