Het pensioen van de kunstenaars

Het pensioen van de kunstenaars Inhoud

Principes ........................................................................................................................... 2 Basisteksten ..................................................................................................................................................2 Begunstigden van het rustpensioen .............................................................................................................2 Bepaling van het pensioenbedrag ................................................................................................................3

Bedrag van het pensioen .................................................................................................. 8 Cumuleren van het pensioen met beroepsinkomsten als kunstenaar ................................ 9 Toegestane artistieke activiteit......................................................................................................................9 Het ontvangen van inkomsten zoals auteursrechten en naburige rechten ................................................10 Andere beroepsactiviteiten: niet-artistieke en niet-wetenschappelijke activiteit........................................10

Praktische inlichtingen .................................................................................................... 13

Dit document werd gedownload van de site van SMart SMart vzw – www.smartvzw.be - [email protected]

Principes Wij zullen het hier in het bijzonder hebben over het pensioenrecht van de kunstenaars, zonder in te gaan op het volledige algemene pensioenstelsel. Het stelsel van het overlevingspensioen ten behoeve van de overlevende echtgenoot wordt hier niet behandeld; hiervoor verwijzen wij naar de wetteksten en de site van de RVP.

Basisteksten o

De wet van 15.05.1984 houdende maatregelen tot harmonisering in de pensioenregelingen (BS van 22.05.1984)

o

KB n°50 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers van 24.10.1967 (BS van 27.10.1967)

o

KB van 21.12.1967 tot vaststelling van het algemeen reglement betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers (BS van 16.01.1968)

Begunstigden van het rustpensioen Elke kunstenaar die bewijst dat hij een activiteit als loontrekkende heeft uitgeoefend voor een in België gevestigde werkgever, of met deze hoedanigheid gelijkgesteld is (bijv : uitkeringsgerechtigde werkloze), kan een werknemerspensioen genieten. De wettelijke bijdragen moeten ingehouden zijn uit hoofde van deze activiteit. Voor mannen, bedraagt de normale pensioenleeftijd 65 jaar. Voor vrouwen, bedraagt hij: o

61 jaar vanaf 1 juli 1997

o

62 jaar vanaf 1 januari 2000

o


o


o


Het pensioen gaat ten vroegste in op de eerste dag van de maand volgend op de maand van de verjaardag. Het pensioen kan vervroegd worden aangevraagd (op 60 jaar), maar in dat geval moet de werknemer een voldoende lange loopbaan kunnen aantonen (bijv.: loopbaan van 34 jaar vanaf 1 juli 2004, 35 jaar vanaf 1 juli 2005).

2 Dit document werd gedownload van de site van SMart SMart vzw – www.smartvzw.be - [email protected]

Bepaling van het pensioenbedrag Het bedrag van het pensioen wordt bepaald aan de hand van 3 criteria, namelijk: o

de loopbaan

o

het loon

o

de gezinstoestand


A. De loopbaan Om een volledig pensioen te genieten, moet men een volledige loopbaan hebben doorlopen: Voor de mannen, bedraagt een volledige loopbaan 45 jaar. Voor de vrouwen, bedraagt het aantal jaren van een volledige loopbaan momenteel 44 jaar en vanaf 1 januari 2009 45 jaar. Bepaalde periodes worden gelijkgesteld met werkdagen en tellen dus mee voor de berekening van de loopbaan: o

de periodes van onvrijwillige werkloosheid

o

de periodes van arbeidsongeschiktheid wegens ziekte of invaliditeit en de periodes van moederschapsverlof

o

de periodes waarvoor een wettelijke vergoeding wegens arbeidsongeval of beroepsziekte met een arbeidsongeschiktheid van minstens 66% werd toegekend

o

de vakantieperiodes die door de wetgeving over de jaarlijkse vakantie van de loontrekkenden wordt voorzien...


B. Het loon “het rustpensioen wordt berekend zowel in functie van de loopbaan van de werknemer, als van : -

de brutolonen die hij heeft verdiend tijdens deze loopbaan en die moeten ingeschreven zijn op zijn individuele rekening,

-

de fictieve lonen,

-

de forfaitaire lonen die hem worden toegekend ;

-

er wordt geen rekening gehouden met het gedeelte van het brutoloon dat het maximumbedrag voor de afhouding van de pensioenbijdragen overstijgt”. (art.7 van het hogergenoemde KB van 21.12.1967)

Meerdere lonen kunnen dus in aanmerking komen voor de pensioenberekening: 1.

De forfaitaire lonen: beroepsbezigheid vóór 1958:

Voor werknemers die gewerkt hebben vóór 1958 beschikt men niet over de reële lonen. Daarom wordt het pensioen berekend op basis van een bij wet bepaald forfaitair loon, gelijk aan 12.392,17 (bedrag op 01.01.08) 2.

Vanaf 1958 wordt rekening gehouden met de reële lonen

De lonen zijn echter geplafonneerd. 3.

Het fictieve loon:

We hebben reeds vermeld dat bepaalde periodes worden gelijkgesteld met arbeidsperiodes (onvrijwillige werkloosheid, vakanties, enz.). Voor deze periodes, heeft men het over fictief loon: Het fictieve loon heeft betrekking op het werkelijke loon dat werd ontvangen tijdens het kalenderjaar voorafgaand aan de onderbreking van de activiteit. Bijvoorbeeld: u gaat met pensioen op 1 januari 2008. U hebt een loopbaan van 45 jaar gehad, waarbinnen u 9 maanden werkloos bent geweest in de loop van het jaar 1996. Om het fictieve loon te berekenen, gaat men uit van het reële loon dat u hebt ontvangen tussen 1 januari 1995 en 31 december 1995. Indien, in de loop van dat jaar, een dergelijk loon niet bestaat, wordt uitgegaan van het loon van het jaar waarin de activiteit werd onderbroken, en dus, in ons voorbeeld, het loon van het jaar 1996. 4.

Het minimumloon per loopbaanjaar

Voor pensioenen die ingaan vanaf 01.09.2007: Het minimumloon per loopbaanjaar bedraagt 18.389,19 (bedrag op 01.01.2008) Als voor een bepaald jaar uw loon niet dit minimumrecht bereikt, wordt uw pensioen berekend op basis van dit minimum van 18.389,19 .


5.

Herwaardering van de lonen

De lonen aan de hand waarvan het pensioen wordt berekend, worden aangepast aan de levensduurte en aan het welzijnsniveau via een herwaarderingscoëfficiënt: Om de tabel van de coëfficiënten van 1955 tot 2008 te raadplegen, klik hier.


C. De gezinstoestand Het rustpensioen wordt berekend tegen de «gezinsvoet» of een «alleenstaandenvoet». o

Het pensioen tegen de gezinsvoet wordt bepaald door de geherwaardeerde lonen te vermenigvuldigen met 75 %.

o

Het pensioen tegen de alleenstaandenvoet wordt bepaald door de geherwaardeerde lonen te vermenigvuldigen met 60 %.


Bedrag van het pensioen Het jaarlijks pensioenbedrag wordt als volgt berekend: o

Het jaarlijks loon (reëel en/of forfaitair en/of fictief)

o

Vermenigvuldigd met een actualisatie coëfficiënt voor oude lonen

o

Vermenigvuldigd met de pensioenbreuk (afhankelijk van het aantal loopbaanjaren: 1/45, 1/41, 1/30, 1/14, enz.)

o

Vermenigvuldigd met 60% (alleenstaande) of 75% (gezin)

Om een simulatie voor de berekening van het bedrag van uw pensioen te maken : klik hier


Cumuleren van het pensioen met beroepsinkomsten als kunstenaar Het rustpensioen wordt, in principe, slechts uitbetaald als de begunstigde geen beroepsactiviteit uitoefent in de zin van «elke activiteit die hem winsten of vergoedingen kan opleveren in de zin van het Wetboek voor de Inkomstenbelasting» [art.64 van hogergenoemd KB nr. 50: «Voor de toepassing van de artikelen»]. De gepensioneerde kan toch een beroepsactiviteit blijven uitoefenen, maar op voorwaarde dat hij deze aangeeft, en voor zover de inkomsten die hij hieruit verwerft een bepaald plafond, dat elk jaar wordt aangepast, niet overschrijden.

Toegestane artistieke activiteit De kunstenaar mag tijdens zijn pensioen een artistieke activiteit uitoefenen, ongeacht de hoogte van de inkomsten (geen plafond voorzien) die eruit voortvloeien, maar wel onder bepaalde voorwaarden [art. 64 §2 E van het hogergenoemde KB van 21/12/1967: “De begunstigde (...)”] : o

Het moet gaan om een scheppende of verwezenlijkende activiteit: de activiteit moet bestaan in het uitwerken, componeren, concipiëren, uitvinden of verwezenlijken van originele werken die het product zijn van de wetenschappelijke kennis, het talent of de verbeelding van hun auteur (bijv.: de schilder, de beeldhouwer, de schrijver...). Volgens de RVP, «kan men hier

aan toevoegen de kunstenaar die een werk vertolkt: de acteur, de muzikant, de zanger,.... Deze kan immers aan het kunstwerk een persoonlijke artistieke toets toevoegen ». o

De activiteit mag geen invloed hebben op de arbeidsmarkt: het criterium dat de pensioendienst hiervoor gebruikt, is het nagaan of de artistieke activiteit al dan niet een reële weerslag heeft op de arbeidsmarkt – voor zover deze geen concurrentie leveren op de arbeidsmarkt, is er geen reden om beperkingen op te leggen aan de activiteiten die bestaan in het creëren van wetenschappelijke of artistieke werken ; overigens dragen deze werken bij tot de verrijking van het nationaal patrimonium. Deze voorwaarde : geen "invloed hebben op de arbeidsmarktl" (d.w.z. geen concurrentie vormen), kan echter aanleiding geven tot betwistingen. Hoe moet men immers bepalen of de ene auteur concurrentie levert en de andere niet? Het gevaar bestaat dat de beoordeling van dit criterium aanleiding geeft tot zuiver subjectieve overwegingen omtrent de artistieke waarde van creaties (en van hun scheppers), net wat de wetgeving op het auteursrecht heeft willen voorkomen. Als een verslaggever auteursrechten ontvangt, is het omdat de wetgeving op het auteursrecht erkent dat hij een auteur, en dus een scheppende kunstenaar is. Het zou dan ook getuigen van willekeur als men gaat beslissen dat de ene scheppende kunstenaar concurrentie levert, en een andere niet. Voor meer details over de kwestie van de auteursrechten en naburige rechten, verwijzen wij u naar het volgende punt.

o

De begunstigde mag geen handelaar zijn : hij heeft geen handelsregisternummer. De onderwerping aan het sociaal statuut van de zelfstandigen en de inschrijving bij de BTW die geen noodzakelijk verband 9


met de hoedanigheid van handelaar impliceert, zijn niet van bepalend belang. Daarentegen laat de inschrijving in het handelsregister de hoedanigheid van handelaar veronderstellen tot het tegendeel bewezen is. De beoordeling van al deze voorwaarden, vanuit de notie van schepping of verwezenlijking, moet in alle gevallen gebaseerd zijn op de door de betrokkene geleverde elementen. Bij de vorige voorwaarden komt nog een vierde voorwaarde (geldig voor elke, al dan niet artistieke beroepsactiviteit): de gepensioneerde kunstenaar moet (verplicht) een voorafgaande verklaring van zijn activiteit afleggen bij de RVP, en dit binnen 30 dagen na de aanvang van de activiteit.

Het ontvangen van inkomsten zoals auteursrechten en naburige rechten We hebben zopas gezien dat:

het rustpensioen, in principe, slechts betaalbaar is als de begunstigde geen beroepsactiviteit uitoefent in de zin van « elke activiteit die hem winsten of

vergoedingen kan opleveren in de zin van het Wetboek voor de Inkomstenbelasting ».

de gepensioneerde toch een beroepsactiviteit mag blijven uitvoeren, op voorwaarde dat hij die aangeeft en voor zover de inkomsten die hij eruit haalt een zeker plafond, dat elk jaar wordt aangepast, niet overstijgen.

dit plafond niet bestaat voor de inkomsten uit een beroepsactiviteit, op voorwaarde dat men voldoet aan bepaalde voorwaarden.

Andere beroepsactiviteiten: niet-artistieke en niet-wetenschappelijke activiteit Zoals gezegd mag de gepensioneerde een beroepsactiviteit blijven uitoefenen, mits een voorafgaande aangifte en de naleving van de voorziene plafonds. Het overschrijden van deze plafonds leidt tot de verhoudingsgewijze verlaging of de opschorting van het pensioen. Als de overschrijding meer dan 15% bedraagt, wordt het pensioen opgeschort voor het hele kalenderjaar.

Inkomstenplafond Om deze plafonds te raadplegen, klikt u op de volgende link: “"Wat zijn de jaarlijkse limieten van de beroepsinkomsten?") De inkomsten waarmee rekening wordt gehouden, zijn de bruto beroepsinkomsten vóór aftrek van de RSZ-bijdragen en de bedrijfsvoorheffing. De inkomsten omvatten: o

de vergoedingen voor een activiteit als loontrekkende in de privé- of openbare sector 10


o

de winsten uit de industriële, landbouw- of commerciële exploitatie

o

de vergoedingen van bestuurders, commissarissen, vereffenaars of actieve vennoten

o

de wachtvergoedingen toegekend in de openbare sector als u ter beschikking wordt gesteld

o

de winsten uit vrije beroepen, opdrachten of functies en elke andere winstgevende bezigheid

Overschrijding van de plafonds o

15% en meer. Als de beroepsinkomsten voor een kalenderjaar het toegestane bedrag overschrijden met 15% of meer, wordt de betaling van het pensioen volledig opgeschort voor dat jaar

o

minder dan 15%. Als de beroepsinkomsten voor een kalenderjaar het toegestane bedrag overschrijden met minder dan 15%, wordt de betaling van het pensioen verminderd met een zeker percentage voor dat jaar. Dit percentage is gelijk aan het percentage van de overschrijding door de beroepsinkomsten van het toegestane bedrag.

In beide gevallen kan er ook een vraag tot terugbetaling van de onterecht ontvangen pensioenbedragen volgen.

Voorafgaande verklaringen o

o

Verklaring aan de Rijksdienst voor Pensioenen. De gepensioneerde moet zijn beroepsactiviteit aangeven bij de RVP (voor een loontrekkende activiteit) en/of bij de RSVZ (voor een zelfstandige activiteit). Deze verklaring gebeurt : o

vóór de aanvang van de activiteit

o

uiterlijk 30 dagen volgend op de datum van aanzegging van het pensioen

o

uiterlijk 30 dagen beroepsactiviteit

o

aan de hand van het – aangetekend verzonden – document, beschikbaar op de site van de RVP

volgend

op

de

aanvang

van

de

Verklaring aan de werkgever en verklaring van de werkgever. De gepensioneerde moet zijn werkgever eveneens op de hoogte brengen van zijn pensioentoestand, vóór de aanvang van de bezigheid of binnen 30 dagen volgend op de aanvang van de bezigheid. De werkgever moet ook een verklaring indienen bij de Dienst Pensioenen wanneer hij een gepensioneerde in dienst neemt.

Het nalaten van de verklaring leidt tot een ambtshalve opschorting van het pensioen gedurende 1 maand (3 maanden in geval van herhaalde inbreuk) ; als de werkgever geen verklaring indient, zal hij een forfaitaire vergoeding moeten betalen aan de RVP


(voor een bedrag gelijk aan 3 maal het maandelijks minimuminkomen voorzien in de CAO nr. 43). o Vrijstelling van aangifte: Sinds 1 januari 2006, als: •

u minstens 65 jaar oud bent;

•

u reeds een pensioen ontvangt en

•

u een activiteit als loontrekkende aanvat

moet u geen aangifte meer doen bij de Rijksdienst voor Pensioenen. U moet uw werkgever niet meer inlichten dat u een pensioen ontvangt en uw werkgever moet geen aangifte doen bij de Rijksdienst voor Pensioenen.


Praktische inlichtingen RVP – Rijksdienst voor Pensioenen Zuidertoren Baraplein 1060 - Brussel e-mail : [email protected] Tel 02 / 529 21 11 Fax 02 / 529 32 97


Het pensioen van de kunstenaars

Recommend Documents