Hersenbeschadiging na sepsis en delier op de IC !
Lange termijn gevolgen van IC behandeling Mathieu van der Jagt
Intensive Care Volwassenen, Erasmus MC Rotterdam
[email protected]
Er is meer dan “levend van de IC naar de afdeling gaan” IC geraken
Is lange termijn problematiek (restschade zoals hersenschade) na IC opname belangrijk? A. ja, lange termijn beperkingen zijn een groeiend probleem doordat steeds meer patiënten de IC levend verlaten
B. nee, door de vergrijzing stijgt de mortaliteit op de IC en degenen die de IC overleven zijn relatief gezond zonder veel restproblemen
Betere overleving na IC behandeling
Esteban et al. Am J Resp Crit Care Med 2013
Betere overleving na IC behandeling odds ratio mortaliteit 1,20 1,00 0,80
REF
1.01
* 0.83
0,60 0,40 0,20 0,00
1998
2004
2010
*0.83 (0.75-0.93) Esteban et al. Am J Resp Crit Care Med 2013
Is lange termijn problematiek (restschade zoals hersenschade) na IC opname belangrijk? A. ja, lange termijn beperkingen zijn een groeiend probleem doordat steeds meer patiënten de IC levend verlaten
Overlevers na IC opname hebben dezelfde prognose als andere ziekenhuis patiënten A. ja
B. nee
Esteban et al. Am J Resp Crit Care Med 2013
Esteban et al. Am J Resp Crit Care Med 2013
Esteban et al. Am J Resp Crit Care Med 2013
Overlevers na IC opname hebben dezelfde prognose als andere ziekenhuis patiënten
!
B. nee
Waarom is lange termijn belangrijk (inclusief hersenbeschadiging)
• overleving beter
• behandeling > invloed lange termijn
Cognitieve functie stoornissen na IC opname A. Zijn zeldzaam, vaker voorkomend zijn verminderde ADL functies na IC opname
B. Komen zeer vaak voor, vaker dan ADL stoornissen (functionele beperkingen)
ARDS network trial. NEJM 2006
ARDS network trial. NEJM 2006
Mikkelsen et al. Am J Resp Crit Care Med 2012
Jackson et al. Am J Resp Crit Care Med 2010
Jackson et al. Am J Resp Crit Care Med 2010
Jackson et al. Am J Resp Crit Care Med 2010
Cognitieve functie stoornissen na IC opname
!
B. Komen zeer vaak voor, vaker dan ADL stoornissen (functionele beperkingen)
Waarom is lange termijn belangrijk (inclusief hersenbeschadiging)
• overleving beter
• behandeling > invloed lange termijn
Waarom is lange termijn belangrijk (inclusief hersenbeschadiging)
• overleving beter
• behandeling > invloed lange termijn
• epidemiologie van hersenschade na IC
Functionele stoornissen (ADL) en cognitieve achteruitgang die worden vastgesteld na IC opname:
A. worden in belangrijke mate door de IC opname zelf veroorzaakt
B. worden voornamelijk bepaald door comorbiditeit die al aanwezig was voor de IC opname. De IC opname zelf speelt niet zo’n belangrijke rol.
Sharshar et al. ICM 2007
Iwashyna et al. JAMA 2010
Iwashyna et al. JAMA 2010
Iwashyna et al. JAMA 2010
Iwashyna et al. JAMA 2010
ADL
beperkingen
Iwashyna et al. JAMA 2010
ADL
beperkingen
Iwashyna et al. JAMA 2010
sepsis
ADL
beperkingen
Iwashyna et al. JAMA 2010
sepsis
ADL
beperkingen
Iwashyna et al. JAMA 2010
Iwashyna et al. JAMA 2010
Shah et al. Am J Resp Crit Care Med 2013
Shah et al. Am J Resp Crit Care Med 2013
Shah et al. Am J Resp Crit Care Med 2013
Shah et al. Am J Resp Crit Care Med 2013
Shah et al. Am J Resp Crit Care Med 2013
Shah et al. Am J Resp Crit Care Med 2013
ziektelast dood
chronische ziekten (bv cardiaal)
tijd
ziektelast dood
SEPSIS
chronische ziekten (bv cardiaal)
tijd
ziektelast dood
SEPSIS
chronische ziekten (bv cardiaal)
tijd
ziektelast dood
SEPSIS
chronische ziekten (bv cardiaal)
tijd
Functionele stoornissen (ADL) en cognitieve achteruitgang die worden vastgesteld na IC opname:
A. worden in belangrijke mate door de IC opname zelf veroorzaakt
Cognitieve achteruitgang die worden vastgesteld na IC opname: A. zijn veel voorkomend maar mild; in elk geval niet dermate erg als bijv beginnend Alzheimer
B. zijn veelvoorkomend en ernstig; veelal vergelijkbaar met beginnend Alzheimer
Pandharipande et al. NEJM 2013
Cognitieve achteruitgang die worden vastgesteld na IC opname:
!
B. zijn veelvoorkomend en ernstig; veelal vergelijkbaar met beginnend Alzheimer
IC delirium: A. langere duur delirium toont associatie met cognitieve schade EN mortaliteit
B. langere duur delirium wel associatie met cognitieve schade na IC opname, maar hogere mortaliteit alleen afhankelijk van OF je delirium ontwikkelt (duur maakt voor mortaliteit niet uit)
Pandharipande et al. NEJM 2013
Pandharipande et al. NEJM 2013
Pandharipande et al. NEJM 2013
Pandharipande et al. NEJM 2013
Salluh et al Crit Care 2010
Salluh et al Crit Care 2010
Shehabi et al. Crit Care Med 2010
IC delirium: A. langere duur delirium toont associatie met cognitieve schade EN mortaliteit
Waarom is lange termijn belangrijk (inclusief hersenbeschadiging)
• overleving beter
• behandeling > invloed lange termijn
• epidemiologie van hersenschade na IC
• pathofysiologie hersenschade op de IC
• therapeutische opties hersenschade?
Semmler et al. J Neuroinflammation 2008
Semmler et al. J Neuroinflammation 2008
Taccone et al. Crit Care
Taccone et al. Crit Care
Taccone et al. Crit Care
Pfister et al. Crit Care 2008
Crit Care 2012
Lancet 2003
Lancet 2003
autoregulatie overview
Van Gool et al. Lancet 2010
Van Gool et al. Lancet 2010
Waarom is lange termijn belangrijk (inclusief hersenbeschadiging)
• overleving beter
• behandeling > invloed lange termijn
• epidemiologie van hersenschade na IC
• pathofysiologie hersenschade op de IC
• therapeutische opties hersenschade?
delirium
cognitief verval
delirium mortaliteit
Awake Breathing
screening, preventie,
managen
-
mobiliseren
cognitief verval
delirium mortaliteit
Awake Breathing
cognitief verval
screening, preventie,
managen
-
mobiliseren
delirium mortaliteit
Awake Breathing
screening, preventie,
managen
mobiliseren
licht sederen
benzodiazepines niet te veel
weaning verkorten
SDD
screenen delier
slaaphygiene
medicatie protocol
apotheker
mobilisatie beleid
pijn-agitatie-delier afstemmen
Screeningsuitslag: delirium
(CAM-ICU of ICDSC)
!
* zie lijst van deliriogene medicatie in protocol
** zie protocol: slaaphygiene bevorderende maatregelen
*** zie protocol: medicamenteuze behandeling delirium Op de IC
=ACUUT HERSENFALEN
NIET-MEDICAMENTEUZE BEHANDELING
EVALUEER EN BEHANDEL!
4 H’s
4 T’s
Acuut reversibele oorzaken? Bijvoorbeeld:
-blaasretentie
-alcohol onttrekking
-hypovolemie
-hypoxemie
-hypokaliemie ea electrolyten
-etc
Hypotensie: cardiaal, hypovolemie, shock
Hypo/Hyper-electrolyten, hyper-ureum, bili, ammoniak etc
Hypoxemie en andere respiratoire problemen
Hypo-mobiliteit (geen vroege mobilisatie) Toxisch: medicatie*, benzodiazepines, endocriene oorzaken
Temperatuur: koorts of hypothermie bij sepsis, abces. Sluit blaasretentie uit.
Trillen: bij onttrekking van alcohol, benzodiazepines, andere drugs
Te wakker of Te slaperig: optimaliseer slaaphygiene**, of verlaag juist sedatie
(HER)EVALUEER EN BEHANDEL! NEE
JA
Behandel acuut reversibele oorzaken
Medicamenteuze behandeling: antipsychoticum*** JA
Screeningsuitslag (nog steeds) positief?
=delirium?
conclusies
• betere survival
• overlevers wel KWETSBARE groep
• vaak cognitieve achteruitgang+ ADL
• IC opname: enorme impact QOL+cognitie
• cognitieve stoornissen ERNSTIG
• elke dag DELIRIUM: mortaliteit en cognitie!
• pathofysiologie nog niet volledig opgehelderd
Zoran Trogrlic