Handleiding voor Logistiekers

Handleiding voor Logistiekers  

 

Inhoudsopgave   Inhoudopgave........................................................................................................... 2  Het eerste woord... ................................................................................................... 4  Voorbereiding tot een ‘lekker kamp’ ......................................................................... 5  Voorbereidingsweekend/voorbereidingsdag ................................................................ 5  Tussen voorbereidingsweekend en kamp ..................................................................... 6  Voorkamp ....................................................................................................................... 6  Tijdens het kamp ............................................................................................................ 7  Na het kamp ................................................................................................................... 7  Taken op kamp ......................................................................................................... 8  Logistieke stress ............................................................................................................. 9  Gaan winkelen ............................................................................................................. 10  De maaltijden ............................................................................................................... 11  Eten, een gewoonte? ................................................................................................... 12  De speciallekes ............................................................................................................. 13  Vegetariërs/geen varkensvlees................................................................................. 13  Halal op kamp ........................................................................................................... 14  Glutenintolerantie (= coeliakie) ................................................................................ 14  Lactose‐intolerantie .................................................................................................. 15  Specifieke voedselallergieën ..................................................................................... 15  Voedselveiligheid en hygiëne .................................................................................. 17  Verstandig aankopen ................................................................................................... 17  Juist bewaren ............................................................................................................... 18  Correct bereiden .......................................................................................................... 19  Aan tafel ....................................................................................................................... 19  Hygiënetips .................................................................................................................. 20  Restjes .......................................................................................................................... 21  Gezonde voeding op kamp ...................................................................................... 22  Water ........................................................................................................................... 23  Graanproducten en aardappelen ................................................................................ 23  Groenten ...................................................................................................................... 23  Fruit .............................................................................................................................. 23  Melkproducten ............................................................................................................ 24  Vlees, vis en eieren ...................................................................................................... 24  Smeer‐ en bereidingsvet .............................................................................................. 24  De restgroep ................................................................................................................ 24  Lichaamsbeweging ....................................................................................................... 25  Recepten ................................................................................................................ 26  Hoeveelheden .............................................................................................................. 26  Recepten voor elk moment van de dag ....................................................................... 28  Het ontbijt ................................................................................................................. 28  Bij de boterham ........................................................................................................ 28  Soepen ...................................................................................................................... 29  Vleesgerechten ......................................................................................................... 30  Aardappelgerechten ................................................................................................. 31  !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

5 

Groenten ................................................................................................................... 32  Sauzen ....................................................................................................................... 34  Rijst & Pasta .............................................................................................................. 35  Desserts en vieruurtjes.............................................................................................. 36  Zuivels lekker............................................................................................................. 37  Feest .......................................................................................................................... 37  5de maaltijd ............................................................................................................... 38  Uitgewerkte recepten van Top‐chefs .......................................................................... 39  Felice’s Recept........................................................................................................... 39  Jeroen Meus’s Recept ............................................................................................... 40  Giovanni Oosters’s Recept ........................................................................................ 41  Bronnen ................................................................................................................. 42  Bijlagen .................................................................................................................. 42  Volledig uitgewerkt voorbeeldmenu ........................................................................... 44  Dag 1: Voorkamp ...................................................................................................... 44  Dag 2: Voorkamp ...................................................................................................... 45  Dag 3 (kinderen eten mee vanaf ’s middags) ........................................................... 46  Dag 4 ......................................................................................................................... 47  Dag 5 (dagtocht voor alle groepen) .......................................................................... 49  Dag 6 ......................................................................................................................... 50  Dag 7: laatste volledige dag voor de kinderen ......................................................... 51  Dag 8: kinderen vertrekken na het 4‐uurtje ............................................................. 53  Dag 9: nakamp.......................................................................................................... 54  Voorbeelden van maaltijden (samenraapsels uit allerlei kampmenu’s): ................. 54 

   

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

8 

Het eerste woord...  

Op kamp gaan is vermoeiend voor de kinderen en voor de (hoofd)monitoren. Ze spelen, ze  zingen,  ze  gaan  op  tocht,  ze  praten  de  nachten  aan  elkaar,  …  En  dat  vraagt  om  een  uitgebalanceerd menu. Alleen zo ben je er zeker van dat iedereen de nodige voedingsstoffen  krijgt. Lekker én voedzaam dus.    Als je meegaat als logi op kamp heb je misschien wel een aantal vragen:  Eet  een  kind  1  of  3  aardappelen?  Hoeveel  spaghetti  moet  ik  koken? Hoe  houd  ik  het  eten  vers met het warme weer? Hoeveel moeten de kinderen drinken? Enz.    Allemaal  praktische  vragen  die  we  met  deze  gids  hopen  op  te  lossen.  We  schetsen  hier  natuurlijk  een  ideaalbeeld,  alles  hangt  af  van  de  afspraken  die  je  maakt  als  kampteam,  de  voorzieningen op de kampplaats, de dagplanning, …    We voorzien hier tips en valkuilen, die je kan aanvullen  met je eigen ervaringen, ideeën en  creativiteit om zo tot een ‘gezonde mengeling’ te komen die je kamp ‘lekker’ doet verlopen.     In het eerste deel kan je heel wat tips vinden die leiden tot een ‘lekker’ kamp. In het tweede  deel hebben we aandacht voor recepten (steeds voor 20 personen), speciallekes, weetjes, …  De meer praktische kookkant dus.    Veel leesplezier!   

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

9 

Voorbereiding tot een ‘lekker kamp’   Net  zoals  voor  de  monitorenploeg  staat  of  valt  een  kamp  voor  de  logiploeg  ook  met  een  goede voorbereiding. Vergis je hier niet in: wie op voorhand wat werk verricht, zal heel wat  stress tijdens het kamp vermijden.     We  overlopen  hieronder  per  ‘fase’  in  de  voorbereiding  wat  je  allemaal  kan  doen.  Vanzelfsprekend maak je hierover afspraken met je medelogi’s en de hoofdmonitoren.    We gaan er hier gemakshalve van uit dat je al ingeschreven bent voor de kampen en dat je  de  ‘Infogids  voor  logistiekers’  al  doorgenomen  hebt  of  deelnam  aan  een  opleidingsdag  (BaseKamp XL of BaseKamp), zodat je een idee hebt van wat je te wachten staat op kamp.     

Voorbereidingsweekend/voorbereidingsdag    Enkele weken voor de start van het kamp zullen de hoofdmonitoren je uitnodigen voor een  voorbereiding. Dit kan een sessie tijdens het voorbereidingsweekend/voorbereidingsdag van  de  moni’s  zijn  of  een  aparte  vergadering  met  de  logistieke  ploeg.  Dit  is  niet  zomaar  een  kennismaking, maar een eerste (belangrijke) stap in de voorbereiding van het kamp.    Tijdens  deze  bijeenkomst  staan  er  een  aantal  specifieke  taken  op  de  agenda,  zoals  het  bespreken van het weekschema. Het weekschema van de monitoren zit dan zo goed als in  elkaar, waardoor je meteen een zicht hebt op de activiteiten tijdens het kamp. Bijvoorbeeld:  Wanneer  is  iedereen  op  dagtocht?  Moet  er  een  picknick  voorzien  worden?  Zal  er  een  nachtspel zijn? Wordt er iets speciaals gedaan op de laatste avond? Zijn er groepen die zelf  een kookactiviteit organiseren? Enz.    Het is ook het moment om enkele afspraken te maken: Wanneer moet het eten klaar zijn?  Hoe  zal  het  eetritueel  verlopen  (wie  geeft  startsignaal,  wie  zegt  dat  de  kinderen  van  tafel  mogen, hoe verloopt het opscheppen, het afruimen, …)? Enz.    Je kan op dit moment ook vragen stellen over de  kampplaats en de omgeving. Je kan het  voorbereidingsschema invullen en al starten om een menu op te stellen. Je kan bespreken  wie welk materiaal van thuis zal meenemen. Wie een vroege vogel is en wie liever ’s avonds  de laatste klusjes verricht. Wie welke taken met plezier op zich neemt, terwijl anderen deze  misschien liever niet doen. En nog veel meer.              !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

: 

Tussen voorbereidingsweekend en kamp    Na  deze  eerste  ontmoeting  moet  je  vaak  nog  een  aantal  weken  wachten  tot  het  kamp  effectief begint.  Zit  ook hier  niet  stil!  Hou  elkaar  zeker  op  de  hoogte  van  hoever het  staat  met de dingen die afgesproken zijn.     Heb je al een menu voorbereid of verder uitgewerkt? Laat het dan al eens bekijken door de  hoofdmoni’s en Sodexo.     Ga na of er in de buurt van de kampplaats een wekelijkse markt is. Producten van de markt  zijn  vaak  goedkoper  én  lekkerder  dan  in  een  grootwarenhuis.  Bovendien  krijg  je  van  marktkramers  dikwijls  nog  wat  extraatjes  mee  als  je  zegt  dat  je  voor  een  kamp  kookt.    Of  informeer eens of jullie bepaalde groenten niet rechtstreeks bij de boer kunnen kopen.    Voor groenten kan je ook altijd terecht bij de veiling in Sint‐Katelijne‐Waver.  Deze groenten  zijn  gratis,  wat  al  een  heel  voordeel  is  voor  je  kampbudget!  Voor  je  deze  groenten  gaat  afhalen, dien je wel eerst je toegangspas aan te vragen via de hoofdzetel.     Sommige  winkels  en  supermarkten  geven  korting  aan  jeugdverenigingen,  informeer  daar  zeker  naar.  Op  elke  kampplaats  wordt  standaard  een  kortingkaart  van  Colruyt  voorzien.   Gebruik deze zeker!  De korting die je krijgt, wordt berekend op het bedrag dat je het jaar  voordien uitgegeven hebt.  Hoe meer je dus uitgeeft, of hoe meer je de kaart gebruikt, hoe  meer voordeel je het jaar nadien eruit haalt.        Tip       Reken ongeveer 4 euro per persoon per dag.           

Voorkamp    Enkele weken later is het zover, je vertrekt op kamp. De eerste twee dagen zijn de kinderen  nog niet op de kampplaats.  Deze twee dagen dienen om zowel de moni‐ als logiploeg de tijd  te geven om zich voor te bereiden.    Bij  aankomst  op  de  kampplaats  ligt  er  een  logiboek  voor  jullie  klaar  waarin  heel  wat  specifieke informatie voor jouw kampplaats staat. Wanneer is de wekelijkse markt? Welke  bakkers  geven  korting?  De  openingsuren  van  de  supermarkt?  Hoe  werkt  de  keuken?  Wanneer komt de vuilniskar langs? Enz.    Tijdens  het  voorkamp  bekijk  je  best  eens  wat  allemaal  al  aanwezig  is  van  materiaal,  overschotten  van  het  vorige  kamp,  sponsoring,  …  De  hoofdmonitoren  kunnen  je  dan  ook  vertellen of er jarigen, vegetariërs, kindjes met voedselallergieën, … op kamp gaan zijn.   !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

; 

  Je maakte waarschijnlijk op voorhand een globale boodschappenlijst, hierop kan je nu volop  schrappen en/of aanvullen. Vergeet niet dat je op voorkamp ook kookt voor de moniploeg!     Een groot deel van je tijd op voorkamp zal gaan naar winkelen en al voorbereidingen treffen  voor  de  komst  van  de  kinderen.  Maar  maak  toch  ook  wat  tijd  voor  overleg  met  de  hoofdmonitoren.  Overloop  nog  een  laatste  keer  het  weekschema,  maak  de  laatste  afspraken, ...  Ook Sodexo gaat langskomen op één van deze twee dagen, zodat je ook met  hen je weekschema eens kan overlopen, tips rond voedselveiligheid kan uitwisselen, ...     

Tijdens het kamp    Vergeet op de eerste en laatste dag van je kamp de chauffeurs niet die de kindjes brengen  en halen. Zij appreciëren zeker een drankje en een koekje na de lange rit.    Laat in het logiboek interessante weetjes, adressen en tips na voor de groepen die achter je  komen,  zeker  als  je  een  eerste  kamp  op  de  kampplaats  bent.  Dit  logiboek  wordt  elk  jaar  aangepast, zodat het elke zomer opnieuw up‐to‐date is.     

Na het kamp    De  kinderen  zijn  weg,  maar  de  monitoren  en  logistiekers  blijven  nog  een  dagje  om  te  bekomen  en  er  voor  te  zorgen  dat  de  kampplaats  netjes  achtergelaten  wordt  voor  het  volgende kampteam.    Tijdens het nakamp, kook je nog een laatste maal voor de monitoren. Het tijdstip van deze  laatste  maaltijd  is  vaak  afhankelijk  van  de  tijd  dat  monitoren  in  het  opruimen  van  de  kampplaats en het materiaal steken. Dit tijdstip kan je best afspreken met de hoofdmoni’s.    Ben je het laatste kamp op de kampplaats, dan dien je er ook voor te zorgen dat alles terug  ingepakt wordt in de voorziene bakken.  Monitoren en logistiekers werken hiervoor samen.   Het  opruimen  van  de  keuken,  het  opruimen  van  het  overgebleven  materiaal,  het  poetsen  van de slaapzalen, het sanitair, enz. wordt door iedereen gedaan.      Laat  voor  je  met  je  ploeg  vertrekt  een  berichtje  na  voor  de  volgende  kampploeg  die  het  beste van zichzelf komt geven. Zij zullen jullie ook dankbaar zijn voor de kostbare gegevens  in het logiboek.    Enkele weken later volgt er meestal een  evaluatie. Aarzel niet om zowel goede als minder  goede momenten te bespreken! Ze kunnen alleen maar helpen bij de voorbereiding van de  volgende zomer … 

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

< 

TAKEN op kamp     Houd altijd het ‘doel van het kamp’ voor ogen:  de kinderen een leuke vakantie bezorgen.  Logistiekers ondersteunen hierbij de monitoren, zodat  zij al hun aandacht aan de kinderen  kunnen  geven  en  de  kinderen  kunnen  spelen  zonder  zich  zorgen  te  moeten  maken  over  taken die zij thuis misschien moeten opnemen.    Je taken zijn:   het onderhouden van de keuken, eetzaal en het sanitair   aankopen  doen  voor  maaltijden  en  spelen  (je  krijgt  hiervoor  een  lijstje  van  monitoren)   maaltijden bereiden en een picknick voorzien   wassen van te vuile kledij en bedlinnen   afspuiten van veldbedjes bij bedplassers   eventueel mee kinderen vervoeren voor een activiteit   eventueel  waken  logistiekers  bij  de  kinderen  wanneer  de  monitoren  op  de  avondvergadering moeten zijn   eventueel  wonen  logistiekers  de  avondvergadering  bij  voor  afspraken  i.v.m.  de  volgende dag    Het is heel belangrijk om  hierover duidelijke afspraken te maken met de hoofdmonitoren.  Een duidelijk schema en dagelijks overleg zijn onmisbaar en dit vanuit een positieve houding  tegenover elkaar. Iedereen laat wel eens een steek vallen, niet?     

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

= 

Logistieke stress    Wil je stress in de keuken vermijden, werk dan altijd met een goede planning!      Tips      Het eerste wat je best doet als je opstaat, is een grote pot water op het vuur    zetten en deze laten warm worden.  Water opwarmen duurt lang en hierdoor    spaar je al tijd doordat je dit water kan gebruiken voor het zetten van koffie    en thee, voor de soep, voor de aardappelen, ...         Begin altijd met het voorbereidende werk van een maaltijd (aardappelen    schillen, groenten zuiver maken, …)         Bereid eerst eten dat de langste bereidingstijd nodig heeft. Het vlees kan in    de meeste gevallen nog even wachten.         Vergeet de praktische organisatie van je eetritueel niet. Je moet immers ook    de tafels dekken, het eten uitscheppen, het menu op een leuke manier    kenbaar maken aan de kinderen, …         Als je merkt dat het eten niet op tijd klaar zal zijn, geen paniek! Overleg met    de hoofdmoni’s om tot een oplossing te komen. Een spel of een andere    activiteit kan langer duren, het terrein kan opgeruimd worden, een stoel kan    versierd worden, … Flexibiliteit van zowel monitoren als logistiekers is een    must, maar zeg het wel zo snel mogelijk!         Voorzie ook voldoende tijd voor je eigen eetmoment, dit is immers een    rustmoment dat je nodig hebt!         Gebruik naar hartenlust het voorbereidingsschema en de dagplanning.        Taak  Tijd die het in beslag neemt  Afwas  2u  Groenten kuisen en snijden  2u  Klaarzetten ontbijttafel  15min  Koffie/thee maken – brood halen  30min  Poetsen sanitaire ruimtes  1u  Poetsen eetzaal  30min  Was insteken en uithalen  30min  Boodschappen doen  2u30  Bereiden van de maaltijd zelf  1u  Vieruurtje klaarzetten  30min  Samenzitten met de hoofdmoni’s  1u  de Bereiden 5  maaltijd  1u    !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

> 

Gaan winkelen    Ook hier telt: een goede voorbereiding is het halve werk!    Je maakt best op voorhand een overzichtelijke, globale boodschappenlijst met dingen die je  in ieder geval nodig zal hebben (wc‐papier, melk, boter, confituur, beleg, groenten en fruit  …).  Bekijk op de kampplaats wat er nog allemaal in voorraad is en schrap deze zaken van je  lijstje.    Laat je bij het winkelen verleiden door kortingen, maar bekijk ook de prijs per hoeveelheid.  Eigenaardig genoeg zijn kleine verpakkingen soms goedkoper als je de prijs per kilo bekijkt.    Als je gaat winkelen, vergeet dan zeker de isotherme containers en koelplaaten niet mee te  nemen.    Alle  voedingswaren  die  koud  of  warm  bewaard  dienen  te  worden,  kan  je  best  in  deze box vervoeren.  Op deze manier blijft het eten op de juiste temperatuur en is er minder  risico op bedorven voedsel.        Tips        Vergeet niet voldoende drank aan te kopen voor de dagtocht, voor een vieruurtje …     Vergeet ook de vieruurtjes en de vijfde maaltijden niet.     Probeer de wekelijkse markt uit of ga op zoek naar een boer die thuis verkoopt.     Schrijf op je gestructureerde boodschappenlijstje ook de hoeveelheden.       

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

76 

De maaltijden     

Ontbijt als een koning, lunch als een prins en dineer als een bedelaar.    Het  ontbijt  moet  25%  van  de  totale  energiebehoefte  per dag  leveren.  Besteed  er  dan  ook  voldoende tijd  en  energie  aan.  Zorg  ervoor  dat het ontbijt  meer  is  dan een boterham  met  zoetigheid en probeer zoveel mogelijk te variëren: boterhammen met kaas, cornflakes, een  eitje, platte kaas, sandwiches met hesp, een bruine boterham met spek, … Keuze genoeg.    De  warme  maaltijd  (’s  middags  of  ’s  avonds)  moet  in  40%  van  de  totale  energiebehoefte  voorzien. Ook hier is variatie het toverwoord: wissel aardappelen af met rijst en pasta. Begin  met soep. Soep is ideaal om restjes te verwerken, goedkoop en de kinderen hebben meteen  al  een  stevige  portie  groenten  binnen.  Vul  aan  met  vlees,  vis  of  vleesvervangers  en  een  stevige  portie  groenten.  Tip  voor  moeilijke  eters:  vrolijk  het  geheel  op  met  een  extraatje,  zoals ketchup, een beetje peterselie, een schijfje ananas, een scheutje room of korstjes in de  soep, ...    De  3de  maaltijd  van  de  dag  (’s  middags  of  ’s  avonds)  is  goed  voor  35%  van  de  totale  energiebehoefte.  Ook  hier  zijn  mogelijkheden  te  over:  slaatjes,  deegwaren,  koude  rijstslaatjes, krieken met balletjes, croque‐monsieurs, ravioli, ...    Het  dessert  moet  een  aanvulling  zijn  op  de  warme  maaltijd.  Deegwaren  bevatten  bijvoorbeeld geen vitamine C, dus dan kan je nagerecht best een stuk fruit zijn.    Drank aan tafel of tussendoor is steeds water. Je kan het eventueel wel eens aanlengen met  grenadine  (als  stieren‐  of  drakenbloed)  of  andere  siropen.  Frisdrank  geven  we  standaard  niet, omdat het te veel suiker bevat en dit voor extra energie zorgt bij de kinderen (ADHD).   Afhankelijk van de hoofdmoni’s wordt de laatste avond (feest) wel frisdrank toegestaan.     Vieruurtjes zijn best afgestemd op het menu. Als je als dessert al een stuk fruit gaf, geef dan  als vieruurtje een koek of stukje cake. Ook het weer is een belangrijke factor. Zo smaakt op  een zonovergoten dag een watermeloen veel beter dan een droge soldatenkoek.    De  vijfde  maaltijd  is  de  laatste  maaltijd  voor  de  monitoren.  Pizza’s,  een  ijsje,  bitterballen,  tiramisu, … je kan het zo gek niet bedenken of je kan het wel serveren voor de monitoren.  Zolang het budget het toelaat en de logi’s het zien zitten om dit te maken, is alles mogelijk.    In de kamppraktijk hangt veel af van de afspraken die je op voorhand maakt, maar ook van  de kampplaats, het dagschema van de kinderen, de keuzes van de hoofdmoni’s en nog veel  meer.  

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

77 

Eten, een gewoonte?    Geen  ritueel  waar  zoveel  over  gepalaverd  kan  worden  als  over  koken  en  eten.  Smaken  verschillen  en  dat  blijkt  zeker  aan  tafel.  De  hoofdmoni’s  bepalen  hier  de  regels,  dus  maak  duidelijke afspraken met hen.    Hieronder toch al enkele tips.      Dwing kinderen niet om iets op te eten dat ze echt niet lusten.  Het  kost  heel  veel  moeite,  zorgt  voor  tranen  en  ongelukkige  kinderen  en  het  helpt  geen zier. Een keertje alleen maar aardappelen of vlees eten, kan echt geen kwaad.   Sommige  kinderen  kunnen  veel  heisa  maken  over  schijnbaar  onbelangrijke  zaken,  zoals  de  groenten  in  de  soep  die  plots  gemixt  zijn  of  de  saus  die  over  de  groenten  gegoten  is  ipv  ernaast.  Vaak  zijn  dat  symptomen  van  iets  heel  anders:  ze  hebben  heimwee of zijn erg moe.    Op  de  meeste  kampen  geldt  de  ‘3‐happen‐regel’.    Van  alles  wat  op  het  bord  ligt,  worden 3  happen  geproefd.    Lust het  kind het  dan  nog  niet,  dan  mag het  het  eten  laten  liggen.  Op  sommige  kampen  kunnen  de  kinderen  1  keer  een  ‘joker’  inzetten  voor iets dat ze écht niet lusten.    De ‘3‐happen‐regel’ geldt ook voor moni’s, zij hebben immers een heel grote invloed  op  het  eetgedrag  van  de  kinderen.  Het  is  dus  van  groot  belang  dat  zij  het  ‘goede  voorbeeld’ geven.     Dwing kinderen niet om per se hun bord leeg te eten.  Hoeveel  je  op  kan,  is  sterk  afhankelijk  van  persoon  tot  persoon  en  moment  tot  moment.    Net  zoals  je  slechte  eters  hebt,  heb  je  ook  kinderen  die  er  een  wedstrijdje  ‘om  ter  meeste eten’ van maken. Hou ook hierbij een oogje in het zeil en grijp in als je het  gevoel hebt dat het de spuigaten uitloopt.     Het oog wil ook wat!  Let op de verpakking en de inkleding van de maaltijd.  Zo krijg je vaak meer kinderen  aan het eten.     Betrek de kinderen bij het kook‐ en eetgebeuren.  Maak  hen  nieuwsgierig  naar  het  menu.  Hang  het  ergens  uit  of  kondig  het  met  het  nodige spektakel aan. Je kan ook verkleed als hamburgerverkoper opdienen.     

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

75 

De speciallekes    In dit deel komen enkele ‘speciallekes’ aan bod. Op elk kamp zijn er kinderen en monitoren  die niet alles mogen eten. We geven je hieronder wat achtergrond en enkele praktische tips  mee over de meest voorkomende ‘speciallekes’ op kamp.     Probeer zoveel mogelijk rekening te houden met deze ‘speciallekes’.      

Vegetariërs/geen varkensvlees   Vaak  zijn  het  enkel  monitoren  die  vegetarisch  eten,  maar  we  hebben  vaak  wel  een  aantal  kinderen  mee  op  kamp  die  geen  varkensvlees  mogen  eten  omwille  van  hun  geloof.    Voor  deze  kinderen  voorzien  we  op  het  moment  dat  er  varkensvlees  op  tafel  staat,  ook  iets  vegetarisch.    Hieronder  vind  je  enkele  aandachtspunten  en  tips  die  handig  kunnen  zijn  bij  het  bereiden  van vegetarische maaltijden.      AANDACHTSPUNTEN   Sommige  vegetariërs  eten  absoluut  geen  vlees,  dit  betekent  ook  geen  vis  en  gevogelte.  Vraag dit na bij de vegetariërs op je kamp, zodat je hier rekening mee kan  houden.     Voorzie altijd een alternatief voor vlees.   Er zijn genoeg alternatieven op de markt  om ook voor deze kinderen en monitoren een lekkere maaltijd klaar te stomen.     Hou  er  rekening  mee  dat  je  ‘speciallekes’  bij  het  klaarmaken  en  serveren  ook  als  ‘speciallekes’ behandeld. Dit wil zeggen dat je niet met hetzelfde bestek waarmee je  het vlees gebakken hebt, ook het ‘vlees’ van de vegetariërs gaat bakken.     Denk  ook  aan  producten  die  dierlijk  materiaal  bevatten.  Gebruik  bijvoorbeeld  groentebouillon  ipv  vleesbouillon,  gebruik  geen  gelatine,  gebruik  geen  vetstof  van  dierlijke afkomst, ...     Voorzie bij de boterhammen ook een vegetarisch alternatief voor salami, hesp, enz.   Elke dag enkel kaas eten, begint te vervelen.     Het gemakkelijkste is om je vleesproduct te vervangen door een vegetarisch product.   Je hoeft écht geen hele andere maaltijd klaar te maken.  Je neemt dan ook beter een  lekkere vleesvervanger dan een vleesvervanger die sterk het vlees wil nabootsen. Als  richtlijn kan je nemen dat 1 kg vleesvervanger genoeg is voor 7 vegetariërs.     Probeer  te  variëren  en  af  te  wisselen!  Elke  dag  een  groenteburger  of  een  quorn‐product is niet lekker.  !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

78 

 Vegetarische  producten  hebben  de  naam  ‘nergens  naar  te  smaken’.  Vlees  wordt  echter ook op smaak gebracht door  kruiden. Gebruik deze dan ook bij vegetarische  producten.                             

ideetjes       

  vervang hamburgers door groenteburgers (1, 5 per persoon)  vervang vissticks door kaaskroketjes (2 per persoon)  vervang frikandelletjes door groenteballetjes of falafel (dezelfde hoeveelheid)  vervang kipblokjes door quorn‐ of tofublokjes (dezelfde hoeveelheid)  gebruik gehakt van tofu, seitan of quorn (dezelfde hoeveelheid)  ook voor hotdogs en gewone worsten kan je prima vegetarische alternatieven vinden  er zijn vegetarische spekjes te verkrijgen, maar ze zijn wat moeilijk te vinden 

  WAAR KAN JE DIT KOPEN?  Je  hoeft  al  lang  niet  meer  naar  een  speciale  winkel  te  gaan  op  zoek  naar  een  goed  alternatief.  De  meeste  supermarkten  hebben  een  gamma  vervangingsproducten  in  hun  aanbod. Soms is de voorraad wel beperkt, dus informeer en bestel best op voorhand als je  voor iedereen vegetarisch wil koken.    Meer info: www.vegetarisme.be      

Halal op kamp   Halal is Arabisch voor ‘rein’ en is een term die aanduidt wat voor moslims toegestaan is. Het  staat ook voor een bepaalde levensstijl, waarin moslims bewust bepaalde voedingsmiddelen  consumeren met respect voor cultuur en traditie.    Het bekendste haram‐eten (‘onrein’) is wellicht varkensvlees. Moslims mogen dit niet eten.  Voor andere diersoorten geldt dat het op een specifieke manier geslacht moet zijn om halal  te kunnen zijn. Vis afkomstig van geschubde dieren is niet onrein, waardoor ze wel vissticks  eten.    Deze kinderen laten we ook vegetarisch eten.     

Glutenintolerantie (= coeliakie)   Gluten  is  de  verzamelnaam  voor  eiwitten  die  voorkomen  in  bepaalde  graansoorten  en  producten op basis van deze granen. Gluten kan je terugvinden in tarwe, rogge, haver, gerst  en spelt.    !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

79 

Pas dus op met brood, pasta, koekjes, paneermeel, pannenkoeken, ... maar ook met sauzen  die met een graanproduct gebonden zijn.  Ook vetten, fruitsap, banaan, witte rijst en lang  getrokken thee kunnen een zekere gevoeligheid opwekken. Deze kinderen hebben soms ook  last van lactose‐intolerantie.  Voedsel dat gluten of sporen van gluten bevat, kan het slijmvlies van de dunne darm bij deze  kinderen beschadigen. Ze moeten dan ook glutenvrij eten. Meestal zullen deze kinderen zelf  een aantal ingrediënten bijhebben (hun brood, koekjes …).    Let hier ook op bij het koken!  Zorg ervoor dat deze producten niet in aanraking komen met  glutenbevattende  producten  en dat  andere  kinderen  mee‐eten  van deze  producten  (en  zo  met hun handen of bestek voor ‘besmetting’ kunnen zorgen).    Fruit, groenten, kaas, eieren, aardappelen, rijst, gierst, quinoa, melk, vlees, vis en gevogelte  zijn glutenvrije basisproducten. Hou ze wel ongepaneerd, ongekruid en bestrooi ze niet met  bloem. Voor de andere producten moet je kijken op de verpakking.    Meer info: www.glutenvrij.nl    

Lactose-intolerantie   Lactose‐intolerantie  komt  voor  wanneer  de  darmen  de  melksuikers  (lactose)  niet  goed  kunnen verteren.    Lactose kan je vooral terugvinden in melk en melkproducten, maar ook in bouillonblokjes,  brood, sauzen, snoep, sommige medicijnen, … Lactose wordt dikwijls gebruikt als goedkope  vulstof  bij  kant‐en‐klaargerechten.  Zure  melkproducten,  zoals  karnemelk,  bevatten  minder  lactose  dan  gewone  zoete  melkproducten.  Harde  kazen  worden  over  het  algemeen  goed  verdragen.    Je  kan  best  voeding  op  basis  van  sojamelk  of  rijstmelk  gebruiken.    Hierin  is  geen  lactose  terug te vinden.    Lactose‐intolerantie komt in sommige gevallen voor in combinatie met glutenintolerantie.    Meer info: www.zerolactose.be     

Specifieke voedselallergieën   Verschillende kinderen op je kamp zullen een allergie hebben voor een bepaald product. Er  zijn  veel  verschillende  reacties  in  allerlei  gradaties.  Hier  verder  op  ingaan  heeft  dus  weinig  zin.        !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

7: 

Toch zijn ook hier enkele aandachtspunten:     Een  allergie  is  een  allergie,  heb  hier  respect  voor  (ook  al  kan  het  op  de  medische  fiche staan, omdat het kind iets niet lust )     Hou  hier  in  het  bijzonder  rekening  met  de  hygiëne.  Allergieën  die  ervoor  bekend  staan  hevige  reacties  op  te  wekken  (noten,  vis,  …)  kan  je  voorkomen  door  de  producten niet te gebruiken in je kampmenu of door heel erg voorzichtig om te gaan  met je materiaal bij de bereiding (reinig je snijplank grondig, gebruik andere lepels,  vergeet je mes niet af te wassen, …). Gebruik ook ander materiaal bij het serveren.     Ook al gaat het maar om  één kind, probeer een  alternatief in je menu te voorzien,  zodat iedereen hetzelfde kan eten en dat het kind zich niet anders hoeft te voelen.     Sommige  allergieën  lijken  een  beetje  bizar.  Maar  tomaten  of  bananen  kunnen  bijvoorbeeld eczeem opwekken. En kindjes met astma kunnen bijvoorbeeld gevoelig  zijn voor een stof die vrijkomt bij het koken van champignons, bij het eten van verse  ananas, …    Neem een allergie serieus. Het is niet omdat je niet onmiddellijk zichtbare tekenen ziet, dat  er  niets  aan  de  hand  is.  Ook  hoofdpijn,  vermoeidheid,  krampen  en  misselijkheid  kunnen  symptomen zijn van allergie en intolerantie. Soms is een heel kleine dosis al voldoende om  de symptomen uit te lokken.     Als een kind iets verkeerd in de mond gestoken heeft, kan je bellen naar het antigifcentrum  op het nummer: 070/245 245.    Enkele tips:   Dien geen melk toe, melk is GEEN tegengif!   Laat niet braken!  o Meestal  is  braken  niet  aangewezen.  Vraag  eerst  het  advies  van  het  antigifcentrum of dat van een arts.   Aarzel niet! Je belt beter een keer te veel, dan een keer te weinig.     

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

7; 

Voedselveiligheid en hygiëne     Bacteriën  zijn  microscopisch  kleine  wezentjes  die  aanwezig  zijn  in  bijna  alle  voedingsmiddelen.  Bij  een  onaangepaste  temperatuur  en  vochtigheidsgraad  gaan  zij  zich  erg  snel  vermeerderen.  Gelukkig  is  de  overgrote  meerderheid  van  deze  bacteriën  ongevaarlijk. Slechts enkele bacteriën zijn in staat ons ziek te maken via het voedsel. Ook op  kamp kan een voedselinfectie of een voedselvergiftiging de kop opsteken.    In dit deel vind je praktische tips die je kan toepassen in de kampkeuken om voedselinfecties  te voorkomen.     

Verstandig aankopen    Vlees,  vis,  zuivelproducten  en  charcuterie  zijn  risicoproducten.  Let  vooral  bij  deze  producten goed op wat je koopt!  Vlees dient gehaald te worden bij de vaste winkel   die in  het  logiboek  vermeld  staat  (max.  1  dag  op  voorhand!)  en  vis  koop  je  bij  voorkeur  diepgevroren.    Bestellingen  van  grote  hoeveelheden  vlees  kan  je  vacuüm  laten  trekken,  waardoor  het  langer vers blijft (als het voldoende koel gehouden wordt). Vraag ernaar bij de slager of het  grootwarenhuis. Je moet dit vaak wel een aantal dagen op voorhand bestellen.    Droge  producten  en  voedingsmiddelen  die  sterk  gesuikerd,  gezuurd  of  gezouten  zijn,  zijn  veel  minder  vatbaar  voor  bacteriën.  Zo  kan  je  voedsel  in  glas  of  blik,  drank,  suiker,  rijst,  bloem, deegwaren en kruiden al op voorkamp kopen.    Let  op  bij  het  vervoer  van  risicoproducten!  In  de  kofferbak  van  een  auto  kan  de  temperatuur  heel  snel  oplopen.  Op  de  kampplaats  vind  je  een  isotherme  container  die  je  dient te gebruiken om de temperatuur tijdens het transport zo stabiel mogelijk te houden.  Na het winkelen, kan je ook best onmiddellijk naar de kampplaats terugkeren en alles in de  koelkast en/of diepvriezer stoppen.    Kijk ook uit met giften van sponsors, die soms beperkt houdbaar zijn!   

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

7< 

Juist bewaren    Enkele tips     Zet voedsel nooit rechtstreeks op de grond. Ook blikken en flessen zet je best op een  rek.      Bewaar droge voedingsmiddelen in een kast en sluit deze ’s avonds goed af.      Groenten en fruit bewaar je best op een houten rek of in een houten kist. Zij moeten  kunnen ‘ademen’.      Controleer de temperatuur van de koelkast. Deze moet zich steeds tussen 4 en 7°C  bevinden. Afkoelen moet zo snel mogelijk gebeuren. Je kan dit best in kleine porties  in  de  koelkast  doen.  Afgekoelde  producten  mogen  maximum  2  dagen  bewaard  worden.     Licht,  lucht  en  vocht  bevorderen  voedselbederf.  Open  de  koelkast,  koelruimte  en  diepvriezer daarom zo weinig mogelijk.      Vries  een  ontdooid  product  nooit  opnieuw  in.  Er  kunnen  zich  intussen  immers  schadelijke  micro‐organismen  gevormd  hebben  en  die  worden  niet  onschadelijk  gemaakt in de diepvriezer.     Wat  je  zelf  invriest,  is  meestal  minder  voedzaam,  omdat  de  invriezing  langzamer  gebeurd  dan  bij  de  leverancier.  Hierdoor  worden  grote  kristallen  gevormd  die  de  cellen  van  het  voedsel  beschadigen.  Zelf  invriezen  is  vooral  geschikt  voor  soepgroenten (prei, selder, ...).     Ontdooien kan op drie manieren:   o Plaats de voedingswaren de dag voordien in de koelkamer of koelkast  o Gebruik de microgolfoven en verwijder het dooiwater onmiddellijk  o In gesloten verpakking onder koud stromend water  De tijd tussen ontdooiing en gebruik mag maximum 48 uur zijn.     Respecteer  het  ‘FIFO‐principe’  (first  in,  first  out)  voor  verse  producten  waar  geen  houdbaarheid op staat, zoals bijvoorbeeld verse groenten.      

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

7= 

Correct bereiden    Voorkom  kruisbesmetting.  Gebruik  voor  verhitte  bereidingen  nooit  dezelfde  snijplanken,  messen en schotels die voordien in contact geweest zijn met rauwe producten. Je moet ze  eerst grondig reinigen.            Boven  de  +65°C  worden  micro‐organismen    beschadigd (dood)    = begin van de warme keten          De ‘ideale’ ontwikkelingstemperatuur voor micro‐   organismen is gelegen tussen +7°C en +65°C.                 Onder  de  +7°C  vertraagt  de  vermenigvuldiging    van de micro‐organismen (soort van winterslaap)    = begin van de koude keten          Dit  wil  dus  zeggen  dat  alle  warme  bereidingen  minimaal  tot  65°C  opgewarmd  moeten  worden  opdat  alle  micro‐organismen  onschadelijk  zouden  zijn.  Het  afbakken/opwarmen  gebeurt ook best zo kort mogelijk voor consumptie.    Vermijd  het  gebruik  van  verse  eieren  in  gerechten  die  niet  meer  verwarmd  worden  zoals  puree, mayonaise, chocomousse, …     

Aan tafel    De temperatuur van de te serveren maaltijd moet minimum 65°C zijn. Je kan hiervoor een  speciale steekthermometer gebruiken, die bedoeld is om te “prikken” in het eten.    Zuivelproducten (melk, yoghurt, boter, kaas, …) verdienen speciale aandacht. Laat ze niet te  lang op tafel staan en open niet teveel producten tegelijk. Je kan bv. de datum noteren op  geopende verpakkingen die kunnen vervallen.     

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

7> 

Hygiënetips     Snijplanken reinig je best na elk gebruik met heet water en afwasmiddel.     Was je handen voordat je voedingswaren aanraakt en nadat je rauwe voedingswaren  hebt aangeraakt. En uiteraard na elk bezoek aan het toilet en na het snuiten van de  neus. Dit lijkt vanzelfsprekend, maar het wordt vaak vergeten.     Voorzie  voldoende  droge  en  propere  handdoeken  om  af  te  drogen.  Een  apart  handdoekje  voor  handen  wassen,  is  geen  overbodige  luxe.  Gebruik  bij  voorkeur  de  papieren rol om je handen af te drogen.     Steek  elke  avond  alle  handdoeken,  keukenhanddoeken,  schotelvodden,  ...  in  de  wasmachine en laat deze op een hoge temperatuur draaien.     Rook niet in de keuken, dit mag je trouwens nergens in het bijzijn van de kinderen.      Verzorg het onderhoud van de keuken. Dweil of veeg dagelijks en laat geen voedsel  of resten onafgedekt staan of op de grond liggen.             

Het leven van een schotelvod   uur  9u00  9u30  10u00  10u30  11u00  11u30  12u00  13u30  14u00  14u30  15u30  16u00  16u30  17u00 

Handeling  Propere schotelvod  Gemorste melk opgenomen  Gemorst water opgenomen    Condensatiewater uit de ijskast opgenomen    Andijvie gesneden en snijplank afgeveegd  Aanrecht drooggewreven na de afwas    Gemorst bloemwater opgenomen  Kanariepoep van de stoelleuning geveegd    Gemorste thee opgenomen   

Aantal micro‐organismen  in de schotelvod  100  40.000  44.000  72.000  127.000  190.000  860.000  2.660.000  4.220.000  180.000.000  740.000.000  1.200.000.000  1.800.000.000  3.000.000.000 

     

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

56 

Restjes    De  vele  manipulaties  voor  herverwerking  van  het  eten  vergroten  de  kans  op  besmetting.  Door de manipulaties ontstaan grote temperatuursschommelingen en kom je makkelijker in  de gevarenzone (tussen +10°C en +65°C).    Vandaar de eenvoudige regel: Wat geserveerd werd en niet opgegeten werd, gooi je best  gewoon weg.    Van elke warme maaltijd, alsook van alle eigenbereide koude schotels op basis van ei, vlees,  vis en gevogelte, moet dagelijks een  getuigenschotel bijgehouden worden. Dit is minimum  100gr  van  de  gehele  maaltijd  en  deze  dient  minimum  7  dagen  in  de  diepvriezer  (‐18°C)  bewaard te worden.    Maar…     Wie  ondanks  deze  voorzorgsmaatregelen  toch  ziek  wordt,  neemt  best  zo  snel  mogelijk  contact op met een huisarts uit de buurt. In dit geval kan de getuigenschotel dienen om te  bepalen of het ziek worden aan de maaltijden ligt of niet.       

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

57 

Gezonde voeding op kamp     In de loop der tijden zijn onze voedingsgewoonten flink veranderd. Ooit was de keuze aan  voedsel, en dus ook het dagmenu, beperkt. Nu is er eerder een overvloed.    Maar  overdadig  eten  is  niet  echt  gezond.  Wel  moet  ons  lichaam  van  kleins  af  aan  alle  noodzakelijke  bouwstoffen  in  ons  voedsel  terugvinden  om  zich  optimaal  te  kunnen  ontwikkelen.  Om  onze  gezonde  weg  in  deze  overvloed  te  kunnen  vinden,  werd  een  “wegwijzer”  bedacht:  de  voedingsdriehoek.  Deze  driehoek  bestaat  uit  verschillende  lagen.  Elke  laag  groepeert  voedingsmiddelen  die  een  belangrijke  voedingsstof  aanbrengen  zoals  vocht, kalk, vezels, …    Voedingsstoffen kan je grosso modo indelen in drie groepen:    de  brandstoffen  (die  ons  energie  en  warmte  leveren)  of  de  koolhydraten  en  de  vetten,    de  bouwstoffen  (die  zorgen  voor  de  groei  en  het  herstel  van  het  lichaam)  of  de  eiwitten,   de  beschermstoffen  of  de  mineralen  en  de  vitamines,  die  ons  lichaam  beschermen  tegen  ziekte  en  die  zorgen  voor  de  goede  werking  van  het  lichaam.    In  onderstaande  tekening  vind  je  terug  wat  kinderen  vanaf  zes  jaar  per  dag  aan  voedsel  nodig hebben. Let wel, deze tabel geldt in de eerste plaats voor normale dagen. Als het op  kamp bijvoorbeeld ontzettend warm is, heb je meer water nodig dan de aanbevolen 1,5l per  dag!    In de voedingsdriehoek kan je zeven groepen voedingsmiddelen onderscheiden. De driehoek  versmalt  naar  boven  toe,  wat  betekent  dat,  hoe  meer  je  naar  boven  gaat,  hoe  minder  je  ervan nodig hebt. Het topje van de voedingsdriehoek is dus eigenlijk een extraatje. 

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

55 

Water    Het menselijk lichaam bestaat voor 65% uit water. Water is dus het belangrijkste onderdeel  van ons lichaam, en we kunnen niet zonder. Je hebt elke dag 1,5 liter water nodig boven op  het  vocht  dat  al  in  je  eten  zit.  Energiearme  dranken  zijn  water,  dat  de  absolute  voorkeur  geniet,  en  koffie,  thee  en  bouillon.  In  de  meeste  andere  dranken  zit  extra  suiker,  melk  of  room.  Daarom horen ze thuis in de andere groepen van de voedingsdriehoek en tellen ze  niet  mee  voor  je  dagelijkse  1,5l.  Ook  light  frisdranken  zijn,  ondanks  dat  ze  caloriearm  zijn,  niet  de  beste  vochtleveranciers.  Ze  leveren  geen  energie  en de  zoetstoffen  die  erin  zitten,  zorgen onder andere vaak voor maag‐ en darmklachten.     

Graanproducten en aardappelen    Graanproducten  en  aardappelen  zijn  onze  basisvoeding.  Ze  zijn  de  belangrijkste  bron  van  meervoudige  koolhydraten  en  voedingsvezels  en  bevatten  bovendien  een  hele  reeks  vitaminen  en  mineralen.  Daarom  moeten  ze  de  basis  vormen  van  zowat  elke  maaltijd.  Tenminste,  als  je  ze  niet  met  teveel  vet  klaarmaakt  (frietjes!).  Vooral  gekookte  en  gestoomde aardappelen en aardappelpuree, bereid met melk of water, zijn heel gezond.     Graanproducten zijn brood, beschuit, rijst, couscous, pasta, cornflakes, … Je kiest best voor  volkoren  producten  zoals  bruin  brood  en  volkoren  pasta.  In  koffiekoeken,  croissants  en  gebak  zit  heel  veel  vet.  Daarom  horen  ze  thuis  in  het  puntje  van  de  voedingsdriehoek,  namelijk bij de restgroep.     

Groenten    Groenten  zijn  een  belangrijke  bron  van  water,  meervoudige  koolhydraten,  voedingsvezels,  mineralen  en  vitaminen.  Volgens  de  voedingsaanbevelingen  moet  je  elke  dag  300gr  groenten  eten.  Verse  groenten,  zowel  gekookt  als  rauw,  verdienen  de  voorkeur.  Ook  diepvriesgroenten  zijn  van  goede  kwaliteit.  Bovendien  is  afwisseling  heel  belangrijk.  Groenten kan je ’s avonds eten, maar ook bij de lunch of het ontbijt. Snijd in ieder geval de  groenten  niet  te  lang  op  voorhand  en  stop  ze  pas  in  het  (licht  gezouten)  water  zodra  dat  kookt.     

Fruit    Met  fruit  bedoelen  we  vooral  vers  fruit.  Heb  je  echter  geen  vers  fruit  voorhanden,  dan  vormen  blikfruit  (op  lichte  siroop),  ongezoete  fruitmoes  of  fruitsap  en  gedroogd  fruit  een  goede tweede keuze. Twee tot drie stukken fruit per dag is genoeg. Meer fruit levert te veel  suiker  en  dus  extra  calorieën.  Ook  hier  is  afwisseling  belangrijk:  je  kiest  best  elke  dag  een  andere soort.    !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

58 

Melkproducten    Melkproducten  zijn  een  erg  belangrijke  bron  van  calcium,  eiwitten  en  vitaminen  van  de  B‐groep. Calcium zorgt voor sterke botten.  Elke dag 3 tot 4 glazen melk en 1 tot 2 sneden  magere  kaas  of  afgeleide  producten  zorgen  ervoor  dat  je  genoeg  calcium  binnenkrijgt.  Je  drinkt  best  magere  of  halfvolle  melk.  Afleidingen  van  melk  zoals  chocomelk,  yoghurt,  pudding, milkshake, … zijn op kamp zeker een goed alternatief. Wie geen melkproducten kan  verdragen, kan kiezen uit calciumverrijkte sojaproducten.     

Vlees, vis en eieren    In  de  groep  vlees,  vis  en  eieren  zit  vers  vlees,  vleeswaren,  alle  soorten  vis,  schaal‐  en  schelpdieren, eieren en vervangproducten zoals tofu, tempeh, seitan, quorn, peulvruchten,  noten en zaden. Elke dag 75 tot 100gr uit deze groep is voldoende. Je kiest best voor mager  vlees,  gevogelte,  vis,  vervangproducten  en  peulvruchten.  Ook  de  bereidingswijze  bepaalt  mee  hoe  calorierijk  vlees  of  gevogelte  is.  Vette  vissoorten  zoals  haring,  makreel,  paling  en  zalm  zijn  dan  weer  erg  gezond.  Er  zitten  immers  onverzadigde  vetzuren  (omega  3)  in  die  slagaderverkalking en kanker helpen voorkomen. Peulvruchten zijn bv. linzen, kikkererwten  en witte bonen. Wie geen vlees en vis eet, moet meer eieren, sojaproducten, peulvruchten  en (ongezouten) noten eten, samen met extra granen en melkproducten.     

Smeer­ en bereidingsvet    Smeervet is alles wat je op je brood smeert: minarines, margarines, boter, … Bereidingsvet is  het vet dat je gebruikt bij het koken: margarines, boter of olie. Een mespunt smeervet op de  boterham  en  1  eetlepel  plantaardig  bereidingsvet  per  persoon  voor  de  warme  maaltijd  is  genoeg.  Je  lichaam  heeft  deze  vetten  weliswaar  nodig,  maar  in  beperkte  mate.  Het  is  absoluut  ongezond  om  géén  vet  te  eten.  Vetten  helpen  immers  bij  het  maken  van  lichaamscellen. In vetten zitten ook de vitaminen A, D, E en K en essentiële vetzuren.     

De restgroep    Wie gezond wil eten, hoeft daarvoor niet alle lekkers te laten. Alles waar veel suiker, vet of  alcohol in zit, past niet in een evenwichtige voeding. Maar het mag natuurlijk wel af en toe,  zolang  je  niet  overdrijft.  Uit  deze  restgroep  moét  je  niet  elke  dag  eten,  uit  alle  andere  groepen van de driehoek wel. Een eenvoudige tip is om elke dag uit deze groep  niet meer  dan 150 calorieën te eten of te drinken. Dit komt neer op bv. honing voor 3 boterhammen,  1 glas frisdrank of 1 koek. Zoet broodbeleg zoals confituur, stroop of honing mag je wel elke  dag eten.        !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

59 

Lichaamsbeweging  De  voedingsdriehoek  is  sinds  kort  ook  een  bewegingslaag  rijker.  De  laag  werd  toegevoegd  onder de watergroep met de benaming ‘lichaamsbeweging’ en de aanbeveling ‘minstens 30  minuten’ (volwassenen) en ‘minstens 60 minuten’ (kinderen en jongeren).    De  tekeningen  in  de  beweeglaag  zijn  dagelijks  aanbevolen  bewegingsactiviteiten  zoals  fietsen,  stevig  doorstappen,  traplopen,  zwemmen,  dansen  en  balsporten.  Voldoende  bewegen  is  immers  noodzakelijk  om  een  gezond  leven  te  leiden:  minder  kans  op  hart‐  en  vaatziekten, minder kans op zwaarlijvigheid, botten en spieren versterken waardoor de kans  op vallen vermindert, beter functionerend maag‐darmstelsel, … 

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

5: 

Recepten     In  deze  handleiding  horen  natuurlijk  ook  recepten  thuis.  Gebruik  ze  naar  hartenlust,  maar  laat  vooral  je  eigen  creativiteit  de  vrije  loop.  Alle  recepten  zijn  steeds  voor  20  personen  geschreven.     

Hoeveelheden    Bij het koken voor grote groepen kom je onvermijdelijk bij de vraag uit: Hoeveel aardappelen  moet  ik  schillen  voor  40  pubers?  Of  hoeveel  cornflakes  voorzie  ik  de  eerste  dag  op  een  kamp?    Vaak  is  de  juiste  hoeveelheid  afhankelijk  van  de  omstandigheden,  maar  onderstaande  tips  en  tabel,  helpen  je  al  een  heel  eind  op  weg.  De  eerste  dagen  eten  ze  het  minste,  daarna  steeds meer en op het einde (als de vermoeidheid toeslaat) opnieuw minder.    Hoe warmer het weer, hoe meer ze (moeten) drinken en hoe minder ze eten.             

                       

gewichten

  Het gewicht van één glad afgestreken eetlepel  Bloem    Cacao    Boter  Suiker  Zout   

7 gr  8 gr  14 gr  12 gr  15 gr 

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

5; 

aantallen

         

  Aanbevolen hoeveelheden per dag 

Water

1,5 l/ pers.

Aardappelen 

200 gr/pers.

270 gr/pers.  (puree) 

150 gr/pers.  (aardappelsla)

Brood

200 gr/pers.

1 groot brood/4 à 5 pers.  (ochtend)

1 groot brood/3 pers.  (’s middags)

Ontbijtgranen 

30 gr/pers. 

 

 

Groenten 

300 gr/pers. 

400 gr/pers.  (slinkende groenten) 

250 gr/pers.  (niet‐slinkende groenten) 

Fruit

2 stuks

Melk‐ en  melkproducten

3 glazen melk

1 tot 2 sneden kaas

1 tot 2 melkproducten 

Vlees, vis, eieren,  vervangproducten

100 gr/pers.  (vlees)

100 gr/pers.  (vis)

50 gr/pers.  (tofu/seitan/quorn) 

Smeer‐ en  bereidingsvet

10 gr/pers.

Soep 

0,3 l/pers. 

0,4 l/pers.  (maaltijdsoep) 

Granen 

75 gr/pers.  (rijst) 

85 gr/pers.  (couscous) 

85 gr/pers.  (bulgur) 

Pasta 

80 gr  (als bijgerecht) 

100 gr  (als hoofdgerecht) 

 

Pastasaus 

90 gr/pers.  (groentesaus) 

50 gr/pers.  (kaassaus) 

 

                  !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

5< 

Recepten voor elk moment van de dag   

Het ontbijt   Zet  niet  elke  dag  enkel  choco  en  confituur  op  tafel,  maar  probeer  ook  eens  iets  anders.  Cornflakes,  yoghurt  met  banaan,  speculaasjes,  plattekaas  met  aardbeitjes,  ander  beleg,  verloren brood, roerei met spekjes, een pistoletje op zondag, … Het wordt zeker gesmaakt!    Havermoutpap  vrolijk  je  op  door  ze  klaar  te  maken  met  melk,  er  stukjes  appel  en/of  rozijntjes aan toe te voegen, wat kaneel erbij en bijzoeten met honing. Wedden dat ze hier  ‘pap’ van lusten?!        Anekdote van een logi           “Wij hebben op ons kamp geen enkele keer choco op tafel gezet bij het ontbijt. De kinderen  kregen  wel  elke  dag  een  ‘extraatje’:  speculaasjes,  peperkoek,  hagelslag,  cornflakes  …  Geen  enkele van de kinderen heeft daar ooit iets op gezegd. Op nakamp kwam er toch wel het heel  vriendelijke verzoek van de monitoren of ze ‘alstublieft hun pot choco terug kregen, want die  hadden ze toch zo erg gemist’! “ 

         

Bij de boterham   Op  de  meeste  kampen wordt  ’s  middags  soep gegeten  en  daarna  boterhammen.  Ook  hier  kan  je  variëren  in  beleg:  kaas,  hesp,  smeerkaas,  salami,  boterhamworst,  zelfgemaakte  eiersla, zelfgemaakte tonijnsla, pastasalade, frikandellen met kriekjes, …    Malse eiersalade  Smosjes  Tzatziki    Hak  3  komkommers,  Laat  de  kinderen  zelf  kiezen  wat  ze  tussen  hun  broodje  Schil  3  komkommers,    10  augurkjes,  een  willen.  Of  zet  op  elke  tafel  wat  sla,  tomaat,  komkommer,  snij  ze  middendoor    bosje  lente‐uitjes  (of  geraspte wortel … keuze te over!  en  haal  er  de  pitjes    een  gewone  ui),  wat  uit.  Rasp  de    dille en peterselie fijn  komkommer,  pers  er    Appelmoes met banaan  en  doe  het  1  citroen  over  uit,    in  een  Schil 2,5 kg zoete appels en snijd ze in grove stukken. Kook ze  grote kom.   voeg  2  teentjes  gaar  in  een  bodempje  water  en  bestrooi  met  wat  Doe  er  10  hard‐ geraspte  knoflook  en  kaneelpoeder.  Laat  het  afkoelen  en  pureer  de  appelmoes  gekookte  en  in  wat dille toe. Meng 1  met  5  rijpe  bananen  (voor  nog  een  extra  toets:  voeg  een  stukjes  gesneden  liter  yoghurt  onder  halve lepel kokospoeder toe).  eitjes  bij.  Kruid  met  het  mengsel,  kruiden  peper en zout.  met peper en zout en  Kruidenkwark  Eventueel  kan  je  er  minstens  1  uurtje  Meng  1  kg  kwark  met  25  gram  verse  gehakte  kruiden.  nog  wat  blaadjes  sla  laten  intrekken  in  de  Experimenteer volop, je bekomt het lekkerste resultaat als je  bij doen.  koelkast.  2  soorten  kruiden  mengt.  Je  kan  ook  radijsjes toevoegen  en  afwerken met peper en zout.  !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

5= 

Soepen   ALGEMENE WERKWIJZE  Was, reinig, spoel de groenten en snijd ze grof. Laat de groenten en (eventueel) de kruiden  10 minuten stoven. Zet de groenten onder water of bouillon en laat gaarkoken gedurende  1/2 uur tot 3/4 uur. Mix de soep en laat ze nog even flink doorkoken.      Komkommersoep  Courgettesoep     Tomatensoep   10 komkommers  De smaak is het beste als je     2 à 3 dikke uien   2 uien  jonge, kleine courgettes neemt,     1,5 stukken wit van   groentebouillon naar  dan heb je niet veel kruiden    prei  smaak  meer nodig.      1/4 knolselder      beetje boter voor het   100 gr. wortelen  Hou 1/4de van de  aanstoven     150 gr. aardappelen  komkommer opzij en kook    ong. 1 kleine courgette per   1,5 l tomatenblokjes  de rest in 5 minuten gaar,  persoon (schillen hoeft niet)    uit blik of 2,5 kg verse  mix dit en voeg dan het    (of 1 grote voor 4 personen)  tomaten  water en de bouillon toe    2 dikke uien   30 gr. tomatenpuree    .  bouillon   bouillon  Werk af met kruiden    eventueel 1,5 liter sojamelk   eventueel peper, zout  (dragon, dille, peper …)    op het einde (niet meer  en paprikapoeder      nakoken) toevoegen    Snij de opzij gelegde    afkruiden met peper en zout.  komkommer in  De room pas aan de soep    dobbelsteentjes en doe die  toevoegen als deze van het vuur  Groentesoep    in de warme soep.  is.    4 preistengels       1 kleine soepselder     0,5 kg ajuin  Kervelsoep     0,5 kg worteltjes   1,5 stukken prei     eventueel overschotjes   1  ui    van groenten   1/4 groene bladselder       150 gr. aardappelen    Volg de algemene   125 gr. kervel uit de diepvries of  werkwijze     500 gram verse     125 gr. wortelen     bouillon        Volg de algemene werkwijze.    Voeg de kervel pas toe nadat de soep    gemixt en van het vuur genomen is.      Tip      Soep is handig om restjes weg te werken en om de kinderen een vitamineboost te geven.  Soep gaat er ook meestal vlot in.  !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

5> 

Vleesgerechten   ALGEMENE WERKWIJZE  Beetje boter laten smelten (of olie gebruiken). Als de boter gesmolten is, leg je het vlees in  de pan. Het vlees nooit op een hevig vuur braden, anders is het vanbuiten aangebrand en  binnenin nog rauw. Draai tijdens het braden het vlees regelmatig om. Zo krijgt het een mooi  bruin  kleurtje  en  is  het  overal  gelijkmatig  gebakken.  Gehakt  en  gevogelte  zéér  goed  laten  doorbakken om het risico op salmonella absoluut tot nul te herleiden.    Frikandellen       3,2 kg gehakt     3 eieren  Stoofvlees op Vlaamse wijze     200 gr. paneermeel   2,8 kg stoofvlees    Gehakt  mengen  met  de  losgeklopte  eieren   3 uien    en  het  paneermeel.  Vorm  gehaktballen  en   bruine kandijsuiker    bak ze door en door gaar.   1,2 l appelsap    Tip:  maak  de  frikandellen  niet  te  dik,  zodat   stoofvleeskruiden    de  buitenkant  mooi  bruin  wordt  en  de   mosterd    binnenkant vlug gaar!   kruidnagel en 2  laurierblaadjes     boter    Vlees bakken en kruiden met stoofvleeskruiden. Uien in ringen snijden, aanstoven, bestrooien met    de bruine kandijsuiker en laten karameliseren. Het vlees erbij doen en bevochtigen met water. De    mosterd,  kruidnagels  en  laurierbladeren  toevoegen.  Laten  gaar  worden  en  op  smaak  brengen.    Eventueel wat binden met bloem of roux.        De  kippen  koken  in een kippenbouillon  en  in  Vidéevulling    stukjes  snijden  op  een  gereinigde  snijplank.   3,2 kg soepkip    Van  het  gehakt  kleine  soepballetjes  vormen   750 gram gehakt    en  koken  in  wat  runderbouillon.  De   800 gram champignons    champignons  eventjes  spoelen  onder      stromend  water,  in  schijfjes  snijden  en  Voor de bechamelsaus    aanstoven in wat boter.   200 cl melk       85 cl kippenbouillon     100 gr. bakboter     120 gr. bloem     peper, zout en nootmuskaat     gevogelte glacé (chef)        Maak een bechamelsaus    Neem een ruime ketel en laat de boter smelten, niet laten bruinen. Voeg al roerend bloem bij de boter en    laat eventjes drogen. Giet onder voortdurend roeren de melk en de kippenbouillon bij de roux. Breng op    smaak met peper, zout, nootmuskaat en gevogelte glacé. Indien nodig nog binden met bloem (opgelost in    wat water). Herhaal dit nog twee maal in twee andere ketels en verdeel de kip, de soepballetjes en de    champignons over de drie ketels. Alles goed mengen en warm houden.      Voor een veggie‐versie:   vervang de gehaktballetjes door een vegetarisch alternatief  !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.  86   vervang de kip door sojabrokjes of door tofu‐blokjes     gebruik groentebouillon in de saus 

Aardappelgerechten   Aardappelen  koken  voor  een  grote  groep  duurt  veel  langer  dan  voor  een  kleinere  groep.  Reken 30 minuten voor 20 personen!         Koken van aardappelen    Doe 4 kg aardappelen in een grote ketel.    Zet de aardappelen juist onder water en breng het water aan de kook.   Als de aardappelen gaar zijn, giet je het kokende water af (let op voor de hete dampen!).    Spoel de aardappelen daarna af met koud water en schud ze eens goed door elkaar, zo voorkom   je dat ze verder garen in de warme pot.       Aardappelpuree    De basis voor aardappelpuree voor 20 personen blijft steeds dezelfde: neem 5 kg    aardappelen,  ongeveer  een  halve  liter  melk,  50  gr  boter,  peper,  zout  en    nootmuskaat.  Naargelang  het  aanwezige  materiaal  kan  je  met  de  hand  puree    maken,  met  de  draaizeef,  met  de  mixer  …  Combineer  er  verder  op  los  en  meng    bijvoorbeeld met:         2 kg wortelen en 1 ui     600 gr spinazie (uit de diepvries, als je verse neemt is het 1200 gram)     2,5 kg broccoli (tip: schil de stelen en snij ze in stukjes, zo heb je 20% meer    broccoli over)     10 middelgrote venkelknollen     5 pakken prei en een snuifje tijm     1,5 kg knolselder en wat dragon        Of maak gewoon een ‘pureebuffet’.                                    !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

87 

Groenten   Juli en augustus zijn dé maanden bij uitstek voor verse groenten.  Hieronder een overzicht van de groenten die op hun lekkerst zijn tijdens de zomer.    Voor  juli:  andijvie,  artisjok,  aubergine,  augurk  (verse  =  te  bereiden  /  gebruiken  als  komkommer),  bleekselder,  bloemkool,  broccoli,  Chinese  kool,  courgette,  doperwten,  komkommer, koolrabi, maïs, paprika, prinsessenboontjes, prei, radijs, rode biet, rode kool,  savooikool,  selder,  sla,  snijbonen,  spinazie,  spitskool,  tomaat,  tuinbonen,  waterkers,  warmoes, witte kool, wortelen    In augustus komt daarbij: knolselder, pompoen, rapen, ajuin  (bron: www.velt.be)    Hoeveel heb je nu van welke groentjes nodig? Het hangt er natuurlijk van af waarmee je ze  combineert en de leeftijd van de kinderen (hoe jonger de kinderen en hoe warmer het weer,  hoe minder ze zullen eten).     De  hoeveelheden  in  de  lijst  zijn  berekend  voor  20  personen  voor  als  je  deze  groenten  ‘apart’ geeft (zonder combinatie met een saus, een andere groente …)          Hoeveelheden groenten     en hun kooktijd        andijvie (vers): 7 kg     appels voor appelmoes: 7 kg     bloemkool: 3 kg (10 à 15 minuten)     boontjes: 5 kg (15 à 20 minuten)     broccoli: 4 kg (10 à 15 minuten)     champignons: 3 kg (8 à 10 minuten)     kolen: 4 kg     komkommer: 4 à 5 stuks     paprika: 20 stuks     prei: 6 kg (10 à 15 minuten)     sla: 2 kg (ijsbergsla: 2 kroppen)     spinazie (vers): 5 kg (3 minuten koken en nog eens 2 à 3    minuten stoven)     tomaat: 3 kg (rauw), 5 kg (gekookt)     venkel: 10 middelgrote knollen     witloof: 2 kg (rauw), 5 kg (gekookt) (8 à 10 minuten)     wortel: 2 kg (rauw), 5 kg (gekookt) (15 à 20 minuten)          !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

85 

Ook hiermee kan je combineren en fantaseren. Geef ze rauw, gestoomd, gestoofd, gevuld,  gekookt of gebakken, of geef er een sausje bij. Er bestaan honderden recepten voor lekkere  salades.    Hieronder enkele van onze (snelklaar‐)favorieten.          Snel klaar            zuiderse  boontjes:  tomaten  in plakjes,  gare  prinsessenboontjes,  olijven,  bestrooid    met Provençaalse kruiden     aardappelsalade: gekookte aardappelen in stukjes, fijngehakte peterselie, bieslook,    een augurkje, wat ui, beetje mayonaise, eventueel hardgekookt eitje     radijsjessalade:  groene  sla,  radijsjes  en  plakjes  komkommer,  beetje  bieslook  en    eventueel lente‐ui     tomatensalade: tomaten in alle vormen en kleuren, kruiden met peper, zout, verse      basilicum en wat olijfolie     kropsla met tuinkers     fijngesneden witloof met geraspte wortel, fijngesneden appel en een hardgekookt    eitje in stukjes, beetje bieslook     boontjessalade met gekookte boontjes, rode ui, zonne‐ of dennenpitjes, gebakken    spekblokjes      pasta‐ of rijstsalades met groentemix: pasta of rijst, wortelen, witte kool, paprika,    maïskorrels                     Iets uitgebreider           Iets  uitgebreider  (en  ideaal  voor  een  laatste  avondbuffet  of  als  maaltijd  voor  het  voor‐  of      nakamp):   Spirelli met tomaten, mozzarella en verse basilicum     Couscous met rode paprika, komkommer en verse munt     Rijst  met  fijngesneden  witte  kool,  fijngesneden  appel,  rozijntjes,  eventueel  wat   

       

meloen   Bulgur  met  lente‐uitjes,  tomaten,  paprika,  verse  peterselie  en  koriander,  overgieten  met citroensap en olijfolie   Griekse sla met feta, rode ui, olijven, tomaat, komkommer, ijsbergsla … 

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

88 

Sauzen  

  Kerriesaus 

Zoetzure saus 

Kriekensaus 

   2 dikke ajuinen     2 appels (Jonagold)     0,2 l bouillon     1,5 l melk     boter     5 eetlepels of 40 gr    kerriepoeder    Schil en snijd de appels en  de   ajuin  in  kleine  stukjes.    Stoof  ze  in  de  boter  en    voeg  de  kerrie  toe.    Bevochtig  met  de    kippenbouillon  en  de    melk.  Laat  20  min.    zachtjes koken. Alles goed    omroeren.  Het  geheel    mixen  en  op  smaak    brengen.  Binden  met    bloem of blanke roux.      Tomatensaus       0,5 l tomatenblokjes uit    blik     0,2 l passata (gezeefde    tomaten)     1 dikke ajuin     verse basilicum     50 gr tomatenpuree     boter     peper, zout en    paprikapoeder     1,7 l bouillon  Laat de fijn gesneden ajuin    fruiten  in  de  boter.  Voeg    achtereenvolgens  de    tomatenblokjes,  de    passata, de bouillon en de    tomatenpuree toe.    Laat    de  saus  doorkoken.  Deze wordt roder door het    opkoken.         

 2 potten zoetzure saus  (± 0,75 kg)   2 dikke uien   2 dikke wortelen   25 schijven ananas + sap   125 gr zilverajuintjes   boter  Schil  de  wortelen  en  de  ajuin.  Snijd  ze  in  kleine  stukjes  en  stoof  ze  beetgaar  in de boter.  Doe  de  zoetzure  saus,  de  ananas  (in  stukjes  gesneden),  het  sap  van  de  ananas  en  de  zilverajuintjes  met vocht bij de groenten.  Laat  alles  wat  sudderen  en  breng  op  smaak  (suiker  of  azijn).     

 6 potten noordkrieken  van 730 gr   vanillebloem   suiker  Doe  de  krieken  en  het  vocht in een ketel en breng  aan  de  kook.  Houd  wat  kriekennat  apart  om  de  vanillebloem  in  te  breken.  Wanneer de krieken koken,  de  ketel  van  het  vuur  nemen  en  de  opgeloste  vanillebloem toevoegen.  Zet  de  ketel  terug  op  het  vuur en breng opnieuw aan  de kook onder voortdurend  roeren.  Breng  op  smaak  met suiker. 

Bechamelsaus     

320 gr boter  320 gr bloem  4 l melk of kookvocht  peper, zout en  nootmuskaat  Laat  de boter  smelten, voeg  de  bloem  al  roerend  toe  en  laat  even  doorkoken.  Leng  aan  met  het  groentenat  of  de  melk.  Laat  koken  onder  voortdurend  roeren.  Breng  op  smaak  met  peper,  zout  en nootmuskaat. 

Kaassaus  Idem  als  de  bechamelsaus,  maar hier wordt alleen melk  gebruikt. Als de saus klaar is,  van  het  vuur  nemen  en  de  gemalen  kaas  eronder  roeren (250 gr). 

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

Vleessaus   Na het braden het vlees uit  de  pan  nemen.  Het  braadvet  uit  de  pan  verwijderen,  men  doet  nu  wat  water  en  een  bouillonblokje in de pan en  al roerend met de vork lost  men  dit  blokje  op.  Om  de  saus  nog  op  smaak  te  brengen  kan  men  nu  nog  bijkruiden  met  verschil‐ lende kruiden. De saus kan  men  binden  door  gebruik  te  maken  van  maïszetmeel  of een roux. (boter smelten  en er bloem onder mengen  tot men een stevige massa  heeft)     

89 

Rijst & Pasta   Rijst en pasta hebben ruim water nodig om ze in te koken, zet dan ook tijdig het water op. Je  kan een snuifje zout en/of een bouillonblokje en/of wat olijfolie toevoegen aan het water.  Roer even in de pot als je de deegwaren er in doet, zo vermijd je dat er iets aan de bodem  gaat kleven. Overkoken voorkom je door het deksel van de pot te laten. Giet de deegwaren  af in een vergiet en laat ze kort uitlekken, serveer ze onmiddellijk.    Deegwaren  koken  is  iets  dat  je best  op  het  laatste  moment  doet.  Zo  voorkom  je dat  alles  aan elkaar gaat kleven. Kook ook niet te gaar, als je ze na het afgieten terug in de pot doet,  zullen ze door de warmte vanzelf nog verder ‘garen’.      Spaghetti bolognaise  Macaroni met kaas en hesp    2 kg spaghetti    1,5 kg hesp in blokjes gesneden    2 kg gehakt    2 kg macaroni    2 dikke ajuinen    kaassaus van ongeveer 1 kg kaas (zie recept bij de sauzen)    3 blikken van 800 gr   Kook  de  macaroni  in  een  ruime  hoeveelheid  licht  gezouten    tomatenblokjes  water.  Maak  een  kaassaus.  Kruid  met  peper,  zout  en    klein beetje   nootmuskaat.  Snijd  de  hesp  in  blokjes  en  meng  onder  de    tomatenpuree om de  kaassaus. Overgiet de macaroni met de saus.    saus in te dikken    beetje water   Vegetarische pastasaus    kruiden met     spaghettikruiden,  Stoof  achtereenvolgens:  5  fijngesneden  ajuinen,  5  fijngesneden    oregano, paprikapoeder  wortels,  5  fijngesneden  rode  paprika’s,  5  courgettes  (of  een    beetje boter om aan te  halve  kilo  champignons)  gedurende  10  minuutjes.  Voeg     stoven  vervolgens 3 grote blikken tomatenblokjes, een beetje water, 3    500 gr gemalen kaas  laurierblaadjes,  tijm,  oregano  of  spaghettikruiden  (naar  smaak)  toe en laat op een laag vuurtje sudderen tot alle groentjes gaar      Maak  de  ajuinen  schoon  en  zijn  (ongeveer  30  minuten).  Kruid  eventueel  verder  af.  Serveer   snijd  in  kleine  stukjes.  Laat  met  2  kg  spaghetti  en  eventueel  500  gram  gemalen  kaas  als    extraatje.  Je  kan  ook  1  kg  tofu‐  /seitan‐  of  quorn  gehakt  even  fruiten.  Doe  het    toevoegen.  gehakt bij de ajuinen en bak   het  voldoende  gaar  onder    voortdurend  roeren  tot  het  Nasi goreng    gehakt  uiteenvalt.  Doe  dan  Kook  1,2  kg  rijst  volgens  de  aanwijzing  op  de  verpakking.  Bak    de  tomatenblokjes,  de  vervolgens de rijst.    tomatenpuree, het water en  Stoof  ondertussen  6  ajuinen,  12  wortels,  7  paprika’s  en  8    kruiden  bij  het  gehakt.  de  stengels  prei.  Voeg  wat  gemberpoeder,  cayennepeper  en    Laat verder garen. Breng op  ongeveer 1 flesje sojasaus toe.     smaak met de kruiden.   Meng de  groenten en de  rijst.  Maak  een  omelet  van  20  eieren    Serveer  de  gemalen  kaas  en prak deze fijn, meng ze juist voor het serveren onder de rijst.    apart bij de spaghetti.  Je  kan  ook  gaan  voor  de  vleesvariant  en  de  eieren  vervangen     door  goed  doorbakken  stukjes  kipfilet  (ongeveer  2  kg).  Ook    lekker  met  een  pindasaus,  kroepoek  …  erbij.  Als  je  deze    hoeveelheden vermenigvuldigt, rond ze naar beneden af!        !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.  8:   

Desserts en vieruurtjes   Voor  het  vieruurtje  kijk  je  best  in  de  dagplanning  waar  de  kinderen  zullen  vertoeven.  Op  tocht geef je ze gemakkelijker een koek en/of een stuk fruit mee. Op de kampplaats kan je  een  watermeloen  versnijden  en  de  kinderen  laten  slurpen,  een  zuivelproduct  geven  en  ze  laten lepelen, ...    Ook voor het dessert heb je verschillende keuzes: ga je voor iets zoets of iets gezonds? Het  moet alleszins een lekkere afsluiter van de maaltijd zijn.    Wat altijd smaakt, zijn ijsjes. Je kan ze serveren met wat hagelslag, in verschillende smaken,  met  een  wafeltje,  met  chocoladesaus,  …  Of  je  maakt  er  milkshake  van.  Voor  20  personen  heb je ongeveer 3 liter nodig.              Fruitsla      3 appelsienen     3 appels of peren  Vanillepudding     5 schijven ananas   2,8 l melk     3 bananen   200 gr suiker     trosje druiven   160 gr vanillebloem     3 nectarines of pruimen  Neem  0,4  l  melk  en  breek     vanillebloem  hierin  de  vanillebloem.     1 citroen  Breng  de  rest  van  de  melk     sinaasappelsap (brik of fles)  aan de kook met de suiker.    Snijd het fruit in kleine stukjes en  Chocoladepudding  Neem  de  pot  van  het  vuur    meng alles onder elkaar.   2,8 l melk  en  doe  de  opgeloste    Breng het sinaasappelsap aan de   160 gr suiker  vanillebloem  bij  de  melk.    bind  met  de  vanillebloem  kook,   160 gr vanillebloem  Zet  terug  op  het  vuur  en    en laat afkoelen. Meng onder het   160 gr fondant chocolade  laat even doorkoken onder    fruit en zet in de koelkast.  Idem  als  de  vanillepudding,  voortdurend roeren.    Je    kan  ook  feestelijke  maar  de  chocolade  mee  Verdeel  in  potjes  en  laat    fruitspiesjes maken.   oplossen in de warme melk.  snel afkoelen.      Patisserie     zelfgemaakte cakejes     zelfgemaakte koekjes (zeer leuk als de kinderen ze versierd hebben)    Schil 6 appels en snij ze in stukjes. Strooi er wat kaneel over en laat het trekken. Zet ondertussen    200   gr  suiker  op  het  vuur  in  een  bodempje  water.  Draai  met  de  pot  zodat  water  en  suiker  versmelten  en  uiteindelijk  karamelsaus  worden.  Doe  de  stukjes  appel  erbij  en  laat  verder    karameliseren. Snij van een (zelfgemaakte) cake stukken van 2 centimeter, leg er wat appeltjes en    saus op en werk af met een toefje slagroom.      !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

8; 

Zuivels lekker   Kinderen hebben iedere dag hun portie zuivel nodig.    Je  kan  bij  het  ontbijt  plattekaas  met  suiker  of  fruit  geven,  een  potje  yoghurt,  een  melkdrankje, ... Maar er zijn ook heel wat lekkere vieruurtjes of dessertjes te bedenken die  zuivel, fruit en/of iets zoets combineren.     zelfgemaakte yoghurtijsjes   aardbeienmilkshake   warme appeltjes met vla (soort koude pudding)   opgerolde pannenkoeken met een mascarponevulling (eventueel nog wat fruit erbij)   allerhande smoothies 

               

Yoghurt  ‐ met vers fruit (keuze te over)  ‐ met grenadine  ‐ doe  wat  appel‐rabarbermoes  (gebruik  evenveel  appels  als  rabarber  en  maak  er  moes  van  met  wat  kaneel  en  een  klontje boter), vanilleyoghurt (indien je deze niet kan vinden,  kan  je  vanillesaus  door  de  yoghurt  mengen)  en  erbovenop  een laagje van verkruimelde speculaas   

 

Feest   De  laatste  avond  op  kamp  is  steeds  iets  speciaals.  Het  eten  die  avond  mag  dan  ook  wat  ‘specialer’ zijn. Meestal wordt er gekozen voor een buffet, soms voor een barbecue, …    Op de BBQ  Je  kan  gaan  voor  kant‐en‐klaar  van  bij  de  slager  of  de  supermarkt  of  je  maakt  zelf  wat  lekkers. Satés met tussen de stukjes vlees wat paprika of ajuin, vlees met een plakje spek er  rond, aardappeltjes in de schil, geroosterde (look‐) broodjes, ...    Enkele  veggie‐ideetjes:  satés  van  veggie‐balletjes,  gegrilde  groente(n)(‐satés),  groenteburgers,  satés  van  verschillende  soorten  paddenstoelen,  gegrilde  kaas  (haloumi,  camembert), ...    Desserts: bakbanaan, warme appeltjes met kaneel en rozijnen, ananas gesopt in kokosmelk  en wat kaneel, ...    !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

8< 

     

5de maaltijd   Over de 5de maaltijd voor de monitoren wordt dikwijls gediscussieerd. De bedoeling van een  extra maaltijd later op de avond, is om monitoren de kans te geven om nog iets te eten. Zij  hebben hiervoor dikwijls geen tijd gehad bij het avondeten of niet de mogelijkheid gezien  om  een  tweede  keer  hun  bord  vol  te  scheppen.  Of  ze  hebben  gewoon  nood  aan  een  extraatje.  Maak  op  voorhand  goede  afspraken  hierover  met  de  hoofdmonitoren  (timing,  hoeveelheid, verwachtingen, …)    Het  hoeft  niet  iedere  dag  nog  een  uitgebreide  maaltijd  te  zijn.  Soms  is  het  genoeg  als  ze  weten dat er nog boterhammetjes met choco in de keuken te vinden zijn.          ideetjes          croque‐monsieurs     pizza’s met de overschot van de spaghettisaus of uit de diepvries     kaas‐ en andere kroketjes met wat groenten en een sausje,     tiramisu     ijs met slagroom     muffins     lasagne      een snoep‐ of chipsassortiment     pannenkoeken     koude schotel     wentelteefjes of gewonnen/verloren brood     fruitsla        de   Je kan het zo gek niet bedenken of het is wel eens geserveerd als 5  maaltijd!                              !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

8= 

     

Uitgewerkte recepten van Top­chefs   

Felice‛s Recept: Hete Duivel De hoeveelheden gelden voor ±  4 personen.      WERKWIJZE    Bak het gehakt tot het mooi korrelig is. Goed peperen    met  de  pepermolen,  want  het  mag  lekker  pittig  zijn.  INGREDIËNTEN  Geen zout, want dat zit al voldoende in het gehakt. Als   0,5 kg gemengd gehakt  het gehakt klaar is, haal je het uit de pan en bak je de   een handvol sjalotjes  fijngesnipperde sjalotjes. Als die mooi glazig zijn, voeg   verse appelmoes  je  het  gehakt  er  weer  bij  en  dan  roer  je  alles  flink   donkerbruine suiker  onder  elkaar.  Dit  gehaktmengsel  kieper  je  op  de   aardappelen voor puree  bodem  van  een  ingevette  ovenschotel  en  daarboven   een flinke klont boter  komt  een  flink  laagje  appelmoes,  zelfgemaakt  of  uit   nootmuskaat  een potje (maar liefst appelmoes waar nog stukjes in   melk  zitten).  Boven  die  appelmoes  strooi  je  een  laagje   paneermeel  donkerbruine suiker en daarboven moet dan nog een  flinke laag puree.    Echte puree  met  een flinke  klont  boter,  wat  nootmuskaat  en  een  flinke  geut  warme  melk.  Als  je  over  een  oven  beschikt,  mag  je  boven  de  puree  nog  wat  paneermeel  en  wat  botervlokjes strooien. Dan mag de schotel heet worden en lekker gratineren. Maar zonder  oven is het minstens even lekker.     Dit zijn kindvriendelijke happen waar nooit iets van overblijft.  Succes  gegarandeerd!  Om  dit  gerecht  voor  een  grotere  groep  klaar  te  maken,  moet  je  kunnen vermenigvuldigen maar dat kan zo moeilijk niet zijn. En dat je voor puree iets meer  aardappelen moet schillen dan voor gekookte, dat weet ook iedereen.                       

!"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

8> 

Jeroen Meus‛s Recept: Gehaktbrood, puree met gebakken ajuin, gemengde sla en verse tartaar De hoeveelheden gelden voor ±  60 personen.    INGREDIËNTEN   Gehaktbrood     6 kg varkensgehakt     6 kg rundergehakt     18 eieren     12 eetlepels mosterd     600 g paneermeel  WERKWIJZE   1,8 eetlepel nootmuskaat  Meng  alle  ingrediënten  van  het  gehaktbrood   6 teentjes geplette look  goed door elkaar en kruid het met peper en zout.   6 busseltjes gehakte peterselie     peper  Vet  een  bakplaat  een  beetje  in  en  stort  het   zout  gehakt erin. Druk het gehakt goed aan en bak het    gehaktbrood 1 uur op 180°C.  Puree met gebakken ajuin     18 kg aardappelen  Haal het uit en snij er mooie plakken van.   1200 dl melk     150 g boter  Kook de aardappelen gaar en plet ze met de melk   peper  en  boter.  Snijd  de  ajuin  redelijk  fijn  en  bak  ze   zout  mooi  bruin.  Meng  ze  met  de  puree.  Kruid  de   24 ajuinen  puree met peper en zout.   boter       Plet  voor  de  tartaar  de  gekookte  eieren  fijn  en  Tartaar  meng  ze  met  de  mayonaise.  Meng  alle  overige   6 l mayonaise  ingrediënten  eronder  en  kruid  de tartaar  af  met   12 hardgekookte eieren  peper en zout.   12 gehakte sjalotten     3 busseltjes gehakte peterselie  Was de kropsla, tuinkers en waterkers. Meng ze   1,8 busseltjes gehakte dragon  samen  en  verdeel  ze  over  slakommen.  Snijd  de   3 busseltjes gehakte kervel  tomaten in partjes en schik ze op de sla.   300 g fijngesneden augurkjes     300 g kappertjes        Gemengde sla   3 kroppen sla     1,2 kassen tuinkers     1 kas waterkers    24 tomaten                 !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

96 

Giovanni Oosters‛s Recept: Tortillaburger met guacamole, tomatensalsa, kippenburger en ijsbergsalade De hoeveelheden gelden voor ±  60 personen.        INGREDIËNTEN     2 fijngesneden ijsbergsla     60 schijfjes mozzarella  WERKWIJZE    Maak de tomatensalsa door al de ingrediënten  Guacamole  met  elkaar  te  mengen.  Maak  de  guacamole   12 rijpe avocado’s  door de rijpe avocado’s te schillen en in blokjes   sap van 2 limoenen  te  snijden  (let  op:  er  zit  een  grote  pit  in  een   4 lente‐uitjes fijngesneden  avocado). Mix de guacamole met het limoensap   16 eetlepels olijfolie  en  de  olijfolie  tot  een  gladde  massa.  Breng  op   peper en zout  smaak met peper, zout en eventueel tabasco.    desgewenst tabasco      Laat  bij  de  slager  het  kippenvlees  malen  zoals  Tomatensalsa  bij  gehakt.  Maak  de  hamburgers  door  alles  te   12 tomaten in blokjes gesneden  mengen en goed door elkaar te kneden. Bak de   2 fijngesneden ajuinen  hamburgers  op  de  barbecue  of  in  de  pan   4 eetlepels tomatade  goudbruin aan één kant. Draai ze om en leg er   2 eetlepels ketchup  een plakje mozzarella op. Besmeer ondertussen   2 eetlepels dragonazijn  de broodjes met de guacamole en leg hierop de   2 eetlepels olijfolie  ijsbergsalade.  Leg  hierop  de  hamburger  en   Provençaalse kruiden  werk af met de tomatensalsa.   zout     4 eetlepels fijngesneden basilicum      TIP  Kippenburgers  Je kan natuurlijk hamburgerbroodjes kopen als   10 kg kippenvlees  er weinig tijd is, maar het is een leuke uitdaging  (gemalen zoals gehakt)  om ze zelf te maken. Als je de broodjes koopt,   4 fijngesneden ajuinen   dan  leg  je  op  de  hamburger  wat  tortilla  chips.   2 fijngesneden courgettes  Kippenhamburgers kan je ook kopen om tijd te   2 fijngesneden gele paprika’s  besparen.    peper en zout     8 eieren     200 g broodkruim of fijngemalen    oud droog brood                    !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

97 

Bronnen     www.colruyt.be (klik door naar ‘klantendiensten’ en dan ‘op kamp’, hier kan je lekkere  kamprecepten vinden.  www.fermweb.be (om een verkoper van hoeveproducten in de buurt van je kampplaats te  vinden)  www.glutenvrij.nl  www.google.com (wat kan je er niet op vinden?)  www.groentenenfruit.be  www.kokenopkamp.be (ervaringsuitwisseling op jeugdwerknet)  www.vegetarisme.be (veel recepten en achtergrondinfo)  www.vig.be  www.123feelfree.be (fijne website speciaal voor koken op kamp en het bepalen van de  energie die je maaltijd kan leveren)    Over & Weer nr 5 jaargang 29 p. 10 ‐ 13    Het Limburgs kampkookboekje provincie Limburg, 2006    Creatief en gezond koken voor grote en kleine groepen. Gezellige gerechten voor vakanties  of op kamp. Door Christine Bommerez.  Uitgeverij Lannoo, Tielt, 2002  ISBN 9020947958  (ontzettend fijn boekje, met heel veel tips, kampmenu’s in 13 verschillende thema’s en heel  veel fijne recepten, 11,50€)    Kampkippen en kikkererwten. Ecogids voor jeugdbewegingen. Een uitgave van Velt en JNM  met heel veel veggie‐recepten en ideeën    Koken op kamp. Heerlijke, goedkope en originele gerechten voor grote groepen door Toon  Martens en Timo Ghysels.  Baipublishers, Wommelgem, 2010  ISBN 9789085865643  (iets specialere recepten, heel mooi boekje met veel foto’s, 12,50 € via www.123feelfree.be)    Uw collega ‐ logistiekers      

Bijlagen    Blanco menu   Volledig uitgewerkt voorbeeldmenu    !"#$%&'()*+%+,-($).*/0.1.2+,#3$(#ing *""&.3"4()-($%$&).5675.   

95 

   

Volledig uitgewerkt voorbeeldmenu     

Gebruikt budget: € 1616,97  Sponsoring:   Speculaaspasta   Chocolade wafels   Suikerwafels  Restjes van vorig kamp zoals kervel en zwanworsten  Kampplaats met oven 

     

Dag 1: Voorkamp    

Brood 

 

 

Maaltijd 

 

Avondmaal 

  Croque monsieurs  met groentjes 

Dessert +  5de maaltijd 

 chocoladetaart   aardbeien   mascarpone met  citroenzestes en  bloemsuiker  (thuisgemaakt) 

Hoeveelheden   3 witte   2 bruine   1 volkoren       

Veel te veel  of net iets te weinig?  1,5 over 

4,5 broden  kaas, hesp  15 tomaten  1 ijsbergsla  5 komkommers  16 grote wortels  geraspt   1 pot mayonaise   ½ fles ketchup   augurkenschijfjes  (overschot vorig kamp) 

Ondertussen nog  redelijk veel  bijgemaakt  Genoeg groenten 

 3 taarten   1 kg aardbeien   750 gram mascarpone 

 

Dag 2: Voorkamp  

 

Maaltijd 

Brood 

 

Ontbijt 

Middagmaal 

4‐uurtje 

 

     

    

Hoeveelheden   1,5 over   3 bruine gekocht   3 witte gekocht 

brood  kaas  smeerkaasjes  peperkoek  confituur  speculaaspasta 

maaltijdsoep  brood  boterhamworst  kaas  confituur 

suikerwafels 

overschot vorig kamp 

     

6 l water  2 kg wortelen  5 preien  1 selder  300 gr kervel  10 bouillonblokjes     3,5 broden   1 pak boterhamworst   300 gr kaas  1/pers.   2,5 kg spirelli     6 pakjes feta   2 ijsbergsla   5 komkommers   3 groene paprika   8 rode ajuinen   8 tomaten   1 blik groene olijven   1 blik zwarte olijven   mayonaise 

Veel te veel  of net iets te weinig?  1,5 over 

 

1 soepkom over 

 

Avondmaal 

spirelli met  Griekse salade 

Alles juist genoeg  Iéts te veel ajuin 

Dessert 

fruityoghurt 

1/pers. 

 

5de maaltijd 

zelfgemaakte  appelcake 

Hoeveelheid *3 

 

Dag 3 (kinderen eten mee vanaf ‛s middags)  

 

Maaltijd 

Brood 

Ontbijtbuffet 

10‐uurtje 

Middagmaal 

      

brood  chocolade  (smeer‐)kaas  confituur  cornflakes  appelsienpartjes  yoghurtjes 

 Kids:  appelsiensapje +  chocosuikerwafel   Chauffeurs:  Koffie, thee,  fruitsap,  chocosuikerwafel     

aardappelen  appelmoes  kippenbouten  groenteburgers 

Dessert 

 Chocoladepudding  met vleugje  kokosschilfers  erover 

4‐uurtje 

 1/2 banaan   1/4 appelsien   1/4 appel 

Avondmaal 

5de maaltijd 

 

 

   

 tomatensoep     brood   kaas   boterhamworst  pizzamuffins 

   

Hoeveelheden 

Veel te veel  of net iets te  weinig? 

1,5 bruin over  6 bruine gekocht  6 witte gekocht  6 kleine broodjes  bijgehaald tijdens  avondmaal 

4 kleintjes over 

 

 

 

 

18 kg  20 kg appels  64 (van de Aldi)  4 

   

3 kg over  1 kom over  Op!  Op! 

Van 7 liter melk 

 

In partjes, per persoon 

 

   

12 kg tomaten  2 selders  2 kg ajuin  overschot soep van  gisteren 

 

Hoeveelheid *2 

 

Dag 4  

 

Maaltijd 

Brood 

Ontbijt 

Middagmaal 

 

    

Hoeveelheden     

brood  smeerkaas  boterhamworst  confituur  speculaaspasta 

Chinese kost  (nasi goreng) 

4 kleintjes  5 bruine  5 witte  + 4 extra bijgehaald na  ontbijt 

 

       

5,250 kg rijst  18 rode paprika  6 kg wortels  3 courgettes  24 preien  2 kg ajuin  70 eieren  2 flesjes sojasaus 

Yoghurt met appel‐ rabarbermousse en  speculaas 

 7 l yoghurt + 3 pakken  crème anglaise en 1  pak vanillesaus (om er  vanilleyoghurt van te  maken)   Rabarbermoes van 2 kg   Overschot appelmoes +  3 potten   70 speculaasjes 

4‐uurtje 

Pannenkoekentaart  met confituur  (owv een jarige) 

     

Kookworkshop 

Groenten snijden  voor de smoskes 

Dessert 

 

 

4 kg bloem  4,5l melk  1 l water  400 gr bakboter  16 eieren  800 gr suiker   

Veel te veel  of net iets te weinig? 

6 over 

 

Te veel (1/3 over) 

 

Iets te dikke taart  voor de kleinsten 

 

Avondmaal 

5de maaltijd 

 

 

         

smoskes  afbakbroodjes  ijsbergsla  tomaten  wortelen  komkommer  kaas  hesp  mayonaise  extra brood 

   

kaaskroketjes  groenteburgers  stukjes citroen  allerhande  sausjes 

    

2 broodjes pp  3 kroppen ijsbergsla  17 tomaten  1,5 kg wortelen  6 komkommers 

 

 

 

Dag 5 (dagtocht voor alle groepen)  

 

Maaltijd 

Brood 

 

Ontbijt 

Middagmaal 

4‐uurtje 

Avondmaal 

Dessert  5de maaltijd   

 

 brood   kaas   smeerkaas   hesp   confituur   hagelslag  Picknick:   Boterhammen  met:   kaas   hespenworst   hesp   tonijnsla  (zelfgemaakte)   

Hoeveelheden   6   10 witte   10 bruine 

Veel te veel  of net iets te weinig?  7 over 

 

 

7 broden op voorhand  belegd + 4 extra ter plaatse 

 

 suikerwafel   watermeloen 

 1 pp   2 grote 

 

 zeewierslingers  (spaghetti)   brood en boter  op tafel 

         

 vanille‐ijs   versiering  tiramisu 

5 kg spaghetti  6 kg wortels  2 kg ajuin  1,5 kg champignons  9 rode paprika  6 gele paprika  5 groene paprika  5 kg gehakt  1 kg quorngehakt  1,5 kg geraspte kaas 

 8 liter ijs   1 bus chocobolletjes   1 rond wafeltje pp  4* hoeveelheid 

Iets over 

   

Dag 6  

 

Maaltijd 

Brood 

 

 7   10 bruine   10 witte 

 plattekaas met  banaan   brood   confituur   smeerkaas   salami 

 5 kg plattekaas   20 bananen 

Middagmaal  Groep 4 op  dagtocht  Dus voor 50  mensen 

 gehaktballetjes in  tomatensaus   brood   hespenworst   blokjes smeerkaas 

 3,5 kg gehakt  (4 balletjes pp)   veggie‐balletjes   15 tomaten   1,5 kg ajuin   2 blikjes concentraat 

4‐uurtje 

peer en appelsien  geschild en in stukjes 

Ontbijt 

Avondmaal 

Dessert 

5de maaltijd 

Kookworkshop 

 

Hoeveelheden 

 30 peren   15 appelsienen 

3 eilanden met  goudstaven  (pureebuffet) 

     

25 kg aardappelen  4 knolselders  7 kg wortelen  3,5 kg spinazie  Vissticks (4pp)  Kaaskroketten (2pp) 

Rijstpap met groene  druifjes 

   

2,5 kg rijst  4,5 l melk  500 gr suiker  3 druiven pp 

    Broodpudding   met en zonder   muntchocoladetopping    

zandkoekjes 

Veel te veel  of net iets te weinig?  8 bruine en 2 witte over 

 

Balletjes genoeg  (ze kunnen er wel van  blijven eten)  Concentraat mocht meer  zijn voor de dikte van de  saus   

Juist genoeg  (ze zouden wel nog meer  vissticks gewild hebben) 

Te veel per persoon,  mocht iétsje zoeter 

2,4 kg oud brood  4 l melk  8 el honing  1 kg suiker  24 eieren  300 gr rozijnen  kaneel  2 appels  restjes van  niknakken en  peperkoek 

 

2 keer (telkens 2 keer de  hoeveelheid) 

 

Dag 7: laatste volledige dag voor de kinderen  

 

Hoeveelheden 

Brood 

 

   

Ontbijt 

 pistolet   roerei   warme  chocolademelk   kaas, confituur   brood 

   

1 pistolet pp  1 ei pp  17 liter  1 doos poeder 

     

1 selder  10 preien  8 courgettes  500 gr kervel  2 kg ajuin  restje bloemkool uit de  diepvries (vorig kamp) 

Middagmaal 

4‐uurtje 

Avondmaal 

 

Maaltijd 

 groene  groentesoep   brood   kaas   hespenworst 

10  1 pistolet pp  5 bruine  5 witte 

 10 l rode druivensap   2 l appelsap in ijsblokjes   Overschot fruit van de  fruitspiesen (activiteit  groep 2)   1 ananas, 1 meloen  BBQ:   68 (5 kg bio‐time)   patatjes in de  aardappelen  schil met  Boontjessalade:  kruidenboter   2 kg boontjes   boontjessalade   2 rode ajuinen   witte   1/2 potje zongedroogde  koolsalade  tomaatjes   couscoussla   1/2 potje gegrilde paprika   nasi goreng  Witte koolsalade:   pastasalade   1 kleine witte kool  (last minute, à   7 appelen  l’improviste)   Rozijnen   zelfgemaakte   1 meloen  satés   1 flesje vinaigrette   veggie‐satés  Couscoussla:   ribbekes   1 kg couscous   pitasaus   1 potje munt   tartaar   6 rode paprika  Sangria met een  rietje  + koekjes van de  workshop 

Veel te veel  of net iets te weinig?  9 over 

Iets te weinig 

Niets over! 

Te veel (zie dessert) 

 Patatjes:  niets over   Boontjessalade:  net genoeg   Witte koolsalade:  mocht meer zijn   Couscoussalade:  net genoeg   Nasi goreng:   allemaal op   vlees:   alles op 

 andalouse   mayonaise   ketchup 

Dessert                  Na casino  5de maaltijd   

 

 6 komkommers  Nasi goreng:   Op hoopjes, met de  ijsschep  Pastasalade:   2 kg verschillende  soorten pasta   1/2 pot zwarte en 1/2de  pot groene olijven   1/2 pot gegrilde paprika   1/2 pot zongedroogde  tomaten   30 zwanworsten   (+ pot zonder  zwanworsten)  Satés (1 Pp):   3 gemarineerde  runderblokjes, 2 stukjes  groene paprika, 1 stukje  ajuin  Veggie‐satés:   Falafel, groentebolletje,  quornblokje, stukje  paprika, stukje ajuin  Ribbekes:   Stukje pp   restverwerking 

 fruitspiesjes  (activiteit van  groep 2)   stukjes aardbei,   geserveerd  Nét niet meer genoeg  nectarine, witte en  boven  voor iedereen  blauwe druif, appel, peer,  kommetje  (dus niet meer voor  banaan)  sangria  moni’s)   overschot van vieruurtje   zakje zouten  chips   beker frisdrank 

Pizza’s 

 4   Met overschot van de  spaghettisauzen, reepjes  kaas en olijvenstukjes 

 

Dag 8: kinderen vertrekken na het 4-uurtje  

 

Maaltijd 

Hoeveelheden 

Brood 

   fruitsap   brood   kaas   salami   hesp   hespenworst   confituur   smeerkaas   speculaaspasta  Kombuiskost:   aardappelen   bloemkool   kalkoenfilets   alpro sojafilets   kaassaus 

10 

Ontbijtbuffet 

Middagmaal 

Dessert 

4‐uurtje 

 

appelcrumble 

 stukjes fruit   Fristi   chocowafel 

Avondmaal  (enkel moni’s) 

 frietjes van de  frituur   Stoofvlees   Veggie‐ stoofvlees   groenten 

5de maaltijd 

dessertenbuffet 

 6 liter (halve beker voor  iedereen)   restjes 

    

15 kg aardappelen  17 stuks bloemkool  60 stuks kalkoenfilets  6 stuks alpro sojafilets  6 l melk, 1 kg geraspte kaas 

     

5 kg appelen  1 kg rozijnen  1 kg frambozen  suiker  boter  bloem 

                

Veel te veel  of net iets te weinig?   

Mocht meer 

Alles op 

Goed van  hoeveelheid,  maar veel over owv  nog warm 

  7 maxi‐pakken frieten  2,5 kg vlees  1 pakje tofu  1 sla  5 tomaten  1 komkommer  1 kg wortelen  1 knolselder  overschotjes  chocomousse  rijstpapjes  yoghurtjes  cornetto  broodpudding  … 

Net genoeg frieten  Genoeg vlees  Te weinig groenten 

 

Dag 9: nakamp  

 

Maaltijd 

Brood 

 

Ontbijt 

 croissant   restjes van alles 

Hoeveelheden 

Veel te veel  of net iets te weinig? 

 24 croissants   1 bruin brood   1 wit brood  1 pp 

     

Voorbeelden van maaltijden (samenraapsels uit allerlei kampmenu‛s):   ONTBIJT   krentenbrood   omelet met spek    WARME MAALTIJD   tomatensoep met balletjes   kippensoep   courgettesoep   wortelsoep   kervelsoep   slaatje   kip, rijst, groentesaus   aardappelen, prinsessenboontjes, kipfilet   aardappelen, gestoofde worteltjes, hamburger   koud buffet   wortelstoemp met worst   wortelpuree met kalkoengebraad   vol au vent met frietjes   aardappelen, kalkoenschnitzel, appelmoes   rijst, kip, ananas, kerriesaus, zoetzure saus    VIERUURTJE/DESSERT   fruit   pannenkoek met chocolade   pudding   ijsje   koek   yoghurt   chocomousse   mattentaartje   spaghettitaart 

 

 

 

  VIJFDE MAALTIJD   croques allerhande   hamburger met sla en tomaten   paella   wentelteefjes   frikandellen met kriekjes   quiche   tompoestaart   hotdogs   groentetaart   pannenkoeken met gebakken appeltjes     

 

 

Colofon    Redactie:  Emelie Carpentier  Marieke De Wever  Livina Van Opstal  Joke Mannekens  Sofie Vehent    V.u.:   Phillippe Vandekerckhove  Motstraat 40   2800 Mechelen