Handleiding Fasewijzer 3-8 jaar - 1 Lereniseenmakkie Werkboek

Handleiding Lereniseenmakkie Werkboek

Fasewijzer 3-8 jaar - 1

Fasewijzer 3-8 jaar Dit document laat enkele van de pagina’s zien uit de Fasewijzer om een indruk te geven van de inhoud en opzet.

Deze Fasewijzer 3-8 jaar is een praktisch instrument voor onder meer kleuterleerkrachten om te observeren, diagnosticeren en remediëren. De Fasewijzer geeft inzicht in de ontwikkelingsfasen en metacognitieve vaardigheden van kinderen van 3 tot 8 jaar. Met behulp van duidelijk beschreven proefjes en opdrachten kan achterhaald worden in welke ontwikkelfase de leerling zich bevindt op een bepaald gebied. De Fasewijzer, gebaseerd op de theorieën en praktische ervaringen van o.m. Kleefkens, Vervaet en Feuerstein, bevat op dit moment de belangrijkste ontwikkelingsdomeinen lezen, schrijven en rekenen. Uitbreidingen voor andere domeinen en 0-3 jaar staan voor de komende periode gepland. U ontvangt na aanschaf gedurende een jaar lang, automatisch updates van de Fasewijzer.

Versie mei 2011

©HERA snelleren.nl

lereniseenmakkie.nl lq.sxills.nl



Inleiding Direct bij de geboorte start onze neurologische ontwikkeling in interactie met de omgeving. We weten dat baby‟s die aan hun lot overgelaten worden of bij dieren geplaatst, zich niet volwaardig ontwikkelen. Goede voeding, liefdevol opgroeien, volop kunnen bewegen, het zijn allemaal belangrijke voorwaarden voor een optimale neurologische en psychische ontwikkeling. Kinderen zijn als planten, ze groeien niet door eraan ze trekken, maar door goede groeiomstandigheden aan te bieden. Extreme droogte, maar ook teveel mest is niet goed voor planten. Bovendien is iedere plant uniek. Ook kinderen ontwikkelen zich ieder in hun eigen tempo, zelfs onder de ideale omstandigheden: een veilige omgeving, genoeg uitdaging, mogelijkheden biedend wanneer ze er zelf om vragen om een volgende stap te willen maken en af en toe eens kietelen om een volgende stap te durven zetten of uitproberen. Wanneer een kind aan juf of meester vraagt om iets bij de net gemaakte tekening te zetten, kan het een signaal zijn van een ontluikende interesse voor lezen of schrijven. Dus zet er iets liefs, zoals een persoonlijk compliment, onder! Met dit onderdeel van de methode Lereniseenmakkie bieden we een praktisch inzicht in het verloop van de ontwikkeling die leidt naar het toe zijn aan soepel en vlot leren lezen, schrijven en rekenen. We geven concrete handvatten om die ontwikkeling te kunnen observeren en stimuleren:    

Instrumenten waarmee we de fasen kunnen observeren en vaststellen bij een leerling op diverse domeinen. (paragraaf Bepalen van ontwikkelingsfase) Een overzicht van de ontwikkelingsfasen van de jonge leerling tot circa 8 jaar op diverse domeinen. (paragraaf Overzicht ontwikkelingsfasen) Instrumenten om daarover met collega‟s en ouders te communiceren. (paragraaf Fasen Observatieformulier) Adviezen voor de leeromgeving, die de rijping van de leerling zo soepel mogelijk doet verlopen. Vanuit Leren Leren principes weten we immers dat stress een bijzonder negatieve invloed op de ontwikkeling van het jonge kind heeft. Deze onderdelen zijn elders in de methode Lereniseenmakkie opgenomen.

Bij een gezonde en rijke leef- en leeromgeving waar veel interactie met het jonge kind plaatsvindt en het zijn omgeving en de wereld ervarend kan verkennen, verloopt de ontwikkeling van (cognitieve basisbouwstenen) overwegend ongemerkt, onbewust en semiautomatisch. In dit document onderscheiden we de volgende fasen (leeftijdsindicatie ongeveer): Peuter 3 - 4 jaar Jonge kleuter 4 - 4,5 jaar Kleuter 4,5 - 6,5 jaar Schoolkind vanaf 6,5 jaar (in de praktijk ook wel het jonge schoolkind genoemd) Tot slot behandelen we ook nog kort de theoretische achtergrond en onderbouwing van dit instrument (paragraaf Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.).

©HERA snelleren.nl




Bepalen van ontwikkelingsfase Hieronder geven we per domein aan op welke wijze en met welke instrumenten bepaald kan worden in welke fase een kind verkeert, op dat specifieke domein. Houd voor ogen dat het op een domein als lezen verder zou kunnen zijn dan schrijven of rekenen, of vice-versa. Nodig is veelal niet meer dan blanco papier en pennen, viltstiften of kleurpotloden. Deze opdrachtjes zijn bedoeld voor kinderen vanaf groep 1. Bied alles op een speelse wijze aan, noem het een activiteit of spelletje. Veel van deze activiteiten hoeven ook niet expliciet uitgevoerd te worden, ze komen in de dagelijkse onderwijspraktijk vast voldoende voor. Herhaal de observatie circa 1x per kwartaal. Belangrijk! Het antwoord van de leerling op jouw vragen altijd accepteren, ook al is het niet ‘goed’! Reageer met een neutraal ‘ok’ of zeg niets of volg exact de instructie die bij de het instrument staat. Het is juist de bedoeling om een spontaan antwoord te krijgen. Aansturen op een gewenst antwoord vertroebelt de uitkomst alleen maar. In sommige gevallen zal wel doorvragen nodig zijn, het hoe en wanneer staat dan expliciet benoemd.

©HERA snelleren.nl




Schrijven Instrument Vraag het kind om vrij te schrijven. Indien heel jong: zomaar een regel, doen alsof. Vraag de eigen (voor en achter) naam te schrijven, „papa‟, „mama‟ of andere woorden die het kent. Vraag waar de voor- en achternaam beginnen in het schrijfsel. Vraag het kind de getallen van 110 te schrijven.

Uitkomsten Peuter  „Regel‟, maar vrije vorm  Bij aanwijzen voor- en achternaam geen enkele correspondentie met werkelijke lengtes

Jonge Kleuter  Geen consequente herhaling van vormen  Reproductie van (bedachte) lettertekens, begint vaak met O en | tekens, of afgekeken van het normale schrift  Meestal geen klank-teken koppeling

Tip: Roept een peuter/kleuter: ‘dat kan ik niet’ en wil het echt niet schrijven, dan duidt dit nu al op een fixed mindset of neiging naar perfectionisme. Zeker als ‘doen alsof’ het kind er Lotte schrijft haar naam, met 2x „O‟: ook niet toe kan zetten.

Kleuter  Het kind wil zelf leren schrijven, vraagt daarom en dat is een blijvende wens, dan heeft het kind door dat er „boodschappen‟ in het schrift zitten  Conventionele lettertekens, met spiegelingen, verwisselingen, deel voor geheel, geen zonebetrachting, niet alle lijnen parallel

Schoolkind  Conventionele lettertekens, geen spiegelingen of verwisselingen meer, zonebetrachting, lijnen parallel

Met veel oefenen wordt het dan ooit zo mooi als dit.

©HERA snelleren.nl




Logisch-mathematisch Instrument

Uitkomsten

Vergelijken Neem twee verschillende voorwerpen en vraag: Welke is langer / korter/ dikker /dunner ... dan

Peuter  Correcte antwoorden

Redeneren van concreet naar concreet Af te leiden aan de verbanden die het kind op gaat merken, begrijpen en gebruiken.

Peuter  b.v. “als dat een vogel is, dan legt hij dus een ei / als die vogel een ei legt en dat is ook een vogel, dan kan die andere vogel het ook”. Vraagt daarbij om bevestiging  Gebruikt woorden als „die … dus dan ook die …‟

Generaliseren Stel vragen als: Leggen alle vogels een ei? Eten alle koeien gras?

Peuter  Antwoord het kind ik “weet het niet” of “nee”

Of het kind stelt zelf / vraagt om bevestiging: Hebben alle oma‟s grijs haar? Tussen Leg twee voorwerpen neer, uit elkaar. Vraag een derde voorwerp tussen de twee andere te leggen.

Jonge kleuter  Antwoord het kind “ja”, of trekt het zelf dat soort conclusies

Jonge kleuter  Het voorwerp komt er boven, onder, buiten, enz. te liggen, nog geen mentaal concept van een rechte lijn of rij, daardoor ook nog geen begrip van „tussen‟ Kleuter  Echt op één lijn ertussen  kleuter

…..

©HERA snelleren.nl




Overzicht ontwikkelingsfasen Onderstaand overzicht geeft per ontwikkelingsfase beknopt de globale ontwikkeling die het jonge kind doorloopt in verschillende domeinen, zoals schrijven, lezen, rekenen. We hebben voor de fasen geput uit de diverse bronnen (zie paragraaf Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.). Voor de leeftijdsindicaties gebruiken we de indeling van Vervaet. Elke fase heeft een nummer (opvolgend). Met de aanduiding jaar1;maand1 – jaar2;maand2 geven we aan over welke leeftijdsperiode de fase zich ongeveer ontwikkelt. Fase 11 begint bij 3 jaar en duurt, net als fase 12 ongeveer ¾ jaar. Fase 13 en 14 duren ieder 2 jaar. De leeftijdsaanduidingen (jaar; maanden) moeten gezien worden als gemiddelden. Onderling kennen kinderen grote variatie in de snelheid waarin fasen doorlopen worden. Ook kan een kind per domein in verschillende fasen zitten.

©HERA snelleren.nl



Peuter 11 (3;0 – 3;9)


Algemeen -11  Onderscheid tussen mijn en dijn (ook al leen ik mijn speeltje uit, het blijft van mij).  Concreet feitelijk verbanden leggen, niet wederkerig  „Mooi‟ is een eigenschap van een voorwerp, wordt niet benoemd als innerlijke beleving.  Waarom?-reeksen.  Ook dingen hebben een „ziel‟. Lezen - 11  Etiketlezen of patroonherkenning: b.v. je naam herkennen aan het beeld, niet de aparte letters.  Bij aanwijzen van letters in eigen schrijfsel kan benoemd worden dat een letter er 3x staat, terwijl hij toch maar 1x voorkomt.  Kind kan eigen naam achter op stoel ook „op de kop lezen‟, maar spellen niet. Logisch-mathematisch - 11  „Hetzelfde zijn‟ is nog vrij globaal. Gebaseerd op omvang en hoeveelheid, positie telt nog niet mee. Kopieert daardoor situaties, tekeningen, spelletjes globaal..  Redeneren van concreet naar concreet. Verbanden tussen 2 verschillende entiteiten kennen en gebruiken, zoals vogel en ei. Gebruikt woorden als „die … dus dan ook die …‟  Bij tellen sprongen maken, getallen komen terug: 1, 3, 4, 3, …  Vergelijken: langer/korter dan, even lang/kort als.  Straks, even wachten Schrijven - 11  Vrijvormig, gaat wel meer op handschrift lijken.  Geen consequente herhalingen van vormen.  Strepen volgen elkaar willekeurig op en zijn niet verbonden met eerdere streep. Taal - 11  Uitspraak van iemand anders kunnen verbeteren.  Zelf nieuwe woorden maken „ik heb geloopt‟.  Nog niet kunnen rijmen Tekenen - 11  Rondjes of „O‟s worden niet gesloten.  Opvullend natekenen van een halfvolle fles.  Zichzelf ondersteboven tekenen.  Voorbeeld niet met dezelfde kleuren en niet exact nakleuren. Spel - 11  Bezitsbetrokken.

©HERA snelleren.nl




Fasen Observatieformulier Naam: ______________________________

Leeftijd (jr;mnd): _______

Observatie door: _____________________

Datum: ______________

Geef voor elk gebied aan welke fase van toepassing is, door het zonnetje aan te kruisen:

Gebied

Peuter

Jonge kleuter

Kleuter

Schoolkind

Lezen Schrijven Vergelijken Redeneren Concepten Generaliseren Getalbegrip Ordenen Conservatie Tellen Terugtellen Ordenen Tijdsbesef Klokkijken Opmerkingen

©HERA snelleren.nl


Handleiding Fasewijzer 3-8 jaar - 1 Lereniseenmakkie Werkboek

Recommend Documents