Help, ik ben bestuurder

“Help, ik ben bestuurder” Aansprakelijkheid van bestuurders

Ine Schockaert 24 april 2014

Minerv ast raat 5 • 19 30 ZAV EN TEM • T +32 ( 0) 2 275 00 75 • F +32 ( 0) 2 275 00 70 • w w w .cont rast -l aw .be

Inleiding

Faillissementen 12000 11500 11000 10500 10000 9500 9000 8500 8000 7500 7000 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Faillissementen

Inleiding

Burgerrechtelijke aansprakelijkheidgronden Algemeen – Art. 527 W. Venn.: gewone bestuursfout

– Art. 1382 B.W.: schending algemene zorgvuldigheidsnorm – Art. 528 W. Venn.: schending W. Venn. / statuten Bijzonder – Art. 530 § 1 W. Venn.: kennelijk grove fout (faillissement) – Art. 530 § 2 W. Venn.: RSZ (faillissement) – Art. 442quater WIB en art. 93 undecies WBTW: bedrijfsvoorheffing & BTW

Inleiding

• Intern: verhouding vennootschap - bestuurder – Vennootschapsvordering (actio mandati) – Minderheidsvordering

• Extern: verhouding derden - bestuurder – Individuele aandeelhouder? – Derde-medecontractant? – SE’s van de vennootschap (na faillissement)?

• Curator

Gewone bestuursfout

Gewone bestuursfout “De bestuurders, leden van het directiecomité en dagelijks bestuurders zijn overeenkomstig het gemeen recht verantwoordelijk voor de vervulling van de hun opgedragen taak en aansprakelijk voor de tekortkomingen in hun bestuur.”

(Art. 527 W. Venn.)

Gewone bestuursfout

• Criterium: belang van de vennootschap - normaal zorgvuldige en voorzichtige bestuurder – Middelen- vs. resultaatsverbintenis – Appreciatiemarge - marginale toetsing – Bezoldigd of niet: niet in rekening gebracht  Art. 1992, lid 2 B.W.

• Intern: actio mandati / minderheidsvordering

• Curator

Gewone bestuursfout

Grond

Wie?

Intern / Extern? Criterium

Art. 527 W. Venn. (Art. 262 (BVBA) en art. 408 lid 1 W. Venn. (CVBA))

Bestuurders, directiecomité, dag. bestuurders, vaste vert.

Intern + curator

Gewone bestuursfout

Gewone bestuursfout

• Enkele voorbeelden: – – – – –

Onvoldoende toezicht op een gedelegeerde Kredieten toestaan zonder afdoende zekerheden te eisen Veelvuldige afwezigheid vergaderingen RvB Niet-betaling bepaalde schuldeisers Nastreven eigen belang bestuurder (Kh. Charleroi 17 september 2004) – Contracteren aan manifest ongunstige voorwaarden voor de vennootschap – Contracteren met een niet-geregistreerde aannemer – Nalaten het nodige te doen voor de inning van schuldvorderingen

Schending algemene zorgvuldigheidsnorm

Schending algemene zorgvuldigheidsnorm “Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden” (Art. 1382 B.W.)


• Criterium: goede huisvader – normaal zorgvuldige en voorzichtige bestuurder – Gelijkaardige appreciatie als bij gewone bestuursfout (marginale toetsing)

• De facto beperkt toepassingsgebied – Intern (vennootschap / curator): samenloopleer – Extern (derden): quasi-immuniteit van de uitvoeringsagent

• Voornamelijk relevant bij strafrechtelijk gesanctioneerde fouten


Grond

Wie?


Art. 1382 B.W.

Bestuurders, Intern + extern + directiecomité, curator dag. bestuurder, vaste vert., feitelijk bestuurder



• Enkele voorbeelden : – – – –

Niet-betaling loon of eindejaarspremie Laattijdige aangifte van het faillissement Niet doorstorten bedrijfsvoorheffing / BTW Het kennelijk onredelijk voorzetten van een verlieslatende onderneming – Contracteren met een derde terwijl bestuurder reeds met zekerheid weet dat het faillissement van de vennootschap zeer nabij is en dat deze nooit de aangegane schuld zou kunnen betalen (Gent, 13 februari 2012)

Schending W. Venn. / statuten

Schending W. Venn. / statuten “De bestuurders zijn, hetzij jegens de vennootschap, hetzij jegens derden, hoofdelijk aansprakelijk voor alle schade die het gevolg is van overtreding van de bepalingen van dit wetboek of van de statuten van de vennootschap. Het eerste lid is eveneens van toepassing op de leden van het directiecomité.” (Art. 528, lid 1 en 2 W. Venn.)


• Schending van W. Venn. / statuten = objectief criterium • Collectieve, hoofdelijke aansprakelijkheid • Uitzondering: “Wat overtredingen betreft waaraan zij geen deel hebben gehad, worden de bestuurders en de leden van het directiecomité slechts ontheven van de aansprakelijkheid bepaald in het eerste en tweede lid indien hun geen schuld kan worden verweten en zij die overtredingen, naar gelang van het geval, hebben aangeklaagd op de eerste algemene vergadering [bestuurders] of op de eerstkomende zitting van de raad van bestuur [directiecomité] nadat zij er

kennis van hebben gekregen.” (Art. 528, lid 3 W. Venn.)


Grond

Wie?


Art. 528 W. Venn. (art. 263 (BVBA) en 408 lid 2 en 3 W. Venn. (CVBA))

Bestuurders, directiecomité, vaste vert.

Intern + extern + curator

Schending van de Venn. W of statuten (tenzij uitzondering van toepassing)


• Enkele voorbeelden : – Niet- of laattijdige neerlegging jaarrekeningen (Kh. Gent 4 april 2011) – Miskenning statutair doel – Niet-naleving alarmbelprocedure (Bergen 22 maart 2010) – Fouten in de jaarrekening

Burgerrechtelijke aansprakelijkheidgronden Algemeen – Art. 527 W. Venn.: gewone bestuursfout

– Art. 1382 B.W.: schending algemene zorgvuldigheidsnorm – Art. 528 W. Venn.: schending W. Venn. / statuten Bijzonder – Art. 530 § 1 W. Venn.: kennelijk grove fout (faillissement) – Art. 530 § 2 W. Venn.: RSZ (faillissement) – Art. 442quater WIB en art. 93 undecies WBTW: bedrijfsvoorheffing & BTW

Kennelijk grove fout (faillissement)

Kennelijk grove fout (faillissement) “Indien bij faillissement van de vennootschap de schulden de baten overtreffen, kunnen bestuurders of gewezen bestuurders, alsmede alle andere personen die ten aanzien van de zaken van de vennootschap werkelijke bestuursbevoegdheid hebben gehad, persoonlijk en al dan niet hoofdelijk aansprakelijk worden verklaard voor het geheel of een deel van de schulden van de vennootschap tot het beloop van het tekort, indien komt vast te staan dat een door hen begane, kennelijk grove fout heeft bijgedragen tot het faillissement.” (Art. 530 § 1 lid 1 W. Venn.)


• Wie kan de vordering instellen? Curator + benadeelde SE’s • Criterium: kennelijk grove fout bijgedragen tot het faillissement – Fout (of combinatie van fouten) die redelijk zorgvuldige en voorzichtige bestuurder niet zou hebben gepleegd + strijdig met de essentiële regels van het vennootschapsleven

– “Kennelijk”  zwaar lijkend in de ogen van elke redelijke bestuurder – Bijgedragen tot faillissement ≠ enige oorzaak faillissement

• Aansprakelijkheid (persoonlijk, mogelijk hoofdelijk) voor geheel / deel schulden tot beloop van tekort – individuele beoordeling


Grond

Wie?


Art. 530 § 1 W. Venn. (art. 265 § 1 (BVBA) en 409 § 1 (CVBA) W. Venn.)

Bestuurders, Curator + extern directiecomité, (SE’s) vaste vert., feitelijk bestuurder



• Voorbeeld: iedere vorm van ernstige fiscale fraude, al dan niet georganiseerd (Art. 530 § 1, lid 3 W. Venn.) • Voorbeeld: Gent 6 september 2010 – Vennootschap voortgezet met ernstige verlieslatende activiteiten, zonder de nodige maatregelen te nemen tot herstel financiële toestand

– Vermenging met privé rekening bestuurder – Onrealistische en ontoereikende herstructureringsplannen – Alarmbelprocedure werd niet nageleefd – Nadat de vennootschap beslissing genomen om de handelsactiviteiten te stoppen, nog anderhalf jaar gewacht om boeken neer te leggen

RSZ

RSZ (faillissement) • Art. 530 § 2 (NV), 265 § 2 (BVBA) en 409 § 2 (CVBA) W. Venn.

• Persoonlijke, mogelijk hoofdelijke aansprakelijkheid na faillissement voor geheel of deel verschuldigde sociale bijdragen • Criterium: – Ofwel grove fout aan basis faillissement  kennelijk grove fout bijgedragen tot faillissement? – Ofwel onweerlegbaar vermoeden: betrokkenheid bij ten minste 2

faillissementen […] in de loop van 5 jaar voorafgaand aan faillissement

RSZ

Grond

Wie?

Art. 530 § 2 W. Bestuurders, vaste Venn. (RSZ) vert., feitelijk (art. 265 § 2 bestuurder (BVBA) en 409 § 2 (CVBA) W. Venn.)


Extern (RSZ) + curator

Grove fout aan basis faillissement (+ onweerlegbaar vermoeden)

Fiscale schulden

Bedrijfsvoorheffing / BTW • Art. 442quater WIB en art. 93undecies WBTW • Hoofdelijke AH indien tekortkoming betaling te wijten aan fout in de zin van art. 1382 B.W. • Wie? In principe bestuurders belast met dagelijkse leiding (in

rechte/in feite) • Weerlegbaar vermoeden: – Niet-betaling van 2 vervallen schulden binnen 1 jaar / 3 vervallen schulden

binnen 1 jaar – Uitz: financiële moeilijkheden die aanleiding hebben gegeven tot het openen van een procedure van gerechtelijk akkoord, faillissement,…

Fiscale schulden

Grond

Wie?


Art. 442quater WIB en art. 93undecies WBTW (bedrijfsvoorheffing & BTW)

Personen in feite of in rechte belast met dagelijkse leiding – evt. andere bestuurders

Extern (fiscus)

Niet betaling te wijten aan fout in de zin van art. 1382 (+ weerlegbaar vermoeden)

Einde bestuurdersaansprakelijkheid

Einde bestuurdersaansprakelijkheid • Kwijting • Verjaring • P.m. vrijwaring & verzekering

Terugblik aansprakelijkheidsgronden

Grond

Wie?

Intern / Extern?

Criterium

Art. 527 W. Venn. (Art. 262 en art. 408 lid 1 W. Venn.)

(Gewezen) bestuurders, directiecomité, dag. bestuurders, vaste vert.,

Intern / curator

Gewone bestuursfout

Art. 1382 B.W.

(Gewezen) bestuurders, directiecomité, dag. bestuurder, vaste vert., feitelijk bestuurder

Intern / extern / curator


Art. 528 W. Venn. (art. 263 en 408 lid 2 en 3 W. Venn.)

(Gewezen) bestuurders, directiecomité, vaste vert.

Intern / extern / curator

Schending van W. Venn. of statuten

Art. 530 § 1 W. Venn. (art. 265 § 1 en 409 § 1 W. Venn.)

(Gewezen) bestuurders, directiecomité, vaste vert., feitelijk bestuurder

Curator / extern (SE’s)


Art. 530 § 2 W. Venn. (RSZ) ( art. 265 § 2 en 409 § 2 W. Venn.)

(Gewezen) bestuurders, vaste vert., feitelijk bestuurder

Extern (RSZ) / curator

Grove fout aan basis faillissement (+ onweerlegbaar vermoeden)

Art. 442quater WIB en art. 93undecies WBTW (bedrijfsvoorheffing & BTW))

Personen in feite of in rechte belast met dagelijkse leiding – evt. andere bestuurders

Extern (fiscus)

Niet betaling te wijten aan fout in de zin van art. 1382 (+ weerlegbaar vermoeden)

Alg.

Bijz.

M inerv ast raat 5 • 19 30 ZAV EN TEM • T +32 ( 0) 2 275 00 75 • F +32 ( 0) 2 275 00 70 • w w w .co nt rast -l aw .be

Help, ik ben bestuurder

Recommend Documents