Zaken doen in de zorg. een handleiding voor het mkb

Zaken doen in de zorg een handleiding voor het mkb

CURA-B wil het mkb op zinvolle wijze in contact brengen met dienstverleners in de gezondheidszorg en de maatschappelijke zorg en wil daarnaast lokale bureaus, bedrijven en zorgverleners helpen bij het ontwikkelen van bedrijfsmodellen die afgestemd zijn op een effectieve, geïntegreerde gezondheidszorg. 2

CURA-B

3

1.3 Innovatie in de gezondheidszorg in Nederland

Content Inleiding7

Hoofdstuk 1 – De context schetsen 1.1 De context schetsen

1.3.1 Organisatiestructuur

32

1.3.2 Financiële structuur

34

1.3.3 Zorgverlening

35

1.3.4 Toekomstige problemen in maatschappelijke zorg en gezondheidszorg

37

1.3.5 Ondersteunende technologie in Nederland

37

1.3.6 Lijst met belangrijkste contactpersonen

39

9 10

1.4 Innovatie in de gezondheidszorg in België

42

1.1.1 Innovatie in de gezondheidszorg in het VK

10


42


10


44


12

1.4.3 Zorgverlening

45

1.1.4 Zorgverlening

14


46


16

1.4.5 Ondersteunende technologie in België

46

1.1.6 Ondersteunende technologie in het VK

16

1.4.6 De financiering van innovaties

47


18


48

1.2 Innovatie in de g ezondheidszorg in Frankrijk

4

32

19

Hoofdstuk 2 – Begrijpen wat de uitdagingen zijn

49


19

2.1 Begrijpen wat de u itdagingen zijn

50


22

2.2 Methodologie

51

1.2.3 Zorgverlening

24

2.3 Inzichten mkb

52


25

2.4 Inzichten zorgverleners

57

1.2.5 Ondersteunende technologie in Frankrijk

26

2.5 Advies van zorgverleners aan het mkb

61


28

2.6 Advies van het mkb aan zorgverleners

63

2.7 Op naar een nieuw ‘ecosysteem’ van innovatie?

65

2.8 Meer informatie

66

CURA-B

5

Hoofdstuk 3 – De kloof overbruggen

67

3.1 De kloof overbruggen

68

3.2 Workshops voor b elanghebbenden

69

3.3 Aanbevelingen van belanghebbenden voor het mkb

71

3.4 Ideeën vormgeven

74

3.5 De CURA-B-pilots

77

Hoofdstuk 4 – Nieuwe benaderingen in praktijk b rengen 78 4.1 Nieuwe benaderingen in p raktijk brengen

79

4.2 Een nieuw ‘ecosysteem’ van innovatie

80

4.2.1 Cocreatie

80

4.2.2 De gouden driehoek

81

Inleiding “Noodzaak is de moeder van innovatie. Nu Europa geconfronteerd wordt met slinkende budgetten voor gezondheidszorg en een snel vergrijzende bevolking, zijn radicale veranderingen nodig om de gezondheidszorg betaalbaar te houden. Nieuwe technologieën, innovatieve benaderingen en bedrijfsmodellen worden in een steeds sneller tempo ontwikkeld.” www.cura-b.eu

Doel en doelgroep van dit handboek Dit handboek is ontwikkeld om kleine en middelgrote bedrijven te ondersteunen bij het verbeteren van hun activiteiten in de zorgsector. Het is een hulpmiddel voor bedrijven die al actief zijn in de wereld van de gezondheidszorg of die dit beogen. In het handboek wordt geïllustreerd hoe u met nieuwe bedrijfsmodellen bestaande barrières kunt slechten en succesvolle oplossingen kunt ontwikkelen voor de inkoop, ontwikkeling en implementatie van innovatieve diensten waarbij hulpmiddelen voor

4.3 Conclusies van de CURA-B-pilots

82

4.3.1 Behoefte aan een gemeenschappelijk doel

82

4.3.2 Gelijkwaardige status en gedeelde cultuur

83

4.3.3 Behoefte aan transparantie

83

4.3.4 Cocreatie in alle stadia

83

4.3.5 De toegevoegde waarde van netwerken

83

4.3.6 Behoefte aan een systeemintegrator

85

4.4 Vervolgstappen

86

4.5 Verklarende woordenlijst

87

4.6 CURA-B-partners per regio

88

mensen met een beperking (AT = ‘Assistive Technology’) (ook wel ‘telehealth’, ‘telemedicine’ of ‘telecare’ genoemd) een belangrijke rol spelen.

De rol van CURA-B Nu gezondheidszorgsystemen steeds meer onder druk vanuit de markt komen te staan, is CURA-B opgericht om de spelers in deze branche meer inzicht te bieden in de systemen voor gezondheidszorg en maatschappelijke zorg in de vier landen die bij het project betrokken zijn. De organisatie wil bedrijven op zinvolle wijze in contact brengen met dienstverleners in de gezondheidszorg en de maatschappelijke zorg en wil daarnaast lokale bureaus, bedrijven en zorgverleners helpen bij het ontwikkelen van bedrijfsmodellen die afgestemd zijn op een effectieve, geïntegreerde gezondheidszorg.

Ga voor meer informatie naar www.cura-b.eu

Technische hulpmiddelen Technische hulpmiddelen zijn essentieel voor de zelfredzaamheid van patiënten; daarom moeten kleine en middelgrote bedrijven die producten of diensten leveren op het gebied van therapie, revalidatie, of deelname aan het sociale verkeer absoluut blijven innoveren. Het bestaande bedrijfsmodel is tijdrovend, zeer bureaucratisch en vraagt om middelen die kleine en middelgrote bedrijven vaak niet hebben. Dit heeft geleid tot een aantoonbaar gebrek aan motivatie/innovatie.

6

CURA-B

7

Er is behoefte aan radicale veranderingen om het gezondheidszorgsysteem van Europa efficiënt en betaalbaar te houden in een tijd waarin de budgetten voor de gezondheidszorg krimpen en de bevolking in snel tempo vergrijst.

Meer kansen creëren voor het mkb Bedrijven moeten te werk gaan zonder zich te laten beperken door willekeurige beperkingen en complexe bedrijfsprocessen. Het hier geformuleerde advies is bedoeld om met behulp van alternatieve bedrijfsmodellen de economische activiteit rondom de gezondheidszorg op lokaal niveau te stimuleren en zo het mkb meer kansen te bieden.

Dit handboek heeft tot doel bedrijven uit het mkb in staat te stellen hun producten sneller op de markt te brengen, dienstverleners betere en goedkopere producten te leveren en de kwaliteit van de zorg aan patiënten te verbeteren. Het is gebaseerd op drie jaar uitgebreid onderzoek onder belanghebbenden en negen pilotprojecten, uitgevoerd door CURA-B.

Hoofdstuk 1 – de context schetsen Een overzicht van de vier gezondheidszorgsystemen en de financiële structuur in België, Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk.

Hoofdstuk 2 – begrijpen wat de uitdagingen zijn

Hoofdstuk 1 De context schetsen

Uitkomsten van onderzoek onder kleine en middelgrote bedrijven en zorgverleners waaruit blijkt welke uitdagingen er liggen op de markt van de gezondheidszorg en de maatschappelijke zorg.

Hoofdstuk 3 – de kloof overbruggen Inzichten, opgedaan tijdens workshops voor belanghebbenden, over manieren om de kloof te overbruggen en inleiding op de CURA-B-pilotprojecten.

Hoofdstuk 4 – nieuwe benaderingen in praktijk brengen Ervaringen met de pilotprojecten en nieuwe bedrijfsmodellen ‘innovatie-ecosystemen’.

8

CURA-B

9

1.1 De context schetsen

Overzicht van het gezondheidszorgsysteem in Engeland, 2013

Parlement (Select committees, Public Account Committee, NAO)

Nationale regering (ministerie van Financiën, Cabinet Office)

Ministerie van Volksgezondheid

Een overzicht van de vier gezondheidszorgsystemen en de financiële structuur in België, Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk.

1.1.1 Innovatie in de gezondheidszorg in het VK Een schets van de context

Een overzicht van het systeem voor gezondheidszorg en maatschappelijke zorg in Engeland.

Zelfstandige bestuursorganen Monitor

NICE

CQC

National Health Watch

NHS England

Public Health England

4 regionale kantoren

353 lokale instanties 150 maatschappelijke instanties

Inclusief informatie over zorg op afstand en overheidsinstanties die kleine en middelgrote ondernemingen kunnen helpen hun activiteiten uit te breiden en te groeien.

27 lokale teams


Gezondheidsen welzijnsraden

De verantwoordelijkheid voor de openbare gezondheidszorg ligt bij de minister van gezondheid (Secretary of State for Health), die verantwoording schuldig is aan het parlement

Local Health Watch

211 Clinical Commissioning Groups (CCG’s)

van het Verenigd Koninkrijk. Het ministerie van volksgezondheid is als centraal overheidsorgaan verantwoordelijk voor het beleid van de NHS (nationale gezondheidsdienst), volksgezondheid, maatschappelijke zorg en aanverwante gebieden.1

Gespecialiseerde diensten

Huisartsen, tandartsen, apothekers etc.

NHS Trusts ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg, ambulances etc.

Commissioning Support Units

Onafhan kelijke zorgverleners

Zorgverleners uit de publieke sector

Onafhan kelijke zorgverleners

Opmerking: doorgetrokken lijnen geven contractuele of bestuurlijke relaties aan; onderbroken lijnen geven relaties op het gebied van regelgeving aan Het ministerie van volksgezondheid werkt samen met de NHS, plaatselijke overheden, andere ministeries en met de particuliere en vrijwillige sector vanuit het besef dat zaken als onderwijs, werkgelegenheid, economische status, transport, milieu en huisvesting invloed hebben op de volksgezondheid. De NHS werkt volgens statuten, waarin aan patiënten een aantal rechten worden toegekend.2 1 www.dh.gov.uk 2 www.nhs.uk/choiceintheNHS/Rightsandpledges/NHSConstitution/Pages/Overview.aspx

10

CURA-B

11

Geldstromen in het Engelse gezondheidszorgsysteem, 2010

Ministerie van Financiën

Vennootschaps belasting, indirecte belastingen, heffingen, onroerendgoedbelasting

trusts’ (uitvoeringsorganisaties voor eerstelijnsgezondheidszorg) op het gebied van de eerstelijnsgezondheidszorg overgenomen, naast een aantal landelijke taken die voorheen onder het ministerie van volksgezondheid vielen.3 Op plaatselijk niveau kopen clinical commissioning groups (klinische inkoopgroepen) diensten voor patiënten in, terwijl plaatselijke raden een nieuwe rol hebben bij het bevorderen van de volksgezondheid. Plaatselijke organisaties werken samen in gezondheidsen welzijnsraden en de Healthwatch-organisatie biedt patiënten en plaatselijke gemeenschappen een krachtige stem.

werd opgericht, biedt iedereen die “doorgaans” in Engeland woont preventieve gezondheidszorg, eerstelijnsgezondheidszorg en ziekenhuiszorg.

Training

Bedrijven Risicogewogen premies

Lokale maatschappelijke instanties

Primary care trusts Algemene financiering, bijdragen voor aanvullende prestaties, QOF-bijdragen

Maatschappelijke zorg

R&D

Directe belasting incl. werkgevers- en werknemersbijdragen & indirecte belastingen, heffingen

Zorg voor kinderen

Centraal bestuur Vergoeding voor prestatie

Bijdragen op basis van activiteiten

Bijdragen in de kosten

Vergoeding Vergoeding voor prestatie voor prestatie

Particuliere zorgverzekering

1.1.3 Financiële structuur De gezondheidszorg in Engeland is grotendeels gratis toegankelijk. De NHS, die in 1948

Ministerie van Volksgezondheid

Algemene budgetten

Sinds april 2013 heeft de Engelse NHS veel van de taken van de voormalige ‘primary care

Subsidies voor lokale overheden

Afspraken

Premies op basis van historisch gebruik

Eigen bijdragen

Onafhan kelijke ziekenhuizen

Salaris Adviseurs

Meer dan 12% van de bevolking heeft een particuliere ziektekostenverzekering, die voornamelijk toegang biedt tot spoedeisende optionele zorg in de particuliere sector. Bevolking

Foundation trusts

NHS trusts

Salaris Verpleegkundigen

Huisartsen

Apothekers

Salaris Overig personeel

Medicijnen die zonder recept verkrijgbaar zijn en vergoedingen voor medicijnen op recept

Het Engelse systeem voor geestelijke gezondheidszorg is een mix van eerstelijnsgezondheidszorg, extramurale zorg en gespecialiseerde intramurale zorg.

Primary care trusts were abolished in March 2013 and replaced with Clinical Commissioning Groups.

Het volgende diagram geeft een overzicht van de financiering van de verschillende sectoren in de gezondheidszorg in het VK. Opmerkingen: De ‘primary care trusts’ zijn in maart 2013 opgeheven en vervangen door de ‘clinical commissioning groups’.4 3 www.england.nhs.uk 4 Primary care trusts were abolished in March 2013 and replaced with Clinical Commissioning Groups.

12

CURA-B

13

1.1.4 Zorgverlening Ook de door een aantal andere organisaties verstrekte eerstelijnsgezondheidszorg wordt door de NHS gefinancierd: De particuliere sector is steeds meer betrokken bij het verlenen van door de NHS gefinancierde zorg en verstrekt daarnaast ook bepaalde vormen van particulier gefinancierde zorg. Naast artsen behoren praktijkverpleegkundigen, regionale verpleegkundigen, verloskundigen, wijkverpleegkundigen en andere gezondheidsprofessionals tot de belangrijkste verstrekkers van eerstelijnsgezondheidszorg.

Ziekenhuiszorg Tweede- en derdelijnszorg wordt voornamelijk in ziekenhuizen verleend door gespecialiseerde artsen en gezondheidsprofessionals. Het grootste deel van deze zorg wordt door de publieke sector gefinancierd, hoewel het aandeel van de particuliere sector niet te verwaarlozen valt.

Thuiszorg Op veel plekken wordt thuiszorg gemeenschappelijk door de NHS en plaatselijke overheden aangeboden als een geïntegreerde vorm van gezondheidszorg, bedoeld om mensen in staat te stellen zelfstandig te wonen en hen te helpen succesvol naar huis terug te keren na een ziekenhuisopname.

Maatschappelijke zorg Er zijn in totaal 152 raden die de verantwoordelijkheid dragen voor de maatschappelijke zorg voor volwassenen. In de loop der tijd is het zwaartepunt in de langdurige zorg verschoven van intramurale (of institutionele) zorg naar zorg in de woonomgeving van de patiënt. De zorgverlening is verschoven van de publieke sector naar organisaties uit de private en vrijwillige sector.

Hulp om thuis te wonen Maatschappelijke zorg wordt verstrekt om mensen in staat te stellen onafhankelijk te blijven en zorg te dragen voor hun persoonlijke verzorging als ze ouder worden of langdurig invalide zijn.

Tehuizen voor intramurale zorg en verpleeghuiszorg Intramurale (persoonlijke) zorg of verpleeghuiszorg wordt verstrekt in verzorgingshuizen, verpleeghuizen of gecombineerde tehuizen die beide soorten zorg aanbieden – grotendeels in de privésector door vrijwillige of private organisaties.

Begeleid en beschermd wonen Tehuizen voor begeleid en beschermd wonen worden meestal gerund door sociale woning-

Maatschappelijke zorg wordt verstrekt om mensen in staat te s tellen onafhankelijk te b lijven en zorg te dragen voor hun persoonlijke verzorging als ze ouder worden of langdurig invalide zijn.

bouwverenigingen, waarbij de huur en servicekosten door de bewoners betaald worden, eventueel met een korting voor de minst vermogenden.

14

CURA-B

15


Financiering van zorg op afstand (telezorg)

Demografie - Engeland heeft een vergrijzende bevolking en de verwachting is dat 22,2%

In het VK is de gezondheidszorg die door de NHS geleverd wordt gratis op de plek van ver-

van de bewoners in 2031 65 jaar en ouder zal zijn.5

strekking; voor de patiënt vallen ook hulpmiddelen hieronder, maar binnen de NHS kunnen verschillende organisaties verantwoordelijk zijn voor de financiering van de zorg op afstand:

Toename van chronische aandoeningen – meer mensen leven langer met chronische

• ziekenhuizen voor patiënten die ziekenhuiszorg ontvangen

aandoeningen als diabetes en dementie.

• thuiszorgorganisaties voor kort durende telezorg ter ondersteuning van revalidatie of an-

Mantelzorg – ondersteuning voor mantelzorgers is essentieel. Nieuwe technologie kan

• huisartsen voor de ondersteuning van mensen met chronische aandoeningen

dere soorten therapie een belangrijke rol spelen om mantelzorgers in staat te stellen hun rol te vervullen.

Afspraken tussen opdrachtgevers en zorgverleners zullen in elke regio verschillend zijn. In bepaalde gevallen zullen cliënten hun eigen voorzieningen voor telezorg betalen, bijvoor-

Personalisatie – binnen de maatschappelijke zorg is een ontwikkeling gaande waarbij

beeld bloeddrukmeters die in gewone winkels kunnen worden gekocht.

kenen dat ze producten en ondersteuning buiten de traditionele zorgverleners om inkopen.

Financiering van verzorging op afstand

mensen financiële middelen ontvangen om zelf diensten in te kopen. Meer keus kan bete-

Bij de financiering van verzorging op afstand is er sprake van een gemengde economie. De Kosten – als gevolg van financiële druk zullen lokale overheden en opdrachtgevers in de

overheid verstrekt normaal gesproken informatie waarmee mensen zelf kunnen bepalen

zorg zoeken naar meer kosteneffectieve manieren van dienstverlening, waarbij ze de huidige

wat ze nodig hebben en informeert hen eveneens over de plaatsen waar ze de juiste ap-

leverancier met een breder aanbod aan dienstverleners zullen vergelijken om een betere

paratuur kunnen krijgen.

prijs-kwaliteitverhouding te bereiken. Veel mensen kopen hun eigen verzorging op afstand in. Andere krijgen een inventarisatie Hervormingen in de gezondheidszorg – de afgelopen twee jaar is de gezondheidszorg

van hun behoeften door de plaatselijke instelling voor maatschappelijke zorg en krijgen de

in het VK ingrijpend gereorganiseerd, waarbij zowel de financiering als de inkoop aanzienlijk

benodigde apparatuur rechtstreeks, of ze ontvangen een budget om de zorg op afstand

gewijzigd zijn met meer nadruk op inkoop op basis van klinische gegevens en het verbete-

zelf in te kopen. De hulp is inkomensafhankelijk en gebonden aan vermogens- en inko-

ren van de kwaliteit van de dienstverlening.

mensgrenzen.

Een van de belangrijkste aspecten van deze hervorming zal het gebruik van technische

Belangrijkste landelijke projecten op het gebied van telezorg

hulpmiddelen stimuleren, namelijk de verschuiving naar geïntegreerde diensten op het gebied van zorg en gezondheid, met betere resultaten voor de cliënten tot gevolg.

1.1.6 Ondersteunende technologie in het VK

3millionlives

Het ministerie van volksgezondheid gaat ervan uit dat ten minste drie miljoen mensen met chronische aandoeningen en/of behoefte aan maatschappelijke zorg baat kunnen hebben bij telezorg. Als deze efficiënt geïmplementeerd worden als onderdeel van een opnieuw

De gezondheidsen zorgsector streeft naar meer gebruik van technologie om het patiënten

ontworpen zorgsysteem, kan dit op de lange termijn de druk op de NHS-budgetten vermin-

en cliënten mogelijk te maken zo lang mogelijk thuis te blijven wonen. Exploitanten van

deren en de leefkwaliteit verbeteren doordat mensen beter voor zichzelf kunnen zorgen.

woonvoorzieningen zoeken ook naar manieren om technologie zo goed mogelijk in te zet-

Meer informatie op: www.3millionlives.co.uk

ten om de leefkwaliteit van hun bewoners te verhogen.

Delivering Assisted Living Lifestyles at Scale (DALLAS) In bepaalde gevallen zullen organisaties technologie aanbieden als onderdeel van hun

Het DALLAS-programma is ingegaan in juni 2011 en richt zich op een brede implementatie

dienstverlening aan klanten. Naar verwachting zal het aanbod aan apparaten via de retail-

van telezorg in het VK.

sector echter aanzienlijk toenemen, zodat mensen zelf de apparatuur kunnen kiezen om

www.innovateuk.org/content/competition/dallas-delivering-assisted-living-life-

hun leefkwaliteit te verhogen of contact te leggen met zorgverleners en familie.

styles-at-sc.ashx

5 Office of National Statistics www.statistics.gov.uk/hub/health-social-care/index.html

16

CURA-B

17

1.1.7 Lijst met belangrijkste contactpersonen Organisatie

Functies en verantwoordelijkheden

East of England NHS Collaborative Procurement Hub www.eoecph.nhs.uk

Dit regionale inkoopplatform biedt NHS-organisaties in Oost-Engeland strategische inkoopondersteuning, ervaring op het gebied van inkoop en leveringsketenbeheer en commerciële vaardigheden.

Finance East www.financeeast.com

Als fondsbeheerder voor het East of England Regional Growth Loan Scheme financiert Finance East leningen voor bestaande mkb-bedrijven die groeistrategieën willen realiseren.

Health Enterprise East www.hee.co.uk

Toonaangevend innovatieplatform van de NHS, dat diensten op het gebied van innovatiemanagement verleent aan meer dan 35 NHS-organisaties. Als onderdeel van de NHS adviseert HEE ook technologiebedrijven die het voornemen hebben om de markt van het VK te betreden.

National Institute for Health and Clinical Excellence (NICE) www.nice.org.uk

Onafhankelijke organisatie, op landelijk niveau verantwoordelijk voor de communicatie over het belang van een goede gezondheid en het voorkomen en behandelen van ziekten. NICE adviseert farmaceutische bedrijven en fabrikanten van medische apparatuur over producten die met hun procedure voor technologische beoordeling gekeurd kunnen worden.

Suffolk Chamber of Commerce www.suffolkchamber. co.uk

De kamer van koophandel van Suffolk is het grootste onafhankelijke private forum in het land en bekleedt als zodanig een ideale positie om de belangen van plaatselijke bedrijven te ondersteunen en te vertegenwoordigen.

Technology Strategy Board www.innovateuk.org

Het Technology Strategy Board (TSB) is het innovatiebureau van het VK. Het ondersteunt en financiert bedrijven bij het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten – en helpt ze deze dichter bij een marktintroductie te brengen.

Telecare Services Association www.telecare.org.uk

Telecare Services Association (TSA) is de brancheorganisatie voor telezorg en vormt het grootste branchespecifieke netwerk in Europa.

UKTI ukti.gov.uk

UK Trade & Investment (UKTI) is een Britse overheidsinstelling die samenwerkt met bedrijven uit het Verenigd Koninkrijk om hun succes op internationale markten te bevorderen en om het VK bij vooraanstaande buitenlandse bedrijven als internationale voorkeurspartner onder de aandacht te brengen.

1.2 Innovatie in de gezondheidszorg in Frankrijk Een schets van de context Een overzicht van het systeem voor gezondheidszorg en maatschappelijke zorg in Frankrijk. Inclusief informatie over zorg op afstand voor een vergrijzende bevolking en financiering voor innovatie om kleine en middelgrote ondernemingen te helpen hun activiteiten uit te breiden en te groeien.

1.2.1 Organisatiestructuur De gezondheidszorg in Frankrijk wordt gekenmerkt door een landelijk programma van sociale zorgverzekering, dat bijna geheel door de overheid wordt beheerd en door loonbelastingen en werkgevers- en werknemersbijdragen wordt gefinancierd. Om de almaar groeiende kosten van de gezondheidszorg het hoofd te bieden, zijn de afgelopen twintig jaar een aantal hervormingen doorgevoerd met als doel de uitgaven voor de sociale zorgverzekering onder controle te houden, de efficiëntie en de kwaliteit te verbeteren en tegelijkertijd de gezondheidsverschillen tussen regio’s en sociaal-economische groepen onderling te verminderen. De zeggenschap over het gezondheidszorgbeleid en de aansturing van het gezondheidszorgsysteem wordt gedeeld door: • De overheid: parlement, regering en verschillende ministeries • De sociale zorgverzekering • In mindere mate de lokale overheden, met name op regionaal niveau De zorg wordt verstrekt door de volgende partijen: private artsen die per geleverde dienst worden vergoed, private ziekenhuizen met winstoogmerk, private ziekenhuizen zonder winstoogmerk en openbare ziekenhuizen. Ziekenhuizen voor spoedeisende zorg, met uitzondering van psychiatrische ziekenhuizen, worden gefinancierd door een op vaste prijzen gebaseerd DRG-systeem (DRG=diagnosegerelateerde groepen).

18

CURA-B

19

Afbeelding 1.10 - Organisatie van de gezondheidszorg in Frankrijk, 2010 Bron: France Health system review, Health Systems in Transition, Vol. 12 No. 6 2010, WHO

Nationaal niveau Waarschuwingscommissie

Parlement

Wettelijke zorgverzekering (nationale unie van verzekeringsfondsen)

HCAAM HCSP

HAS (nationale gezondheidsorganisatie) Regering / ministerie van Volksgezondheid

Nationale raad voor het bestuur van regionale gezondheidsinstellingen (wettelijke zorgverzekering, ministerie van Volksgezondheid, CNSA)

Conférence nationale de santé

Zelfstandige medische professionals

Regionaal niveau ARS (regionale gezondheidsorganisatie)

CRSA

Twee coördinerende commissies: preventie en beperkingen (lokale overheidsinstanties, Algemene Raad, lokale ziekenfondsen)

Planning

Ziekenhuizen

Hiërarchisch

20

Planning

URPS (regionale unie van medische professionals)

Planning

Gezondheids- en maatschappelijke zorg aan ouderen en mensen met een beperking

Adviseur

Ambulante zorg

Onderhandeling

CURA-B

21

Op regionaal niveau wordt de zorg (gezondheidszorg en maatschappelijke zorg) aangestuurd vanuit de ARS (regionale gezondheidsbureaus). Binnen hun bevoegdheden zijn zij

Afbeelding 1.11 - Geldstromen in het gezondheidszorgsysteem, 2008 (exclusief langdurige zorg en preventie) Bron: France Health system review, Health Systems in Transition, Vol. 12 No. 6 2010, WHO

volledig verantwoordelijk voor de planning, uitvoering en financiering van de gezondheidszorg, in combinatie met regionale gezondheidszorgprogramma’s.

Bedrijven

Vrijwillige bijdragen

Het ministerie van volksgezondheid is verantwoordelijk voor een groot deel van de uitgaven

Vrijwillige bijdragen

voor de gezondheidszorg op basis van een algemeen kader zoals vastgelegd door het parlement.

Aanvullende zorgverzekering Particulier: 85% van de bevolking Publiekrechtelijk: 7% van de bevolking 13% van de bevolking

Verplichte bijdragen & belastingen


CADES

Belastingen

Het sociale zorgverzekeringsprogramma in Frankrijk valt onder de wet op de “couverture

Belastingen

Subsidies

Belastingen (CRDS)

Fonds CMU

maladie universelle”, die iedereen financiële bescherming biedt tegen de onzekerheden van het leven.

Toewijzing op basis van patiënten aandeel

AOOSS

Vergoedingen zijn gebaseerd op uniforme tarieven. Het geheel wordt gefinancierd door werkgevers- en werknemersbijdragen. 20% van het salaris van de beroepsbevolking wordt

99% van de bevolking 77% van de kosten

Sociale bijdrage & subsidies

ingehouden aan de bron om het systeem van sociale zekerheid te financieren.

Verplichte bijdragen & belastingen (voornamelijk CSG) Belastingen

Er is een impliciet basispakket aan vergoedingen in de vorm van de interventies en technie-

Belastingen

ken die op de lijst van de sociale zorgverzekering vermeld worden. De sociale zorgverzekering vergoedt gemiddeld 75% van de kosten van dit basispakket, maar het is mogelijk een aanvullende verzekering te nemen die deze vergoeding aanvult tot 100%.

Bevolking

Maximale vergoedingen & eigen bijdragen:

In aanvulling op de gezondheidszorgsector is er een “derde sector” (naast de gezondheids-

Wettelijke zorgverzekering

Subsidies

Ministerie van Volksgezondheid, nationale regering en lokale overheden

Lokale gezondheidscentra (gratis voor mensen in de bijstand)

zorg en de maatschappelijke zorg), die zorg en diensten verleend aan ouderen en mensen

Particuliere ambulante artsen

met beperkingen.

Openbare ziekenhuizen

Private ziekenhuizen zonder winstoogmerk Private ziekenhuizen en klinieken

Vergoedingen per prestatie Variabele vergoedingen per prestatie op basis van contracten Vergoedingen per prestatie Op vaste prijzen gebaseerde DRG-vergoedingen + aanvullende budgetten Vergoedingen per prestatie Op vaste prijzen gebaseerde DRG-vergoedingen + aanvullende budgetten Vergoedingen per prestatie Op vaste prijzen gebaseerde DRG-vergoedingen Vergoedingen per prestatie

Apothekers

Vergoedingen per prestatie

Particuliere gelieerde medische professionals

Patiënten

Salarissen

Vergoedingen per prestatie Vergoedingen per prestatie

Uitkeringen

Geldstromen

22

Overdrachten

Bron: OECD 2002 (gegevens bijgewerkt door IRDES in 2006 (Allonier et al. 2006) DREE in 2007 (Fenina et al. 2007) en URC Eco in 2008).

Diensten

CURA-B

23

1.2.3 Zorgverlening


De zorginstellingen

Demografie

ten zorg worden vergoed en in welke mate, en wat de rol van de verschillende betrokken

grijst de Franse bevolking.

De overheid zorgt ervoor dat de hele bevolking toegang heeft tot zorg, bepaalt welke soor-

Als gevolg van afnemende geboortecijfers en de toename van de levensverwachting ver-

instellingen en organisaties is. Het is een steeds grotere uitdaging om zonder extreem zware lasten aan de te verwachten Ziekenhuissysteem

65% van alle ziekenhuisbedden bevindt zich in openbare ziekenhuizen, de rest in private

behoeften van de ouder wordende babyboomers tegemoet te komen en tegelijkertijd iedereen gelijke toegang tot de zorg te bieden.

ziekenhuizen met of zonder winstoogmerk, in chirurgische klinieken en klinieken die optionele, per interventie betaalde ingrepen aanbieden.

De levensverwachting bij geboorte in Frankrijk gaat gestaag omhoog: met drie maanden per jaar voor mannen en twee maanden per jaar voor vrouwen.

Thuiszorg

In 2010 werden in Frankrijk 270 instellingen voor thuisverpleging opgericht. Datzelfde jaar was deze organisatie verantwoordelijk voor meer dan 100.000 patiënten en ca. 4 miljoen dagen.

Groeiend aantal chronische aandoeningen

De belangrijkste doodsoorzaken in Frankrijk zijn kanker (29% van de sterfgevallen), cardiovasculaire ziekten (28,8%), ongelukken (7,4%) en ziekten van het ademhalingsapparaat (6,4%). Op het gebied van de gezondheid is nog steeds sprake van aanzienlijke sociale en

Intramurale zorg voor volwassenen met beperkingen

geografische ongelijkheid. (Bronnen: CépIDc 2008; INSEE 2008)

een zware beperking die hun autonome functioneren beperkt. Ca. 200.000 volwassen in-

Leefstijlfactoren die van invloed zijn op de gezondheid

Ca. 3,2 miljoen mensen staan in Frankrijk als invalide ingeschreven en 1,8 daarvan hebben validen zijn gehuisvest in 4.800 gespecialiseerde instellingen.

Tabak en alcohol zijn de eerste resp. tweede meest voorkomende te vermijden doodsoorzaken. Sociaal-economische ongelijkheid m.b.t. gezondheid

Lange tijd waren de gezondheidsverschillen tussen sociaal-economische groepen onderling in Frankrijk groter dan in de meeste andere Europese landen (HCSP 2002). In Frankrijk profiteren niet alle sociaal-economische groepen in gelijke mate van positieve gezondheids-

De overheid ziet erop toe dat de hele bevolking toegang heeft tot de gezondheidszorg.

trends zoals de toename van de levensverwachting en de afname van de zuigelingensterfte, maar zijn deze trends het duidelijkst waarneembaar bij de meest welgestelden. Intramurale zorg voor volwassenen met beperkingen

Ca. 3,2 miljoen mensen staan in Frankrijk als invalide ingeschreven en 1,8 daarvan hebben een zware beperking die hun autonome functioneren beperkt. Speciale commissies op departementaal niveau voor kinderen en volwassenen beoordelen de mate van invaliditeit en beslissen over het recht op bepaalde vergoedingen.6 Beheersing van de zorgkosten en financiering van langdurige zorg

Op korte termijn is het onwaarschijnlijk dat economische overwegingen rechtstreeks van invloed zullen zijn op beslissingen over de omvang van zorgpakketten. In plaats daarvan zal de factor rendabiliteit worden gebruikt om beslissers en artsen te informeren over de bredere voordelen van een bepaalde behandeling.

24

6 Source: France Health system review, Health Systems in Transition, Vol. 12 No. 6 2010, WHO

CURA-B

25

Op basis van demografische cijfers wordt verwacht dat het aantal hulpbehoevende mensen

Als telezorg algemeen toegankelijk moet worden, moet de wijze van vergoeding passen

met een neurodegeneratieve ziekte (zoals Alzheimer en Parkinson) tussen nu en 2040 jaar-

binnen het algemene kader van het Franse gezondheidszorgsysteem. De hoofdfinanciering

lijks met 1% zal toenemen (Gisserot, Grass 2007). De uitgaven aan langdurige zorg en aan

verloopt via het systeem van openbare zorgverzekering en de zorgverleners worden ver-

verschillende soorten maatschappelijke diensten die nodig zijn om aan deze behoeften te

goed op basis van een vaste vergoeding per geleverde dienst.

voldoen, worden voor het jaar 2005 geschat op ca. € 16 miljard (0,94% van het bbp) (Centre d’analyse stratégique 2006).

1.2.5 Ondersteunende technologie in Frankrijk

Bij de ondersteuning van beter en onafhankelijk wonen met domotica lijkt er, naast het financieren van tests en pilotprojecten, geen standaardprocedure te bestaan voor het financieren en vergoeden van algemeen toegankelijke implementaties.

Leveranciers van medisch-sociale zorg en industriële partijen kunnen inspelen op de vraag van zorgverleners naar productoplossingen in de vorm van ondersteunende technologie, d.w.z. systemen:

Financieringsbronnen voor ondersteunende technologie

Er bestaan verschillende financieringsbronnen voor ondersteunende technologie. Techno-

die de onafhankelijkheid, leefkwaliteit en zorgverlening voor patiënt en zorgverlener kunnen

logische hulpmiddelen die gelijkgesteld zijn aan medische apparaten en opgenomen in de

verbeteren

lijst van vergoede producten en diensten worden deels vergoed door de landelijke zorgver-

• die het aanbod aan zorgtrajecten kunnen vergroten

zekering (zie lijst hieronder).

• die het risico van letsel kunnen verminderen

Categorieën technologische hulpmiddelen voor autonomie opgenomen in de LPPR:

• die de noodzaak van verdere zorg kunnen beperken door preventie en vroegtijdige inter-

• Toestellen met het label “wezenlijke hulp bij het leven”, waaronder de meeste hulpmid-

ventie • waarmee medisch en maatschappelijk personeel de fysieke en psychische gesteldheid van mensen kunnen bewaken • die medisch en maatschappelijk personeel gegevens verstrekken die helpen bij het verlenen van zorg en het ontwikkelen van toekomstige zorgtrajecten

delen voor het dagelijks leven vallen (AIVQ: Aides Instrumentales à la Vie Quotidienne) modulaire stahulpen, wandelstokken en krukken, rollators, rekapparaten, rolstoelen, verstelbare stoelen, tilliften, ... • Ziekenhuisbedden • Elektronische hulpmiddelen bij doofheid • Anticubitusvoorzieningen voor matrassen en kussens.

Het is voor aanbieders van nieuwe technologie echter niet eenvoudig de markt te betreden; dit komt door enkele barrières die ervoor zorgen dat de industrie terughoudend blijft, bij-

Het totaalbedrag voor hulpmiddelen is gebonden aan een bovengrens van € 3960 per 3

voorbeeld:

jaar (deze grens kan echter worden verhoogd als de prijs van het materiaal ten minste

•M edische technologie moet in een zeer specifieke categorie of reeds bestaande lijst passen

€ 3000 meer bedraagt dan de ondersteuning vanuit de sociale zekerheid).

• Een complex zorgsysteem met een groot aantal belanghebbenden kan innovatie bemoeilijken • Verschillen in facturatieregels en -praktijken tussen gemeenten, bijvoorbeeld bij het vergoeden van servicekosten Ook als het gaat om telezorg, d.w.z. diensten die verdergaan dan eenvoudige drukknopalarmsystemen, kunnen de kosten voor eindgebruikers zeer uiteenlopen omdat de servicekosten afhankelijk zijn van de aanwezige infrastructuur voor alarmdiensten. Met betrekking tot telezorg lijkt er nog geen standaardmodel voor de financiering en vergoeding van algemene diensten te bestaan. Uit de beschikbare informatie blijkt dat tests en pilotprojecten momenteel gefinancierd worden door de belangrijkste betrokken spelers, zoals openbare ziekenhuizen en regionale overheden.

26

CURA-B

27


Organisatie Agence Régionale de Santé www.ars. nordpasdecalais. sante.fr

Banque Publique d’Investissement www.bpifrance.fr

Functies en verantwoordelijkheden De ARS bestaat uit regionale organisaties die gaan over overheidsmiddelen en zorgverzekering. De organisatie bestaat uit: - regionale en departementale ex-directies voor gezondheidsen sociale zaken (Direction Régionale des Affaires Sanitaires et Sociales – DRASS, Direction Départementales des Affaires Sociales – DDASS), - regionale ziekenhuisorganisatie (Agence Régionale de l’Hospitalisation – ARH), - regionale groepen voor volksgezondheid (Groupements Régionaux de Santé Publique – GRSP), - regionale unies voor zorgverzekeringen (Unions Régionales des Caisses d’Assurance Maladie – URCAM), - regionale gezondheidsmissies (Missions Régionales de Santé – MRS), - regionale zorgverzekeringsfondsen (Caisses Régionales d’Assurance Maladie – CRAM) Bpifrance is een publiekrechtelijke groep die publiekrechtelijk beleid op nationaal, lokaal en regionaal niveau ondersteunt door bedrijven te financieren en te helpen groeien. Bpifrance werd op 31 december 2012 opgericht door een wet met dezelfde naam en heeft in 2013 de activiteiten van de drie bestaande organisaties Oséo, SIF en CDC Entreprises overgenomen. De organisatie helpt Franse bedrijven in alle fasen van hun ontwikkeling, zowel op de binnenlandse markt als op de exportmarkten. Bpifrance omvat drie entiteiten: een holding (bpifrance), voor 50% in handen van de Franse overheid en 50% van Caisse des Dépôts; een financieringstak (bpifrance financement) die leningen verstrekt voor innovatie, co-financiering met banken en kredietgaranties; en een beleggingstak (bpifrance investissement) die belegt in aandelen of bijna-aandelen. Door hun vertegenwoordiging in de bestuursorganen van bpifrance is de Franse regionale overheid partner van bpifrance, waardoor deze nieuwe bank een grote stimulans zal zijn voor de lokale en regionale ontwikkeling.

28

Organisatie Eurasanté www.eurasante.com

Chambre Régionale de Commerce et d’Industrie – Nord – Pas de Calais www.nordpasdecalais. cci.fr Pôle de compétitivité “Nutrition, santé, longévité » www.pole-nsl.org

Functies en verantwoordelijkheden Eurasanté is een organisatie voor economische ontwikkeling, met focus op biotechnologie, voeding en gezondheidszorg in Noord-Frankrijk. Eurasanté ondersteunt Franse en buitenlandse bedrijven die hun activiteiten in Noord-Frankrijk verder willen ontwikkelen of daar een bedrijf willen starten. De organisatie biedt uiteenlopende diensten zoals toegang tot overheidssteun, het vinden van kantoorruimte, het afhandelen van administratieve formaliteiten, ondersteuning bij werving van personeel en marktonderzoek. Eurasanté steunt ook het Eurasanté Bio-business Park, waar momenteel 7 ziekenhuizen, 4 universiteiten, 7 speciale scholen en meer dan 130 bedrijven gevestigd zijn. Het bedrijventerrein profiteert van de unieke locatie in het hart van Europa (nabij Parijs, Londen, Brussel...). De regionale kamer van koophandel bevindt zich in een bevoorrechte positie om de belangen van lokale bedrijven te ondersteunen en te vertegenwoordigen.

Het NHL-cluster steunt ambitieuze, gezamenlijke onderzoeksprojecten in de regio Nord-Pas-de-Calais met als doel de regionale branches concurrerender te maken. Het cluster is in juli 2005 door de Franse overheid gecertificeerd als concurrentiecluster en streeft ernaar een van de drie beste innovators van Europa te worden op het gebied van gezondheid en voeding. Dit doet het door samenwerking te stimuleren bij innovatieve onderzoeksprojecten op het gebied van cardiovasculaire en metabole ziekten, leeftijdsgebonden neurodegeneratieve ziekten en voeding. Als platform voor nieuwe medische, wetenschappelijke en industriële strategieën is het NHL-cluster een belangrijke speler geworden bij aan elkaar verbinden van publieke en private onderzoeksinstellingen.

CURA-B

29

Organisatie Clubster Santé www.clubstersante. com

Haute Autorité de Santé www.has-sante.fr

30

Functies en verantwoordelijkheden Clubster Santé is een netwerk van bedrijven die actief zijn op het gebied van gezondheid in Noord-Frankrijk. Het netwerk is opgericht in 1995 en telt nu meer dan 160 bedrijven. De missies van Clubster Santé zijn: - het concurrentievermogen van leden vergroten - innoveren om beter in te kunnen spelen op de behoeften van de markt - markten die vanwege hun omvang en/of locatie moeilijk toegankelijk zijn, beter toegankelijk maken Clubster Santé bereikt haar doelen door middel van: - informatie: juiste hulpmiddelen om de kennis van de markt bij bedrijven te vergroten en up-to-date te houden - bijeenkomsten: de activiteiten van leden stimuleren met optimale voorwaarden - samenwerking: concrete vooruitgang van gezamenlijke projecten om beter in te spelen op de ontwikkelingen van de markt De nationale gezondheidsorganisatie HAS is in augustus 2004 door de Franse overheid opgericht om een aantal activiteiten onder één dak te brengen die als doel hebben de kwaliteit van patiëntenzorg te verbeteren en voldoende eigen vermogen binnen het zorgsysteem te garanderen. De activiteiten van de HAS zijn divers. Ze variëren van het analyseren van medicijnen, medische hulpmiddelen en procedures tot het publiceren van richtlijnen, het accrediteren van zorginstellingen en het certificeren van artsen.

CURA-B

31

Organisatiestructuur van het Nederlandse gezondheidszorgsysteem Afbeelding 1.3 (Mistiaen, Kroezen, Triemstra, & Francke, 2011) Curatieve zorg Systeem van doorverwijzing

1.3 Innovatie in de gezondheidszorg in Nederland

Zorgverleners Huisartsen Ziekenhuizen en specialisten Apotheken Overige zorgverleners

Een schets van de context Een overzicht van het systeem voor gezondheidszorg en maatschappelijke zorg in Nederland. Inclusief informatie over financiering voor innovatie om kleine en middelgrote ondernemingen te helpen hun activiteiten uit te breiden en te groeien.

Zorg inkoopmarkt

Zorg verleningsmarkt

Bevolking

Zorgverzekerings markt

Verzekeraars

ZvW

1.3.1 Organisatiestructuur De gezondheidszorg in Nederland is gebaseerd op een verzekeringsmarkt die patiënt

Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ)

gericht en concurrerend moet zijn.

Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)

College voor Zorgverzekeringen (CVZ)

Nederlandse Mededingings autoriteit (NMa)

Na de invoering van een uitgebreid pakket aan hervormingen in 2006 is de medische zorg in Nederland onderverdeeld in drie ‘compartimenten’:

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (en andere ministeries)

Parlement

• Langdurige zorg voor chronisch zieken • Basiszorg en essentiële medische zorg, variërend van huisartsbezoeken tot korte ziekenhuisopnamen, poliklinische behandelingen en afspraken bij de specialist

Adviesorganen: Gezondheidsraad, SCP, RVZ, RIVM

Wpg

• Aanvullende zorg, bijv. tandartsbehandelingen, fysiotherapie, cosmetische behandelingen AWBZ

Hieronder een kort overzicht van elk compartiment van het Nederlandse systeem van zorgverzekering: • Een verplichte zorgverzekering voor langdurige zorg. Deze verzekering is bedoeld om de verzekerde langdurige en permanente zorg te garanderen. Dit is geregeld in de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). De zorg in dit compartiment wordt verstrekt na een behoefteninventarisatie en de zorgverlening wordt georganiseerd via zorgkantoren. Zorgkantoren werken zelfstandig, maar zijn nauw verbonden aan zorgverzekeraars. • Een systeem van zorgverzekering dat de hele bevolking een dekking biedt voor “basis-

Zorgkantoren

Wmo

Centrum indicatiestelling zorg (CIZ)

ARBO-diensten GGD’s en jeugdzorg

Langdurige zorg Verpleeghuizen Thuiszorg organisaties

Volksgezondheid

Gemeenten

Onderzoek en preventie: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)

zorg”. Deze basisverzekering biedt essentiële curatieve zorg, waarbij deze op basis van de criteria aantoonbaar effect, kosteneffectiviteit en de noodzaak tot collectieve financiering wordt geëvalueerd. Deze verzekering wordt geregeld in de Zorgverzekeringswet (Zvw). • Een vrijwillige aanvullende verzekering, die zorg kan vergoeden die niet onder de AWBZ of Zvw valt

32

Kwaliteitscontrole

Contractuele relatie

Patiëntenstromen (systeem van doorverwijzing)

Advies

Wetten

CURA-B

33


1.3.3 Zorgverlening

Afbeelding 1.4 (Mistiaen, Kroezen, Triemstra, & Francke, 2011)

Algemeen In 2009 waren er 93 ziekenhuisorganisaties met in totaal 141 ziekenhuislocaties en 52 poliklinieken.

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Overheids begroting

Naast de algemene ziekenhuizen zijn er zelfstandige behandelcentra (ZBC’s), die optionele

Belastingen

en niet-spoedeisende, door de basisverzekering vergoede behandelingen aanbieden met een opnameduur van minder dan 24 uur. In 2009 telde Nederland 198 van deze centra.

Gemeenten Zorgkantoren Algemeen Fonds Bijzondere Ziekte kosten (AFBZ)

Opdracht tot uitkering

Centraal Administratiekantoor (CAK)

Onafhankelijke behandelcentra worden betaald volgens het DBC-systeem. Veel zieken huizen worden voornamelijk gefinancierd volgens het oude budgetsysteem (A-segment). Dit bevordert een toename van het aantal ZBC’s.

Inkomensafhankelijke bijdrage Inkomensafhankelijke werkgeversbijdrage

Zorgtoeslag (via belastingdienst)

Al deze instellingen worden aangeduid met de term ‘medisch specialistische zorginstellingen’. Zorgverzekeringsfonds

Hernieuwde toewijzing

Nominale premies Premies vrijwillige aanvullende verzekering

Patiënten

Sinds 2005 werden ziekenhuizen betaald via diagnosebehandelcombinaties (DBC’s). Het DBC-systeem was gebaseerd op het concept van DRG’s (diagnosegerelateerde groepen),

Volksgezondheid

Onderzoek en preventie GGD’s en jeugdzorg

maar vormt een nieuw ontwikkeld classificatiesysteem. Het DBC-systeem dwingt ziekenhuizen overzichten te verstrekken van de totale kosten van elke behandeling, van het eerste consult tot aan de uiteindelijke follow-up na de behandeling. Deze tarieven zijn inclusief de kosten van gespecialiseerde medische zorg, verpleegkundige

Curatieve zorg Huisartsen

Ziekenhuizen

Restitutie (restitutiebeleid)

Verzekerden

Financiële aspecten

Zorg verzekeraars

Overige zorgverleners (apotheker, tandarts, fysiotherapeut)

Directe vergoeding (restitutiebeleid) Eigen risico (via zorgverzekering) + eigen bijdrage + contante afrekening Eigen bijdrage AWBZ (via CAK)

Langdurige zorg

Eigen bijdrage Wmo (via CAK)

Verpleeghuizen

Overige langdurige zorg Thuiszorg

zorg en het gebruik van medische apparatuur en diagnostische procedures. In 2011 presenteerde de Nederlandse regering een plan om de prijs van 75% van de zorgproducten vrij onderhandelbaar te maken. Gezondheidszorginstellingen worden beloond als ze kunnen inkopen tegen een lagere prijs dan in de tarieven/DBC’s ingecalculeerd is. Steeds meer instellingen kopen producten dan ook gezamenlijk in om een lagere prijs te kunnen bedingen.

Privéklinieken Privéklinieken lijken op zelfstandige behandelcentra, maar behandelingen in privéklinieken worden niet door de zorgverzekeraar vergoed.

Financiering door de overheid AWBZ

Dekking door de verzekering Volksgezondheid/Wmo

Particuliere financiering Zvw

Overdracht tussen systemen

Zorgverzekeraars In Nederland zijn alle verzekeraars private ondernemingen. Zorgverzekeraars zijn verantwoordelijk voor de inkoop en vergoeding van alle curatieve zorg die onder de basisverzekering vallen.

34

CURA-B

35

Algemeen


De sector voor langdurige zorg bestaat uit verpleeghuizen en verzorgingshuizen. In 2007

Vergrijzing

waren er 324 verpleeghuizen, 960 verzorgingshuizen en 210 instellingen waar beide typen

De toename van de levensverwachting in Nederland heeft niet alleen geleid tot een groei-

zorg gecombineerd worden. In 2007 verbleven in totaal 169.000 cliënten in een van deze

end aantal mensen van 65 jaar en ouder, maar ook tot een groeiend aantal mensen die

instellingen.

leiden aan een of meer chronische ziekten als diabetes, COPD, depressie en dementie.

Financiële aspecten

Deze twee ontwikkelingen zetten het gezondheidszorgsysteem door de stijgende uitgaven

In verpleeghuizen worden de meeste diensten betaald uit belastinggelden volgens de Alge-

onder grote druk en vergroten de noodzaak om de gezondheidszorg anders vorm te geven

mene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Cliënten die langdurige zorg krijgen, betalen

en de processen zelf te vernieuwen.

eveneens een klein bedrag uit eigen zak. Er zijn geweldige kansen om nieuwe methoden te ontwikkelen en nieuwe diensten en produc-

Sector langdurige zorg (particulier) Verblijf in een particulier verzorgingshuis of verpleeghuis komt grotendeels ten laste van de cliënt. Het is mogelijk een deel van de dienstverlening uit het persoonlijke budget te betalen.

ten te introduceren waarmee de gezondheidszorg persoonlijker en efficiënter zal worden.

1.3.5 Ondersteunende technologie in Nederland Er is een groeiende markt voor producten en diensten op het gebied van de ondersteu-

Aanleunwoningen

nende technologie in de zorg (zowel voor ouderen als voor chronisch zieken). De regels en

Huizen in de buurt van of verbonden met een verzorgingshuis waar mensen zelfstandig

het financieringsproces van het huidige systeem zijn echter doorslaggevend voor het

wonen, maar gebruik kunnen maken van de faciliteiten van het verzorgingshuis.

succes van deze initiatieven.

Thuiszorg voor ouderen

Er bestaan verschillende publieke fondsen en instellingen die innovatie in de gezondheids-

Thuiszorg wordt verleend volgens de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Deze

zorg stimuleren. Hieronder een paar voorbeelden:

wet vormt de wettelijke basis voor verschillende vormen van zorg, bijvoorbeeld thuishulp en hulp bij zelfstandige deelname aan de samenleving.

ZonMw Zowel ministeries, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)

Voor verpleegkundige thuiszorg bestaat een inkomensafhankelijk vergoedingensysteem

als andere organisaties geven opdracht aan ZonMw om oplossingen voor bepaalde proble-

met maximale eigen bijdragen.

men te vinden of het werk op bepaalde gebieden een stimulans te geven. Opdrachtgevers zijn het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en NWO. Het belangrijkste aandachtspunt van ZonMw is wetenschappelijk onderzoek en gezondheidszorg. De organisatie gaat met name uit van het perspectief van de patiënt en streeft naar diversiteit bij de keuze van projectvoorstellen voor subsidies.

Nationaal Programma Ouderenzorg Het Nationaal Programma Ouderenzorg heeft tot doel de zorg voor de ouderen te verbeteren en deze beter af te stemmen op de individuele behoeften. Deze kwaliteitsverbetering leidt tot meer zelfstandigheid en minder overbodige zorg en behandeling. Het ministerie van VWS ondersteunt dit programma met een subsidie van meer dan 80 miljoen euro. Het programma wordt beheerd door ZonMw (zie vorige alinea).

36

CURA-B

37

Procedure voor vergoeding (voorbeeld)


Diagram gebaseerd op een door Seijgraaf Consultancy ontwikkeld model.

Verschillende organisaties spelen een belangrijke rol bij innovaties in de Nederlandse gezondheidszorg.

Poliklinische zorg Landelijke organisaties

Afbeelding 1.6 (Seijgraaf, Poliklinische zorg)

Medisch hulpmiddel?

Product ter verbetering van het welzijn

Ja Nieuw product?

Ja

Nee

Nieuw product/ categorie

Aanvraag formulier CVZ

Wet maatschap pelijke ondersteuning (Wmo)?

Nee

Ja

Eigen bijdrage

Winkel/ distributeur

Wet op de medische hulpmiddelen

Ministerie van VWS www.rijksoverheid.nl/ ministeries/vws

Nederlands ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Agentschap NL www.agentschapnl.nl/

Adviesbureau voor innovatie van het Nederlandse ministerie van Economische Zaken. Heeft ook specifieke innovatieprogramma’s en -vouchers voor de gezondheidszorg.

Syntens www.syntens.nl

Syntens wijst bedrijven uit het mkb op de mogelijkheden voor innovatie en helpt ze bij het nemen van concrete stappen naar tastbare resultaten.

ZonMW www.zonmw.nl

Publieke organisatie voor het financieren en stimuleren van onderzoek, ontwikkeling en implementatie van innovatie in de gezondheidszorg.

Zorg voor Innoveren www.zorgvoorinnoveren.nl/

Netwerkorganisatie, opgericht op initiatief van het ministerie van Volksgezondheid, het CVZ (zie onder), NZA en ZonMw.

College van Zorgverzekeringen (CvZ) www.cvz.nl

Tot de taken van het College van Zorgverzekeringen (CVZ) behoort het geven van advies en het uitvoeren van de Nederlandse wettelijke zorgverzekering.

Innovatiefonds Zorgverzekeraars www.rvvz.nl

Een door de grootste zorgverzekeraars opgericht fonds dat investeert in innovatieve projecten in de gezondheidszorg.

Nee Verzekeringsmaatschappij (beleid van gecontracteerde zorgverleners)

Europese aanbesteding?

Gemeenschap

Ja

Distributeur

Regionale organisaties De meeste regio’s in Nederland kennen speciale platforms voor innovatie in de gezondheidszorg. Sommige ervan zijn opgezet door ontwikkelingsbureaus, andere door netwerken van zorgverleners, universiteiten en publieke organisaties.

38

CURA-B

39

Organisatie

Regio

Website

HealthValley

Oost-Nederland

www.healthvalley.nl

Brainport Health Innovation

Eindhoven

www.brainporthealthinnovation.nl

Medical Delta

Zuid-Holland

www.medicaldelta.nl

N.V. Economische Impuls Zeeland (IZ –Zeeland)

Zeeland

www.impulszeeland.nl

Zorg Innovatie Forum

Groningen

www.zorginnovatieforum.nl

Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij (BOM)

Brabant

www.bom.nl

Demografische ontwikkelingen leiden tot meer druk op het gezondheidszorgsysteem.

40

CURA-B

41

1.4 Innovatie in de gezondheidszorg in België

Derde echelon • Gespecialiseerde intramurale zorginstellingen, bijvoorbeeld psychiatrische ziekenhuizen.

0-echelon • Mensen die op niet-professionele basis voor iemand zorgen. Bijvoorbeeld familieleden, vrijwilligers en zelfhulpgroepen.

Overzicht van het gezondheidszorgsysteem Afbeelding 1.10 (Gerkens & Merkur, België: 2010)

Belastingen

Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

1.4.1 Organisatiestructuur entiteiten (drie gewesten en drie gemeenschappen) en de lokale overheid (provincies en

Rijksdienst voor Sociale Zekerheid

gemeenten). De gezondheidszorg valt onder de verantwoordelijkheid van zowel de fedeSociale bijdragen

Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering

gevormd door huisartsen. Om toegang te krijgen tot het tweede en derde echelon is een doorverwijzing door een lid van het eerste echelon vereist.

Belgische partners van CURA-B zich in Vlaanderen bevinden.

Ziekenfondsen

Premies

Wij wijzen erop dat in deze sectie van de Vlaamse situatie wordt uitgegaan, aangezien de Premies

Ziekenhuizen Faciliteiten

De gezondheidszorg is opgedeeld in drie echelons. Het eerste echelon wordt voornamelijk

Systeem van betaling door derden

Particuliere verzekeringsmaatschappijen

Eerste echelon

• Geïntegreerde dienst voor thuisverzorging (GDT): via deze dienst streeft de overheid

Directe betaling

Bevolking

• Algemene ziekenhuizen

42

Tandartsen

Paramedici Ambulante verpleegkundigen

Instellingen voor geestelijke gezondheidszorg

Rehabilitatiecentra

ondersteuning aan de patiënt te bevorderen.

• Zorgverleners waar een patiënt met een doorverwijzing terecht kan.

Ambulante specialisten

Rust- en verpleeghuizen Werkgevers/werknemers/ zelfstandigen

ernaar de uitwisseling van informatie en de samenwerking tussen zorgverleners en de

Tweede echelon

Specialisten in ziekenhuizen

Apothekers

• Individuele zorgverleners: huisartsen, thuiszorgverpleegkundigen, verloskundigen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, apothekers, tandartsen etc.

Doorverwijzing door artsen

Huisartsen, huisartsenposten

Vergoeding

Vergoeding

Subsidies

Gefedereerde instanties (gemeenten en regio’s)

Ministeries van Volksgezondheid binnen regio’s en gemeenten Besturen van regio’s en gemeenten

Federale instanties en adviesorganen

Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu

Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid

België is een federale staat met drie overheidsniveaus: de federale overheid, gefedereerde

rale overheid als de gefedereerde entiteiten.

Federale overheid

Subsidies, alternatieve financiering en overige

Thuiszorg Preventie, bevordering en educatie m.b.t. gezondheid

Integratie van zorg tussen organisaties en het opzetten van netwerken, patiëntentrajecten en zorgprogramma’s

Een schets van de context Een overzicht van het systeem voor gezondheidszorg en maatschappelijke zorg in België

Subsidies

Geldstromen

Toezicht en/of regelgeving

Bron: Corens 2007, aangepast.

CURA-B

43


Organisatie van de verplichte zorgverzekering

De gezondheidszorg in België wordt gefinancierd door een tweeledig systeem. Langdurige

Het systeem van verplichte zorgverzekering heeft een zeer breed pakket aan vergoedingen

behandelingen, met name die waarvoor semipermanente ziekenhuisopname noodzakelijk

dat bijna de hele bevolking bestrijkt (>99%). Het op landelijk niveau vastgelegde tariefplan

is, en kosten die samenhangen met invaliditeit, zoals rolstoelen, worden gedekt door een

beschrijft meer dan 8000 diensten die door de verplichte zorgverzekering worden gedekt.

door de overheid bepaalde verplichte verzekering.

Als een dienst hier niet op voorkomt, is vergoeding niet mogelijk.

Voor alle reguliere (kort durende) medische behandelingen bestaat er een systeem van ver-

1.4.3 Zorgverlening

plichte zorgverzekering met particuliere zorgverzekeraars. Deze verzekeraars zijn verplicht

Ziekenhuizen

een pakket aan te bieden met een vastgestelde inhoud aan verzekerde behandelingen.

Er zijn twee categorieën: algemene ziekenhuizen en psychiatrische ziekenhuizen. In 2010 waren er in totaal 209 ziekenhuizen, waarvan 141 algemene ziekenhuizen en 68 psychiatri-

Andere bronnen waaruit de zorg betaald wordt zijn belastingen, eigen bijdragen, optionele

sche ziekenhuizen. In 2010 waren er in totaal 70.156 bedden. 54.622 daarvan in algemene

aanvullende zorgverzekeringspakketten en een aantal andere bronnen. De toegankelijkheid

ziekenhuizen, 15.535 in psychiatrische ziekenhuizen.

van de zorg wordt gewaarborgd door een systeem van inkomensafhankelijke toelagen en

Financiering

individuele en door de werkgever afgedragen inkomensafhankelijke premies.

Er is een algemeen budget van € 7,793 miljard per jaar voor gezondheidszorginstellingen

Financieel overzicht van het Belgische gezondheidszorgsysteem

(op federaal niveau): € 6,546 miljard voor algemene ziekenhuizen en € 1,247 miljard voor

Afbeelding 1.11 (Gerkens & Merkur, 2011)

psychiatrische ziekenhuizen (federale overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu, 2014).

Belastingen

Federale overheid

Federale instanties en adviesorganen

Subsidies, alternatieve financiering en overige Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Rijksdienst voor Sociale Zekerheid Sociale bijdragen

Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering

Ziekenfondsen

Premies

Premies

Systeem van betaling door derden

Specialisten in ziekenhuizen Ambulante specialisten

Tandartsen

Particuliere verzekeringsmaatschappijen Vergoeding

Apothekers Directe betaling

Bevolking

Paramedici Ambulante verpleegkundigen Rust- en verpleeghuizen

Werkgevers/werknemers/ zelfstandigen

Instellingen voor geestelijke gezondheidszorg

Rehabilitatiecentra Subsidies

Gefedereerde instanties (gemeenten en regio’s)

44

Ministeries van Volksgezondheid binnen regio’s en gemeenten Besturen van regio’s en gemeenten

sionals) worden binnen het RIZIV (Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering) tussen ziekenfondsen en de betrokken organisaties van medische professionals vastgelegd.

Doorverwijzing door artsen

Huisartsen, huisartsenposten Vergoeding

en mogen tot 60% van de kapitaalinvesteringen van de ziekenhuizen subsidiëren.

Prijsafspraken (voor artsen en tandartsen) en conventies (voor andere medische profes-

Ziekenhuizen Faciliteiten

Regionale overheden mogen eigen regels opstellen over de financiering van ziekenhuizen

Medisch en verzorgend personeel

Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu

Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid

Thuiszorg Preventie, bevordering en educatie m.b.t. gezondheid

Voor diensten die door medische professionals binnen het kader van de verplichte zorgverIntegratie van zorg tussen organisaties en het opzetten van netwerken, patiëntentrajecten en zorgprogramma’s

Thuiszorg De thuiszorg wordt zowel door het RIZIV als de gefedereerde overheden gefinancierd. Het RIZIV financiert medische handelingen zoals verpleegkundige zorg en fysiotherapie, terwijl de gemeenschappen en gewesten andere diensten financieren, zoals gezinshulp, maaltijdvoorziening etc. In beide gevallen is de hoogte van de vergoeding afhankelijk van de mate van afhankelijkheid van de persoon en van diens financiële middelen.

Ouderenzorg In België zijn verschillende instanties verantwoordelijk voor de ouderenzorg. Een speciaal

Subsidies

Geldstromen

zekering worden verricht, liggen de tarieven en honoraria dus vast.

opgerichte interministeriële werkgroep had tot doel een coherent beleid uit te werken om te Toezicht en/of regelgeving

garanderen dat de zorg en begeleiding voor ouderen wordt uitgevoerd met erkenning van de specifieke verantwoordelijkheden van elk van de betrokken instanties. CURA-B

45

Op dit moment zijn er in de intramurale ouderenzorg 87.759 bedden gepland. Belgische

De meeste sturing verloopt via de publieke financiering van pilotprojecten (smart homes,

instellingen voor intramurale zorg worden deels gefinancierd door subsidies en deels door

telezorg etc.).

een dagtarief dat door de bewoners wordt betaald. Bijvoorbeeld het initiatief “Proeftuin Zorginnovatieruimte Vlaanderen”, dat helpt bij het op-

Zorg voor mensen met beperkingen

zetten van een innovatieplatform waarin onderzoekers, zorgverleners en de industrie nauw

Het Vlaamse Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) bevordert de deel

samenwerken om de ontwikkeling van nieuwe zorgprocessen en nieuwe producten voor de

name, integratie en gelijke kansen voor gehandicapten op alle terreinen van het maat-

ouderenzorg te faciliteren.

schappelijke leven. Hun uiteindelijke doel is deze mensen te helpen beter en zelfstandiger te leven door middel van subsidies aan instellingen, diensten en gehandicapten.

www.iwt.be/evenementen/ infosessie-proeftuin-zorginnovatieruimte-vlaanderen-2012-2013

Als een persoon specifieke of uitzonderlijke behoeften heeft, moet een aanvraag worden

1.4.6 De financiering van innovaties

ingediend bij de Bijzondere Bijstandscommissie (BBC).

De zesde staatshervorming geeft de gefedereerde overheden meer autonomie (verantwoordelijkheden) en enkele bevoegdheden op het gebied van de gezondheidszorg zullen

Informatie over hulpmiddelen en aanpassingen wordt verstrekt door het Kenniscentrum

van federale naar gefedereerde instanties (gewesten en gemeenschappen) worden over-

Hulpmiddelen (KOC), dat deel uitmaakt van het VAPH (2010c).

dragen.

1.4.4 Toekomstige problemen in maatschappelijke zorg en gezondheidszorg Vergrijzing

De verschuiving naar een ouderenzorg waarbij de ouderen langer thuis wonen, vormt een grote uitdaging. Tussen 2010 en 2060 zullen in België de aantallen mensen van 65 jaar en ouder en van 85 jaar en ouder toenemen van indexwaarde 100 in 2010 tot respectievelijk de waarden 180 en 319.

Na deze overdracht zijn de regulering, organisatie en financiering van de thuiszorg voor ouderen als volgt verdeeld: • Diensten die vallen onder de gezondheidszorg (d.w.z. verpleegkundige zorg, fysiotherapie etc.) worden gefinancierd door het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV). Dit blijft de bevoegdheid van federale overheden. • De verpleeghuizen worden gefinancierd door gefedereerde overheden (gewesten of gemeenschappen). • De coördinatie van de zorg en de samenwerking tussen de verschillende dienstverle-

Chronische ziekten De voornaamste doodsoorzaken in België zijn vergelijkbaar met die in de rest van Europa: cardiovasculaire ziekten (33%) en tumoren (27%). Een op de vier volwassenen (27,2%) verklaart ten minste één chronische ziekte te hebben. Bijna een op de vijf (17,5%) mensen hebben functionele beperkingen.

nende organisaties valt onder de verantwoordelijkheid van gefedereerde overheden (gewesten of gemeenschappen). • Het geven van ondersteuning bij de verdere ontwikkeling van de eerstelijnsgezondheidszorg is de verantwoordelijkheid van gefedereerde overheden. • Maatschappelijke thuiszorg valt bijna uitsluitend onder de verantwoordelijkheid van gefedereerde overheden (gewesten of gemeenschappen).

Multimorbiditeit Steeds meer mensen hebben meerdere ziekten tegelijkertijd. Dit wordt multimorbiditeit

In 2013 keurde de Vlaamse regering een nieuw financieringssysteem voor mensen met een

genoemd en hangt samen met de vergrijzing van de bevolking. (2012, Federaal Kennis

beperking goed, bedoeld om hun meer zeggenschap te geven bij de keuze van de zorg.

centrum voor de Gezondheidszorg)

Het VAPH zorgt voor ondersteunende budgetten.

1.4.5 Ondersteunende technologie in België

In 2013 werd door de Vlaamse minister van innovatie het initiatief genomen tot een aantal innovatieplatforms op het gebied van de ouderenzorg, verspreid over heel Vlaanderen. Er is

Economisch beleid valt grotendeels onder de verantwoordelijkheid van de gewesten. Daar-

een budget van € 10 miljoen beschikbaar om concrete oplossingen te ontwikkelen voor

om worden de meeste besluiten met betrekking tot het bevorderen van het gebruik van

betaalbare en toegankelijke thuis- en buurtzorg en meer zelfstandigheid voor ouderen.

technologie in de thuiszorg genomen door de gewesten.

• Tot de betrokken instanties behoren thuiszorgorganisaties, plaatselijke dienstencentra, bejaardenhuizen, mantelzorgers, bedrijven, kenniscentra, verpleegkundigen, artsen etc.

Het bevorderen van het gebruik van technologie in de thuiszorg is nog steeds grotendeels een bottom-up-proces, met weinig inbreng van openbare instanties en weinig sturing door de overheid.

46

CURA-B

47

1.4.7 Lijst met belangrijkste contactpersonen Federale instanties Federale overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu

www.health.belgium.be/

Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (INAMI - RIZIV)

www.riziv.be

Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg

kce.fgov.be

Gefedereerde instanties Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (Vlaanderen)

www.vlaanderen.be/nl/ gezin-welzijn-en-gezondheid

Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid (Vlaanderen)

www.zorg-en-gezondheid.be

Flanders’ Care (Vlaanderen)

www.flanderscare.be

Directoraat-generaal Gezondheid (Franstalige gemeenschap)

www.sante.cfwb.be/

Afdeling Culturele en Sociale Zaken (Duitstalige gemeenschap)

www.dgregierung.be/

www4wvg.vlaanderen.be/wvg/

Bronnen

Nota betreffende de financiële aspecten van de toepassing van artikel 107.(s.d.). Opgehaald van psy107.be op 15/01/2014 Conceptnota persoonsvolgende financiering voor personen met een handicap (2013). Opgehaald van jovandeurzen.be op 15/01/2014 vlaamsesels.be geraadpleegd op 15/01/2014 Groenboek staatshervorming. (2013). Opgehaald van zorg-en-gezondheid.be op 15/01/2014 Rusthuisfinanciering. (2012). Powerpoint-presentatie door W. Baeckelandt Inleiding macro-financieringsmechanismen (financieel beheer). (2012). Powerpoint-presentatie door K. Eeckloo.

48

Hoofdstuk 2 Begrijpen wat de uitdagingen zijn CURA-B

49

2.1 Begrijpen wat de uitdagingen zijn

2.2 Methodologie

Mkb-enquête Het eerste deel van het onderzoek richtte zich op het vaststellen van de belemmeringen die middelgrote en kleine bedrijven ondervinden op het gebied van innovatie en productmarketing.

Dit hoofdstuk geeft een overzicht van het onderzoek dat in 2011 en 2012 verricht is onder middelgrote en kleine bedrijven en zorgverleners in Zeeland, West-Vlaanderen, Nord-Pas-de-Calais en East of England.

De enquête omvatte 22 vragen, waarop 175 reacties werden ontvangen. Van de 175 bedrijven zijn er 123 actief op het gebied van ondersteunende technologie (AT), maar slechts 107 bedrijven (van de 123) stuurden analyseerbare gegevens in.

Doel van het onderzoek Het doel van het onderzoek was om specifieke hiaten en uitdagingen in het huidige bedrijfs-

Diepte-interviews met het mkb

model vast te stellen, zowel vanuit het gezichtspunt van het mkb als dat van zorgverleners.

Er werden diepte-interviews gehouden met 48 middelgrote en kleine bedrijven over de ervaringen met gebruikers en zorgverleners om zo vast te stellen wat de belangrijkste belem-

Advies voor het mkb en zorgverleners

meringen zijn voor het betreden van de markt en voor succes.

De inzichten werden gebruikt ter informatie voor de negen CURA-B-pilotprojecten die in het

De omzet van de bedrijven varieerde tussen de € 2.000 en € 34 miljoen. Het betrof per-

volgende hoofdstuk worden besproken en waarop de uiteindelijke aanbevelingen voor het

soonlijke interviews met een semi-gestructureerde opzet van 14 vragen, gevolgd door een

mkb zijn gebaseerd.

algemene samenvatting van de belangrijkste problemen.

Dit hoofdstuk eindigt met advies voor het mkb en zorgverleners en met ideeën voor best practices voor het betreden van de zorgmarkt.

Interviews met zorgverleners

De volledige gegevens van de enquête zijn te vinden op www.cura-b.eu (maart 2014).

Het derde deel van het onderzoek omvatte interviews met 54 zorgverleners, met een personeelsbestand variërend van 1 tot 20.000 medewerkers en een omzet die varieerde van £ 100.000 tot € 304 miljoen. De interviews waren gericht op ervaringen met het werken

De meeste zorgverleners hebben geen formeel beleid op het gebied van IPR (intellectuele eigendomsrechten) of innovatie. 50

met het mkb, samenwerking op lokaal niveau en houding ten aanzien van innovatie.

CURA-B

51

2.3 Inzichten mkb

Wat verkopen de bedrijven?

Hulpmiddelen voor persoonlijke medische behandeling (bijv. glucosemeter)

Totale percentages van de vier regio’s

Hulpmiddelen voor training van vaardigheden (bijv. braillelezer) Product: ortheses en protheses Hulpmiddelen voor persoonlijke verzorging en bescherming (bijv. absorberende pads) Hulpmiddelen voor persoonlijke mobiliteit (bijv. rolstoel)

Overzicht mkb-profielen Percentages middelgrote en kleine bedrijven in de vier regio’s die actief zijn op het

Hulpmiddelen voor in het huishouden (bijv. aangepast bestek)

gebied van AT

Inrichting en aanpassing van woningen en terreinen (bijv. douchestoel) Hulpmiddelen voor communicatie, informatie (bijv. vergrootglazen Hulpmiddelen voor de omgang met producten en goederen (bijv. antislipmatten) Hulpmiddelen voor apparatuur ter verbetering van de omgeving, gereedschap en machines (bijv. werkplek) Hulpmiddelen voor recreatie (bijv. hometrainer)

VK Bedrijven niet betrokken bij AT en niet geïnteresseerd

Bedrijven niet betrokken bij AT, maar wel geïnteresseerd

Belangrijkste klanten Vergelijking van de belangrijkste klanten van de bedrijven in de vier regio’s

Bedrijven actief op gebied van AT

VK Bedrijven

52

Overheid en/of zorginstellingen

Eindgebruikers

Overig

CURA-B

53

Hoe vinden de bedrijven klanten? West- Vlaanderen

Hoe verkopen de bedrijven hun producten? Nord-Pasde-Calais

Zeeland

East of England

West- Vlaanderen

Nord-Pasde-Calais

Zeeland

East of England

Openbare verkoop: verkoop n.a.v. aanbestedingen

1. Openbare aanbesteding

Onderhandse verkoop: directe benadering van prospects en verkoopbezoeken

2. Traditionele direct sales Direct sales-medewerkers

e-trade

Gratis producten uitdelen op scholen, in ziekenhuizen

Wat vormt voor de bedrijven een belemmering bij de verkoop?

Direct bespelen van de markt via mond-totmondreclame en netwerken

Belangrijkste belemmeringen in de vier regio’s als percentage

Klanten moeten van een nieuw product of nieuwe dienst overtuigd worden

Symposia en seminars

Sterke concurrentie van huidige aanbieders

Hoe krijgen de bedrijven informatie over de behoeften van eindgebruikers? West- Vlaanderen

Nord-Pasde-Calais

Zeeland

Formele methoden voor verzamelen van informatie

Problemen met het opzeggen van langlopende contracten en het introduceren van nieuwe producten

East of England

Fragmentatie van de markt, meerdere besluitvormers op klantniveau Problemen met distributiekanalen

(minderheid)

Informele / geen formele methoden

Gesubsidieerde markt met eigen, specifieke procedures

Wil graag nauwer contact met gebruikers

Onzekerheid/twijfels over marktpotentieel

Formele methoden: rondetafelgesprekken, verpleegkundigen en artsen schaduwen, pro-

totyping, testen van eindgebruikers, AGILE methoden, pilotprojecten, klantcontact met medisch personeel en managers en formeel onderzoek ter plekke.

Het cirkeldiagram is een weerspiegeling van de antwoorden van het mkb op basis van een Likertschaal (1=helemaal mee oneens; 2=mee oneens; 3=noch mee eens, noch mee oneens; 4=mee eens; 5=helemaal mee eens).

• De middelgrote en kleine bedrijven hebben ook problemen met de openbare-aanbestedingsprocedure; ze omschrijven deze als ‘omslachtig en traag’, met een ‘zij en wij’-bena-

Informele methoden: netwerken, seminars en symposia bijwonen.

dering. Specificaties worden vaak krap gedefinieerd en zijn ontworpen om de aanbieder met de laagste prijs te selecteren. Enkelen denken dat aanbesteders al op voorhand besluiten met wie ze willen samenwerken, waardoor het reageren op aanbestedingen als verspilling van tijd en kosten wordt gezien.

54

CURA-B

55

Fragmentatie van de markt Nord-Pas-de-Calais

Het zorgsysteem is complex. Vooral als het om vergoedingen gaat. Het mkb moet bedrijfs-

2.4 Inzichten zorgverleners

modellen ontwikkelen en implementeren die inspelen op de huidige situatie en ze moeten de effectiviteit en voordelen van hun producten aan de markt laten zien. Zeeland

Het systeem is gefragmenteerd, onduidelijk, conservatief en risicomijdend. De bedrijven in heeft op investeringen in innovatieve projecten. Het is lastig om nauwer in contact te komen

Houding van zorgverleners ten aanzien van innovatie en nieuwe ondersteunende technologie (AT)

met besluitvormers en eindgebruikers en er is een gebrek aan participatie van en overleg

Uit de vier regio’s werden 54 zorgverleners geïnterviewd over hun ervaring met het samen-

met het mkb.

werken met het mkb.

East of England

De meeste zorgverleners hadden vaker samengewerkt met het mkb, maar het VK had er

Zeeland zien een gebrek aan ondernemerschap bij zorgverleners, hetgeen zijn weerslag

Er is een gebrek aan standaardisatie rond de aanbestedingsprocedure. Het kan lastig zijn

weinig ervaring mee.

om nauwer in contact te komen met besluitvormers.

Hoe werken zorgverleners samen met het mkb? Vlaanderen

• Bedrijven uit het mkb hebben veel meer invloed op de inhoud van een aanbesteding. Bedrijven worden normaal gesproken ruim van tevoren geïnformeerd over op handen zijn

Alle regio’s gaven aan positief te staan tegenover de lokale economie en uitbesteding aan patiënten- en zorggroepen, hoewel 40% van de zorgverleners vond dat AT-projecten niet succesvol waren.

de aanbestedingen • De officiële publicatie van een aanbesteding kan op drie niveaus worden beïnvloed:

Geen enkele organisatie werd beperkt door de omvang van het bedrijf waarmee samenge-

Opname van technische productspecificaties (via ‘onderzoeksbureaus’)

werkt werd.

Functies/technische specificaties via technisch directeuren van zorginstellingen

Prijsstelling via installateurs/elektriciens

• De mate van succes hangt af van goede persoonlijke contacten, dus lobbyen is essentieel

Houding van zorgverleners ten aanzien van innovatieve producten en diensten Het merendeel van de zorgverleners heeft geen formeel IPR- of innovatiebeleid. De meeste van hen bekijken per geval hoe ze om moeten gaan met innovatie, door de commerciële

Overzicht van belemmeringen voor innovatie bij het mkb

voordelen en businesscase in ogenschouw te nemen.

Uit de grote mkb-enquête blijkt dat er verschillende belemmeringen zijn voor innovatie bij het mkb: • De twee grootste belemmeringen zijn: gebrek aan interne resources en moeite met het vinden van externe resources (samen 24%). • Innovatie kost veel geld en brengt grote financiële risico’s met zich mee (samen 22%).

West-Vlaanderen

Zorgverleners zijn niet altijd tevreden over informatie en advies over implementatie, bestelling en aftersales. De benodigde training van gebruikers en personeel voor de AT en budgetten vormen vaak een probleem.

• Middelgrote en kleine bedrijven vinden het lastig om gekwalificeerd personeel te vinden (8%). • Er is een gebrek aan informatie over nieuwe technologieën en de markt daarvoor (samen 15%). • Het is lastig om innovatiepartners te vinden (9%). • De houding van zorgverleners tegenover innovatie en een algemeen gebrek aan formeel innovatiebeleid bij het mkb en zorgverleners. • Doorontwikkeling, bijna de helft van alle middelgrote en kleine bedrijven in alle regio’s

Kleine en middelgrote organisaties

Bij het verlenen van intramurale zorg staan ze niet altijd open voor projecten op het gebied van AT of telezorg. Kleinere organisaties hebben vaak geen innovatiebeleid en innovatie is meestal probleemgestuurd. Als er zich een probleem voordoet, wordt naar een oplossing gezocht en wordt als onderdeel van het kwaliteitshandboek naar innovatie gekeken.

heeft geen IP of een IP-beleid.

56

CURA-B

57

Grotere organisaties

Zij hebben meer mankracht om nieuwe projecten uit te voeren en ze zien innovatie als een strategische optie. Soms stellen ze vast dat het personeel niet genoeg innovatieve voorstellen doet. Nord-Pas-de-Calais

Het grootste deel van de geïnterviewde zorgverleners is betrokken of betrokken geweest bij innovatieve projecten. Zij hebben te maken met ICT-oplossingen voor de zorg (medische informatie delen en netwerken). Sommige organisaties zijn er klaar voor om en bereid om aan het begin van het innovatieproces samen te werken met het mkb. Ze zijn ook bereid om in een later stadium bij het innovatieproces betrokken te zijn en binnen hun eigen organisatie producten te testen. Zeeland

Het zorgsysteem en de vraag naar zorg, die erop gericht zijn dat ouderen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen, zijn van invloed op de prioriteiten van de zorgverleners. Dit stelt traditionele aanbieders van intramurale ouderenzorg voor de uitdaging om aparte diensten aan te bieden voor huisvesting en zorg. Velen van hen werken samen met woningbouwverenigingen om appartementencomplexen te bouwen waar ouderen de zorg kunnen krijgen die ze nodig hebben. Deze zogeheten ‘extramuralisering’ betekent een verschuiving richting een meer behoeftegericht aanbod van zorgverlening en zet interactie met de

Veel aanbieders van intramurale ouderenzorg werken samen met woningbouwverenigingen om appartementencomplexen te bouwen waar ouderen de zorg kunnen krijgen die ze nodig hebben. 58

patiënt onder druk. De meeste zorgverleners zijn zich ervan bewust dat veranderingen en slimme oplossingen voor efficiëntere communicatie nodig zijn. Sociale media en e-zorg maken bijvoorbeeld online planningen en zelfs online afspraken/behandelingen, domotica en beeldschermdiensten mogelijk. Er doen zich ook kansen voor in niet-medische diensten, met kleinere organisaties die proberen te innoveren door het persoonlijke contact in de gezondheidszorg te verbeteren en IT een minder prominente rol te laten spelen. East of England

Bijna alle zorgverleners benadrukten dat AT een klein onderdeel is van hun activiteiten en niet altijd van toepassing is. Slechts enkelen hebben AT-specialisten in huis. AT neemt nog maar een klein aandeel in in de detailhandel.

CURA-B

59

Wat zijn de belangrijkste belemmeringen voor zorgverleners voor aanschaf van AT? West-Vlaanderen

Gebrek aan kennis, niet voldoende personeel, financiering en zorgen over de aftersales. Organisaties worden door de overheid uitgedaagd om nieuwe projecten te ontwikkelen die

2.5 A dvies van zorg verleners aan het mkb

voldoen aan projectaanvragen. Strenge wetgeving kan echter een belemmering vormen. Kennis van projecten op het gebied van AT is vaak beperkt. Informatie kan worden ingewonnen via evenementen en het lezen van vakliteratuur. Zorgverleners wisselen vaak ervaringen uit met partnerorganisaties via brancheverenigin-

Hoe kan het mkb succesvoller zijn?

gen en netwerkevenementen.

Door tijdens het ontwikkelingsproces in contact te treden met gebruikers en zorgverleners en te luisteren naar hun aanbevelingen om zo producten te leveren die afgestemd zijn op

Nord-Pas-de-Calais

de behoeften van gebruikers. Daarnaast hadden zorgverleners de volgende adviezen:

De belangrijkste belemmering voor innovatie door zorgverleners is het gebrek aan financi-

• Producten moeten toegevoegde waarde bieden voor personeel en eindgebruikers.

ële middelen. De belangrijkste belemmering voor samenwerking met het mkb is het gebrek

• Producten moeten eenvoudig in gebruik zijn.

aan tijd en mankracht.

• Benader de juiste personen en werk samen met de belangrijkste belanghebbenden. • Let op de prijs/kosten en maak besparingen en voordelen voor zorgverleners duidelijk.

Zeeland

De belangrijkste belemmeringen zijn financiële voorschriften en het daaraan voldoen om bepaalde risico’s te nemen en in technologie te investeren. Er is sprake van een zekere

Probeer tegelijkertijd om producten en diensten te ontwikkelen die compatibel zijn met bestaande apparatuur. • Zorg voor een goede aftersales.

mate van weerzin, doordat veel projecten om financiële redenen zijn mislukt. Ze moeten de technologische voordelen duidelijk kenbaar maken, waarbij de nadruk moet liggen op maatschappelijke innovatie. Ze moeten vertrouwen krijgen en ‘inkopen’ bij verpleegkundigen en daarna hun personeel uitleggen hoe ze de instrumenten moeten gebruiken.

West-Vlaanderen

Toekomstige projecten zullen gericht zijn op het consolideren van kwaliteit en marktaandeel in de zorgsector. In intramurale zorginstellingen bestaan plannen voor uitbreiding richting ambulante zorg en thuiszorg.

East of England

Men vindt dat het mkb niet genoeg contact heeft met de markt, waardoor de volgende

Toekomstplannen voor AT bestaan uit geautomatiseerde farmaceutische logistiek, digitale

problemen ontstaan:

patiëntendossiers, zorgregistratie (voor benchmarking) en het opsporen en/of voorkomen

• Zoeken naar een markt voor een product en niet ontwerpen voor de markt.

van ronddolende patiënten.

• Onjuiste presentatie van het product (problemen met etiketten, te veel/weinig verpakking, instructies). • Weinig verstand van prijsstelling en het aanhouden van een percentage voor de groothandelaar. • Weinig aandacht voor training van eindgebruikers en professionals in het juiste gebruik van de apparatuur. • Het belang niet inzien van een gegevensregistratiesysteem met gecompliceerdere pro-

Directeuren van zorginstellingen krijgen over het algemeen te weinig onafhankelijk advies over hoe ze in de toekomst moeten omgaan met gezondheidszorg en intramurale zorg. Ze krijgen advies dat voornamelijk op de gebouwen betrekking heeft, terwijl technische en ICTaspecten vaak buiten beschouwing worden gelaten. Het mkb zou meer verantwoordelijkheid kunnen nemen door te laten zien hoe hun producten en diensten de functionaliteit en het welzijn kunnen verbeteren en hoe hun oplossingen kunnen worden geïmplementeerd.

ducten voor monitoring/medicatie. • Behoefte aan aftersales.

Zorgverleners adviseren het mkb om hun volledige informatie te verschaffen over de aangeboden AT, dus ook over de kosten, zoals aanschafkosten en de total cost of ownership, en over de benodigde tijd en mankracht voor bijvoorbeeld configuratie en training van personeel.

60

CURA-B

61

Nord-Pas-de-Calais

Zorgverleners verwachten van het mkb dat de bedrijven duidelijke bewijzen leveren voor de werkelijke effectiviteit (geteste producten of pilots) en dat de voordelen ruim opwegen tegen de kosten. Zorgverleners verwachten innovatieve producten om:

2.6 A dvies van het mkb aan zorgverleners

• aan hun specifieke behoeften te voldoen • eindklanten duidelijke voordelen te bieden (comfortabel, gebruiksvriendelijk, effectief etc.) • hun werknemers betere werkomstandigheden te bieden en hun effectiever te laten werken • tijd en geld te besparen • zichzelf van anderen te onderscheiden door middel van innovatieve diensten of betere zorg Zeeland

Prijs en kwaliteit zijn belangrijker dan de regionale economie. Zorgverleners vinden dat veel technologische oplossingen (bijv. voor domotica en telezorg) te veel gericht zijn op technologie in plaats van op de vraag. De meeste zorgverleners zijn bereid om met het mkb om de tafel te zitten om hun beperkingen en verwachtingen uit te leggen. Een groot aantal zorgverleners noemt expliciet het innovatieve karakter van het koppelen van zorgverlening aan de behoeften van de klant. Mogelijke onderwerpen voor gezamenlijke activiteiten:

Meer dan honderd middelgrote en kleine bedrijven die actief zijn op de zorgmarkt vinden dat zorgverleners en eindgebruikers overtuigd moeten worden door nieuwe producten of diensten.

• welzijn van ouderen • het opsporen van ronddolende dementerende ouderen binnen zorginstellingen • toegangscontrole- en registratiesystemen voor patiënten • nachtbewakingssystemen

Men was sterk van mening dat eindgebruikers hoe dan ook om hun mening gevraagd moet worden tijdens het innovatie- en verkoopproces. Het mkb moet vroegtijdig samenwerken en beter communiceren met zorgverleners.

• onafhankelijk ouder worden in je eigen huis • sociale media in de ouderen- en mantelzorg • serieuze spelletjes voor preventieve en educatieve doeleinden (bijv. diabetes bij kinderen, dementie)

West-Vlaanderen

Als het verkoopproces plaatsvindt door middel van aanbesteding, raden verschillende bedrijven aan om meer inzicht te geven in de aanbestedingsprocedure. Het goedkoopste product wordt vaak beschouwd als het meest geschikte product. Jongere artsen zijn mak-

East of England

kelijker te overtuigen van de voordelen van nieuwe technologie.

Meer inzicht in de werkwijze van opdrachtgevers bij lokale overheden en de NHS (natio-

Nord-Pas-de-Calais

De activiteiten van zorgverleners worden in hoge mate bepaald door opdrachtgevers. nale gezondheidsdienst) zou helpen om deze obstakels te overwinnen.

Het mkb moet een betere manier vinden om te communiceren met belanghebbenden binnen het zorgsysteem en met eindgebruikers. De bedrijven moeten eindgebruikers en klanten (kopers) ontmoeten om hun behoeften beter te begrijpen. Ze moeten betrokken worden bij het ontwikkelen van producten en diensten.

62

CURA-B

63

Zeeland

Het ontbreekt het mkb aan een sterk netwerk om samen met personen die bij de zorg betrokken zijn in plaats van met technische managers producten en diensten te ontwikkelen. Dit vraagt betrokkenheid van verschillende organisaties en een hoge mate van samenwerking. Als dit niet gebeurt, is er grote kans dat er geen haalbare businesscase wordt gevonden of dat er een product wordt ontwikkeld dat niet aan de behoeften van eindgebruikers of zorg-

2.7 O p naar een nieuw ‘ecosysteem’ van innovatie?

verleners voldoet. Een installatiebedrijf kan bijvoorbeeld in een vroeger stadium betrokken worden bij een bouwproject. East of England

Het eerste deel van het CURA-B-onderzoek wijst erop dat er duidelijk behoefte aan is om het innovatieproces als geheel opnieuw te evalueren.

opdrachtgevers (kopers/aanbieders) (bijv. voorbesteding).

Middelgrote en kleine bedrijven in alle regio’s zijn allemaal gefrustreerd over het huidige

Er moet indien mogelijk in een vroeger stadium en meer gecommuniceerd worden met model. Kleine bedrijven spelen een sleutelrol in het ontwikkelen van nieuwe technologie. Het huidige systeem voor inkoop, ontwikkeling en implementatie van innovatieve diensten op basis van AT werkt niet efficiënt. De algemene conclusie is dat er een nieuw concept ontwikkeld moet worden voor het ‘ecosysteem’ van innovatie. Belangrijkste aanbevelingen: • Het ontbreekt het mkb hiervoor aan een sterk netwerk. De bedrijven hebben behoefte aan een meer open samenwerking tussen belanghebbenden in het ontwerpen inkoopproces. • Om betere oplossingen voor eindgebruikers te ontwikkelen is eerdere betrokkenheid nodig:

bijv. het integreren van cursussen op het gebied van ondersteunende technologie in de algemene training van verpleegkundigen, ergotherapeuten en opticiens voor eerder en beter inzicht in de voordelen van AT.

• Oprichting van een denktank en/of ‘centrum voor best practice’ om de samenwerking tussen belanghebbenden nieuw vorm te geven en gelijkwaardiger te maken.

Het ‘centrum’ zou onderhandelingen over toegang tot het systeem gebruikersvriendelijker maken en samenwerking tussen bedrijven bevorderen.

• Systeemintegrators, zoals onafhankelijke adviseurs, kunnen de kloof tussen beide werelden overbruggen door onpartijdig en geloofwaardig advies te geven aan directeuren van zorginstellingen. • Opnieuw nadenken over hoe innovatie en ontwikkeling van AT en vergoedingen voor belanghebbenden gestimuleerd en gefinancierd kunnen worden:

bijv. een IP aan de overheid presenteren om initiële investeringen en samenwerking te stimuleren. Een stimulans voor innovatie met zorgverleners of aanbesteders zou het instellen van een exclusieve periode van 12 maanden kunnen zijn voordat de nieuwe door het bedrijf ontwikkelde dienst openbaar wordt aanbesteed.

64

CURA-B

65

2.8 Meer informatie

Voor meer informatie over de enquête kunt u contact opnemen met: Arend Roos, projectmanager CURA-B:

[email protected]

Greg O’Shea; onderzoekscoördinator CURA-B:

Greg.O’[email protected]

66

Hoofdstuk 3 De kloof overbruggen

CURA-B

67

3.1 De kloof overbruggen

In het vorige hoofdstuk hebben we gezien hoe het mkb wordt tegengewerkt om volledige toegang te krijgen tot de markt van ondersteunende technologie (AT). Dit hoofdstuk beschrijft hoe deze kloof overbrugd kan worden. Om het mkb te stimuleren om de zorgmarkt te betreden moeten bedrijven de uitdagingen en onzekerheden die met technologische ontwikkelingen gepaard gaan overwinnen en de

3.2 W orkshops voor belanghebbenden

CURA-B organiseerde regionale workshops voor belanghebbenden om nieuwe manieren te vinden om de samenwerking tussen zorgverleners, het mkb en lokale kenniscentra te optimaliseren.

behoeften van eindgebruikers en de huidige situatie begrijpen. Een reeks workshops die door CURA-B werd georganiseerd bracht belanghebbenden bij elkaar om samen oplos-

Deelnemers

singen te vinden voor deze uitdagingen.

Behalve projectpartners namen in totaal 141 personen deel aan de workshops in de vier regio’s. Zoals verwacht waren de meeste deelnemers afgevaardigden van middelgrote en

De aanbevelingen die uit deze workshops naar voren kwamen, werden gebruikt bij negen

kleine bedrijven (43%) en zorgverleners (18,5%). Ook namen er opdrachtgevers (14%),

pilotstudies, die hier worden geïntroduceerd. Hopelijk leert het mkb door deze praktijkvoor-

eindgebruikers (5,5%) en trendsettende gebruikers (‘lead users’) (5%) deel aan de work-

beelden hoe het beter om kan gaan met bestaande belemmeringen, zijn kennis van de in-

shops.

novatiemarkt kan verbreden en zijn netwerk kan uitbreiden.

Workshops

Bedrijven moeten de uitdagingen en onzekerheden die gepaard gaan met technologische ontwikkelingen overwinnen en de behoeften van eindgebruikers en de huidige situatie begrijpen. 68

In iedere regio werden 4 tot 5 workshops georganiseerd. Voorbeelden van workshops zijn: • Nord Pas de Calais - waardegenererende bedrijfsmodellen voor de volwassen markt • East of England - ondersteunende technologie verkopen • West-Vlaanderen - de rol van welzijnsrehabilitatie en preventieve gezondheidszorg • Zeeland - masterclass ondernemen in de gezondheidszorg Ga naar www.cura-be.eu/workshops voor een volledig overzicht van de workshops

(maart 2014).

CURA-B

69

3.3 A anbevelingen van belanghebbenden voor het mkb Hoe kan het mkb de obstakels overwinnen die in eerder onderzoek van CURA-B naar boven zijn gekomen? Klanten moeten van een nieuw product of nieuwe dienst overtuigd worden: • Het mkb vindt dat ondersteunende technologie (AT) wordt verbeterd en dat de technologie langzaam geaccepteerd wordt. Het trainen van eindgebruikers in AT en telezorg is essentieel voor het versnellen van de introductie van telezorg en zal het vertrouwen van patiënten en medisch personeel in het systeem verbeteren. • Er is behoefte aan betere toegang om de drempels voor eindgebruikers van niet-medische diensten en dienstverleners te verlagen.

Een kwaliteitsbewakingssysteem voor dienstverleners (aan de hand van criteria) en een onafhankelijk kwaliteitscontroleorgaan zouden uitkomst kunnen bieden.

• Het informeren van en meer zeggenschap geven aan de eindgebruiker en intensieve samenwerking tussen zorgverleners en aanbieders van ondersteunende technologie is essentieel om het beste apparaat voor de eindgebruiker te ontwikkelen. • Belanghebbenden hebben volledige ondersteuning van patiëntenorganisaties, belangenorganisaties, volksverzekeringen, zorginstellingen en de media nodig om de zorgsector en eindgebruikers te informeren over de voordelen van telezorg.

70

CURA-B

71

De workshops helpen bij het opbouwen van een gemeenschap die streeft naar nieuwe manieren van samenwerking.

De markt wordt gesubsidieerd en heeft zijn eigen procedures: • Er is behoefte aan herverdeling van zorgbudgetten: meer geld voor alternatieve telezorgdiensten en efficiënte verdeling van zorgkosten zijn essentieel voor een lagere ‘zorgrekening’. • Persoonlijke zorg op maat is belangrijk om patiënten zelfredzamer te maken en bovenmatig gebruik van technische medische zorg te verminderen. • Het is nuttig om nieuwe en bestaande op bewijs gebaseerde pilots uit te voeren en te presenteren om de voordelen van telezorg te laten zien; opdrachtgevers moeten pratijkvoorbeelden hebben om weloverwogen beslissingen te kunnen nemen. • Er is een ‘bottom-up’-benadering nodig om snel goede oplossingen te ontwikkelen. Zorgverleners willen graag een lage drempel voor nieuwe producten en diensten, meer uitwisseling van informatie over behoefte aan producten en diensten en meer samenwerking.

Er is sprake van een fragmentatie van de markt en er zijn verschillende besluitvormers:

Om de uitdagingen van de aanbestedingsprocedure te overwinnen, heeft het mkb behoefte aan:

• Er is behoefte aan een uitgebreid businessplan en een duidelijk gedefinieerde marketing-

• meer inzicht in de structuur en financiële aspecten van de gezondheidszorg

strategie om eindgebruikers te informeren over de potentiële voordelen van telezorg. • Het is dringend nodig om uit te vinden wat de beste manieren zijn om eindgebruikers, medische experts, marketeers, zorgsysteemexperts en de media te bereiken.

• een eenmalige prekwalificatieprocedure • gedetailleerde specificaties • een verplichting tot aankoop indien een oplossing aan de specificaties voldoet of deze overtreft

• Er is behoefte aan regionale ankerpunten.

• meer kennis van de potentiële markten

• Er is behoefte aan een communicatiehub waar de communicatie voor het mkb en cliënten

• efficiënte, nuttige en overtuigende casestudies

samenkomt en waar gebruikerservaringen voor kwaliteitscontrole worden uitgewisseld om zo aan de behoeften van eindgebruikers te voldoen. Binnen deze hub is bovendien behoefte aan een delegeerfunctie en een ‘systeemintegrator’.

Toegevoegde waarde van workshops

Veel middelgrote en kleine bedrijven geven toe dat ze door de fragmentatie van de markt niet weten wie ze kunnen benaderen als ze samen willen werken met een zorgverlener. De

Om de fragmentatie van de markt aan te pakken heeft het mkb behoefte aan:

workshops waren bedoeld om het mkb en zorgverleners samen te brengen, zodat ze geza-

• een netwerk met goede contacten in de wereld van zorgverleners

menlijk na konden denken over dit belangrijke thema.

• een forum waar alle belanghebbenden behoeften kunnen bespreken • betrokkenheid bij het gehele traject van inkoop/ontwikkeling

Op deze manier kon het mkb in contact komen met besluitvormers – niet alleen met de

• verschillende oplossingen om gebruikers keuze te bieden

‘poortwachters’, maar ook met directeuren van organisaties met strategische invloed.

• meer kennis van de behoeften van ouderen, bijv. op het gebied van voeding

Workshops zijn een belangrijk middel om obstakels rond regelgeving te overwinnen en de

• informatie over (het aantal) ouderen en mensen die afhankelijk zijn van zorg

door veel bedrijven beschreven ‘zij en wij’-mentaliteit te doorbreken.

• hulp bij het opstellen van een bedrijfsmodel • ondersteuning om alle spelers op de markt te bereiken die kunnen profiteren van ondersteunende technologie en kunnen helpen bij het ontwikkelen van relevante bedrijfsmodellen

Door belanghebbenden een platform te bieden om de schakels te verbinden tussen mensen die iets aanbieden en mensen die iets nodig hebben, helpen de workshops om een groep te creëren van mensen die samen op zoek gaan naar nieuwe manieren om samen te werken. Naast het in contact brengen van mensen die elkaar normaal gesproken niet ontmoeten, stimuleren de workshops de uitwisseling van kennis en ideeën. Veel van de ideeën die tijdens de workshops ontstonden, mondden uit in pilotprojecten.

72

CURA-B

73

3.4 Ideeën vormgeven

De Business Model Canvas

Belangrijkste partners

Belangrijkste activiteiten

Waardeproposities

Toegevoegde waarde creëren

Doelgroep

Toegevoegde waarde leveren Kanalen

Belangrijkste resources

Het tekort aan haalbare bedrijfsmodellen verhindert dat optimaal gebruik wordt gemaakt van telezorg en telegeneeskunde. Daardoor komt de toegevoegde waarde van een product of dienst pas volledig tot zijn recht als bedrijven het product of de dienst met een effectief bedrijfsmodel ontwikkelen en op de markt brengen.

Klantenrelaties

Kostenstructuur

Inkomstenstromen

Toegevoegde waarde vasthouden

Het mkb moet zijn bedrijfsmodellen vernieuwen Het traditionele innovatieproces kan bijna onmogelijk door het mkb alleen worden gerealiseerd. Vergeleken met grotere of meer gevestigde bedrijven heeft het mkb niet de capaciteiten voor de verschillende competenties die voor elk stadium van het ontwikkelingsproces nodig zijn. Ook staat de vraag op korte termijn de planning op de lange termijn in de weg.

Download het sjabloon en bekijk de video:

http://www.businessmodelgeneration.com/canvas

Het bedrijfsmodel, en niet alleen technologie, speelt een belangrijke rol bij het behalen van succes. Daarom is het van belang dat het mkb zijn bedrijfsmodellen vernieuwt.

Business Model Canvas kan bedrijven die zich met ondersteunende technologie (AT) bezighouden helpen om bestaande bedrijfsmodellen te vernieuwen of nieuwe of bestaande be-

Business Model Canvas

drijfsmodellen te verduidelijken.

Business Model Canvas is een gestructureerde en gebruiksvriendelijke visuele tool om beter te begrijpen hoe uw bedrijf werkt en hoe het toegevoegde waarde voor belanghebben-

Jonge maatschappelijke ondernemingen vinden het vaak lastig om een solide bedrijfsplan

den kan creëren en vasthouden.

en een maatschappelijke waardepropositie te creëren en naar buiten te brengen. Social

Deze eenvoudige tool wordt door toonaangevende innovatieve bedrijven gebruikt en kan u

Lean Canvas (socialleancanvas.com) is een tool die gebaseerd is op Lean Canvas (lean-

helpen om zelfs het meest complexe bedrijfsmodel op één pagina vast te leggen.

canvas.com), welke op zijn beurt weer gebaseerd is op BMC en de belangrijke items ‘doel’ en ‘maatschappelijk nut’ bevat. Om deze reden gebruikte het CURA-B-project voornamelijk het sjabloon van Business Model Canvas en ‘leende’ het twee essentiële items van Social Lean Canvas: definieer een duidelijk en sterk doel en definieer een duidelijk maatschappelijk nut.

74

CURA-B

75

Duidelijk doel en duidelijk maatschappelijk nut Een duidelijk doel en duidelijk maatschappelijk nut helpen om partners te binden wanneer het nog niet duidelijk is hoe goede ideeën met een goed doel op de markt geïntroduceerd

3.5 D e CURA-B-pilots

kunnen worden en financiële voordelen kunnen bieden. De belangrijkste vragen die gebruikt werden om de pilots te analyseren waren: 1. Belangrijkste doel: Wat is het belangrijkste doel? Voor welk probleem biedt u een oplossing en welk algemeen doel brengt de partners samen?

2. Waardepropositie: In welke behoefte of wens van de klant en eindgebruiker voorziet u?

De workshops en het onderzoek boden nuttige aanbevelingen om in praktijk te brengen

3. Doelgroep: Wie zijn de klanten? Wat voor soort mensen/bedrijven zijn het? Wat houdt

tijdens de negen CURA-B-pilotstudies. Deze werden verdeeld in drie categorieën, die als es-

4. Kanalen / klantenrelaties: Hoe communiceert de klant met u? Hoe kan de waardepro-

• Bedrijfsmodellen

hen bezig? Welke behoeften hebben ze? Wat willen ze?

positie aan de klant worden nagekomen? Hoe verkoopt u aan de klant?

5. Inkomstenstromen: Wat zijn de mogelijke inkomstenstromen? Zijn er mogelijke kosten-

besparingen voor de partners, gebruikers en klanten? Als er een bedrijf was, hoe zouden er dan inkomsten gegenereerd worden?

6. Belangrijkste partners: Welke partners zijn het belangrijkst? Waarom? Voor welk doel?

sentieel werden gezien om de kloof te overbruggen: Het mkb helpen bij het opstellen van betere bedrijfsmodellen en businesscases om tot de zorgmarkt toe te kunnen treden.

Eurasante in Nord-Pas-de-Calais met het ‘ENTRANCE-project business modelling’ en VIVES-RESOC in Brugge, POM in West-Vlaanderen met ‘niet-medische diensten in de thuiszorg’

Als u partners heeft, hoe dicht zijn zij betrokken bij de belangrijkste activiteiten? Welke rollen spelen de partners als vertegenwoordigers van de ‘gouden driehoek’?

7. Belangrijkste resources: Welke belangrijke resources (competenties, talenten in essentiële expertisegebieden en intellectuele eigendom) zijn nodig voor het aanbod?

8. Belangrijkste activiteiten: Wat is er nodig om de samenwerking te laten slagen? Hoe

• Samenwerking binnen de gouden driehoek

Samenwerking mogelijk maken binnen de gouden driehoek door het mkb, zorgverleners en kenniscentra samen te brengen om gezamenlijk oplossingen voor eindgebruikers te ontwikkelen.

kunnen de partners samenwerken om het idee op de markt te brengen? (Dit vergt waar-

schijnlijk continue monitoring van gebruikers en nieuwe technieken om betere producten te maken.) 9. Kostenstructuur: Waar bestaan de belangrijkste kosten uit? Welke belangrijke investeringen moeten er worden gedaan? Wie zal deze kosten en investeringen financieren?

• ‘VIVES-RESOC MWV-POM’ met ‘verlichting in een woon-zorginstelling’ in West-Vlaanderen, WSH met ‘diagnosediensten voor diabetes bij kinderen’ in East of England en Impuls met het geheugentestproject en het concepthuizenproject in Zeeland en SCC als facilitator van het toetreden van het mkb tot de markt via het Dragon’s Den-project ook in East of England

Wie financiert de kosten van de samenwerking en van de facilitator? 10. Wat is het maatschappelijk nut van dit project, wat zijn de maatschappelijke voordelen op de langere termijn?

• Netwerkvorming

Behoefte aan het vormen van netwerken als basis voor samenwerking, mogelijk gemaakt door een systeemintegrator. • Impuls in Zeeland met het Sante Zeeland-netwerk, HEE in East of England met het East of England AT-netwerk Ga voor meer informatie over de CURA-B-pilots naar:

www.cura-b.eu/pilots

In hoofdstuk 4 kijken we naar deze nieuwe manieren van samenwerken en hoe ze ingezet kunnen worden bij de ontwikkeling van een nieuw ecosysteem van innovatie.

76

CURA-B

77

Hoofdstuk 4 Nieuwe benaderingen in praktijk brengen

78

4.1 Nieuwe benaderingen in praktijk brengen In dit hoofdstuk worden nieuwe benaderingen onderzocht voor middelgrote en kleine bedrijven die met succes de markt willen betreden, producten en diensten willen ontwikkelen en deze aan klanten willen verkopen. Het hoofdstuk beschrijft nieuwe ecosystemen van innovatie die relaties tussen de branche, eindgebruikers en de publieke sector een boost kunnen geven, en conclusies uit de CURA-Bpilots, die een cruciale factor blijken te zijn voor het stimuleren van innovatie in de verschillende regio’s. Hopelijk zullen deze aanbevelingen het mkb helpen om enkele algemeen heersende angsten te overwinnen en de stappen te ondernemen die nodig zijn om hun activiteiten in de zorgsector uit te breiden.

CURA-B

79

4.2 Een nieuw ‘ecosysteem’ van innovatie

4.2.2 De gouden driehoek Bij CURA-B bestaan de deelnemers aan deze cocreatie uit zorgverleners, het mkb en kenniscentra. In de gouden driehoek spelen drie elementen een belangrijke rol: • Een prominentere rol voor het kenniscentrum bij innovatie, op één lijn met de branche en de overheid. • Innovatie is het resultaat van interactie tussen de drie partijen en niet een voorschrift van de overheid. • Naast het vervullen van hun traditionele functies neemt iedere partij ook de rol van de ander op zich.

Voor middelgrote en kleine bedrijven met beperkte middelen is het van groot belang om tijdens het innovatieproces gebruik te maken van externe hulp. Zoals we uit hoofdstuk 2 weten, is het moeilijk uit te vinden wat de precieze behoeften van eindgebruikers zijn. Het mkb heeft een netwerk nodig van partners met de juiste competenties of vereiste middelen om hen te helpen bij het ontwikkelen en op de markt brengen van hun product of dienst. Een van de grootste uitdagingen van ‘open innovatie’ is het beschermen van informatie. Tijdens

“Instellingen die niet-traditionele rollen op zich nemen, worden vaak gezien als een mogelijke grote bron van innovatie in innovatie.”

het proces moet besloten worden wat er met partners gedeeld kan worden en daarbij is veel vertrouwen nodig. Een antwoord hierop vormt cocreatie.

4.2.1 Cocreatie

Zo werden universiteiten ooit hoofdzakelijk gezien als een bron van menselijk kapitaal en kennis, maar nu worden ze geraadpleegd voor technologie en om organisaties te assisteren bij zakelijke of onderzoeksprojecten.

Cocreatie is het gezamenlijk ontwikkelen van producten of diensten door ontwikkelaars en klanten. In het geval van CURA-B vervaagt het de grenzen tussen het mkb-bedrijf, het kenniscentrum en de zorgverlener door sommige delen van het innovatie- en waardecreatieproces uit te besteden aan de klant en het kenniscentrum. Gebruikers en klanten kunnen profiteren van toegang tot het innovatieproces van het bedrijf, en het bedrijf krijgt daar iets voor terug, namelijk: klanten (en gebruikers) delen ook hun plannen met het bedrijf, waardoor het beter inzicht krijgt in de toekomstige eisen en behoeften van de klant.

80

CURA-B

81

4.3 Conclusies van de CURA-B-pilots

4.3.2 Gelijkwaardige status en gedeelde cultuur Partners bij de cocreatie moeten een gelijkwaardige status hebben, waarbij vertrouwen een eerste vereiste is. Besluiten moeten worden genomen bij consensus, zonder dat een persoon of organisatie de ander voorwaarden oplegt. Partners moeten tijd en moeite investeren in het scheppen van een basis van vertrouwen en generositeit, met name de zorgverleners. Daarnaast moet een van de partners, waarschijnlijk het kenniscentrum, als onpartijdige en betrouwbare facilitator of ‘systeemintegrator’ fungeren. Bij CURA-B werd deze rol ook ge-

In de negen pilots zette CURA-B coceatieprojecten op in de stijl van de gouden driehoek door middelgrote en kleine bedrijven en zorgverleners uit te nodigen voor workshops om de behoeften van eindgebruikers in kaart te brengen en mogelijke oplossingen te bedenken.

speeld door de regionale ontwikkelingsorganisaties, bijv. POM en de RESOC-organisaties in West-Vlaanderen, Impuls in Zeeland en Eurasante in Nord-Pas-de-Calais. Er moet een kerngroep zijn van belangrijkste beïnvloeders. Deze groep moet bij iedere bijeenkomst aanwezig zijn en bestaan uit klinische opdrachtgevers, directeuren van instellingen voor

Het kenniscentrum definieert een vraag om een oplossing en de bedrijven gaan hiermee aan de slag en werken samen met zorgverleners en kenniscentra om de oplossing in de praktijk te testen.

geestelijke gezondheidszorg en opdrachtgevers van geestelijke gezondheidszorg.

4.3.3 Behoefte aan transparantie Het is een voordeel als partners bedrijfsmodellen kunnen delen en een gemeenschappelijk

Wat zijn de bepalende factoren voor succesvolle cocreatie door middel van de gouden driehoek?

Business Model Canvas kunnen opstellen waar iedere partner van kan profiteren. Dit kan al-

CURA-B heeft geconcludeerd dat voor succesvolle cocreatie met de gouden driehoek het

voor alle partners. Er is een betrouwbare, onpartijdige en ervaren facilitator nodig om de part-

volgende nodig is:

ners te begeleiden bij het BMC-cocreatieproces.

4.3.1 Behoefte aan een gemeenschappelijk doel

4.3.4 Cocreatie in alle stadia

Cocreatieprojecten staan of vallen bij het vertrouwen dat de betrokken partijen in elkaar heb-

Door cocreatie in alle stadia van een project toe te passen komen partners er in een vroegtijdig

ben. De partijen moeten elkaar dus regelmatig en doelbewust ontmoeten om vertrouwen in

stadium achter hoe ze kunnen profiteren van en via hun bedrijfsmodellen en hoe een gemeen-

elkaar te krijgen.

schappelijk verkoop- en ontwikkelingsproces kan werken.

leen worden gedaan door alle aspecten van het Business Model Canvas transparant te maken

Dit kan in de volgende vormen: • Grote netwerken, zoals het East of England Assistive Technology Network dat iedere maand

Het delen van voordelen en risico’s tijdens de opstartperiode is de sleutel tot succes. Er moe-

een ontbijt-/lunchbijeenkomst organiseert voor opdrachtgevers, managers, bedrijven, me-

ten gemeenschappelijke voordelen zijn, bijv. door uitwisseling, cocreatie van toegevoegde

disch personeel en academici om samen te discussiëren en problemen op te lossen.

waarde of andere vormen van compensatie.

• Specifieke cocreatieworkshops met maximaal 20 belanghebbenden die samenkomen om meer te weten te komen over de doelstellingen van CURA-B.

4.3.5 De toegevoegde waarde van netwerken Voor succesvolle cocreatie moeten bedrijven netwerken vormen met andere organisaties. Een gebrek aan ‘weten met wie’ weerhoudt enkele bedrijven ervan om zelfs maar te overwegen de

Deze belanghebbenden kunnen gezamenlijk onderzoeks- en prototypingmethoden testen en

markt te betreden.

nieuwe ideeën bedenken. Het belangrijkste doel wordt gedeeld met een zo breed mogelijk publiek, waarbij ook de verantwoordelijkheid voor betrokkenheid en ideeënontwikkeling wordt gedeeld.

82

CURA-B

83

Zelfs als organisaties met strategische invloed zijn gevonden, blijkt het voor bedrijven bijna

4.3.6 Behoefte aan een systeemintegrator

onmogelijk om toegang te krijgen. Dit wordt ook door zorgverleners zelf als een uitdaging ge-

Er is dringend behoefte aan een facilitator of ‘systeemintegrator’ die als op zichzelf staan-

zien.

de, onafhankelijke en gerespecteerde adviseur optreedt om de kloof tussen beide werelden te overbruggen en mensen te helpen hun connecties te versterken.

Voor bedrijven is het essentieel om organisaties te vinden die advies kunnen geven en vervolgens aanbevelingen kunnen doen over het nut van een nieuw product of nieuwe dienst. Het

Een systeemintegrator treedt namens alle partijen op als onpartijdige tussenpersoon en

huidige gebrek aan een netwerk maakt interactie tussen de twee partijen echter nagenoeg

richt zich op het delen van kennis ten behoeve van groei en het samenbrengen van mensen

onmogelijk.

die elkaar normaal gesproken niet zouden ontmoeten.

Door de vorming van netwerken van belanghebbenden door middel van evenementen en

Deze facilitator zal directeuren van zorginstellingen voorzien van het broodnodige onafhan-

ideeënvormingsworkshops kunnen bedrijven een breder publiek bereiken binnen de branche,

kelijke en transparante advies. Het zal bedrijven met andere organisaties in contact brengen

de academische wereld en de publieke sector.

om innovatie te stimuleren en wederzijds begrip te kweken en de partijen voor te bereiden op onderhandelingen. Dit zal het doen door middel van evenementen en netwerken en door

Netwerken spelen een belangrijke rol bij het creëren van een cultuur van kennisuitwisseling en

als essentiële bron van ideeën op te treden.

bij het vormen van een gemeenschap die in een product of dienst gelooft en die laat zien wat het zijn regio te bieden heeft.

Definitie van een systeemintegrator Als centraal aanspreekpunt zal de systeemintegrator essentieel zijn voor de vernieuwing

De toegevoegde waarde van ideeënvorming

van het ecosysteem van innovatie, niet alleen om nieuwe ‘routes’ voor de vorming van

De ideeënvormingsworkshops in de pilots trokken meer belangstelling dan de specifiekere

partnerschappen tussen belanghebbenden te creëren, maar ook als ‘hoeder’ van best

workshoponderwerpen. Dit suggereert dat de toegevoegde waarde van de workshops zowel

practice.

ligt bij het stimuleren van inspiratie in een dynamische omgeving als bij het zoeken van praktische oplossingen voor een bepaald onderwerp.

Deze systeemintegrator moet volledig gericht zijn op hoe het beste gebruikgemaakt kan worden van de kennis in de zorgsector om het systeem te vernieuwen en te verbeteren. Er

In enkele pilots werden al direct bij de eerste ideeënvormingsworkshop partnerschappen ge-

is dus een duidelijke definitie en heel wat overweging nodig om te bepalen welke instelling

vormd. Het moge duidelijk zijn dat netwerken voorzien in een dringende behoefte en de eerste

deze centrale rol het beste kan vervullen.

stap vormen bij het stimuleren van innovatie. Uitgebreide kennis van financiering en zorgsystemen, branchespecifieke problemen en actuele maatschappelijke en economische uitdagingen evenals onpartijdigheid zijn van es-

Cocreatieprojecten staan of vallen bij het vertrouwen dat de betrokken partijen in elkaar hebben.

sentieel belang.

Toegevoegde waarde communiceren De systeemintegrator speelt ook een belangrijke rol bij het helpen van belanghebbenden in het communiceren van de toegevoegde waarde. Zoals uit het onderzoek bleek, zetten voorbeelden uit de praktijk het mkb aan om te innoveren door hun, via ervaringen van anderen, te laten zien dat uitdagingen overwonnen kunnen worden en dat er hulp beschikbaar is. Casestudies die door deze gerespecteerde facilitator ontwikkeld zijn, zullen ook helpen om zorgverleners nieuwe manieren van werken en de voordelen van telezorg te laten zien.

84

CURA-B

85

4.4 Vervolgstappen

4.5 Verklarende woordenlijst

De markt van gezondheidszorg en maatschappelijke zorg heeft te kampen met een aantal unieke uitdagingen om technologie – van concept tot verkoop – op de markt te brengen.

Afkorting

Omschrijving

AIVQ

Aides Instrumentales à la Vie Quotidienne (instrumentale hulpmiddelen voor het dagelijks leven)

CCG

Clinical commissioning group

Wat te doen?

COPD

Chronic obstructive pulmonary disease (chronisch obstructieve longziekte)

Heeft u een bestaand product of een bestaande dienst of een idee?

DALLAS

Delivering Assisted Living Lifestyles at Scale (project)

De eerste stap is om contact op te nemen met uw regionale overheidsinstantie en/of regi-

DRG

Diagnosis related group (diagnosegerelateerde groep)

onale zorginstellingen en hun uit te leggen wat u wilt doen.

EoEAT Network

East of England Assistive Technology Network

GDT

Geïntegreerde dienst voor thuisverzorging (België)

HEE

Health Enterprise East

Mkb

Midden- en kleinbedrijf

MWV

Midden-West-Vlaanderen

NIHDI

Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (België)

PCT

Primary Care Trusts (uitvoeringsorganisaties voor eerstelijnsgezondheidszorg)

POM

Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij West-Vlaanderen

RESOC

Regionaal Sociaal-Economisch Overlegcomité (België)

SCC

Suffolk County Council

SHI

Social Health Insurance (sociale zorgverzekering)

VAPH

Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap

VIVES

Katholieke Hogeschool VIVES

WSH

West Suffolk Hospital

ZBC

Zelfstandig behandelcentrum

Wat nodig is, is een meer gecoördineerde visie en meer bewustzijn bij het mkb van de diensten die ondersteunende organisaties in hun regio aanbieden en van de middelen die hun in elk ontwikkelingsstadium ter beschikking staan.

Uw regionale ontwikkelingsorganisatie kan u ook in contact brengen met de juiste partners voor uw branche. Actieve participatie en de vorming en versterking van netwerken wordt aanbevolen. Bedrijven zouden zich aan moeten sluiten bij regionale netwerken en meer betrokken moeten raken bij belanghebbenden: praten met zorgverleners en communiceren met gebruikersgroepen. In hoofdstuk 1 vindt u de gegevens van organisaties in uw regio, met een lijst van organisaties die bedrijven kunnen helpen op het gebied van ondersteunende technologie.

86

CURA-B

87

4.6 CURA-B-partners per regio

Nederland www.impulszeeland.nl

[email protected] [email protected]

KATHO

www.katho.be

[email protected]

KHBO

www.khbo.be

[email protected]

POM West-Vlaanderen

www.pomwvl.be


RESOC Brugge

www.ersv.be


RESOC Midden West-Vlaanderen

www.ersv.be

[email protected]

NV Economische Impuls Zeeland Projectleider

België

www.midwest.be

Frankrijk www.eurasante.com

[email protected]

Anglia Ruskin University

www.anglia.ac.uk

[email protected]

Health Enterprise East

www.hee.org.uk

[email protected]

Suffolk County Council

www.suffolk.gov.uk

[email protected]

West Suffolk Hospital NHS Trust

www.wsh.nhs.uk

[email protected]

Eurasanté

Verenigd Koninkrijk

Ga voor meer informatie over de CURA-B-partners naar:

http://www.cura-b.eu/partners

88

CURA-B

89

Colofon ‘Meer kansen creëren in gezondheidszorg en maatschappelijke zorg – een handleiding voor het mkb’ is ontwikkeld in het kader van het CURA-B-project.

Tekst: Tamsin Henderson, Cambridge (VK)

Grafisch ontwerp: Boom Communicatie, Goes (NL)

Redactie: Ellen Erkens, Middelburg (NL) CURA-B dankt Greg O’Shea, Anne Blackwood, Sébastien Vermandel, Lea Deswarte, Leonie de Vos, Sarah Vandekerckhove, Layla Cornelissen, Inge Taillieu, Arend Roos, Laurence Fauconnier, Peter Deboutte en Filip Declercq voor hun inzet en hulp bij het maken van deze publicatie. © 2014, CURA-B ALLE RECHTEN VOORBEHOUDEN. Het ongeoorloofd herdrukken of gebruiken van dit materiaal is verboden. Niets uit dit boek mag in enige vorm of op enige wijze, elektronisch of mechanisch, bijvoorbeeld via fotokopieën, opnamen of met behulp van systemen voor het opslaan en oproepen van informatie, worden gereproduceerd of overgedragen zonder de uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever.

www.CURA-B.eu

90

CURA-B, Buitenruststraat 225, 4337 ER Middelburg (NL)

CURA-B

91

Zaken doen in de zorg. een handleiding voor het mkb

Recommend Documents