Healthy Ageing: van wenselijkheid naar werkelijkheid Symposium Centre of Expertise Healthy Ageing 13 november 2014, Hanzehogeschool Groningen -
Henk Nies, Raad van Bestuur Vilans Vrije Universiteit, Zonnehuis Leerstoel, Organisatie en beleid van zorg
Inhoud presentatie • • • • •
Vragen Slecht nieuws Goed nieuws Anders denken over gezondheid Anders denken over ouderen in de samenleving • De agenda naar een nieuwe werkelijkheid
Vraag Wordt de ouderenzorg het probleem van de toekomst? • Staan: ja • Zitten: nee
Vraag Gaat het goed met onze gezondheid? • Zitten: nee • Staan: ja
Hoe oud wilt u worden? > 60 jaar > 70 jaar > 80 jaar > 90 jaar > 100 jaar > 110 jaar onsterfelijk
Het slechte nieuws • Het wordt heel duur als we zo doorgaan! Percentage langdurige zorg van BBP (OECD, 2011)
Nederland Zweden Noorwegen België Duitsland
2007 3.4 3.5 2.2 1.5 0.9
2050 8.2 5.5 4.5 2.9 2.3
Het slechte nieuws • Het wordt heel duur als we zo doorgaan! • Kwaliteit is een probleem, met of zonder bezuinigingen
Het slechte nieuws • Het wordt heel duur als we zo doorgaan! • Kwaliteit is al lang een probleem, met of zonder bezuinigingen • Tekort aan personeel, te veel beroepen Technologie? Mantelzorg? Vrijwilligers?
Het goede nieuws • We leven langer Levensverwachting
2004
2014
Verschil in jaren
Verschil in dagen p.j.
Bij geboorte Mannen
76,9
79,6
+2,7
+99
Vrouwen
81,4
83,1
+1,7
+62
Mannen
16,6
18,6
+2,0
+73
Vrouwen
20,3
21,5
+2,1
+44
Op 65 jaar
Het goede nieuws • We leven langer • En met meer gezonde jaren Levensverwachting Zonder beperkingen
Ervaren goed
Met beperkingen
Ervaren minder goed
2009-2012
2030
Verschil jr.
Mannen
71,0
75,6
+4,6
Vrouwen
69,6
73,9
+4,3
Mannen
64,4
63,0
+2,4
Vrouwen
67,7
65,1
+2,1
Mannen
7,9
6,9
-1,0
Vrouwen
13,2
11,3
-1,9
Mannen
14,5
14,8
+0,3
Vrouwen
19,8
20,1
+0,3
Het goede nieuws • We leven langer • We met meer gezonde jaren • Met veel participatie en vrijwilligers
Vrijwilligers • • • • • • • • •
450.000 vrijwilligers in de zorg 250.000 bij vrijwilligersorganisaties 100.000 in verzorgings- en verpleeghuizen 50.000 in gehandicaptenzorg 30.000 in geestelijke gezondheidszorg 20.000 in ziekenhuizen 30.000 bij MEE organisaties 30.000 in andere projecten Economische waarde voor de zorg: ca. kwart miljard Euro per jaar
Het goede nieuws • • • •
We leven langer We met meer gezonde jaren Met veel participatie en vrijwilligers Met veel mantelzorg
Mantelzorg: aan wie? • Hulp aan (schoon)ouders (ruim 1 miljoen in 2008). • Bijna één op de drie mantelzorgers partner of kind (750.000). • Van mantelzorgers van 55+ is 10% vriend(in) en 9% buurman/vrouw. • Eén op de acht mantelzorgers geeft hulp aan een persoon die in een verzorgings- of verpleeghuis verblijft. • Inzet mantelzorg vertegenwoordigt een waarde van € 7 miljard p.j.
Het denken over ziek, gezond en zorg verandert en moet veranderen • ‘De gezondheidszorg is zo goed, dat straks iedereen ziek is’ • ‘Gezondheidszorg is ziektezorg’ • ‘Het vraagstuk is zo groot dat we het kleinschalig moeten oplossen’
WHO definitie van gezondheid (1948) Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijk gebreken.
Nieuw concept van gezondheid (Huber et al., 2011)
“Gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven” -
Veerkracht Zelfmanagement Levensbreed In levensloop en omgeving
Paradigma shift: Dimensies van gezondheid (Huber et al., 2013)
• • • • • •
Lichaamsfuncties Mentale functies en beleving Spirituele dimensie Kwaliteit van leven Sociaal maatschappelijke participatie Dagelijks functioneren
Welke inzet rendeert het meest? Plaatje van gfesprek
Zetten we de middelen goed in?
The Aging Enterprice (Estes, 1979) • Het dominantie beeld is dat: – – – –
Ouder worden een probleem is! Een bijzonder probleem is segregatie Een medisch probleem is dat we medisch moeten oplossen Een probleem dat veel kost: kostenpost voor de samenleving
– Beeld is maatschappelijk en cultureel bepaald, niet objectief
• Het komt van: – Mythen en boodschappen van media, opinieleiders en wetenschappers – Manier waarop de samenleving met ouderen omgaat via inkomensbeleid, werkgelegenheid, pensioen, gezondheidszorg
• Het is hardnekkig: iedereen lijkt er belang bij te hebben! Vormt de systeemwereld de leefwereld?
de echte problemen in de zorg buiten de zorg oplossen
De veranderopgave is niet alleen van de overheid!
Tussenconclusie • We lossen zorgproblemen op vanaf de achterkant: de zwaarste problemen het eerst en professioneel • We kijken naar een deel van de vragen • De zorg is reactief, niet pro-actief • We hakken vragen van mensen in mootjes en specialiseren • De zorg is naar binnen gekeerd • Waar je voor betaalt, daar krijg je veel van • (van Montfort, 2011)
Eigen kracht?De agenda
Van cliënt naar professional 4. Formele netwerken 3. Samenleving/wijk 2. Informele netwerken 1. Cliënt en -systeem
CLIËNT
De agenda • Van licht naar zwaar, van cliënt naar professional • Brede kijk op gezondheid
Bron: Machteld Huber
De agenda • Van licht naar zwaar, van cliënt naar professional • Brede kijk op gezondheid • Van reactief naar proactief
Van reactief naar proactief
De agenda • Van licht naar zwaar, van cliënt naar professional • Brede kijk op gezondheid • Van reactief naar proactief • Integreren, decentraliseren, standaardiseren
Integratie en decentralisatie (Valentijn et al., 2013)
Integreren en standaardiseren • Eenheid van taal over disciplines • Effectiviteit van interventies • Eenheid in kennis: zorgstandaarden, richtlijnen, protocollen • Samen interprofessioneel werken ontwikkelen • Innoveren en implementeren
De agenda • Van licht naar zwaar, van cliënt naar professional • Brede kijk op gezondheid • Van reactief naar proactief • Integreren, combineren en decentraliseren • Andere financieringsmodellen
Dank voor uw aandacht Henk Nies 030-7892308
[email protected] www.vilans.nl
