VISIE OP HET BEROEPSPROFIEL VAN DE IDEA & INNOVATION MANAGER INLEIDING De analyse van het werkveld toont ons de spanning tussen enerzijds een veranderend tijdperk waarin innovatief en creatief ondernemerschap een antwoord moet bieden op economische en maatschappelijke issues en anderzijds een aantal tekortkomingen op de arbeidsmarkt. Dit deed ons besluiten dat Vlaanderen nood heeft aan een nieuwe bacheloropleiding. Echter in veel bedrijven bestaat er vandaag nog geen kant-en-klare functie of rolomschrijving van een Idea & Innovation manager, enerzijds omdat zij zelf nog in een transformatieproces zitten inzake inpassing van innovatief ondernemerschap in hun organisatie, anderzijds omdat innovatie en creativiteit vaak zeer gefragmenteerd binnen organisaties aan bod komen. Dit houdt ons echter niet tegen om onze visie op het beroepsprofiel van een Idea & Innovation manager te formuleren, die wij in de volgende jaren verder zullen scherp stellen in nauwe dialoog met het werkveld. Hiermee nemen wij vanuit het onderwijs onze verantwoordelijkheid door een proactieve en stimulerende rol te spelen naar het werkveld toe en daarmee de overheidsambities rond innovatie en ondernemerschap mee te helpen realiseren. In de verdere beschrijving segmenteren we de ondernemingen/organisaties als volgt : - Overheden - Middenveld (federaties, vakorganisaties) - Innovatiedienstenbedrijven - Middelgrote bedrijven/organisaties - Multinationals/Corporate organisaties - Non-profitorganisaties - Opstartende ondernemingen We gaan na welke rollen we aan bod zien komen in elk van deze segmenten.
1
ROLLEN VAN DE IDEA & INNOVATION MANAGER Idea & Innovation Managers helpen duurzame markt- en maatschappijgedreven innovaties en business te realiseren. Zij vervullen daarbij drie rollen: Idea & Innovation Managers zijn screeners Ze gaan op zoek naar tendensen, opportuniteiten, behoeftes, en dit zowel binnen als buiten de grenzen van de organisatie/het bedrijf. Idea & Innovation Managers zijn innovatiefacilitators Ze creëren de omstandigheden en begeleiden het proces van idee-initiatie, over verrijking tot de ontwikkeling van een echte innovatie die duurzame waarde creëert voor de organisatie. Idea Managers creëren draagvlak (intern en extern) bij de juiste stakeholders zodat daarna een succesvolle implementatie van de innovatie wordt gegarandeerd. Idea & Innovation Managers zijn bruggenbouwers Ze netwerken, brengen partijen uit verschillende contexten, disciplines en sectoren samen om innovatieve synergieën te identificeren en te ontwikkelen
DE TAKEN / BEROEPSPRODUCTEN VAN DE IDEA MANAGER Op basis van de vooropstelde drie rollen kunnen de volgende beroepstaken, beroepsproducten en attitudes worden opgesteld voor de Idea manager:
Taken
Omschrijving
Beroepsproducten
Rol: Screeners Onderzoeken
Hij kan onderzoeken, verzamelen, analyseren, ordenen, verbinden, creëren en interpreteren van klantbehoeften en problemen, van relevante kennis, trends en ontwikkelingen om daarmee de mogelijke ruimte voor innovatie in kaart te kunnen brengen; denkt creatief, innovatief en kritisch en is informatievaardig.
Onderzoeksplan, innovatieprojectrapport, interne en externe analyse, SWOT-analyse, marktonderzoek, klantenonderzoek, trendanalyse, brancheverkenning, toekomstscenario's, kwalitatief onderzoek, kwantitatief onderzoek, literatuurstudie, waardeketenanalyse, onderzoeksplan, opportuniteitenanalyse
2
Rol: Innovatiefacilitators Innovatief en creatief denken
Hij kan ideeën genereren, alleen en/of samen met anderen, ideeën met elkaar verbinden, de beste ideeën selecteren en creatieve en innovatieve denkprocessen begeleiden. Hij kan daarmee de gevonden ruimte voor innovatie invullen met nieuwe mogelijkheden en deze vertalen naar impact voor een organisatie of de maatschappij.
(Open) brainstorm, Analyse en samenvatting van “inspirerend” nieuws in media, vakliteratuur en online (alerts), analyse markt- en productaanbod, opportuniteitsanalyse, themaminmaps, online creatief network, crowdcoursing blog, ideamanagement software, brainstorming toolkit, incentive policy voor ideeën, hr-policy voor innovatie en creativiteit, eigendomsregeling ideeën voor werknemers en partners, confidentialiteitsovereenkomst
Business concepting en casing
Hij kan ideeën vertalen naar concepten, business cases, businessmodellen, producten en/of diensten, kan een verdienmodel ontwikkelen en onderbouwen en hij kan de stappen tot implementatie benoemen en uitvoeren. Hij kan het voorgaande financieel onderbouwen en voorzien van een risicoanalyse. Hij kan (nieuwe) concepten bedenken die toegevoegde waarde creëren via diverse innovatiemogelijkheden en die relevante en verrassende oplossingen bieden aan de gebruikers.
Concepten, overzicht concept technieken, conceptonderzoek, business case, businessmodellen, nieuwe producten en/of diensten, implementatieplan, markttest, concurrentieanalyse, portfolioanalyse go-to-marketplan, partnerassessment, opties kapitaalleveranciers, online samenwerkingsplatform, onderzoek leveranciers, verdienmodellen, financiële onderbouwing, new businessplan, risicoanalyse, investeringsselectie, patentoctrooiaanvraag, domeinregistratie, merkregistratie, consortiumovereenkomst
Faciliteren
Hij kan intern en extern communiceren, teamgericht samenwerken en de voortgang van projecten begeleiden in multidisciplinaire teams. Hij weet om te gaan met weerstand tegen verandering en allianties te smeden. Hij kan innovatieve en creatieve oplossingen creëren, het proces van het ontwikkelen en implementeren van nieuwe producten, diensten en processen beheersen, versnellen en begeleiden. Hij kan anderen enthousiasmeren, motiveren en begeleiden in het uitvoeringsproces. Hij kan in (nieuwe) organisaties het werk overzien, organiseren en helpen uitvoeren. Hij is in staat om innovatiegericht te sturen. Hij is zich bewust van de consequenties van zijn handelen en dat van zijn organisatie.
Planning, teamassessment, omschrijving rollen en taken van een team, projectplan, stakeholdersanalyse, implementatieplannen, Cultuurassessment en veranderplan, waardeanalyse van het bedrijf, faciliteren van workshops, presentaties, peerassessment, adviesrapporten, briefings en debriefs,
3
Rol: Bruggenbouwers Netwerken
Innovatieprojecten vergen een hele set van diverse kennis en vaardigheden die onmogelijk in een persoon te vinden zijn. De grote uitdaging is om uit de vele informatie, kennis en beschikbare talenten de juiste dingen met de juiste timing bij mekaar te brengen. Dit vergt heel wat inzicht in mensen en netwerken.
Lidmaatschap van vak- en sectorverenigingen, relatienetwerk, netwerkbestand, vakverenigingen, , deelname aan of spreken op seminaries, beurzen, workshops en evenementen, open innovatie opzetten van roadshows, opzetten van pr-events, workshops en evenementen, abonnementen op vakliteratuur, netwerkevents organiseren, lijst van beïnvloeders, actief op social media netwerken zoals linked-in, facebook ed., overzicht van het innovatienetwerk, contactenlijst van belangrijkste innovators in de branche
4
ROLLEN VERBONDEN AAN DE VERSCHILLENDE SEGMENTEN VAN BEDRIJVEN /ORGANISATIES De behoefte en de nood aan competenties en kennis rond vernieuwing, creativiteit en innovatie is relevant binnen alle deelnemers in de economie en samenleving. Innovatie en creativiteit zijn voor alle spelers een uitdaging maar elk segment heeft zijn eigen karakteristieken en specifieke uitdagingen. Grote bedrijven en multinationals zijn meestal al behoorlijk uitgerust en voorzien van de nodige mensen, structuren en managementsystemen. Het zijn vooral de kmo’s die, omwille van minder middelen, het moeilijk hebben om de nodige aanpassingen en inrichtingen uit te voeren. Ook verantwoordelijken van spin-off en start-up initiatieven zullen zeker baat hebben bij de vele inzichten opgedaan in een opleiding Idea management. Zo kunnen ze hun slaagkansen aanzienlijk verhogen. Ook bij de overheid zullen de noden voor Idea managers verhogen. De overheid wil een belangrijke rol spelen om innovatie en vernieuwing mogelijk te maken om zo de vele maatschappelijke uitdagingen van de toekomst het hoofd te kunnen bieden. Ook wil ze de actuele welvaart op peil houden. Dit kan door enerzijds de inkomsten via economische activiteiten te verhogen en anderzijds door de vele instellingen te moderniseren tot efficiënte en klantgerichte organisaties. De overheid wil hierbij haar traditionele aanpak van ondersteuning aanpassen. Men moet/wil meer aandacht hebben voor andere vormen van innovatie dan onderzoek en ontwikkeling en meer aandacht voor coaching en training van kleinere bedrijven. Ook het clusteren van bedrijven, kennisinstituten en gebruikers, open innovatie en co-creatie indachtig, en het stimuleren van innovatieprojecten binnen die netwerken worden belangrijke taken en uitdagingen, open innovatie en cocreatie indachtig.
Functie
Relevantie*
Groei**
Screener
Facilitator
Bruggenbouwer
Overheden
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
Middenveld (federaties, vakverenigingen, etc)
xxx
xxx
xx
xxx
xxx
Innovatie dienstenbedrijven
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
Middengrote bedrijven (50+ wernemers)
xxx
xxx
xxx
xxx
xxx
Multinational en/of corporate organisaties actief bezig met innovatie
xxx
x
x
xxx
xxx
Not for profit
xx
xxx
xxx
xx
xxx
Start-ups
xx
xxx
xx
x
xxx
* De rel eva ntie va n de opl ei di ng voor el k s egment ** De verwa chtte groei va n het a a ntal i dea ma na gers per s egment
Tabel1: Segmenten: relevantie en rollen
5
MOGELIJKE FUNCTIES VOOR DE IDEA & INNOVATION MANAGER Een greep uit de mogelijke functies voor een afgestudeerde Idea & Innovation Manager: Functie junior creatief in een bedrijf junior creative consultant junior creative facilitator junior creative officer junior creativity trainer junior evangelist junior futuring advisor zelfstandig ondernemer / freelancer junior start-up manager junior innovatiecoach junior innovation consultant junior innovation researcher junior innovative projectmanager junior new business developer junior project manager junior trendonderzoeker junior trendwatcher junior veranderingsmanager junior usability researcher junior concept developer junior innovation officer junior business creator junior innovatiemanager (publieke sector) junior market research manager junior procesmanager (sociale) innovatie junior trendanalist junior business process screeners junior change begeleider junior communicatiemanager junior community manager junior new business manager junior new productmanager junior new technologie trendwatcher junior productmanager junior new marketing communication specialist junior verantwoordelijke subsidies junior marketing consultant junior interactive marketer junior (sociale) ondernemer junior internal consultant junior strateeg
Relevantie* xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xx xx xx xx xx xx xx xx xx xx x x x x
Groei* xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xx xx xx xx xx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xx xx xxx xx xx x
Screener xxx xxx xxx xxx xxx xx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xxx x xxx xxx xx xxx xxx xxx xxx xxx xxx xx xxx x x xx xxx xxx xxx xxx xx xxx xxx xx xx x x xx
Facilitator xx xx xxx xxx xx xx xx x xx xxx xx x xxx xxx xxx x x xxx x xx xxx xxx xxx x xx x xx xxx xx xxx xxx xxx xx xx x x x xx x xx x
Bruggenbouwer xxx xx xxx xxx xx xxx xx xxx xxx xx xx x xxx xxx xxx x x xxx xxx xx xxx xxx xxx xx xxx x xx xxx xx xxx xxx xxx xx xxx xx xx x xx xxx x xxx
* De rel eva nti e va n de opl ei di ng voor el ke functi e ** De verwa chtte groei va n het a a nta l i dea ma na gers per functi e
Tabel 2: lijst van mogelijke functies voor afgestudeerden
6
