Herinrichting onderwijs en begeleiding cluster 2

De Stichting Siméa behartigt de belangen van instellingen die onderwijs en diensten verlenen aan leerlingen die doof of slechthorend zijn en/of ernstige spraaktaalmoeilijkheden hebben. Voor meer informatie: www.simea.nl Maart 2011 April 2013, tweede druk

De dienst Ambulante Begeleiding in uw regio of met het landelijk bureau van Siméa: telefoon (030) 276 99 02, [email protected]

SO/1304 Fotografie: Peter Strating

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:

Herinrichting onderwijs en begeleiding cluster 2

Landelijk speciaal onderwijs auditief en/ of communicatief beperkte leerlingen Voor meer informatie en adressen van de scholen en diensten ambulante begeleiding, wordt verwezen naar de website van Siméa: [email protected]. Nieuwsbrief Pasklaar Regelmatig verschijnt de nieuwsbrief Pasklaar. Hierin staat informatie over het project Passend Onderwijs in cluster 2. De Nieuwsbrief is te downloaden van de site. Het is mogelijk de nieuwsbrief persoonlijk te ontvangen door dit kenbaar te maken via [email protected]. Brochure Onderwijs en Ambulante Dienstverlening in cluster 2 Een beschrijving van de kern van het cluster 2 onderwijs voor auditief en/of communi­ catief beperkte leerlingen. Kadernotitie Afbakening en afstemming landelijk speciaal onderwijs en het regionaal (speciaal) onderwijs (versie september 2011) Een richtinggevend document, samengesteld n.a.v. overleg met de sectorraden, ouderorganisaties en het ministerie van OCW. In deze notitie maken VIVIS Onderwijs (cluster 1) en Siméa (cluster 2) de kaders inzichte­ lijk op welke wijze zij de afbakening en afstemming met het regionaal georganiseerd onderwijs vorm en inhoud willen geven. Beleidsnotitie Siméa en passend onderwijs In deze beleidsnotitie gaat Siméa in op: - de bestuurlijke samenwerking - het versterken van de kwaliteit van het onderwijs van cluster 2 - het belang van preventieve zorg - het ontwikkelen, borgen en uitwisselen van expertise - de nieuwe wijze van toelaten en het denken in onderwijsarrangementen - het versterken van de betrokkenheid en zeggenschap van de ouders

Sinds 2008 werken de besturen van cluster 2 samen in de Stichting Siméa. Zij werken aan de herinrichting van het onderwijs aan auditief en/of communicatief beperkte leerlingen. De relatief kleine doelgroep maakt landelijke bundeling van expertise noodzakelijk voor behoud van de kwaliteit van het onderwijs aan en de begeleiding van dove, doofblinde en slechthorende leerlingen en leerlingen met ernstige spraaktaalmoeilijkheden. Cluster 2 heeft hiervoor een project opgezet met als belangrijkste pijlers: • • • •

toelating onderwijsarrangementen kwaliteit communicatie en informatie

Ouderorganisaties zijn nauw betrokken bij het project. Daarnaast is er overleg met de sectororganisaties1 en het ministerie van OCW. Dit overleg heeft geresulteerd in een Kadernotitie waarin cluster 1 en 2 aangeven hoe het landelijk speciaal onderwijs de afstemming en afbakening met het regionaal (speciaal) onderwijs regelt. De herinrichting van cluster 2 is nog niet afgerond. Tussen nu en augustus 2014 moeten er nog veel zaken verder worden uitgewerkt. Deze brochure geeft een schets van de kadernotitie op hoofdlijnen weer. Op deze manier wil Siméa medewerkers binnen het regulier onderwijs, van MBO instellingen en AOC’s alvast meenemen in de veranderingen die er binnen cluster 2 op stapel staan. In de brochure wordt aangegeven wat het verschil is tussen de huidige regelgeving en bekostiging voor cluster 2, 3 en 4 en zoals het voor cluster 2 wordt na invoering van passend onderwijs. Veel leerlingen van cluster 2 krijgen ondersteuning in het regulier onderwijs. Dat is nu zo en in de toekomst zal dat ook zo blijven. Cluster 2 beoogt bij de uitwerking van de herinrichting te borgen dat er sprake is en blijft van een goede afstemming met het reguliere onderwijs, de samenwerkingsverbanden PO en VO en de MBO instellingen2. 1. Sectororganisaties daaronder worden begrepen: de PO Raad (Primair Onderwijs), de VO Raad (Voortgezet Onderwijs), de MBO Raad (Middelbaar Beroeps Onderwijs) en AOC Raad (Agrarisch Onderwijs Centrum). 2. Waar in deze brochure gesproken wordt van MBO instellingen is dit met inbegrip van de AOC’s.

3

Stroommodel landelijk speciaal onderwijs cluster 2 Stroommodel landelijk speciaal onderwijs cluster 2 In onderstaand model wordt de nieuwe systematiek zoals beschreven in de kadernotitie product  onderwijs schematisch weergegeven. =     ondersteuning regulier onderwijs POO

ouders

reguliere school

aanmeldpunt regio

ouders

voorlopig (werknaam)

=     binnen arrangement differentiatie op  maat tolk

=     communicatievoorziening indien noodzakelijk

Informatie /  consultatie advies:  wel/niet toelaatbaar;   arrangement

product   consultatie en  advies onderzoek en  diagnostiek

commissie van  onderzoek:  

Besluitvormend  e n  adviserend  over  uitvoering

Arrangement verlengde   diagnostiek

wel  toelaatbaar

Stroommodel landelijk speciaal onderwijs cluster 2

niet  toelaatbaar

onderwijs arrangement

POO

product  onderwijs =     ondersteuning regulier onderwijs voorlopig (werknaam)

ouders

=     binnen arrangement differentiatie op  maat tolk

reguliere school

aanmeldpunt regio

setting  (V)SO

intensief

=     communicatievoorziening indien noodzakelijk

ouders

medium

setting  regulier

licht

Informatie /  consultatie

tolk

advies:  wel/niet toelaatbaar;   arrangement tolk tolk POO

tolk

product   consultatie en  advies POO tolk

POO POO onderzoek en  diagnostiek

tolk

tolk

POO tolk

POO tolk

 

commissie van  onderzoek:  

Besluitvormend  e n  adviserend  over  uitvoering

wel  toelaatbaar 4

onderwijs arrangement

Arrangement verlengde   diagnostiek

niet  toelaatbaar 5

Instellingen landelijk speciaal onderwijs auditief en/of communicatief beperkte leerlingen (cluster 2) Huidige situatie Wet op de Expertisecentra

Na invoering Passend Onderwijs

Wetgeving cluster 2 gelijk aan wetgeving cluster 3 en 4

Wetgeving cluster 2 gelijk aan wetgeving voor cluster 1: verant­woordelijk­heden in een landelijke structuur. Wetgeving cluster 3 en 4: verantwoordelijkheden in regionale structuren

De instellingen worden verantwoordelijk voor de bepaling van de toelaatbaarheid, het onderwijs aan en de begeleiding van leerlingen met een auditieve en/of communicatieve beperking. De instellingen zijn verplicht een Commissie van Onderzoek (CvO) in te stel­len. De functie en taken van de Commissie van Onderzoek zijn wettelijk vastgelegd (zie ook blz. 8 en 9).

Scholen en diensten Ambulante Begeleiding cluster 2 voor dove, doof­ blinde en slechthorende leer­lingen en leer­lingen met ernstige spraak­taal­ moeilijkheden

Instellingen cluster 2 die zorgen voor onderwijs en ondersteuning aan auditief en/of communicatief beperkte leerlingen vanuit leslocaties

De instellingen ontvangen een basisbekostiging voor de leerlingen binnen het speciaal onderwijs en daarnaast een gebudgetteerd ondersteuningsbudget. Dit budget is gebaseerd op het aantal leerlingen op de teldatum van 1 oktober 2011.

Financiering: open eind

Financiering: gebudgetteerd

Bekostiging rechtstreeks naar de scholen voor speciaal onderwijs

Basisbekostiging rechtstreeks naar de scholen voor speciaal onderwijs. Ondersteuningsbudget: Cluster 1 en 2 naar de instellingen. Cluster 3 en 4 naar de samenwerkings­ verbanden.

Bij wetgeving wordt bepaald dat de besturen van de huidige cluster 2 scholen samenwerken in nieuw te vormen instellingen voor landelijk speciaal onderwijs aan auditief en/of communicatief beperkte leerlingen. De huidige scholen blijven bestaan als leslocaties van de nieuw te vormen instellingen. De huidige twaalf schoolbesturen werken aan het vormen van instellingen in oprichting. De besturen geven uiterlijk in oktober 2013 aan welke instellingen i.o. zich gevormd hebben en maken onderling afspraken over het werkgebied. Tegen die tijd weten alle samenwerkingsverbanden en MBO instellingen met welke instelling van cluster 2 zij te maken krijgen.

Siméa garandeert dat de samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs en de MBO instellingen weten wie hun partner is als het gaat om leerlingen met een auditieve en/of communicatieve beperking.

6

7

Toelaatbaarheidsbepaling cluster 2

Toelaatbaarheidsbepaling Het traject voor het bepalen van de toelaatbaarheid tot cluster 2 voor leerlingen met een ernstig vermoeden van cluster 2 problematiek, wordt zo compact mogelijk ingericht met een efficiënte procedure. Er wordt zoveel mogelijk aangesloten bij al beschikbare informatie. In het traject wordt gewerkt met eenduidige protocollen. Trajectbegeleiding Ouders, reguliere scholen en MBO instellingen kunnen een beroep doen op begeleiding in het proces van het bepalen van de toelaatbaarheid. Tijdens de trajectbegeleiding wordt de onderwijsbehoefte vastgesteld. Hierbij wordt rekening gehouden met de stoornis en de communicatiebehoefte van de leerling en zijn omgeving. Doel van de trajectbegeleiding is te komen tot een advies aan de Commissie van Onderzoek waarbij rekening wordt gehouden met de kennis, de informatie en de wens van ouders en het reguliere onderwijs. Commissie van Onderzoek De Commissie van Onderzoek heeft de taak om de toelaatbaarheid tot cluster 2 te bepalen. De commissie stelt de onderwijsbehoefte vast en bepaalt het onderwijs­ arrangement (eventueel de doventolkvoorziening en het pakket onderwijs onder­ steuning). De termijn van de duur van de toelaatbaarheid van de leerling wordt ook door de Commissie van Onderzoek vastgesteld. De commissie geeft een advies over het ontwikkelingsperspectief van de leerling.

In het proces van het bepalen van de toelaatbaarheid van een leerling tot cluster 2 staat Siméa voor de samenwerking en afstemming tussen de instelling cluster 2, de ouders en het regulier onderwijs.

8

Huidige situatie Wet op de Expertisecentra

Na invoering Passend Onderwijs

De Commissie voor de Indicatiestelling (CvI) bij het Regionaal Expertise Centrum (REC) bepaalt de toelaat­baar­ heid tot cluster 2

De Commissie van Onderzoek (CvO) van de instelling bepaalt toelaatbaarheid tot cluster 2

Ouders kiezen of speciaal onderwijs of ambulante begeleiding

Na overleg met ouders en verwijzers wordt door de CvO bepaald welk onderwijs en ondersteuningsaanbod (“onderwijsarrangement”) aansluit bij de onderwijsbehoefte van de leerling

Een door de overheid bepaald aanbod

Onderwijsarrangement op maat

Er gelden wettelijk bepaalde termijnen van herindicatie

De CvO bepaalt de termijn van toelaat­­baarheid (tijdsduur van het onderwijsarrangement)

De Commissie voor de Indicatiestelling (CvI) werkt volgens een wettelijk vastgelegde procedure

De procedure voor toelaatbaarheid wordt bepaald door de instelling cluster 2. De instellingen hanteren landelijke afspraken

Het REC is verantwoordelijk voor de begeleiding van ouders bij aanvraag

De instelling is verantwoordelijk voor de ondersteuning van ouders na aanmelding door middel van trajectbegeleiding

De indicatiecriteria zijn landelijk vastgesteld bij ministeriële regeling

De instelling cluster 2 stelt de criteria vast. De instellingen hanteren landelijke afspraken

9

Onderwijsarrangementen cluster 2

Na de herinrichting onderscheidt cluster 2 verschillende vormen van onderwijs en ondersteuning aan auditief en/of communicatief beperkte leerlingen. Deze vormen heeft Siméa onderverdeeld in drie hoofdvormen: - Intensief: De leerling is ingeschreven bij de cluster 2 instelling en ontvangt onderwijs in een (V)SO setting of in een groep (met overeenkomstige onderwijsbehoeften) in het regulier onderwijs.

Huidige situatie Wet op de Expertisecentra

Na invoering Passend Onderwijs

Na de toelaatbaarheidbepaling tot cluster 2 door de Commissie voor de Indicatiestelling hebben de ouders de keus voor of speciaal onderwijs of ambulante begeleiding

Na overleg met ouders en verwijzers wordt een advies opgesteld aan de Commissie van Onderzoek welk onderwijsarrangement aansluit bij de onderwijsbehoefte van de leerling: Onderwijsarrangement op maat. De Commissie van Onderzoek bepaalt de toelaatbaarheid en het onderwijs­ arrangement (zie bij toelaatbaar­heids­ bepaling)

De toedeling van het budget is afhankelijk van de handicap en de schoolsoort

Maatwerk: De zwaarte van de onderwijs­ behoefte is bepalend voor de toedeling van het budget

Of speciaal onderwijs in een speciale school óf ambulante begeleiding in de reguliere school

Tussenvormen van onderwijssetting en ondersteuning zijn mogelijk afhankelijk van de onderwijsbehoefte van de cluster 2 leerling(en)

- Medium: De leerling is ingeschreven bij het regulier onderwijs. Deze tussenvorm is bedoeld voor die leerlingen voor wie het intensief arrangement binnen een speciale onderwijssetting niet noodzakelijk is maar die te weinig baat hebben bij de lichte vorm van ambulante ondersteuning. - Licht: De leerling is ingeschreven bij het reguliere onderwijs en ontvangt een vorm van ambulante ondersteuning afgestemd op zijn onderwijsbehoefte. Binnen de arrangementen wordt maatwerk geboden, afhankelijk van de mate waarin de leerling, de leerkracht en de school of de MBO instelling ondersteuning van cluster 2 nodig heeft. Het onderwijsarrangement wordt gekoppeld aan kwaliteitsindicatoren die door cluster 2 zijn geformuleerd, geborgd en gemonitord op landelijk niveau. De onderwijsarrangementen worden op hoofdlijnen vastgesteld door cluster 2. Binnen de landelijk vastgestelde arrangementen heeft de Commissie van Onderzoek ruimte om de daadwerkelijke inzet van cluster 2 af te stemmen op de onderwijsbehoefte van de leerling en, daarmee samenhangend, de ondersteuning aan de leerkracht en de reguliere school of de MBO instelling waar de leerling staat ingeschreven.

Siméa kiest voor het werken met onderwijsarrangementen om meer maatwerk aan de leerling en zijn school te bieden.

10

11

Pakket Onderwijs Ondersteuning Pakket Onderwijs Ondersteuning

Doventolkenvoorziening

Huidige situatie Wet op de Expertisecentra

Na invoering Passend Onderwijs

Huidige situatie Wet op de Expertisecentra

Na invoering Passend Onderwijs

De reguliere school voor PO en VO ontvangt rechtstreeks budget voor ambulant begeleide leerlingen voor materiële en personele inzet

De reguliere middelen LGF voor cluster 2 leerlingen blijven beschikbaar voor de inzet in het regulier onderwijs via de instellingen van cluster 2

Tolkvoorziening voor dove leerlingen in het reguliere onderwijs en de MBO instelling moet worden aangevraagd bij UWV

Tolkvoorziening gekoppeld aan onderwijsarrangement afgestemd op onderwijs-/communicatie behoefte van de leerling

De MBO instelling ontvangt budget voor ambulant begeleide leerling voor materiële en personele inzet

Het huidige budget voor materiële en personele inzet wordt toegevoegd aan de ondersteuningsmiddelen van het MBO. Het MBO heeft de wettelijke verplichting de leerlingen met een beperking te ondersteunen

De leerling die is ingeschreven binnen het speciaal onderwijs kan geen gebruik maken van de tolkvoorziening UWV

Instellingen cluster 2 kunnen een totaalarrangement aanbieden afgestemd op onderwijs-/communicatiebehoefte van de leerling

Huidige budget UWV: open eind financiering

Vast budget. Instellingen oormerken budget

Het budget reguliere middelen LGF is niet geoormerkt voor de inzet aan de leerling met een rugzak

Middelen worden gekoppeld aan het onderwijsarrangement in de vorm van een Pakket Onderwijs Ondersteuning op maat

Vastgesteld budget afhankelijk van de indicatie van de leerling

Middelen afgestemd op de onderwijs­ behoefte van de leerling, en afgeleid daarvan, op de behoefte van de leerkracht en de school

De ondersteuning door cluster 2 in het reguliere onderwijs PO en VO wordt afgestemd op de behoefte van het reguliere onderwijs voor de betreffende leerling(en) cluster 2. De ondersteuning kan deel uitmaken van het toegekende onderwijsarrangement.

Siméa garandeert dat de inzet van de reguliere middelen LGF voor cluster 2 leerlingen, ten goede komt aan de ondersteuning van cluster 2 leerlingen in het reguliere onderwijs.

12

Indien de inzet van een doventolk noodzakelijk is voor de leerling uitgaand van zijn onderwijs-/communicatie behoefte wordt de doventolkvoorziening gekoppeld aan het onderwijsarrangement. Met ouder- en cliëntenorganisaties wordt overlegd over de inrichting van de doventolk­ voorziening. Het budget voor de doventolkenvoorziening wordt door de instellingen geoormerkt. De instellingen zijn verantwoordelijk voor het effectief inzetten van de doventolk­ voorziening. Jaarlijks vindt overleg plaats met het ministerie over de financiering. De invoeringsdatum wordt per ministeriële regeling vastgesteld, een en ander afhankelijk van het overleg met het ministerie.

Siméa garandeert de ondersteuning van de communicatiebehoefte van dove leerlingen.

13

Wat werkt cluster 2 nog verder uit?

In navolging op de kadernotitie die er nu ligt, wordt de komende anderhalf jaar stapsgewijs gewerkt aan een verdere uitwerking van o.a. de volgende zaken:

• In november 2013 is voor ieder samenwerkingsverband en elke MBO instelling duidelijk welke instelling cluster 2 in de betreffende regio aanspreekpunt is.

• In samenwerking met de ouderorganisaties werkt Siméa aan een brochure voor ouders over de herinrichting van cluster 2.

• Cluster 2 werkt aan een nader voorstel van onderwijs ondersteunende pakketten. Het regulier onderwijs wordt hierbij betrokken. Koppeling vindt plaats met de onderwijsarrangementen en het overige aanbod van ondersteuning door cluster 2. De voorstellen worden in overleg met de sectorraden vastgesteld. Na vaststelling worden de samenwerkingsverbanden op de hoogte gebracht van de besluitvorming. Naar verwachting is hierover duidelijkheid in het najaar van 2013.

• Cluster 2 zorgt voor duidelijke communicatie over de verschillende arrangementen van ondewijs en begeleiding, over de procedures van aanmelding en over de toelatingscriteria. • De consultatie en adviesfunctie is en blijft tot invoering van passend onderwijs op afroep beschikbaar. Cluster 2 werkt aan de herinrichting van deze functie na invoering van passend onderwijs.

• Cluster 2 is nog in overleg met het ministerie over het totaal beschikbare budget voor de doventolkvoorziening. Cluster 2 stelt de voorwaarde dat de hoogte van het budget realisering van de taak ook daadwerkelijk mogelijk maakt. In overleg met ouderorganisaties en sectororganisaties worden de condities verder uitgewerkt.

• Cluster 2 ontwikkelt een signaleringsinstrument dat door de leerkrachten binnen het reguliere onderwijs gebruikt kan worden en waarmee cluster 2 gerelateerde problematiek is te onderkennen. • In het voorjaar van 2012 zijn de eerder genoemde onderwijsarrangementen uitgewerkt. Nadat de financiering van deze arrangementen is berekend, geven de instellingen in oprichting inhoudelijk en organisatorisch vorm aan deze arrangementen. Hierbij wordt onderling landelijk afgestemd. • In 2012 start cluster 2 pilottrajecten Toelaten tot handelen in samenwerking met samenwerkingsverbanden PO en VO. In het voorjaar wordt gestart met twee of drie kleine pilottrajecten. In het najaar van 2013 worden uitgebreidere pilots uitgevoerd, verbonden aan de instellingen in oprichting. Doel van de pilots is het proces van de toelating te stroomlijnen en zorg te dragen voor een goede afstemming met het reguliere onderwijs/de samenwerkingsverbanden.

14

Op 1 augustus 2014 is het Landelijk Speciaal Onderwijs voor leerlingen met een auditieve en/of communicatieve beperking klaar om haar wettelijke taak uit te voeren om samen met het reguliere onderwijs en de MBO instellingen passend onderwijs voor leerlingen met een auditieve en/of communicatieve beperking mogelijk te maken.

15