Help ik ben geslaagd, wat nu?
Thijs van der Heijden
• Kwetsbare doelgroep. • Extra verantwoordelijkheid. • Welke extra vaardigheden zijn nodig om de kansen te vergroten? • Niet alleen studievaardigheden, ook sociale vaardigheden.
Extra verantwoordelijkheid
Onze oud-leerlingen hebben moeite zich te handhaven in het hoger onderwijs.
‘Van Pi-man naar student’
Film van: Tijdcode Producties. Te verkrijgen via www.autisme.nl.
Vraag
In hoeverre kunnen we op Pleinschool Helder leerlingen tijdens hun middelbare schoolopleiding beter voorbereiden op de overstap van het voortgezet naar het hoger onderwijs?
Onderzoek TWEE DELEN: 1. Literatuuronderzoek. 2. Praktijkonderzoek.
Literatuuronderzoek • ASS. • Theorieën over levensloop. • Overstap van school naar vervolgopleiding of werk. - Op school voorbereiden op overstap. - School. - (Begeleid) zelfstandig wonen. - Werk. - Studeren met ASS.
ASS • Kwalitatieve beperking in het sociale contact. • Kwalitatieve beperking in de (verbale en non-verbale) communicatie. • Kwalitatieve beperking in het verbeeldingsvermogen. • Theory of Mind. • Centrale Coherentie. • Executieve Functies.
Theorieën over levensloop • De levenslooptheorie van Erikson.
• De levenslooptheorie van Bühler. • De levenslooptheorie van Sansone en Berg.
De overstap van school naar vervolgopleiding of werk.
Op de middelbare school voorbereiden op de overstap •School. •(Begeleid) zelfstandig wonen. •Werk. •Studeren met ASS.
Fragment Ivo
Praktijkonderzoek • • • •
Leerlingen. Oud-leerlingen. Ouders. Collega’s.
Leerlingen
“In hoeverre denken de leerlingen over de benodigde vaardigheden te beschikken, om een succesvolle overstap van het voortgezet onderwijs naar het hoger onderwijs te maken?”
Leerlingen • • • • • • •
Schriftelijke presentatievaardigheden. Mondelinge presentatievaardigheden. Planningsvaardigheden. Zelfstandig leren. Zelfdiscipline. Samenwerken in groepsopdrachten Reflecteren op de wijze waarop je in groepsopdrachten werkt. • Informatie verwerken. • Kennis toepassen.
Leerlingen • Zijn over het algemeen van mening, dat ze in voldoende mate beschikken over de vaardigheden die nodig zijn om een succesvolle overstap van het voortgezet onderwijs naar het hoger onderwijs te maken.
• Daarnaast behoefte aan meer aandacht voor samenwerken, reflecteren en plannen.
Fragment Ivo
Oud-leerlingen “Welke vaardigheden, die oud-leerlingen bij ons op school hebben geleerd, konden ze goed gebruiken in het hoger onderwijs?” en “Welke vaardigheden hebben oud-leerlingen van onze school niet of onvoldoende bij ons geleerd, die ze wel nodig hadden in het hoger onderwijs?”
Oud-leerlingen • Vinden dat op Helder aan het merendeel van de vaardigheden voldoende aandacht wordt besteed. • Het zou beter kunnen op het gebied van planning, zelfdiscipline, informatie verwerken en het presenteren van kennis, zowel mondeling als schriftelijk.
Opmerkingen oud-leerlingen • “Hbo is naar mijn mening zeer moeilijk te vergelijken met de havo. De zelfstandigheid die vereist word is van een heel ander niveau. Het is vooral heel moeilijk om alles te overzien en alle opdrachten in te schatten. Dit zorgt voor de meeste complicaties”. • “Ik vond het lastig om zelf structuur aan te brengen in mijn studie. Ik vond het moeilijk om mezelf te dwingen om aan opdrachten te werken. Verder vond ik het moeilijk om in te schatten of ik wel of niet voldoende geleerd had voor een toets of tentamen”.
Fragment Ivo
Fragment Ivo
Ouders
“Welke vaardigheden denken ouders, dat hun kinderen nodig hebben, om een succesvolle overstap van het voortgezet onderwijs naar het hoger onderwijs te maken?”
Ouders • Zicht op eigen kunnen ontwikkelen. • Een (nieuw) netwerk onderhouden/opbouwen. • Zelfstandigheid (bijv. zelfstandig reizen of een eigen huishouden voeren). • Loopbaanoriëntatie/verwachtingen nieuwe opleiding. • Voorbereiden op een nieuwe leefomgeving.
Ouders • Extra aandacht besteden aan planningsvaardigheden, zelfstandig leren en informatie verwerken. • In iets mindere mate aandacht voor samenwerken en mondelinge presentatievaardigheden. • Erkennen de belang laatste vijf vaardigheden op de lijst, maar geven ook duidelijk aan, dat ze vinden dat het aanleren van deze vaardigheden niet de taak van school is.
Opmerkingen ouders • “Andere punten vinden wij als ouders dat ze die vooral thuis moeten leren”. • “Sommige vaardigheden zijn wel zeer belangrijk, maar ook de taak van de ouders”.
• “Zelfstandigheid en voorbereiden nieuwe leefomgeving lijkt me eerder taak voor ouders dan school”.
Collega’s “Welke vaardigheden denken de leraren, dat de leerlingen nodig hebben, om een succesvolle overstap van het voortgezet onderwijs naar het hoger onderwijs te maken.”
Collega’s • Het reflecteren op eigen handelen moet structureel ingebouwd worden.
• Hetzelfde geldt voor werken aan verschillende vormen van zelfstandigheid. • Voor samenwerken geldt dat in mindere mate.
Opmerkingen collega’s • “Formuleren van leerdoelen.” • “Reflecteren op eigen competenties.” • “Leren om zelf instanties, hoogleraren, hulpverleners te benaderen en hulp vragen wanneer hulp nodig is.”
Conclusies I • Leren plannen, samenwerken, zicht op eigen kunnen ontwikkelen en zelfstandig worden. • Collega’s en ouders geven aan loopbaanoriëntatie niet belangrijk te vinden, maar literatuur heel duidelijk: goed zicht op toekomst en bijbehorend plan is van cruciaal belang. • Leerlingen helpen plannen, maar hierin ook zelfstandig laten zijn. Een spanningsveld: • Want verschillende vormen zelfstandigheid ook belangrijk. • Balans tussen vastpakken en loslaten.
Conclusies II • Reflecteren op eigen handelen en kunnen. • Leren een (nieuw) netwerk onderhouden of opbouwen. • Bepaalde mate van zelfstandigheid ontwikkelen die hoort bij het studeren en zich voorbereiden op een nieuwe leefomgeving. • Domein ouders/school niet strikt scheiden. • Ouders, school en hulpverlening intensief samenwerken. • Waken voor afhankelijk opstellen jongere met ASS. • Onderdeel plan: school, ouders en hulpverlening trekken zich, waar dat kan, terug uit de begeleiding.
Aanbevelingen I • Inventariseer de negen vaardigheden: doorlopende leerlijnen. • Bewustwording van belang SLOB. • Oriënterende stage in bovenbouw. • Welke studies beter niet. • Kleinschalige vervolgopleiding. • In sommige gevallen eerst MBO.
Aanbevelingen II • Samenwerking met hoger onderwijs: - Studieloopbaanbegeleiders, zorgcoördinatoren en auti-coaches uit hoger onderwijs uitnodigen. • Studenten met ASS die het goed doen op een hogeschool uitnodigen. • Jongere en ouders zelf contact zoeken met hogeschool. • ASS aangeven op hogeschool. • Vorm van Studiehuis invoeren.
Tot besluit
• • • • • • • •
Slimste regio ter wereld 2011. Leren in Eindhoven 2030. Brainport. Onderzoek Universiteit Cambridge. Onderzoek thuiszitters met ASS. Artikel wegkapen talent. Passend onderwijs. De kinderen zelf!
ALLE TALENT TELT!
