1 Toekomstbeeld ‘De recreatieve en ontspannen stad Samenvatting In de meeste steden, zoals ook in Montfoort, heeft het centrum van de stad vooral een functie voor boodschappen, horeca en wonen. Dit verandert snel, in de meeste steden loopt het winkelaanbod terug. En deze ontwikkeling gaat door. Voor de relatief kleinere steden is dat vaak nog sterker omdat juist de grotere steden een attractief winkelcentrum overhouden. Daar gaat men winkelen. In Montfoort neemt het winkelaanbod af, zien wij de bevolking vergrijzen en zien wij een terugtrekkende overheid. Er wordt meer en meer een beroep gedaan op de inwoners zelf. In die ontwikkeling zien wij dat het centrum van Montfoort zich stapsgewijs zal ontwikkelen tot een plek waar men elkaar gaat ontmoeten, waar steeds meer mensen wonen en waar men boodschappen gaat doen. Een rustig en groen winkel, woon en ontmoetingsgebied is daarin het meest logische toekomstbeeld. Wij noemen dat de ontspannen stad. Eén van de kansen voor de binnenstad is het versterken van de recreatieve functie. Door de ligging van Montfoort in het Groenen Hart zijn er voldoende aanknopingspunten om deze functie te versterken. Hierbij kan het huidige aanbod versterkt en aangevuld worden. Hierbij zal vooral ingestoken moeten worden op de zakelijke recreatie en dagtochten (routes!). Mensen krijgen steeds meer vrije tijd en willen dit op een goede en kwalitatieve manier invullen. Montfoort kan hier goed op inspelen door bijvoorbeeld duidelijk herkenbaar te zijn als recreatieve stad en het toevoegen van een toeristisch opstappunt (TOP). Er is een belangrijke rol voor de gemeente weggelegd. Gemeente zal met regiogemeenten af moeten stemmen waar welk recreatief aanbod gegeven wordt, zodat deze elkaar aanvullen in plaats van concurreren. Inleiding Montfoort is een mooie historische stad in de Lopikerwaard, een stad met een historische kern gelegen aan de Hollandse IJssel. Door zijn ligging in het Groene Hart, langs de Hollandsche IJssel en de aanwezigheid van een historische binnenstad, heeft Montfoort de potentie uit te groeien tot een ontspannen stad met een recreatief aanbod. Waar de steden zoals bv Utrecht steeds dynamischer worden zal Montfoort meer rust en ruimte krijgen. De belangrijkste economische ontwikkelingen in Montfoort vinden plaats op de bedrijventerreinen en in de binnenstad ontstaat een nieuwe economische werkelijkheid. In de stad is ruimte voor mensen van binnen en buiten de stad om hun vrije tijd door te brengen, maar ook voor zakelijk toerisme. Hierbij kan zowel gedacht worden aan korte uitjes, als verblijf voor meerdere dagen, privé of voor zakelijke bijeenkomsten. Door de ligging van de stad zal de recreatie zich vooral richten op het buitengebied en kwaliteiten in de historische binnenstad en op nabij gelegen steden en gebieden. Door de week blijft het relatief rustig in de binnenstad en zal er vooral vanuit de zakelijke wereld gebruik worden gemaakt van de faciliteiten. In het weekend krijgt de stad meer aanloop van recreanten, die Montfoort op verschillende manieren weten te vinden, via de VVV, de gemeentelijke site en andere internetsites. De TOP (toeristisch overstappunt) wordt versterkt door onder andere gratis parkeerplaatsen toe te voegen, horecaondernemingen en verhuur van fietsen, kano’s en schaatsen. De openbare buitenruimte is aangepast waardoor voldoende ruimte is voor verschillende soorten recreanten: fietsers, wandelaars en kano-opstapplaatsen. Er is voldoende ruimte voor het houden van een terras. De gemeente geeft ondernemers in deze sector de ruimte en ondersteunt deze waar het kan.
2
Door de focus te leggen bij het ontwikkelen van een recreatieve en ontspannen en stad, wordt er gewerkt aan een toekomst in overeenstemming met de landelijke ontwikkelingen. Ontwikkelingen Bevolkingsopbouw Het inwonersaantal in de regio zal de komende jaren blijven groeien, waarmee de vraag naar recreatie toeneemt. Mensen krijgen steeds meer vrije tijd, wat op een kwalitatieve manier wordt ingevuld, onder andere door leuke uitjes en het bezoeken van evenementen. Nederland vergrijst daarnaast, de vergrijzing zal de komende 20 jaar haar hoogtepunt bereiken. Ouderen worden steeds vitaler en is een vrij rijke bevolkingsgroep. Inspelen op de wensen van deze specifieke doelgroep, biedt kansen voor de versterking van de recreatieve functie van de binnenstad Montfoort. Provinciale visie In 2012 is de provinciale Visie op recreatie en toerisme verschenen. Deze visie biedt inzicht in het soort recreatie in de regio, waar behoefte aan is en waar de kansen liggen. De grootste behoefte is er aan verbindingen in routes en zwemwater in openlucht. Uit Visie op Recreatie en Toerisme: ‘Inwoners en bezoekers stellen steeds hogere eisen aan het vrijetijdsaanbod. Dit heeft een aantal oorzaken: - Ze hebben steeds meer keuzemogelijkheden door een vergroting van het vrijetijdsaanbod (winkelen, attracties, evenementen) en ruimere openingstijden van voorzieningen en winkelgebieden. - Ze zijn mobieler en kunnen steeds grotere afstanden afleggen om die hoge kwaliteit te vinden. - De bestedingen van consumenten in hun vrije tijd nemen toe. - Er is steeds meer vraag naar duurzame en gezonde vormen van vrijetijdsbesteding. Deze hogere eisen leiden tot een reeks vragen en wensen. Enerzijds zoeken consumenten gemak: de vraag naar pleisterplaatsen (horecapunten) en kant en klare producten/arrangementen neemt toe. Ook is er een groeiende vraag naar een gemakkelijk herkenbaar, gebruiksvriendelijk en toegankelijk wandel- en vaarnetwerk. Het succes van het knooppuntensysteem voor fietsers is hiervan een voorbeeld. Anderzijds zoeken consumenten identiteit, kwaliteit en beleving. Veel inwoners en bezoekers vinden een ‘doorsnee-aanbod’ niet goed genoeg meer. Het aanbod moet bijzonder zijn en een bepaalde beleving bieden. Dat verklaart bijvoorbeeld de populariteit van evenementen, zoals een museumnacht of een themajaar.’ De provincie maakt onderscheid tussen drie soorten recreatie: zakelijke recreatie, vakanties en dagtochten. De eerste en de laatste zijn het meest aanwezig in het westen van Utrecht. Voor Montfoort ligt een kans in het vergroten van het aanbod aan dagtochten, terwijl ook de zakelijke recreatie nog versterkt kan worden. Kansen zakelijk toerisme: bijzonder erfgoed, zoals de molen of het kasteel. Kansen recreatieve routes: meer herkenbare en goed bereikbare beginpunten, meer gebruik maken van digitale mogelijkheden (bijvoorbeeld apps).
3
Ondernemers centraal De overheid krijgt steeds minder middelen om te investeren in de recreatieve sector. Hiermee wordt deze sector steeds meer afhankelijk van initiatieven van particulieren en ondernemers. De gemeente Montfoort zal hierin een ondersteunende en aanjagende rol moeten spelen, die de partijen bij elkaar brengt en verbindingen legt. Ook zal tijd geïnvesteerd moeten worden in het overleg met regiogemeenten, om de onderlinge recreatieve visies op elkaar af te stemmen en een elkaar aanvullend recreatief aanbod te realiseren. Toekomst binnenstad De hiervoor geschetste ontwikkelingen hebben grote invloed op de kansen voor de binnenstad. Winkelen/boodschappen en werken Een deel van het huidige winkelaanbod in de binnenstad zal verdwijnen of veranderen. Het aanbod van winkels of delen van het aanbod van winkels met financiële producten, boeken, telecom, foto/film, computer hard en software, vakanties/reizen en consumenten elektronica (witgoed) zijn voor een belangrijk deel al verdwenen en zullen verder teruglopen. De markt van internetwinkels en breng- en haaldiensten zal toenemen.
4 Het is niet ondenkbeeldig dat in de toekomst meer grotere goedkopere winkels met een breed aanbod aan de rand van de stad zullen verschijnen, dit zijn vaak goedkopere locaties en de bereikbaarheid van deze winkels is beter. De huidige supermarkten in Montfoort liggen al buiten het centrum, ook in andere steden zien wij deze ontwikkeling gestalte krijgen. Wij verwachten dat er in de binnenstad kansen zijn voor winkels die ondersteunend zijn aan de recreatieve sector . Te denken valt aan winkels die streekproducten aanbieden, fietsverhuurder en bijzondere, kleinschalige winkeltjes. Verruimen van de mogelijkheden om ook op zondag open te zijn kan de recreatiefunctie nog versterken. De doelgroep is breder dan alleen inwoners van Montfoort, winkels richten zich ook op de bezoekers uit de regio. Hierdoor kan het aanbod gevarieerder worden. In Montfoort kan de vraag naar werknemers in de recreatieve sector toenemen. De binnenstad biedt daarnaast de mogelijkheid om zakelijke bijeenkomsten, zoals vergaderingen en meerdaagse opleidingen, te organiseren. Horeca De horecagelegenheden kunnen uitgebreid worden, mits passend bij de recreatieve doelstellingen. De gelegenheden worden vooral in het weekend goed bezocht, en zullen dan ook de gehele zaterdag en zondag open zijn. Terrassen zijn mogelijk gemaakt en ook deels in de winter te gebruiken. Daarnaast krijgen de horecavestigingen in de toekomst nog meer dan nu een functie in het ondersteunen van inwoners uit de stad. Gedacht kan worden aan een ontmoetingscentrum, een mensa en dergelijke. Wonen Waar winkels en andere voorzieningen verdwijnen ontstaat ruimte voor wonen en recreatie. Daarbij kan nagedacht worden over verschillende doelgroepen. Gezien de demografische ontwikkelingen lijkt er een kans te liggen bij het realiseren van betaalbare woningen voor zelfredzame ouderen. Hiermee wordt tevens een vraag gecreëerd voor activiteiten voor deze doelgroep in het centrum. Door deze voorzieningen in het centrum te realiseren, al dan niet in samenwerking met de bestaande horeca/recreatieve voorzieningen kan meer levendigheid ontstaan. Binnen de woonfunctie worden de mogelijkheden voor ondergeschikte functies zoals huiskamerrestaurants en B&B’s verbreed. Openbare ruimte De openbare ruimte wordt ingericht om zoveel mogelijk ruimte te bieden aan verschillende recreanten en eigen inwoners. Op rustige locaties komen bankjes en picknicktafels, terwijl op andere plekken ruimte gereserveerd wordt voor buitensport (jeu-de-boules banen, fitnesstoestellen, grote speeltun). Er zijn voldoende parkeerplaatsen voor auto en fiets. Bepaalde plaatsen in de binnenstad worden autoluw of autovrij, zodat er voldoende ruimte is om te flaneren. Vastgoed Er zal meer aandacht komen voor de historische en bijzondere panden en plekken in de binnenstad. Onder andere door het opwaarderen van de routes langs deze plekken en het zoveel mogelijk openstellen van deze panden. Aandachtspunten. 1. Recreatie is al jaren een onderbelicht item bij de gemeente. Dit toekomstbeeld valt of staat met onder andere een forse en positieve inbreng van de gemeente. Via de contacten met andere gemeenten en de provincie is het mogelijk het recreatieve aanbod in de regio goed op elkaar af te stemmen. Alleen dan zal een meerwaarde ontstaan voor Montfoort, als onderdeel van diverse routes e.d. 2. Voor alle betrokkenen is het een uitdaging om de nieuwe werkelijkheid van de vergrijzing en bevolkingsdaling te begrijpen en accepteren. En de verwachtingen voor de binnenstad bij te
5 stellen en verliezen te accepteren. Het op peil houden van het voorzieningenniveau en de leefbaarheid van de binnenstad zal veel aandacht vragen van alle partijen. Handelingsmogelijkheden gemeente Montfoort. De gemeente (raad en college) realiseert zich dat de vergrijzende en dalende bevolking in de stad en de regio specifieke aandacht voor de binnenstad vraagt. De binnenstad is mede bepalend voor de vitaliteit van de stad als geheel. De lokale overheid heeft zelf nauwelijks middelen om te investeren in de binnenstad. Een nauwe samenwerking met bewoners, vastgoedeigenaren en lokale ondernemers is van grootste belang. Ook regionale afstemming is nodig om bij de omliggende gemeenten te weten welke richting zij voor ogen hebben bij de verdere ontwikkeling van hun stad. Onderscheiden is in dit kader beter dan concurreren.
Initiatieven van inwoners om zelf activiteiten te ontplooien in de stad worden zoveel als mogelijk gefaciliteerd en ondersteund. Initiatieven om bijvoorbeeld straatbibliotheken, burenhulp, uitleencentrale, aanleg stadstuin, verkooppunten lokale producten, vanuit huis verkopen van taarten en maaltijden worden niet langer gezien als bedreiging van de middenstand, maar initiatieven die de leefbaarheid en sociale cohesie in de stad verbeteren.
De gemeente zal een actieve rol moeten spelen om de recreatieve functie verder uit te bouwen. Hierbij gaat het in eerste instantie niet over een financiële inbreng, maar eerder over het bieden van een podium voor diverse ondernemers en het opstellen en uitvoeren van beleid op recreatie en toerisme. Dit kan alleen slagen als alle betrokkenen hier positief instaan en het toekomstbeeld breed gedragen wordt.
