I. Voor u, burgemeester

www.besafe.be

I. Voor u, burgemeester Vragen over camerabewaking in openbare ruimtes

Voorwoord

Maar kunnen de camera’s dergelijke beloftes wel nakomen ? Op basis van de wetenschappelijke studies die tot nu toe zijn uitgevoerd, kan op deze vraag geen eenduidig antwoord worden geformuleerd. Dit antwoord is immers afhankelijk van verschillende parameters, zoals de geviseerde criminaliteitsvorm.1 Camerabewaking is dus geen mirakeloplossing maar een instrument binnen een integrale aanpak. Om de doeltreffendheid van een systeem van bewakingscamera’s te garanderen, moet dus met alle aspecten rekening worden gehouden. Een hoogtechnologische camera die op een slechte plaats wordt geïnstalleerd, zonder duidelijk doel, zonder organisatorische en opvolgingsmaatregelen, zal veel geld kosten maar geen resultaat opleveren. Een systeem van camerabewaking kan immers slechts doeltreffend zijn als het past in een ruimer beleid, in een groter geheel van coherente preventieve maatregelen en in een gemeenschappelijke aanpak. Met het actieplan Camera Consult, wil de Directie Lokale Integrale Veiligheid van de FOD Binnenlandse Zaken de gemeenten stap voor stap ondersteunen bij het opstarten van een denkproces door hen objectief en kwalitatief advies op maat te bezorgen. In het kader van dit actieplan werd een groep deskundigen, bestaande uit vertegenwoordigers van de lokale en federale politie, van de gemeenten en uit de privésector, opgericht. Deze deskundigen hebben de gelegenheid gehad om audits te verrichten in 5 referentiesteden en –gemeenten die reeds ervaring hebben met camerabewaking. Deze bezoeken hebben geleid tot het opstellen van een methodologische gids die maximaal overeenstemt met de werkelijkheid en beantwoordt aan de behoeften, verwachtingen en moeilijkheden van de lokale actoren.

Gids camerabewaking - Burgemeester

In goed twintig jaar tijd zijn bewakingscamera’s, die hoofdzakelijk werden gebruikt in private ruimtes (banken, handelscentra, privéwoningen, …), ook steeds meer operationeel in openbare ruimtes. In de meeste gevallen hebben de lokale overheden die deze camera’s installeren dezelfde ambities: de criminaliteit bestrijden, overlast verminderen, het gevoel van onveiligheid terugdringen of het onderzoek en de interventies van de politiediensten verbeteren.

Deze gids streeft ernaar een bron van interessante informatie te zijn voor elke lokale overheid die een project van camerabewaking in openbare ruimtes wenst te lanceren. Deze gids biedt de lezer zowel waardevolle informatie omtrent de globale veiligheidsstrategie rond camerabewaking, maar ook omtrent het proces tot implementatie van het project en het wettelijk en technisch kader. Net als de technologie van camerabewaking, zal deze gids voortdurend evolueren. U zult op de hoogte gehouden worden van de aanpassingen via onze website: www.besafe.be. Wij kunnen ons evenwel maar verrijken als wij gevoed worden met ervaringen, instrumenten en goede praktijken van de lokale actoren. Ik zou u dan ook willen aanmoedigen om uw vragen, opmerkingen, voorstellen van toevoegingen, instrumenten en goede praktijken naar het volgende adres te sturen: [email protected] Vooraleer af te sluiten zou ik nog de burgemeesters van de steden Moeskroen en Sint-Truiden aan het woord willen laten om hun standpunten te geven over het al dan niet gebruiken van camerabewaking in openbare ruimtes. Hun opmerkingen en reflecties zullen ongetwijfeld de gesprekken hierover bevorderen. Tenslotte hoop ik dat deze gids iedere betrokkene, van projectbeheerder camerabewaking tot burgemeester, de nodige ondersteuning zal bieden bij de ontwikkeling van hun lokale projecten. Philip Willekens Directeur, Directie Lokale Integrale Veiligheid Algemene Directie Veiligheid en Preventie 1 Volgens bepaalde studies zou camerabewaking als preventiemaatregel meer impact hebben in de strijd tegen misdrijven tegen goederen en vandalisme dan in de strijd tegen feiten van geweld, die vaak impulsiever worden gepleegd.

3


Binnen de stad Moeskroen hebben de overheden de sterke gemeentelijke verankering van het systeem van camerabewaking

Zaken contact met mij opgenomen om, samen met mijn diensten, een gids over camerabewaking in de

in de verf willen laten zetten. In dit opzicht bevindt de centrale van camerabewaking zich bijvoorbeeld in de lokalen van het

openbare ruimte uit te werken die bestemd is voor de lokale overheden en besluitvormers. En nu zijn we

gemeentebestuur.

zover…

Het is ook met dit doel dat de gemeenteraad een ethisch comité heeft opgericht en onlangs nog een code van goede praktijken

De gids is volledig, praktisch en verlevendigd met nuttige referenties naar ervaringen en bestaande

en ethiek heeft gestemd.

beste praktijken. Dagelijks waakt een stuurgroep over het goede gebruik van het systeem die wordt voorgezeten door de korpschef van de De verwezenlijking van deze gids was een werk van lange adem waarbij methodisch en kritisch tewerk is gegaan.

politiezone. Hij vertegenwoordigt de volledige betrokkenheid van de politiezone bij het project van camerabewaking in de stad.

Het initiatief dient des te meer in de kijker te worden gezet aangezien een dergelijk werk momenteel niet bestaat in België

Deze formule biedt een grote garantie met betrekking tot het veilig gebruik van het systeem, voor zover zij eveneens verschillende

noch in andere landen waar camerabewaking in de openbare ruimtes toch een dagelijkse realiteit is.

tussenkomende partijen responsabiliseert voor het onderhoud van de infrastructuur.

Door de verschijning van dit document wordt iedereen die vragen heeft over de plaatsing van camerabewakingssysteem in een stad of gemeente voldoende ingelicht. Het zal eveneens aanleiding geven tot denkwerk bij de overheden die, zoals

Is camerabewaking in de openbare ruimtes efficiënt ?

in Moeskroen, hebben beslist om camerabewaking te gebruiken in hun veiligheidsaanpak, maar die zich evenwel regelmatig

Het is onmogelijk om de vraag te beantwoorden als de vraag niet wordt gesteld vanuit een bijzondere invalshoek of in verband

vragen stellen over de te nemen keuzes of de te overwegen ontwikkelingen.

met een welbepaald doel.

Want inderdaad, welke oplossingen zijn goed om de strijd tegen onveiligheid aan te gaan ? Het is niet vanzelfsprekend om hier

Deze gids zal ongetwijfeld verduidelijking brengen, iets wat iedereen zal weten te waarderen.


Enkele maanden geleden heeft de Algemene Directie Veiligheid en Preventie van de FOD Binnenlandse

een antwoord op te geven en er zijn zeker meerdere antwoorden mogelijk. Het antwoord is gebaseerd op de analyse van de specifieke lokale context en op de ontwikkeling van projecten op maat in een geïntegreerde en integrale aanpak van de fenomenen.

Alfred Gadenne

Ik denk dat het op lokaal niveau juist hier is dat de rol van de burgemeester heel belangrijk is, als dirigent, maar ook als hoek-

Burgemeester

steen van de lokale initiatieven.

Stad Moeskroen

Het is in deze geest dat de stad Moeskroen zich in 2004 gestort heeft op de plaatsing van een systeem van camerabewaking in de openbare ruimtes, dat momenteel is uitgerust met 53 camera’s. Camera’s regelen natuurlijk niet alles. Het is niet hét instrument in de strijd tegen criminaliteit, overlast en onveiligheid… Camera bewaking in de openbare ruimtes heeft immers maar zin in het licht van een ruime aanpak van veiligheidsproblemen. En het kan zijn nut maar bewijzen als men het beschouwt als één van de schakels of één van de tools waarmee de veiligheidsketen wordt versterkt. In deze context is het belangrijk om, naast de grote investeringen die deze systemen vragen, te wijzen op de noodzaak om deze bijna van dag tot dag op te volgen, samen met alle betrokken actoren (verkozenen, gemeentelijke diensten, gemeenschapswachten, stadsstewards, politiediensten).

4

5


burgemeesters vanuit de Federale Overheidsdienst (FOD) Binnenlandse Zaken. Dit zou vaker en rond meer thema’s moeten gebeuren. Zulke handleidingen, zoals ook deze rond de problematiek van het al dan niet inzetten van camera’s in het lokaal veiligheidsbeleid, moeten wel voldoende praktisch opgezet worden en mogen niet

Wij houden eraan iedereen te bedanken die actief heeft meegewerkt aan de verwezenlijking van het project Camera Consult. Dankzij hun betrokkenheid bij het project hebben wij deze gids kunnen opstellen. De volgende personen hebben meegewerkt aan het project:

te omvangrijk en/of te technisch zijn. Burgemeesters moeten beleidslijnen uittekenen, de technische aspecten zijn (in dit geval) voor de korpschefs. Bovendien wordt het besturen van gemeenten en steden over het algemeen en in het bijzonder voor burgemeesters steeds meer ingewikkeld en moeilijker, om dan nog niet te spreken over de toenemende (persoonlijke) verantwoordelijkheid. Wat mij betreft, tast deze evolutie zelfs een stuk het democratisch gehalte van het gemeentebeleid aan, omdat enkel professionele politici alles nog enigszins kunnen (op)volgen. Met publicaties zoals deze moet hier rekening mee gehouden worden, willen ze niet onmiddellijk bij de administratie, in dit geval (meestal) bij de lokale politiezones, of in een boekenkast terecht komen. Voor een burgemeester is het belangrijk om het inzetten van eventuele camera’s in het globaal veiligheidsbeleid te kunnen inschatten qua impact op het aantal politiemensen en de benutting ervan in een gemeente/stad en/of lokale politiezone. Per definitie wordt er bijna van uitgegaan dat het inschakelen van camera’s minder (politie)personeel vergt. Nochtans is dit niet zo: de beelden moeten ook bekeken en geanalyseerd worden. Er komen steeds meer en meer privé-partners op het terrein qua adviezen rond cameragebruik. Daarenboven zijn de technische evoluties nog nauwelijks bij te houden. Vanuit mijn ideologische achtergrond en mijn visie dat het veiligheidsbeleid in principe een zaak van de overheid moet zijn, alleen al maar omwille van de democratische controle, vind ik dit geen goede evolutie. Burgemeesters moeten hier wat mij betreft voor ‘gewaarschuwd’ worden. De overheid moet hier zelf voldoende knowhow opdoen. Camera’s plaatsen klinkt op korte termijn misschien populair bij de bevolking, maar op langere termijn is het effect ervan nauwelijks gemeten. Voor mij nog maar eens een pleidooi om dringend een politiek en maatschappelijk debat te houden over de verhoudingen tussen de privé-sector en de overheid in het veiligheidslandschap. De wetgever moet de ambitie hebben om hier voorop te lopen in plaats van nu steeds wetten te maken over situaties en/of technieken, die in de praktijk op het terrein al lang toegepast worden. Het opnemen van concrete, goede voorbeelden in gemeenten/steden in het buitenland en/of in België kan zulke handleidingen alleen maar praktischer en meer bruikbaar maken voor burgemeesters.

Ludwig Vandenhove

Anthuenis Filip, Burgemeester van Lokeren; Atas Caroline, Attaché, Direction Contentieux et Appui juridique, SPF Intérieur; Beaupere Christian, Chef de corps, police de Liège; Collier Alain, Commissaris PZ Sint-Niklaas; d’Ambrosio Nathalie, Conseiller en technoprévention, commune d’Etterbeek; Delaere Christian, Secrétaire communale, ville de Mouscron; Demeyer Willy, Bourgmestre de Liège; De Raeymaecker Tom, Technopreventief Adviseurs, Vilvoorde; De Smet Dirk, Commissaris - Veiligheidsofficier Lokale Politie Lokeren; De Vos Franck, Directeur du département des Opérations, zone de police Montgomery; De Wolf Vincent, Bourgmestre d’Etterbeek; Flahaux Jean-Jacques, Bourgmestre de Braine-le-Comte; Gadenne Alfred, Bourgmestre de Mouscron; Geraerts Guy, Directeur du centre de gestion des évènements, police de Liège; Guilmot Luc, Fonctionnaire dirigeant du service informatique de la Commune de Braine-le-Comte; Haleng Frédérique, Conseillère, cabinet du Bourgmestre de la Ville de Liège; Janssens Patrick, Burgemeester van Antwerpen; Joseph Jean-Michel, Commissaire Divisionnaire ZP Mouscron; Lévêque Maurice, Commissaire divisionnaire ZP Ottignies-Louvain-la-Neuve; Mertens Laurent, Conseiller en technoprévention, Koekelberg; Renwa Daniel, Directeur du Plan Zonal de Sécurité, police de Liège; Roland Jean-Luc, Bourgmestre d’Ottignies-Louvain-la-Neuve;

Ruypers Hubert, Diensthoofd Telecommunicatiecentrum, Lokale Politie Antwerpen; Sabbe Dirk, Alia Security; Snoeck Christof, Diensthoofd Integrale Veiligheid, Stad Lokeren; Stals Rudy, ALIA Security; Tossings Armand, Responsable du service de prévention, police de Liège; Van den Eynde Peter, Commission de protection de la vie privée; Vandenhove Ludwig, Burgemeester van Sint-Tuid; Van der Stock Eddy, Informatieveiligheidsconsulent Stad Lokeren, Diensthoofd ICT; Vandierendonck Philippe, Hoofdinspecteur Lokale Politie Damme-Knokke-Heist; Van Lierde Gilles, Gerechtelijk commissaris, Directie van de technische en Wetenschappelijke Politie, Federale gerechtelijke Politie; Vanmedegael Jan, Gerechtelijk commissaris, Directie van de technische en Wetenschappelijke Politie, Federale gerechtelijke Politie; Vlietinck Eefje, Bedrijfseenheid Samen Leven, Stad Antwerpen; Wouters Koen, Commissaris Politiezone Leuven.


Ik vind het goed dat er zo een praktische handleiding rond het cameragebruik gemaakt wordt voor

Redactie: Deroover Marijke - D’hauwe Lieven - Grimmeau Cathy Murengerantwari Sylvie - Valerio Eric - Vanbesien Didier Coördinatie: Willekens Philip, Directeur van de Directie Lokale Integrale Veiligheid

Burgemeester Stad Sint-Truiden

6

7


INHOUD

Voor wie is deze gids bestemd ?

II. Voor u, burgemeester: Vragen over camerabewaking

Deze gids richt zich tot de lokale overheden die een camerabewaking systeem in openbare ruimtes willen ontwikkelen. Gemeenten die hun systeem reeds hebben ontwikkeld, kunnen echter ook gebruik maken van deze gids, met het oog op het perfectioneren van hun systeem. Deze handleiding richt zich tot de burgemeesters, maar ook tot de projectbeheerders die door burgemeesters zullen worden aangesteld om hun systeem van camerabewaking in de gemeente te ontwikkelen.

Hoe is deze gids opgebouwd ? Om het lezen ervan te vergemakkelijken is deze gids onderverdeeld in 5 delen. Het eerste deel, gericht aan de burgemeester, behandelt de belangrijkste vragen in verband met camerabewaking in openbare ruimtes. Deze vragen gaan van de doeltreffendheid van het systeem tot de kostprijs ervan. Het tweede deel richt zich meer tot de verantwoordelijke voor de uitvoering van het project en bevat de 10 onmisbare stappen van het proces voor de installatie van een systeem van camerabewaking. Het derde, meer uitgewerkte deel is het technische luik. Dit richt zich meer bepaald tot de technische verantwoordelijken om hen te helpen bij het specificeren van het project voor camerabewaking.

(CCTV) in openbare ruimtes....................................................10 • Wat betekent de afkorting CCTV ?..........................................10 • Wat verstaan we onder ”openbare ruimtes” in deze gids ?..... 10 • Waarvoor kan camerabewaking dienen ?............................ 11 • Welke vragen moet men zich stellen alvorens een CCTV-project op te starten ?.....................................................13 • Wat is het aandeel van de camerabewaking in de daadwerkelijke daling van de criminaliteit ? In welke plaatsen is ze het meest doeltreffend ? Tegen welke misdrijven wordt ze voornamelijk gebruikt ?.....................14 • Hoeveel kosten de installatie en de uitbating van beveiligingscamera’s in openbare ruimtes ?.......................15 • Hoeveel tijd moet men voorzien om een dergelijk project tot een goed einde te brengen ?..............................16 • Welke stappen dienen gevolgd te worden wanneer men een systeem van camerabewaking wenst te implementeren in openbare ruimtes ?.............................18

Het vierde deel vormt het wettelijk kader inzake de plaatsing en het gebruik van bewakingscamera’s en dient dus perfect gekend te zijn.

II. Voor u, projectbeheerder: De 10 fasen van het proces

In het vijfde deel staan meerdere instrumenten en nationale en internationale goede praktijken waarop u zich kunt inspireren.

III. Voor u, technisch deskundige: Het technisch project


Inleiding

voor de installatie van een systeem van camerabewaking

IV. Voor u, juridisch deskundige: Het wettelijke kader V. Nationale en internationale goede praktijken

8

9


Waarvoor kan camerabewaking dienen ?3 Afschrikken en criminaliteit helpen voorkomen De effectieve bestraffing is een sterk afschrikkende factor. Sommige mensen, met name minderjarige daders, worden zich slechts zeer laat bewust van het risico van bestraffing. Ze hebben geen complexen en gaan gemakkelijk tot het plegen van een feit over. Het feit dat ze weten dat ze in het oog worden gehouden, wijzigt sommige houdingen. Afschrikking is natuurlijk optimaal als de betrokken personen weet hebben van gevallen die dankzij camerabewaking zijn opgehelderd. Camerabewaking is zeer doeltreffend om bepaalde inbreuken, zoals diefstal, vandalisme te voorkomen. Het vermindert ook het

Wat betekent de afkorting CCTV ? De afkorting CCTV staat voor Closed Circuit Television, en betekent dus een camerasysteem op een gesloten circuit. CCTV is een bewakingstechnologie. Het gaat hier meer bepaald om een systeem waarin een reeks camera’s zijn verbonden in een gesloten systeem en waarbij de beelden rechtstreeks kunnen worden bekeken op een of meerdere beeldschermen en parallel kunnen worden geregistreerd op een opslagmedium. De grootste installaties zijn verbonden met een controle-unit van waaruit de operatoren hun waarnemingen uitvoeren op een reeks schermen. Naast het verzamelen van gegevens voor politionele doeleinden, kan dit systeem het subjectieve veiligheidsgevoel verbeteren. Het zorgt tevens voor een betere ontplooiing van de politiemachten, het beter beheer van plaatsen tijdens het bewaren en herstellen van de openbare orde, enz.

geweld tegen personen, zoals diefstal met geweld. Het is bijzonder doeltreffend in afgesloten ruimtes die volledig beveiligd zijn. Vaak wordt het voorbeeld aangehaald van een openbare of private ondergrondse parking, herschilderd en verlicht, waarvan de toegang onder rechtstreeks toezicht staat dankzij camerabewaking.


I. Voor u, Burgemeester Vragen over camerabewaking (CCTV) in openbare ruimtes

Bij aanslagen door zelfmoordterroristen of daden onder invloed van alcohol werkt camerabewaking natuurlijk niet ontradend. Wat het instrument natuurlijk niet minder doeltreffend maakt. Aan de hand van de ontvangen beelden kan echter worden achterhaald wat werkelijk is gebeurd en kan de terrorist snel worden geïdentificeerd.

Hulp bij interventies Er dient te worden benadrukt dat voor de doeltreffendheid van een systeem, wanneer een flagrante inbreuk wordt gepleegd, een operator de inbreuk (idealiter in real time), moet detecteren, de gecontroleerde ruimte voldoende moet kunnen zien om de

Wat verstaan we onder “openbare ruimtes” in deze gids ?

dader te identificeren en de politiediensten moet waarschuwen die vervolgens de dader zullen aanhouden. Dit veronderstelt een opleiding en een aangepaste organisatie. Daarom moet tijdens het ontwerp van het project worden nagedacht over de

Met openbare ruimtes wordt bedoeld “de niet-besloten plaatsen” in de zin van de wet van 21 maart 2007 tot regeling van de plaatsing en het gebruik van bewakingscamera’s (de zogenoemde “camerawet”). Deze worden bepaald als zijnde “elke plaats die niet door een omsluiting is afgebakend en vrij toegankelijk is voor het publiek”. Het criterium is tweeledig: de omsluiting/de afbakening en de vrije toegang voor het (grote) publiek. Onder “omsluiting” moeten we minstens een visuele afbakening verstaan. Om als niet-besloten te kunnen worden beschouwd, mag de plaats of ruimte bijgevolg op geen enkele wijze kunnen worden onderscheiden van de rest van de open ruimte.

doelstellingen van het systeem van camerabewaking, meer bepaald over de functie van elke camera.

Onderzoeksinstrument Camerabewaking wordt door de politiediensten veel gebruikt, omdat het hen vaak beslissende informatie verschaft in het kader van een gerechtelijke of bestuurlijke opdracht, die met andere middelen nooit had kunnen worden verzameld. De doeltreffendheid van een systeem kan aanzienlijk verschillen naargelang verschillende criteria.

Voorbeelden van niet-besloten plaatsen : de openbare weg, een marktplaats, een grote parkeerplaats, straten, winkelstraten, pleinen, plantsoenen, parken, speelpleinen, enz2. 2. Commissie voor bescherming van de persoonlijke levenssfeer, nota betreffende de wet tot regeling van de plaatsing en het gebruik van bewakingscamera’s, 27/01/2010, pag. 4

10

3. Comité de Pilotage Stratégique pour le développement de la vidéoprotection, Votre projet de vidéoprotection. Guide méthodologique. Préambule, Frankrijk, pag.28-29.

11


Welke vragen moet men zich stellen alvorens een CCTV-project op te starten?

van dit systeem kan variëren naargelang verschillende criteria. We kunnen enkele voorbeelden aanhalen: - drukte : het is moeilijker om een persoon in een grote menigte te herkennen dan een alleen- en stilstaand individu;

Camerabewaking is in bepaalde gevallen een technologisch antwoord, aangepast aan een bepaald veiligheidsprobleem, waardoor

- kwaliteit van het systeem : sommige systemen beschikken over een betere beeldkwaliteit dan andere;

het dus een van de oplossingen is die moeten worden onderzocht. Het biedt niet als dusdanig een universeel en positief antwoord4.

- ontwijkingsstrategie : wie niet herkend wil worden, kan de neiging hebben om zijn toevlucht te nemen tot strategieën om de mogelijkheden van camerabewaking te neutraliseren: bivakmuts, bril, gebogen hoofd, ... Een dergelijke houding zal

Alvorens na te denken over de installatie van een camerabewakingssysteem in openbare ruimtes, moeten bepaalde zaken

de operator niettemin alarmeren en de kledij of het gedrag van het individu kan, bij gebrek aan formele identificatie, als

worden overwogen:

onderzoekselement worden gebruikt. - verlichting en weersomstandigheden : deze zijn stabiel in een gesloten ruimte. Dit is buiten niet het geval.

In de eerste plaats, de noodzaak. Bestaat er op het grondgebied een probleem (meestal criminaliteit), waardoor camera’s noodzakelijk zijn ? De gemeente kan hiervoor een lokale veiligheidsdiagnostiek uitvoeren waarin het probleem aan het licht

Naargelang de behoeften, zal men zijn toevlucht nemen tot de zogenoemde passieve camerabewaking of een systeem onder

komt en dat vervolgens als vertrekpunt zal dienen (de nulmeting) voor de evaluatie van de doeltreffendheid van de maatregel.

toezicht, dit wil zeggen een systeem waarbij de operatoren de beelden bekijken. Een passief systeem kan helemaal beantwoorden aan een doelstelling waarvoor niet moet worden opgetreden tegen een bepaalde gebeurtenis. Bijvoorbeeld: de registratie van

Vervolgens, de subsidiariteit. Werden er alternatieve maatregelen overwogen ? Het volstaat dus niet om een criminaliteitsprobleem

de nummerplaten van alle voertuigen die een parking binnenrijden. De operationele behoeften bepalen welk systeem en welke

te hebben. Andere maatregelen moeten gefaald hebben of zijn weinig of niet relevant. In dit stadium kan men ook overwegen om

organisatie geschikt zijn. Door de opnamen van de beelden te lezen, kan de dader van een misdrijf heel vaak achteraf worden

de camerabewaking in een integraal veiligheidsplan op te nemen waarin alle schakels van de veiligheidsketen en alle partners die

geïdentificeerd.

bij de problematiek zijn betrokken, vertegenwoordigd zijn.


We nemen het hypothetische voorbeeld van een systeem dat iedereen moet herkennen die op het trottoir loopt: de doeltreffendheid

Manier om gebeurtenissen van openbare orde te beheren Onder gebeurtenissen van openbare orde wordt verstaan: alle problemen die worden veroorzaakt in openbare ruimtes (wegen, pleinen, enz.). Het kan gaan om : - feestelijke bijeenkomsten of protesten; - de bescherming van verplaatsingen van regeringsinstanties of het dagelijks regelen van het verkeer; - beeldverificatie na een aanvraag tot interventie van de ordediensten of de hulpdiensten.

Tot slot is er de proportionaliteit. Nadat de beslissing is genomen om camera’s te installeren, moeten er niet meer worden geplaatst, moet niet meer ingrijpende technologie worden gebruikt dan nodig is om het probleem aan te pakken. Als u een ondergrondse parking wilt bewaken, is het toch niet nodig om een resolutie te gebruiken waarmee gezichten kunnen worden geïdentificeerd ? 5

4. CERTU, “Surveillance par caméra des espaces publics. Le projet technique”, februari 2001, pag.10. 5. Facultés universitaires Notre-Dame de la Paix (FUNDP), “Urban Eyes : Pour une politique raisonnée de surveillance urbaine”, eerste verslag, Etat de l’art, januari 2010, pag.93-94.

12

13


Hoeveel kosten de installatie en de uitbating van beveiligingscamera’s in openbare ruimtes ?

Uit verschillende studies6 is gebleken dat camerabewaking geen bepalende impact heeft op het aantal misdrijven in complexe

het toegewezen personeel, enz.

De installatie van een systeem met bewakingscamera’s in een gemeente vergt een aanzienlijke financiële investering. De kosten zijn afhankelijk van een reeks factoren, zoals de gekozen technologie, het aantal geïnstalleerde camera’s, de uitbatingsprocedures,

en uitgestrekte ruimtes. Deze vaststelling gaat met name op voor de grote metrostations in Londen. Deze impact werd gemeten op basis van de evolutie van het aantal handtasdiefstallen, gevallen van zakkenrollen en geweld. De meeste diefstallen worden immers gepleegd door zakkenrollers wier handeling (snel en discreet) gemakkelijk kan ontsnappen aan de waakzaamheid van een operator die een dertigtal camera’s tegelijk moet bedienen. En zelfs al zou de diefstal op het scherm zijn waargenomen, dan nog zou de dader gemakkelijk de benen kunnen nemen in de vele gangen van het station. Deze vaststelling werd nog gestaafd door de resultaten van een analyse van drie steden van verschillende grootte die sommige straten van hun stadscentrum met camera’s hadden uitgerust. Dezelfde studie bevestigt dat het afschrikeffect van camerabewaking verschilt naargelang de aard van de misdrijven, dat het een relatieve impact heeft op bepaalde misdrijven tegen eigendom en bijna geen op misdrijven tegen personen. Op die manier zijn sommige ruimtes geschikter voor een doeltreffende camerabewaking dan andere, met name bepaalde besloten ruimtes die toegankelijk zijn voor het publiek, zoals parkings of winkelcentra. Het is trouwens doeltreffender voor misdrijven met voorbedachte

Doorgaans wordt gesteld dat men gemiddeld moet rekenen op 20.000 euro per geïnstalleerde camera. Daarnaast zijn er nog de jaarlijkse kosten voor het onderhoud van het systeem.

rade (in het bijzonder diefstal) dan voor “impulsieve” misdrijven, zoals bijvoorbeeld misdrijven onder invloed van alcohol.

Kostenraming

Een ander onderzoek7 levert gelijkaardige resultaten op. Zij toont aan dat camerabewaking de meeste misdrijven kan doen

Hier volgt een algemeen overzicht van de kosten waarmee de gemeente rekening moet houden. Deze kosten worden louter

dalen, maar de beste resultaten behaalt bij zichtbare misdrijven gepleegd door delinquenten die de confrontatie vrezen. Ze bevestigt eveneens dat camerabewaking doeltreffender is in besloten ruimtes waaruit delinquenten niet gemakkelijk kunnen vluchten na hun misdrijf. Camerabewaking dat het personeel betere opsporings- en interventiemogelijkheden biedt, levert trouwens uitstekende kansen om de beoogde delinquentie op een duurzame manier terug te dringen. Tot slot worden de kortetermijnresultaten van de aangewende camera’s nog versterkt door de publiciteit van camerabewaking.


Wat is het aandeel van de camerabewaking in de daadwerkelijke daling van de criminaliteit ? In welke plaatsen is ze het meest doeltreffend ? Tegen welke misdrijven wordt ze voornamelijk gebruikt ?

indicatief vermeld. Deze kosten zijn natuurlijk afhankelijk van een reeks criteria, waaronder de grootte van de gemeente, het aantal geïnstalleerde camera’s, het beschikbare personeel dat bij het project wordt betrokken, enz. Vaste kosten: - Kosten voor het onderhoud en de vervanging van oude toestellen - Personeelskosten: basisopleiding en bijscholing, lonen van de operatoren, opvolging van de beelden - Secundaire kosten: e xtra verlichting in de buurt van de camera’s, onderhoud van de beplanting, plaatsing van de masten voor de camera’s, bijkomende architecturale maatregelen - Reinigingskosten: de camera’s moeten 4 tot 6 keer per jaar worden schoongemaakt. - Kost voor de overdracht van de gegevens: huur van specifiek materiaal

6. Gill, Marin et Spriggs, Angela, 2005 Assessing the Impact of CCTV, Home Office Research Study 292, Home Office Research, Development and Statistics Directorate, Londen, februari. 7. Granmaison, Tremblay, “Evaluation des effets de la télésurveillance sur la criminalité commise dans 13 stations de métro de Montréal” Criminologie, 40, 1997, pag.93-110

14

15


- Kosten voor de aankoop van de toestellen (camera’s, fysieke dragers, elektriciteit, seintoestel, ontvanger, opslag van de beelden, software, werkpost van de operatoren, inrichting van de technische lokalen, de exploitatielokalen en de lokalen om de beelden opnieuw af te spelen: airconditioning en beveiliging). De kosten zijn afhankelijk van het aantal camera’s. De technologische prestaties evolueren voortdurend, het zal dus belangrijk zijn om te kiezen voor een systeem dat mee verandert en beantwoordt aan de behoeften.

Overzicht van de periode Hieronder volgt een overzicht van de verschillende fasen met een raming van de tijd die gemiddeld vereist is..

Fasen

Gemiddelde tijd (na de politieke beslissing)

- Kost voor de aanpassingen aan de infrastructuur: - kosten voor de grond- en asfalteringswerken voor de plaatsing van verbindingen met glasvezelkabels of radioverbindingen. Deze kosten kunnen oplopen tot 50 % van de totale kostprijs van het project. Andere technologieën zijn goedkoper:

Uitwerkingsfase

draadloze technologie, huur van bandbreedte.

Oprichting van een stuurcomité

- kosten voor de oprichting van een meldkamer (videokamer): deze kosten zijn sterk uiteenlopend: valse vloer, vals plafond, airconditioning, voeding, verlichting, … - kosten voor het overbrengen van de beelden.

Oprichting van een ethisch comité Een veiligheidsdiagnostiek opstellen

9 maanden

2 maanden

De doelstellingen bepalen

- Verplaatsingskosten : als een omgeving vooruitgang boekt op het vlak van veiligheid, kunnen de camera’s worden verplaatst naar een andere omgeving. - Kosten voor de plaatsing van pictogrammen

Een cameraplan opmaken


Variabele kosten :

3 maanden

Keuze van de camera’s Het voorontwerp afronden

Hoeveel tijd moet men voorzien om een dergelijk project tot een goed einde te brengen ?

Kostenraming

Het is moeilijk om na te gaan hoeveel tijd men moet investeren in de implementatie van een systeem van

Een bestek opmaken

camerabewaking in een gemeente omdat de situatie van gemeente tot gemeente verschilt. .

Offertes analyseren en dienstverlenende onderneming selecteren

We kunnen echter zeggen dat u rekening moet houden met minstens één jaar tussen het ogenblik waarop de

Samenwerkingsprotocollen afsluiten

4 maanden

politieke beslissing is genomen en de daadwerkelijke installatie van de eerste camera’s. Realisatiefase

4 maanden

De camera’s installeren Infrastructuur voor het bekijken van de beelden oprichten Opleiding van de operatoren Procedures voor het bekijken van de beelden invoeren TOTAAL : 13 maanden

16

17


Het proces kan in drie fasen worden opgesplitst: de uitwerkings-, realisatie- en opvolgingsfase.

FASE

U I T W e r k i n g

STAP 1

Het project structureren

2

Lokale veiligheidsdiagnostiek opstellen

3

De doelstellingen Behoort camerabewaking tot weerhouden middelen ?

4

Een cameraplan opmaken

5

De technologie kiezen

O P V O L G I N G

18

6

De camera’s installeren

7

Een centrale post oprichten

8

De centrale post dagelijks beheren

9

Tijdens de uitwerkingsfase moet de gemeente verschillende problemen oplossen. Welke veiligheidsproblemen stellen zich ? Welk doel hebben de camera’s ? Hoe en waar moeten de camera’s worden

NEE

JA

Andere manieren overwegen om criminaliteit te voorkomen Voortgaan met het lezen van de gids

geplaatst? Welk materiaal moet worden weerhouden en in welke buurten moet het worden ingezet ? Welk evenwicht moet worden gevonden tussen het aantal camera’s en het aantal operatoren ?

Het voorontwerp afronden

R E a l i s A T I E

Oprichting van een stuurcomité, een ethisch comité en een klankbordgroep

Juridische vereisten: Advies van de gemeenteraad EN raadpleging van de korpschef Een bestek opmaken Offertes analyseren Dienstverlenende onderneming selecteren

Tijdens de realisatiefase zal men zich bezighouden met het toezicht op het menselijke aspect: personeel dat de schermen controleert, hun communicatie met de mensen op het terrein, procedures voor toegang tot de beelden, …

Juridische vereisten:

De camera’s installeren

Pictogrammen aanbrengen Aangifte bij de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer

Onderhoud

De bevolking op de hoogte brengen en informeren

Hoelang worden de beelden bewaard ? Wie heeft het recht om ze te bekijken en volgens welke procedures ? Onder welke voorwaarden hebben de beelden een waarde als bewijs tijdens een proces ? Tijdens de opvolging moet het materiaal worden onderhouden en moeten evaluaties

10

Evaluatie

worden uitgevoerd.

Illustratie per concreet geval 8 We illustreren deze fases in de praktijk aan de hand van een gemeente met 17 000 inwoners gelegen in de buurt van een grootstad. Deze gemeente is eerder onaangetast, met een eerder hoger gemiddeld socio-economisch niveau. De criminaliteitsgraad in de gemeente ligt lager dan het nationale gemiddelde en de meeste vastgestelde feiten zijn diefstallen, beschadigingen aan voertuigen en inbraken. Sinds het begin van zijn mandaat wou de burgemeester een coherent veiligheidsbeleid dat gebaseerd is op meerdere acties : - verhoogde aanwezigheid van gemeenschapswachten in openbare ruimtes; - betere openbare verlichting in de straten; - implementatie van een systeem van camerabewaking.

Fase 1 : De structuur van het project De gemeente heeft de coördinatie van het project toevertrouwd aan de preventiedienst. De diensten ICT en openbare werken


Welke stappen dienen gevolgd te worden wanneer men een systeem van camerabewaking wenst te implementeren in openbare ruimtes ?

werden ook betrokken. De politie werd regelmatig geraadpleegd, zonder evenwel echt in het project betrokken te worden. Het werd niet nodig geacht om een ethisch comité samen te stellen omwille van de sterke instemming van de oppositiepartijen, de burgers, de handelaars en de lokale verenigingen. Commentaar Er zou een projectgroep opgericht moeten worden om regelmatig overleg te plegen over de camerabewaking. Deze groep zou samengesteld moeten zijn uit vertegenwoordigers van de verschillende gemeentelijke diensten, maar ook van de politie, van het parket, … Deze groep moet regelmatig overleg plegen opdat de camerabewaking goed blijft werken.

Fase 2 : De realisatie van een lokale veiligheidsdiagnostiek (LVD) Vóór het project camerabewaking werd een beknopte LVD gemaakt, gebaseerd op de analyse van de statistische gegevens van de lokale politie. Deze analyse heeft het mogelijk gemaakt om de nadruk te leggen op een grotere criminaliteit in het handelscentrum. Het stadscentrum werd dus aangewezen als zijnde prioritair. Daarnaast beschikt de gemeente over een gebied met tal van sport- (zwembad, sportcomplex) en schoolinfrastructuren (scholen, colleges, …). De LVD heeft tevens geleid tot het identificeren van deze sector als bijzonder criminogeen. Deze plaats kende problemen zoals beschadigingen aan voertuigen en vernielingen van het stadsmeubilair. 8. Dit voorbeeld is geïnspireerd op de gevalstudies van de volgende handleiding: Strategisch Pilootcomité voor de ontwikkeling van camerabewaking, Votre projet de vidéoprotection. Etude de cas, France, p.4 à 14.

19


Om de kosten te beperken, werd de vezel grotendeels bovengronds aangebracht op de bestaande masten.

versterkte aanwezigheid van de gemeenschapswachten op het terrein, als op een betere openbare verlichting. De camerabewaking moet bovendien een afschrikkende rol hebben.

Hierdoor kan het systeem blijven evolueren. De beschikbare draden werden vervolgens gebruikt voor andere toepassingen. Al snel is gebleken dat er onvoldoende draden beschikbaar waren en het is jammer dat vanaf het begin niet genoeg vezels

Commentaar

werden voorzien.

De weerhouden projectmethode is tamelijk gestructureerd. De keuze voor camerabewaking werd al gemaakt voor de LVD. Toch werd de LVD eerder objectief uitgevoerd en was het hierdoor mogelijk om de meest prioritaire plaatsen aan te wijzen.

Commentaar Camerabewaking is een duur instrument. Het gebruik ervan moet geoptimaliseerd worden. Men dient het dus vooral te gebruiken op

De LVD heeft zich vooral toegelegd op het maken van een analyse van de beschikbare statistische gegevens. Er was geen echte

plaatsen waar de vastgestelde criminaliteit het meest kwetsbaar is voor dit beveiligingsmiddel. In dit voorbeeld heeft men een

balans van de menselijke en technische middelen die reeds werden ingezet in het globaal veiligheidsbeleid van de gemeente.

goede keuze gemaakt, want camerabewaking is bijzonder efficiënt om bepaalde onderdelen van criminaliteit, zoals diefstallen en beschadigingen aan voertuigen, aan te pakken.

Fase 3: De definiëring van de operationele doelstellingen Het is belangrijk om het vervoersnetwerk ervan af te meten door na te denken over toekomstige toepassingen. In het geval van Doel van het systeem is om de criminaliteit op de openbare weg aan te pakken en meer in het bijzonder de voertuiggerela-

de optische vezel, gaat de voornaamste kost gepaard met de installatie, niet met het aantal draden waaruit de vezel bestaat.


Na afloop van de LVD heeft de gemeente beslist om een globaal veiligheidsbeleid te implementeren dat gebaseerd is op zowel de

teerde diefstallen en het vandalisme. Aangezien deze feiten ’s nachts plaatsvinden tijdens uren waarop er weinig politieaanwezigheid is, is het noodzakelijk gebleken om tijdens deze gevoelige periodes het toezicht op de openbare weg te versterken. Camerabewaking blijkt een geschikt middel te zijn om te beantwoorden aan deze behoefte aan permanent toezicht. Maar het

Fase 5 : De keuze van de technologie

is ook een afschrikkingsmiddel en een middel om de inwoners gerust te stellen. De gemeente heeft zich willen uitrusten met een systeem waarop toezicht gehouden wordt. Haar keuze ging uit naar camera’s Commentaar

van het koepeltype. Er werden 13 camera’s aangebracht in twee fasen. Deze camera’s bieden een relatieve tevredenheid: kwaliteit

De doelstellingen voor de camera’s in de gemeente zijn duidelijk. Hierdoor is het gemakkelijker om het gebruik van camera’s te

van de beelden dag en nacht, snelheid, krachtige zoomfunctie. Na enkele maanden van werking konden er toch enkele gebreken

evalueren, niet alleen op kwalitatief maar ook op kwantitatief vlak.

worden waargenomen.

Fase 4: Het cameraplan

Op te merken valt dat het systeem meestal niet kan beantwoorden op de regelmatige vraag van de politie om de nummerplaat van een voertuig in het verkeer te identificeren. Er werden meerdere testen uitgevoerd (camera’s, registreerapparaten) waaruit

Het uitwerken van een cameraplan is een essentiële fase vóór de implementatie van een systeem van camerabewaking.

geconcludeerd kon worden dat het probleem te wijten is aan een niet aan de behoeften aangepast systeem.

Hierdoor kunnen de plaatsingsvoorwaarden bepaald worden, het materiaal en de vereiste werkzaamheden overeenkomstig de

Er zouden gespecialiseerde camera’s kunnen worden geplaatst, als aanvulling op het netwerk van koepelcamera’s.

doelstellingen die werden bepaald tijdens de vorige fase. Commentaar De bestudeerde gemeente heeft bij haar keuze van inplanting doelgerichte sectoren geïdentificeerd: bepaalde parkings, plaat-

Dit voorbeeld toont aan dat het belangrijk is om de behoefte goed te definiëren, want dit bepaalt de technische keuzes. Het

sen die in het bijzonder geconfronteerd worden met diefstallen en vernielingen rond het sportcomplex, …

zijn immers de doelstellingen (opsporing, identificatie, herkenning,…) die de keuze van de technologie bepalen.

De informatieoverdracht gebeurt integraal via een glasvezelverbinding: - van de camera naar een technisch lokaal. Eén technisch lokaal per behandelde wijk. - van het technisch lokaal naar het centrale technische lokaal van de meldkamer dat zich in de gemeente bevindt.

20

21


Fase 9 : Preventief en curatief onderhoud

Tijdens het plaatsen van de camera’s werd er rekening gehouden met omgevingsomstandigheden (plantengroei, dode hoeken, borden, …).

Het preventief onderhoud bevat de alledaagse onderhoudswerkzaamheden met als doel om het systeem perfect in werking te houden. In de bestudeerde gemeente zorgt de verantwoordelijke voor een dagelijks nazicht van het systeem: één of twee

Fase 7: Oprichting van een meldkamer

keer per dag bezoek aan de operatoren, passeren in de technische lokalen, raadpleging van het incidentenregister/logboek om de eventuele gebreken vastgesteld door de operatoren op te sporen. De verantwoordelijke van de meldkamer weet goed hoe

Het geïnstalleerde systeem wordt gesuperviseerd door drie operatoren.

het systeem werkt. De technici belast met de installatie of het onderhoud hebben hem de rol en de werking uitgelegd van alle uitrustingen. Hierdoor kan hij kleine gebreken onmiddellijk oplossen.

Hierdoor kan men geen permanente supervisie verzekeren, wat overigens ook niet nodig is gezien de lokale context. De uurroosters zijn aangepast aan de meest gevoelige uren en periodes: nachten, festiviteiten, …

Het curatief onderhoud maakt het mogelijk om een gespecialiseerde technicus te laten komen wanneer het systeem een probleem ondervindt. Soms betreft het een probleem waarbij het niet nodig is om een onderdeel te vervangen. Soms moet een

De beeldmuur bestaat eenvoudigweg uit twee monitoren die elk zijn opgesplitst in vier delen. De operator beschikt over een

onderdeel van het systeem worden vervangen en heeft de technicus belast met het onderhoud maar zelden een dergelijk stuk

klavier en een werkmonitor. Via aangepaste verlichting, airconditioning en een comfortabele stoel werd ook rekening gehouden

in voorraad. Dit kan gedeeltelijke of volledige dienstonderbrekingen met zich meebrengen.

met ergonomische aspecten.


Fase 6: Installatie van de camera’s

Commentaaar Commentaar

Een goed onderhoud is essentieel om het systeem goed te laten werken en eventuele pannes zo snel mogelijk te herstellen.

Idealiter is een systeem van camerabewaking een installatie waarbij de operatoren de beelden bekijken en reageren indien nodig.

Men moet er dus rekening mee houden dat er een onderhoudscontract wordt aangegaan waarbij er jaarlijks twee preventieve

Dit zou evenwel een aanzienlijke kost betekenen.

onderhoudsbeurten voorzien zijn, evenals een verplichting in het kader van het curatief onderhoud. Hoe korter de interventietermijn, hoe duurder het contract. Men dient dus te bepalen welke duur van stopzetting van het systeem aanvaardbaar is.

Fase 8: Beheer van de operatoren Fase 10 : De evaluatie van het systeem Het is bijzonder moeilijk om de operatoren van een kleine meldkamer te beheren, want er kunnen langdurige en talrijke afwezigheden zijn en dit heeft duidelijk een impact op het leven in de meldkamer.

Het is moeilijk te zeggen wat deze installatie op middellange termijn gaat worden. Het heeft zijn doel bewezen, want de vastgestelde globale criminaliteit is tijdens de eerste 5 werkingsjaren met gemiddeld 20% gedaald. Criminaliteit is een fenomeen dat blijft

Men moet ook rekening houden met de snelle fysieke en morele uitputting van de operatoren. Ook al probeert men de knelpunten

bestaan en waarbij de betrappingen op heterdaad zeldzaam zijn. Dat is ook het geval voor de aanvragen voor beeldopzoekingen.

die gepaard gaan met het werk zo veel mogelijk te beperken, het beroep van operator is moeilijk en zwaar en zonder veel

Moet men dus het systeem afsluiten of de operatoren weghalen ? Hierbij kan men zich afvragen of het nuttig is om het systeem

toekomstperspectieven. De opvolging van de operatoren is doorslaggevend. Het is belangrijk dat de verantwoordelijke van de

te behouden.

meldkamer aanwezig is, luistert en duidelijke en precieze doelstellingen oplegt. De operator moet ook feedback krijgen over de feiten die hij heeft kunnen melden.

Commentaar Men dient te melden dat de goede resultaten die in dit geval verkregen werden, het resultaat zijn van een globaal lokaal veilig-

Commentaar

heidsbeleid. Het zou niet eerlijk zijn om dit resultaat alleen toe te schrijven aan het systeem van camerabewaking, aangezien

In de kleine meldkamers is het waarschijnlijk moeilijker om de operatoren te beheren dan in de grote. Feit blijft dat alle meldkamers

er aanvankelijk talrijke aanhoudingen waren die bedoeld waren om bij het publiek de ernst van de situatie te benadrukken en

te maken krijgen met het probleem van vermoeidheid van de operatoren. Wanneer de meldkamer goed wordt beheerd, zijn de

potentiële overtreders af te schrikken.

operatoren in staat om er langer te werken. Er moeten bepaalde regels nageleefd worden, met name geen onnodige moeilijkheden toevoegen aan een werk dat al moeilijk is en luisteren naar het personeel.

22

23

BELANGRIJKE MEDEDELINGEN - Camerabewaking moet deel uitmaken van een lokale integraal veiligheidsbeleid. - Er wordt ten stelligste aangeraden om een projectverantwoordelijke aan te duiden. Deze persoon zal instaan voor de volledige stroomopwaartse opvolging van het project (relatie met de externe partners, samenstelling van het dossier, ...) en ook voor het beheer van de werking van het systeem (opvolging van het onderhoud, toegang tot de beelden). - De veiligheidsdiagnostiek is een onvermijdelijke fase van een project van camerabewaking, ongeacht de grootte van de gemeente. Dankzij de diagnostiek wordt duidelijk welke veiligheidsproblemen in de gemeente aanwezig zijn, kunnen ze worden gekwalificeerd, gemeten, gerangschikt, en kan worden nagegaan waar hun oorsprong ligt. - Een van de oplossingen om het veiligheidsprobleem op te lossen, is het gebruik van camerabewaking. Hiervan kan echter slechts gebruik gemaakt worden indien dit noodzakelijk blijkt en indien andere alternatieve maatregelen ook zijn overwogen. - Tot slot mag men niet uit het oog verliezen dat het gebruik van camerabewaking in openbare ruimtes belangrijke investeringen in tijd en geld inhoudt. Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen enerzijds de investeringskosten voor de installatie van het systeem en anderzijds de werkingskosten voor de exploitatie: operatoren die het systeem controleren, preventief en curatief onderhoud.

Met behulp van de “Cameragids” wil de FOD Binnenlandse Zaken de steden en gemeenten ondersteunen die een systeem van camerabewaking willen invoeren. Dit deel van de gids, voor u, burgemeester, informeert over de belangrijkste vragen inzake camerabewaking in openbare ruimtes. Deze vragen gaan van de doeltreffendheid van het systeem tot de kostprijs ervan.

Voor meer informatie over camerabewaking : www.besafe.be (rubriek Lokaal beleid en politie).

Algemene Directie Veiligheid en Preventie Waterloolaan 76 1000 Brussel

T 02 557 33 99 F 02 557 33 67

[email protected] www.besafe.be

V.U.: Jérôme GLORIE, Waterloolaan, 76 - 1000 Brussel - 2011

Camerabewaking is één van de instrumenten die gebruikt kan worden om het onveiligheidsgevoel te verminderen, de criminaliteit te bestrijden en de politie-interventies te optimaliseren. Dit systeem is slechts doeltreffend wanneer het ingebed is in een ruimer beleid en in een geheel van coherente preventieve maatregelen.

I. Voor u, burgemeester

Recommend Documents