Factsheet Zorg & Technologie voor bestuurders en managers in de zorg
Oplossingen voor het sleutelprobleem in de zorg Gebaseerd op de brochure Ieder slot zijn eigen sleutel van Anjo Delville en Karin Knuvers. Door Tjitse Mandemaker, Vilans Mensen die zorg thuis ontvangen, zijn door hun beperkingen of bij calamiteiten soms niet in staat de voordeur te openen om de zorgverleners binnen te laten. In dergelijke situaties geven cliënten vaak hun huissleutel in beheer bij de zorgorganisatie. Voor het sleutelbeheer richt de zorgorganisatie doorgaans een centrale sleutelpost in. Soms beheert zo’n sleutelpost meer dan duizend sleutels, met alle problemen van dien. Dit staat bekend als ‘het sleutelprobleem in de zorg’. Door de groei van deze categorie cliënten, neemt de omvang van het sleutelprobleem in de zorg toe.
Knelpunten Aan de klassieke oplossing van het sleutelprobleem door middel van een centrale sleutelpost, kleven diverse nadelen: • Zorgverleners verliezen veel tijd met het ophalen van de sleutels bij de centrale sleutelpost. • Het sleutelbeheer is op zichzelf een flinke kostenpost. Er moet immers voortdurend een lijst worden bijgehouden van wie welke sleutel bezit. • Het beheer van de sleutels wordt extra gecompliceerd als er meerdere sleutels van de cliënt in omloop zijn omdat verschillende zorgverleners betrokken zijn bij de zorg aan de cliënt. • Bij cliënten die in een wooncomplex wonen met een centrale afgesloten ingang, zijn doorgaans twee verschillende sleutels nodig om in de woning van de cliënt tekomen. • Voor het beheren van de sleutels moeten speciale voorzieningen worden getroffen in verband met de veiligheid, aansprakelijkheid en privacy. • Ondanks alle maatregelen raken in de praktijk toch regelmatig sleutels ‘zoek’.
In de serie ‘Zicht op zorg en technologie’ publiceert Vilans elk jaar vier brochures over technologieën die geschikt zijn voor toepassing in de zorg- en dienstverlening aan ouderen en mensen met beperkingen. Naar aanleiding van elke publicatie verschijnt een aanvullende factsheet die toepassing van de betreffende technologie belicht vanuit het perspectief van bestuurders en managers in de zorg. Deze factsheet behandelt de technologische oplossingen voor het sleutelprobleem in de zorg zoals beschreven in de brochure ‘Ieder slot zijn eigen sleutel’.
Factsheet Zorg & Technologie
1
Oplossingen voor het sleutelprobleem De oplossingen voor het sleutelprobleem die thans op de markt zijn, onderscheiden zich in twee opzichten: • Het wel of niet noodzakelijk zijn van een aanpassing van het slot van de deur van de cliënt. • Het wel of niet nodig zijn dat de zorgverlener een hulpmiddel moet meenemen om de woning van de cliënt te kunnen openen. Op basis van deze twee criteria vallen de oplossingen voor het sleutelprobleem in vier categorieën uiteen. Elk van de vier categorieën is te vullen met diverse op de markt verkrijgbare oplossingen voor het sleutelprobleem. In de brochure Ieder slot zijn eigen sleutel is een volledig overzicht opgenomen. Bij elke oplossing zijn bovendien de voor- en nadelen voor zowel cliënt als zorgverlener vermeld. Deze factsheet volstaat met enkele voorbeelden van elke categorie oplossingen. A. Géén aanpassing van het slot, entree zónder hulpmiddel • Een kluisje aan de buitenkant van de woning met daarin de huissleutel van de cliënt. De kluis kan worden geopend met behulp van een pincode. B. Géén aanpassing van het slot, entree mét hulpmiddel • Een kastje aan de binnenkant van de woning met daarin de huissleutel van de cliënt. De sleutel wordt vrijgegeven via de mobiele telefoon van de hulpverlener. De sleutel komt via een valpijpje naar buiten. C. Een aangepast slot, entree zónder hulpmiddel • Ontgrendelen van de deur door de cliënt via zijn mobiele telefoon. Dit systeem werkt in combinatie met een speciale deurbel (die doorschakelt naar de mobiele telefoon van de cliënt) en een gewone intercom. • Een slot dat zonder sleutel wordt geopend vanuit een centrale. Bij dit systeem maakt de cliënt alarm via een alarmapparaat en meldt de zorgverlener zich via zijn mobiele telefoon bij de centrale die dan de deur opent. D. Een aangepast slot, entree mét hulpmiddel • Ontgrendelen van de deur via een pasje. • Eén sleutel (loper) die past op meerdere sloten. • Een op afstand in te stellen (programmeerbare) sleutel waarmee een electronisch slot kan worden geopend. • Ontgrendelen van de deur via een zender (en eventueel een code).
Ieder slot zijn eigen sleutel Meer informatie over de in deze factsheet besproken oplossingen voor het sleutelprobleem, is te vinden in de publicatie ‘Ieder slot zijn eigen sleutel. Oplossingen voor de sleutelproblematiek in de zorg’. Dit is een brochure in de Vilans-reeks Zicht op zorg en technologie. Ieder slot zijn eigen sleutel – Oplossingen voor de sleutelproblematiek in de zorg. Door Anjo Delville en Karin Knuvers. Den Haag, Uitgeverij Lemma, 2007, 43 pp. Deel 4 van de reeks Zicht op zorg en technologie. ISBN 978-90-5931-499-3. Prijs € 15,-. Te bestellen via www.lemma.nl (zoek op: Ieder slot zijn eigen sleutel).
Factsheet Zorg & Technologie
2
Afwegingen bij het kiezen van een oplossing Er bestaat niet één beste oplossing voor het sleutelprobleem. Elke oplossing is een compromis tussen de belangen van de cliënt, de woonsituatie, de consequenties voor de zorgverleners alsmede de aard en duur van de zorg. Factoren die een rol spelen In dit afwegingsproces spelen de volgende factoren een belangrijke rol: • De belangen van de cliënt bij privacy (controle over de toegang tot de woning), veiligheid (snelle toegang van hulpverleners tot de woning bij een calamiteit) en het voorkomen van stigmatisering (zichtbaarheid van buitenaf). • De aard van de woonsituatie: is er sprake van een eengezinswoning, een appartementencomplex, een koopwoning of een huurwoning? Bij huurwoningen zal de oplossing in overleg met de woningcorporatie gevonden moeten worden. • Het cliëntsysteem en de famileden van de cliënt die ook toegang tot de woning moeten hebben. • De aard van de zorg: is er sprake van geplande of ongeplande zorg? • De duur van de zorg: gaat het om een kortdurende of langdurende zorgvraag?
De auteurs •
Tjitse Mandemaker is als expert innovatiemedewerker werkzaam bij Vilans. Hij coördineert het thema wonen, welzijn en zorg.
•
Anjo Delville is als projectleider werkzaam bij Vilans op het gebied van technologie en toegankelijkheid.
•
Karin Knuvers is verpleegkundige en bewegingswetenschapper. Zij heeft thans een eigen bureau onder de naam KenK.
Factsheet Zorg & Technologie
Mogelijkheden voor financiering •
De Beleidsregel zorginfrastructuur bij extramurale zorg
Bij nieuwbouw of verbouw van wooncomplexen voor mensen met een extramurale AWBZindicatie voor persoonlijke verzorging, verpleging of ondersteunende begeleiding mét onplanbare zorg, kan de voor de financiering van een aangepast slot een beroep worden gedaan op de AWBZ Beleidsregel Zorginfrastructuur. •
Woningcorporaties
In het kader van hun prestaties op het terrein van wonen en zorg kunnen woningcorporaties investeren in oplossingen voor het sleutelprobleem. Dit is bijvoorbeeld mogelijk door in appartementencomplexen waar veel ouderen wonen, zogenaamde levensloopbestendige voordeuren te plaatsen. Deze deuren zijn voorbereid op diverse sleuteloplossingen. •
De cliënt
In de overige gevallen zal de cliënt de kosten moeten dragen. Ervaringen wijzen uit dat cliënten veel belang hechten aan de veiligheid, de privacy en de kosten van de sleuteloplossing.
Vilans / Kennis die werkt in zorg Vilans is de nieuwe naam van de gefuseerde kennisinstituten NIZW Zorg, KITTZ, KBOH en iRv. Bij Vilans werken ruim honderdvijftig medewerkers op het gebied van innovatie en implementatie in de zorg. Vilans is actief op de gebieden van technologie & toegankelijkheid, kwaliteit van zorg en samenleving & beleid. Vilans is gehuisvest op Catharijnesingel 47, Postbus 8228, 3503 RE Utrecht. Telefoon +31 (0)30 789 23 00,
[email protected], Website: www.vilans.nl
3
Conclusies en aktiepunten Het beheren van grote aantallen sleutels van cliënten hoeft voor een zorgorganisatie geen probleem meer te zijn. Voor vrijwel elke situatie is thans een technologische oplossing beschikbaar. Het aanpakken van het sleutelprobleem kan in een aantal stappen plaatsvinden door antwoorden te zoeken op de volgende vragen: • In welke mate bestaat het sleutelprobleem binnen (onderdelen van) de zorgorganisatie? Wat kost op dit moment het beheer van de sleutels? • Voor welke woningen en wooncomplexen is het zinvol om voor het sleutelprobleem een technologische oplossing te zoeken? Welke andere partijen (huurders, eigenaar-bewoners, woningcorporaties) zijn hierbij betrokken? • Welke oplossingen voor het sleutelprobleem komen voor de geselecteerde woningen en wooncomplexen in aanmerking? Welke voor- en nadelen hebben de verschillende oplossingen? Welke kosten brengt een oplossing met zich mee? Wat zijn de consequenties voor de betrokken medewerkers en cliënten? • Hoe ziet de organisatorische vormgeving van de oplossing van het sleutelprobleem eruit? • Hoe organiseren we de communicatie met de cliënten?
Meer informatie •
Producten en leveranciers Abonnees op de Kenniscirkel domotica voor wonen en zorg kunnen een databank raadplegen met informatie over alle producten en leveranciers van sleuteloplossingen op de Nederlandse markt: www.domoticawonenzorg.nl , rubriek sleutelbeheer.
•
Geplande zorg Wie een oplossing zoekt voor het sleutelprobleem in situaties waarin uitsluitend sprake is van geplande zorg, kan te rade gaan bij www.sleutelbeheer.info , een gezamenlijke website van TNO, Z·org (thans ActiZ) en iRv (thans Vilans). Aan de hand van door u verstrekte gegevens wordt hier een oplossing voor het sleutelprobleem voorgesteld.
De factsheets Zorg & Technologie voor bestuurders en managers in de zorg In aanvulling op de publicaties in de reeks Zicht op zorg en technologie, verschijnt over elk thema een factsheet met aanvullende informatie die van belang is voor bestuurders en managers in de zorg. Deze factsheets zijn te downloaden vanaf de website www.domoticawonenzorg.nl . De volgende factsheets zijn beschikbaar: • Ontwikkelingen in de markt en de technologie voor bewaking en alarmering voor ouderen en mensen met beperkingen - Nieuwe doelgroepen vragen om een innovatieve strategie. • Ondersteuning voor partners van thuiswonende mensen met dementie. Techniek maakt nieuwe zorg- en dienstenarrangementen mogelijk. • Licht voor ouderen en mensen met dementie. • Oplossingen voor het sleutelprobleem in de zorg.
Factsheet Zorg & Technologie
4
De reeks Zicht op zorg en technologie De reeks ‘Zicht op zorg en technologie’ is een kennisproduct van Vilans, cluster Technologie en Toegankelijkheid. De publicaties in deze reeks behandelen technologieën die geschikt zijn voor toepassing in de zorg- en dienstverlening aan ouderen en mensen met beperkingen. In de reeks ‘Zicht op zorg en technologie’ zijn reeds verschenen: • Horen, zien en reageren. Signalering op afstand bij ouderen en mensen met een beperking. • Met het oog op de ander. Technologie voor partners van thuiswonende mensen met dementie. • Van voorlichting tot verlichting. Licht voor ouderen en mensen met dementie. • Ieder slot zijn eigen sleutel. Oplossingen voor de sleutelproblematiek in de zorg. Toekomstige publicaties zullen gaan over oplossingen voor de zogenaamde toegankelijkheid van de woning en de woonomgeving voor mensen met beperkingen en over videocommunicatie in zorg en welzijn. De publicaties in deze reeks zijn speciaal geschreven voor uitvoerend en leidinggevende professionals in zorg en welzijn. Bestelling van afzonderlijke publicaties alsmede een abonnement op de reeks ‘Zicht op zorg en technologie’ zijn mogelijk via www.lemma.nl (zoek op: Zicht op zorg en technologie).
Kenniscirkel Domotica voor wonen en zorg Als u aan de slag wilt met het oplossen van het sleutelprobleem, dan is voor u een abonnement op de Kenniscirkel Domotica voor wonen en zorg interessant. De kenniscirkel biedt informatie over de meest recente ontwikkelingen, beschrijft voorbeeldprojecten en modelwoningen, stelt functionele programma’s van eisen op voor domoticatoepassingen, rapporteert over evaluatie-onderzoeken, geeft u toegang tot een database met alle in Nederland verkrijgbare domotica-producten, ondersteunt lokale initiatieven, geeft een nieuwsbrief uit en organiseert regelmatig bijeenkomsten over actuele ontwikkelingen. De brochurereeks ‘Zicht op zorg en technologie’ is bij het abonnement inbegrepen. Meer informatie vindt u op www.domoticawonenzorg.nl
Factsheet Zorg & Technologie
5
