Herijking van de visie op recreatieve knooppunten

Herijking van de visie op recreatieve knooppunten Maart 2012

Achtergrond In relatie tot de ontwikkeling van een nieuw Recreatieplan Waterland, de initiatieven voor TOP’s en Rustpunten is gevraagd om een herijking van de visie op recreatieve knooppunten uit het concept recreatieplan Waterland 2011. Ook is gevraagd hoe deze recreatieve knooppunten kunnen bijdragen aan een effectievere communicatie richting publiek omdat uit onderzoeken blijkt dat inwoners uit de regio nog matig tot slecht weten welke recreatiemogelijkheden Waterland biedt. Recreatie Noord-Holland heeft Changemakers gevraagd een eerste analyse uit te voeren op de hierboven geformuleerde vragen en een conceptvisie te schrijven ter ondersteuning van het interne proces om tot een herziene visie te komen. In de hieronder volgende uiteenzetting ontstaat het eerste concept voor de heroriëntatie op de recreatieve knooppunten van Waterland.

Enver Loke Changemakers BV

Changemakers BV- Nieuwendammerdijk 183, 1025 LH Amsterdam Rabobank Rek. nr. 15.46.45.575 BTW nr. 8215.11.506.B01 KvK nr. 34365428

Probleemstelling ‘visie op knooppunten Waterland’ Op dit moment is er een zeer algemeen kader betreffende de inhoudelijke of infrastructurele voorzieningen van de (hoofd)knooppunten. Ook de relatie tussen de knooppunten en de intensieve en extensieve gebieden in Waterland is tot op heden schaars omschreven. Aanpak Om het kader en de relatie tussen de knooppunten aan te scherpen en een herziene visie te ontwikkelen, is het nodig de verschillende soorten knooppunten beter te omschrijven. Dit kan door het formuleren van definities, onderlinge relaties en landschappelijke relaties. Daarnaast is het nodig om meer in te gaan op het ‘eigenaarschap’ van knooppunten en de communicatie erom heen. Op het moment dat de knooppunten helder gedefinieerd zijn, hun relatie tot elkaar en het landschap, kan de communicatiestructuur, zowel intern als extern, vorm krijgen. De communicatie is een speerpunt voor Landschap Waterland binnen haar beleid om bewoners en bezoekers de komende jaren beter te informeren en te ‘sturen’ binnen het landschap. Het recreatieschap beraad zich op wat dit feit zal betekenen voor haar doen en laten in relatie tot de knooppunten.

Nieuwe visie waarin communicatie geïntegreerd is Communicatie via infrastructuur Wellicht het sterkste handelsmerk van Landschap Waterland is het feit dat zij tastbare recreatie-infrastructuur ontwerpt en maakt. Landschap Waterland ‘produceert hardware’. Dit is haar taak en dat doet ze goed. Het ligt dan ook voor de hand om via deze infrastructuur te communiceren. Voor een groot en divers gebied als Waterland is het zeer wenselijk om iedere vorm van communicatie via infrastructuur centraal af te stemmen om op deze manier een eenduidig beeld naar de bezoeker te presenteren. Door een eenduidige manier van communiceren wordt de herkenbaarheid van het merk groter (bezoeker ziet meerdere malen per bezoek in welk gebied hij zich bevindt) en het consequent hanteren van deze communicatie ervaart de bezoeker als betrouwbaar en veilig, één van de belangrijkste eigenschappen voor herhaalbezoek. Hierin vormen de knooppunten en daaraan gekoppelde infrastructuur (fiets-, wandel-, kanoroutes e.d.) het uitgangspunt. Hier moet eenduidig ‘gezonden’ worden en daarmee is het dus belangrijk om de taken en definities voor de knooppunten helder te krijgen. Eén van de eerste, maar meest belangrijkste stappen is de herkenbaarheid van het gebied in woord (lees naam) en beeld. De recreant of bezoeker is zich er niet bewust van als een gemeentegrens wordt gepasseerd, maar wel als het landschap veranChangemakers BV- Nieuwendammerdijk 183, 1025 LH Amsterdam Rabobank Rek. nr. 15.46.45.575 BTW nr. 8215.11.506.B01 KvK nr. 34365428

derd. De naam ‘Laag Holland’ is al in gebruik en enigszins bekend, bijvoorbeeld door de ANWB-borden langs de snelweg. Landschap Waterland ligt in Laag Holland. Het is wenselijk om de naam overal zichtbaar te laten zijn, niet alleen bij afslagen van snelwegen, maar ook bij treinstations, knooppunten tot aan de folders van private ondernemers aan toe, als het maar consequent gebeurd. Dit om naamsbekendheid en een goede associatie met de specifieke beleefbare kwaliteiten van het gebied bij het publiek te bevorderen. De rol van alle overheden binnen het gebied is dan ook om gezamenlijk en langlopende afspraken te maken over de communicatie en het gebruik van naam en beeld. Alleen dan zullen private partijen dit ook doen.

Hoofdknooppunten (toegangspoorten) In de huidige visie worden algemene uitspraken gedaan over toegangspoorten. In het Recreatieplan Waterland - Actualisatie 2011 worden de volgende onderdelen benoemd: Ontspringen recreatieve infrastructuur, parkeren, informatie, verhuur, excursies, horeca, congres en verkoop streekproducten. Een Hoofdknooppunt is door de aard, verschijningsvorm en/of programmering ter plaatse al zodanig interessant dat het een grote stroom bezoekers aantrekt. Die stroom kan variëren van 10duizenden tot meer dan 1 miljoen bezoekers per jaar. Om die reden is het een goed en tastbaar middel om recreatieve voorzieningen in de omgeving aan het publiek bekend te maken. Er is geen aanscherping in de voorzieningen van het hoofdknooppunt en haar relatie tot andere knooppunten of het landschap. De herziening van de definitie zou op een volgende wijze omschreven kunnen worden: ‘Een hoofdknooppunt ligt dicht in de buurt van nationale hoofd-infrastructuur (A of N weg) en is makkelijk bereikbaar voor elke vorm van vervoer. Het hoofdknooppunt is een publiekstrekker op zich, maar vertegenwoordigt ook het achter- of omliggende landschap door letterlijk en figuurlijk te verbinden met behulp van infrastructuur, informatie, service en diensten.’ Een hoofdknooppunt kent een ‘verzorgingsgebied’ met daarin secundaire en tertiaire knooppunten en natuurlijk het landschap. Vanuit de behoefte van de bezoeker worden diverse voorzieningen aangeboden. Deze voorzieningen zijn in drie categorieën in te delen: 1. Infrastructuur 2. Diensten en producten 3. Informatie en communicatie


Infrastructuur Hoe beter de infrastructuur, hoe groter de kans op (herhaald) bezoek van een breed publiek. Hoofdknooppunten moeten zeer goed bereikbaar zijn met alle soorten vervoer, inclusief OV-verbinding. Basisvoorzieningen als parkeergelegenheid voor alle soorten vervoersmiddelen, en toegang tot toilet en water is essentieel. De rol van de overheid in deze is cruciaal en bepalend voor het succes. Bij hoofdknooppunten moeten overheidsinstanties actief meewerken aan de aanleg, bewegwijzering, bebording en OV-verbindingen. Infrastructuur op locatie (lees eigen terrein) is een samenwerking tussen overheid en private partijen of kan geheel privaat zijn. Diensten en producten De aantrekkelijkheid van een hoofdknooppunt wordt bepaald door de volledigheid van het aanbod van diensten en producten. Vooral in de rol als transferium (overstappunt) maar ook in de rol van eindbestemming is het nodig een divers aanbod te creëren. Dit betekent horeca, verhuur (fiets, fluister-boot, kano, etc.), gidsen, winkel (streekproducten), vergaderruimte, speel- en educatievoorzieningen, etc. Deze producten worden met name door de private sector aangeboden. In enkele gevallen is een onderlinge samenwerking met de overheid gewenst, bijvoorbeeld bij informatievoorziening. Bij voorkeur is het knooppunt centraal georganiseerd of is er een samenwerkingsverband tussen ondernemers zodat programmering, communicatie en serviceniveau op gelijke hoogte zijn. Informatie en communicatie Een hoofdknooppunt is het beginpunt voor de ontdekking van het landschap (‘verzorgingsgebied’). Zij vertegenwoordigt het omliggende land met daarin de andere knooppunten, de dorpen, infrastructuur, publieke en private ondernemers. Een hoofdknooppunt is daarom ook het centrum van communicatie over het gebied: er is dus alle informatie te vinden. De VVV-functie is inhoudelijk een goed voorbeeld maar de vorm kan natuurlijk anders. Er is persoonlijk (12/24h) informatie te verkrijgen bij een centraal punt of via ondernemers op het knooppunt. Alle infrastructurele informatie is beschikbaar via informatieborden, bewegwijzering, kaarten en andere aanduidingen. Folders en digitale media zijn verkrijgbaar en betreft alle producten en faciliteiten (vervoer, verblijf en vermaak) die binnen de grenzen van het verzorgingsgebied aangeboden worden. In het gebied liggende ondernemers kunnen zich hier presenteren en profileren. Daarnaast is er informatie over het ‘achterland’, de geschiedenis, cultuur en natuur. Al deze informatie is op zichzelf staand en relatief statisch. Een belangrijke meerwaarden van het hoofdknooppunt vormt de programmering. Hierin staat de communicatie naar bezoekers en het afstemmen van producten en diensten centraal. De programmering (zoals bv bij een festival of theater) wordt jaarlijks opgesteld en betreft uiteenlopende activiteiten die centraal of individueel worden opgezet. De programmering is afhankelijk van seizoen, het type ondernemer, de mate van creativiteit van ondernemers in het gebied en de samenwerking met elkaar. De Changemakers BV- Nieuwendammerdijk 183, 1025 LH Amsterdam Rabobank Rek. nr. 15.46.45.575 BTW nr. 8215.11.506.B01 KvK nr. 34365428

programmering wordt fysiek, via folders of digitaal kenbaar gemaakt aan de bezoekers, actief (persoonlijk, mailing, krant of nieuwsbrief) dan wel passief (borden, website, folder). Deze programmering vereist een professionele en centrale organisatie die actief verzameld bij ondernemers in het gebied en verspreid naar bewoners en bezoekers. Het belang van een goede programmering en communicatie is voor zowel overheidsinstanties als private ondernemingen groot omdat hier het contact ontstaat tussen alle in het gebied zijnde voorzieningen (producten, diensten en infrastructuur) en de bewoners of bezoekers. Op dit vlak is samenwerking gewenst waarbij ieder vanuit zijn of haar rol de bewoners en bezoekers weet te bereiken en te informeren. Het is de taak van overheidsinstanties als de provincie, Landschap Waterland en gemeente om alle faciliteiten kenbaar te maken op lokaal, regionaal, gebieds-, provinciaal en landelijk niveau (Beemster, Waterland, Laag Holland, Noord Holland, Nederland). Hiervoor investeren zij op ‘macro niveau’. De private sector communiceert op ‘micro niveau’, dat wil zeggen naar haar eigen klantenkring en/of doelgroep. Dit kan zowel lokaal en regionaal, als (inter)nationaal zijn, maar is veel gerichter en meer doelgroep specifiek. Om beide communicatie-inspanningen te versterken is het noodzakelijk, zoals eerder vermeld, een eenduidige boodschap over te brengen in naam en beeld.

Onderlinge relaties hoofdknooppunten De hoofdknooppunten binnen Waterland en Laag Holland zijn complementair aan elkaar. Thematisch verschillend maar qua serviceniveau gelijk. Zij verwijzen naar elkaar en elkaars aanbod om herhalingsbezoek te stimuleren. Regelmatige afstemming is hierbij nodig om de complementariteit en samenhang ook in het verloop van tijd te waarborgen.


Secundaire knooppunten Ook hier kan de huidige definitie aangepast en aangescherpt worden. De huidige beschrijving ‘kleinschalig parkeren, informatie/VVV, verhuur’ is onvoldoende genuanceerd of specifiek. Er is geen aanscherping in de voorzieningen en relatie tot andere knooppunten en het landschap. De herziening zou op een volgende wijze omschreven kunnen worden: ‘Een secundair knooppunt ligt in de buurt van een nationale weg (N weg) of OV-punt (NS- of busstation) en is makkelijk bereikbaar voor elke vorm van vervoer behalve (tour)bussen. Het knooppunt kent een aantal faciliteiten, gegroepeerd of binnen een straal van 500 meter. Het secundaire knooppunt heeft van zichzelf een redelijke kracht om mensen naar zich toe te trekken.’ Een secundair knooppunt kent een ‘verzorgingsgebied’ met daarin tertiaire knooppunten. Het trekt tussen enkele duizenden tot enkele 10-duizenden mensen op jaarbasis. De onderlinge relaties met andere secundaire knooppunten is tevens belangrijk. Infrastructuur Een secundair knooppunt kent een voldoende infrastructuur maar kan wat eenzijdig zijn (bijvoorbeeld alleen OV of alleen auto). De aansluitende fiets- en wandelinfrastructuur moet daarentegen wel volledig zijn, eventueel ook de waterinfrastructuur. Dit om de gebruiker een gevoel van betrouwbaarheid te geven. Bij secundaire knooppunten speelt de gemeente een belangrijke rol als facilitator en investeerder, al dan niet in samenwerking met ondernemers en/of andere overheidsinstanties. Diensten en producten Het aanbod op een secundair knooppunt is beperkt, in elk geval is er horeca. Onderlinge samenwerking is geen must maar wel gewenst om de effectiviteit van het knooppunt te verhogen. In de rol als convergerend en divergerend punt in routestructuren is het belangrijk te kunnen verwijzen naar alle diensten en producten in de omgeving (‘verzorgingsgebied’). Informatie en communicatie Statische informatie ter plaatse is met name gericht op ‘zenden’ van informatie naar bezoekers (24/24h). Borden, kaarten en routeverwijzingen worden door de overheidsinstanties beheerd (24/24h). Persoonlijke informatievoorziening gebeurd enkel via private ondernemers, hier is ook foldermateriaal te vinden (8-12/24h). Private partijen spelen een erg belangrijke rol in de informatievoorziening naar bezoekers. Zij moeten in staat zijn naar collegae en tertiaire knooppunten te verwijzen en kennis van het gebied hebben.


Een secundair knooppunt is geen ‘communicatiebolwerk’ zoals een hoofdknooppunt is. Programmering is niet aanwezig of speelt zich meer af op individueel niveau.

Onderlinge relaties secundaire knooppunten Secundaire knooppunten verwijzen naar elkaar via bebording e.d. (statische informatie).

Tertiaire knooppunten (Rustpunten-anders) Tot op heden is de omschrijving ‘kruispunt, informatiebord, bankjes, bewegwijzering’. Deze is redelijk voldoende. Er is geen aanscherping in de voorzieningen en relatie tot andere knooppunten en het landschap. De herziening zou op een volgende wijze omschreven kunnen worden: ‘Een tertiair knooppunt is een verzamelnaam voor een rustpunt of ‘doellocatie’ die via kleine autowegen, fiets- en wandelpaden of vaarroutes bereikbaar is. Het knooppunt kent faciliteiten afhankelijk van de invulling van de ‘eigenaar’ (openbaar of privaat; kruispunt, rustpunt of locatie met activiteit). Een tertiair knooppunt heeft van zichzelf een bescheiden aantrekkingskracht.’ Een tertiair knooppunt kent geen ‘verzorgingsgebied’ maar heeft een directe relatie met haar omgeving (landschap, boerderij, dorp, etc.) Het trekt tot enkele duizenden mensen op jaarbasis. Een tertiair knooppunt verwijst naar omliggende knooppunten. Infrastructuur Een tertiair knooppunt is toegankelijk via kleine infrastructuur; fiets, wandel en water-infrastructuur is het belangrijkste. Er lopen natuurlijk wegen naar een tertiair knooppunt als ‘doellocatie’ zoals bv. een boerderij. Bebording en bewegwijzering worden door overheid geregeld. Diensten en producten Het aanbod is beperkt tot breed. Dit heeft te maken met de verschillen in tertiaire punten. Soms betreft het een kruispunt met bankje maar het kan ook een professioneel ingerichte boerderij zijn met allerlei faciliteiten, van verhuur tot restaurant. Informatie en communicatie Er is statische informatie in de vorm van een kaart of bebording (24/24h). Afhankelijk van de ‘eigenaar’ kan bij een tertiair knooppunt weinig tot veel informatie aanwezig zijn, tot zelfs een programmering aan toe (bezoekboerderij). Deze wordt persoonlijk (12/24h) of via private website/mailing (24/24h) gecommuniceerd.


Herijking van de visie op recreatieve knooppunten

Recommend Documents