Educatief programma Feiten & meningen Handleiding voor docenten De tentoonstelling Zwart&Wit is een tentoonstelling die vragen oproept, meningen laat horen en feiten presenteert. Het educatief programma in de tentoonstelling oefent de leerlingen in het onderscheiden van feiten en meningen. Doelen 1. De leerlingen kunnen feiten en meningen in de tentoonstelling onderscheiden. 2. De leerlingen kunnen vier voorbeelden noemen uit de periode 1863-1990 waaruit blijkt hoe zwart en wit met elkaar samenleefden in Nederland. Discussie op school De tentoonstelling zit vol met onderwerpen waar over gediscussieerd kan worden. Na het museumbezoek kunnen de leerlingen op school, onder leiding van de docent over een aantal onderwerpen discussiëren in de klas. De klas is door de beslotenheid ervan een betere plek om te discussiëren dan het museum. In één deel van het programma verzamelen de leerlingen feiten en meningen. Die gegevens kunnen ze later in de klas gebruiken in die discussies. Omdat de leerlingen niet allemaal hetzelfde deel van de tentoonstellingen onderzoeken, zijn er groepjes specialisten. Die kunnen later in de klas het onderwerp inleiden en vertellen welke feiten en meningen er daarover zijn. In een bijlage staat een aantal stellingen aan de hand waarvan de discussie gevoerd kan worden. Daarin staat ook een aantal tips over het voeren van een discussie in de klas.
Praktisch Het programma in de tentoonstelling duurt ongeveer 75 minuten. Maximaal kunnen er 30 leerlingen tegelijk de tentoonstelling in. Het programma bestaat uit twee delen: een rondleiding en een deel waarin kleine groepjes leerlingen een deel van de tentoonstelling bekijken. Daarbij krijgen ze een formulier dat hun helpt om feiten en meningen in de tentoonstelling te vinden. De formulieren vindt u in de bijlage. Per groepje van maximaal 15 gaat er een museumdocent mee. De museumdocent leidt de leerlingen rond en begeleidt het deel waarin de leerlingen op zoek gaan naar feiten en meningen.
Discussiëren in de klas Discussiëren in de klas is niet gemakkelijk. De ene docent zal er meer moeite mee hebben dan de andere. Het leiden van een discussie is ook niet eenvoudig. Als er duidelijke regels zijn en ieder zichzelf en de ander daaraan houdt, kun je een eind komen. Vier onderwerpen In de tentoonstelling zijn vier onderdelen over hedendaags Nederland. Elk groepje verzamelde feiten en meningen in dat deel van de tentoonstelling. De onderdelen waren: ● Uiterlijk ● Delen ● Zwarte Piet ● Ben ik wit of ben ik zwart Voorbeeld Hieronder staat een voorbeeld van een manier om de discussie in de klas interessant te maken en te houden. De rol van de docent is daarbij essentieel. Discussies kunnen emotioneel worden, of op de man gespeeld. Er zijn leerlingen die hun mening erg goed kunnen verwoorden. Anderen kunnen dat niet. Zorg dat ook die leerlingen aan het woord komen. Een goede tip is ook: las denkpauzes in. Geef leerlingen dus de kans om eerst na te denken voor er weer verder gepraat wordt. Benieuwd Het Tropenmuseum is erg benieuwd naar de discussies in de klas naar aanleiding van het bezoek aan de tentoonstelling Zwart & Wit. We stellen het op prijs als u laat weten wat uw ervaringen zijn. Stuur uw ervaringen naar
[email protected]
Voorbeeld van een discussie in de klas Voorbereiding 1. Verdeel de klas in groepjes die hetzelfde deel van de tentoonstelling hebben onderzocht en er feiten en meningen hebben verzameld. Laat ze daarbij hun ingevulde formulieren gebruiken met wat ze gevonden hebben in de tentoonstelling Zwart & Wit. 2. De opdracht in het museum was om feiten en meningen in de tentoonstelling te verzamelen. Soms werd ze ook gevraagd na te denken en hun mening te formuleren. Geef de leerlingen eerst tijd om hun vondsten met elkaar te delen en op een rij te zetten. 3. Laat de leerlingen per groepje een stelling formuleren. Hieronder staan een stel voorbeeldstellingen. De stellingen moeten prikkelend zijn, dat wil zeggen: maak stellingen waar zeker niet iedereen het mee eens is. Omdat er vier groepjes waren komen hier vier stellingen uit, elk over een ander onderwerp. Discussie 4. Geef per groepje de opdracht één iemand de argumenten voor en een ander de argumenten tegen te laten verdedigen. Het interessantst is het als dat niet de mening is van de leerling zelf. Zo koppel je de mening van die leerling los van de argumenten van een ander. De kans is zo groter dat de discussie zuiver blijft. Dit presenteren van de stelling en de voors en tegens is begin van de discussie. Andere leerlingen kunnen alvast bedenken met wie ze het eens zijn. 5. De discussie zelf begint met de vraag wie wil reageren op de stellingen en op de argumenten van de twee leerlingen. 6. Maak als dat kan steeds een leerling discussieleider. Geef deze leerling alle macht om het gesprek stil te leggen, iemand de beurt te geven en vragen te stellen. Belangrijk is dat zij feiten en meningen steeds benoemen. Dit is een lastige taak. Als dat voor de leerlingen te moeilijk is kan de docent zelf ook deze taak op zich nemen.
7. Tijdens de discussie is het belangrijk dat de discussieleider af en toe samenvat wat iemand zei. Daarnaast moet hij ervoor zorgen dat de discussie wel blijft gaan over de stelling. Hierin kan de docent ook een rol spelen. 8. Discussies kunnen eindeloos duren. Maak daarom een strak tijdsplan. Niet meer dan een kwartier per stelling. Een klok of een stopwatch die iedereen kan zien, werkt erg goed. Dan is niemand spelbreker, maar is de klok de baas. Laat een leerling de klok bedienen. In het discussieprogramma Het Lagerhuis was dit een beproefd middel. 9. Ruim tijd in om de discussie af te ronden en de verschillende meningen en feiten op een rijtje te zetten. Benoem daarbij vooral ook het proces van de discussie: luisterde iedereen naar de argumenten van een ander? Interessant is ook om te vragen of er leerlingen zijn die hun mening naar aanleiding van de discussie hebben bijgesteld. Voorbeelden van stellingen ● Zwarte Piet moet blijven ● Je eigen kleur heeft invloed op wie je bewondert ● Als je zwart bent moet je voorrang krijgen bij sollicitaties ● Je huidskleur heeft niets te maken met wie je bent ● Je uiterlijk is bepalend voor je succes in de maatschappij ● Festivals voor Surinamers sluiten andere bezoekers uit ● Het Muziektheater in Amsterdam moet zorgen dat er meer donkere mensen naar de opera komen ● De mening van een ander is ook een feit
Uiterlijk In dit deel van de tentoonstelling gaat het over uiterlijk. Welke meningen en feiten vindt je hier over dit onderwerp?
Bepaalt je uiterlijk je succes?
Is het goed om je uiterlijk aan te passen?
Nemen werkgevers liever mensen aan die op hen lijken? In de tentoonstelling vind je uitspraken van Melek Usta en Orgeon Waterberg hierover. Zijn dat meningen of feiten?
Bestaan er witte en zwarte rollen in de film en in het theater? In de tentoonstelling vindt je uitspraken van Raymi Sambo en Janusz Gosschalk hierover. Zijn dat meningen of feiten?
Tip: speel het stereotypenspel Wie van de 3 en ontdek of jij mensen beoordeelt op hun uiterlijk.
Delen In dit deel van de tentoonstelling gaat het over delen. Welke meningen en feiten vindt je in de tentoonstelling over dit onderwerp?
In de tentoonstelling worden witte plekken en zwarte plekken genoemd? Welke zijn dat? Waarom zijn ze wit of zwart?
Is het goed dat die plekken wit of zwart zijn?
Je hoort twee persoonlijke verhalen (van Kimberley Piqué en Ernestine Comvalius). Welke mening hebben zij hierover? En welke feiten noemen ze?
Heeft je eigen uiterlijk invloed op wie je bewondert?
Tip: Bedenk op welke (openbare) plekken jij je thuis voelt. Heeft dat te maken met het uiterlijk van de anderen die daar zijn?
Zwarte Piet In dit deel van de tentoonstelling gaat het over Zwarte Piet. Welke meningen en feiten vind je hier over dit onderwerp?
Waarom zijn mensen tegen Zwarte Piet? Kun je een paar argumenten opschrijven? Wat zijn feiten? Wat zijn meningen?
Waarom zijn mensen voor Zwarte Piet? Kun je een paar argumenten opschrijven? Wat zijn feiten? Wat zijn meningen?
Welke oplossingen zijn er te vinden in de tentoonstelling?
Welke oplossingen kun jij bedenken?
Tip: Humor is een manier om met deze discussie om te gaan. Je ziet Dominee Gremdaat en een clip van Boom Chicago. Wat is hun mening?
Wie is wit en wie is zwart Op het ronde podium zie je allerlei definities over zwart en wit. In de ruimte rond het podium staan portretten van mensen die iets over zichzelf zeggen. Zijn ze wit of zwart? Welke feiten en welke meningen hoor en zie je?
Waarom noemt iemand zich zwart? Zoek voorbeelden.
Waarom noemt iemand zich wit? Zoek voorbeelden
Wie bepaalt of iemand zwart is of wit?
Is zwart negatief en wit positief?
Tip: Praat met je klasgenoten die ook dit deel van de tentoonstelling onderzoeken. Wat antwoorden zij op de vraag: ben jij wit of ben jij zwart.
