Help mij Leven. Nieuwsbrief Jaargang 23, nr. 90: april 2009 (AJUDE ME A VIVER) De reproductie van deze nieuwsbrief werd mogelijk gemaakt door

Help mij Leven Nieuwsbrief

(AJUDE ME A VIVER)

Jaargang 23, nr. 90: april 2009

De reproductie van deze nieuwsbrief werd mogelijk gemaakt door

Scharrelbiggen!

Stichting ‘Help mij leven’ geniet het CBF-keur, uitgegeven door het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF). Alle instellingen met een CBF-keur zijn door het onafhankelijke CBF langs dezelfde meetlat gelegd. Ook ‘Help mij leven’ vindt het belangrijk om regelmatig te worden getoetst door een onafhankelijke en betrouwbare instantie. Zo kunt u als donateur er 100% zeker van zijn dat uw geld goed terecht komt. Het CBF (Centraal Bureau Fondsenwerving) is een onafhankelijke stichting die toezicht houdt op het inzamelen van geld voor goede doelen. De taak van het CBF is het bevorderen van een verantwoorde fondsenwerving en besteding van middelen door het beoordelen van fondsenwervende organisaties.

°Voorkant: Het is feest op Sítio Shalom!

Voorwoord

De media buitelen over elkaar heen om het laatste nieuws, de beste voorspellingen en uitspraken van deskundigen over de economische crisis te brengen. Geruchten en onderbuikgevoelens spelen een grote rol bij de perceptie van de crisis, maar in verschillende sectoren is deze duidelijk voelbaar. Grote non-profitorganisaties die beleggen met geld van donateurs hebben het afgelopen jaar een tik gekregen en natuurlijk geven donateurs op dit moment wat minder gul dan voorheen. Minister Koenders deed onlangs de uitspraak dat we uitgaven op ontwikkelingssamenwerking niet zonder meer moeten terugschroeven, omdat daarmee ontwikkelingslanden en -projecten dubbel zwaar worden getroffen door de crisis. In de kabinetsplannen voor de crisis lijkt ontwikkelingssamenwerking dan ook te worden ontzien. Tussen de grauwe berichtgeving was er echter ook goed nieuws: de crisis brengt mensen dichter bij elkaar en leidt tot beter contact met familie en vrienden. Uit onderzoek blijkt namelijk dat mensen door de crisis vaker thuis koken, minder uitgaan en meer tijd doorbrengen met familie en vrienden. Daarbij kiezen ze voor kwalitatief betere levensmiddelen. Supermarkten verkopen daarom de laatste tijd meer kwaliteitsproducten en eco-groenten en –vlees. En de crisis lijkt ook tot herbezinning te leiden. Ik sprak een trainer die bij bedrijven cursussen verzorgt. Hij vertelde dat er de laatste maanden steeds meer vraag was naar de duiding van duurzaam ondernemen, omdat bedrijven zich realiseren dat men meer op een ethische manier winst moet maken... Er zijn genoeg eco-producten op de Sítio te vinden (de biggen links scharrelen wat af), het maatschappelijk belang is overduidelijk en aan familiegevoel ontbreekt het ook niet. Toch blijft het in deze tijden spannend. Houden mensen hun hand dit keer echt op de knip? Gelukkig staan er ook in Nederland veel mensen om de kinderen van REMER heen. Onze donateurs kennen het werk of Robert Smits vaak persoonlijk. Ze fungeren toch een beetje als familie op afstand en met elkaar zorgen ze voor een stabiele basis, die zo hard nodig is om ook in moeilijke tijden te kunnen blijven helpen. Daar zijn we erg blij mee. We hopen dan ook dat u de kinderen van REMER ‘aan tafel’ blijft uitnodigen! Namens de redactie, Aldo Golja

Nieuwsbrief

Jaargang 23, nr. 90, april 2009

Colofon en inhoudsopgave

Colofon De nieuwsbrief is een uitgave van stichting ‘Help mij leven’ en verschijnt vier keer per jaar. Oplage ca. 1200 stuks

Redactie

Aldo Golja André van der Eijk Marco Kalverda Yke Meindersma

Correspondentie

Postbus 155, 2665 ZK Bleiswijk E-mail: [email protected] Meer informatie: zie pagina 14

Inhoudsopgave Voorwoord................................................ 3 Bestuursmededelingen................................ 4 Bericht uit Brazilië...................................... 5 Het Meer-Minder-Fonds steunt Casa 5............ 9 Warme douche!.......................................... 9 Fancy fair Surhuisterveen............................. 9 Reisverslag Cora Smits................................10 Professionaliseringstraject REMER................11 Atelier Obrigado voor al uw cadeaus! ............14 Verslag van een Werkvakantie in Brazilië........14

Stichting ‘Help mij leven’ helpt Braziliaanse straatkinderen bij hun dagelijkse strijd om het bestaan.

/15

Bestuursmededelingen Secretaris gezocht Onlangs heeft onze secretaris Suzanne Korthorst aangegeven haar bestuursfunctie te willen neerleggen vanwege haar drukke werk en gezinsleven. Suzanne heeft jarenlang nauwgezet en met veel enthousiasme de administratie voor de stichting verzorgd en daarnaast een actieve rol gespeeld als fondsenwerver en aanspreekpunt voor donateurs. Het wordt een hele uitdaging om haar lege plaats op te vullen. We zijn daarom op zoek naar een nieuw bestuurslid, dat de secretariële taken op zich kan nemen. Denkt u hierbij aan het verwerken van post en e-mails, het voorbereiden van de bestuursvergaderingen, het bijhouden van het adressenbestand en de administratie. Andere activiteiten, zoals het opstellen van beleidsdocumenten, beantwoorden van vragen van donateurs en fondsenwerving kunnen in overleg in het takenpakket worden opgenomen. Wij nodigen u graag uit voor een gesprek over de mogelijkheden om toe te treden tot ons bestuur. De sfeer binnen ons bestuur is informeel en pragmatisch. Op professionele wijze trachten wij bij te dragen aan de kwaliteit van leven van de straatkinderen in Brazilië. Bestuurstaken kosten u een dinsdagavond per maand en - afhankelijk van het takenpakket - enkele uren tot enkele dagdelen per week. Wij nodigen u van harte uit om contact op te nemen! Marieke Oostenbrink (voorzitter), e-mail: [email protected], telefoon: 010-5215070 Suzanne Korthorst (secretaris), e-mail: [email protected], telefoon: 010-2260116

Sponsor gezocht voor portokosten nieuwsbrief Onze nieuwsbrief werd de afgelopen 19 jaar geheel gratis bij u thuis bezorgd, doordat sponsors het drukwerk en de verzending op zich namen. Voor het drukwerk mogen wij al jaren rekenen op Woonbron Maasoevers. De verzending werd in 2007 gesponsord door B@@n Beheer uit Bleiswijk. In 2009 zijn wij nog steeds op zoek naar een nieuwe sponsor die de portokosten van ca. 2000 euro op zich wil nemen. Mogelijk kent u in uw omgeving organisaties of bedrijven, die de kosten voor verzending van de nieuwsbrief -geheel of gedeeltelijk- op zich willen nemen. Of misschien wilt u deze kosten zelf middels een gift helpen dragen. U bewijst ons hiermee een grote gunst: we kunnen dan alle donaties op dezelfde manier als altijd blijven besteden aan het werk van REMER en Sparta, waarvoor ze bedoeld zijn.

Nu ook online doneren mogelijk Steeds meer mensen weten ‘Help mij leven’ via het internet te vinden. Al die bezoekers van de website kunnen sinds enkele maanden het werk van Sparta en REMER in Brazilië direct financieel steunen door online een donatie te doen. Wij hopen natuurlijk dat velen van deze mogelijkheid gebruik maken!

http://www.helpmijleven.org/actie/onlinedoneren.html

4/15

Nieuwsbrief jaargang 23, nr. 90: april 2009

Bericht uit Brazilië Beste vrienden, REMER viert momenteel zijn twintigjarig bestaan. Ik wil graag stilstaan bij een aantal verschillen tussen toen en nu. In 1989 kende Brazilie grote economische problemen (een enorme buitenlandse schuld en een inflatie van 365%). Nu gaat het met Brazilie, zoals president Lula zegt, vooruitstrevend. Maar nog altijd leven 26,7 miljoen kinderen in een gezin dat moet rondkomen met een half minimuminkomen (rond 100 dollar). In 1989 kende Rio ongeveer 600 krottenwijken, nu meer dan 800. In 1989 leefden tienduizenden kinderen op straat, nu zijn dat er een paar duizend. In de eerste jaren ging het om kinderen die het ouderlijk huis verlieten en op straat hun geld probeerden te verdienen om zo niet langer thuis mishandeld te worden, nu gaat het om kinderen die op straat belanden omdat ze bedreigd worden door de drugsbendes en eenvoudigweg hun eigen wijk niet meer in mogen komen. In 1989 woedde er een burgeroorlog in de krottenwijken die duizenden slachtoffers maakte. Nu heerst die oorlog nog steeds, maar maakt vooral slachtoffers onder kinderen. De droom van een straatkind in die tijd was terug te keren bij familie, nu hopen ze profvoetballer te worden (zonder te kunnen voetballen), of soldaat in een drugsbende. De meisjes werden pas na hun zestiende zwanger, nu tussen dertien en vijftien jaar. Twintig jaar geleden snoven de kinderen schoenlijm om de ellende te vergeten. Nu gebruiken ze crack. In die tijd leefden de straatkinderen op de openbare plekken in het mooie gedeelte van Rio, nu worden zij steeds meer verbannen naar de krottenwijken uit het centrum. In 1989 werkten verschillende organisaties in het centrum met straatkinderen, nu nog maar twee. Straatwerk In 1989 gingen een betaalde straatwerker en een vrijwilliger een aantal avonden in de week naar het plein ‘Central’ om broodjes uit te delen en het vertrouwen te winnen van de kinderen. We moesten alles alleen doen: geboortebewijzen regelen en contact zoeken met de familie voor een eventuele thuiskomst. Het moest allemaal met openbaar vervoer en kostte veel tijd. Tegenwoordig heeft het straatteam (bestaand uit drie werkers) een eigen kantoor en een volkswagenbusje zodat veel plekken in de stad kunnen worden aangedaan en er diverse familiebezoeken gedaan kunnen worden. Niet alleen ‘s avonds, maar vijf dagen per week, ook overdag. Er is steeds meer en beter contact met de kinderbescherming voor efficiëntere hulp.

Stichting ‘Help mij leven’ helpt Braziliaanse straatkinderen bij hun dagelijkse strijd om het bestaan.

/15

Sparta In 1989 was Sparta een club met nog geen 200 leden waar voornamelijk aan voetbal werd gedaan om de jeugd uit de bendes te houden. Momenteel heeft de club meer dan 350 leden, is er behalve voetbal ook jiu-jitsu, judo en capoeira. Verder heeft de club een schooltje waar bijles wordt gegeven aan meer dan honderd kinderen, heeft de club de enige bibliotheek van de gehele wijk, een alfabetisatie cursus voor ouderen en zullen binnenkort computerlessen worden gegeven. Inloophuis In maart 1989 ging ons nachtverblijf op het Methodisteninstituut open waar doordeweeks, tussen zes uur ’s avonds en acht uur ’s ochtends twintig kinderen konden slapen. Dit werd begeleid door drie groepsleiders. Tegenwoordig is huize Betânia doordeweeks overdag open voor straatkinderen. Maandelijks komen hier honderden kinderen, waar ze worden bijgestaan door twee groepsleiders, een maatschappelijk werkster en een psychologe. Het woonhuis Ons eerste woonhuis aan de Rua da América ging in 1990 open. Daar konden acht kinderen wonen. We hadden in die tijd ontzettend veel moeite om de kinderen te laten doorstromen naar andere plekken, zodat kinderen hier lang bleven wonen. Nu wonen in het opvanghuis Nova Esperança tien kinderen en hebben alleen al in het afgelopen half jaar tientallen kinderen hier gewoond. Danzij goede samenwerking met andere organisaties is het makkelijker geworden professionele begeleiding voor hen te vinden en ze door te laten stromen naar permanente opvang.

Sítio Shalom In 1989 gingen wij voor het eerst met een groep straatkinderen naar een vakantiekamp in de bergen ver buiten de stad. Daar ontdekten wij hoe de kinderen in de natuur zoveel sneller veranderden dan in ons huis in het centrum van Rio. In dat kamp werd het plantje gezaaid om drie jaar later in het dorpje Pequeri te gaan oogsten. Momenteel hebben wij op Sítio Shalom acht woonhuizen waar meer dan 50 kinderen wonen. Allen gaan in Pequeri naar school, waar de oudsten ook allerlei andere activiteiten ondernemen. Door al de jaren heen zijn meer dan honderd kinderen die van de Sítio zijn weggegaan, goed terecht gekomen. Verder is er een studentenhuis in Juiz de Fora waar veertien jongeren wonen.

/15

Nieuwsbrief jaargang 23, nr. 90: april 2009

Is het allemaal wel zo makkelijk gegaan zoals boven beschreven? Nee natuurlijk niet, want wie kent niet de verhalen van de moord op de eerste groepsleider Raimundo, de moorden op vele kinderen, de doodsbedreigingen aan straatwerkers, verhalen van politie en bandieten die onze huizen binnenvielen, kinderen die groepsleidsters fysiek en psychisch verwondden, autoriteiten die tegenwerkten. Met alle onrecht om je heen is het moeilijk om stil te blijven en zo de veiligheid te bewaren van de kinderen. Duizenden kinderen zijn door de jaren heen benaderd, honderden hebben de straat verlaten. Dit alles door dat kleine projectje dat in 1989 begonnen is en dat een enorme uitstraling heeft gekregen. Vaak denk ik aan de tientallen bezoekers, vrijwilligers en medewerkers die bij ons zijn geweest en die, geraakt door het werk, iets voor hun medemens wilden betekenen. Toen REMER twintig jaar geleden werd opgericht kregen we de volgende tekst opgedragen: ‘Ik weet wat u doet. Ik heb er voorgezorgd dat de deur voor u open staat, zonder dat iemand hem kan sluiten.’ (Openbaringen 3:8). Na 20 jaar kunnen we oprecht zeggen: Dank u God, dat u zo trouw bent!

Kort nieuws •

In maart is REMER in samenwerking met de metodistenkerk in de krottenwijk Jacarézinho bijlessen begonnen voor 80 kinderen met leerproblemen.

•

In januari is weer een prachtig vakantiekamp gehouden voor bijna 300 kinderen uit de krottenwijk Providência, ditmaal met elke dag goed weer.

•

Eind januari werd in Rio ons volkswagenbusje gestolen. Na een week werd hij volledig kaalgeplukt teruggevonden. Door allerlei rompslomp met de verzekering kan hij nog steeds niet gemaakt worden.

•

Paul van Rijn is weer terug op de plek waar hij zich thuis voelt. Vanaf 26 februari werkt hij in huize Betânia bij ‘zijn jongens’.

•

In februari is het werk met straatkinderen in de krottenwijk Manguinhos (die verslaafd zijn aan crack) verder uitgebreid.

•

In januari zijn door de altijd weer enthousiaste groep mannen en vrouwen uit Nederland, vooral Grou, zonnepanelen geplaatst op acht woonhuizen, de keuken en het gastenverblijf op de Sítio. Dit scheelt ons zo in de kosten en het werkt prachtig!

•

Er zijn acht nieuwe kinderen bijgekomen op Sítio. Eén jongen is weer terug naar familie en twee zijn naar het studentenhuis gegaan.

Het feest ter ere van het twintigjarig bestaan van REMER werd bijzonder gevierd. Vrijdag zes maart waren 200 mensen aanwezig op onze dankdienst en aansluitende cocktail, waaronder vele oud-werkers. Hierbij werd ook Marieke Oostenbrink symbolisch gehuldigd met een oorkonde. Het was voor ons echt geweldig dat zij en haar man Piet hierbij aanwezig waren, zoals alle bestuursleden van stichting ‘Help mij leven’ door de jaren heen bij ons op bezoek zijn geweest in Brazilië. Zaterdag zeven maart was er een feest op een plein waar ongeveer 110 straatkinderen waren die zich vermaakten met muziek, dans, theater, spelletjes en vooral lekkere hapjes. Tijdens het feest vroeg ik aan de vijftienjarige, acht maanden zwangere Erica of het een jongetje of meisje zou worden. Zij antwoordde: ‘een jongen’. Ik vroeg: ‘Hoe ga je hem noemen?’. Erica antwoordde met een glazige blik: ‘Geen idee, hoe wil jij dat ik hem noem?’… Stichting ‘Help mij leven’ helpt Braziliaanse straatkinderen bij hun dagelijkse strijd om het bestaan.

/15

Ik wil jullie allemaal bedanken dat wij dit feest na twintig jaar mochten meemaken. Er is zoveel gebeurd, we hebben zo veel kunnen doen. Jullie hebben dit mogelijk gemaakt door je in te zetten op veel verschillende manieren: financieel, door te bouwen, ons te bezoeken of met gebed. We worden door jullie bemoedigd om niet op te geven maar door te zetten en samen met de kinderen te strijden voor een betere toekomst. Voor kinderen die dag in dag uit grote risico’s lopen. Zolang hier de strijd doorgaat vraag ik je te blijven meevechten, totdat de rechten voor kinderen hier erkend worden. Ik wens jullie allen Gods Zegen toe, Met zeer vriendelijke groet, Oetsia, Moises, Janine en Robert Smits

Huldiging Robert door deputaat staat Rio de Janeiro Robert werd als voorzitter van REMER, samen met de president van alle favela’s van Rio, op donderdagavond 5 maart uitgenodigd voor een huldiging door een afgevaardigde van de staat Rio, ter ere van het 20 jarig bestaan van REMER. Het hele gebeuren vond plaats in het voormalige regeringsgebouw en was zeer indrukwekkend. Op het podium stonden zeven donkere gebeeldhouwde tronen met naambordjes, waaronder dat van Robert. De zaal was halvemaanvormig met een prachtige koepel, gebeeldhouwde leren draaistoelen en lessenaars met koperen asbakjes en naamplaatjes. De avond werd voorgezeten door de deputaat van de staat Rio, naast hem o.a. de consul van Venezuela, een internationaal rechter, de voorzitter van alle favela’s, Robert en Liliane (coördinator van REMER Rio). Boven stond een muziekcorps dat het Braziliaanse volkslied speelde. Op de voorste rij in de zaal zaten de kinderen van Casa Nova Esperanca, zeven jongetjes in witte REMER t-shirts, een prachtig gezicht. Er werd veel geduld van ze gevraagd want door alle redevoeringen die werden gehouden duurde het geheel ruim drie uur. Uiteindelijk was Robert aan de beurt en hij hield op zijn bekende bezielende wijze het verhaal over het werk van REMER, geïllustreerd door een film. Hij kreeg een enthousiast applaus en er werd hem door de deputaat een oorkonde overhandigd. Na afloop hebben we samen met de kinderen een kaasburger gegeten met cola, wat voor hen helemaal feest was. Namens’ Help mij leven’ feliciteren we Robert heel hartelijk met deze onderscheiding. Marieke Oostenbrink.

/15

Nieuwsbrief jaargang 23, nr. 90: april 2009

Het Meer-Minder-Fonds steunt Casa 5 Het Meer-Minder-Fonds in Hoofddorp wil iets doen aan de scheve verhoudingen in de wereld: door zelf iets minder te doen krijgt een ander de kans om iets meer te doen! Onder dit motto is het afgelopen jaar geld ingezameld voor huisje 5 van Sítio Shalom, de woonboerderij in Pequeri. Met veel enthousiasme zijn er allerlei kleine acties georganiseerd. Het resultaat overtrof alle verwachtingen: zondag 7 december reikte Cor Maurits namens het fonds een cheque van 9630 Euro uit aan Robert Smits! Via het Casa Support programma zijn hiermee de kosten voor huisje 5 voor ruim 16 maanden gedekt! Meer info: www.meer-minder-fonds.nl

Warme douche! Op zondag 1 maart was het prachtig weer, maar om vier uur ’s middags begon het op zijn Braziliaans te regenen en te waaien. Op de Sitio ontstond er nogal wat schade door omgevallen bomen, afgewaaide dakpannen enz. De Sítio had bijna twee dagen geen electriciteit, maar….. de douches gaven warm water dankzij de zonnepanelen. Een warme douche dus voor de zonnepanelen- groep! Marieke Oostenbrink.

Fancy fair Surhuisterveen Op vrijdag 13 februari hebben de leerlingen van het Lauwerscollege te Surhuisterveen een grote fancy fair gehouden. De leerlingen hadden zelf een marmottenbak gemaakt, waarin bij gebrek aan marmotten, twee konijnen werden ingezet om hun weg te vinden naar de prijzenpoortjes. Er was een stand met zelfgemaakte en gesponsorde bloemstukken, de bakker sponsorde de fancy fair met 100 broodjes en de slager met 100 hamburgers. Een docent had een leuke grabbelton gemaakt en een andere docent liet zijn haren afscheren hetgeen maar liefst 300 euro opleverde. Ook hadden een twintigtal ouders en leerlingen speciaal voor deze fancy fair cakes en taarten en koekjes gebakken. De prijzen voor de loterij hebben de leerlingen zelf opgehaald bij de bedrijven die hun hiervoor hadden gesponsord. De fancy fair leverde samen met de verkoop van kerststukjes, het organiseren van een sponsorloop en de verkoop van loten maar liefst 1950 euro op. Een geweldige opbrengst, waarmee de leerlingen voor een aantal maanden de kosten van een woonhuis op de Sitio Shalom met 8 kinderen kunnen dragen!

Stichting ‘Help mij leven’ helpt Braziliaanse straatkinderen bij hun dagelijkse strijd om het bestaan.

/15

Reisverslag Cora Smits Na een mooie rit van 2½ uur komen we (groep van 5 mensen) aan in Rio de Janeiro. Aan de Rua America kunnen we slapen. De Rua America ligt dichtbij het centrum. Hier ligt het eerste huis van REMER. De wijk is niet echt veilig. Onze missie van deze reis was om het werk te bekijken van REMER. Om te zien hoe belangrijk het is om voor deze kinderen op te komen voor een beter bestaan. We bezoeken het inloophuis Casa Betania, het doorgangshuis ‘Nieuwe Hoop’ en het schooltje in Pedra Lisa. Overal zijn groepsleiders druk bezig om alles in goede banen te leiden. Het is een prachtig gezicht en het geeft een goed gevoel dat deze huizen er zijn. Makkelijk is het niet als je hoort hoe de kinderen in huis Nieuwe Hoop met elkaar om aan. Normen en waarden zijn soms heel ver te zoeken. Het zijn immers straatkinderen en zij hebben moeten vechten voor hun bestaan. Dat is er niet zomaar uit. Aan de overkant van het huis ligt een favela. Toen wij daarvan een foto maakten werd Robert boos, dit moesten we absoluut niet doen! De drugdealers willen beslist niet dat er foto’s gemaakt worden. Als zij de flits zien, komen ze gelijk aan de deur om het fototoestel in te nemen. Gelukkig is dit nu niet gebeurd. In deze dagen zijn we drie favela’s in geweest. Wat je daar ziet is niet te beschrijven, en foto’s mogen er natuurlijk niet gemaakt worden. We kregen instructies van Robert: ‘Blijf bij elkaar, vrouwen in het midden, niet reageren en blijf gewoon kalm.’ Maar hoe blijf je kalm bij zo veel indrukken? Ik kreeg het er zo moeilijk mee dat ik niet verder wilde naar de volgende favela. De drukte, jongens op motoren in smalle straatjes (drugsdealers), kinderen met wapens, je wordt er niet vrolijk van. Marlies kreeg tranen in haar ogen. Matty zei niet veel en bleef kalm, maar ook dat zegt veel. Marlies zei op een gegeven moment: ‘Ik ga door, hiervoor ben ik gekomen, en als ik hier uit kom dan weet ik dat er een God bestaat’. We gingen door. Wat we toen zagen in de volgende favela was zoals wij het zeiden ‘de hel op aarde’. De ingang was gebarricadeerd met puin tegen de politie. Door een smalle gang met druk schreeuwende mannen (drugsverkoop) en harde muziek. Het was moeilijk bij elkaar te blijven. Er was geen groen, alleen maar grauw, zwart, vuilnis en overal lamlendige, lege mannen, vrouwen en kinderen aan de crack. Zoveel kinderen, maar geen leven, alleen doffe ellende. Hier is niemand veilig. Door nauwe straatjes, vochtige en stinkende houten muren, bezochten we een ‘huisje’ van een gezin. Een huisje mag je het niet noemen. Alles vochtig, twee kamers voor negen mensen. Hygiëne bestaat er niet. Geen omgeving waar je kinderen wilt laten opgroeien en geen plek waar kinderen de verleiding van het straatleven makkelijk kunnen weerstaan. Voor dit huisje wordt door REMER gelukkig een nieuw dak geregeld. ‘s Avonds gingen we broodjes en limonade uitdelen. Ook hier word je stil van. De kinderen leven onder een viaduct. Allemaal verslaafd aan lijm en terpentine. Een zwanger meisje van amper 14 jaar en twee kleine knulletjes van nog geen 7 jaar! Veel kleine kinderen. In een kring houden we de handen vast en gaan met elkaar zingen. ‘Mijn hart is goed’. Ontroerend en mooi. We hopen dat deze kinderen ooit kiezen om van de straat te gaan. Als ze daar voor kiezen, wat heel moeilijk is omdat ze daarmee de vrijheid en hun vrienden achterlaten, dan zijn dat in onze ogen ‘helden’. Cora Smits & Marlies van Veen

10/15

Nieuwsbrief jaargang 23, nr. 90: april 2009

Resultaten van het professionaliseringstraject voor REMER Vorig jaar hebben REMER en ‘Help mij leven’ gezamenlijk besloten dat het nodig was om te kijken hoe de organisatie en werkwijze van REMER verder verbeterd kunnen worden. Al 20 jaar doet REMER goed werk op straat en in de opvanghuizen, lost problemen op waar het mogelijk is en geeft alle aandacht aan de kinderen. Daardoor was er niet altijd even veel tijd om na te denken over dingen als personeelsbeleid, fondsenwerving en organisatiestructuur. In een organisatie van twee, drie, vijf of zelfs tien mensen is dat misschien ook niet echt nodig, maar voor REMER werd een volgende stap in de ontwikkeling noodzakelijk omdat de organisatie inmiddels tientallen medewerkers en elf opvanghuizen op vijf locaties heeft. Wij hebben Frans van Kranen gevraagd om REMER te ondersteunen bij de gewenste professionalisering, door een analyse te maken van de huidige situatie en te onderzoeken op welke manier veranderingen kunnen leiden tot een ook in de toekomst goed functionerend REMER. Frans heeft zeer veel ervaring in het Braziliaanse kinderwerk en woont zelf ook in Brazilië. Hij heeft de administratie van REMER onderzocht, is meegelopen met het werk en heeft talloze gesprekken gevoerd met medewerkers, oud-medewerkers, kinderbescherming en andere externe partijen. Hieronder volgen de belangrijkste resultaten.

Observaties: REMER werkt van oudsher vanuit een ‘groot hart’, maar tegenwoordig is meer nodig Medewerkers van REMER zijn allemaal enorm gemotiveerd, zowel in Minas Gerais als in Rio de Janeiro. Van de jongste kracht (1 maand in dienst) tot de oudste kracht (ongeveer 14 jaar bij REMER betrokken (Robert en Janine Smits niet meegeteld) straalt de liefde voor het werk af en de bewondering voor de bezieling van oprichter Robert Smits. De liefdevolle aandacht voor kinderen, de toewijding, het altijd een sprankje hoop zien, het geduld, het ‘nooit opgeven’ worden onder meer genoemd als antwoord op de vraag hoe REMER zich onderscheidt van andere organisaties. Iedere gesprekspartner is van mening dat REMER heel belangrijk werk verricht, werk dat nog even noodzakelijk is als 20 jaar geleden toen REMER werd opgericht. Wel is de afgelopen jaren veel veranderd in het profiel van de kinderen die REMER opvangt en begeleidt. Dit geldt zowel voor de kinderen die REMER op straat begeleidt als ook voor de kinderen die in de opvanghuizen van REMER wonen. Op straat in Rio snoven de kinderen in het verleden vooral lijm, terwijl het overgrote deel tegenwoordig verslaafd is aan crack. Het begeleiden van dit soort kinderen stelt heel bijzondere eisen aan de opvang en begeleiding. Daarnaast is het toewijzingsbeleid van de Braziliaanse kinderrechters in eerste instantie gericht op terugplaatsing bij de ouders, ook waar dit naar het oordeel van Remer onverantwoord is. Doorplaatsen van de ‘eigen opvang’ uit Rio naar Pequeri is een stuk lastiger geworden, mede omdat Pequeri in een andere staat ligt (Minas Gerais). Een groter aantal kinderen dan voorheen in de opvanghuizen in Minas zijn geen straatkinderen uit Rio, maar slachtoffers van extreme armoede, mishandeling, misbruik en/of verwaarlozing. Overigens geldt de liefde van Remer natuurlijk ook onverkort voor deze kinderen. Vanwege de verslavingsproblematiek is het werken met kinderen in Rio veel moeilijker en zwaarder dan in het verleden. De menskracht die REMER ter bechikking heeft voor het werken met deze problematiek is ontoereikend en creëert een continu gevoel van overbelasting. Ook in Minas wordt het werk als zeer veeleisend ervaren vanwege de zware werklast (25 dagen per maand aaneengesloten werken), de niettoereikende opleiding (vaak slechts basisonderwijs), de geïsoleerde ligging van de Sítio en de grote sociale controle. REMER is inmiddels wel bezig om zowel de werklast te verlagen als het opleidingsniveau te verhogen van de sociale moeders. Het viel Frans op dat binnen REMER systematische vastlegging over de operationele aktiviteiten summier is. Er worden nauwelijks schriftelijke werkplannen, verslagen en evaluaties gemaakt. De rijkdom aan ervaringen die de afgelopen 20 jaar is opgedaan, de moeilijkheden, leerpunten, successen etc. vinden

Stichting ‘Help mij leven’ helpt Braziliaanse straatkinderen bij hun dagelijkse strijd om het bestaan.

11/15

niet hun weg naar het ‘papier’ en worden daarom niet breed gedeeld en gemakkelijk vergeten. Het ontbreken van analyses en evaluaties maakt het moeilijk om gefundeerd het beleid bij te stellen. De financiële informatie is daarom lastig te relateren aan de operationele activiteiten en levert op dat punt te weinig stuurinformatie. Veel plannen lijken bij REMER ad-hoc te worden gemaakt, wat de flexibiliteit van de organisatie groot maakt maar de bestuurbaarheid en overzichtelijkheid van het werk bemoeilijkt. Bij de medewerkers bestaat onzekerheid over in welke richting REMER zich moet ontwikkelen. De waan van de dag en de fysieke en daardoor ook emotionele ‘afstand’ tussen de teams in Rio de Janeiro en Minas Gerais, maakt het voor de meeste medewerkers moeilijk om ‘groot te denken’, te ‘durven dromen’ over de toekomst voor REMER. Voor de meeste mensen is er in eerste instantie het lage plafond van gebrek aan geld, een dreiging die het werk bij REMER constant lijkt te beheersen. ‘Proberen te handhaven wat er nu is’, lijkt de maximale wens. Slechts oprichter/coördinator Robert lijkt niet door deze vrees te worden belemmerd, en lijkt altijd nieuwe uitdagingen voor REMER te zien. Toch blijken ook de andere medewerkers na doorvragen en het loslaten van de ‘gebrek-aan-geld-dreiging’ boordevol ideeën te zitten over nieuwe uitdagingen voor REMER. REMER is lange tijd heel naar binnen gericht geweest. Alle energie is altijd 100% gericht geweest op het bijstaan van de kinderen, zo bleef er weinig ruimte over om zich ook te richten op deelname aan de diverse raden en andere overleggen die strijden voor beleidsverandering. Hierin is recent wel een duidelijke verandering ingezet van actieve participatie in externe activiteiten. De PR van REMER lijkt geconcentreerd in één of twee personen en staat redelijk los van het werk van de rest van het team. Daarnaast lijkt de PR en fondsenwerving met name gericht te zijn op het aanboren van financieringsbronnen op de korte termijn.

Aanbevelingen: gezamenlijk de strategie bepalen, meer verslaglegging, betere sollicatieprocedures en meer PR Strategie en werkplanning Het is belangrijk op korte termijn een strategische planningsbijeenkomst te organiseren met deelname van alle medewerkers van REMER. Tijdens deze bijeenkomst kunnen missie en doelstellingen van REMER worden besproken. De resultaten van de strategische planning dienen vertaald te worden in een algemeen meer-jarenplan (twee of drie jaar) en specifieke deelprojecten. Op hun beurt moeten die weer dienen als leidraad voor het te ontwikkelen werk gedurende het jaar. Het werkplan is geen keurslijf, maar wel een belangrijke leidraad, die de noodzaak van tussentijdse extra projecten gedurende het jaar zal verminderen. Verslaglegging Het is belangrijk dat er een continue monitoring plaatsvindt van de geplande activiteiten en dat jaarlijks een kwalitatief jaarverslag wordt opgesteld, dat wordt besproken en geanalyseerd door de volledige staf. Daarnaast zou periodiek (bijvoorbeeld elke 3 jaar) een externe evaluatie moeten plaatsvinden. In algemene zin moet worden gewerkt aan het ontwikkelen van een ‘schrijfcultuur’ binnen REMER, met regelmatige schriftelijke, kwalitatieve (en niet alleen kwantitatieve) verslagen die binnen de afdelingen circuleren. Belangrijke afspraken moeten schriftelijk worden vastgelegd. De schat aan ervaring en gegevens die REMER heeft moeten worden gesystematiseerd. Sollicitatieprocedures Vrijwel alle huidige medewerkers zijn via-via bij REMER binnengekomen. Het is belangrijk sollicitatieprocedures te formaliseren en ook extern te werven. Identificering met de missie en doelstellingen van REMER is een vereiste, maar zeker ook de benodigde ervaring voor de betreffende vacature. Minimaal zou voor elke functie een schriftelijk profiel moeten worden opgesteld, waaraan kandidaten worden getoetst. Mogelijk dienen voor sommige functies (bijvoorbeeld voor de functie van ‘sociale ouder’) de functie-eisen te worden opgeschroefd.

12/15

Nieuwsbrief jaargang 23, nr. 90: april 2009

PR en fondsenwerving REMER moet zich sterker naar buiten profileren. Met al haar praktische kennis, ervaring en ideeën over de straatkinderenproblematiek zou REMER een belangrijk aanspreekpunt moeten zijn voor alle instanties op het gebied van jeugd en voor de media. Dit is belangrijk om het beleid te kunnen beïnvloeden (REMER is niet gelukkig met verschillende beleidswijzigingen ‘van bovenaf’ en heeft soms een duidelijk ‘andere stem’) en ook om PR/fondsenwervings-redenen (resultaten op midden- en lange termijn). Om dit te bereiken moeten alle ervaren medewerkers van REMER worden ingezet in de PR van de organisatie. In een PR-plan kan worden vastgelegd hoe dit vorm krijgt.

Het vervolg: REMER verder op weg Binnen REMER zijn de conclusies en aanbevelingen van Frans enthousiast ontvangen. Robert en de medewerkers herkennen de problemen en de noodzaak om veranderingen door te voeren. De aanbevelingen worden breed gedragen in de organisatie en worden ook uitgevoerd. Rond deze tijd wordt er een meerdaagse bijeenkomst met de medewerkers gepland om samen de strategie en plannen voor de toekomst vast te stellen. Daarnaast wordt nu al veel meer gebruik gemaakt van werkplannen en is de sollicatieprocedure sterk aangepast. Frans van Kranen zal de implementatie van de aanbevelingen nog korte tijd begeleiden.

Standpunt van het Bestuur van Help Mij Leven Als bestuur hopen wij dat REMER dankzij dit initiatief met hernieuwde kracht de toekomst tegemoet gaat en nog talloze straatkinderen de helpende hand kan bieden. Wij denken in ieder geval dat er met het onderzoek en de aanbevelingen een grote stap voorwaarts is gemaakt. Ten eerste is en wordt door het onderzoek van Frans binnen REMER als organisatie breed gesproken over de eigen strategie en manier van werken. Dit leidt direct tot concrete verbeteringen! Daarnaast denkt men nu binnen REMER gezamenlijk na over de veranderingen die nodig zijn om het werk onder de straatkinderen op een zo goed mogelijke manier te blijven voortzetten. Voor hulpverleners die zo intensief met de kinderen bezig zijn is het een hele opgave om over de eigen werkwijze te reflecteren. Daar zijn ‘vreemde ogen’ voor nodig. Daarom willen wij Impulsis* en Stichting De Vondelbrug bedanken, die het werk van Frans financieel mogelijk hebben gemaakt. Daarmee hebben zij tegelijkertijd duidelijk laten zien te geloven in de kracht en mogelijkheden van REMER. Ook wij zijn daarvan overtuigd en zullen REMER van harte blijven ondersteunen met de vervolgstappen die nog gaan komen. Namens het bestuur, Marco Kalverda *Impulsis is het loket voor particuliere initiatieven in ontwikkelingssamenwerking van Edukans, ICCO en Kerk in Actie.

Stichting ‘Help mij leven’ helpt Braziliaanse straatkinderen bij hun dagelijkse strijd om het bestaan.

13/15

Atelier Obrigado voor al uw cadeaus! Op 1 februari is ‘Atelier Obrigado’ opgericht, met als doel de straatkinderen in Brazilië te helpen door verkoop van allerlei artikelen. De initiatiefnemers Marlies van Veen, Gerry Bakker en Cora Smits schrijven: ‘Natuurlijk kan iedereen geld doneren aan ‘Help mij leven’, maar wij willen dat helpen ook op een andere manier kan. De stichting Help mij leven verkoopt geregeld al producten zoals glazen, kaarsen, verjaardagskalenders, t-shirts enz. Atelier Obrigado wil dit uitbreiden met zelfgemaakte producten, gemaakt met materiaal voornamelijk uit Brazilië. Wij maken sleutelhangers, kaarten, sieraden, kussens, prikborden van stof, lampen, schilderijtjes, enz. En we verkopen heel veel nieuwe en tweedehands spulletjes: van kinderstoeltjes tot servies, van schoenen tot kinderboeken, van vazen tot zeepjes. De artikelen zijn zeer divers, van hoge kwaliteit en niet duur. Alles wat wij verkopen staat op de hyves van Atelier Obrigado. Binnen 1 week hadden we al 126 leden op hyves, maar we hopen dat dat er nog veel meer worden. Aanmelden is gratis. Op de hyves staat ook onze agenda: waar u ons vindt op een markt in het land. Binnenkort hopen we ook te kunnen beginnen met een winkel. Weet u een plek waar wij onze spullen kunnen verkopen (een winkelpandje of een markt), neemt u dan aub contact met ons op. Wij hopen dat de producten aanslaan en dat wij veel verkopen voor ‘Help mij leven’. Dus zoekt U een leuk cadeautje voor iemand of voor u zelf, kijk dan even op onze hyves.’ Atelier Obrigado ( bedankt !! ) Voor meer informatie, zie: http://atelierobrigado.hyves.nl

Verslag van een Werkvakantie in Brazilië In oktober is het eindelijk zover. We gaan zes weken aan het werk als vrijwilliger in Rio de Janeiro en op de Sítio in Pequeri. Deze keer we niet met een groep, maar samen en dat vind ik spannend! Na een vliegreis van 13 uur komen we zaterdag vroeg in de avond aan op het vliegveld van Rio de Janeiro. Het regent hard, zeg maar gerust: het plenst. We worden afgehaald door Liliane en haar man. Zij werkt als coördinatrice voor REMER in Rio. Ze brengen ons naar ons logeeradres in de Rua da America. Het huis waar we logeren ligt aan de rand van één van de vele sloppenwijken van Rio de Janeiro. De hele dag raast het verkeer door de drukke straat. ’s Maandags maken we kennis met de medewerkers van REMER. Sommigen van hen kennen we nog van eerdere werkvakanties, zoals Nando en Adriano, Katja en Thais, Pedro en Paulo. Het is een hartelijk weerzien. Katja en Thais, de onderwijzeressen van Pedra Lisa, nemen ons mee om het schooltje te bezoeken. Door de smalle steegjes van de favela komen we op de plek waar men in 2005 begonnen is met bijlessen te geven aan de kinderen. Met groot succes: er volgen nu ongeveer 110 kinderen bijles. Het stimuleert hen om de lagere school af te maken, want leren betekent toekomst. We genieten van de kinderen. Het gebouw ziet er zowel aan de buiten- als de binnenkant heel vrolijk uit. De muurschilderingen aan de buitenkant hebben we in 2007 met de Goudagroep gemaakt.

14/15

Nieuwsbrief jaargang 23, nr. 90: april 2009

Adriano laat ons Casa Betania zien. Hij vraagt aan Cees of er een dak gemaakt kan worden over het open stuk. Met die hevige regenbuien wordt alles nat. Cees belooft te overleggen met Robert en Celso. Dinsdagmiddag haalt Thiago ons op en brengt ons naar Pequeri. Na ruim drie uur rijden komen we in het donker aan op de Sítio. De volgende dag is het een hartelijk weerzien met alle volwassenen en kinderen met natuurlijk de echte Braziliaanse embrasso’s (omhelzingen) . Er is veel werk aan de huizen die er staan. Achterstallig onderhoud. Het echte kluswerk doet Cees en ik ga werken in de keuken, waar iedere dag voor ongeveer vijftig mensen gekookt wordt. ’s Middags doe ik kinderwerk. Met de kinderen van de Sitio ga ik tekenen, knippen en plakken, kralen rijgen of spelletjes doen. Vooral het kralen rijgen vinden de kinderen prachtig . En met Cees willen ze tikkertje spelen. Ze roepen dan :”Cees tikkie”. We genieten van de kinderen, hoewel ze niet altijd gemakkelijk zijn. Vooral de jongens zijn helemaal gebiologeerd door het gereedschap van Cees. Als hij het even neerlegt hebben zij het alweer te pakken. Terwijl hij een fietsje repareert hebben ze een andere fiets weer gesloopt. Bij het kinderwerk is er nogal eens onenigheid. Het soms onberekenbare gedrag van de kinderen heeft denk ik te maken met hun achtergrond. Straatkinderen en kinderen uit ontwrichte gezinnen hebben veel te maken gehad met geweld. Tussendoor gaan wij nog twee dagen naar Rio de Janeiro om een dak te maken op Casa Betania. Bij een temperatuur van +40 graden wordt er stevig doorgewerkt. Cees, Celso en Adriano krijgen het voor elkaar om in twee dagen de open ruimte te dichten met een golfplatendak . Zo, nu kan het regenen zonder dat de boel nat wordt. De sloppenwijk ziet er troosteloos uit. Naast de ingang van Casa Betania ligt een meisje op straat , onder een deken te slapen. Als je dan weer terug komt in Pequeri heb je het gevoel of je van de hel in de hemel komt en voel je ook hoe belangrijk het werk van REMER en Help mij leven is. De dag vóór ons vertrek naar Rio nemen we afscheid van de bewoners van de Sítio. Adriana, de coördinatrice heeft een grote taart besteld, waar alle kinderen een stukje van krijgen. De kinderen hebben tekeningen gemaakt en bedankbriefjes en ze komen ons knuffelen. Wat zullen we hen en zij ons missen. De laatste drie dagen van ons verblijf in Brazilië zijn we weer in Rio de Janeiro. ’s Morgens gaan we mee met de straatwerkers naar een plaats waar de crackgebruikers eten en drinken krijgen. Wat we te zien krijgen is niet te beschrijven. Jonge kinderen, zwaar verslaafd, bijna allemaal ziek en heel erg vermagerd. Kinderen die hun kind-zijn hebben verloren. Voor deze kinderen wil Robert een nieuw project beginnen om zo te proberen hen uit deze ellende te halen. In de middag bezoeken we de sloppenwijk Jacarézinho. Drugscriminelen rijden op motoren door de wijk en intimideren de mensen. Ze hebben bijna allemaal wapens. Maar er hangen ook slingers in de smalle straatjes en er zijn winkeltjes. Het is de bedoeling dat er in deze wijk, net als in Pedra Lisa, een school geopend wordt zodat de kinderen gestimuleerd worden om te leren. Tot slot gaan we naar een vuilnisbelt waar zich talrijke kinderen en jongvolwassenen ophouden, zwaar verslaafd aan de crack. Harde muziek , veel mensen en gewapende jongens die langs de kant staan met dozen vol met pakjes crack die zij voor vijf reaal ( 2 euro ) aan de man brengen. Het is bijna niet te geloven wat ik daar zie. Het is beangstigend. Als de politie hier een inval doet kun je geen kant uit. Ik bid en besef dat het voor ons maar een momentopname is, maar voor de kinderen die hier leven een realiteit. Ik probeer mijzelf voor te stellen hoe het is te moeten leven in een situatie waarin je je leven niet zeker bent. Als we zaterdag weer in het vliegtuig stappen hebben we de beelden van de dag ervoor nog scherp op ons netvlies staan. Maar ook de blije en vrolijke kinderen op de Sitio nemen we mee in onze herinnering. We weten het zeker: We komen weer terug. We zullen onszelf blijven inzetten voor deze kinderen. Cees en Jopie Koop

Stichting ‘Help mij leven’ helpt Braziliaanse straatkinderen bij hun dagelijkse strijd om het bestaan.

15/15

Contact

Informatie en adresgegevens

Bestuur ‘Help mij leven’

Secretariaat

Mw. C.M. Oostenbrink- Pronk (voorzitter) Mw. S.M. Korthorst- van Uffelen (secretaris) Dhr. V. van Haeren (penningmeester) Dhr. A.A. Golja Dhr. A.P. van der Eijk Dhr. M.B. Kalverda Dhr. A.J. van Asten

Postbus 155 2665 ZK Bleiswijk Telefoon: 010-2260116 E - m a i l : [email protected]

Giften

Coördinatie vrijwilligers

t.n.v. Stichting ‘Help mij leven’

Mw. G. Bakker Mosstraat 32 2802 KW Gouda Telefoon: 0182-520174 E - m a i l : [email protected]

Rabobank Postbank

10.76.14.642 404.56.41

Postadres REMER

Sítio Shalom Estrada Pequeri-Bicas km2 cep. 36.610-000 Pequeri (MG) Brazilië

16/15

Website: www.helpmijleven.org

© Copyright 2009. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, Internet of welke andere wijze dan ook, zonder uitdrukkelijke toestemming van stichting ‘Help mij leven’.

Nieuwsbrief jaargang 23, nr. 90: april 2009

Gemakkelijk geld overmaken Graag maken wij u attent op de mogelijkheid om periodiek een vast bedrag naar de stichting over te maken. Het voordeel daarvan is dat u er geen omkijken meer naar heeft. Met de onderstaande machtiging kunt u aangeven op welk bedrag Robert en zijn medewerkers maandelijks kunnen rekenen. Robert, de medewerkers en de kinderen doet u daar een groot plezier mee! Als vaste donateur van stichting ‘Help mij leven’ ontvangt u (indien u daar prijs op stelt) vier keer per jaar onze nieuwsbrief. Ook blijft u via onze website op de hoogte van de actuele ontwikkelingen in Brazilië. Wilt u het werk onder de straatkinderen van Rio de Janeiro structureel ondersteunen, vul dan de machtiging onderaan deze pagina in en stuur die naar het secretariaat van de stichting. U kunt uw betaling uiteraard altijd stopzetten wanneer u dat wenst: een briefje aan het secretariaat is voldoende.

Wat kunnen wij doen met uw steun? € 5,-

Een maandvoorraad kleurpotloden

€ 40,- Een maandvoorraad medicijnen voor het straatwerk

€ 10,-

Kleurboeken voor het straatwerk

€ 90,- Een maand brood met beleg uitdelen op straat

€ 37,-

Een maand lang drinken uitdelen op straat

€ 460

Een maandsalaris van een straatwerker

Afschrijvingen Maandincasso: Kwartaalincasso: Halfjaarincasso:



Rond de 30e van de maand 30 maart, 30 juni, 30 september en 30 december 30 juni en 30 december

Sturen aan: stichting ‘Help mij leven’ - Postbus 155 - 2665 ZK - Bleiswijk

Ik ondersteun het werk in Brazilië met een financiële bijdrage, daarom stuur ik de onderstaande machtiging op. Ik ontvang ieder kwartaal de nieuwsbrief van stichting ‘Help mij leven’.

Ondergetekende,

Naam en voorletters

________________________________________________

Adres Postcode & woonplaats

________________________________________________

(Email-adres)

________________________________________________

Bankrekeningnummer

________________________________________________

Postbanknummer

________________________________________________

________________________________________________

verleent hiermee tot wederopzegging machtiging aan stichting ‘Help mij leven’ om € ______ (euro) eenmalig/per maand/kwartaal/jaar* van zijn/haar* bovenvermelde rekening af te schrijven. De nieuwsbrief ontvang ik graag per post/digitaal* Datum: _________________________ *) Doorhalen wat niet van toepassing is

Handtekening: _____________________________

DRUKWERK

www.helpmijleven.org

Onjuist geadresseerd? Wilt u dan onderstaande gegevens invullen en de omslag van deze nieuwsbrief retourneren naar het onderstaande adres? 

Verhuisd, adres onbekend



Verhuisd, nieuwe/juiste adresgegevens:



Naam: _______________________________________________



Adres: _______________________________________________



Postcode & woonplaats: ___________________________________

Bedankt!

Stichting ‘Help mij leven’ - Postbus 155 - 2665 ZK - Bleiswijk