Quackstrand. recreatieve visie en ontwerp Quackstrand, hellevoetsluis

Quackstrand r ec r eat i e v e v i s i e e n o ntwerp Qu ac ks t r a n d , h e l l e v o e tsluis

2

RRog

3

RRog

Quackstrand hellevoetsluis

voorwoord

aan de westkant van de vesting van hellevoetsluis ligt een gebied met een bijzondere potentie. het Quackstrand, de haringvlietdam, het voornes duin en de Quackgorzen; het zijn aantrekkelijke locaties in de nabijheid van de vesting van hellevoetsluis. het rijke pallet van het landschap en de cultuurhistorie maken dat hellevoetsluis een bijzonder geschikte gemeente is voor toeristen. Zowel dagjesmensen als vakantiegangers vinden binnen de gemeente veel mogelijkheden om zich één of meerdere dagen te verwonderen over de kwaliteiten van onze gemeente.

colofon titel document: Quackstrand, recreatieve visie en ontwerp Quackstrand, hellevoetsluis auteur : rrog stedenbouw en landschap, amstedam in samenwerking met: Zoon ecologie en Gemeente hellevoetsluis opdrachtgever : Gemeente hellevoetsuis documentnaam: 20150415_Quackstrand_rapport_v004.indd datum: april 2015 status: visie document/voorlopig ontwerp alle rechten zijn voorbehouden, zowel voor het gehele werk als delen ervan. niets uit dit document mag in enige vorm of op enige wijze worden verveelvoudigd, openbaar gemaakt of opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, fotocopie en digitale vermenigvuldiging in begrepen. voor iedere vorm van gebruik is schriftelijke toestemming van rrog vereist.

veel partijen herkennen de aanwezige kwaliteiten van het gebied en willen graag invulling geven aan een doorontwikkeling hiervan. de gemeente hellevoetsluis wil met behulp van deze gebiedsuitwerking een aanjager zijn van deze initiatieven. enerzijds om een gezamenlijke stip op de horizon te zetten en hierdoor te enthousiasmeren. anderszijds om partijen een gezamenlijk kader te bieden waarbinnen afstemming kan plaatsvinden. het is de intentie om belanghebbende gebruikers, ondernemers en instanties in de tweede helft van 2015 te benaderen. de opgave is om gezamenlijk duidelijkheid te verkrijgen over de uitgangspunten van de ontwikkelingen en deze ook met elkaar vast te leggen. samen maken we het Quackstrand nog mooier!

4

N5

5

RRog

RRog

7

inhoudsopGave vesting hellevoetsluis

haringvliet

projectgebied visiegebied

N

fIG. 0.0.1 Locatieaanduiding: visiegebied en projectgebied bron: RRog

1. Inleiding

06

6. Recreatieprofiel

56

1.1 opgave

08

6.1 gebruikersprofiel

58

1.2 leeswijzer

10

6.2 de cultuur- en natuurzoeker

60

2. Stakeholders

12

6.3 de natuurbelever en -genieter

62

2.1 eigendom

14

6.4 de energievanger

64

2.2 beheer

16

3. Locatie

18

7. Gebiedsuitwerking

66

3.1 locatiebeschrijving

20

7.1 ontwerp

68

3.2 natura 2000

26

7.2 planlagen

82

3.3 ontsluiting

30

3.4 conclusies

32

8. Aanbevelingen

88

4. Cultuurhistorie

34

4.1 verdediging

36

4.2 conclusies

40

5. Uitgangspunten

42

5.1 landschappelijke dragers

44

5.2 waarde bepaling

52

5.3 verhalen vertellen

54

6

Rr r Rog

7

RRog rrog

1.inleidinG de gemeente hellevoetsluis heeft in 2011 gewerkt aan het opstellen van een visie voor het gebied Quackstrand-haringvlietsdam. het gebied betreft grofweg de zone aan de westzijde van de oude vesting tot aan de haringvlietdam (zie afbeelding op nevenzijde voor de locatieaanduiding). het gebied heeft potentie voor een verdere ontwikkeling op het gebied van toerisme en recreatie. deze onderdelen zijn reeds in het gebied aanwezig, maar met een kwaliteitsverbetering in het gebied kan er een kwaliteits- en economische impuls plaatsvinden. in deze ‘visie op de recreatiezone’ heeft de gemeente concrete actiepunten beschreven waaraan kan worden gewerkt om dit gebied verder te ontwikkelen op het gebied van toerisme en recreatie. in het verlengde van deze visie is in 2014 de ‘visie toerisme en recreatie’ opgesteld. kernwaarden voor de ontwikkeling zijn • Stoer en sportief • Avontuurlijk en spannend • Een plek vol tegenstellingen

8

9

rrog

rrog

1.1 opGave

actiepunten projectgebied (deelgebied blauw) 1

Verbeteren bereikbaarheid voor snelverkeer

7

Nader onderzoek naar smalle strandstrook, uitbreiding strand of natuurgebied

2

Realiseren van goede langzaamverkeerverbindingen met achterliggend recreatiegebied en Noordzeestrand

8

Uitzichtpunt Haringvliet/ Quackgors

3

Opwaarderen entreegebied

9

Opwaarderen gebruiksmogelijkheid, o.a. door de relatie met het water te verbeteren

4

(Ver)plaatsen van horeca en douches/wc naar strandovergang 10

Realiseren eye-catcher met trekkerfunctie in oksel strandzone

5

Handhaven watersportvereniging, bereikbaar maken vanaf Harinvlietweg 11

6

Verbeteren uitstraling strand, o.a. door creeeren van duidelijke begrenzing/overgang duinzone

Bieden van voorzieningen voor recreatief gebruik Haringvliet, zwemmen, passanten, ronvaartboot, kleine watersport.

fIG. 1.1.1 Overzichtskaart Visie Recreatieve zone 2011: Deelgebieden blauw, groen, rood, oranje. bron: Gemeente Hellevoetsluis

de gemeente wil met dit rapport invulling geven de actiepunten uit de eerder genoemde visies ‘visie ontwikkeling recreatieve Zone 2011’ en ‘Beleidsplan toerisme en recreatie 2014-2017’. specifiek gaat het dan om deelgebied ‘blauw’, zoals beschreven in het eerstgenoemde document. in dit rapport zijn deze actiepunten verwerkt tot een samenhangende en inspirerende gebiedsuitwerking, in woord en beeld. de gemeente wil met dit document een faciliterende en motiverende rol op zich nemen, om samen met stakeholders vorm te geven aan een nog mooiere en economisch meer renderende invulling van het gebied. Binnen het gebied zal ruimte worden geboden aan ondernemers, om invulling te geven aan hun plannen. het document moet daarom ook worden opgevat als een handreiking, waarmee gesprekken kunnen worden aangegaan. dit document wil concreet en tastbaar beschrijven wat het toekomstbeeld van de zone Quackstrandharingvlietdam volgens de gemeente hellevoetsluis kan zijn. het doel van het document is tweeërlei: als eerste biedt het een integraal ruimtelijk kader waarbinnen de ontwikkelingen kunnen plaatsvinden.

als tweede werkt het inspirerend en verduidelijkt het de potenties die in het gebied aanwezig zijn. hiermee wil de gemeente partijen inspireren om te komen tot uitvoering van plannen en ideeën. de belangrijkste stakeholders van het gebied betreffen rijksvastgoedbedrijf, provincie Zuidholland, rijkswaterstaat, natuur- en recreatieschap Zuidwestelijke delta/ Groenservice Zuid-holland, natuurmonumenten, waterschap hollandse delta en ondernemers. sommige van deze stakeholders hebben reeds aangegeven onderdelen van het gebied Quackstrand-haringvlietdam te willen herinrichten. Zo liggen er vragen over de mogelijkheid om nieuwe recreatiewoningen in het gebied toe te voegen, een deel van het strand beter te benutten en om een aanlegsteiger te realiseren. daarnaast gaat rijkswaterstaat zand suppleren, in het verlengde van eerder gemaakte afspraken. naast deze plannen zijn er de afgelopen tijd ook al initiatieven gerealiseerd als aquapark splash, top, een trailerhelling, Blauwe vlag en fietsenstallingen.

10

11

rrog

rrog

fIG. 1.2.5 Beleidsplan Toerisme en Recreatie 2014-2017 Visie ontwikkeling recreatieve zone 2011 bron: Gemeente Hellevoetsluis

1.2 leeswiJZer

dit document moet worden gelezen als een visie en niet als een gefixeerd plan. via een toegepaste analyse wordt een beschrijving gegeven van de kernkwaliteiten van het gebied, de aandachtspunten en de knelpunten. deze beschrijving leidt tot een waardenkaart waarin de voornaamste kernwaarden voor de ontwikkeling zijn vastgelegd. deze kernwaarden bepalen de belangrijkste kwaliteit van het gebied en zullen daarom gestand moeten worden gedaan in de definitieve uitwerking van het gebied. aansluitend wordt het plan verder uitgewerkt in woord en (sfeer)beeld.

fIG. 1.2.1-1.2.4 Gerealiseerde initiatieven op het Quackstrand: Aquapark Splash TOP-netwerk bron: www.aquaparksplash.nl, RRog

in hoofdstuk 3 wordt een beschrijving gegeven van de locatie, waarbij er bijzondere aandacht uitgaat naar de natuurwaarden van het gebied en de ontsluiting. dit zijn twee gebiedsaspecten die sterk bepalend zijn voor het recreatieve karakter van het gebied. in hoofdstuk 4 wordt een overzicht gegeven van de verschillende stakeholders van het gebied. de eigenaren van het gebied zullen namelijk samen met de ondernemers vormgegeven aan het gebied. iedere partij zal hierin bijzondere aandacht hebben

voor hun eigen, specifieke belang. hoofdstuk 5 geeft compacte analyse van cultuurhistorisch waardevolle ontdekkingen. de cultuurhistorische laag kan een inspiratiebron zijn voor de verdere ontwikkeling van het gebied. de analyse met conclusies van de hoofdstukken 3 t/m 5 wordt in hoofdstuk 6 vertaald in uitgangspunten. in paragraaf 6.1 gaat het om de uitgangspunten voor een recreatief kader en in paragraaf 6.2 gaat het om ruimtelijke uitgangspunten. in paragraaf 6.3 worden de landschappelijke dragers van het gebied toegelicht en wordt er een samenhangende beeldkwaliteit beschreven. in hoofdstuk 7 leidt dit tot een recreatief profiel per landschappelijke drager, waarna in hoofdstuk 8 de gebiedsuitwerking verder wordt uitgewerkt in de plankaart en in sprekende beelden. het rapport wordt in hoofdstuk 9 afgesloten met een aantal aanbevelingen.

12

Rr r Rog

13

RRog rrog

2.stakeholders om de gebiedsuitwerking ook daadwerkelijk tot ontwikkeling te laten komen, is een goede samenwerking met stakeholders en potentieel geïnteresseerde ondernemers onontbeerlijk. om deze reden beschrijft de gebiedsuitwerking geen blauwdruk, maar veel meer een raamwerk. het raamwerk beschrijft de samenhang tussen verschillende ingrepen, belangen en/of gebieden. een samenhangend gebied leidt namelijk tot een hogere ruimtelijke kwaliteit, als ook tot een duurzame ontwikkeling (dus niet alleen korte termijn, maar ook lange termijn). Juist het raamwerk zorgt ervoor dat ontwikkelingen mogelijk worden gemaakt, vanwege de integrale afstemming die er heeft plaatsgevonden. Binnen het raamwerk ligt de flexibiliteit. hierdoor zijn de ondernemers en de gebiedseigenaren in staat om hun kennis en economische expertise bij te dragen in de komende jaren.

Beheer

14

15

rrog

rrog

Grondgebruik

Beheer

fIG. 2.1.2 - 2.1.5 Verschillende eigenaren en ondernemers bron: RRog, www.boelies.nl, Stroming

2.1 eiGendoM en GeBruik Grondgebruik

Eigendom

0m

500 m

1000 m

2000 m

n

Haringvliet,Quackstrand en deel Quackgors De Nederlandse staat

Jachthaven Particulier eigendom

fIG. 2.1.1 Eigendomskaart bron: RRog

Voornes Duin en Quackgors Eigendom Natuurmonumenten Recreatie

Dijken Waterschap Hollandse Delta

Tramhaven en Struytsedijk Gemeente Hellevoetsluis

het gebied is niet in eigendom bij de gemeente hellevoetsluis. de gemeente hellevoetsluis vervuld een coördinerende en enthousiasmerende rol in het aanjagen van ontwikkelingen. het strand, de dam, het haringvliet en een deel van het Quackgors zijn in het bezit van de nederlandse staat. de vertegenwoordigende partij is wat dat betreft rijkswaterstaat. rijkswaterstaat heeft aangegeven binnen een aantal jaren zandsuppletie toe te passen om het afkalvende strand aan te vullen en daarmee de kust te versterken. de uitloper van het voornes duin en een deel van het Quackgors zijn in het bezit van natuurmonumenten. Binnen dit eigendom worden kleine stukken grond gepacht door particulieren. natuurmonumenten heeft de wens uitgesproken om binnen het gebied te zoeken naar mogelijkheden voor het inpassen van recreatiewoningen. de dijken in het gebied zijn in het bezit van het waterschap hollandse delta. een deel van de Zuiddijk is kortgeleden binnendijks versterkt. nieuwe versterkingen zijn momenteel niet voorzien. natuur- en recreatieschap Zuidwestelijke delta/ Groenservice Zuid-holland zijn stakeholder binnen het gebied omdat ze een belangrijke rol vervullen

in het aansturen van een gezamenlijk recreatief en toeristisch beleid voor voorne-putten. Momenteel wordt door deze stakeholder de mogelijkheden onderzocht om een aanlegsteiger te realiseren. vanuit de eigendomsituatie zijn er nog een tweetal nader te benoemen stakeholders: het rijksvastgoedbedrijf en de (horeca)ondernemer van onder andere Boelies. het rijksvastgoedbedrijf beoordeeld de vastgoedsituatie van de overheid, waaronder de haringvlietdam en de hierop aanwezige windmolens. de gebruiker en ondernemer van Boelies heeft een initiatiefplan opgesteld, waarbinnen een verbeterde inpassing van het horecapaviljoen gestalte krijgt. kortgeleden is een plan gepresenteerd voor een herinrichting van een deel van het haringvliet, als gevolg van het terugbrengen van de getijdenwerking. dit plan is bekend onder de naam ‘Met de stroom mee’ (haringvliet 2050) en is een initiatief van zes natuurorganisaties. het plan heeft een subsidie ontvangen van de postcodeloterij, waarmee de ontwikkeling van de plannen in gang gezet kan worden. het lijkt een mooie kans om de ontwikkeling van de recreatieve zone, aan te laten sluiten bij dit complementaire plan.

16

17

rrog

rrog

fIG. 2.2.2-2.2.5 Voorbeelden beheervormen bron: RRog, www.dwaalfilm.eu

2.2 Beheer

0m

500 m

1000 m

2000 m

n Natuurbeheer-extensief Natuurmonumenten

Intensief-plekgewijs Natuurmonumenten Beheer

Intensief natuur en recreatieschap Zuidwestelijke delta

Dijkbeheer Waterschap Hollandse Delta

Intensief Rijkswaterstaat Zuid-Holland

Grondgebruik

Natuurbeheer-intensief Natuurmonumenten

fIG. 2.2.1 Beheerkaart bron: RRog

het beheer van een gebied bepaalt sterk het ruimtelijk en ecologisch beeld van een gebied. eigenaren van een gebied verzorgen in sommige gevallen zelf het beheer en onderhoud, in andere gevallen worden derden ingeschakeld. het beheer van het Quackstrand wordt verzorgd door natuur- en recreatieschap Zuidwestelijke delta. aandacht in het beheer ligt in de eerste plaats bij de zomermaanden, wanneer veel vakantiegangers het strand bezoeken. daarnaast ligt er zorg bij het afkalven van het strand. hiervoor zijn afspraken gemaakt met rijkswaterstaat om dit middels zandsuppletie tegen te gaan. het Quackgors wordt beheerd door natuurmonumenten. het gebied wordt door runderen, paarden of mogelijk schapen begraasd, waarbij ze worden bijgestaan door grote aantallen pleisterende ganzen. hierdoor bestaat het merendeel van de huidige vegetatie van de buitendijkse gebieden vooral uit uitgestrekte, vochtige tot matig droge, voedselrijke graslanden, terwijl de minder intensief beweide delen rietruigten

en wilgenstruwelen omvatten. een groot deel van de oeverzone is versterkt met stort- en zetsteen, en om het afkalven van de oevers van de buitendijkse gebieden te voorkomen zijn op meerdere plaatsen vooroeververdedigingen van stortsteen aangebracht. op de droogvallende slikken komen pionierssoorten voor, en in oude kreken, sloten en tussen oever en vooroeververdediging water- en oeverplanten. ook de uitloper van het voornes duin wordt door natuurmonumenten beheerd. hier wordt met name inspanning verricht om delen van de duinkommen open te houden. dit gebeurt door af en toe te maaien. hierdoor zijn delen van het duingebied weer bloemrijke duingraslanden geworden. Binnen het duingebied liggen oude bunkers welke door de beheerders zoveel mogelijk zijn dichtgemaakt. deze bunkers zijn de verblijfsplek geworden van vleermuizen en verdienen daarom een zorgvuldige behandeling in het kader van de bescherming flora en fauna.

18

Rr r Rog

19

RRog rrog

3.locatie de gemeente hecht eraan dat plannen zorgvuldig worden ingepast in de bestaande omgeving. er ligt een kans om door middel van planvorming te werken aan samenhang binnen een gebied, om zo optimaal de potentie van een gebied te kunnen benutten. het momenteel nog gefragmenteerde gebied aan de westkant van de vesting van hellevoetsluis veranderd in de komende tijd naar een samenhangend gebied, met een natuurlijk én recreatief karakter. vanaf de vesting van hellevoetsluis tot aan de haringvlietdam ontstaat een gebied met een duidelijke eenheid, gebaseerd op de aanwezige landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Binnen dit landschap van groen en water zijn er veel mogelijkheden voor zowel de natuur als ook voor recreatie en toerisme.

20

21

rrog

rrog

WNF plan

ontsluiting

voornes duin

n5

7

polder de Quack Landschaps structuur WNF plan

haringvlietdam

n497

haringvliet Quackgors

fIG. 3.1.1 Landschapstructuur Hellevoetsluis bron: RRog

Landschaps structuur

0m

500 m

1000 m

2000 m

n

Oude en jonge duinen o.a. bestaand uit stuifduinen, bossen, struweel, duinkommen Haringvlietdam dam met grasland en struweel

Landschaps structuur

Open water Diverse

Zandstrand Strand

Open agrarisch landschap o.a. bloemrijke graslanden en ruigte vegetatie

Recreatielandschap Recreatiewoningen en campings

Gorzen o.a. natte graslanden en moerasvegetatie

Stedelijk landschap

Deltawerken Haringvlietdam

Stedelijke bebouwing Vestingswerken en historisch centrum van Hellevoetsluis

Infrastructuur Belangrijkste ontsluitingswegen

3.1 locatieBeschriJvinG

het gebied van de vesting tot aan de haringvlietdam bestaat in hoofdzaak uit vijf landschapstypen (zie nevenstaande afbeelding); het open water (haringvliet), gorzen (het Quackgors), oude en jonge duinen (voornes duin), open agrarisch landschap (polder de Quack) en het strand. deze landschapstypen vormen samen met de door mensen gemaakte landschappelijke structuur van dijken en de haringvlietdam, het landschap. delen van het landschap zijn ingericht met recreatieparken, een camping, een haven met haar gebouwen, incidentele woningbouw en woningbouw in de vesting. een bijzondere kwaliteit van het gebied is de korte opeenvolging van de verschillende

landschapstypen. op de grensvlakken van de landschapstypen kun je de verschillende karakters ervaren, maar ook door de relatief korte afstand ten opzichte van elkaar is er voor bezoekers van het gebied veel te ervaren. Zo grenst bijvoorbeeld het duingebied aan de polder, waarbij de overgang bestaat uit een pittoreske duinweg met karakteristieke bebouwing. ook grenst het duingebied direct aan de gorzen, waardoor er vanaf de duintop een mooi uitzicht is over het vogelrijke gebied.

22

23

RRog

RRog

fIG. 3.1.8 Quackstrand aan het Haringvliet bron: Google maps

fIG. 3.1.2-3.1.7 landschapstypen in de context van Hellevoetsluis. bron: RRog

het water van het haringvliet wordt gekenmerkt door vergezichten, maar wel met een horizon. het is een open water, waar bij ruig weer de schuimkoppen op het water staan. tegelijkertijd is er bescherming tegen de elementen door de ligging van het gebied in de oksel van de haringvlietdam en het voornes duin. in de zomer is deze locatie een aangename strandlocatie voor vakantiegangers. het strand kent twee verschillende beelden, namelijk het zandstrand in de oksel bij de haringvlietdam en het meer natuurlijke en ruige strand met onder andere wilgenstruweel. dit strand gaat aan de oostzijde over in het Quackgors. dit is een relatief open landschap dat in een open verbinding staat met het haringvliet. door de getijdenwerking is hier een nat natuurgebied ontstaan met een bijzondere waarde voor flora en fauna. Met name het stromende kreekje en de broedende vogels maken het gebied aantrekkelijk. op de rand van het Quackgors liggen zandplaten die worden beschermd door een blokkendam. deze zandplaten zijn voor voorbijgangers niet goed zichtbaar, maar bieden vogels een goede plek om

te rusten en te broeden. aan de noordzijde van het strand ligt de uitloper van het voornes duin. dit duingebied bestaat uit oude en jonge duinen. kenmerkend voor dit gebied zijn de stuifduinen, die een gelaagd opgebouwd duinlandschap hebben gevormd. aan de strandzijde zijn deze jonge duinen zichtbaar, waarbij verder landinwaarts de oude duinen met begroeide duinkommen liggen. door deze gelaagde opbouw is er een grote afwisseling in het landschap ontstaan van droog en nat, hoog en laag, zonnig en schaduwrijk. hier voelen veel verschillende planten en dieren zich thuis. door dit duinlandschap lopen een drietal paden richting het strand. deze paden bieden letterlijk zicht op een dwarsdoorsnede van dit landschap. de paden hebben een geknikte loop, waardoor de beleving van het gebied als intiem wordt ervaren. Bij het strand wacht de ervaring van het weidse uitzicht over het open water van het haringvliet.

24

RRog

RRog

Polder de Quack Aangrenzende polder. scheiding polder en landschap middels dijk en Duinweg Quackstrand Haringvliet met daaraan grenzend Quackstrand. Diverse strandtenten en watersport en -spel voorzieningen

Meertje Pompstation voormalige waterwinning teruggegeven aan de natuur.

Duinbos Bos en struweel met diverse soorten.

fIG. 3.1.10 Locatiefoto: zicht op binnen- en buitendijks gebied bron: RRog

0m

Haringvliet en Quackstrand

Strand met relief dat beschutting biedt voor Gecurvde duinwegen, waarbij de focus utilitaire zaken. telkens verschuifd.

50 m

75 m

100 m

Polder

duinzone

Open duinkom

25 m

Oerbos op de oude duinen

De gecultiveerde polders staan in een sterk contrast met het “ruige”duinlandschap.

fIG. 3.1.9 Ruimtelijke dwarsdoorsnede uitloper Voornes Duin bron: RRog

kenmerkend voor het landschap is de relatie met en tegelijkertijd de strijd tegen het water. Zo heeft de bescherming tegen het water het landschap gevormd. dit wordt bijvoorbeeld duidelijk zichtbaar wanneer je op de dijk loopt en hier zowel binnendijks als buitendijks zicht hebt op het gebied. of bij de haringvlietsluizen waar het water zich door de door mensen gemaakt betonnen kolos wurmt. tegelijkertijd vormt het water ook de natuurlijke en recreatieve kwaliteit van het gebied. dit wordt duidelijk zichtbaar in het Quackgors, maar ook op het strand.

25

26

27

rrog

rrog

3.2 natura 2000 Beheer

0m

500 m

1000 m

2000 m

n

Voornes Duin Europese Habitatrichtlijn (HR) Grondgebruik

Voornes Duin Europese Vogelrichtlijn (VR) + Europese Habitatrichtlijn (HR)

Haringvliet Europese Vogelrichtlijn (VR) + Europese Habitatrichtlijn (HR)

Haringvliet Europese Vogelrichtlijn (VR) + Europese Habitatrichtlijn (HR) + Beschermde Natuurmonumenten (BN)

fIG. 3.2.1 Natura 2000, onderverdeling in verschillende categorieën bron: RRog

het gebied maakt onderdeel uit van de natura2000. natura 2000-gebieden zijn unieke natuurgebieden waar planten en dieren extra beschermd worden. Met natura 2000-gebieden worden de gebieden bedoeld die vanuit de vogelrichtlijn en habitatrichtlijn worden beschermd. deze europese richtlijnen schrijven voor dat specifieke diersoorten en hun natuurlijke leefomgeving worden beschermd om de biodiversiteit te behouden. ons plangebied ligt op de overgang van twee natura 2000-gebieden; het haringvliet en het voornes duin. het haringvliet heeft een status vogelrichtlijn en habitatrichtlijn en onder andere het Quackgors ook een status Beschermd natuurmonument. het voornes duin heeft een status habitatrichtlijn en vogelrichtlijn. voor het gedeelte binnen ons projectgebied geldt de status habitatrichtlijn.

broedgebied van onder andere ganzen en reeën. in het gebied ligt een droge wal, een locatie waar in het verleden een verbindingsweg heeft gelegen. deze wal scheidt een besloten buitenpoldertje (in het noordwesten van het Quackgors) van een open gorzengebied. via een kreekje door ruig rietland watert dit buitenpoldertje af naar het zuidoosten. het gors ten zuidoosten van de dam is open naar het haringvliet toe, bestaande uit plassen en landtongen, zonder bescherming tegen hoog water en daardoor geliefd bij vogels van zeer open gebieden. dat gebied is pas recent ontstaan. het buitenpoldertje ten noordwesten van de dam is besloten door de struwelen op de wal en het duin, waardoor het minder geliefd is bij vogels van zeer open gebieden. het bestaat al vrij lang. alleen met zeer hoog water stroom dit poldertje onder.

het haringvliet is een afgesloten zeearm met in de oeverzone een uitgebreid areaal aan slikken en gorzen. na de afsluiting in 1970 verzoette het (brakke) getijdengebied, waarbij erosie van oevers optrad en grote delen van het gebied dichtgroeiden. op grote schaal zijn oeververdedigingen aangelegd en wordt natuurontwikkeling uitgevoerd, zo ook bij het Quackgors. dit gebied is een buitendijks gebied met ruige schorren, struwelen en ondiep water. het Quackgors fungeert als rust-, foerageer- en

in de huidige zoete situatie zal de dam begroeid blijven met struiken en veel dekking bieden aan wandelaars. de broedende blauwborst, rietzanger houden zich voornamelijk op in de ruigten en zijn daardoor niet zo verstoringsgevoelig. de strandplevier is in het open gebied wel gevoelig. het buitenpolderjte is niet zeer groot en daardoor kwetsbaar voor verstoring in het open gedeelte.

28

29

RRog

RRog

fIG. 3.2.2-3.2.3 foto’s van flora en fauna in het project gebied. bron: RRog

fIG. 3.2.9 Het Quackgors, onderdeel van het Natura 2000 netwerk. bron: toproutenetwerk.nl

op 20 juni 2013 is een principebesluit genomen om in 2018 de haringvlietsluizen op een kier.te zetten. in november 2014 is men begonnen met het uitvoeren van compenserende maatregelen die de zoetwaterhuishouding en de drinkwatervoorziening in de omliggende gebieden moeten zekerstellen zodra het kierbesluit in werking treedt. het belangrijkste doel van het kierbesluit zijn: betere toegang voor trekvissen en het (beperkt) herstel van de zoetzoutgradiënt in het haringvliet. de verwachting is dat de impact van het kierbesluit op het Quackgors gering is.

fIG. 3.2.4-3.2.8 afbeeldingen van diverse aanwezige en gewenste fauna bron: www.vogeltrackers.nl, www.wnf.nl, EMS films

het voornes duin bestaat uit jonge duin- en strandafzettingen met een hoog kalkgehalte. het duingebied met duinvalleien is grotendeels in de 19e en begin 20e eeuw ontstaan. het duingebied in ons visiegebied stamt al uit vroegere tijden. het duingebied van voorne heeft een grote variatie in landschapstypen en heeft daardoor een grote soortenrijkdom, zowel wat betreft flora als fauna. voor alle werkzaamheden en ontwikkelingen binnen de begrenzing van natura2000 is een vergunning

noodzakelijk. doordat er sprake is van ruimtebeslag moeten op andere plekken habitattypen worden teruggebracht.dit heeft als consequentie dat op het strand en in het haringvliet aansluiting moet worden gezocht bij de voor het haringvliet aangewezen habitattypen en soorten. dat zijn rivieren met slikoevers, voedselrijke zoomvormende ruigten en bossen op alluviale grond. aangewezen soorten zijn vooral trekvissen en daarnaast ook de noordse woelmuis. Binnen de begrenzing van het voornes duin past het om (stuif)duinen terug te brengen. verder is de noordse woelmuis ook voor het voornes duin een aangewezen soort. eén van de geplande werkzaamheden in het projectgebied is de zandsuppletie in het kader van de kustverbetering. ten aanzien van ontwikkelingen en werkzaamheden binnen het visiegebied kent de natuurbeschermingswet tevens een externe werking. dit betekent dat ook van ontwikkelingen en werkzaamheden in de nabijheid van de natura 2000 gebieden getoetst moet worden of er nagatieve effecten zijn op habitats en aangewezen soorten.

30

Recreatie rr og

31

rrog

Recreatie

Recreatie

n5 Recreatie

fIG. 3.3.2-3.3.5 schematische weergave van de ontsluitingsstructuur foto’s situatie m.b.t. ontsluiting en verkeerststromen. bron: RRog

7

P

Recreatie P

P

slechte bereikbaarheid strand vanaf N57

onaantrekkelijke inrichting

P

P

P

P

verstoring landschappelijke kwaliteit

slechte bereikbaarheid strandpaviljoen

strand slecht ontsloten voor fietsers

P

P

ontbreken van gevarieerde routes

n497

onduidelijke orientatie t.o.v. vesting P

Inrichtingsschets :bosmozaiek

0m

Inrichtingsschets :bosmozaiek ontsluiting Inrichtingsschets :bosmozaiek

500 m

1000 m

2000 m

N

P

ontsluiting Inrichtingsschets :bosmozaiek

Provinciale weg N57

Bestemmingverkeer

Wegafzetting

Eenrichtingverkeer

Trailerhelling ontsluiting

P

ontsluiting

Inrichtingsschets :bosmozaiek

Hoofdontsluiting Diverse wegen waaronder de N497

P

Gebiedsontsluiting

30km/h

WNF plan

Erftoegangswegen ontsluiting

P

Parkeervoorziening

WNF plan

fietsroute

ontsluiting

Voetpad P

Entree eigen weg recreatiepark

WNF plan

P WNF plan

2000 m

n

3.3 ontsluitinG

Inrichtingsschets :bosmozaiek

0m

500 m 1000 m

fIG. 3.3.1 schematische weergave van de ontsluitingsstructuur bron: RRog

het gebied ligt aan de n57, welke de verbinding is van de Zuidvleugel van de randstad, met de Zuid-hollandse eilanden van voorne-putten en de Zeeuwse eilanden. via de n497 is de oude vesting van hellevoetsluis goed bereikbaar. het ontbreekt de locatie echter aan een heldere verbinding met de provinciale wegenstructuur. Momenteel is het gebied bereikbaar via de haringvlietweg, maar door de bebording van deze weg en de ruimtelijke inrichting is deze route niet optimaal. Bij de entree van het strand ligt een grote parkeervoorziening. de capaciteit van deze voorziening is voldoende, maar de ruimtelijke kwaliteit laat te wensen over. in de oksel van de haringvlietdam en het strand ligt een trailerhelling. deze is bereikbaar via een een aparte afslag van de haringvlietweg. ook voor fietsers is het gebied niet optimaal bereikbaar. via de huidige infrastructuur wordt je voornamelijk langs het gebied gevoerd. Je bereikt het strand via de haringvlietweg, een weg met

fietssuggestiestroken. de ruimtelijke kwaliteit van de fietsverbinding met de vesting is goed. de route Gorzepad-duinweg geeft een mooi beeld van het landschap. in de zomer is de duinweg echter wel moeilijk te fietsen omdat het een gecombineerde weg is met autoverkeer. voor voetgangers die vanuit de vesting het gebied willen bereiken zijn er geen (gescheiden) voetpaden voorzien. voetgangers maken gebruik van de fietspaden en de 30km-wegen als de duinweg. voor voetgangers die zich binnen het projectgebied bevinden, bijvoorbeeld in één van de recreatieparken, is het strand goed bereikbaar. er lopen drie routes vanaf de duinweg door het duingebied. dit zijn mooie routes die de kwaliteit van het duingebied tonen. Beleid van de gemeente is echter wel om de toegankelijkheid van voorzieningen ook voor rolstoelgebruikers te optimaliseren en hiervoor zijn de paden nog niet geschikt.

32

33

rrog

rrog

Waterkering fIG. 3.4.1 Waterkeringen als landschappelijke dragers: Dam, Duin, Dijk bron: RRog

3.4 conclusies

Recreatie- en natuurstrand

fIG. 3.4.2 Zandsuppletie t.b.v kustversterking inzetten in relatie tot de ruimtelijke identiteit (natuurlijk en recreatief). Onderzoek naar natuurlijk proces kustversterking. bron: RRog

Bereikbaarheid

fIG. 3.4.3 Verbeteren bereikbaarheid auto en fietser. Toevoegen van ommetje. bron: RRog P

1. het beeld van het gebied wordt gevormd door de relatie met het water. in het plangebied wordt dit bepaald door drie verschillende landschappelijke structuren • De dijk • Het duingebied • De Haringvlietdam elk van deze landschappelijke structuren heeft haar eigen ruimtelijke en functionele kwaliteiten 2. het gebied maakt onderdeel uit de van natura 2000-gebieden. ingrepen in het gebied moeten daarom altijd gepaard gaan met compensatiemaatregelen voor de flora en fauna. insteek is daarom om deel van het strand meer geschikt te maken voor de flora en fauna. in de overgang naar het duingebied betekent dit dat er ruimte wordt geboden voor duinhabitats, terwijl er in de overgang naar het haringvliet ruimte wordt geboden voor slikken, riet, rivierbos en ruigte. 3. de bereikbaarheid van het gebied is niet goed. er zijn ingrepen nodig voor een goede autobereikbaarheid, fietsbereikbaarheid en interessante en veilige voetpaden. er moet worden voorzien in een aangepaste afslag van de n57, die een directe verbinding kan leggen met de parkeervoorziening bij de haringvlietdam. er zal worden gewerkt aan de realisatie van een vrijliggend fietspad door het duingebied en er zal worden gezocht naar het inpassen van extra wandelroutes door het gebied en richting de vesting. de paden die vanaf de duinweg naar het strand lopen zullen zoveel mogelijk geschikt worden gemaakt voor rolstoelgebruikers.

34

Rr r Rog

35

RRog rrog

4.cultuurhistorie cultuurhistorie is een belangrijke pijler van de toeristische en recreatieve aantrekkingskracht van de regio voorne-putten en hellevoetsluis in het bijzonder. Zo kent hellevoetsluis een bijzonder actieve cultuurhistorische vereniging en worden er met grote regelmaat cultuurhistorisch gerelateerde activiteiten georganiseerd. een belangrijke ingreep in de afgelopen jaren is de restauratie van de verdedigingswerken van de oude vesting van hellevoetsluis geweest.

36

37

RRog

RRog

fIG. 4.1.3 zicht op de Vesting van Hellevoetsluis bron: RRog fIG. 4.1.1 minuutkaart, met daarin aangegeven de belangrijkste (historische) elementen. inzetkaart: kustverdediging ‘De stelling van de monden der Maas en van het Haringvliet’ bron: RRog & watwaswaar.nl

fIG. 4.1.2 historische kaart 1800, Quackgors en kustbatterij. ‘Plan voor de Nieuwe Batterie No X op den Zuidijk en de Kust-Batterie aan de Quak No XI’ bron: www.fronttaal.info

4.1 verdediG inG het toeristische karakter van hellevoetsluis wordt mede bepaald door de aanwezigheid van de oude vesting. aan de monding van de uitwatering van de achterliggende polders is hellevoetsluis ontstaan. eerst als klein haventje, waarna in de 17e eeuw de vesting van hellevoetsluis werd aangelegd om haar positie als handel- en oorlogshaven te versterken. hellevoetsluis groeide hierdoor uit tot een belangrijke marinehaven van holland met verdedigingswerken die uniek waren voor de lage landen. in een deel van het projectgebied zijn onderdelen van deze unieke verdedigingswerken terug te vinden. op de uitloper van het voornes duin, op de overgang naar het Quackgors, in het verlengde

van de schenkeldijk heeft een kustbatterij gelegen. deze kustbatterij wordt op een kaart van Jan Blanken beschreven als batterie de Quak. deze kustbatterij lag verbonden met de vesting via de dijk en via de daarbij behorende gedekte weg. halverwege het Quackgors ligt eveneens restant van een verdedigingswerk. deze is op de ‘minuutkaart’ (fig. 4.1.1) nog terug te vinden als ‘zuid batterij’. Beide verdedigingswerken, zoals ook getoond op een kaart uit circa 1800 (fig. 4.1.2), zijn in het landschap nog terug te vinden. dit deels vanwege de hoogteverschillende in het landschap, maar deels ook vanwege bouwkundige restanten.

38

39

RRog

RRog

fIG. 4.1.4 Fort Noorddijk bron: www.hellevoetsluis.nl

fIG. 4.1.5-4.1.6 enkele relicten uit het verdedigingwerk rondom Hellevoetsluis bron: RRog

fIG. 4.1.7 Duitse bunker als onderdeel van de Atlantikwall bron: www.geschiedeniszuidholland.nl

in de tijd van de duitse bezetting (woii) zijn delen van de oude verdedingswerken gebruikt om nieuwe verdedigingswerken aan te leggen. deze bunkers vormden een onderdeel van het grotere geheel ‘de atlantikwall’. in het gebied bij de voormalige waterwinvoorziening liggen eveneens meerdere van dergelijke bunkers. deze zijn vanaf het wandelpad zichtbaar, deels verstopt onder de grasheuvels. veel van deze bunkers fungeren momenteel als verblijfplaats voor vleermuizen.

uniek voor het gebied is de aanwezigheid van de haringvlietdam en haar sluizencomplex. als onderdeel van de deltawerken, is in de periode van 1958 tot en met 1966 deze dam met haar sluizencomplex aangelegd. de dam (het laatste deel van de werkzaamheden) is uitgevoerd met de kabelbaan die ook werd gebruikt voor de aanleg van de Grevelingendam. delen van de fundamenten van deze kabelbaan zijn zichtbaar aan de zuidzijde van de dam.

een ander bijzonder cultuurhistorisch gegeven van het gebied is de strijd tegen het water. in de eerste plaats getuigen waterkeringen als de Zuiddijk, maar ook de blokkendammen in het haringvliet van deze oude strijd. Zichtbaar voor de voorbijgangers is bijvoorbeeld een relict van een dijkverzwaring van de Zuiddijk.

voor een gedetailleerde beschrijving van cultuurhistorische waardevolle objecten in het gebied verwijzen we naar het rapport ‘cultuurhistorische objecten voorne-putten en rozenburg’.

40

41

rrog

rrog

1600-1900 fIG. 4.2.1 schematische weergave van een waardevolle cultuurhistorische structuur: Vestinggerelateerd en waterkering bron: RRog

1940-1945 fIG. 4.2.2 schematische weergave van een waardevolle cultuurhistorische structuur: bunkers als onderdeel van de Atlantikwall, in het duingebied bron: RRog

fIG. 4.2.4-4.2.6 Strijd tegen water; Aanleg van de Haringvlietdam en dijkverzwaring Zuiddijk bron: RRog, www.voorne-putten.nl & www.geheugenvannederland.nl

4.2 conclusies

1958-1966 fIG. 4.2.3 schematische weergave van een waardevolle cultuurhistorische structuur: de Haringvlietsluizen en ‘dam als waterverdediging bron: RRog

kenmerkend voor het gebied is de strijd die er heeft plaatsgevonden; in de eerste plaats de strijd tegen de kracht van het water wat getuigd uit de dijken, het duingebied en de haringvlietdam. in de tweede plaats een (mogelijke) strijd tegen eerst de mogelijke invallen van franse en engelse vijanden uit de 17e en 18e eeuw. en in de 20e eeuw door de bezetter tegen mogelijke bevrijdingsaanvallen van de, zoals later bekend geworden, geallieerden. dit cultuurhistorische gegeven kan een kapstok vormen voor de ontwikkeling van het gebied. Zo wordt de historie van het gebied gerespecteerd, maar kan het tegelijkertijd een brugfunctie vormen naar de toekomst. in de verbinding van de cultuurhistorische artefacten ligt daarom een grote kans om het gebied van de recreatieve zone zowel fysiek als mentaal te verbinden met de vesting van hellevoetsluis.

42

Rr r Rog

43

RRog rrog

5. uitGanGspunten op grond van de analyse en de hieraan verbonden conclusies kunnen uitgangspunten worden opgesteld die sturend zijn in de verdere ontwikkelingen in het gebied. deze uitgangspunten dwingen ontwikkelingen niet in een keurslijf, maar bieden juist aanknopingspunten om de aanwezige kwaliteit van het gebied optimaal te benutten.

44

RRog

RRog

diJk

fIG. 5.1.1 Waterkering dijk als landschappelijke drager bron: RRog

duin

5.1 landschappeliJ ke draG ers fIG. 5.1.2 Waterkering Voornes Duin als landschappelijke drager bron: RRog

daM

fIG. 5.1.3 Waterkering Haringvlietdam als landschappelijke drager bron: RRog

in het gebied zijn drie dominante landschappelijke structuren; de dijk en het gebied rondom de dijk, het duingebied met het strand en de binnenduinse overgang naar de polder (de duinweg) en het gebied op en rondom de haringvlietdam. deze gebieden typeren we in het vervolg van dit rapport als dijk, duin en dam. deze drie landschappelijke structuren kennen elk hun karakteristieke (ruimtelijke) verschijningsvorm. het is aantrekkelijk om deze verschillen te benutten en waar kan te versterken om zo het gevarieerde landschap te handhaven.

45

46

In het Quackgors ligt een lichte glooiing met vegetatie. Vanaf de teen van de dijk ervaar je hierdoor het Quackgors als een besloten ruimte.

Op de dijk heb je echt zicht op het Haringvliet en kan je tegelijkertijd de polder ervaren. Zo zie je in één oogopslag de functie van de waterkering.

De blokkendam dient als bescherming tegen afkalving van het Quackgors.

Zandplaat als broed- en verblijfsplek voor vogels.

47

rrog

rrog

Het Quackgors staat in open verbinding met het Haringvliet. De open delen van het gebied zijn verblijfsgebied van verschillende vogels.

BESCHERMINGSZONE BUITENKANT 30M

BESCHERMINGSZONE BINNENKANT 30M

KERNZONE

BESCHERMINGSZONE BUITENKANT 30M

BESCHERMINGSZONE BINNENKANT 30M

KERNZONE

diJk 00

0

10 5

5

20 10

10

15

fIG. 5.1.4 schematisch profiel van de dijk. bron: RRog

fIG. 5.1.5-5.1.6 Quackgors en dijk bron: RRog

30m 15

25

25

kenmerkend voor dijk is in de eerste plaats het lineaire karakter. de dijk is als het ware een streep in het landschap. door deze lijn is er een binnendijks en een buitendijks landschap ontstaan. Beide situaties zijn verschillend en contrastrijk qua verschijningsvorm: droog, veilig en geordend aan de binnendijkse zijde en juist nat, onveilig en ruig aan de buitendijkse zijde. cultuurland binnendijks en natuurland buitendijks. de dijk is naast een scheidend ook een verbindend element. hij verbindt verschillende interessante plekken, die in het geval van ons plangebied te maken hebben met de cultuurhistorie; de dijk loopt van de vesting via de zuidbatterij naar de oude ‘batterie Quak’ (hierna te noemen kustbatterij de Quack). het wordt een uitgangspunt om deze kwaliteiten met elkaar te gaan verbinden. dat betekent dat de locaties van de oude verdedigingswerken beter worden benut, dat er een route op de dijk wordt gemaakt en dat de bestaande route (onder aan de dijk, buitendijkse zijde) op verschillende plekken verbonden gaat worden met het nieuwe pad op de dijk en met een nog minimaal benutte route aan de

binnendijkse zijde (de voormalige gedekte weg). op de dijk kunnen plekken worden gemaakt vanwaar er zicht is op het buitendijkse natuurgebied, maar ook op de binnendijkse gebieden. de beeldkwaliteit voor dijk haakt aan bij de bestaande situatie. de nieuwe ingrepen die worden voorgesteld zijn bescheiden en ondergeschikt aan de verschijningsvorm van de dijk. natuurlijke materialen als hout, halfverhardingsproducten en robuuste materialen als staal en beton worden gebruikt om de plekken en de paden in te richten.

48

De gelaagdheid van de duinen kan benut worden voor de inrichting van het gebied. Aan de kustzijde worden bestaande bouwkundige objecten als clubhuis Hellecat worden ingepast in de jonge duinen. Tussen de lineaire duinranden kan het fietspad slingeren.

BESCHERMINGSZONE BUITENKANT 30M

49

rrog

rrog

De duinweg is aangenaam intiem. Vanwege recreatieve druk is het streven om een tweede fietsverbinding te maken, die tevens in een betere verbinding staat met de strandvoorzieningen.

De open kamers in de binnenduinrand voegen een natuurlijke recreatieve waarde toe aan de beleving van de bezoekers. Hier vindt je vennen en ruigtevegetatie.

BESCHERMINGSZONE BINNENKANT

KERNZONE

0

25

50

100

fIG. 5.1.7 schematisch profiel van het duin. bron: RRog

fIG. 5.1.8-5.1.9 Baaitjes aan het Haringvliet en de Duinweg bron: RRog

duin het gebied duin is de uitloper van het voornes duin. de kwaliteit van het gebied is eerder beschreven in hoofdstuk 3 waarbij de relatie tussen natuur en recreatie een kenmerkende kwaliteit is. Beide kwaliteiten dienen in de verdere ontwikkeling van het gebied gestand te worden gedaan. het duingebied kent een bijzondere gelaagde opbouw, als gevolg van het natuurlijke ontwikkelingsproces van de stuifduinen. het strand en de duinweg zijn de mooie randen van het gebied. Binnen het gebied liggen kwaliteiten, soms verborgen, soms zichtbaar. het is in de verdere ontwikkeling uitgangspunt om de duinweg als beeld en als profiel te handhaven en waar kan te versterken. door een toenemende recreatiedruk kan het beeld van de duinweg namelijk onder druk komen te staan en dat is niet de bedoeling. de strandzijde van het gebied verdient een sterke opwaardering. door de invloed van het haringvliet kalft het strand af. het ruige beeld dat hierdoor is ontstaan is als ruimtelijk beeld uniek voor nederland en daarmee waardevol om te handhaven. echter ook de recreatieve kwaliteit van het grote zandstrand is waardevol en belangrijk voor het

gebied. het is daarom uitgangspunt om een deel van de kustlijn in te richten, meer gericht op het natuurlijke proces en om een ander deel in te richten meer gericht op de recreatieve strandkwaliteit. de gebieden zullen van elkaar worden gescheiden door de aanleg van een blokkendam. deze blokkendam heeft de potentie om het afkalven van het strand (aan de noordwestzijde) tegen te gaan. hiervoor is echter aanvullend onderzoek noodzakelijk. aan de zuidwestzijde biedt de dam mogelijkheden voor de natuurwaarden van het haringvliet.door de aanleg van een fietspad door het duingebied wordt het strand beter ontsloten. dit fietspad moet worden ingericht als een vrijliggende fietsroute tot aan de vesting van hellevoetsluis. Zo wordt op deze manier de vesting fysiek verbonden met de recreatieve zone. de beeldkwaliteit van duin sluit aan bij de beeldkwaliteit van dijk en bij de huidige situatie. natuurlijke materialen als hout, halfverhardingsproducten en robuuste materialen als staal en beton worden gebruikt om plekken en paden in te richten.

50

Een belangrijke ingreep is de damboulevard. Deze ligt aan de waterlijn in directe relatie met de blokkendam; een brede robuuste loper, die past bij de indentiteit van de dam.

BESCHERMINGSZONE BUITENKANT 30M

51

RRog

RRog

Het karakter van de dam is utilitair, stoer, robuust. De Haringvlietdam is één van de deltawerken waar Nederland trots op mag zijn. Het is zaak om deze grootse uitstraling te combineren met verblijfskwaliteit. We maken in dit gebied ruimte voor de meer op spanning en sensatie gerichte vormen van recreatie.

BESCHERMINGSZONE BINNENKANT 30M

KERNZONE

0

25

50

100

fIG. 5.1.10 schematisch profiel van de dam. bron: RRog

fIG. 5.1.11-5.1.12 Energiewinning op de Haringvlietdam en de fundatie van de blokkengondel als relict bron: RRog

daM de haringvlietdam is onderdeel van de deltawerken; ‘een ensemble van waterkundige bouwwerken’. deze bouwkundige en haast mathematische verschijningsvorm is de kracht van het gebied. Grootschalig, weids, open, robuust en rechtlijnig zijn kernwoorden die passen bij het karakter. hier wordt in de vervolgfase dan ook op gestuurd. hier is het niet de opgave om ‘te verkleinen’ en ‘gezellig te maken’. hier ligt de opgave in het versterken van het waterstaatkundige karakter en de grootschaligheid van de dam. de kustlijn van het haringvliet wordt daarom ingericht met een brede boulevard van asfalt en beton. deze damboulevard sluit aan op de fietspadenroute van duin. aan de waterzijde van deze boulevard worden op een aantal plekken steigers, trappen en vlonders gemaakt. aan de zijde van de n57 wordt het gebied zo open mogelijk gehouden. de noordzijde van dam, aan de overzijde van de n57, kan haar afwijkende karakter ten opzichte van de zuidzijde behouden.

de beeldkwaliteit van dam sluit aan bij de beeldkwaliteit van duin en dijk en bij de huidige situatie. Met name een robuuste materiaal als beton wordt gebruikt om de plekken en de paden in te richten. dit materiaal kan worden gecombineerd met asfalt. de grote grasvlaktes zijn mede beeldbepalend. om het gras optimaal te benutten kunnen grasverstevigingsmatten of grasbetonklinkers worden toegepast. de bossages en beplanting worden waar mogelijk mogelijk verwijderd. hierbij dient rekening te worden gehouden met het groenbeleid van de gemeente hellevoetsluis. hout en staal kunnen worden toegepast als detaillering van verblijfsplekken, bijvoorbeeld in het bouwen van een toren op de locatie van de voormalige kabelbaan.

ontsluiting

52

rrog

rrog

P

Landschaps structuur

5.2 waardeBepalinG

WNF plan

uit de analyse komen een aantal kernwaarden van het gebied naar voren die bepalend zijn voor de kwaliteit van het gebied. deze waarden vormen tezamen de uniciteit van het gebied en bepalen daarmee de recreatieve kwaliteit van het gebied. om de toekomstige waarde van het gebied te waarborgen zijn de bestaande waarden vastgelegd in de waardenkaart (fig.5.2.1).

Dam

Duin

dijk voor het deelgebied dijk zijn waardevol • de loop van de dijk • de cultuurhistorische artefacten • de relatie tussen binnen- en buitendijks • de relatie met de vesting • de natuurwaarden van het gebied • rust

Landschaps structuur

Dijk

Vuurtoren Hellevoetsluis

Landschaps structuur

0m

500 m

1000 m

2000 m

Duin

n Dam

Natuurlijke kustlijn De kleine baaien en de beplanting tot aan de kustlijn zijn karakteristiek Verbindingen Het Voornse Duin is een grootschalig natuurgebied. Het is een kwaliteit om deze te verbinden voor flora, fauna en mens Waardevolle bebouwing In de duinzone liggen bunkers uit WOII. Duinpad Het duinpad is geknikt en leidt langs de binnenduinzone die een open karakter heeft. Duinweg De oude duinweg heeft een intiem karakter door de knikken en de beplanting

Dijk Deltawerken De dam is groots en stoer. Door de repetitie van de constructie ontstaat er een landschapstructuur Landschappelijke lijn De dam is door mensenhanden gemaakt. Dit blijkt onder andere in de strakke lijnvoering Relict aanleg De Voeten van de kranen staan in de teen van het talud

Potentieel waardevolle plek Door de ligging, uitzicht, bereikbaarheid en/ of historische lading. Zichtrelatie Op de kruin van de dijk is de beleving “binnen” en “buiten” optimaal. Waardevolle bebouwing Bijzondere bebouwing door ligging, historie en/of uitstraling

fIG. 5.2.1 waardenkaart, huidige en potentieel waardevolle plekken en karakterestieken. bron: RRog

duin voor het deelgebied duin zijn waardevol • de natuurwaarden van het gebied • de kenmerkende doorgangen door het duingebied • de oude bebouwing in de duinkommen • de duinweg • het ruige karakter van een deel van de kustlijn • de cultuurhistorische artefacten • het weidse zicht over het haringvliet dam voor het deelgebied dam zijn waardevol: • het sluizencomplex en haar civiele uitstraling • de lineaire en technische inrichting van de dam • de robuuste uitstraling • de zichtlijn op de vuurtoren van hellevoetsluis • de fundamenten van de oude blokkengondel

53

54

55

RRog

RRog

5.3 verhalen vertellen

om de kwaliteit van het gebied te kunnen begrijpen en beleven, is de gelaagdheid van het landschap ontrafeld. de keus is gemaakt om het basiskarakter van het gebied: strijd, te gebruiken om verhalen te kunnen vertellen. Zo komt de kwaliteit van het gebied als het ware ‘tussen de oren’. verhalen vertellen heeft een geschreven kant, maar kan in het gebied juist ook een ruimtelijke betekenis krijgen. Zo kunnen de verhalen een onderdeel vormen van de toekomstige ‘marktstrategie’. in eerste instantie is dat van waarde voor de stakeholders en de ondernemers, maar in een later stadium is dat ook belangrijk voor de bewoners van hellevoetsluis, vakantiegangers en dagjesmensen. door het vertellen van de verhalen wordt er zowel een fysieke als een mentale relatie gelegd tussen de recreatieve zone en de vesting van hellevoetsluis. het verbindende thema voor de verhalen is strijdkracht. hierin zijn momenteel vier verschillende verhalen te herkennen: 1. de (mogelijke) strijd tegen de franse en engelse vijanden uit de 17e en 18e eeuw. 2. de ingrepen die de duitse overheersers hebben gemaakt in het gebied, tijdens woii 3. het gevecht tegen het water 4. de veerkracht van de natuur het is de uitdaging om de komende jaren met elkaar te werken aan een ‘vijfde verhaal’: fIG. 5.3.1 collage van innovaties

5. innovatie als antwoord op klimaatverandering

de gemeente hellevoetsluis vind het een uitdaging en een kans om in het gebied te anticiperen op negatieve effecten van de klimaatverandering en tegelijkertijd haar bijdrage leveren aan het bestrijden van de oorzaken hiervan. Grootschalige kansen liggen er in het stimuleren van met name energetische innovaties. vooral de locatie dam is geschikt om hiervoor ruimte te bieden, bijvoorbeeld in de vorm van getijdenturbines, zonnepanelen op de dijk of verdere innovatie, dan wel ‘opschaling’ op het gebied van windenergie. Mede vanuit de ambities van de overheid (rijkswaterstaat) kan het interessant zijn om deze dam door te ontwikkelen als klimaatdam, waarmee het een energetische basis kan bieden voor ontwikkelingen in het gehele gebied. de aanleg van de nieuwe blokkendam kan een concreet project zijn, waarin er ‘strijd’ wordt geleverd met de klimaatverandering. door deze ingreep kan de kustzone duurzaam worden versterkt en ontstaat er kansen voor flora en fauna (aan de zuidoostzijde van de dam). het is daarom ook een kans om deze dam uit te voeren met innovaties op het gebied van waterverdediging (zoals middels Xbloc’s). kleinschalige kansen bestaan er in een ecologische benadering van de mogelijke vakantiewoningen (ecolodges), een c2c benadering van de recreatieve knoop waaronder de mogelijke hotelvoorziening (zelfvoorzienend en circulair), natuurvriendelijke toiletvoorzieningen (composterend), duurzame lichtvoorzieningen en bijvoorbeeld kleinschalige oplaadpunten voor elektrische fietsen.

56

Rr r Rog

57

RRog rrog

6.recreatieprofiel het is belangrijk dat het recreatieve gebruik aansluit bij het huidige gevarieerde landschap. door een gerichte relatie te leggen tussen de eindgebruiker van het gebied, de recreant en het landschap voorkom je dat het landschap oneigenlijk wordt gebruikt en dat er bijvoorbeeld structureel schade wordt berokkend aan gebieden met bijzondere natuurwaarden. daarnaast is het de ambitie van de gemeente hellevoetsluis is om jaarronde recreatie te stimuleren. door recreatieprofielen op te stellen kan er een weging worden gemaakt van het jaarronde recreatieve gebruik van het landschap: intensief waar het kan en extensief waar het noodzakelijk is.

58

59

rrog

rrog

1. Actieveling hotelbezoeker watersporter ‘thrill seeker’

2. Natuurbelever en -genieter

catamaranliefhebber

strandbezoekers diverse leeftijden

Vakantiepark bewoner

3. Cultuur- en natuurzoeker

luxe genieter fietser, wandelaar, skater

vogelaar

Campingbezoeker

wielrenner, fietser, vogelaar en wandelaar, skater cultuurgeïnteresseerde Vakantiepark bewoner

6.1 GeBruikersprofiel watersporter Strandbezoekers diverse leeftijden

0m

500 m

1000 m

2000 m

n

fIG. 6.1.1 Indicatie gebruikersprofiel eindgebruiker bron: RRog

in de doelgroepenanalyse die is uitgevoerd in het kader van ‘Beleidsplan toerisme en recreatie 2014 – 2017’ is geconcludeerd dat de huidige doelgroep van de gemeente hellevoetsluis kan worden omschreven als ‘ondernemend paars’ (recron, recreantenatlas dagrecreatie 2011). deze doelgroep laat zich kenmerken door activiteit, sportiviteit, cultuur, nieuwe en bijzondere ervaringen, waarbij het gewone vaak niet goed genoeg is. het zijn vaak mensen van middelbare leeftijd (35 tot 55 jaar) uit met name één en tweepersoonshuishoudens. rekening houdend met het karakter van hellevoetsluis en de sterke ontwikkelingsrichtingen: ‘op, aan en in het water’ (haringvliet en havens), ‘het roemruchte verleden’ (cultuurhistorie) en ‘recreëren aan/in de kust en de natuur’ (strand, duinen, recreatiegebieden en natuur), wordt daarom in dit rapport geadviseerd

om in te zetten op de huidige ‘paarse doelgroep’ en hierop te focussen, zodat er verder gewerkt kan worden aan een helder imago en onderscheidend vermogen. op grond van de eigenheid van het gebied zijn er binnen de projectgrenzen drie gebruikersprofielen opgesteld. deze zijn specifiek te koppelen aan de landschappelijke kenmerken van het gebied: dijk, duin en dam. de drie landschappelijke dragers vormen de aanleiding voor het opstellen van drie profielen van recreanten: • de cultuur- en natuurzoeker - passend bij dijk, • de natuurbelever en -genieter - passend bij duin • de actieveling - passend bij dam.

60

RRog

61

RRog

6.2 de cultuur- en natuurZ oeker veel vakantiegangers en dagjesmensen brengen een bezoek aan hellevoetsluis vanwege haar rijke cultuurhistorie. in het gebied komend vanuit de vesting (het gebied grenzend aan het Quackgors) liggen daarom kansen voor de bezoekers die speciaal geïnteresseerd zijn in deze vorm van recreatie. hier liggen bijvoorbeeld de oude locaties van de vooruitgeschoven ‘kustbatterij de Quack’ en ‘de zuidbatterij’, wat aantrekkelijk is voor deze mensen om te bezoeken. deze bezoeker houdt van bekijken, ontdekken en beleven. Ze hebben behoefte aan een goede wandel- en fietsroute, om veilig en overzichtelijk van plek naar plek te kunnen gaan. Zijn manier van recreëren is goed te combineren met mensen die geïnteresseerd zijn om de natuur te observeren en te ervaren, zoals vogelaars, maar

ook de alledaagse wandelaar. het is niet nodig dat er in relatie tot de natuur specifieke prikkels worden bedacht. deze mensen hebben genoeg aan een observatiepunt of een bankje, gecombineerd met een goede en veilige wandel- of fietsverbinding. Juist het ontvlechten van de modaliteit is belangrijk om te voorkomen dat er ongelukken gebeuren.

62

rrog

63

rrog

6.3 de natuurBelever en -Genieter in het duingebied is het aantrekkelijk om de natuur meer te beleven. het oog in oog staan met een ree of een hert spreekt tot de verbeelding. ook het plukken van bramen past bij deze ervaring. fietsen en wandelen dóór het gebied zijn voor deze recreant belangrijk om zo onderdeel te worden van de natuur. Bij kruispunten met andere routes is het mogelijk om even te stoppen, de fiets te stallen en te genieten van een kopje koffie bij de strandtent. Bij het strand krijgt deze beleving een nieuwe dimensie; liggen op het strand en zwemmen in de zee zijn noodzakelijke vormen van recreatie. deze basisvorm van recreëren is uitgebreid met de bijzondere beleving die aquapark splash biedt. deze recreant kan goed worden gecombineerd met de wandelaar, ook op een herfstdag, die lekker

wil uitwaaien. Juist het natuurlijke karakter van het oostelijk deel van het strand is daarom een toegevoegde waarde. de zomerrecreant is de grootste gebruiker van dit deel van het gebied. voor deze mensen speelt dagbezoek een belangrijke rol, wat betekent dat er in het gebied goede parkeeroplossingen direct aangrenzend aan het strand noodzakelijk zijn.

64

rrog

65

rrog

6.4 de actievelinG de haringvlietdam is een eigentijdse locatie. het is duidelijk dat dit robuuste en civieltechnische gebied door mensen is gemaakt. in deze verschijningsvorm ligt ook de recreatieve kracht. de weidsheid, het overzicht, de robuuste inrichting zijn specifieke kwaliteiten, waar specifieke recreanten op af komen. ‘het gebied kan tegen een stootje’. om die reden komen hier veelal dagjesmensen op af, die hun bijzondere vorm van recreëren hebben gekozen: innovatief, eigentijds, ‘out of the box’. campers staan geparkeerd op het grote grasveld, de blokarts rijden over de vlakte, de kites worden opgebouwd. de nieuw ingerichte damboulevard biedt samenhang in het gebied, een soort ruggengraat, waaraan verschillende activiteiten kunnen worden opgehangen. de verharding biedt hier enerzijds

ruimte voor passanten (fiets, skate, voetganger) in de richting van de haringvlietsluizen en vice versa, anderzijds biedt het gelegenheid om te flaneren en te recreëren. in de overgang naar het water worden specifieke wateractiviteiten georganiseerd, of de mensen kiezen voor hun eigen vorm van waterrecreatie. Belangrijk is dat hier veel aanleidingen worden aangelegd, als steigers, trappartijen, vlonders en pieren. als bijzondere aanleiding voor het stimuleren van de recreatie van de actieveling, kan ervoor worden gekozen om de oude kabelbaan weer in moderne glorie te laten verrijzen.

66

Rr r Rog

67

RRog rrog

7. GeBiedsuitwerkinG de combinatie van de uitgangspunten (hoofdstuk 5) en de eindgebruikers (hoofdstuk 6) leidt tot de gewenste gebiedsuitwerking. deze bestaat uit een kaartbeeld en sfeerbeelden welke een visie geven op mogelijke toekomstige ontwikkelingen. het is een verzameling van wensen, kansen en ambities van zowel stakeholders als de gemeente. deze zijn vervat zijn in een integraal beeld. het zijn geen concrete activiteiten of uitvoeringsplannen, maar veel meer een ‘stip op de horizon’.

68

69

rrog

rrog

1

2 3 4 10 9 5

7.1 ontwerp 6

7

de opgave voor de gebiedsuitwerking bestaat concreet uit het inpassen van elf actiepunten uit ‘visie ontwikkeling recreatieve zone’. deze elf actiepunten zijn als volgt verwerkt:

11 8

fIG. 7.1.1 Plankaart Recreatieve Zone bron: RRog

0m

200 m

400 m

800 m

n

1

De randweg van de N57 is verbonden met de afslag naar de N497.

2

De onderdoorgang onder de N57 door maakt onderdeel uit van een nieuw aan te leggen fietspad.

3

Het entreegebied krijgt een nieuwe uitstraling. Het duinlandschap wordt hier voortgezet,

4

De horeca en douches / wc worden ingepast het entreegebied, aan de boulevard.

5

Via een pad van grote betonplaten worden de bestaande watersportvereniging en de bestaande horeca ontsloten.

6

Het pad van de grote betonplaten vormt de overgang tussen de duinzone en het strand.

7

Het strand wordt onderverdeeld in twee deelgebieden: een strand gericht op recreatie en een strand meer gericht op natuur.

8

Op de plek van de voormalige ‘Kustbatterij de Quack’ wordt een uitzichtpunt gemaakt.

9

Op de dam wordt een brede boulevard aangelegd, waardoor de dam ook een logisch onderdeel gaat vormen van het recreatiegebied Quackstrand.

10

In de oksel van de strandzone met de dam is ruimte voor een eye-catcher;

11

In het Haringvliet is ruimte om allerlei vormen van waterrecreatie in te passen.

op de hierna volgende pagina’s wordt de uitwerking van deze punten nader toegelicht.

70

71

rrog

rrog

1 2 3

4 10 5

9

6 7

8

11

fIG. 7.1.2 Bestaande situatie bron: RRog

7.1 ont we rp Q ua ck s t ra nd 1. de randweg van de n57 is verbonden met de afslag naar de n497. hierdoor ontstaat er een directe verbinding met de locatie in de oksel van de haringvlietdam en het strand. het is de ambitie om deze route als een eenduidige ontsluiting vorm te geven, wat betekent één herkenbaar profiel met een eenduidige bebording. het wordt in de inrichting van deze weg duidelijk dat de route vanuit een polderlandschap overgaat in het duinlandschap. de oude duinweg markeert deze overgang. 2. de onderdoorgang onder de n57 door maakt onderdeel uit van een nieuw aan te leggen fietspad. dit fietspad voert door het duingebied, tot aan de vesting van hellevoetsluis. het betekent dat de onderdoorgang qua beeldkwaliteit moet gaan aansluiten op de beeldkwaliteit van het gebied duin. 3. het entreegebied krijgt een nieuwe uitstraling. het duinlandschap wordt hier voortgezet, waarbij de parkeervoorziening landschappelijk wordt ingepast. het parkeerlandschap wordt opgebouwd als een continue ontsluitingsweg, waardoor het ‘zoekgedrag’ van de vakantieganger wordt gestuurd. de route komt langs een nieuw te maken boulevard. deze boulevard vormt het nieuwe gezicht van het Quackstrand. hier ligt het brandpunt van de strandactiviteiten. fietsers, voetgangers

en autogebruikers worden allemaal langs deze boulevard geleid. 4. de horeca en douches / wc worden ingepast het entreegebied, aan de boulevard. 5. via een pad van grote betonplaten worden de bestaande watersportvereniging en de bestaande horeca ontsloten. dit pad haakt aan op de boulevard en de parkeervoorziening en kan ook worden benut voor bevoorrading en transport van de catamarans. 6. het pad van de grote betonplaten vormt de overgang tussen de duinzone en het strand. langs dit pad liggen kansen voor aanvullende voorzieningen als strandlodges. de nieuwe voorzieningen moeten in de eerste duinstrook worden ingepast (zie ook fig. 2.1.9). het gelaagde landschap van de duinen kan zo worden gebruikt om voorzieningen landschappelijk in te passen. achter deze eerste duinstrook wordt het fietspad ingepast. op plekken waar de voetpaden het fietspad kruizen worden locaties ingericht waar de fietsen kunnen worden gestald. 7. het strand wordt onderverdeeld in twee deelgebieden: een strand gericht op recreatie en een strand meer gericht op natuur. de overgang

tussen de twee deelgebieden wordt gevormd door een nieuw aan te leggen blokkendam. Middels zandsuppletie zal het recreatieve strand worden verbreedt, waarna de blokkendam in de toekomst deze situatie kan consolideren. Bij het ‘natuurstrand’ blijft het huidige karakter van water vs duin gehandhaafd. hier is de strijd van flora ten opzichte van het haringvliet zichtbaar. op de kop van de blokkendam liggen kansen voor het realiseren van een bijzonder recreatief milieu van waterlodges. deze kunnen optimaal gebruik maken van het water en van een mooie zonoriëntatie. via een pad op de dam kunnen ze worden ontsloten voor voetgangers. via een aanlegsteiger zijn ze bereikbaar met de boot. 8. op de plek van de voormalige ‘kustbatterij de Quack’ wordt een uitzichtpunt gemaakt. dit punt kijkt uit over zowel het Quackgors als over het haringvliet. het is de ambitie om de contouren van het voormalige fort weer zichtbaar te maken, door hier de vegetatie van het duinlandschap te verwijderen en de locatie in te richten met steile grastaluds, vergelijkbaar met de inrichting van de vesting hellevoetsluis. 9. op de dam wordt een brede boulevard aangelegd, waardoor de dam ook een logisch onderdeel gaat vormen van het recreatiegebied Quackstrand. de damboulevard is het logische verlengstuk van de

boulevard bij het strand. de oude fundamenten van de blokkengondel worden opgenomen in de boulevard, waarbij deze plekken een aanleiding kunnen zijn voor een nieuwe vorm van recreatie (bijvoorbeeld bungeejumpen uit een ‘replicatoren’). op de damboulevard zijn andere vormen van recreatie mogelijk dan bij het strand. hier kan worden geskatet, gefietst, hardgelopen, geflaneerd. vanaf de boulevard worden verbindingen gemaakt met het water. Zo worden er trappen, steigers en vlonders aangelegd waardoor er plekken ontstaan aan en in het water; plekken om te vissen, te duiken, te zwemmen, je boot aan te leggen. aan de oeverzijde van de boulevard wordt het gebied vrijgehouden van specifieke inrichtingen. Juist de vrijheid om je eigen vorm van recreatie te kiezen is de kracht van deze plek. 10. in de oksel van de strandzone met de dam is ruimte voor een eye-catcher; een functie die een bijzondere aantrekkingskracht heeft. hier is bijvoorbeeld de kans om een hotelfunctie in te passen. 11. in het haringvliet is ruimte om allerlei vormen van waterrecreatie in te passen. Belangrijk is dat deze voorzieningen geen zware wissel trekken op de ruimtelijke kwaliteit van het haringvliet; het vergezicht.

72

RRog

RRog

dijkweg recreatieve route langs de dijk als verbinding tussen historische Vesting en het Quackstrand Quackgors natuurontwikkeling en natura 2000 gebied tussen Quackstrand en historische centrum Hellevoetsluis

uitzichtpunt mogelijk uitkijkpunt, over de Quackgors gelegen op de dijk batterij fundering als historische markering

dijkopgang robuuste trapelementen waardoor wandelaars de dijk op kunnen

gedekte weg bestaand pad benutten als wandelpad langs de dijk via cultuurhistorische punten

drie Basisprofielen het plangebied is zoals eerder beschreven, opgedeeld in drie verschillende deelgebieden; dijk, duin en dam. elk van deze gebieden is verbeeld in een basisprofiel, waarin de verschillende waarden en kansen zijn ingepast. elk profiel heeft een eigen karakter. passend bij het karakter van het gebied zijn er verschillende kansen voor de recreant. Bijzondere ingrepen in dijk zijn de aanleg van een wandelroute op de kruin van de dijk, de verbindingen over de dijk heen, waardoor er ‘ommetjes’ kunnen worden gemaakt en de bijzondere inrichting van de locatie waar vroeger de zuidbatterij heeft gelegen. op deze plek is het voorstel om een plek in te richten voor passanten en vogelspotters, waar zowel de Quackgors als het binnendijkse gebied kan worden overzien. hierdoor wordt dit deelgebied een interessante overgang tussen het Quackstrand en de vesting van hellevoetsluis, wat de recreatieve kwaliteit van het gebied ten goede komt. fIG. 7.1.3 Basisprofiel Dijk bron: RRog

73

74

RRog

RRog

strandpad pad van stelconplaten over het strand tevens t.b.v. bevoorrading strandpaviljoen strandpaviljoen behouden huidig strandpaviljoen en/of uitbreiden.

catamaran stalling bestaande opslag van de catamaranschool tussen strand en duin strandlodge mogelijke situatie eigentijdse vakantiewoning, gelegen op overgang strand en duin fietsenstalling nabij strand met mogelijkheid tot opladen e-bike

fietspad recreatieve fietsverbinding door de duinen

in het deelgebied duin wordt voorgesteld om een blokkendam aan te leggen die op lange termijn het zandstrand op een natuurlijk manier kan behouden. deze dam komt ongeveer halverwege de kustlijn te liggen en markeert een ruimtelijke overgang tussen de natuurkust en de recreatiekust. de natuurkust kan worden versterkt doordat er aan de oostzijde van de dam kansen liggen voor natuurontwikkeling passend bij de habitatbeschrijving natura2000. in de blokkendam, vooruitgeschoven, liggen kansen voor de aanleg van een bijzonder milieu van vakantiewoningen. de uitdaging is om voor zowel de recreatieve als voor de natuurlijke kant een integraal plan te maken. andere voorstellen voor het deelgebied duin zijn de aanleg van het vrijliggende fietspad door het duingebied en de aanleg van een wandelpad van betonplaten langs bestaande en mogelijk nieuwe voorzieningen. waar de voetpaden en fietspaden uitkomen bij de voorzieningen, worden fietsenstallingen ingericht.

fIG. 7.1.4 Basisprofiel Duin bron: RRog

75

76

77

RRog

RRog

strekdam met kraan mogelijk blokkenpad voor wandelaars en aanmeerplaats voor (kleine) schepen. mogeljikheid oud relict te herstellen in de overgang tussen boulevard en dam. plateau betonnen plateau t.b.v. aanleg boten, zwemmen, vissers, e.d.

damboulevard langzaamverkeerroute langs het water met verblijfsmogelijkheden

snelle boulevard onderdeel van de damboulevard, maar dan voor het snelle-langzame verkeer

Haringvlietdam open ruimte bestemd voor niet-watergebondenstrandrecreatie

Noordzee Noordzee-zijde van de Haringvlietdam

N57 bestaande belangrijke verkeersader over het Haringvliet

de belangrijkste ingreep in het deelgebied dam is de aanleg van de damboulevard. deze boulevard vormt de ruggengraat van de recreatieve activiteiten van het gebied en ze geeft het gebied een nieuw eigentijds karakter. de damboulevard legt fysieke relaties met het water, door de aanleg van trappen, steigers en vlonders. het is de ambitie om de oude fundamenten van de blokkengondel, uit de tijd van de aanleg van de dam, te integreren in de boulevard en deze te benutten voor (nieuwe) recreatieve voorzieningen. Misschien kan er een replica van de oude toren worden gemaakt vanwaar er gebungeejumpt kan worden of van waar de nederlandse kampioenschappen torenduiken worden georganiseerd.

fIG. 7.1.5 Basisprofiel Dam bron: RRog

in het deelgebied dam ligt momenteel een concreet voorstel om de energetische ambities van de gemeente hellevoetsluis gestalte te geven. hier zijn twee windenergielocaties opgenomen namelijk: • de te realiseren locatie haringvlietdam (noordzijde) upgrade met 4 windturbines van ieder 3 Mw (totale vermogen van 12 Mw); • een studielocatie locatie haringvlietdam (noordzijde) verlenging van de upgrade met 2 windturbines van 3 Mw (totale vermogen van 6 Mw).

voor beide locaties is een plan van aanpak opgesteld. op 5 februari 2013 (B&w advies 20130103) heeft het college ingestemd met het plan van aanpak windturbines haringvlietdam noord upgrade en het plan van aanpak windturbines haringvlietdam noord studielocatie. Beide locaties liggen in de kernzone van een primaire waterkering. dit betekent dat er voor de realisatie van de windenergielocaties een positief besluit noodzakelijk is van rijkswaterstaat. rws heeft toegezegd om in juni 2015 standpunt te bepalen m.b.t. het toestaan van windturbines in de kernzone van een primaire waterkering van deze locatie.

78

79

RRog

RRog

Knooppunt 1

Knooppunt 3

Knooppunt 2

de drie deelgebieden dijk, duin, dam, worden met elkaar verbonden via knooppunten. het eerste knooppunt ligt in de oksel van het strand van de haringvlietdam. hier worden als het ware het basisprofiel duin en het basisprofiel dam met elkaar verbonden. deze locatie vormt in de toekomst het beeldmerk van het Quackstrand, omdat het zichtbaar is vanuit de hoofdroute, de n57. hier wordt het brandpunt van de recreatieve activiteit voorzien. dat betekent dat zoveel mogelijk voorzieningen en activiteiten in dit knooppunt worden geclusterd. het voorstel is om hier een brede boulevard te maken waarop al deze functies bij elkaar worden gebracht. hierdoor wordt juist op deze plek veel roering gegenereerd, wat een toegevoegde waarde is voor onder andere de horecafuncties. hier is ook de aanleiding om hotelfuncties te realiseren.

fIG. 7.1.6 Knooppunt Dam+Duin bron: RRog

het tweede knooppunt is de overgang tussen duin en dijk. de inrichting van dit knooppunt wordt bepaald door het ‘basisprofiel’ van duin en dijk, maar ook door de op deze plek aanwezig cultuurhistorische laag. figuur 7.2.3 geeft hiervan een sfeersuggestie, bezien vanaf het haringvliet. hier ligt een mogelijkheid om de voormalige verdedigingswerken weer zichtbaar te maken en deze te combineren met een uitzichtpunt over het Quackgors. de ontwikkeling van dit knooppunt zal

moeten gebeuren met respect voor de aanwezige natuurwaarden. de bijzondere natuur van de omgeving bepaald mede de recreatieve kwaliteit van de locatie. het derde knooppunt is de overgang van dijk naar vesting. deze locatie is in deze visie niet uitgewerkt. het betreft hier echter een locatie die cruciaal is in de verbinding van het gebied ‘recreatieve zone’ met de vesting. dit knooppunt ligt aan de ‘achterzijde’ van de heliushaven. in de huidige situatie ontbeert deze locatie kwaliteit en helder vormgegeven routes.

80

RRog

RRog

81

fIG. 7.1.7 Sfeerbeeld Damboulevard richting Knooppunt bron: RRog

82

recreatief gebruik

strijdkracht profiel

Beplanting

verharding

83

rrog

rrog

innovatie

knooppunt

parkeren

sfeer

kunstmatig duingebied

harinGvliet recreatiestrand boulevard

daM

BESCHERMINGSZONE BUITENKANT 30M

BESCHERMINGSZONE BINNENKANT 30M

KERNZONE

0

25

50

recreatiezone Dam

100

uitkijkpunt de zuidelijke batterij

knooppunt ‘Kustbatterij de Quack’

duin BESCHERMINGSZONE BUITENKANT 30M

BESCHERMINGSZONE BINNENKANT

KERNZONE

0

25

50

100

fIG. 7.2.2 Zonering en cultuurhistorisch waardevolle locaties bron: RRog

diJk

7.2 planlaGen

vesting fIG. 7.2.1 Ontwikkelingsmatrix bron: RRog

om een goede balans te vinden tussen natuur(waarden) enerzijds en recreatie(ve waarden) anderzijds, is er een zonering in het gebied gemaakt. in de gekleurde delen van figuur 7.2.2 is er veel ruimte voor recreatieve ingrepen, als activiteiten en bouwwerken. dit zijn de intensieve gebieden. de twee grootschalige zones zijn de haringvlietdam (mosgroen) en het strand (felgeel). tussen deze twee gebieden ligt het al eerder beschreven knooppunt (lichtgeel en grijs). het lichtgele deel is de zone waain de zandsuppletie wordt ingezet om het

duingebied als waterkering te versterken, maar ook om de identiteit van het gebied te verbeteren. het beeld van het voornes duin wordt hier echt ‘over’de n57 gecontinueerd. Zo ontstaat er in beeld een landschappelijk poort. in dit landschap wordt op een landschappelijk manier geparkeerd, maar hier is het ook mogelijk om gebouwen in te passen, passend bij het beeld van de duinen. ook het tweede knooppunt, ter plekke van kustbatterij de Quack en de locatie ter plekke van de zuidelijke batterij kennen een intensiever gebruik.

84

fIG. 7.2.3 Sfeerbeeld Knooppunt Duin+Dijk bron: RRog

RRog

RRog

85

86

87

RRog

RRog

haven

parkeervoorziening Quackstrand

hotel Damboulevard aanlegsteiger horeca

pad door de duinen

horeca

bungee jump Boulevard Quackstrand

pier

Hellecat

pad door de duinen

eco lodges Aquapark Splash

parkeren op de dam

vrijliggend fietspad pad over blokkendam

waterski

water lodges en blokkendam

kruinpad en route gedekte weg

kleinschalige parkeervoorziening

fIG. 7.2.4 Routes en parkeren bron: RRog

Met name de intensieve recreatieve delen dienen goed te worden ontsloten en te worden voorzien van de juiste parkeervoorzieningen. voor motorvoertuigen is er in de bestaande situatie voldoende parkeercapaciteit aanwezig. de opgave ligt er met name in om het parkeren beter in te passen in het landschap en om de parkeeroplossingen beter toe te spitsen op de eindgebruikers. op de dam is er ruimte en vrijheid om te parkeren waar men dat wenst. alleen de damboulevard moet vrij blijven van gemotoriseerd verkeer. deze boulevard wordt ingericht voor voetgangers, fietsers en skaters. hij vormt een onderdeel van de doorgaande fietsverbinding over de haringvlietsluizen. in het knooppunt tussen dam en duin ligt een parkeervoorziening die kan worden benut door de strandgangers. deze parkeerplaats is bedacht als parkeerroute welke is ingepast in een duinlandschap. de parkeerroute komt langs de hoofdboulevard van het gebied, zodat hier ook een bevoorrading van de hier aanwezige voorzieningen kan plaatsvinden. de hoofdboulevard is ruim opgezet en biedt ruimte aan fietsers, voetgangers, skaters, kleinschalige activiteiten,

route naar uitkijkpunt

strandgerelateerde voorzieningen, strandtenten en de hotelfunctie. de boulevard wordt langs het strand doorgetrokken, middels een pad van grote betonplaten welke bestemd is voor voetgangers en een gescheiden liggend fietspad. dit fietspad wordt ook in het duingebied aangelegd, zodat er een nieuwe fietsverbinding kan worden gemaakt met de vesting. via het voetpad kan de bevoorrading van de strandtent en het clubhuis van hellecat plaatsvinden. de huidige paden door de duinen worden gehandhaafd, maar ze worden wel heringericht zodat ze ook toegankelijk zijn voor mindervaliden en rolstoelgebruikers. op de plek waar deze paden het fietspad kruisen worden fietsparkeervoorzieningen ingericht. de parkeercapaciteit bij het knooppunt tussen duin en dijk wordt gehandhaafd, de locatie dient echter wel te worden heringericht. ook bij deze locatie moet een fietsparkeervoorziening worden toegevoegd. het Gorzepad langs het Quackgors blijft als fietsverbinding met de vesting gehandhaafd. er kunnen echter twee paden worden toegevoegd, die het mogelijk maken om een ommetje te wandelen: een pad op de kruin van de dijk en pad langs de noordzijde van de dijk (de vroegere gedekte weg).

fIG. 7.2.5 Voorzieningen en watergerelateerde functies bron: RRog

de in de gebiedsuitwerking geschetste voorzieningen geven een beeld van wat er al aanwezig is in het gebied en aan welke aanvullende voorzieningen er momenteel wordt gedacht. de aanvullende voorzieningen geven geen eindbeeld, maar ze schetsen een rijkwijdte. waarschijnlijk hebben creatieve ondernemers nog meer en

andere gedachten en daar is ook ruimte voor in het gebied. Belangrijk is dan wel dat de voorzieningen aansluiten bij de ruimtelijke onderverdeling in zones en in intensief en extensief. en tevens dat de voorzieningen aansluiten bij de recreatieprofielen van de deelgebieden dam, duin en dijk.

88

Rr r Rog

89

RRog rrog

8.aanBevelinGen 9. aanBevelinGen vanuit het ontwerpproces zijn een aantal aanbevelingen naar voren gebracht. deze aanbevelingen gaan over de omliggende gebieden, dan wel over het vervolgproces, dan wel over de nadere uitwerking van deze visie.

90

RRog

RRog

fIG. 8.1.1-8.1.2 lcoatieaanduiding en locatiefoto behorend bij punt 1 bron: RRog

fIG. 8.1.3 lcoatieaanduiding behorend bij punt 2 bron: RRog

fIG. 8.1.4-8.1.6 lcoatieaanduiding en locatiefoto behorend bij punt 3 bron: RRog

fIG. 8.1.7-8.1.8 lcoatieaanduiding en locatiefoto behorend bij punt 4 bron: RRog

1. het gebied van de recreatieve zone wordt in deze visie verbonden met de vesting. dit gebeurt door de gebieden dam, duin en dijk via knooppunten met de oude stad te verbinden. in deze route ligt een knelpunt dat nadere uitwerking verdient. de inrichting bij de overgang van het Quackgors naar de heliushaven en aansluitend de overgang van de werkhaven naar de oude dijk richting de vesting (en vice versa), is onoverzichtelijk en ruimtelijk niet goed gedefinieerd. om de recreatieve verbinding met de vesting te optimaliseren moet deze locatie worden heringericht en moeten de routenetwerken beter op elkaar gaan aansluiten. vanuit deze visie is het de aanbeveling om het langzaam verkeer ruimtelijk voorrang te geven ten opzichte van autoverkeer. 2. het knooppunt tussen duin en dam is een belangrijk recreatief punt. het is de aanbeveling om dit gebied ook voor het openbaar vervoer goed te ontsluiten. dat betekent dat er een bushalte langs de n57 of langs de parallelweg gemaakt dient te worden. 3. verschillende inpassingsvoorstellen in de plannen vragen om een nader onderzoek vanuit de wetgeving flora en fauna. Met name de ingrepen die worden voorgesteld bij de voormalige ‘kustbatterij de Quack’ en het fietspad door de duinen vragen om dit onderzoek. ook de buiten de scope van deze visie genoemde positie van de bunkers bij de voormalige waterwinlocatie dienen nader te worden onderzocht. Mogelijk kan bunker nr 62 worden opengesteld voor publiek. 4. de recreatieve zone heeft baat bij een goede verbinding met de vesting en vice versa. dat betekent een functionele, maar ook een aantrekkelijke verbinding voor met name langzaam verkeer. hiervoor zijn in de planvorming reeds nieuwe routes voorgesteld. het verdient nader onderzoek of het mogelijk is om de oude werkroute die door het Quackgors loopt, te gebruiken voor het maken van een wandelroute. hierbij dient in overweging te worden genomen dat het Quackgors een bijzonder natuurgebied is, waarbij een (wandel)route voor ernstige verstoring kan zorgen. 5. vanuit de wens om in het gebied te innoveren verdient het aanbeveling om de klimaatdam (zie ook paragraaf 5.3, blz. 55) verder te onderzoeken, met name in relatie met de stakeholder rijkswaterstaat. de klimaatdam past bij de ambities van de overheid en kan een middel zijn om het gebied op een duurzame manier verder te ontwikkelen. 6. de aanleg van de blokkendam haaks op het huidige Quackstrand kan een bijdrage leveren aan een duurzame instandhouding van deze kuststrook. het verdient onderzoek om de werking van een dergelijke dam en de synergie hiervan met de sandsuppletie, nader te onderzoeken

91