Voorstel voor burgemeester en wethouders T.W.M. Peren M.M. van Randwijk 15INT01993
Portefeuillehouder Opgesteld door Registratienummer
KCC, B&O en Financiën 3 september 2015
Teams Datum
*15INT01993*
Onderwerp
Leges verlengingen grafrechten 2013/ 2014
Voorstel
Zie de beslispunten op bladzijde 2.
Openbaar
Ja. Openbaar na informeren gemeenteraad.
Ingewonnen adviezen consulenten Financiën Communicatie
Datum Datum
02-09-2015 31-08-2015
Initialen Initialen
MM MR
Akkoordverklaring Voor akkoord teamleider Burgemeester
Voor gezien DT-lid J.H.A.P. Sluiter
T.W.M. Peren
Akkoord Bespreken Vraag
Besluit
Datum besluit
Verdere procedure Politieke avond
Datum
Raad
Datum
WMO-adviesraad
Datum
WWB-cliëntenraad
Datum
OR
Datum
GO
Datum
Th. Janssen
BMO/PB
H.W.M. Witjes
Secretaris
Onderwerp Leges voor het met terugwerkende kracht in 2013/ 2014 verlengen van grafrechten. Beslispunten 1. Rechthebbenden die vanaf 2013 een grafrecht met terugwerkende kracht hebben verlengd dat voor 2013 was verlopen, het verschil in hoogte van de leges in deze periode terug te betalen. 2. Rechthebbenden die vanaf 2013 hebben aangegeven niet een grafrecht te willen verlengen dat voor 2013 was verlopen, wederom in de gelegenheid te stellen dit te doen tegen het tarief van het jaar waarin het grafrecht verliep. Behoudens voor die gevallen waarbij de grafbedekking reeds is geruimd. 3. Rechthebbenden die voor 2013 een grafrecht hebben verlengd of rechthebbenden die een grafrecht hebben verlengd dat vanaf 2013 verliep, niet in aanmerking te laten komen voor terugbetaling van het verschil in hoogte van leges. 4. De raad hierover te informeren middels bijgevoegde antwoorden op de art. 41 vragen van fractie B06-L2000. Samenvatting In 2013 en 2014 is een groot aantal rechthebbenden in de gelegenheid gesteld hun grafrecht dat voor 2013 al was verlopen met terugwerkende kracht te verlengen, om ruiming van het graf te voorkomen. In lijn met de belastingregelgeving is het jaar waarin het verzoek tot verlenging van het grafrecht is vastgelegd, het jaar waarin aan de belastingplicht dient te worden voldaan – ook wanneer sprake is van een verlenging van het grafrecht met terugwerkende kracht. Op 1 januari 2013 echter is bij raadsbesluit een fors verhoogd legestarief voor (verlenging van) grafrechten in werking getreden. Hierop is commotie ontstaan bij de rechthebbenden die hun vóór 2013 verlopen grafrecht in 2013, 2014 of 2015 met terugwerkende kracht hebben verlengd. Hadden zij namelijk tijdig (voor 2013) en niet met terugwerkende kracht het grafrecht verlengd, dan waren zij geconfronteerd met een aanzienlijk lager legestarief. Het college is geadviseerd het verschil in kosten tussen het lagere tarief van voor 2013 en het hogere tarief vanaf 2013 terug te betalen aan de rechthebbenden. Bovendien is geadviseerd de rechthebbenden die hebben afgezien van verlenging van het grafrecht met terugwerkende kracht wederom in de gelegenheid te stellen het voor 2013 verlopen grafrecht te verlengen, maar nu tegen het legestarief van het jaar waarin het grafrecht verliep. Dit laatste geldt niet voor de rechthebbenden van de 14 in 2013 reeds geruimde graven op begraafplaats Gendt. Essentieel in dit kader is dat de doelgroep waar de adviezen en besluiten betrekking op hebben, bestaat uit de rechthebbenden met een vóór 2013 verlopen grafrecht maar die pas vanaf 2013 contact hebben met de gemeente over verlenging met terugwerkende kracht. Inleiding In 2013 is begonnen met het proces waarin - na een uitgebreide controle van administratiegegevens, grafgegevens en begraafplaatstekeningen - alle rechthebbenden met een verlopen grafrecht of met een grafrecht dat in de periode tot 2017 zal gaan verlopen zijn aangeschreven. Het proces ging in 2013 van start voor begraafplaats Gendt en in 2014 voor De Hoeve. Elke rechthebbende is daarbij de keuze voorgelegd het grafrecht (al dan niet met terugwerkende kracht) te verlengen of afstand te doen van het grafrecht, zodat het graf kan worden geruimd. Het eindresultaat van deze projectmatige inspanning is meerledig, te weten een geactualiseerde administratie, inkomsten uit de leges voor het verlengen van grafrechten en meer begraafcapaciteit (want een deel van de graven kan worden geruimd). Het proces voor begraafplaats Gendt verliep vlot en zonder bezwaren over de hoogte van de leges. Zodoende zijn reeds in 2013 de grafbedekkingen van de graven waarvan de rechthebbenden bewust hebben gekozen om het grafrecht niet te verlengen, geruimd.
2
Naar de letter van de regelgeving is in theorie de begraafplaatsadministratie te allen tijde op orde. De praktijk is echter anders. Dit heeft enerzijds te maken met capaciteit en prioriteit van de vakafdeling, maar ook met het gegeven dat de administratiebeheerder afhankelijk is van actuele informatie van derden. Als een rechthebbende bijvoorbeeld niet tijdig aangeeft dat het recht is overgedragen aan een ander, dan is de administratie op voorhand niet meer actueel, en is – zuiver naar de wet handelend – in dat geval het grafrecht op termijn niet meer geldig en mag de gemeente uiteindelijk overgaan tot ruiming van het graf. In de praktijk echter is de gemeente coulant. Rechthebbenden krijgen altijd voldoende bedenktijd om een beslissing te nemen en evenzogoed is de gemeente Lingewaard niet streng in de letterlijke naleving van de wettelijke termijn dat een rechthebbende alleen een grafrecht kan verlengen binnen een termijn van twee jaar voorafgaand aan de einddatum; ook grafrechten die langer dan twee jaar zijn verlopen mogen nog worden verlengd. Deze coulante houding past in de klantgerichte-bestuurscultuur van Lingewaard die ‘overbodige’ regelgeving probeert te voorkomen. Zo is Lingewaard, op uitdrukkelijke wens van de gemeenteraad, voor zover bekend de enige gemeente waar geen vergunning voor het aanbrengen van een grafbedekking is vereist maar een melding volstaat. Deze grondhouding van de gemeente kent nu een keerzijde. De kern hierin is het gegeven dat per 1 januari 2013 de leges voor het verlengen van een grafrecht met 122% zijn verhoogd. De legesverordening is door de raad vastgesteld en de legesaanpassing had tot doel een (noodzakelijke) grotere mate van kostendekking te realiseren. Het effect van deze maatregel pakt - in ieder geval gevoelsmatig - vooral ongunstig uit voor de rechthebbenden van een grafrecht dat vóór 2013 is verlopen en die het vanaf 2013 met terugwerkende kracht verlengen. Hadden zij het grafrecht voor 2013 verlengd, dan had dat hen aanzienlijk gescheeld in de legeskosten. Voor een gemiddelde situatie scheelt dat € 718 (het tarief in 2013 was € 1.291 en het tarief in 2012 was € 573). De situatie is door de media en de raadsfractie van B06-L2000 opgepakt en breed uitgemeten. De commotie die hieruit voortvloeit en de raadsvragen hieromtrent vergen een collegebesluit. De betrokken teams Financiën, KCC en B&O adviseren het college daarom het volgende: de rechthebbenden die behoren tot de genoemde categorie (grafrecht voor 2013 verlopen maar vanaf 2013 verlengd) tegemoet te komen en het legesverschil van de tussenliggende periode aan hen terug te betalen. Van hen kan namelijk niet worden verwacht dat zij voldoende op de hoogte waren van de verhoging van de legeskosten per 1 januari 2013. Deze maatregel heeft betrekking op circa 77 rechthebbenden. Tevens wordt geadviseerd geen tegemoetkoming te hanteren voor de rechthebbenden die weliswaar een grafrecht met terugwerkende kracht hebben verlengd, maar geconfronteerd werden met ‘slechts’ verhoogde leges op basis van een reguliere index. Ter verduidelijking: de reguliere indexverhoging in bijvoorbeeld de periode 2008 t/m 2012 bedroeg gemiddeld 1,9% per jaar en in de periode 2013 t/m 2015 gemiddeld 1,5% per jaar. Tot slot wordt geadviseerd de voormalige rechthebbenden van een grafrecht op De Hoeve dat voor 2013 is verlopen en die zijn ‘geconfronteerd’ met de sterk verhoogde leges vanaf 2013 én die kenbaar hebben gemaakt - om welke reden dan ook - het grafrecht niet te willen verlengen, alsnog in de gelegenheid te stellen het grafrecht met terugwerkende kracht te verlengen tegen het (lagere) tarief van het jaar waarin het grafrecht is verlopen. Deze maatregel heeft betrekking op circa 60 voormalig rechthebbenden. De verwachting is dat geen tot weinig rechthebbenden gebruik maken van deze gelegenheid, omdat de ervaring leert dat het - na 30 tot 40 jaar na begraving - niet verlengen van een grafrecht vooral gebaseerd is op gevoel en veelal niet is ingegeven op financiële reden. Voor de situatie op begraafplaats Gendt geldt dat de 14 graven waarvan de grafrechten in 2013 niet zijn verlengd, reeds in 2013 zijn geruimd. Deze 14 voormalige rechthebbenden zullen daarom niet wederom worden aangeschreven.
3
Beoogd effect Door terugbetaling van het verschil in leges het gevoel van onrecht(matig handelen) bij een groot aantal rechthebbenden wegnemen. Argumenten 1.1, 1.2 en 1.3: De rechthebbenden waren niet op de hoogte van de grote stijging leges per 1 januari 2013 Iedere inwoner/ rechthebbende begrijpt en accepteert een jaarlijkse reguliere index in de orde grootte van 1,5 tot 2% op het kostenpeil. In deze specifieke situatie van het verlengen van langdurige grafrechten leidt het geconfronteerd worden van een index van 122% in één jaar voor het met terugwerkende kracht betalen van een verlenging van een grafrecht tot onbegrip en gevoel van onrechtmatigheid. Kanttekeningen 1.1: Door de maatregel worden minder baten gegenereerd Het per 1 januari 2013 fors verhogen van de leges had tot doel een betere mate van kostendekking te realiseren. Het terugbetalen van een deel van de leges aan een deel van de rechthebbenden is strijdig met dit doel. Het negatief financieel effect van de maatregel dient echter niet te worden beschouwd als een toename in de kosten, maar als een mindering van de baten. 2.2: Voormalige rechthebbenden worden weer geconfronteerd met een mogelijk gevoelige keuze De voormalige rechthebbenden die afstand hebben gedaan van het graf worden wederom geconfronteerd met de (morele) keuze het grafrecht te verlengen. Dit zal in enkele gevallen tot grievend worden beschouwd. Budget De som van de terug te betalen legesverschillen bedraagt € 55.000 tot € 60.000. Het exacte bedrag is nog niet op detailniveau bekend omdat er nuanceverschillen in leges bestaan tussen een volwassene in een zandgraf (kist), een urnbijzetting en een kindergraf. De financiële stand van zaken (eind augustus 2015) begraafplaatsbeheer is dat de som baten € 316.000 bedraagt, waarvan € 244.000 uit het verlengen van grafrechten al dan niet met terugwerkende kracht. Vanaf september 2015 komt daar naar verwachting nog circa € 64.000 bij voor het verlengen van de grafrechten die in 2016 verlopen. Naar verwachting zal 50% hiervan in 2015 worden betaald (€ 32.000) en 50% in 2016. Kostenplaats 6.732.1100 “Administratie begraafplaatsen/Inkomsten`
Kostensoort 8.34.6012 “Lijkbezorgingsrechten”
Toelichting
€ 358.700
Rekening houdend met forse legesverhoging per 2013.
Werkelijk t/m 31/08/2015
€ 316.305
Som baten van: - verlengen grafrechten met terugwerkende kracht; - verlengen grafrechten 2015; - nieuwe grafrechten 2015; - leges begraven 2015.
Verplichting t/m ultimo 2015
€ 32.000
Verwachte inkomsten september t/m december 2015.
Verplichting (vanwege dit voorstel)
€ 60.000 -/-
Restitutie deel grafrechten.
Restant
€ 70.395
Tekort 2015.
Begroot 2015
Mede als gevolg van de restitutiemaatregel wordt naar verwachting over het jaar 2015 een tekort verwacht van circa € 70.000 op deze inkomstenpost. 4
Communicatie en participatie Met het beantwoorden van de art. 41 vragen van fractie B06-L2000 wordt de raad geïnformeerd over het besluit. Nadat de antwoorden aan de raadsleden beschikbaar zijn gesteld, wordt de pers geïnformeerd. Zo kort mogelijk daaropvolgend worden de betrokken rechthebbenden die in aanmerking komen voor terugbetaling en die in aanmerking komen om alsnog het grafrecht te verlengen tegen een lager legestarief persoonlijk en schriftelijk geïnformeerd. Het is onvermijdelijk dat de rechthebbenden/ inwoners eerder via een omweg op de maatregel worden geattendeerd (door de media) dan dat ze volledig en rechtstreeks worden geïnformeerd (brief van de gemeente). Voortgang De maatregel wordt zo snel mogelijk uitgevoerd en de terugbetalingen vinden in 2015 plaats. Bijlagen 1. Beantwoording art. 41 vragen raadsfractie B06-L2000 met het onderwerp verlenging grafrechten.
5
