Het magazine Natuur in de Gemeente. Column; Jurisprudentie en natuurwetgeving. Verdere ontwikkeling natuurbeleid en natuurbeheer in gemeente Rotterdam

IN deze editie

Het magazine Natuur in de Gemeente

2

Column; Jurisprudentie en natuurwetgeving

3

Rubriek; Gemeenten geven kennis over natuurwetgeving door - Gemeente Tilburg

5

Rubriek; Kennisuitwisseling over natuur en natuurwetgeving tussen overheidsmedewerkers

7

Verdere ontwikkeling natuurbeleid en natuurbeheer in gemeente Rotterdam

8

Gemeente Purmerend: excursie toont nut gemeentebrede inventarisatie als invulling van nieuwe Omgevingswet

10

Gemeente Nieuwegein: Aanpak Ontheffing Tijdelijke Natuur

12

Nieuwe Richtlijn Lichthinder goed ontvangen

13

Agenda Platform Natuur in de Gemeente

14

Kopij aandragen / Colofon

15

1

Natuur in de Gemeente Magazine voor gemeenten door Magazine gemeenten! - Editie December December 2014 2014

Het magazine Natuur in de Gemeente - december 2014 Magazine voor gemeenten door gemeenten! Overheidsorganisaties hebben op dit moment met een aantal grote veranderingen te maken. De decentralisatie van taken van het Rijk naar provincies en gemeenten, de nieuwe Wet Natuurbescherming die eraan zit te komen en de verschuivingen in bevoegd gezag zijn daar belangrijke voorbeelden van. Op heel verschillende en effectieve manieren bereiden gemeenten zich voor op de komst van de nieuwe Wet Natuurbescherming. In deze editie van het magazine wordt onder andere aandacht besteed aan natuurbeheer en natuurbeleid in verschillende gemeenten, verlichting in de openbare ruimte en actualiteiten met betrekking tot de natuurwetgeving. Naast het lezen van het magazine kunt u ook zelf actief een bijdrage aan het magazine leveren! Loopt u als medewerker van een overheidsinstantie met een vraag rond die u graag wilt stellen aan collega’s bij andere instanties? Of ziet u een vraag van iemand anders voorbij komen waar u zelf een antwoord op heeft? Twijfel niet en deel uw vragen en uw kennis! Zo helpt u samen de natuurwetgeving vooruit! Met vriendelijke groet, Team Platform Natuur in de Gemeente

2

Natuur in de Gemeente

Magazine - Editie December 2014

Column; Jurisprudentie en Natuurwetgeving Verontrusten of verstoren - What’s in a name?

Door: Martin van den Hoorn, adviseur ecologie bij Regelink Ecologie & Landschap.

In de natuurwetgeving komen de woorden verontrusten en verstoren of afgeleiden daarvan voor. Wat is nu het verschil en wat is er wel en niet verboden? Verontrusten en verstoren in de Nederlandse wetgeving De Flora- en faunawet kent zowel de term verontrusten als de term verstoren. In artikel 10 staat: ”Het is verboden beschermde dieren opzettelijk te verontrusten” en in artikel 11: “Het is verboden nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen van beschermde dieren te beschadigen, te vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren.” Het verschil is dat de term verontrusten (artikel 10) betrekking heeft op levende dieren en de term verstoren (artikel 11) op nesten, holen of andere voortplantingsplaatsen en vaste rust- of verblijfplaatsen van dieren. De Natuurbeschermingswet 1998 spreekt in artikel 3, 19, 21 en 67 van verstorende effecten of verstorende factoren en plaatst deze altijd in het licht van significante effecten op soorten waarvoor een gebied dat onder de natuurbeschermingswet valt is aangewezen. Een voorbeeld Als fictief voorbeeld nemen we het in september in gebruik nemen van een nieuw evenemententerrein in de buurt van een Natura 2000-gebied, met de volgende gevolgen:

• Tijdens evenementen in de winter worden telkens groepen foeragerende ganzen opgeschrikt. • In het broedseizoen broeden minder vogels dan voorheen rond het evenemententerrein. • Tijdens een vuurwerkshow op het evenemententerrein op 5 mei verlaten twee merels definitief hun nest. • De ooievaar die ieder jaar vlak bij de parkeerplaats van het terrein broedde, is sinds de ingebruikname van het terrein verdwenen. Opgeschrikte ganzen Op het eerste oog zou gesteld kunnen worden dat ’s winters door de evenementen telkens ganzen worden verstoord. Omdat het om levende dieren gaat en niet om een vaste rusten verblijfplaats (ganzen kunnen in elk weiland foerageren) is alleen artikel 10 van de Flora- en faunawet van toepassing. In artikel 10 staat dat het verboden is beschermde dieren opzettelijk te verontrusten. Vanwege het woordje opzettelijk kijkt de wetgever hierbij naar het doel van de activiteit. Het doel van de activiteiten is vrijwel nooit het verontrusten van dieren. In het fictieve geval is het doel bijvoorbeeld het houden van een concert, een verzamelbeurs of een

Jaarrond beschermd ooievaarsnest

3



openluchtkerkdienst. Een overtreding van artikel 10 is dan ook niet aan de orde. Maar: wanneer door de exploitatie van het evenemententerrein structureel minder ganzen in het nabijgelegen Natura 2000-gebied foerageren en dit gebied is aangewezen om bepaalde aantallen van deze foeragerende ganzen te herbergen, dan kan de exploitatie van het evenemententerrein wel een significante verstoring in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 inhouden. Minder broedende vogels Wanneer door de exploitatie minder vogels ervoor kiezen om rond het evenemententerrein te gaan broeden is dit geen overtreding van de Flora- en faunawet. Van de meeste vogels is het nest alleen beschermd wanneer dit in gebruik is. Wanneer het nest niet in gebruik is en een vogel ervoor kiest om verder van het terrein te gaan broeden is dit geen overtreding van artikel 11. Wanneer door de exploitatie van het evenemententerrein van een bepaalde vogelsoort minder in het nabijgelegen Natura 2000-gebied broeden en dit gebied is aangewezen om bepaalde aantallen broedparen van deze vogelsoort te herbergen kan de exploitatie van het evenemententerrein wel een significante verstoring in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 inhouden. Merels verlaten hun nest Wanneer door de vuurwerkshow vogels worden vestoord en hun nest definitief verlaten is er sprake van een overtreding van artikel 11. De vaste rusten verblijfplaatsen van de merels verliezen namelijk hun functie. Wanneer jongen achterblijven en doodgaan is er mogelijk ook nog sprake van een overtreding van artikel 9 van de Flora- en faunawet (het doden van dieren). Verstoren in bredere zin Bevoegd Gezag voor de Flora- en faunawet trekt het begrip verstoren (artikel 11) vaak in een breder kader. Wanneer door een ingreep een vaste rust- of verblijfplaats wordt aangetast kan door het nemen van gerichte maatregelen de functionaliteit van een plangebied voor een soort toch behouden blijven. Omdat de functionaliteit behouden blijft wordt de ingreep niet meer gezien als het van beschadigen, vernielen, uithalen of wegnemen van de vaste rust- of verblijfplaats. De soort moet zich wel aan de nieuwe situatie aanpassen. Dit wordt gezien als verstoren. Een voorbeeld betreft de aanwezigheid van een zomerverblijfplaats van twee gewone dwergvleermuizen achter een boeiboord van een te slopen gebouw. Door het tijdig ophangen van voldoende en geschikte vleer-

muiskasten kunnen de dieren na sloop nog steeds van het plangebied gebruik maken. De functionaliteit van het plangebied is behouden gebleven en in de ogen van Bevoegd Gezag is er geen sprake van beschadigen, vernielen, uithalen of wegnemen van een vaste rust- of verblijfplaats. De dieren zullen wel moeten verhuizen van de school naar de vleermuiskasten. Deze gedwongen aanpassing wordt beschouwd als verstoren. Omdat het verstoren van vaste rusten verblijfplaatsen niet in de Habitatrichtlijn wordt genoemd geeft deze wijze van redeneren bij kleine ingrepen meer ruimte voor het verlenen van een ontheffing. Verstoring altijd een overtreding? Wanneer een kortdurende tijdelijke verstoring niet leidt tot het (definitief) in onbruik raken van een vaste rust- of verblijfplaats of tot een significante aantasting van de kwaliteit van een door de Natuurbeschermingswet 1998 beschermd gebied hoeft er geen sprake te zijn van een overtreding van de natuurwetgeving. Zie: • http://www.raadvanstate.nl/uitspraken/zoeken-inuitspraken/tekst-uitspraak.html?id=76533&summary_ only=&q=201202429%2F1%2FA3 • http://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=E CLI:NL:GHARN:2012:BW7281 Samenvattend • In de Flora- en faunawet slaat de term verontrusten op levende dieren en de term verstoren op vaste rusten verblijfplaatsen. • In de Natuurbeschermingswet 1998 heeft verstoren altijd een relatie met het significant aantasten van de kwaliteit van een gebied. • Vrijwel geen enkele activiteit heeft tot doel het verontrusten van dieren. Artikel 10 is dan ook vrijwel nooit aan de orde. • Verstoren is aan de orde als een vaste rust- of verblijfplaats door deze verstoring zijn functie verliest. • Bevoegd Gezag voor de Flora- en faunawet beschouwt een ingreep waarbij de functionaliteit van een plangebied behouden blijft maar waarbij een soort zich wel moet aanpassen aan een nieuwe situatie ook als verstoren. • Kort durende verstoringen zonder negatief eindeffect zijn niet altijd een overtreding van de natuurwetgeving. Martin van den Hoorn is werkzaam als adviseur ecologie bij Regelink Ecologie & Landschap. Vanuit deze functie heeft hij dagelijks te maken met weten regelgeving rond natuur. Omdat de interpretatie van deze weten regelgeving door jurisprudentie en aangepaste standpunten van Bevoegd Gezag sterk in beweging is wordt in deze rubriek telkens een actueel thema rond jurisprudentie behandeld.

4



RUBRIEK; GEMEENTEN GEVEN KENNIS OVER NATUURWETGEVING DOOR - Gemeente Tilburg Sinds de invoering van de Flora- en faunawet worstelt het werkveld met een juiste uitvoering van deze wet en andere natuurregelgeving. Met de nieuwe Natuurwet in zicht, waarin de Flora- en faunawet wordt opgenomen, krijgen gemeenten straks te maken met veranderingen die opnieuw onduidelijkheden met zich zullen meebrengen. Daarnaast zijn er tussen gemeenten grote verschillen in het natuurbeleid dat wordt gevoerd en de expertise waarover zij beschikken op natuurvlak. Nadat Paul Minken van de gemeente Utrechtse Heuvelrug met ideeën voor kennisuitwisseling kwam werd in samenwerking met het Platform deze rubriek ontwikkeld. De rubriek biedt lezers de gelegenheid een kijkje achter de schermen te nemen bij gemeenten door het hele land. Zo kunnen zij kennis opdoen over natuurweten natuurregelgeving zoals deze wordt toegepast bij andere gemeenten. In elk nummer van het magazine wordt door een gemeente een vaste set vragen beantwoord over hoe deze gemeente omgaat met natuurweten natuurregelgeving. Vervolgens geeft deze gemeente het stokje door aan een andere gemeente. Deze keer is de gemeente Tilburg aan de beurt. Mischa Cillessen licht toe hoe gemeente Tilburg natuurbeleid en natuurbeheer toepast. Hij is werkzaam binnen de afdeling Ruimte als Stadsecoloog.

Algemeen Kunt u kort toelichten welk natuurbeleid binnen uw gemeente wordt gehanteerd voor de implementatie van de huidige natuurregelgeving? • Voor de verleners van de omgevingsvergunningen hebben wij in 2013 een Natuurtoetskader geschreven. Deze lijkt op de effectenindicator, maar is geschreven voor de Tilburgse situatie. Het is een soort stoplichtenmodel, waarbij wordt aangegeven wanneer de ecoloog wel of niet geraadpleegd moet worden. Voor de praktische toepassing hebben verschillende medewerkers een certificaat voor Flora- en faunawetgeving van beheer niveau 1 tot RO niveau 4. Verder is een leidraad door het college vastgesteld hoe te werken met de gedragscodes Bestendig beheer en Ruimtelijke ontwikkeling.

Centrum van Tilburg.

5



Waar haalt u de kennis over flora en fauna in uw gemeente vandaan, zowel intern als extern? • De ecoloog is goed op de hoogte van de groene wetten. Als er specifieke vragen of problemen zijn wordt een extern bureau ingeschakeld om op dit vraagstuk een antwoord te geven. Externe bureaus worden gekozen afhankelijk van de type vraag. Verder wordt er gebruik gemaakt van de NDFF als databank. Hier zetten wij ook onze eigen gegevens in om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen. Vindt er veel wisselwerking plaats tussen de afdeling die over de natuurwetgeving gaat en andere afdelingen binnen uw gemeente die hiermee ook van doen hebben? • Iedere week is er groenoverleg waar de ecoloog, de landschapsarchitecten, projectvoorbereiders en groenadviseurs bij elkaar zitten om projecten door te nemen. Verder wordt er bij ieder bestemmingsplan een natuurparagraaf geschreven waarbij tevens wordt beoordeeld of er een onderzoek naar flora en fauna nodig is. Verder krijgen we veel vragen van projectleiders die werken aan de openbare ruimte of ontwikkelprojecten. Problemen en oplossingen Kunt u een vraag of probleem noemen waar u in uw werk geregeld tegenaan loopt en waarvoor u zelf geen oplossing heeft? • Dat het slopen van gebouwen niet vergunningsplichtig is maakt het lastig om te weten of er in deze gebouwen bijzondere waarde zit betreffende flora en fauna. Zeker in de stad kunnen deze gebouwen waardevol zijn voor gebouw bewonende soorten (vleermuizen, gierzwaluw en huismus). Kunt u kort een voorbeeld beschrijven van een door uw gemeente succesvol uitgevoerd project rond toepassen van de bestaande natuurregelgeving? • Vanwege de veiligheid van scholieren dient een fietspad die door het bos loopt verlicht te worden. Door de beheerder openbare verlichting is hier vanwege het veiligheidsaspect gekozen voor wit licht. De bomen langs deze weg worden echter veelvuldig gebruikt door verschillende soorten vleermuizen, waarvoor het witte licht verstorend werkt. Sommige soorten gebruiken de bomen als foerageergebied, terwijl andere soorten het als vliegroute gebruiken. Om hier zorgvuldig mee om te gaan is er gekozen om een armatuur te laten maken waar witte en amberkleurige led verlichting in komt die apart geschakeld kan worden. In de periode dat de weg niet gebruikt wordt door vleermuizen, schijnt het witte licht (winter). Als beide doelgroepen gebruik maken van de weg dan wordt als compromis gekozen om het amberkleurig licht te laten schijnen om overtreding van de flora- en faunawet te voorkomen.

Kunt u een voorbeeld noemen van een kansrijke oplossing voor een probleem rond de uitvoering van natuurwetgeving die nu nog niet word benut? Voorbeeld: in de praktijk blijkt dat de dwergvleermuis overal zit en het goed doet. Hoe zouden we beter met deze soort om kunnen gaan? • Een goed voorbeeld is de gebiedsgerichte aanpak natuur. In 2013 is de oude stad van Tilburg met de aangrenzende wijken geïnventariseerd op gebouw bewonende vleermuizen, gierzwaluw en huismus. Als vervolg hierop heeft een extern bureau opdracht gekregen om een soortenmanagementplan te schrijven over hoe om te gaan met bovengenoemde soorten. Het doel is om zoveel mogelijk kansen te benutten voor vleermuis, huismus en gierzwaluw en calamiteiten bij ingrepen te voorkomen; Hierdoor worden de soorten op populatieniveau minder kwetsbaar, zodat ze lokale negatieve effecten als gevolg van onderhoudswerk, renovatie en herinrichting op kunnen vangen zonder dat de gunstige staat van instandhouding in het geding is. In de praktijk betekent dit dat de gemeente Tilburg een ontheffing aanvraagt (voor 10 jaar) bij het ministerie en dat initiatiefnemers gebruik kunnen maken van onze ontheffing. Dit scheelt onderzoek (heeft de gemeente al gedaan); en daarmee geld en vooral tijd. De tegenprestatie is dat de initiatiefnemer voor de aanvang van de werkzaamheden een check uitvoert om te controleren of er geen gebouw bewonende soorten aanwezig zijn. Tevens moet in de nieuwbouw voorzieningen worden getroffen voor deze soorten. Via monitoring kijken we naar de effectiviteit van de genomen maatregelen, waarbij we waar nodig kunnen bijsturen. Wij verwachten dat we hierbij de soorten maar ook de initiatiefnemers helpen. Uitwisseling Met wie zou u als gemeente (u als beleidsadviseur) wel eens een wandeling willen maken om het te hebben over de Flora- en faunawetgeving? • Ik zou graag eens willen wandelen met Sharon Dijksma. Vooral om te bespreken hoe de flora en fauna een juiste plek kan krijgen (houden) in gemeenten en of de Flora- en faunawet het juiste middel is om de planten en dieren te beschermen. Er zijn zoveel meer soorten in Nederland dan alleen de beschermde soorten. Aan welke gemeente geeft u deze vragen door? • Ik geef de pen door aan Gitty Korsuize, ecoloog van de gemeente Utrecht. Zij heeft altijd leuke ideeën en oplossingen hoe met de groene wetten om te gaan en om de flora en fauna op een praktische manier een plek te bieden in de gemeente.

6



RUBRIEK; KENNISUITWISSELING OVER NATUUR EN NATUURWETGEVING TUSSEN OVERHEIDSMEDEWERKERS Heb je een vraag met betrekking tot natuur(wetgeving) waar je graag een antwoord op wilt hebben? Stel je vraag dan hier, zodat deze door je collega’s van andere gemeenten en overheidsinstanties beantwoord wordt. Ingebrachte vragen Gemeente Rotterdam – Dhr. O van Velthuijsen: • Hoe ga je met de wabo om? Hoe krijg je grip op en tastbaar wat er binnen komt? Veelal gestelde vraag vanuit overheidsinstanties: • Wie heeft op dit moment op grond van welke weten regelgeving welke bevoegdheden, taken, verantwoordelijkheden, mogelijkheden? En wat veranderd de komst van de nieuwe Wet Natuurbescherming hieraan? Gemeente Capelle aan den IJssel – Mevr. C. van Hemert: • Hoe houden andere gemeenten hun inventarisatie van soorten up to date. Ik ben dan met name benieuwd naar de meest praktische en uiteraard goedkoopste manieren.

Antwoorden op ingebrachte vragen Op welke wijze is in andere gemeenten het flora- en faunabeleid geïmplementeerd? Met andere woorden hoe voorkom je dat flora- en faunabeleid niet eenduidig binnen de organisatie wordt gebruikt (wegens verschillende belangen) en het beleid in de kast belandt? • “Ik denk dat hier nog een vraag voor zit. Hoe voorkomt een gemeente dat ze de Flora- en Faunawet en de Nb-wet overtreedt. Dit zowel uitvoerend (groenbeheer) en als omgevingsvergunningverlener. Maar ook als bestemmingplanopsteller en ook bij de eigen projecten. Het voldoen aan de wet is het minimum, daarna komt pas beleid toch? Of heb je al beleid nodig om aan de wet te voldoen? En hebben gemeenten beleid op het gebied van ecologie en natuur (dit is dus ruimer dan de wettelijk beschermde soorten (dat zijn ‘maar’ lijstjes)).” Mail je antwoord(en) naar [email protected] zodat deze in het volgende magazine geplaatst word(t) (en). Of reageer direct op deze rubriek in het digitale magazine, of discussieer verder over dit onderwerp op LinkedIn (Platform Natuur in de Gemeente).

7



Verdere ontwikkeling natuurbeleid en natuurbeheer in gemeente Rotterdam De gemeente Rotterdam is in sneltreinvaart een inhaalslag aan het maken op het vlak van natuurbeheer en natuurbeleid. Afgelopen voorjaar is het beleidsdocument ‘Natuurkaart Rotterdam 2014’ door de gemeente opgesteld en formeel vastgesteld door het college, waarin belangrijke ecologische kerngebieden, natuurkerngebieden en verbindingszones ertussen zijn vastgelegd. De vervolgstap waar nu aan gewerkt wordt is het opstellen van een uitvoeringsstrategie om verdere natuurontwikkeling in de gemeente te bevorderen. Daarnaast werkt men aan het opstellen van de beheervisie, een daaraan gekoppelde ‘Gedragscode Beheer’ en komt er ook op korte termijn een ‘Nota Dierenwelzijn’. Hoe staat de Rotterdamse natuur ervoor? En wat zijn de ambities en kansen in Rotterdam? Gemeente Rotterdam neemt u graag hierin mee. Natuurkaart Rotterdam 2014 Gemeente Rotterdam is uniek door de grote landschappelijke afwisseling in een relatief klein gebied. Zo kent de Rotterdamse delta naast zeekleipolders ook duinontginningen, veenweidegebieden, droogmakerijen en dynamische uitwaarden. Het beleidsdocument ‘Natuurkaart Rotterdam 2014’ toont de wijze waarop de natuur zich in de kerngebieden en verbindingszones ontwikkelt. Ook beschrijft het de natuurparels van nu en de Rotterdamse natuurdoelstellingen. Professional of liefhebber: met typeringen, ambassadeurssoorten voor

de Rotterdamse delta, kaarten en achtergronden is de Natuurkaart Rotterdam 2014 een waardevol document voor iedereen. Uitvoeringsstrategie Op het moment wordt door de gemeente Rotterdam een uitvoeringsstrategie opgesteld om verdere natuurontwikkeling te bevorderen. In deze nadere uitwerking van de Natuurkaart wordt gekeken waar zich essentiële natuurwaarden in de gemeente bevinden en waar mogelijk kansen liggen om natuurwaarden te versterken. Met de

Olaf van Velthuijsen, Stadsecoloog bij de gemeente Rotterdam

8



Natuurkaart kan verspreidingsinformatie over soorten straks eenvoudig in beeld worden gebracht. Daarnaast kan met de Natuurkaart bij toekomstige bestemmingsplannen sneller bepaald worden of compensatiemaatregelen noodzakelijk zijn. Compensatiegebieden zijn nu al gemarkeerd op de Natuurkaart. Ook zo kan worden bijgedragen aan het voorkomen van projectvertragingen. Voor de Rotterdammer (en uiteraard ook niet-Rotterdammers) wordt de natuurkaart nog toegankelijker en aantrekkelijker gemaakt door ontwikkeling van een folder en een digitale app. Gedragscode Beheer Medio 2015 gaat gewerkt worden conform een gedragscode beheer. Als basis wordt hiervoor de reeds bestaande gedragscode van Stadswerk gebruikt. Op dit moment is de gemeente bezig om de gedragscode van Stadswerk te vertalen in een werkbaar document. Dit document wordt toepasbaar op de landschapstypen die voorkomen in de gemeente en uitvoerbaar (en begrijpelijk) voor de beheerders, en ook voor aannemers die voor beheerwerkzaamheden worden ingezet. Beheervisie De Natuurkaart Rotterdam 2014 en de uitvoeringsstrategie worden uiteindelijk gekoppeld aan de nieuwe beheervisie. Ook de gedragscode is een belangrijk element binnen de beheervisie. Met het verdwijnen van de deelgemeenten is de regie over het beheer van de buitenruimte centraal belegd bij het college (voorheen waren er nog wel eens grote verschillen in de manier van beheren binnen diverse deelgemeenten). Met de Natuurkaart en de Gedragscode Beheer wil de gemeente een omschakeling in het beheer teweeg te brengen, zodat er een eenduidig beleid ontstaat over hoe om te gaan met beheer en middels de beheervisie ook duidelijk is op welke plek welk soort beheer passend is.

Nota Dierenwelzijn De nadruk van de nota ligt op gezelschapsdieren en dieren ‘in dienst van de gemeente’ (denk aan schapen, grote grazers, hertenkampen). De nota gaat in op het harder aanpakken van dierenbeulen, het zo mogelijk weren van circussen met wilde dieren en het informeren van Rotterdammers over de zorg die huisdieren nodig hebben. Daarnaast wordt ook aandacht besteedt aan het welzijn van dieren in het wild, waarbij de link met de Natuurkaart en Gedragscode Beheer wordt gemaakt. De komende jaren is voorlichting een belangrijk onderdeel van het dierenwelzijnsbeleid van de gemeente. De gemeente wil hiermee de bewustwording onder de inwoners voor dieren en daarmee ook voor de natuur in de gemeente vergroten en mensen hiervoor gaan enthousiasmeren. De gemeente hoopt dat dit gaat leiden tot meer burgerparticipatie initiatieven gericht op de stadsnatuur in de gemeente Rotterdam. Wethouder Joost Eerdmans heeft dierenwelzijn in zijn portefeuille:

‘’Zorgen voor dieren is een vorm van beschaving. Dierenwelzijn staat de komende jaren hoog op de Rotterdamse agenda.’’ Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel, neem dan contact op met Olaf van Velthuijsen, werkzaam als Stadsecoloog bij de gemeente Rotterdam: [email protected]

9



Gemeente Purmerend: excursie toont nut gemeentebrede inventarisatie als invulling van nieuwe Omgevingswet Het huidige Nederlandse omgevingsrecht staat soms innovatieve en duurzame initiatieven in de weg. Dit vraagt om een andere werken denkwijze van overheden, burgers en bedrijven. De Gemeente Purmerend laat met de Generieke Aanpak Natuur zien dat het – vooruitlopend op regelgeving onder de nieuwe Omgevingswet en binnen de bestaande wetten en regels – nu al mogelijk is om eenvoudiger en efficiënter te werken! Een excursie georganiseerd door Landwerk in samenwerking met de Gemeente Purmerend en Regelink Ecologie & Landschap op 3 november 2014 toonde dit haarfijn aan. Hieronder treft u een samenvatting aan van de bevindingen opgedaan tijdens deze excursie. Nieuwe Omgevingswet en onderliggende regelgeving De nieuwe Omgevingswet is bedoeld om ontwikkeling en beheer van de leefomgeving eenvoudiger en beter te laten verlopen. De komende jaren wordt de onderliggende regelgeving van de nieuwe Omgevingswet vereenvoudigd en verbeterd. Het ministerie van I&M heeft ter voorbereiding onder de noemer van ‘Nu al Eenvoudig Beter’ regionale bijeenkomsten georganiseerd voor overheden. Bovenvermelde excursie werd in het kader hiervan georganiseerd.

Flora en fauna in de gemeente Purmerend in kaart gebracht Informatie over flora en fauna in de gemeente Purmerend was niet gebundeld, maar lag verspreid over verschillende afdelingen. De gemeente heeft zich daarom enkele jaren geleden aangemeld bij de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF) om deze gegevens te kunnen bundelen en inzichtelijk te maken. De gemeente besloot in 2013 dit gegevensbestand uit te breiden door de potentiële natuurwaarden van de hele gemeente

Excursie gemeente Purmerend, Generieke Aanpak Natuur

10



door middel van de applicatie FloraFaunaCheck.nl in kaart te laten brengen door Regelink Ecologie & Landschap. Het detailniveau hierbij is dusdanig dat van ieder object (zoals een gebouw, boom of watergang) de mogelijk aanwezige beschermde soorten bepaald zijn. Het is hiermee niet meer nodig voor ieder project een afzonderlijke ecologische quickscan te laten uitvoeren. Dit houdt in dat er in sommige gevallen zelfs helemaal geen onderzoek meer nodig is, of dat direct begonnen kan worden met soortgericht onderzoek. Generieke Aanpak Natuur: een voorbeeld van ‘Nu al Eenvoudig Beter’ De gemeente Purmerend ging vervolgens nog een stap verder en heeft Regelink Ecologie & Landschap in het voorjaar van 2014 opdracht gegeven om de Generieke Aanpak Natuur te realiseren. Daarvoor werd in de hele gemeente een veldinventarisatie uitgevoerd van de volgende soortgroepen: huismussen, uilen, roofvogels, gierzwaluwen, vleermuizen, vissen, amfibieën en flora. Op basis hiervan is het mogelijk juridische aan- of afwezigheid van de geïnventariseerde soorten aan te tonen. Na het uitvoeren van deze uitgebreide inventarisatie zal voor heel veel ingrepen helemaal geen onderzoek meer noodzakelijk zijn en kan er direct gericht worden op mitigerende maatregelen. Dit kan een tijdswinst opleveren van meer dan een jaar. Voordelen Generieke Aanpak Natuur voor Gemeente Purmerend De Generieke Aanpak Natuur die in de gemeente Purmerend is gerealiseerd kan ook bijdragen aan het geven van voorlichting aan de inwoners van de gemeente.

Daarnaast worden de inwoners voor een groot deel ontzorgd. Inwoners die willen bouwen of verbouwen of anderszins iets aan de omgeving willen veranderen, hoeven bij het aanvragen van een vergunning of bij het doorgeven van een melding in veel gevallen geen natuuronderzoek meer uit te laten voeren naar (potentiële) aanwezige beschermde flora en fauna soorten. Een andere positieve bijkomstigheid van de Generieke Aanpak Natuur is dat er waarnemingen van dieren of planten worden gedaan die bij losse onderzoeken buiten de boot zouden vallen. Ook kunnen veel gemakkelijker verbanden worden gelegd. Zo werd dankzij de gemeentebrede inventarisatie in Purmerend ontdekt dat in een flat 178 gewone dwergvleermuizen en 263 meervleermuizen gehuisvest zijn en dat de meervleermuizen van een locatie verderop verhuisd waren naar dit gebouw. De vraag komt dan op of recent activiteiten hebben plaatsgevonden die deze meervleermuizen mogelijk verstoord hebben, bijvoorbeeld door de kap van bomen in de omgeving van of door werkzaamheden aan het gebouw. Dit zijn zaken die door een gemeente gemakkelijk achterhaald kunnen worden, en waarmee dan in de toekomst rekening gehouden kan worden.

‘’Houd je gegevens als gemeente niet voor jezelf, maar deel deze!’’ (Michel Geijssens) Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel, neem dan contact op met Michel Geijssens, gemeente Purmerend; [email protected]

11



Gemeente Nieuwegein: Aanpak Ontheffing Tijdelijke Natuur Tussen de fase van aankoop van een perceel en de uiteindelijke fase van projectrealisatie, kan een lange periode van meerdere jaren liggen. Initiatiefnemers zijn vaak bang dat zich in die periode op het braakliggende perceel beschermde soorten vestigen. Deze kunnen namelijk in de realisatiefase voor flink wat vertraging en problemen zorgen. De Gemeente Nieuwegein wilde dit probleem tackelen door een Ontheffing Tijdelijke Natuur aan te vragen. Deze ontheffing geeft de gemeente de garantie dat de projectrealisatie gewoon kan doorgaan. In de tussentijd kan de natuur haar gang gaan. De Gemeente Nieuwegein is zeer over deze regeling te spreken. Onder gemeenten, initiatiefnemers, bureaus en aannemers is de regeling Tijdelijke Natuur op het moment een veelbesproken onderwerp, die door de een lyrisch en door de ander sceptisch wordt ontvangen. Want waar moet dan de modderkruiper heen wanneer bijvoorbeeld meerdere aangrenzende deelgebieden met Tijdelijke Natuur worden opgeheven? En wat nou als de rugstreeppad zich op het allerlaatste moment nog vestigt op het braakliggende terrein? Renske van Rooijen van de Gemeente Nieuwegein zag al snel in dat deze ‘probleemsoorten’ met de aanvraag van een Ontheffing Tijdelijke Natuur geen belemmeringen meer opleveren in de realisatiefase. Aanvraag Ontheffing Tijdelijke Natuur: van braakliggend terrein tot aan de projectrealisatie Hoe gaat de aanvraag van een Ontheffing Tijdelijke Natuur in zijn werk? Allereerst wordt, net als bij ieder ander initiatief, de zogenaamde ‘nulsituatie’ in kaart gebracht. Zijn er al beschermde soorten aanwezig en welke soorten betreft dit? De Ontheffing Tijdelijke Natuur geldt namelijk alleen voor soorten die op het moment van de aanvraag nog niet aanwezig zijn. Na het vaststellen van de nulsituatie wordt ingeschat welke beschermde soorten in de toekomst redelijkerwijs te verwachten zijn. Voor deze soorten kan dan een ontheffing verkregen worden. Wel moet worden aangegeven hoe er in de realisatiefase wordt omgegaan met deze soorten. Dit is nodig vanwege de in de Flora- en faunawet opgenomen zorgplicht. Het project kan ten aanzien van nieuw gevestigde beschermde soorten gegarandeerd doorgaan. Voor de soorten die zich mogelijk gaan vestigen in het gebied geldt dan geen mitigatie- of compensatieplicht en er treedt dus geen verdere vertraging van het project op.

en zijn externe partijen, zoals het IVN en de Natuur en Milieufederatie Utrecht (NMU), ook in een vroeg stadium bij het proces betrokken. Door al vroeg de juiste mensen te betrekken en te informeren, kon het project snel van start gaan. Het is zinvol, wanneer men overweegt om Tijdelijke Natuur in te zetten, tegelijkertijd met de aanvraag voor een ontheffing van de Flora- en faunawet ook meteen een ontheffing voor Tijdelijke Natuur aan te vragen. Dit kan een aanzienlijke tijdbesparing opleveren en leidt niet tot de verplichting ook daadwerkelijk iets met de Ontheffing Tijdelijke Natuur te doen. De Gemeente Nieuwegein heeft dit zelf ervaren in het aanvraag proces, welke begon toen een deel van het bedrijventerrein al ontwikkeld was. De ontwikkeling van het bedrijventerrein ging sneller dan verwacht. Hierdoor is de aanvraag nu stop gezet om mogelijk in de toekomst weer op te pakken. Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel, neem dan contact op met Renske van Rooijen, gemeente Nieuwegein; [email protected]

Afbeelding 1: Deelgebieden 1, 2, 3 en 4 in de gemeente Nieuwegein en waar men Tijdelijke Natuur wilde gaan realiseren

Het recept voor succesvolle Tijdelijke Natuur in de gemeente Om het proces van de aanvraag succesvol te laten verlopen, is volgens Renske van Rooijen het creëren van draagvlak aan het begin van het proces van essentieel belang. Zo zijn in Nieuwegein intern wethouders en collega’s meteen op de hoogte gesteld van de aanvraag 12



Nieuwe Richtlijn Lichthinder goed ontvangen Door: Henk Stolk, Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde

Op donderdag 13 november 2014 werd op de Expertmeeting Licht & Ecologie een nieuwe Richtlijn Lichthinder van de Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV) gepresenteerd. Voorafgaand werden door middel van presentaties de begrippen “Licht” en “Ecologie” en de relatie ertussen toegelicht. De meer dan negentig aanwezige lichtexperts en ecologen toonden zich verheugd over de richtlijn. Hieronder treft u een weerslag aan van deze bijeenkomst. Presentatie Licht en Ecologie De expertmeeting ging van start met een inleiding in de lichttechniek en de besluitvormingsprocessen bij de aanleg van lichtinstallaties, welke werd gepresenteerd door Marinus Jan Veltman (Ecosucces). Hierop aansluitend belichtte Jasja Dekker (Jasje Dekker Dierecologie) hoe een ecoloog die besluitvormingsprocessen vanuit ecologisch gezichtspunt kan beïnvloeden. Nadruk lag daarbij op amberkleurige led verlichting en vleermuizen. Vleermuizen, waarvan alle soorten in Europa zijn beschermd, kunnen de golflengte van amberkleurig licht niet waarnemen en blijven daardoor in dit licht de natuurlijke duisternis op hun vluchten ervaren. De mens daarentegen heeft deze golflengte wel in zijn ooglichtkarakteristiek en kan amberkleurige licht dan ook prima zien. Nieuwe Richtlijn Lichthinder veelomvattend In de daarop volgende presentatie over de nieuwe Richtlijn Lichthinder gaf Henk Stolk (voorzitter commissie Lichthinder NSVV) een samenvatting van vijf eerdere publicaties over lichthinder door sportvelden, terreinen, aanstraling van gebouwen, reclame en openbare verlichting. Ook ging hij in op de drie nieuwe, actuele maatschappelijk lichthinderaspecten licht van

binnen naar buiten, dynamische reclameverlichting en begrenzing licht in E1 en E2. De Richtlijn Lichthinder omvat ruim honderd pagina’s, waarvan ca. 20% over natuurweten natuurregelgeving gaat. De aanwezige ecologen gaven aan dat de lichttechnische parameters in de richtlijn ondersteuning geven bij het nastreven van de natuurbelangen die zij behartigen. Noviteiten in de richtlijn Naast veel informatie over natuurweten natuurregelgeving vormen (nieuwe) grenswaarden voor lichtuitstraling voor verschillende situaties en locaties in tijd en ruimte (zoals landelijke gebieden, natuurgebieden, stallen, kassen, parkeergarages, gebouwen, reclameuitingen op ledschermen), zoneringssystemen voor overheidsinstellingen, en de invloed van verlichting op flora en fauna belangrijke aandachtspunten. Daarnaast komt in deze nieuwe richtlijn aan bod de begrenzing van de uitstralingshoek (afscherming van de armaturen) in landelijke gebieden en natuurgebieden en waarmee het licht in deze zones (E2 en E1) wordt beperkt tot haar functie. Binnen twintig jaar zal deze ingrijpende operatie in Nederland zijn beslag moeten krijgen. Voor alle aanstaande vernieuwingen van led verlichtingen is dit een enorme stap vooruit naar een toekomst met meer beleefbare duisternis. Een ander belangrijk punt betreft het feit dat voortaan de maximale luminentie van reclameborden met grenswaarden wordt beperkt, en niet meer de gemiddelde grenswaarden. Ten slotte wordt het ’s avonds verlichten van stallen, gebouwen, etalages en parkeergarages door grenswaarden voor licht van binnen naar buiten gelimiteerd. Aanschaffen nieuwe Richtlijn Lichthinder Een PDF van deze Richtlijn is vanaf 1 december 2014 verkrijgbaar bij de NSVV. Kosten € 112,50 voor leden en € 165,-- voor niet-leden. Een gedrukt exemplaar is vanaf 1 februari 2015 verkrijgbaar. Voor uw bestelling stuurt u een mail naar [email protected] met uw bestelgegevens. Voor meer informatie: www.nsvv.nl

13



Agenda Platform Natuur in de Gemeente Wat

Waar

Provinciehuis Bijeenkomst provincie Utrecht; Delen en verspreiden Utrecht van Kennis voor het behoud van de natuur Bijeenkomst provincie NoordHolland; Samen aan de slag met natuur

Bezoekerscentrum De Hoep (PWN) te Castricum

Wanneer

Voor wie?

Meer informatie

10 december

Overheidsorganisaties uit de provincie Utrecht

www.provincie-utrecht.nl

15 december

Overheidsorganisaties en terreinbeherende organisaties uit de provincie Noord-Holland

www.natuurnoordholland.nl

Platform Natuur in de Gemeente

14



KOPIJ AANDRAGEN Het online Magazine Natuur in de Gemeente is hét magazine voor en door gemeenten, initiatiefnemers en organisaties die met de bescherming van gemeentelijke flora en fauna te maken hebben. Het magazine is onderdeel van het Platform Natuur in de Gemeente (www.natuurindegemeente.nl). Via dit Platform worden inhoudelijke ideeën, praktische oplossingen en actuele onderwerpen over natuur(wetgeving) uitgewisseld en besproken. Het Platform Natuur in de Gemeente biedt verschillende mogelijkheden om uw organisatie, product, dienst of vraag breed onder de aandacht te brengen. Naast het online magazine heeft het Platform een eigen website en worden expertisemiddagen en symposia georganiseerd. U kunt kosteloos kopij aandragen voor het magazine. Ook als u een onderwerp behandeld wilt zien of een nieuwstip of aanvullingen heeft, horen wij dat graag.

Voorwaarden Voorwaarden voor het aandragen van kopij: • De inhoud van het artikel moet van toepassing zijn op gemeenten • Het artikel is minimaal 300 en maximaal 500 woorden lang • Het artikel bevat ten minste een passende afbeelding van minstens 1024 pixels breed, de naam en het logo van de betreffende organisatie • Er wordt per organisatie maximaal een artikel per nummer geplaatst Wilt u meer informatie? Neem dan contact met ons op via: [email protected] Papenweg 5, 6261 NE Mheer (Limburg) Of: Lucia Schat [email protected] / +31 6 50298742

COLOFON Het Platform Natuur in de Gemeente brengt vier keer per jaar een online magazine uit. In dit magazine komen actuele onderwerpen aan bod over jurisprudentie over en natuurwetgeving in de gemeentelijke praktijk, naast achtergrondartikelen en verslagen van symposia en expertisemiddagen over natuurweten natuurregelgeving. U kunt zich gratis aanmelden voor het magazine via de website van het Platform Natuur in de Gemeente.

Redactie Lucia Schat (eindredactie), Martin van den Hoorn

Editie Eerste jaargang nr. 4/ISSN: 2352-4790

Technische realisatie JSoft

Initiatiefnemers Regelink Ecologie & Landschap en Orange Logic

Website www.natuurindegemeente.nl

Advies Winkelman Natuurlijk! Ontwerp Conk Webdesign

Redactieadres Papenweg 5 6261 NE Mheer (Limburg) [email protected]

15



Het magazine Natuur in de Gemeente. Column; Jurisprudentie en natuurwetgeving. Verdere ontwikkeling natuurbeleid en natuurbeheer in gemeente Rotterdam

Recommend Documents