Handleiding voor managers bij het Pedagogisch logboek
weten kijken volgen doen
Inleiding
Het pedagogisch beleid van je organisatie is de basis voor het gewenst pedagogisch handelen van je medewerkers. In het beleid staat o.a. beschreven hoe jouw organisatie om wil gaan met de vier wettelijke opvoedingsdoelen: • • • •
het bieden van emotionele veiligheid het bevorderen van de persoonlijke competentie het bevorderen van de sociale competentie, en het overbrengen van normen en waarden.
Vaak is de wijze van omgaan met de opvoedingsdoelen gekoppeld aan een bepaalde pedagogische visie. De bedoeling is dat pedagogisch medewerkers deze ten uitvoering brengen in de dagelijkse kinderopvangpraktijk. Het pedagogisch beleid geeft hen de richtlijnen daarvoor. Toch is het in de praktijk brengen van het pedagogisch beleid niet eenvoudig. Hiervoor hebben pedagogisch medewerkers een aantal interactievaardigheden nodig. Het Pedagogisch logboek “Weten, Kijken, Volgen, Doen” kan helpen bij het bewust inzetten van de benodigde interactievaardigheden. Daarnaast heb je als manager met het logboek een prachtig instrument in handen om het pedagogisch proces te ondersteunen, te volgen en te begeleiden.
Pedagogisch logboek “Weten, Kijken, Volgen, Doen”
Het logboek is bedoeld om het pedagogisch bewustzijn van je team(s) te vergroten en om hen handvatten aan te reiken om hun pedagogisch handelen te verbeteren. Het gaat uit van de vier wettelijke opvoedingsdoelen die ook in het beleid van je organisatie staan. Daarnaast wordt er aandacht besteed aan de interactievaardigheden die nodig zijn om de opvoedingsdoelen te kunnen realiseren. De achtergronden hiervan worden beschreven in het hoofdstuk “Weten” van het logboek. In het hoofdstuk “Kijken” komen de ontwikkelingsstappen die kinderen kunnen maken naar voren. In het hoofdstuk “Volgen” beschrijven je medewerkers dagelijks hoe zij bewust een activiteit met een kind of een groep kinderen uitvoeren, gekoppeld aan het opvoedingsdoel/ de
opvoedingsdoelen en de interactievaardigheden die zij hierbij ingezet hebben. Hun inspiratie kunnen ze halen uit het hoofdstuk “Doen”. Zoals in de inleiding gezegd heb je met het totale Pedagogisch logboek een prachtiginstrument in handen om het pedagogisch proces te volgen en hierop te sturen. De eerste twee hoofdstukken “Weten en Kijken” kunnen gebruikt worden als zelfstudie voor pedagogisch medewerkers maar geadviseerd wordt de stof te behandelen tijdens teamvergaderingen of trainingen. Op die manier kan het pedagogisch beleid van de organisatie er goed bij betrokken worden. In het laatste hoofdstuk “Doen” kun je als organisatie zelf ook nog activiteiten toevoegen waaraan gewerkt dient te worden. Bijvoorbeeld activiteiten die passen bij de pedagogische jaardoelen die gesteld worden in een pedagogisch werkplan. Een format hiervoor is te vinden op de website van Radius Nederland, www.radiusnederland.nl
Implementatie
In de volgende paragrafen lees je hoe je het Pedagogisch logboek effectief kunt implementeren en hoe je de bijbehorende dvd hierbij kunt inzetten. Voor de implementatie van het Pedagogisch logboek werken we met de PDCA-cyclus. Deze bestaat uit vier stappen: Plan, Do, Check en Act. Deze cyclus ligt ook ten grondslag aan veel kwaliteitssystemen in de kinderopvang. Het zorgt ervoor dat een instrument levend en goed werkend blijft.
1. Plan:
Het welslagen van het Pedagogisch logboek is afhankelijk van een goede introductie en een enthousiaste leidinggevende en organisatie. Het is daarom van belang het goed voor te bereiden. Kijk daarom eerst zelf naar de DVD en neem het boek door. Maak een plan wanneer en hoe je de introductie vorm geeft. Een teamvergadering of studiedag kan een goed moment zijn. Zijn de termen “opvoedingsdoelen en interactievaardigheden” bekend? Dan is het mogelijk om de DVD te laten zien en een gesprek aan te gaan met de medewerkers over de meerwaarde van het logboek. Deze meerwaarde is beschreven in o.a. de inleiding van het boek zelf. Op de DVD wordt door een pedagogisch medewerker uitgelegd hoe zij het logboek in de dagelijkse situatie gebruikt en wat zij als toegevoegde waarde ervaart.
Zijn de termen “opvoedingsdoelen en interactievaardigheden” nog niet bekend dan is het handig het hoofdstuk “Weten”erbij te pakken en dit op een toegankelijke manier te behandelen. Hoe enthousiaster je pedagogisch medewerkers bij aanvang zijn over het Pedagogisch logboek, hoe groter de kans dat ze het logboek ook zullen omarmen. Bedenk daarom goed van te voren hoe je pedagogisch beleid aansluit bij het logboek. Haal bij de introductie het pedagogisch beleid erbij en laat zien dat hier de vier opvoedingsdoelen ook genoemd worden en dat de activiteiten uit het hoofdstuk ”Doen” aansluiten bij de visie van de organisatie. Gebruik eventueel de mogelijkheid om de activiteiten aan te vullen met die zaken die je graag wilt terugzien door gebruik te maken van het format wat je kunt halen van de website www.radiusnederland.nl
Voordat medewerkers aan de slag gaan met het logboek is het handig de ouders te informeren. Dit kan via een ouderavond of nieuwsbrief zodat zij op de hoogte zijn dat het boek er ligt en dat ze het eventueel kunnen inzien. Hiermee geef je ouders aan dat de pedagogisch medewerkers bewust werken aan de begeleiding van de ontwikkeling van hun kinderen.
2. Do:
In deze fase gaan de medewerkers het Pedagogisch logboek gebruiken. Houdt het enthousiasme bij jezelf en de medewerkers levend. Maak complimenten als je ziet dat medewerkers het boek gebruiken. Vraag naar de ervaringen tijdens teamvergaderingen. Zorg dat het pedagogisch handelen en de ervaringen met de interactievaardigheden een plaats in nemen in het teamoverleg. In deze fase komt het neer op je leiderschapskwaliteit om je medewerkers te motiveren.
3. Check:
Uit de besprekingen bij de teamoverleggen komen mogelijk al aandachtspunten of successen. Ook op de werkvloer zie je mogelijk veranderingen. Je ziet dat medewerkers mogelijk bewuster gaan werken of meer invoelend bezig zijn. Lees regelmatig eens een Pedagogisch logboek door en vraag ook tijdens functioneringsgesprekken naar het omgaan met het logboek. Ligt het proces stil? Kijk waar het aan ligt. Wat is er nodig om het weer op gang te brengen?
4. Act:
Tijdens punt 3 Check heb je een analyse gemaakt van de voortgang. Hebben medewerkers gewerkt aan het gewenst pedagogisch handelen, worden hier woorden aan gegeven via het logboek en gesprekken met ouders? Indien de vorderingen in het pedagogisch handelen achterblijven, dien je na te gaan of er verbetertrajecten nodig zijn, bijvoorbeeld in de vorm van themabijeenkomsten, intervisiebijeenkomsten of inspirerende trainingen. Organiseer deze.
Vraag medewerkers eens of zij zelf activiteiten willen aanvullen in het hoofdstuk “Doen”. Attendeer de anderen hierop en vraag of zij de activiteit uit willen proberen. Wij wensen je succes met de implementatie van het Pedagogisch logboek! Als er nadere vragen zijn kun je ons benaderen via email
[email protected] Tonneke Rottier (inhoudelijk directeur Radius Nederland) Mariët Crama (onderwijskundige Radius Nederland)
Deze handleiding - bestaande uit een boekje en dvd – is bestemd voor managers die hun medewerkers gaan aansturen bij het gebruik van het Pedagogisch logboek “Weten, kijken, volgen, doen”. Het boekje geeft managers tips voor de implementatie van het Pedagogisch logboek en de begeleiding die zij hierbij kunnen geven. De dvd bevat uitleg over het gebruik van het Pedagogisch logboek in de kinderopvangpraktijk aan de hand van beelden opgenomen in Kinderdagverblijf Lindeloot (SKAR) en Kinderdagverblijf 2Krekels (2Samen). Deze beelden kunnen getoond worden bij de introductie van het Pedagogisch logboek aan pedagogisch medewerkers.
weten kijken volgen doen
De ontwikkeling van zowel de handleiding als het Pedagogisch logboek is een initiatief van Radius Nederland, opleidings- en trainingsorganisatie in de kinderopvang. De producten zijn tot stand gekomen met financiele ondersteuning van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Wij danken hierbij iedereen die bijgedragen heeft aan het tot stand komen van de voor u liggende handleiding waarbij in het bijzonder de medewerkers van Kinderopvang Lindeloot (SKAR) en Kinderdagverblijf 2Krekels (2Samen).
