BIJLAGE 1. WERKBOEK OLYMPISCHE VERKENNINGEN

WERKBOEK OLYMPISCHE VERKENNINGEN

BIJLAGE 1.

INHOUD 1.

VOORAF

2.

PROGRAMMATISCHE VERKENNINGEN 2.1. Olympische Ambities 2.2. Hallen 2.3 Stadions 2.4 Specifieke Accommodaties 2.5. Olympisch Basisprogramma

3.

1

3 3 8 12 20

OLYMPISCHE VERKENNINGEN 3.1. Vier denkmodellen 3.2. Ontwerpatelier 3.3. Amsterdam Centraal 3.4. Rotterdam Centraal 3.5. Netwerk Amsterdam 3.6. Netwerk Rotterdam 3.7. Lessen & Aanbevelingen

21 23 24 29 33 37 42

januari 2011

O LY M P I S C H E V E R K E N N I N G E N

1. VOORAF Grondslagen In deze bijlage bij het Eindverslag wordt dieper en gedetail-

sportlandkaart nederland voor de Nederlandse situatie geformuleerd. Confrontatie van dit (ambitie)programma met de geschikt geachte accommodaties biedt dan vervolgens zicht op de aard en hoeveelheid aan accommodaties die voor een geïntegreerd evenement als de Spelen nodig (kunnen) zijn.

leerder ingegaan op de wedstrijdaccommodaties die (extra) nodig zijn voor het organiseren van Olympische Spelen.

De basis voor dit Werkboek over de behoefte aan Accommo-

Hoofdkenmerk van die Olympische Spelen is het overwegend

datie voor Olympische Spelen is gelegd in een Ontwerpatelier

simultaan en gelijktijdig organiseren van een hele serie

dat op 27 mei 2010 met bonden en overheid is gehouden in

internationale kampioenschappen binnen een tijdsbestek

Papendal. Dit Atelier richtte zich op het verder aanscherpen

van nog geen drie weken. Een aantal sporten doet daarbij

en uitwerken van de sportieve profilering op clusterniveau

in beginsel een beroep op dezelfde accommodatie, waarbij

die in het voorafgaande Kennisatelier waren ontdekt. Bovenal

het simultane karakter van de Spelen het in veel gevallen

echter richtte het zich op de verdere structurering die Olym-

niet mogelijk maakt om die accommodatie ook tegelijkertijd

pische Spelen daar aan kunnen geven en de meerwaarden die

te benutten. Het effect daarvan is, dat Olympische Spelen

dat kan opleveren voor de (top)sport in Nederland. Grondslag

aanzienlijk meer wedstrijdaccommodaties vereisen dan al-

voor deze exercitie waren de sportieve profielen van (stads)

leen voor het regelmatig organiseren van grote internationale

regionale clusters, inclusief indicaties voor accommodatie

kampioenschappen nodig zouden zijn. Daarnaast wordt in de

die nodig zou zijn om het betreffende profiel naar het niveau

bids voor Olympische Spelen in het algemeen uitgegaan van

van internationale kampioenschappen te brengen. De opgave

hogere toeschouwersaantallen dan voor internationale kam-

bestond uit een ‘puzzel’ waarin een indicatief programma

pioenschappen. Het effect daarvan is, dat ook de omvang van

voor de wedstrijdaccommodaties die nodig zijn voor het

Olympische accommodaties vaak groter moet zijn dan het

organiseren van Olympische Spelen ingepast moest worden

geval is bij internationale kampioenschappen. Of dat altijd

een viertal ruimtelijke modellen. Doel van dit atelier was

zo moet zijn, is overigens ook een kwestie van ambitie.

overigens niet het ‘beste inrichtingsmodel’ te kiezen (daarbij komt veel meer kijken dan een optimale programmering van

Om daar greep op te krijgen, zijn de eisen van het IOC voor

de accommodaties), maar vooral de motieven en overwegin-

de benodigde accommodaties bij het organiseren van Olym-

gen voor een optimale keuze boven tafel te krijgen.

pische Spelen vergeleken met de bids voor de Spelen van 2016. Dat is gedaan om een idee te krijgen van de ambities

Overdenkingen

die een land moet hebben om tot een kansrijk bid te komen.

De resultaten van deze exercitie zijn dus indicatief omdat

Op grond hiervan zijn programmatische Olympische ambities

pas op de langere termijn kan het programma exacter worden ingevuld. Op dit moment is er vooral behoefte aan zicht op de speelruimte daarbinnen en de beschikbare bandbreedte daarbij. Lessen uit andere Olympische Spelen (van de afgelopen jaren zoals in Atlanta, Sydney, Athene en Beijing, of in voorbereiding zoals in London en Rio) zijn daarbij van grote waarde. Deze ‘lessen’ worden dan ook door tekst geweven maar komen uitgebreider aan de orde in de bijlagen. Verder is een waarschuwing op zijn plek. Ofschoon de aandacht voornamelijk gericht wordt op de benodigde olympische accommodaties, is er voor een optimale (ruimtelijke) organisatie van de Spelen in Nederland uiteindelijk veel meer vereist. De grote sportaccommodaties zijn daarvan maar een beperkt, zij het zeer gezichtsbepalend deel. Alleen al voor de atleten zelf (plus staf wat het aantal al verdubbelt tot 20.000 personen) gaat het om adequate trainingsfaciliteiten, transport, verzorgings- en verblijfsfaciliteiten. Dan alle faciliteiten en activiteiten die nodig zijn voor de organisatie, van de duizenden officials in 5-sterrenhotels tot de tienduizenden

1

sportlandkaart nederland

Olympische Spelen vereisen veel méér dan alleen geschikte sportaccommodaties...

vrijwilligers die helpen het feest in goede banen te leiden. Faciliteiten voor de media inclusief het immense netwerk dat nodig is om de Spelen live bij miljarden op TV te krijgen. En dan nog de miljoenen bezoekers, fans en feestgangers voor wie eigenlijk het grootste deel van de investeringen (in stadions en sporthallen met tienduizenden stoeltjes, publieksruimte en massatransport) is bedoeld. Het Schetsboek Olympische Spelen, dat ten grondslag ligt aan het kabinetsbesluit uit 2009 om actief te gaan werken aan het Olympisch Plan en de Spelen in 2028 als kers op de taart, geeft een uitgebreid overzicht van alle aspecten die komen kijken bij het organiseren van Olympische Spelen in Nederland en heeft op de achtergrond steeds een rol gespeeld bij dit verslag. Maar nu focussen we in dit deel op de benodigde Olympische accommodatie en hanteren daarbij de volgende aanpak die ook in de hoofdstukvolgorde terugkeert: 1. Wat is er nodig (indicatief Olympisch programma) en wat is de bandbreedte daarbij? 2. Wat ligt er al aan bruikbare accommodatie, wat ontbreekt er nog (plus wederom bandbreedte)? 3. Hoe kan het voorlopig OS-programma landen op de mogelijkheden die Nederland al biedt? 4. Uitwerking van het programma naar vier Denkmodellen in een Ontwerpatelier. 5. Conclusies ten aanzien van de Denkmodellen zelf en naar de betekenis ervan voor de SportLandKaart.

2




2. PROGRAMMATISCHE VERKENNINGEN 2.1. OLYMPISCHE AMBITIES Als grondslag voor het verkennen van de consequenties die Olympische Spelen kunnen hebben, is begonnen met het formuleren van ambities voor de toeschouwersaantallen per (tak van) sport. De Program Office Olympisch Plan 2028 heeft daartoe de richtlijnen van het IOC vergeleken met de ambitieniveau’s van de bids voor de Spelen van 2016 (Chicago, Madrid, Tokio en Rio de Janeiro). De gemiddelden van die bids zijn vervolgens aangepast aan inschattingen voor de populariteit van een (tak van) sport in Nederland én in het potentiële achterland van Spelen in Nederland.

2.2 HALLEN

Het onderstaande schema geeft het overzicht van de aldus samengesteld ambities (zie ook Eindverslag paragraaf 3.1). Deze ambities komen steeds terug in de verschillende tabellen van dit hoofdstuk. Olympische Spelen bestaan feitelijk uit een groot aantal simultaan georganiseerde kampioenschappen. Om er zicht op te krijgen welke daarvan gecombineerd gebruik kunnen maken van dezelfde wedstrijdaccommodaties, is te rade gegaan bij de Spelen van Atlanta, Sydney, Athene en Beijing en bij de geplande Spelen van Londen en Rio de Janeiro. De gevonden combinatiemogelijkheden worden in de tabellen van dit hoofdstuk vermeld.

men. De beide rechter kolommen geven weer in welke combinaties de sporten tijdens de vier meest recente en de twee

De kaart op pagina 4 geeft een overzicht van de bestaande

aankomende Spelen in zalen zijn geprogrammeerd. Dat is ge-

en geplande hallen die door de bonden als A1 en A2 accom-

daan om, uitgaande van de gekozen ambities, zicht te krijgen

modatie voor de verschillende zaalsporten zijn aangewezen.

op de hoeveelheid hallen die in de verschillende grootteklas-

In de tabel op pagina ernaast staan in de meest linkse kolom

sen worden gebruikt. Door vervolgens te kijken welke hallen

de gekozen ambities ten aanzien van de toeschouwersaantal-

of zalen er in Nederland in de betreffende klasse al aanwezig

len. In de kolom daarnaast staan de hallen en sportzalen die

of gepland zijn, ontstaat ook zicht op de noodzaak nieuwe

we ook al bij de analyses van EK’s en WK’s zijn tegengeko-

hallen of zalen in die klasse toe te voegen.

3



A1 EN A2-WEDSTRIJDLOCATIES SPORTBONDEN

HALLEN Bestaande hal A1 Bestaande hal A2 Geplande hal A1 of A2 MARTINI PLAZA A2 turnen tennis volleybal

Bron: interviews bonden november en december 2009: Atletiekunie KNBSB KNGU KNHB KNHS KNLTB KNMV KNRB KNSB KNVB KNWU KNZB NGF NeVoBo Watersportverbond

SPORTSTAD A2 trampoline turnen zwemmen

ZWOLLE LANDSTEDEHAL A2 volleybal RAI A1 turnen tennis FR. OTTENSTADION volley/basketbal A1 squash A2 paarden A2 tennis TOPSPORTHAL SPORTHALLEN ZUID A1 volley/basketbal A1 Basketbal A2 tennis A2 volleybal turnen AMSTELVEEN ZIGGODOME A1 turnen A2 volleybal volley/basketbal LEIDEN A2 volley/basketbal

ZUIDERPARK A2 volleybal

JAARBEURSHALLEN A1 turnen SILVERDOME tennis A2 tennis volleybal SPORTHAL GALGENWAARD A2 atletiek indoor

IJSSELHALLEN A2 paarden

TOPSPORTHAL A2 volleybal

OMNISPORT A1 atletiek indoor baanwielrennen turnen tennis volley/basketbal

TOPSPORTCENTRUM A2 turnen tennis volleybal AHOY A1 baanwielrennen turnen tennis volley/basketbal

DORDRECHT A2 volley/basketbal BRABANTHALLEN A1 turnen tennis volleybal basketbal A2 paarden

FLIK-FLAK A2 trampoline turnen MAASPOORT A2 trampoline turnen

TILBURG DOME A1 atletiek indoor A1 baanwielrennen A2 volleybal

0

4

20

40

50 km.

MECC A1 baanrennen turnen tennis volley/basketbal A2 paarden

O LY M P I S C H E V E R K E N N I N G E N INDICATIEVE AMBITIES

BESTAAND & GEPLAND

14.000–18.000 toeschouwers


COMBINATIES VAN SPORTEN IN OLYMPISCHE HALLEN Atlanta

Beijing

Handbal (V/F), Basketbal (V/F), Turnen A

Handbal (F), Turnen A & T

Volleybal (V/F)

Basketbal (V/F)

Basketbal (V)

Volleybal (F)

Sydney

Londen

Turnen A & T, Basketbal (F)

Basketbal (F), Turnen A & T

Volleybal (F)

Volleybal (V/F), Basketbal (v)

Athene

Rio de Janeiro

Basketbal (F), Turnen A & T

Turnen A, R & T

Basketbal (V)

Basketbal (V/F)

Handbal (V/F)

Volleybal (V/F)

Basketbal Voorronden: 15.000 Basketbal Finales: 18.000 Handbal Finale: 15.000

gepland Ziggo Dome (10-15.600)

Turnen Artistiek: 15.000 Turnen Trampoline: 15.000 Volleybal: 14.000

Beijing

Atlanta Turnen R, Volleybal (V) Boksen Handbal (V), Judo, Worstelen Schermen, Tafeltennis, Pentahlon Schermen

6.500–10.000 toeschouwers

Badminton

Badminton: 6.500

Sydney,

Handbal Voorronden: 10.000

Rotterdam Ahoy (11-13.500)

Verspreid over 2 zalen:

Judo: 11.000

Amsterdam RAI (11-13.000)

Basketbal (V), Handbal, Volleybal (V),

Utrecht Jaarbeurshallen (8-10.000)

Badminton, Ritmisch & Pentatlon

Den Bosch Brabanthal (10.000)

Voorts:

Maastricht MECC (10.000)

Worstelen, Boksen, Judo en Schermen

Den Bosch Langstraathal (7.000)

Tafeltennis, Taekwondo

gepland

Athene

Taekwondo: 9.000 Tafeltennis: 7.000 Turnen Ritmisch: 7.000

Handbal (V) Tafeltennis

Worstelen Londen Verspreid over 4 zalen: Boksen, Gewichtheffen, Judo, Schermen, Tafeltennis, Taekwondo & Worstelen Voorts: Basketbal (V), Badminton, Turnen R

Volleybal

Worstelen: 9.500

Badminton, Turnen R

Volleybal (V)

bestaand

Schermen Voorronden: 7.000

Judo, Taekwondo

Schermen, Pentatlon S & S

Boksen: 9.500

Schermen Finales: 7.000

Boksen

Handbal (V), Taekwondo Tafeltennis, Turnen R Judo, Worstelen Boksen

Rio de Janeiro Badminton Handbal (V/F) Judo, Taekwondo Worstelen

Schermen (F) Badminton, Pentatlon S & S Schermen (V)

Boksen Tafeltennis Schermen, Pentatlon Schermen

bestaand Rotterdam Ahoy (11-13.500) Amsterdam RAI (11-13.000) Utrecht Jaarbeurshallen (8-10.000) Den Bosch Brabanthal (10.000)

Atlanta

Beijing

Maastricht MECC (10.000)

Baanwielrennen

Baanwielrennen

Apeldoorn Omnisport (5.000 – 6.500) Gewichtheffen

3.000–6.000 toeschouwers Gewichtheffen: 6.000 Baanwielrennen: 5.500 Schieten 3000

Gewichtheffen

Den Bosch Langstraathal (7.000) Den Bosch Baroniehal (5.000)

Sydney

Londen

Amsterdam Fr.Otten (7.000)

Gewichtheffen

Baanwielrennen

Eindhoven Indoor Topsport (4.100)

Baanwielrennen

Schieten

A’dam Sporthallen Zuid (4.000)

Athene

Rio de Janeiro

Almere Omniworld Topsport (3.000)

Gewichtheffen

Gewichtheffen

Baanwielrennen

Baanwielrennen

Groningen Martiniplaza (4.000)

gepland A’dam Sporthallen Zuid (6.500) Den Haag Topsporthal (5.000) Tilburg T Dome (5-6.000)

Grote Hallen

dan bedoeld voor de Basketbal Finales en daarmee ook als

Uit de bovenstaande tabel kan geconcludeerd worden

een van de twee hallen voor de voorrondes. Uit de eerdere

dat voor de zaalsporten met de hoogste toeschouwers-

programmeringen blijkt dat die grootste hal ook nog benut

aantallen (14.000 tot 18.000 toeschouwers) in totaal drie

kan worden voor andere zaalsporten met veel toeschouwers,

hallen nodig zijn: één hal met een capaciteit voor 18.000

waarbij Turnen Artistiek en Trampolinespringen aan elkaar

toeschouwers en twee met een capaciteit voor 15.000

gekoppeld zijn vanwege de gewenste zaalhoogten. Voor de

toeschouwers. De grootste hal (18.000 toeschouwers) is

Voorronden Basketbal is ook nog een extra hal nodig.

5



Een overzicht van de gebruikte hallen op de Spelen van Atlanta, Sydney, Athene, Beijing, London en Rio.

6



Voor de beide hallen met 15.000 toeschouwers doen zich

worden gebouwd. Maar meer voor de hand liggend is in ieder

vervolgens twee opties voor. De eerste bestaat eruit, dat

geval te beginnen met het bestaande aanbod te benutten. In

ingezet wordt op twee nieuwe hallen. In de tweede optie

dat geval ontstaan twee geografisch verschillende opties.

wordt het Ziggo Dome (Amsterdam) vergroot, waardoor er nog maar één nieuwe zaal in deze grootteklasse gebouwd

De eerste optie concentreert zich op de Randstad, waar

hoeft te worden.

Rotterdam Ahoy, Amsterdam RAI en de Jaarbeurshallen in Utrecht ingezet kunnen worden. Als ook het Frans Otten

Natuurlijk is er ook de optie om de ambities neerwaarts bij

Stadion gebruikt wordt voor de kleine zaalsporten, is nog

te stellen naar 13.000 plaatsen, waardoor meer bestaande

één nieuwe hal met een capaciteit voor 7.000 toeschouwers

zalen ingezet zouden kunnen worden. Dat zou dan voor hand

nodig. De capaciteit van de nieuwe Sporthallen Zuid zou dan

liggen voor de sporten waarvoor de gekozen ambitie ruim

vergroot kunnen worden.

boven de indicaties van het IOC uit stijgt: Basketbal Voorron-

De tweede optie richt zich ook op de mogelijkheden die bui-

den (IOC indicatie 9.000 toeschouwers) en Handbal (indicatie

ten de Randstad geboden kunnen worden. In dat geval komen

9.500 toeschouwers). Dat zijn ook juist de sporten die een

in Den Bosch de Brabanthal (10.000 toeschouwers) en de

beroep doen op de grootste zaalcapaciteit. Anderzijds speelt

Langstraathal (7.000 toeschouwers) binnen het perspectief.

wel dat de zaalsporten waarvan de gekozen ambitie bedui-

Wanneer deze beide worden ingezet, is het niet meer nodig

dend boven de richtlijn van het IOC ligt, juist de populaire

om de ambities bij te stellen.

sporten in Nederland en NW-Europa zijn. Verlagen van de ambitie - nog los van het feit dat dit niet sterk staat in een bid - dient dus met de nodige voorzichtigheid en goed onderbouwd plaats te vinden. Vooralsnog is het raadzaam bij bouwen/of legacyproblemen niet te beginnen met het bijstellen van de ambitie, maar naar breder naar flexibele oplossingen te zoeken (bijvoorbeeld de finale in een stadion).

Brabanthallen, Den Bosch Een variant kan zijn om ook in deze grootteklasse de ambities bij stellen, teneinde nog meer bestaande hallen in te kunnen zetten. Het zou kunnen voor Badminton (IOC indicatie 5.000), Turnen Ritmisch (indicatie 5.000), Taekwondo (indicatie 5.000), Tafeltennis (indicatie 5.000) en Schermen Voorronden en Finales ( indicatie 2.700). Als we dat doen (en we willen alles ook nog geclusterd houden) dan komt vooral de Bossche Baroniehal in beeld.

Huidige RAI-complex Amsterdam

Kleinere Hallen

Middelgrote Hallen

In de categorie van de sportzalen met een capaciteit voor

Uit de programmeringen van eerdere Spelen kan worden

3.000 tot 6.000 toeschouwers gaat het om Baanwielrennen

opgemaakt, dat er in de grootteklasse van 6.500 tot 11.000

(Velodrome) en een hal voor het Gewichtheffen. Als vooral

toeschouwers ten minste vijf hallen nodig zijn. Een daarvan

ingezet wordt op het benutten van bestaande voorzieningen

moet 11.000 toeschouwers kunnen herbergen (voor Judo,

kan voor het Baanwielrennen gebruik gemaakt worden van

liefst gecombineerd met de Voorronden Handbal), twee er-

het geplande T-Dome in Tilburg (5 à 6.000 toeschouwers)

van 9.500 toeschouwers en de andere twee ervan 7.000. Om

of het bestaande Omnisportcentrum in Apeldoorn, mits de

daarin te voorzien kan om te beginnen natuurlijk alles nieuw

capaciteit enigszins wordt vergroot. Voor het Gewichtheffen

7



2.3. Stadions Grote Stadions Uit de tabel op de pagina hiernaast blijkt dat voor de Spelen vrijwel zonder uitzondering twee grote stadions (75.000 plaatsen of meer) worden ingezet. Eén stadion is voor Atletiek en het andere voor de Voetbal Finale (en enkele Voorrondes). Eén van beide wordt voorts gebruikt voor de Openings- en Sluitingsceremonie.

Almere Sportcentrum (3000 plaatsen) is dan nog een extra hal voor 6.000 toeschouwers nodig. Het geplande Topsportcentrum in Den Haag zou voor dat laatste een alternatief kunnen zijn, waarvoor dan wel de ambitie moet worden verlaagd tot de IOC-indicatie van 5.000.

Op dit moment beschikt Nederland niet over dergelijke stadions. Mochten de plannen voor het WK Voetbal 2018 doorgaan, dan kan wel beschikt worden over een Voetbalstadion met een capaciteit voor 88.000 toeschouwers. Een Atletiekstadion moet dan echter nog steeds nieuw gebouwd worden. Natuurlijk kan overwogen worden om de ambities voor een dergelijk stadion bij te stellen naar het niveau van de IOC indicaties (60.000). In dat geval zou het Olympisch Stadion tijdelijk kunnen worden vergroot. Uit studies van de gemeente Amsterdam blijkt dat dit technisch mogelijk is.

Een ideaal groot (voetbal)stadion (Zwarts & Jansma)

Middelgrote Stadions Voor de Voorronden van het Voetbal zouden (naast het stadion voor de Finale) nog vier middelgrote stadions met een capaciteit voor minstens 50.000 toeschouwers nodig zijn. Dat betekent dat de uitbreidingen van het bid voor de WK 2018 niet volstaan. Als we uitgaan van uitbreiding van de Amsterdam Arena (65.000 toeschouwers) en een Nieuwe Kuip (88.000), dan zullen nog twee of drie stadions van 44.000 toeschouwers moeten worden uitgebreid naar een capaciteit voor 50.000 toeschouwers. Het aantal is afhankelijk van het al dan niet handhaven van de bestaande Kuip in Rotterdam. We kunnen er natuurlijk ook voor kiezen om de ambities voor de Voorronden Voetbal bij te stellen naar het niveau van de IOC indicaties van 20.000 toeschouwers. In die grootteklasse beschikt ons land over maar liefst zeven stadions die

8

O LY M P I S C H E V E R K E N N I N G E N INDICATIEVE AMBITIES


BESTAAND & GEPLAND

ACCOMMODATIES RECENTE OLYMPISCHE SPELEN Atlanta Florida Circus Bowl (Orlando): Voetbal Finale

Opening en Sluiting 75.000 – 80.000 toeschouwers

bestaand Amsterdam Arena 51.000

Atletiek 75.000 toeschouwers

Voetbal Finale

Rotterdam Kuip 51.000 gepland (WK 2018) Amsterdam Arena 65.000 Rotterdam Nieuwe Kuip 88.000

80.000 toeschouwers

Olympic Stadium: Atletiek, Marathon & Wielrennen Finish ; Opening en Sluiting Sydney Stadium Australia: Atletiek, Voetbal Finale; Opening en Sluiting Athene Olympic Stadium: Atletiek, Voetbal Finale; Opening en Sluiting

bestaand Amsterdam Arena 51.000 Rotterdam Kuip 51.000 Olympisch Stadion 22.300 Eindhoven Philips Stadion 35.000 Enschede Grolsch Veste 24.000 Heerenveen Abe Lenstra Stadion 26.000

Voetbal Voorronden 50.000 toeschouwers

Groningen Euroborg 22.300 Arnhem Gelredome 26.600 Utrecht Nieuw Galgewaard 24.400 gepland (WK 2018) Amsterdam Arena 65.000 Rotterdam Nieuwe Kuip 88.000 Olympisch Stadion tijdelijk 44.000 Eindhoven Philips Stadion 44.000 Enschede Grolsch Veste 44.000 Heerenveen Abe Lenstra Stadion 44.000 bestaand Kerkrade Parkstad Stadion 19.900 Breda Rat Verlegh Stadion 17.700

Hockey Finale 15.000 toeschouwers

Alkmaar AZ Stadion 17.000 Den Haag ADO Stadion 15.000 Tilburg Kon. Willem II Stadion 15.000 gepland Amstelveen Nieuw Stadion 15.000 bestaand

Beijing National (Olympic) Stadium: Atletiek, Voetbal Finale; Opening en Sluiting Londen Wembley Stadium: Voetbal Finale Olympic Stadium: Atletiek; Opening en Sluiting Rio de Janeiro Maracana Stadium: Voetbal Finale; Opening en Sluiting Jao Havelange Stadium: Atletiek

Atlanta

Beijing

Stanford Stadium (Athens, Georgia)

Shanghai Stadium

Legion Field (Birmingham Alabama)

Olympic Stadium (Shenyang)

Orange Bowl (Miami)

Olympic Center (Tianjin)

RFK Memorial Stadium (Washington)

Beijing Workers Stadium Olympic Sports Center Stadium

Sydney

(Quinhuandao)

Melbourne Cricket Ground Sydney Football Stadium

Londen

Brisbane Cricket Ground

Old Trafford (Manchester)

Bruce Stadium (Canberra)

Millennium Stadium (Cardiff)

Hindmarsh Stadium (Brisbane)

St. James Park (Newcastle) National Football Stadium (Belfast)

Athene Karaiskaki Stadium

Rio de Janeiro

Kaftanzoglio Stadium (Thessaloniki)

Garnicha Stadium (Brasilia)

Pankritio Stadium (Heraklio, Kreta)

Mineiro Stadfim (Belo Horizonte)

Pampeloponnisiako Stadium (Patras)

Morumbi Stadium (Sao Paulo)

Panthessaliko Stadium (Volos)

Fonte Nova Stadium (Salvador)

Atlanta

Beijing

Morris Brown College Stadium

Olympic Green Hockey Stadium

Sydney

London

State Hockey Center

Hockey Center 1

Athene

Rio de Janeiro

Olympic Hockey Center 1


Atlanta

Beijing

Clark Atlanta University Stadium

Olympic Green Hockey Stadium

Sydney

Londen

State Hockey Center


Athene

Rio de Janeiro



Amstelveen Wagener Stadion 9.000

Hockey Voorronden 5.000 toeschouwers

gepland HC Rotterdam 5.000 Den Haag Zuiderparkstadion 5.000

in aanmerking zouden komen. De vraag is echter of dit

het nieuwe Hockeystadion naast te bouwen. De tweede kan

verstandig is, gezien de populariteit van de voetbalsport

zijn om een van de voetbalstadions met een capaciteit voor

in Nederland en omringende landen.

15.000 toeschouwers (of iets meer) tijdelijk aan te passen

Kleinere Stadions

en een veld met tijdelijke tribunes voor 5.000 toeschouwers ernaast aan te leggen.

Voor het Hockey zijn twee kleinere stadions nodig met een capaciteit voor minstens 15.000 toeschouwers (Finale en

Uiteraard kan er ook voor gekozen worden om de ambities

Voorronden) respectievelijk 5.000 toeschouwers (Voor-

bij te stellen naar het niveau van de IOC-indicaties. In dat

ronden). Deze velden bevinden zich doorgaans op één

geval moeten we beschikken over een Hockeystadion met

complex. Als we zo’n complex niet volledig nieuw willen

een capaciteit voor 9.000 toeschouwers (Finales) en eentje

aanleggen, dan zijn er twee opties. De eerste is om het

voor 3.500 toeschouwers. Het Nieuwe Wagener Stadion zou

bestaande Wagenerstadion in Amstelveen handhaven en er

dan volstaan, waarbij op een van de bijvelden tijdelijk een tribune wordt gebouwd.

9



A1 EN A2 WEDSTRIJDLOCATIES SPORTBONDEN

STADIONS Bestaand stadion A1 Bestaand stadion A2 Gepland stadion A1 of A2 EUROBORG A2 voetbal Bron: interviews bonden november en december 2009: Atletiekunie KNBSB KNGU KNHB KNHS KNLTB KNMV KNRB KNSB KNVB KNWU KNZB NGF NeVoBo Watersportverbond

ABE LENSTRA A1 voetbal

AZ STADION A2 voetbal

OLYMPISCH STADION A1 atletiek voetbal WAGENER STADION A1 hockey NIEUW WAGENER A1 hockey

ARENA A1 voetbal

F.B.KOEN STADION A1 atletiek

GROLSCH VESTE A1 voetbal

GALGENWAARD A2 voetbal

DEN HAAG A2 hockey HC Rotterdam A2 hockey

GELREDOME A1 tennis A2 voetbal

DE KUIP DE NIEUWE KUIP A1 voetbal A1 voetbal

HC DEN BOSCH A2 hockey

TILBURG A2 hockey

PHILIPS STADION A1 voetbal EINDHOVEN A2 hockey

PARKSTAD STADION A2 voetbal

0

10

20

40

50 km.



Een overzicht van de stadions van de Spelen van Atlanta, Sydney, Athene, Beijing, Londen en Rio

11



2.4 Specifieke Accommodaties Zwemhallen Uit de onderstaande tabel kan opgemaakt worden, dat bij het Zwemmen veel gebruik wordt gemaakt van verschillende baden. Het bad voor Wedstrijdzwemmen (50 meter baan) wordt soms nog gecombineerd met Synchroonzwemmen, maar Schoonspringen vereist een eigen bad. In een ander speciaal bad vindt Waterpolo plaats. De baden kunnen samengebracht zijn in één grote Zwemaccommodatie, maar vaak zien we een spreiding over een groot complex en een aparte zwemhal voor Waterpolo. Extra trainingsfaciliteiten Het spectaculaire National Aquatics Centre in Beijing.

zijn altijd nodig. INDICATIEVE AMBITIES Wedstrijdzwemmen

BESTAAND & GEPLAND

ACCOMMODATIES RECENTE OLYMPISCHE SPELEN

18.000 toeschouwers

Beijing

bad 10 banen (50 X 25 meter)

Atlanta

National Aquatics Center:

Synchroonzwemmen

Georgia Tech Aquatic Center: Zwemsporten,

Alle Zwemsporten

Pentatlon Zwemmen en Waterpolo

Yingdong Natatorium:

12.000 toeschouwers

Waterpolo, Pentatlon Z Sydney

bad 3 meter diep (min 30 X 21 meter)*

Schoonspringen bestaand 6.000 toeschouwers Eindhoven Tongelreep 3.000 – 4.000 Bad 5 meter diep (25 X 21 meter) met

Sydney International Aquatic Center:

Londen

Alle Zwemsporten en Waterpolo Finale

Aquatic Centre 1:

Ryde Aquatic Centre:

Alle Zwemsporten, Pentatlon Z

Waterpolo Voorronden

Aquatic Center 2: Waterpolo

duiktoren

Athene

Waterpolo

Olympic Aquatic Center 1: Wedstrijdzwemmen

Rio de Janeiro

Olympic Aquatic Center 2:

Olympic Aquatics Center:

Schoonspringen

Wedstrijdzwemmen en Synchroonzwemmen

Olympic Aquatic Center 3: Synchroonzwemmen

Maria Lenk Aquatics Center: Schoonspringen

6.000 toeschouwers Bad (50 X 21 meter)

Openwaterzwemmen:

en Waterpolo

zie tabel Watersporten * Vaak gecombineerd met wedstrijdbad

De toeschouwersaantallen uit de indicatieve ambities wor-

plaatsen, zonder dat dit de geschiktheid van bestaande of

den in geen enkel (bestaand) Zwemcomplex in Nederland

geplande accommodaties echt veel dichterbij brengt. Een

gehaald. Bijstellen van de ambities naar de IOC indicaties le-

nieuw (al dan niet tijdelijk) zwemcomplex is dus onvermijde-

vert op dat voor Waterpolo volstaan zou kunnen worden met

lijk als de OS naar Nederland komen.

5.000 plaatsen en voor het Wedstrijdzwemmen met 12.000

Een overzicht van de zwembaden uit de Spelen van Atlanta, Sydney, Athene, Beijing, Londen en Rio

12

O LY M P I S C H E V E R K E N N I N G E N INDICATIEVE AMBITIES Tennis Een complex (in de open lucht) met in totaal 10 speelvelden: • Central Court: 10.000 • Court 1: 6.000 • Court 2: 3.000 • Bijvelden: 7 keer 200

Beachvolleybal

BESTAAND & GEPLAND gepland

sportlandkaart nederland ACCOMMODATIES RECENTE OLYMPISCHE SPELEN Atlanta Stone Mountain Park Tennis Center

Beijing Olympic Green Tennis Court

Sydney New South Wales Tennis Centre

Londen Wimbledon

Athene Olympic Tennis Center

Rio de Janeiro Olympic Tennis Center

Atlanta Atlanta Beach

Beijing Chaoyang Beach Volleyball Ground

Nationaal Tenniscentrum Amersfoort of Amsterdam • Centre Court (8.000) • 8 tot 10 binnenbanen • 6 buitenbanen

bestaand

Een stadion met een capaciteit voor14.000 Scheveningen Hommerson Beachvolleyball Sydney Bondi Beach Stadium toeschouwers met bijvelden (speciaal zand)

Londen Horse Guards Parade Whitehall

(mei tot september) Athene Olympic Beach Volleyball Center

Rio de Janeiro Copacabana Stadium

Atlanta Georgia International Horsepark (28.500)

Beijing Hong Kong Equestrian Center (18.000)

bestaand

Paardensport

Rotterdam CHIO Kralingse Bos (15.000)

Een complex met een capaciteiten voor

Geesteren CSI Twente (15.000)

in totaal:

CSI Valkenswaard (5.000)

• Jumping 16.000 toeschouwers

De Steeg Outdoor Gelderland (10.000)

• Dressuur 16.000 toerschouwers

Eindhoven Karpendonkse Plas (20.000)

• Eventing (viewing zones)

Boekelo Miltitary (15.000)

Belangrijk is dat er ruimte is voor

gepland

stalling en verzorging van de dieren en

Hippisch Centrum Twente (55.000)

verblijfsaccommodatie voor de berijders

Ermelo KNHS Terrein

en hun staf.

Biddinghuizen Dorthout Mees

Sydney Londen Sydney International Equestrian Center (50.000) Greenwich Park (23.000) Athene Markopoulo Equestrian & Shooting Centre

Rio de Janeiro National Equestrian Center (14.000)

Atlanta Stone Mountain Park Archery Center

Beijing Beijing Olympic Green Archery Field

Sydney Sydney Archery Park

London Lords Cricketground

Athene Panatinaic Stadium

Rio de Janeiro Sambrodromo

Atlanta Wolf Creek Shooting Complex

Beijing Beijing Shooting Range Hall

Sydney Sydney International Shooting Centre

London Royal Artillery Barracks

Athene Markopoulo Equestrian & Shooting Centre

Rio de Janeiro National Shooting Center

Rosmalen Autotron

Boogschieten Vaak een groot veld in de open lucht met een capaciteit voor 6.000 toeschouwers, maar kan ook in stadion (zoals EK 2012 in Olympisch Stadion Amsterdam)

Schieten Een overdekt complex met 3 banen (10 m, 25 m , 50 m), max. 60 schietstanden en een capaciteit voor 3.000 toeschouwers

Banen & Pistes TENNIS De tabel op de pagina hiernaast maakt duidelijk, dat er voor het Tennis een complex nodig zal zijn, van een omvang die ons land niet kent. Dat kan in zijn geheel nieuw gerealiseerd worden, maar er kan natuurlijk ook meegelift worden op de initiatieven om een Nationaal Tenniscentrum te realiseren. Het Central Court daarvan zou dan wel (tijdelijk) een

Plannen voor een tennnisstadion in Amersfoort

capaciteit moeten krijgen voor 10.000 toeschouwers, terwijl op de bijvelden (tijdelijke) tribunes met 6.000 en 3.000

voldoende ruimte aanwezig is om tevens (tijdelijk) een aantal

plaatsen moeten worden gebouwd. Deze aantallen komen

nevenbanen voor Tennis met voldoende toeschouwerscapaci-

overeen met de IOC-indicaties. Het is natuurlijk ook mogelijk

teit te maken.

om de ambitie van een echt permanent Tenniscomplex te laten vallen. Bijvoorbeeld door een Voetbalstadion tijdelijk aan te passen. Dat moet er dan wel een zijn waar omheen

13



A1 EN A2-WEDSTRIJDLOCATIES SPORTBONDEN

SPECIFIEK Bestaande faciliteiten A1 Bestaande faciliteiten A2 Geplande faciliteiten A1 of A2 GRONINGEN A2 schaatsen ZUIDLAREN A2 zeilen

Bron: interviews bonden november en december 2009: Atletiekunie KNBSB KNGU KNHB KNHS KNLTB KNMV KNRB KNSB KNVB KNWU KNZB NGF NeVoBo Watersportverbond

DE WELLE A2 zwemmen

BERNHARDHOEVE A2 ICH Zuidlaren ASSEN A1 ijsrace motoren

SNEEK A2 zeilen THIALF A1 schaatsen 400 m baan kunstrijden THIALF-II short track A1 schaatsen

EMMEN A1 schietsport

ISC MEDEMBLIK A1 zeilen HOORNSE VAART A2 zwemmen

HOORN A2 schaatsen HOORN A2 zeilen

ALKMAAR A2 baanrennen

LELYSTAD A2 zeilen PIM MULIER A1 honkbal softbal

HOOFDDORP A1 honkbal NIEUW VENNEP A2 synchroonzwemmen

OOKMEER A2 honk/ softbal SLOTERPARKBAD A2 zwemmen SLOTEN A2 baanrennen

AMSTEL A2 roeien BOSBAAN A1 roeien

FBK SPORTPARK A2 honkbal softbal

HOOFDDORP A2 hippische locatie

R’VEEN ISC SCHEVENINGEN A2 zeilen YPENBURG A1 zeilen UTRECHT A2 zwemmen ZOETERMEER A2 softbal A1 snowworld A1 beachvolleybal A1 waterdreams A2 kunstrijden UITHOF A2 Shorttrack RIJNENBURG A1 kunstrijden ALEXANDERBAAN A2 roeien N.GEIN A2 short track A1 roeien A2 softbal SCHIE A2 roeien LANGE PAD A2 atletiek NEPTUNUS STADIONPARK A1 honkbal A1 honkbal A2 schaatsen AHOY ZWEMBAD A2 zwemmen AQUAPULCA A2 waterpolo ZEELAND A2 zeilen

DEN BOSCH A2 softbal

BREDA A2 hippische locatie

FLEV-O-NICE A2 schaatsen

NAT. TENNISCENTRUM A1 tennis HOGEWEG A2 zwemmen AMERSFOORT A2 schaatsen

HEERDE A2 skeeleren

ENSCHEDE A2 schaatsen HARSKAMP A1 schietsport

GIESBEEK A2 zeilen

ORDINA OPEN A1 tennis

WILHELMINAKANAAL A2 roeien TILBURG A2 schaatsen kunstrijden short track EINDHOVEN A2 schaatsen kunstrijden short track

PSV PARK A2 honkbal TONGELREEP A1 zwemmen

SITTARD A2 atletiek (indoor)

0

14

20

40

50 km.

ALMELO A2 roeien



Een overzicht van de specifieke accommodaties uit de Spelen van Atlanta, Sydney, Athene, Beijing, Londen en Rio

BEACH VOLLEYBAL

Er kan ook voor gekozen worden om het Scheveningse

Zelfs als we de ambitie zouden bijstellen naar de IOC-

Hommerson Beach Stadium op locatie te benutten voor het

indicatie is er nergens in Nederland een stadion voor Beach

bijveld en daarnaast een nieuw hoofdveld te maken.

Volleybal te vinden met 14.000 plaatsen, of zelfs maar

Nog weer een andere optie is om een bestaand middelgroot

met 12.000 plaatsen. Hoofdveld en bijveld met bijhorende

stadion (minstens 14.000 plaatsen) tijdelijk voor Beachvol-

tribunes zullen nieuw gemaakt moeten worden. Omdat

leybal in te richten, mits daar ruimte genoeg omheen ligt

deze doorgaans demonteerbaar zijn (Beachvolleybal is sterk

om er ook een tweede veld met tribunes op te stellen. Voor

seizoensgebonden), kunnen beide ook heel goed mobiel/tij-

dat laatste kan trouwens ook het (demontabele) Hommerson

delijk zijn. Anders dan de naam doet vermoeden is Beachvol-

Beach Stadium worden verplaatst.

leybal namelijk niet per se aan een strand gebonden.

PAARDENSPORT In ons land bestaat veel ervaring met het organiseren van Hippische concoursen die grote aantallen toeschouwers trekken. Daarbij zijn zelfs op een permanente locatie als Boekelo de tribunes demontabel. Dat betekent ook dat een Olympisch Hippisch Complex als het ware footloose kan zijn. Het zou overal (tijdelijk) gebouwd zou kunnen worden waar een buitenruimte met een oppervlak van een kleine 30 hectare (referentie Hong Kong Equestrian Center) beschikbaar is. Aan de andere kant bestaan er ook ambities om een groot permanent Hippisch Centrum te realiseren. De KNHS richt Beach Volleyball Stadium Beijing

zich daarbij op zijn centrum in Ermelo, terwijl ook het initiatief loopt voor een groot Hippisch Centrum in Twente.

15



BOOGSCHIETEN

is immers wel geschikt bevonden voor het WK Roeien van

Er bestaat in Nederland geen complex voor boogschieten

2014 en zo dwingend zijn de IOC-indicaties nou ook weer

met een capaciteit voor 6.000 toeschouwers. Het is hier ook

niet. Daar staat tegenover dat de geplande Alexanderbaan

geen grote sport, zodat het maar de vraag is of het zin heeft

in de Eendrachtspolder bij Rotterdam gedimensioneerd is

een permanent centrum ervoor te realiseren. Bij de meeste

op de nieuwste eisen. Daarbij is de KNRB ook nog van plan

van de recente Spelen is de accommodatie ervoor trouwens

er zijn trainings- en opleidingencentrum aan te verbinden.

ook tijdelijk en wordt vooral gebruik gemaakt van bestaande

De permanente tribunes bij dergelijke centra zijn doorgaans

stadions. De totale ruimte die ervoor benodigd is bedraagt

klein en vooral op de start en de (meest populaire) finish

ongeveer 1 ha.

geconcentreerd. Meer tribunes kunnen langs de kilometers lange baan altijd tijdelijk worden geplaatst. Naarmate dat

SCHIETEN

het er meer zijn, wordt het vanwege die lengte overigens

Een overdekt complex dat aan de Olympische ambities zou

wel steeds belangrijker dat de wedstrijden ook via grote

kunnen voldoen, is in Nederland eveneens niet aanwezig.

schermen te volgen zijn.

Het vereist ook weer niet zo’n omvang dat het onmogelijk is zoiets tijdelijk te realiseren. De totale oppervlakte ervoor

Voor de Kajak Slalom beschikken we over de Wild Waterbaan

bedraagt maximaal 4,5 ha (referentie Beijing Shooting Range)

van Dutch Water Dreams in Zoetermeer. De baan zelf is van

en ligt meestal in een park, aan de stadsrand of in het

Olympische allure (een kopie van de baan in Beijing), maar

buitengebied. De KNSA heeft overigens de ambitie om het

het aantal plaatsen voor toeschouwers zeker niet. Dat bete-

voormalige oefenterrein de Harskamp om te vormen tot een

kent dat er wat dit betreft twee opties zijn.

goed geoutilleerd Schietcentrum.

De eerste daarvan is een nieuwe (en dan weer heel bijzondere) baan aan te leggen die wel plaats heeft voor 12.000

Watersport

toeschouwers. De andere bestaat uit het (tijdelijk) realiseren van extra plaatsen bij Dutch Water Dreams. Als het kan

ROEIEN & KANOËN

12.000 of anders de IOC-indicatie van 8.000 plaatsen.

Voor het Roeien en Kanoën op vlak water is de Bosbaan in Amsterdam eigenlijk al te smal (118 meter in plaats van

ZEILEN

135 meter). Dat wil echter nog niet zeggen dat de Bosbaan

Voor het Zeilen beschikt ons land over één bestaand centrum

niet voor Olympische Spelen benut kan worden; de baan

(Medemblik) en over één centrum dat in een ver gevorderd

INDICATIEVE AMBITIES Kajak/Kano Vlak Water

BESTAAND & GEPLAND

ACCOMMODATIES RECENTE OLYMPISCHE SPELEN Atlanta

Beijing

16.000 toeschouwers

Lake Lanier (K/K Vlak, Roeien)

Shuni Olympic Rowing-Canoeing Park

Waterbaan van 1.500 meter lengte met 9

Ocoee Whitewater Center ( K/K Slalom)

(K/K Vlak en Slalom, Roeien) Londen

banen van minimaal 9 meter breed

Roeien & Kajak/Kano Vlak Water Amsterdam Bosbaan (10.000)

Sydney

Roeien

2.200 lang en 118 meter breed

Sydney International Regatta Centre (K/K Vlak, Eton Dorney (K/K Vlak, Roeien)

16.000 toeschouwers

Rotterdam Alexanderbaan (20.000)

Roeien)

Brox Bourne White Water Canoe Centre

Penrith Whitewater Stadium (K/K Slalom)

(K/K Slalom; 12.000)

Kajak/Kano Slalom

Athene

Rio de Janeiro

Zoetermeer Dutch Water Dreams (6.000)

Schinias Olympic Rowing & Canoeing Centre

Lagao Rodrigo de Freitas (K/K Vlak,

12.000 toeschouwers

(K/K Vlak, Roeien)

Roeien)

Een natuurlijke rivier of kunstmatige

Helliniko Olympic Canoe/Kajak Slalom Centre

Olympic White Water Stadium (K/K

waterbaan

(K/K Slalom)

Slalom)

Atlanta

Beijing

Wassaw Sound (Savannah)

Olympic Sailing Center (Qingdao)

Sydney

Londen

Woollahra Sailing Club

Weymouth and Portland

Athene

Rio de Janeiro

Agios Kosmas Olympic Sialing Centre

Marina de Gloria

Waterbaan van minstens 2.150 meter lang Gepland om te voldoen aan alle eisen en 135 meter breed

Kajak/Kano Slalom

Zeilen • 5 zeilzones in een diameter van 1,6 km. • een haven met voorzieningen; • viewing zones voor minstens 6.000 toeschouwers;

Medemblik: International Sailing Centre Scheveningen: International Sailing Center Den Haag

• tribune voor minstens 250 toeschouwers

Openwaterzwemmen (10 km)

Beijing

• parkoers in rechte lijn, min. 2 km

Open Water

• vaste start/finish pontons • tribune bij finish (1000)

Hoorn: Hoorns Hop

Londen Serpentine, Hyde Park

• parallelle viewingzone min. 1 km lang

Rio de Janeiro

• bij voorkeur meer of breed kanaal

Copacabana Resort

16



Een overzicht van de roei,- kajak en zeilaccommodaties uit de Spelen van Atlanta, Sydney, Athene, Beijing, Londen en Rio

stadium van planning is (Scheveningen). Voor beide geldt dat

MARATHON EN SNELWANDELEN

er kaderuimte genoeg is voor de gewenste kleine tribune.

Marathon en Snelwandelen vinden (deels) in stedelijk gebied

Langs beide kusten is op zich ook ruimte genoeg voor vie-

plaats. Het parkoers moet vlak zijn en liefst luw. De toe-

wingzones. Al moet gezegd worden dat de wedstrijden zich

schouwers bevinden zich langs de parkoersen. In ieder geval

meestal te ver van de wal afspelen om ze vanaf de viewing-

de finish vindt plaats in het Atletiekstadion.

zones goed te kunnen volgen. Wat dat betreft kan beter ingezet worden op “kijkschepen” en op schermen aan de wal.

MOUNTAINBIKE & BMX Voor Mountainbiken is een parkoers nodig van 1 tot 2 kilome-

ZWEMMEN IN OPEN WATER

ter dat enkele malen wordt afgelegd. Het parkoers moet zeer

Sinds 2008 is deze sport aan het Olympisch programma

geaccidenteerd zijn, zo nodig 100% kunstmatig. De toe-

toegevoegd. In een zwembaan van minstens 2 km lang (met 2

schouwers bevinden zich langs het parkoers en op tijdelijke

keerpunten) wordt gestreden over 10 km. Start- en eindpunt

tribunes bij de start/finishlijn.

liggen bij goed geoutilleerde pontons. Langs de baan is een viewingzone, bij de finish een tribune van minstens 100 meter

Het parkoers voor BMX is opgebouwd uit veel meer onge-

breed. De nationale training vindt plaats in het Hoornse Hop

lijkheden en kent ook veel vrij scherpe bochten. De track is

bij Hoorn, maar wat betreft de potentiële locatie van een

ongeveer 900 tot 1200 meter lang en ligt in een spiraalvorm.

Olympische accommodatie voor openwaterzwemmen kent

Het is daardoor vrij compact en er kunnen tribunes rondom

Nederland - wegens het vele open water - in feite een grote

gebouwd worden. Tot nu toe waren deze altijd tijdelijk.

vrijheidsgraad.

Het maakt BMX op dit punt een beetje vergelijkbaar met Beachvolleybal; alleen is er bij BMX in Nederland (nog) geen

Parkoersen

accommodatie die als ankerpunt kan dienen.

WIELRENNEN OP DE WEG Voor Wielrennen op de weg zal een parkoers uitgezet moeten worden van zo’n 25 tot 40 kilometer lang dat enkele malen wordt afgelegd. Belangrijk is dat daarin ook enkele geaccidenteerde delen van een redelijke moeilijkheidgraad zijn opgenomen. De omgeving is landelijk en moet goed ogen. Kijkers moeten zoveel mogelijk op veilige afstand van de renners gehouden worden. Bij de start en finish moeten zich enkele kleinere tribunes bevinden. Laoshan Bicycle Moto Cross Venue (Beijing 2008)

17



A1 EN A2 WEDSTRIJDLOCATIES SPORTBONDEN

BUITEN Bestaande faciliteiten A1 Bestaande faciliteiten A2 Geplande faciliteiten A1 of A2 GRONINGEN A2 4 miles Bron: interviews bonden november en december 2009: Atletiekunie KNBSB KNGU KNHB KNHS KNLTB KNMV KNRB KNSB KNVB KNWU KNZB NGF NeVoBo Watersportverbond

TT CIRCUIT A1 motorsport weg A2 paarden-TT hal DRENTHE A2 MTB

HOORN A1 open water zwemmen

A2 Egmond 1/2

CIRCUIT ZANDVOORT A1 autoracen

HOUTRAK A2 golf

KENNEMER A1 golf

ALMERE triathlon AMSTERDAM A1 marathon A2 Dam-tot-dam

NOORDWIJKSE A2 golf HAAGSE A1 golf

A2 City-pier-city BROEKPOLDER A2 golf

GEESTEREN A2 paarden

DORHOUT MEES A1 hippisch centrum MARKELO A1 motorcross ERMELO A1 hippisch centrum

POSBANK A2 veldrijden

UTRECHT A2 Marathon

DE STEEG A2 outdoor paarden

PAPENDAL A1 BMX

GREBBEBERG A2 veldrijden

PAPENDAL A2 golf

SPIJK A1 golf

ROOSENDAELSCHE A2 golf

NIJMEGEN A2 Zeven heuvelenloop AUTOTRON A1 hippisch centrum NOORD-BRABANT A1 veldrijden

TOXANDRIA A2 golf

TILBURG A2 10 miles Warandeloop EINDHOVEN A2 marathon KARPENDONKSE PLAS A2 outdoor paarden EUROCIRCUIT A1 motorcross

LIEROP A1 motorcross EINDHOVEN A2 golf

VALKENSWAARD A2 CSI outdoor paarden A2 BMX

STEIN triathlon LANDGRAAF A2 MTB & BMX ZUID-LIMBURG A1 wielrennen weg

0

18

20

40

50 km.

TWENTE A1 hippisch centrum BOEKELO A2 military

DE PAN A2 golf

A1 CHIO Rotterdam ROTTERDAM A1 marathon

HOLTEN triathlon

BIDDINGHUIZEN A1 golf

HILVERSUM A1 golf

Nedereindse Berg A2 wielerparkoers ZOETERMEER A2 mountainbike

KAMPEN A1 BMX

HAAKSBERGEN A2 BMX VARSSEVELD A1 motorcross



Combinaties

andere accommodaties in de buurt ervan moeten liggen.

Triatlon en Pentatlon (Moderne Vijfkamp) bestaan beide uit

Dat maakt dat er grofweg drie opties voor Pentatlon zijn.

verschillende sportonderdelen die alle op één dag moeten

De eerste daarvan is om een Pentatloncentrum te realiseren

worden verricht.

nabij de (nieuwe) Zwemhal. De tweede optie borduurt voort op de onder Zwemhallen al besproken benuttingstrategie. Als

Triatlon bestaat uit lopen, fietsen en zwemmen, in een ruk

voorbeeld: zwemmen vindt plaats in het tijdelijk aangepaste

door tot aan de finish. Het kan eigenlijk overal georganiseerd

(PSV)stadion, schermen en schieten in het Eindhovense In-

worden waar (rustig) zwemwater en een vlak wegparkoers

door Sportcentrum (4.100 plaatsen) en paardrijden en lopen

elkaar ontmoeten.

bij de Karpendonkse Plas. Als de ambities voor Pentatlon zwemmen verlaagd worden, dan zou binnen die reeks ook

Bij Pentatlon gaat het om schermen, schieten, zwemmen,

gezwommen kunnen worden in een verruimde Tongelreep.

paardrijden en hardlopen. Daarbij wordt doorgaans gebruik gemaakt van andere Olympische accommodaties, alleen Athene kende een zelfstandig Pentatlon Centre. Ankerpunt is vaak het Olympische zwembad; de toeschouwerscapaciteit is afhankelijk van het bad waarvoor gekozen wordt. Omdat de 5 sporten in één dag gedaan moeten worden, zullen de

BESTAAND & GEPLAND INDICATIEVE AMBITIES Triatlon bestaat uit achtereenvolgens:

ACCOMMODATIES RECENTE OLYMPISCHE SPELEN

Zwemmen (een meer of kanaal met een baan van 1.500 meter in zuiver water) Wielrennen (een parcours op de weg van 40 kilometer lang met een breedte van minstens 6 meter, dat in maximaal 4 ronden afgelegd kan worden)

Triatlon Almere

Hardlopen (een parcours op de weg van 10 kilometer lang met een breedte van

Triatlon Holten

minstens 3 meter, dat in maximaal vier ronden kan worden afgelegd)

Triatlon Stein

Finish (capaciteit minimaal 2.500 toeschouwers)

Atlanta

Beijing

Nog geen Triatlon

Ming Tomb Reservoir (10.000)

Sydney

Londen

Omgeving Sydney Opera House

Hyde Park (3.000)

Athene

Rio de Janeiro

Vouliagmeni Olympic Center (3.600)

Fort Copacabana (5.000)

In totaal moet langs de verschillende parcoursen capaciteit geboden worden voor minstens 6.000 toeschouwers Atlanta Schieten en Schermen: samen met Schermen en Tafeltennis in Georgia World Congress (3.200)

Pentatlon neemt 1dag in beslag en

Paardrijden en Hardlopen: samen met

bestaat uit:

Dressuur, Jumping en Mountainbike in

Schieten (3.000 toeschouwers)

Georgia International Horse Park (28.500)

Schermen (3.000 toeschouwers)

Zwemmen: samen met alle Zwemsporten en

Zwemmen (12.000 toeschouwers)

Waterpolo in Georgia Tech Aquatic Center

Paardrijden (10.000 toeschouwers)

(15.000)

Hardlopen ( 10.000 toeschouwers) Alle sporten moeten in elkaars nabijheid Geen reguliere accommodatie voor worden afgewerkt, waarbij beschikt moet worden over: • 10 tot 20 Schietbanen; • 8 tot 12 banen voor Schermen; • 1 Olympisch Zwembad; • een parcours van 350- 450 meter lengte voor Paardrijden; • een parcours van 3.000 meter voor Hardlopen.

aanwezig

Sydney Schieten en Schermen: Dome and Exhibition Centre, pavilion 2 (10.000) Paardrijden en Hardlopen: samen met Honkbal (V/F) in het Sydney Baseball Stadium (21.000) Zwemmen: samen met alle Zwemsporten en Waterpolo in Sydney International Aquatic Centre (17.000) Athene Schieten en Schermen (3.000), Paardrijden en Hardlopen (5.000) en Zwemmen (2.500) alle in het Modern Pentathlon Center

Beijing Schieten en Schermen: samen met Schermen in het Fencing Hall National Convention Center (5.695) Paardrijden en Hardlopen: Olympic Sports Center Stadium (38.000) Zwemmen: samen met waterpolo in het Yingdong Natatorium National Olympic Center (4.700)

Londen Schermen: samen met Handbal (V) in de Handball Arena (7.000) Schieten: samen met Schieten in de Royal Artillery Barracks (7.500) Paardrijden en Hardlopen: samen met alle Paardensporten in Greenwich Park (23.000) Zwemmen: samen met alle Zwemsporten in Aquatics Center 1 (17.500) Rio de Janeiro Schermen: samen met Schermen in de Deodoro Arena (5.000) Schieten, Paardrijden, Hardlopen Deodoro Modern Pentathlon Park (15.000) Zwemmen: Olympic Training Center

19


2.5. Olympisch Basisprogramma In het voorgaande is gepoogd om greep te krijgen op de behoefte aan wedstrijdaccommodaties ten behoeve van Olympische Spelen. Daartoe is langs drie lijnen een verkenning uitgevoerd. De eerste lijn van redeneren ging uit verdedigbare ambities voor toeschouwersaantallen en beredeneerde aan de hand van recente Spelen hoeveel er van welke soort en omvang er nodig zou zijn. Uit de gekozen ambities zijn richtpunten afgeleid voor de benodigde Olympische wedstrijdaccommodatie. Dat is gedaan door die ambities in categorieën onder te brengen en vervolgens te kijken of (en in welke combinaties) de betreffende sporten behoefte hebben aan wedstrijdaccommodaties. Voor dat laatste is te rade gegaan bij de Spelen van Atlanta (1996), Sydney (2000), Athene (2004) en Beijing (2008) en bij de nog te houden Spelen in Londen (2012) en Rio de Janeiro (2016). De tweede lijn van redeneren nam die ambities ook tot uitgangspunt, maar ging op zoek naar bestaande accommodatie in Nederland die benut zou kunnen worden teneinde de hoeveelheid nieuw te bouwen accommodatie te beperken. Een derde lijn van redeneren ging in dat spoor nog een stapje verder door de Olympische ambities aan te passen aan beschikbare accommodaties (met de IOC-indicaties als bottom line). Deze beide laatste exercities maakten duidelijk, dat je moet beginnen te redeneren vanuit een sterke cluster van bestaande geschikte accommodaties en dat vervolgens de hoeveelheid accommodaties die benut kunnen worden, afhankelijk is van de aan te houden maximale reistijden tussen Olympisch Dorp en de wedstrijdaccommodatie. Dit inzicht heeft geleid tot het ontwikkelen van Olympische Denkmodellen, waar in het volgende hoofdstuk op wordt ingegaan. Het in de eerste lijn van redeneren gevonden programma fungeert daarbij als inzet. Het staat weergegeven op pagina 22 van deze bijlage.

20




3. OLYMPISCHE VERKENNINGEN 3.1. Vier denkmodellen Waar het gaat om het onderbrengen van het Olympische behoefteprogramma (zie pagina 22 van deze bijlage), is de hoeveelheid extra te realiseren accommodatie natuurlijk zeer afhankelijk van de stad of regio waar vanuit je begint te denken. Belangrijk is daarbij ook dat het IOC de eis stelt dat de reistijd tussen Olympische Dorp en de wedstrijdaccommodaties maximaal 45 minuten bedraagt. Naarmate meer geschikte accommodatie reeds aanwezig is in of rond de organiserende stad, is minder extra accommodatie vereist.

Denkmodel Amsterdam Centraal

Dat laatste wordt natuurlijk nog minder, indien er ook nog

• denkmodel Amsterdam Centraal, waarbij eerst gepoogd

geschikte accommodatie binnen de 45 minutengrens is te

wordt zoveel mogelijk onder te brengen binnen de Am-

vinden. Deze combinatie wijst al sterk in de richting van de

sterdamse regio zelf en daarna pas gezocht wordt naar

Randstad als geschikt podium voor Olympische Spelen in ons

mogelijkheden elders binnen de 45 minutengrens;

land. Beschouwen wij daarbij ook nog het ruime aanbod aan verblijfsaccommodatie, de internationale bereikbaarheid en de aanwezigheid van infrastructuur voor massatransport, dan zijn er in de Randstad, naast het argument van de beschikbare sportaccommodatie, in feite maar twee ankerpunten waar vanuit geredeneerd kan worden bij het onderbrengen van het Olympische behoefteprogramma: • Amsterdam (met als vleugels Haarlem en Almere) • Rotterdam (inclusief Den Haag). Denkmodel Rotterdam Centraal • denkmodel Rotterdam Centraal, waarbij eerst gepoogd wordt zoveel mogelijk onder te brengen binnen de Rotterdamse regio zelf en daarna pas gezocht wordt naar mogelijkheden elders binnen de 45 minutengrens;

Tijdelijke accommodatie: belangrijk maar geen panacee Als ruimtelijke principes voor het ontwikkelen van modellen kan vervolgens kan de prioriteit gelegd worden bij het zoveel mogelijk sportief versterken van het ankerpunt zelf (om daarna pas verderop te kijken naar geschikte accommodatie), of bij het zoveel mogelijk benutten van geschikte accommodatie binnen een straal van 45 minuten reistijd rondom het ankerpunt (om daarna pas de behoefte aan nieuwe accommodatie binnen het ankerpunt te bepalen). Op deze manier kunnen vier denkmodellen geconstrueerd worden voor het onderbrengen van het Olympische behoefteprogramma. In willekeurige volgorde zijn dat:

Denkmodel Netwerk Amsterdam • denkmodel Netwerk Amsterdam, waarbij eerst binnen de 45 minutengrens zoveel mogelijk aanwezige accommodatie wordt benut en pas daarna bepaald wordt wat er (in de Amsterdamse regio) verder nodig is;

21



RICHTPUNTEN VOOR HET BEPALEN VAN DE BEHOEFTE AAN OLYMPISCHE ACCOMMODATIES sportzalen 1 zaal met 18.000 plaatsen voor de Basketbal Finales, gecombineerd met een of twee andere ander sporten: Voorronden Basketbal, Volleybal, Handbal, Turnen Artistiek en/of Trampolinespringen 2 zalen met 15.000 plaatsen voor Handbal Finales/Voorronden, Basketbal Voorronden, Volleybal, Handbal Finales, Turnen Artistiek en Trampolinespringen 1 zaal met 11.000 plaatsen voor Judo, gecombineerd met een of twee andere sporten: Worstelen, Taekwondo, Boksen, Handbal Voorronden en/of Schermen 2 zalen met 9.500 plaatsen voor Worstelen, Boksen en/of Taekwondo, al dan niet gecombineerd met Schermen, Tafeltennis of Handbal Voorronden 2 zalen met 7.000 plaatsen voor Schermen Finales en Voorronden, Tafeltennis, Turnen Ritmisch en Badminton al dan niet gecombineerd met Pentatlon Schermen en/of Schieten 1 Sportzaal met 6.000 plaatsen ten behoeve van Gewichtheffen 1 Velodrome plaatsen 5.500 voor Baanwielrennen

stadions 1 Atletiekstadion met 75.000 plaatsen voor Atletiek en (doorgaans Opening & Sluiting 1 Voetbalstadion met 80.000 plaatsen voor Voetbal Finales al dan niet gecombineerd met een Voorronde 4 Voetbalstadions met 50.000 plaatsen voor Voetbal Voorronden 1 Hockeystadion met 15.000 plaatsen voor Hockey Finales en Voorronden 1 Hockeystadion met 5.000 plaatsen voor Hockey Voorronden

zwemhallen 1 wedstrijdbad (50 m. 10 banen) met 18.000 toeschouwers, ook Synchroon Zwemmen, en 2 nevenbaden met 9.500 resp. 6.000 toeschouwers voor Schoonspringen en Waterpolo

banen & pistes 1 groot Tenniscomplex bestaande uit: een Central Court (10.000 plaatsen), Court 1 (6.000 plaatsen), Court 2 (3.000 plaatsen) en 6 á 7 bijvelden met 200 plaatsen 1 demonteerbaar complex voor Beachvolleybal bestaande uit een stadion met 14.000 plaatsen en een kleinere met 2.000 tot 8.000 plaatsen 1 Hippisch complex met een oppervlakte van zo’n 30 ha en tribunes met minstens 16.000 plaatsen ten behoeve van Jumping, Dressuur en Eventing 1 groot veld in de open lucht (ongeveer 1 ha) voor Boogschieten met capaciteit voor 6.000 toeschouwers 1 deels overdekt Schietcomplex van zo’n 4,5 ha met banen van (10 m, 25 m en ) 50 m met 60 schietstanden en een capaciteit voor 3.000 plaatsen

water 1 waterbaan van 2.150 meter lang en 135 meter breed en (tijdelijk) plaats voor 16.000 toeschouwers voor Roeien en Kanoën 1 kunstmatige Wild Waterbaan met plaats voor 12.000 toeschouwers voor Kajak en Kano Slalom 1 waterbaan minimaal 2 km lang (1.000 toeschouwers en viewingzone) voor Openwaterzwemmen Een jachthaven met voldoende ligplaatsen en ruimte op de kade voor een kleine tribune en voorzieningen voor de boten en deelnemers voor Wedstrijdzeilen

parkoersen 1 parkoers voor wielrennen op de weg van zo’n 25 tot 40 kilometer lang dat enkele malen kan worden afgelegd, liefst in geaccidenteerd terrein. Kijkers langs het parkoers moeten op veilige afstand worden gehouden, tribunes bevinden zich bij de start/finish Parkoersen voor Marathon (ruim 42 km) en Snelwandelen op een vlak en liefst windluw traject met (liefst) start en finish in het Atletiekstadion Een parkoers voor Mountainbiken van 1 tot 2 km lengte op zwaar en geaccidenteerd terrein met viewingzones langs het traject en tribunes bij start/finish Een zeer ongelijk vormgegeven (spiraalvormige) track voor BMX van 900 tot 1.200 m lengte dat enkele keren wordt afgelegd, met tribunes rondom. Ten behoeve van Triatlon een parkoers voor achtereenvolgens zwemmen (1.500 m lang in schoon water), wielrennen (40 kilometer lang en minstens 6 m breed) en hardlopen (vlak, 10 km lang en minstens 3 m breed) met ruimte voor 6.000 toeschouwers langs de parkoersen en een tribune voor 2.500 toeschouwers bij de finish

pentatlon Een Pentatloncentrum met accommodatie voor zwemmen (Olympisch bad, 12.000 toeschouwers) en (tijdelijke) accommodatie voor schermen (8 tot 12 banen, 3.000 toeschouwers), schieten (10 tot 20 banen en 3.000 toeschouwers), paardrijden (350 tot 450 m lang, 10.000 toeschouwers) en hardlopen (3.000 m lang en 10.000 toeschouwers)

22



3.2 Ontwerpatelier In een Ontwerpatelier op 27 mei 2010 hebben deze vier denkmodellen gefungeerd als raamwerk voor het onderbrengen van het Olympische Basisprogramma dat op de pagina hiernaast staat weergegeven. Uiteraard kon daarbij binnen de Amsterdamse modellen ook gekeken worden naar de mogelijkheden binnen Rotterdam en kon ook (veel) verder dan de Randstad worden gekeken. In de ochtend werd gepoogd het Basisprogramma in een Denkmodel Netwerk Rotterdam • denkmodel Netwerk Rotterdam: eerst binnen de 45 minutengrens zoveel mogelijk aanwezige accommodatie benut-

viertal stappen onder te brengen binnen de denkmodellen: stap 1: formuleer de kerngedachte van het model dat je in wilt vullen;

ten en vervolgens bepalen wat er (binnen de Rotterdamse

stap 2: benut wat aanwezig is (en voor welke sporten);

regio) nog nodig is.

stap 3: constateer wat er dan nog nodig is (en voor welke sporten dat het geval is); stap 4: breng dat weer onder binnen de kerngedachte van het denkmodel. De situering van Olympisch Park en Olympisch Dorp in het stedelijke netwerk vormde daarbij meestal het beginpunt, omdat die sterk sturend is voor de vervolgkeuzen. Daarbij werd ruimte geboden om niet alleen de essentie en daaruit voortvloeiende keuzen van het model te bediscussiëren en op papier te zetten, maar ook wat buiten geijkte paden te geraken. Men kon bijvoorbeeld ook toekomstige nieuwe Olympische sporten benoemen en meenemen in het programma. De middag werd benut om de voor- en nadelen van het model door te spreken en de gedachten te laten gaan over de legacy van de voorgestelde oplossingen. In een afsluitende plenaire sessie werden de bevindingen kort gepresenteerd en bediscussieerd. De uitkomst van het atelier Modellen wordt in de volgende paragrafen samengevat.

In de toekomst steeds meer mogelijkheden door multifunctionele, flexibele accommodatie?

23


3.3 Amsterdam Centraal

OS SPEERPUNTSPORTEN speerpunt Noordvleugel

SPEERPUNT ZAALSPORTEN


Kerngedachte

Volleybal

min. 2 hallen cap. finale

14.000

In dit model heten de Spelen van 2028 de “Amsterdamse Spe-

Basketbal

min. 2 hallen cap.voorronde 15.000 cap. finale 18.000

len”. Dat betekent dat het overgrote deel van de activiteiten

Turnen

1-enkele hallen artistiek 15.000 ritmisch 7.000 trampoline 15.000

worden. De logische plek voor het hart van de Spelen is de

Baanwielren

1 baan

Handbal

min. 2 hallen cap.voorronde 10.000 cap.finale 15.000

voor dit evenement in en rond Amsterdam georganiseerd Zuidflank, van Schiphol via de Zuidas naar de Arena, met vleugels. Gekoppeld aan deze ‘Olympic Lane’ bevinden zich

5.500

Judo

1 complex

11.000

Worstelen

1 complex

9.500

Tafeltennis

1 complex

7.500

enkele faciliteiten op wat grotere afstand, indien hiervoor geen plek in de Zuidflank-zone gevonden kan worden. Belangrijkste argumenten voor dit model en de ruimtelijke organisatie van de onderdelen zijn: • Een sterk concept vereist een eenduidige keuze op een internationaal bekende plek en een samenhangend Olympisch

Geen Speerpunt -

Badminton Boksen Schermen (f) Taekwondo Gewichthef

1-enkele hallen 1 complex 1 complex 1 complex 1 complex

Park.

6.500 9.500 7.000 9.000 6.000

• Sluit aan op de speerpuntsporten die reeds voor Amsterdam en omgeving gelden en op de A1-accommodaties die er reeds bestaan of gerealiseerd gaan worden.

SPEERPUNT STADIONSPORTEN Voetbal

Hockey

Atletiek

• NL-branding staat gelijk aan I-Amsterdam. Dit is goed voor

8 stadions cap.voorronde 50.000 cap.finale 80.000

het internationale draagvlak (maar mogelijk problematisch voor nationaal en lokaal draagvlak; een en ander vereist

1- enkele stadions cap.voorronde 5.000 cap.finale 15.000 1 stadion

nog veel promotiewerk).

75.000

bestaand faciliteiten en accommodaties, maar ook vanwege

Geen Speerpunt - Boogschieten 1 veld/stadion

*

• Hart van de Spelen ligt op de Zuidas wegens de reeds

de optimale bereikbaarheid ook met massatransport.

7.000

• Maximaal benutten van nu al voorziene en toekomstige

SPEERPUNT SPECIALE ACCOMMODATIES Zwemmen - wedstrijd - schoonspring - synchroon - waterpolo

1 complex of meer zwembaden (50x25) 18.000 (50x21+toren) 6.000 (30x21) 12.000 (50x21) 9.500

Tennis

Complex met 10 velden central court 10.000 overige 6.000, 3.000, 7x200

transformatiezones op en rond de Zuidas. • Locatie voor het Olympisch Dorp staat nog ter discussie. Het dorp kan op verschillende plekken langs de Zuidflank worden gerealiseerd, bijvoorbeeld op het dok van de Zuidas. Er is overigens geen overwegend bezwaar om het Dorp eventueel bij Almere of Utrecht te situeren, mits snel

Beachvolley

1 stadion

14.000

Paarden

1 terrein 30 ha 16.000

ontsloten op het Olympisch Park. Beide steden krijgen nl.

Roeien

135x2150 m.

een substantiële rol in het herbergen van het Olympisch

Kano - sprint - slalom

9x1500 m.baan 16.000 1 w.w.baan 12.000

Zeilen

1350 ha

6.000/250 (tribune)

Keuzen binnen het Model

Triathlon

1 parcours

6.000/2.500 (tribune)

Basis is dat zoveel mogelijk van de Olympische faciliteiten

Wielren weg

1 parcours

5.500

(hallen, stadions, mediacentrum, pleinen, cultuur, Heineken

16.000

Programma.

(tribune)

House etc.) in en aansluitend op de Zuidas worden gesitu-

Geen Speerpunt - mountainbike - BMX - Schieten - Pentathlon

1 parcours 1 parcours 1 complex 5x bijeen

eerd. Daarmee wordt een samenhangend Olympisch Park ge-

5.000 6.500 3.000 ca. 6.000

creëerd in het Duivendrechtse Veld of op de Zuidas/Sportas. Nader onderzoek en ontwerp moeten uitwijzen hoe het beste

NIEUWE SPORTEN? rugby sevens

Rugby sevens Honkbal Oosterse Vechtsporten Golf

beach .... urban sports

op de transformatie- en nieuwbouwopgaven in de Zuidas e.o. kan worden ingespeeld.

..... tour d’Hollande 12-stedentocht .....

Het bestaande Olympische stadion kan niet opgewaardeerd worden tot het Olympisch Stadion 2028, maar krijgt wel een

24


sportlandkaart nederland optie: het nieuwe Wagenerstadion, het AZ-stadion in Alkmaar, de Galgenwaard in Utrecht en ook het oude Olympische Stadion zijn de plekken waar de Hockeysport wordt beoefend. Ook het boogschieten vindt plaats in het oude Olympische Stadion. Voor tennis worden het Frans Otten Stadion en het Amstelpark (tijdelijk) omgebouwd tot Olympisch Tenniscentrum. Pentatlon, dat veel verschillende accommodatie vereist maar geen hoge toeschouwersaantallen trekt, wordt in het Sloterpark georganiseerd, omdat daar het Sloterparkbad gebruikt kan worden (dat verder vooral als trainingslocatie wordt gebruikt). In de Zuidas zal een nieuw (tijdelijk?) zwempaleis met alle baden gebouwd moeten worden voor 18.000

rol voor verschillende sporten en manifestaties, en kan als

toeschouwers. Dit wordt een van de cruciale opgaven in het

trainingslocatie gebruikt worden. Het zoeken naar het meest

aangekondigde onderzoek. Is er – naast de Ziggodome - een

geschikte concept voor een nieuw Olympisch stadion (multi-

legacy voor een permanente, grote multifunctionele ruimte

functioneel?, deels permanent, deels tijdelijk?) en de meest

(waarin eventueel ook een tijdelijk zwembad gerealiseerd

geschikte plek is onderdeel van een nadere ontwerpopgave.

kan worden)? Of wordt het hele zwembadcomplex na afloop van de Spelen weer gesloopt?

De RAI krijgt een centrale plaats toebedeeld in het Model Amsterdam Centraal. Terrein en gebouwen worden maxi-

Zoals eigenlijk al bon ton is bij de huidige Spelen wordt voet-

maal uitgenut door zoveel mogelijk van de vraag naar hallen

bal gebruikt om de rest van het land bij de Olympische festi-

hier te situeren: in bestaande hallen, in nieuwbouw en in

viteiten te betrekken (en om gigantische kosten te besparen

tijdelijke verbouwingen en toevoegingen. RAI en Beatrixpark

door vooral bestaande stadions in den lande te benutten).

samen vormen een aantrekkelijke plek voor zowel de sporten

De Nieuwe Kuip van Rotterdam is het aangewezen stadion

als het Olympisch feestgedruis, een ontmoetingsplek voor

voor de finale. Naast de ArenA (die wordt opgewaardeerd tot

sporters en bezoekers. Reden om ook het BMX’en hier te

65.000 toeschouwers), komen ook Heerenveen, Enschede en

beoefenen. Het RAI-complex is te klein om volledig aan de

Eindhoven in beeld.

vraag naar hallen en zalen (met bijhorende faciliteiten) te kunnen voldoen. Ook als Ziggodome maximaal wordt ingezet

Omdat uitbreiden van de Bosbaan teveel ten koste gaat

is extra ruimte nodig. Daarom wordt voorgesteld om naast

van het groen (en om het draagvlak onder de Amsterdamse

de RAI ook het voor grote toeschouwersstromen perfect be-

bevolking niet teveel te verspelen), wordt er geroeid op de

reikbare Jaarbeurscomplex in Utrecht in te zetten. In beide

geplande Willem Alexander roeibaan in de Eendrachtspol-

complexen speelt zich dan, in een speciale wisselwerking,

der bij Rotterdam òf op de nieuwe Rijnenburg Roeibaan bij

het olympische ‘hallenprogramma’ af.

Utrecht wanneer dat laatste plan doorgaat. Er is namelijk een voorkeur voor de laatste, omdat daarmee de Olympische

Denkbaar is dat er over 10 à 20 jaar behoefte ontstaat aan

As Utrecht-Amsterdam versterkt wordt. De kanowedstrijden

een nieuw, internationaal centrum voor beurzen en internati-

vinden wel plaats op de Bosbaan.

onale exposities, waarbij RAI en Jaarbeurs samenwerken aan een nieuw megacomplex. In dat geval ligt het voor de hand

Voor Zeilen (Scheveningen), Beachvolleybal (idem), Wild

zowel de oude faciliteiten als het nieuwe complex optimaal

Water kanoën (Zoetermeer), Triatlon (Almere) e.d. wordt

te benutten voor de Olympische Spelen.

gebruik gemaakt van bekende locaties in de omgeving van Amsterdam, ofschoon denkbaar is dat Beachvolleybal inclu-

Speciaal in dit model is dat Hockey fors wordt opgewaar-

sief groot strandfeest in Zandvoort belandt. Wegwielrennen

deerd tot een ‘volkssport’ met veel deelnemende landen en

(Zuid-Limburg) en Paardensport (Twente) worden op grotere

grote aantallen toeschouwers. Één hoofdveld en een bijveld

afstand beoefend, maar deze locaties worden door top-posi-

volstaan dan niet meer. Er zijn meer stadions voor nodig en –

tie, traditie en ervaring verkozen boven nieuwe in de buurt.

net als met voetbal – is spreiding over enkele stadions buiten Amsterdam vanwege logistiek en draagvlak een zinvolle

25



denkmodel AMSTERDAM CENTRAAL el

V-STADION 50.000

HAL 18.000 FIETS BMX 6.500 HAL 15.000

H-STADION 15.000

B

HAL 9.500

HAL 6.000

RAI

V

H-STADION BOOGSCHIETEN 15.000 5.000

BEACHVOLLEY 14.000/8.000

VELODROME 5.500

PENTATHLON 6.000

TENNIS 10.000/6.000 3.000/7x200

*

HAL 7.000

M

OLYMPISCH STADION 75.000

HAL 11.000

TRIATHLON 2.500+staan

SCHIETEN 3.000

FIETS MTB 5.000 PAARDEN 16.000

KANO 16.000 H-STADION V-STADION 15.000 ZWEMMEN 50.000 16.000/6.000

V-STADION 50.000

HAL 15.000

ZEILEN 250 + staan

HAL 9.500 KANO SLALOM 12.000

ROEIEN 16.000

HAL 7.000

H-STADION 15.000

VOETBALSTADION 75.000 80.000

V-STADION 50.000

Bestaande en geplande A1 accommodaties

OPENBAAR VERVOER < 30 minuten < 60 minuten

W FIETS WEG 5.500+staan

AUTO < 30 minuten < 60 minuten

e

0

26

20

40

50 km.



OS ACCOMMODATIES streep af...

HALLEN (totaal minstens 10 hallen)

BESTAAND

UITBREIDEN

NIEUW

of Aanpassen

X

1 X 18.000 plaatsen

XX

RAI Jaarbeurs

2 x 9.500 plaatsen

XX

2 x 7.000 plaatsen

XX

RAI Jaarbeurs RAI Jaarbeurs

X

RAI

2 x 15.000 plaatsen 1 X 11.000 plaatsen

X

1 x 5.500 plaatsen velodrome

X

T? T

ZIGGO dome

1 x 6.000 plaatsen V

RAI?

T/P?

misschien Apeldoorn?

X

Almere? Hilversum Expohal

P

X

haalbaarheidsond. + locatie?

T/P

STADIONS (totaal minstens 8 stadions) 1 x 75.000 plaatsen (veld 190x110) 1 x 80.000 plaatsen (veld 110x70) 4 x 50.000 plaatsen (veld 110x70) 1 x 15.000 plaatsen (veld 100x60)

X

X XX X XX XX

DNK Rotterdam evt. Enschede H’veen X ArenA naar 65.000 Eindhoven Wagener AZ Ol.stadion Galgenwaard

P

1 x 5.000 plaatsen (veld 100x60) SPECIALE ACCOMMODATIES (totaal minstens 12) BOOGSCHIETEN in het Olympisch Stadion PENTATHLON in het Sloterpark

Zwemmen (in 1 complex?) 1 x 18.000 plaatsen (wedstrijdbad) 1x6.000 + 1x9.500 plaatsen (nevenbaden) Tennis (op 1 complex?) 1 X 10.000 plaatsen (centre court) 1x6.000 + 1x3.000 + 7x200 plaatsen

X

Fr. Otten + Amstelpark

Beachvolleybal (in een complex?) 1 x 14.000 plaatsen 1 x 8.000 plaatsen

X?

Scheveningen

Paardensport (op 1 terrein?) 1 x 16.000 plaatsen (30 ha.)

X

Twente

Schieten (in 1 complex?) 1 x 3.000 plaatsen

X

Harskamp

Water vlak 1 x 16.000 plaatsen (baan 135x2150m.)

X X

Water wild 1 x 12.000 plaatsen (wildwaterbaan)

X

B

Wielrennen 1 x 6.500 plaatsen (BMX)

W

Wielrennen 1 x 5.500 plaatsen (weg)

M

Wielrennen 1 x 5.000 plaatsen (mountainbike)

thema olympisch park olympisch dorp legacy .....

Op Zuid/Sportas Multifunctioneel?

X

T Zandvoort of Blijburg

X?

T

T Kleiduiven in A’damse Bos

X

Bosbaan Kano R’dam/Utrecht Roeien

T T T

Zoetermeer

X X

T/P?

RAI?

T

Zuid-Limburg

X

Almere, evt. Heuvelrug of Limburg

Triathlon 1 x 2.500

X

Almere

T

Jachthaven bij geschikt water (>1350 ha)

X

Scheveningen

T

T

KERNGEDACHTE • Het worden Amsterdamse Spelen, uitwijken naar elders is een noodsprong. • Zoveel mogelijk lokaliseren langs de Zuidas (van Badhoevedorp tot Bijlmer) met als reden: - al veel (multifunctionale) accommodatie aanwezig of gepland - ontsluiting - transformatie en revitalisering behoefte in 2028. • Centrale accommodatie in de RAI >> vergroten, uitbreiden. nieuwbouw en veel tijdelijk (Jaarbeurs als achtervang) afh. van legacy.

buiten de doos .....

27



Oordeelsvorming Sterke punten zijn van dit model zijn: • Er is zeker sprake van versterking van de basisstructuur voor het organiseren van grote internationale kampioenschappen, met name in Amsterdam; daarbuiten echter minder tot niet. • Bereikbaarheid van ingezette accommodaties is optimaal; er wordt maximaal gebruik gemaakt van (de ruggengraat van) het vervoernetwerk in de noordelijke Randstad. • Eveneens wordt maximaal gebruik gemaakt van de aanwezige verblijfsaccommodatie in stad en regio (ervan uitgaande dat toeristisch en zakelijk bezoek in die tijd minimaal is), inclusief de mogelijkheden voor de bouw van een Olympisch Dorp met een optimale afzetbaarheid in de markt. • Veel van de in dit model gebruikte accommodatie is niet specifiek voor sport bedoeld maar multifunctioneel van karakter of zelfs tijdelijk neergezet. Met name voor de sporten in hallen komt er eigenlijk geen nieuwe accommodatie bij maar wordt een groot tentoonstellings- en congrescentrum tijdelijk (en eenmalig?) voor halsport geschikt gemaakt. Minder sterke punten zijn: • De concentratie van bijna alle Olympische activiteiten op een toch al zeer drukke plek roept de vraag op of het niet teveel wordt. • De Spelen in deze vorm betekenen weliswaar een (tijdelijke?) bijdrage aan het versterken van het klimaat voor de beoefening van topsport, maar dat ook een stimulans aan verbreding van de sportbeoefening zou optreden is moeilijk hard te maken; • Veel van de nieuwe (al dan niet tijdelijke) accommodatie wordt geconcentreerd in Amsterdam, wat een groot financieel risico betekent voor deze stad. Er is niet alleen geen sprake van spreiding van het financiële risico (of positiever geformuleerd, aanboren van een groter investeringspotentieel), de kans is tevens groot dat overige gemeenten in Nederland überhaupt afhaken omdat ze te weinig betrokken worden bij het organiseren van de Spelen. Het wordt een Amsterdams en geen Nederlands feest. • Dit roept twijfels op over het draagvlak voor de Spelen: enerzijds in Amsterdam waar bevolking, bedrijfsleven en politiek de overlast en het risico te groot vinden, anderzijds in de rest van Nederland omdat men te weinig betrokken wordt.

28

Beach volleybal op de Dam (bron: Freetime Promotion)


3.4 Rotterdam Centraal

OS SPEERPUNTSPORTEN speerpunt Zuidvleugel

SPEERPUNT ZAALSPORTEN Volleybal Basketbal

Turnen


Kerngedachte

14.000

• Architectuur + water (rivier en zee) zijn de beeldkenmer-


ken voor dit Model. • Houd rekening houden met groei- en krimpmodellen voor


Baanwielren

1 baan

Handbal


Judo

1 complex

11.000

Worstelen

1 complex

9.500

Tafeltennis

1 complex

7.500

de accommodaties. • Niet rigide centralistisch invullen: benut wat er is, bouw

5.500

voort op en versterk wat er al is. Gebruik het sportieve netwerk NL met de bijhorende accommodaties. Streef naar maximale legacy bij nieuwe accommodaties. • Goede bereikbaarheid (trein, metro, weg, water, vliegveld) is gegarandeerd. • Zwaartepunt op Zuidoever (Stadionpark en Ahoy e.o), maar

Geen Speerpunt -




Centrum en Noordoostflank doen ook mee. 6.500 9.500 7.000 9.000 6.000

• Vergroten van de sportlegacy op as Rotterdam - Zoetermeer - Den Haag - Scheveningen. • Een Olympisch Dorp Stadshavens valt perfect samen met de

SPEERPUNT STADIONSPORTEN

beoogde transformatie en ontwikkeling van dit gebied en

Voetbal


krijgt een prachtige ligging aan het water; voorwaarde is

Hockey

1- enkele stadions cap.voorronde 5.000 cap.finale 15.000

Atletiek

1 stadion

een goede (metro) ontsluiting.


75.000

De noodzaak om zo weinig mogelijk witte olifanten na te


laten noopt tot enkele bijzonder keuzes. Zo wordt de huidige

7.000

Kuip ten behoeve van de Spelen verbouwd tot het atletiek-



Tennis


Beachvolley

1 stadion

Paarden


Roeien

135x2150 m.


9x1500 m.baan 16.000 1 w.w.baan 12.000

Zeilen

1350 ha

6.000/250 (tribune)

Triathlon

1 parcours

6.000/2.500 (tribune)

Wielren weg

1 parcours

5.500

stadion terwijl de spectaculaire Nieuwe Kuip functioneert als Olympisch Stadion voor openings- en sluitingsceremonie en (halve) finales voetbal. In beide stadions vinden gedurende de Spelen ook andere evenementen (waaronder ook andere veldsporten) plaats. Ahoy (inclusief verbouwingen en tijdelijke aanpassingen) neemt een belangrijke plaats in,

14.000

maar voor de overige grote hallen vindt geen nieuwbouw plaats op de Zuidoever (onvoldoende legacy), maar wordt het

16.000

bestaande sportieve netwerk maximaal benut. Naast sporten in het Topsportcentrum Rotterdam is een belangrijk deel van de halsporten ook te vinden in Amsterdam (RAI, Ziggodome) en Utrecht (Jaarbeurshallen). Een hal met 18.000 zitplaatsen zit vooralsnog niet in de planning dus komt het Gelredome

(tribune)

in aanmerking voor de grote finales van de zaalsporten.



NIEUWE SPORTEN? Honkbal (Neptunus)

Maar geprobeerd moet worden toch een multifunctionele

5.000 6.500 3.000 ca. 6.000

indoorhal in de Randstad (Rotterdam?) te realiseren, tijdelijk of niet. Want het blijft vreemd als juist de finales zo ver van het Olympisch centrum gehouden zouden moeten worden. rugby sevens beach .... urban sports .....

Den Haag krijgt zijn eerste grote (multifunctionele) hal waarvoor een duidelijke legacy bestaat.

tour d’Hollande 12-stedentocht .....

De accommodatie voor zwemmen is een lastige opgave. Elke grote zwemhal met 18.000 plaatsen is per definitie een witte

29



denkmodel ROTTERDAM CENTRAAL

V-STADION 50.000

HAL 15.000

H-STADION 5.000

HAL 11.000

V-STADION 50.000

V

VELODROME 5.500 BEACHVOLLEY 14.000/8.000 ZEILEN 250 + staan

V-STADION 50.000

SCHIETEN 3.000

HAL 9.500 KANO SLALOM 12.000 ROEIEN/KANO 16.000

HAL 9.500 ZWEMMEN 16.000/6.000

BOOG SCHIETEN HAL 15.000 5.000

7.000

6.000

HAL 7.000 TRIATHLON 2.500+staan

FIETS MTB 5.000

M B

FIETS BMX 6.500

H-STADION 15.000 PAARDEN 16.000 ATLETIEK STADION Oude Kuip50.000

HAL 18.000

VOETBALén OLYMPISCH STADION DNK 80.000

TENNIS 10.000/6.000 3.000/7x200

PENTATHLON 6.000

V-STADION 50.000



W

FIETS WEG 5.500+staan


0

30

20

40

50 km.




HALLEN (totaal minstens 10 hallen) 1 X 18.000 plaatsen

BESTAAND

1 X 11.000 plaatsen

X

2 x 9.500 plaatsen

X

2 x 7.000 plaatsen

X X

Jaarbeurs Ahoy Jaarbeurs

1 x 6.000 plaatsen

X

Ahoy


X

Apeldoorn

NIEUW

en/of Aanpassen

T/P?

Onderzoek of nieuw in Randstad haalbaar is

X X

2 x 15.000 plaatsen

V

UITBREIDEN

of reeds gepland X Gelredome?

RAI Ahoy

T

Ziggo

X

Den Haag

P

STADIONS (totaal minstens 8 stadions)

X

1 x 75.000 plaatsen (veld 190x110) 1 x 80.000 plaatsen (veld 110x70)

X

Oude Kuip ombouwen

P

DNK Rotterdam

4 x 50.000 plaatsen (veld 110x70)

Arena X X A’dam Eindhoven PSV


X

X X

Heerenveen Enschede

P

Nieuw Wagener

X

1 x 5.000 plaatsen (veld 100x60) SPECIALE ACCOMMODATIES (totaal minstens 12)

P

HCR Rotterdam

BOOGSCHIETEN in het Sparta-kasteel

Zwemmen (in 1 complex?) 1 x 18.000 plaatsen (wedstrijdbad) 1x6.000 + 1x9.500 plaatsen (nevenbaden)

Optie: drijvend zwempaleis in Maas

Tennis (op 1 complex?) 1 X 10.000 plaatsen (centre court) 1x6.000 + 1x3.000 + 7x200 plaatsen

X

Rosmalen


X

Scheveningen

X

CHIO Kralingen?

T

X

Harskamp

P

X

Zoetermeer DWD

P


Ermelo/Twente (maar zo ver weg...)

Schieten (in 1 complex?) 1 x 3.000 plaatsen Water vlak 1 x 16.000 plaatsen (baan 135x2150m.)

X

B


W


M

T

P/T

X

Hoge Bergse Bos

X

Tijdrit in centrum, Coolsingel finish

T


X

Hoge Bergse Bos

P/T

Triathlon 1 x 2.500

X

Zuidplas



T

WA roeibaan Rotterdam



T

X

Zuid-Limburg

X

Scheveningen

parkoers/ stoeltjes

parkoers/ stoeltjes

P T

KERNGEDACHTE • • • • • •

Water en Architectuur zijn beeldmerk Bereikbaarheid (trein, metro, weg, water, vliegveld) Benut en versterk wat er al is; maximale legacy bij nieuwe accommodaties Zwaartepunt op Zuidoever (Stadionpark en Ahoy e.o.) maar Centrum en Noordoostflank doen mee Vergroten sportlegacy op as Rotterdam - Zoetermeer - Den Haag - Scheveningen Olympisch Dorp inbedden in plan stadshavens

31


O LY M P I S C H E V E R K E N N I N G E N Oordeelsvorming Argumenten voor een sterke sportlegacy zijn: • In de Zuidvleugel van de Randstad vindt herkenbaar een versterking plaats van de van de basisstructuur voor het organiseren van grote internationale kampioenschappen. Méér dan nu al het geval is komt er een duidelijke sportieve as voor zowel stadion-, hal- en buitensporten (van breedte- tot topsport). De oude Kuip krijgt weer een nieuwe leven als stadion voor atletiek en diverse andere sporten en evenementen. • Er wordt een bijdrage geleverd aan het versterken van

olifant. Onderzoek naar hoe het beste (en waar) een tijde-

het klimaat voor de beoefening van topsport; niet alleen

lijke accommodatie gerealiseerd kan worden moet uitsluitsel

in het Stadionpark, maar ook in de sportieve as van

bieden. De mogelijkheid van een (tijdelijk) ‘drijvend’ (multi-

Rotterdam tot Scheveningen. Daarmee wordt ook een

functioneel) zwemstadion in de Nieuwe Maas, dat ook elders

stimulans geleverd aan verbreding van de sportbeoefe-

ter wereld kan worden ingezet (zwemmen, opera, musical) zou serieus onderzocht moeten worden.

ning. • Het draagvlak voor sport in Rotterdam is groot; verder wordt – waar nodig - zoveel mogelijk aangesloten bij

Ook de tennisaccommodatie is een lastige kwestie. Tennis is

sportieve ambities op andere plaatsen in Nederland.

weliswaar een speerpuntsport in Rotterdam, maar de eisen aan de toeschouwerscapaciteit zijn zeer hoog terwijl de

Sterke punten zijn voorts:

normaal gebruikte accommodatie, zoals Ahoy, al door andere

- uitstekende bereikbaarheid (spoor, weg, water, metro,

olympische sporten wordt bezet. Een tijdelijke accommodatie is een optie, maar denkbaar is ook dat in Rosmalen de ambitie om tennis tot internationaal niveau op te tillen aanleiding is de daar liggende accommodatie (tijdelijk) uit te breiden. Ook het Gelredome komt hiervoor in aanmerking, zij het alleen voor gebruik als centre court.

vliegen), - vanwege het Olympisch Dorp een boost in de ontwikkeling van de oude stadshavens (legacy), - en er wordt ook doorgegaan met / aangesloten op de stedelijke (her)ontwikkeling van Rotterdam Zuid. - Bij deze Spelen is water altijd dichtbij (rivier en zee).

Wegwielrennen vindt vanwege ervaring, draagvlak en heuvels

Dit vindt zijn architectonische uitwerking in het rivier-

plaats in Zuid-Limburg, maar de rijdritten worden uiteraard

front; kijkers- en ontmoetingszones liggen langs het

gereden in Rotterdam-Centrum met de finish op de Coolsin-

water, met maximale beleving.

gel. Natuurlijk kan ook de Marathon hier eindigen in plaats

- Door een verdeling van de activiteiten over beide oevers

van in het Olympische Stadion. En zelfs voor de finish van de

leeft ook het Centrum mee zonder dat het leven daar

triatlon lijkt de Coolsingel een uitgelezen plek.

volledig lamgelegd wordt.

Een versterking en verdere invulling van de sportieve as

Zwakke punten zijn er ook:

Rotterdam – Den Haag – Scheveningen vloopt via Zoetermeer.

- Er is veel nieuwbouw nodig, met name voor indoor

Diverse onderdelen zijn op deze as voorzien: het Hoge Bergse

sporten. Er bestaan grote twijfels over een positieve

Bos is een geschikte locatie voor een permanent parkoers

legacy ervan als dergelijke accommodaties permanent

voor BMX en Mountainbike; Rottemeren/Zuidplas vormen een

in gebruik zouden blijven. Daarom vindt er een forse

geschikt Triathlonterrein. CHIO Kralingen, Hockeystadion,

spreiding plaats over de faciliteiten die buiten Rotterdam

Roeibaan en Wildwaterbaan liggen al in deze Sportas, maar

beschikbaar zijn, waarvan het Gelredome wel het duide-

ook het ADO-stadion kan er toe gerekend worden. Deze as is

lijkste voorbeeld is. Dit komt de eenheid van de Spelen

een goed voorbeeld van voortbouwen op en versterken van

niet ten goede.

wat er al is aan ambitie en accommodatie.

- Tennis en zwemmen, toch cruciale sporten in een olym-

De voorrondes Voetbal worden in de bestaande grote stadions

- De hotel- en overige verblijfscapaciteiten blijven een

pische stad, worden eveneens elders georganiseerd. gehouden, gespreid over Nederland, maar de finale vindt uiteraard plaats in de Nieuwe Kuip.

32

punt van zorg.


3.5 Netwerk Amsterdam

OS SPEERPUNTSPORTEN speerpunt Noordvleugel+

SPEERPUNT ZAALSPORTEN Volleybal



14.000

Kerngedachte 1 Blijf dicht bij de sportfaciliteiten, sportcultuur en

Basketbal


sportambities die in Nederland bestaan en ontwikkeld

Turnen


volk voor de wereldbevolking. Dan profiteer je optimaal

Baanwielren

1 baan

Handbal

min. 2 hallen cap.voorronde 10.000 cap.finale 15.000 1 complex

11.000

Worstelen

1 complex

9.500

1 complex

van aanwezige kennis, bestuurlijk draagvlak, positieve drive, enthousiasme, ervaring (ook met evenementen) en

5.500

Judo

Tafeltennis

worden. Spelen zijn een feest door en van het Nederlandse

verhoog je kans op blijvende legacy. 2 Accent ligt op ‘gebruiken wat je hebt’ (niet alleen accommodaties, maar ook trainen, draagvlak, ervaring etc.). SportLandKaart biedt hiervoor de grondslag. 3 Met Amsterdam als basis is het logisch het netwerk ‘Rondje

7.500

Randstad’ als grondslag te nemen voor de ruimtelijke orga-

Geen Speerpunt -



nisatie van de Spelen wat betreft accommodaties.

6.500 9.500 7.000 9.000 6.000

4 Dorp + Park moeten als een eenheid (inclusief trainen, media e.d.) gezien worden voor een ‘best bid’. 5 Dit alles pleit voor een locatie van het centrum van de


Hockey

Atletiek

Spelen op de Zuidas/sportas van Amsterdam. De juiste


plek voor benutten bestaande accommodaties, gebouwen, bestaande functies, voor het invoegen van nieuwe accom-

1- enkele stadions cap.voorronde 5.000 cap.finale 15.000 1 stadion

*

modatie (geheel of partieel met een tijdelijke component) én als vervangingslocatie voor verouderde accommodatie.

75.000

6 De 45 minuten-grens is sturend in het ruimtelijke model en


de benutting van bestaande/geplande accommodaties (alle

7.000

Randstadaccommodaties vallen hierbinnen) maar voor het



Tennis


Beachvolley

1 stadion

Paarden


Roeien

135x2150 m.


9x1500 m.baan 16.000 1 w.w.baan 12.000

‘nationaal gevoel’ worden de voetbal- (en volleybal?) voorrondes gespreid over Nederland. 7 Als tegenhanger voor de onvermijdelijke ruimtelijke concentratie van de OS-accommodaties worden er door het hele land Olympische ‘Feestcentra’ opgezet nabij voorronde-locaties, perifere trainingslocaties, centra in sportieve

14.000

clusters e.d. (d.w.z. voortbouwend op SportLandKaart). 8 Accent op uitbreiden/uitbreidbaarheid van bestaande ac-

16.000

commodaties, tijdelijkheid e.d. in het geval van (nieuwe) accommodaties, tenzij er een aantoonbare legacy is. 9 Het ‘hart van de Spelen’ bevat daarom veel nieuwbouw

Zeilen

1350 ha

6.000/250 (tribune)

Triathlon

1 parcours

6.000/2.500 (tribune)

en is compact. Grotere kans op permanente legacy voor

Wielren weg

1 parcours

5.500

nieuwe accommodaties door:

(tribune)

- vervangingsbehoefte accommodaties (zeker in Amster-



dam rond 2028);

5.000 6.500 3.000 ca. 6.000

NIEUWE SPORTEN? Fore Running (Urban) survival Run (door Amsterdam uiteraard) Fore Cycle Cross (Wieringen??) Golf (Gorinchem NTC, maar Kennemerduinen OS) Rugby Seven (voetbalstadions w.o. AZ Alkmaar) Beach soccer Beach ....

- combinaties met andere metropolitane functies en evenementen. rugby sevens beach ....


urban sports ..... tour d’Hollande 12-stedentocht .....

De kerngedachte bevat al veel (ruimtelijke) keuzes, bouwt expliciet voort op de structuur van de SportLandKaart en houdt expliciet rekening met het benodigde vervoersnetwerk

33



denkmodel NETWERK AMSTERDAM +

* V-STADION 50.000

B FIETS BMX 6.500

*


ZWEMMEN 16.000/6.000

*

HAL 7.000 HAL 15.000


HAL 18.000

PAARDEN 16.000

V-STADION 50.000

V VELODROME 5.500

TENNIS 10.000/6.000 3.000/7x200 ZEILEN BEACHVOLLEY 250 + staan 14.000/8.000

H-STADION 15.000+5.000

ROEIEN/KANO 16.000

HAL 15.000

*

VOETBALSTADION 75.000 80.000

HAL 9.500

*

HAL 7.000

*


*

V-STADION 50.000


W


0

34

20

40

50 km.

V-STADION 50.000

HAL 6.000 KANO SLALOM 12.000

HAL 9.500

SCHIETEN 3.000

*

*


HAL 11.000





BESTAAND

UITBREIDEN

en/of Aanpassen

2 x 15.000 plaatsen

X X

Ziggo Ahoy

1 X 11.000 plaatsen

X

RAI

XX

Almere T-dome

X

2 x 7.000 plaatsen

V

1 x 6.000 plaatsen

X


X

Amsterdam Zuidas

T/P? max. flexibel

?

? ? X

Brabanthallen

NIEUW: Olympische Feest Locatie

NIEUW

X

1 X 18.000 plaatsen

2 x 9.500 plaatsen

*

Den Haag

P T

Jaarbeurs Apeldoorn


X

1 x 75.000 plaatsen (veld 190x110) 1 x 80.000 plaatsen (veld 110x70) 4 x 50.000 plaatsen (veld 110x70) 1 x 15.000 plaatsen (veld 100x60)

X XX XX X

Amsterdam Zuidas

P

max. flexibel

DNK Rotterdam A’dam H’veen Ensch. E’hoven Galgenwaard

X


T

bij Galgenwaard

SPECIALE ACCOMMODATIES (totaal minstens 12) Zwemmen (in 1 complex?) 1 x 18.000 plaatsen (wedstrijdbad) 1x6.000 + 1x9.500 plaatsen (nevenbaden)

X X

Amersfoort

T


X

Scheveningen

T


X

Ermelo

T


X

Harskamp

T

X

WA Rotterdam

Water wild 1 x 12.000 plaatsen (wildwaterbaan) B


W


XM



T




Amsterdam Zuidas

Optie: kano op Bosbaan

X

T

Zoetermeer

X X

Wieringen...

motorsport

P/T legacy ??

Zuid-Limburg

vervalt voor 2028 en wordt vervangen door nieuwe ‘urban sport’

Triathlon 1 x 2.500

X

Almere

T


X

Scheveningen

T

KERNGEDACHTE • • • • • • •

Blijf dicht bij sportfaciliteiten en -ambities >> netwerk ‘Rondje Randstad’ als basis. Dorp + Park als eenheid (incl. trainen, media e.d.) voor ‘best bid’>> locatie op Zuidas/sportas. 45 min grens sturend (alle Randstadacommodaties) maar voor nationaal gevoel voetbal- (en volleybal?) voorrondes spreiden. Olympische ‘Feestcentra’ door het hele land op voorronde-locaties, clustercentra e.d. (voortbouwend op Sportlandkaart). Accent op ‘gebruiken wat je hebt’ (niet alleen accomodaties, maar ook trainen, draagvlak, ervaring etc.) Accent op uitbreiden/uitbreidbaarheid, tijdelijkheid e.d. van (nieuwe) accommodaties Het ‘hart van de Spelen’ bevat veel nieuwbouw en is compact. Grotere kans permanente legacy nieuwe accommodaties door: - vervangingsbehoefte accommodaties (zeker in Amsterdam rond 2028) - combinaties met andere metropolitane functies

35


O LY M P I S C H E V E R K E N N I N G E N paciteit (stadion, mega-evenementenhal o.i.d.) • Een specifiek discussiepunt was de locatie voor het BMX’en waarvoor een speciaal parcours moet worden gebouwd. Een dergelijk parcours is in de legacy geschikt voor diverse terreinsporten waaronder de motorcross. Deze sport kan uiterst moeilijk aan geschikt oefenterrein komen (het gedoogde crossterrein in de Amsterdamse haven is verdwenen, een nieuw terrein in geluidbelaste zones - bijvoorbeeld bij Schiphol - stuit op milieubezwaren i.v.m. cumulatie etc.). De provincie opteert nu voor een terrein bij Wieringen omdat daar weinig mensen wonen die overlast zouden kunnen ondervinden. In afwachting van het politieke antwoord op de vraag of het logisch is een landelijk en

en de legacy. De toedeling van de accommodaties staat op de kaart. Een paar ervan verdienen een nadere toelichting.

nog stil lgebied in Noord-Holland met een crossterrein te verblijden in plaats van paradoxale milieuregelgeving aan te pakken, verschijnt voorlopig op de kaart bij Wieringen

• Benutten van wat je hebt en een zekere spreiding over het netwerk zorgen er bij de hallen voor dat ook Den Bosch (Brabanthallen), Tilburg (T-dome) een rol krijgen. De keuze voor Amsterdam (RAI), Rotterdam (Ahoy) en Utrecht (Jaarbeurs) binnen het Randstadnetwerk ligt voor de hand. Expliciet worden de Spelen gebruikt om ervoor te zorgen dat ook Den Haag een Multifunctionele Hal van formaat kan realiseren. • Een grote Hal van 18.000 plaatsen moet nieuw gebouwd

een combinatie van een (top)sportwens en een olympisch behoefte. Maar een plek in een toch al geluidbelaste zone nabij Amsterdam lijkt eigenlijk logischer... • Concluderend: deze Spelen leiden tot een maximaal benutte (en uitgebreide) multifunctionele sporten zuidas in Amsterdam en een versterking van de sportas Den HaagRotterdam in de Zuidvleugel. Vooral Den Haag profiteert met een mooie sportlegacy van de boost die de Olympische Spelen kunnen betekenen.

worden en hoort gewoon thuis in het Olympisch Park op de Zuidas en biedt de beste kans op een goede legacy (slechts een deel is tijdelijk). Denkbaar is ook dat in het kader van transformaties er tegen die tijd behoefte bestaat aan een zeer groot congres-, jaarbeurs- en evenementencentrum dat in de plaats komt van de verouderde RAI en Jaarbeurs. Slimme, multifunctionele combinatiemogelijkheden lijken voor de hand te liggen. • Een nieuw Olympisch Stadion is onvermijdelijk omdat het oude onvoldoende opgewaardeerd kan worden. Het oude is wel geschikt voor trainingen en voor sporten als boogschieten, pentatlon etc. Zeker nog niet afbreken dus. • Voetballen spreiden over het land. Rotterdam krijgt de finale in de Nieuwe Kuip. Arena doet mee in de voorrondes. • De echte buitensporten komen ook buiten de Randstad terecht, op heel logische plaatsen. • Hockey wordt uit oogpunt van spreiding en ervaring gehouden in de Galgenwaard, waar een tijdelijk 2e veld met 5000 zitplaatsen wordt bijgebouwd op het parkeerterrein. • Zwemsport en Olympisch Park horen traditioneel bij elkaar. Een permanente accommodatie met 18.000 zitplaatsen is onzin. Dat wordt dus een tijdelijke faciliteit, en de toekomst zal leren of de gehele accommodatie tijdelijk is of dat er tijdelijk zwembaden gebouwd worden in een bestaande accommodatie met voldoende toeschouwersca-

36

Oordeelsvorming De argumenten die bij het inschatten van de sportlegacy een rol spelen zijn: • Versterking van de basisstructuur voor het organiseren van grote internationale kampioenschappen door aan te sluiten op de bestaande Amsterdamse As, De sportieve structuur van de Zuidvleugel te versterken en maximaal overige accommodatie te benutten. • Bijdragen aan het versterken van het klimaat voor de beoefening van topsport; dat doen de Spelen vanzelf al, maar in dit model is ook extra gelet op een maximale spreiding over Randstad en Brabantstad en de buitengebieden voor een nationaal draagvlak en betrokkenheid • Deze spreiding stimuleert eveneens verbreding van de sportbeoefening. • Draagvlak voor benodigde nieuwe accommodatie, d.w.z.: - de bereikbaarheid van de betreffende locaties; - de aanwezige verblijfsaccommodatie in stad en regio, inclusief de mogelijkheden voor een Olympisch Dorp; - en de mogelijkheden voor (multifunctionele) exploitatie van de betreffende accommodatie voor en na de Spelen, zijn in dit model maximaal uitgenut (maar dat was in zekere zin ook juist het uitgangspunt van het model).

O LY M P I S C H E V E R K E N N I N G E N Overige voordelen van dit model zijn: • Op duurzaamheid kan hoog ingezet worden; er is een minimale footprint achteraf. • Door spreiding ontstaat groter financieel draagvlak en investeringsvermogen. Spreiden van lasten en lusten vergroot draagvlak. • Maximale koppeling met CTO’s en NTC’s. • Betere spreiding van bezoekers over netwerk. • Maximale aansluiting bij andere ervaren ‘evenementensteden’ dan Amsterdam. • Vrijwilligers kunnen door de spreiding eenvoudig in een breed achterland geworven worden. Het bleek de opstellers moeite te kosten de nadelen te benoemen in hun eigen model: • Er bestaat een kans dat de Spelen in deze vorm te veel verdund worden voor een groots olympisch sportfeest. Goede marketing en organisatie kunnen dit voorkomen. • Gevaar van traagheid van vergunningen en uitvoering (hoewel er ook goede argumenten zijn om te beweren dat spreiding juist snelheid en flexibiliteit in de hand werken. Naast nadelen waren er ook nog waarschuwingen: • Topsportbeleid mag niet ten koste gaan van breedtesport. Zeker gemeenten en regio’s moeten dat bewaken. • Dit geldt des te meer voor gehandicaptensport. Bij de OS lukt dat nog wel (verplichting tot Paralympics) maar juist in de dagelijkse breedte- en topsportbeoefening moeten nog veel hindernissen geruimd worden. Dit is een opgave bij de verdere uitwerking van de SportLandKaart Nederland. • Vergeet ook de ‘lastige’ niet-Olympische sporten niet, zoals de motorsport. Veel animo, veel deelnemers, veel toeschouwers, maar (te) weinig trainings- en topsportaccommodaties. Ook een taak voor de SportLandKaart.


3.6 Netwerk Rotterdam Kerngedachte Er wordt ‘zuinig ingestoken’ in dit model: zoveel mogelijk gebruiken wat je hebt, dan aanpassen/uitbreiden en pas in laatste instantie kiezen voor nieuwbouw. ‘Spelen met de locatie van het dorp’ stuurt ook de situering van het zwaartepunt van de Spelen (en zeker ook de legacy). Dit heeft geleid tot 2 alternatieven: - Rotterdam Noord = beste bereikbaarheid en versterking voor samenhangend netwerk Zuidvleugel; Olympisch dorp is gedacht in Rotterdam-Noord - Rotterdam Zuid = versterking Stadshavensontwikkeling en verdere uitbouw van Zuid en Stadionpark; oriëntatie op A15 in het Rotterdamse netwerk; het Olympisch Dorp verrijst in Stadshavens. De verdeling van de accommodaties is in beide modellen deels gelijk. Verschillen treden op bij zwemmen, hockey en een extra hal: - Rotterdam Noord mikt op relatief veel tijdelijk, hockey in Den Haag/Wagenerstadion - Rotterdam Zuid benut ook Brabantstad, Hockey op Zuid.

Keuzen binnen het Model Het Olympisch Stadion komt in alle gevallen in De Nieuwe Kuip (DNK). De Oude Kuip blijft tijdens de OS in gebruik als voetbalstadion, naast de ArenA, Grolsch-, Abe Lenstra- en PSV-stadion. Bij de Zaalsporten wordt zoveel mogelijk van de bestaande accommodaties gebruikt, inclusief Jaarbeurs, RAI en Ziggodome, maar dan nog moet er bijgebouwd worden. In de omgeving van Ahoy of Stadionpark verrijst een nieuwe finale-hal met een capaciteit van 18.000 toeschouwers. In de alternatieven komt vervolgens een verschillende oplossing uit de bus voor het resterende tekort. In het alternatief Noord krijgt Den Haag een splinternieuwe Topsporthal. Bij het alternatief Zuid wordt het tekort aan halruimte gecompenseerd door gebruik van de Brabanthallen, dat nog net binnen de 45 min. grens ligt. Het zwemcomplex vereist in alle gevallen een forse investering, maar de wijze waarop verschilt per alternatief. In Noord wordt er gezwommen in het Spartastadion dat (tijdelijk) wordt omgebouwd tot Olympisch zwembad. In Zuid wordt met zwemmen de sterke positie die Eindhoven al inneemt versterkt door daar in ieder geval waterpolo en schoonspringen te laten plaatsvinden. Of de Tongelreep (tij-

37


delijk) verder wordt vergroot, zodat ook het wedstrijdzwem-

OS SPEERPUNTSPORTEN speerpunt Zuidvleugel+

SPEERPUNT ZAALSPORTEN Volleybal


Basketbal


Turnen


men daar plaatsvindt, of dat voor een andere oplossing wordt gezorgd (PSV-stadion? Ander stadion?) staat nog ter discussie.

14.000

Hockey is ook discussiepunt, want er zijn op dit moment investeringsplannen voor Rotterdam, Den Haag en Amsterdam/ Amstelveen. Keuze voor een van deze plekken voor OS-hoc-


key bergt het gevaar in zich van desinvesteringen. Anderzijds zou voor grote evenementen (WK, OS etc.) juist gebruik

Baanwielren

1 baan

5.500

Handbal


stadions. In dit model wordt voor twee verschillende oplos-

Judo

1 complex

11.000

ADO-stadion met een rol in de voorrondes voor Wagenersta-

Worstelen

1 complex

9.500

dion i.p.v. nieuwe hockeystadions. In alternatief Zuid verrijst

Tafeltennis

1 complex

7.500

bij Hillegersberg een nieuw hockeycentrum met een flexibel,

gemaakt kunnen worden van multifunctionele (voetbal) singen gekozen. Alternatief Noord kiest voor hockey in het

Geen Speerpunt -



multifunctioneel hockeystadion met 15.000 zitplaatsen en 6.500 9.500 7.000 9.000 6.000

een serie bijvelden. Een internationaal topsporthockeycentrum. En een punt van nader onderzoek en afwegen tussen bonden en gemeenten.



Hoewel Den Haag zich graag als nieuwe Randstedelijke

Hockey

1- enkele stadions cap.voorronde 5.000 cap.finale 15.000

Zuid logisch dat er een (tijdelijk) tennispark wordt aangelegd

Atletiek

1 stadion

75.000

Park.

7.000

De oplossingen voor de andere sporten liggen voor de hand:

topsportlocatie voor Tennis opwerpt, is het bij het alternatief in de Stadshavens nabij het Olympisch Dorp en Olympisch


SPEERPUNT SPECIALE ACCOMMODATIES

Beachvolleybal en zeilen op Scheveningen, Roeien in de Een-

Zwemmen - wedstrijd - schoonspring - synchroon - waterpolo


drachtspolder, Wildwaterkanoën in Zoetermeer, Paarden in

Tennis


Opvallend is het wegwielrennen rond de Posbank in de steile

Beachvolley

1 stadion

BMX en Mountainbike kunnen een plek vinden in een kleiner

Paarden


stadion in de Zuidvleugel (Excelsior?) of er wordt een par-

Roeien

135x2150 m.

koers gebouwd in het Hoge Bergse Bos of op de Bergjes van


9x1500 m.baan 16.000 1 w.w.baan 12.000

Zeilen

1350 ha

6.000/250 (tribune)

daarvoor doen zich verschillende bruikbare, maar op zich

Triathlon

1 parcours

6.000/2.500 (tribune)

niet onderscheidende opties voor.

Wielren weg

1 parcours

5.500

Kralingen, Baanwielrennen in Apeldoorn (nét op het randje... Tilburg als alternatief?) etc. Veluwezoom bij Arnhem.

14.000

16.000

Zoetermeer. Voor de Triatlon moet nog een plek gevonden worden, maar

(tribune)



Oordeelsvorming

5.000 6.500 3.000 ca. 6.000

De voordelen van dit model, mede voor de sportlegacy (en in zekere zin voor het model als geheel en de twee onderscheiden alternatieven) zijn de volgende:

NIEUWE SPORTEN? PM

rugby sevens beach .... urban sports ..... tour d’Hollande 12-stedentocht .....

• Versterking van de basisstructuur voor het organiseren van grote internationale kampioenschappen vindt zeker plaats; maar de alternatieven leggen wel een zekere spanning bloot bij een aantal sporten. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden m.b.t. investeren in bijvoorbeeld zwem-

38


sportlandkaart nederland • De genoemde mogelijkheden voor een Olympisch Dorp gaan op een verschillende manier om met de transformatie- en revitaliseringsopgave op het niveau van de Zuidvleugel. Een lastige keuze. Op voorhand valt niet te zeggen wat beter is voor de legacy. • De mogelijkheden voor (multifunctionele) exploitatie van de grote nieuwe accommodatie voor en na de Spelen is beperkt. Daarom is dit ook al een van de uitgangspunten bij dit denkmodel. Naast de Ahoy nog een permanente hal met 18.000 stoelen is echt teveel van het goede. Vandaar dat deze in beide alternatieven tijdelijk is (of als vervanging dient van de huidige Ahoy, mocht die in 2028 aan het eind van zijn technische levensduur zijn beland). Alleen

men, hockey en tennis als de topsportaccommodaties ook

de nieuwe multifunctionele hal in Den Haag (ca. 10.000

een hoofdrol moeten spelen in de ruimtelijke organisatie

plaatsen) kan als kansrijk worden beschouwd.

van de OS. Er zal niet direct sprake zijn van desinvesteringen in het Haagse Tenniscentrum als in Model Zuid alsnog een tijdelijk tenniscomplex in Stadshavens verrijst, of als er in het ADO-stadion wordt gehockeyd, terwijl er een tophockeycomplex in Rotterdam ongebruikt blijft. Het is juist de bedoeling van de confrontatie tussen OS-modellen en de SportLandKaart dit soort spanningen helder te krijgen. Maar duidelijk is dat zeker op regionale schaal dit soort spanningen snel manifest worden. De al eerder geconstateerde taakverdeling (en aanvulling op elkaar) van topsport in de Haagse en Rotterdamse regio zal ook in de toekomst goed bewaakt moeten worden. Concurrentie op investeringen in dezelfde topsporten binnen de cluster dient eerder als contraproductief beoordeeld te worden dan wanneer dit op nationale schaal plaatsvindt. • Zoals in alle andere modellen zal ook dit denkmodel een bijdrage leveren aan het versterken van het klimaat voor de beoefening van topsport en de verbreding van de sportbeoefening stimuleren. Sterk punt blijft dat het Randstadspelen zijn en geen zuiver lokale aangelegenheid. Model Zuid heeft daarbij als pre dat ook Brabant expliciet bij de Spelen wordt betrokken. • De bereikbaarheid van de betreffende locaties (bestaand en nieuw) lijkt in dit denkmodel en in geen van de beide alternatieven op onoverkomelijke problemen te stuiten. Voorwaarde voor beide alternatieven is een perfecte ontsluiting van het stadionpark (in beide alternatieven het hart van de Spelen met veel massatransport) door het doortrekken van een tweede metrolijn onder de Maas door naar het Stadionpark en Ahoy e.o. Als mindere punten werden genoemd: • De aanwezige verblijfsaccommodatie in stad en regio, voor zowel de Olympische familie als de bezoekers, is een punt van aandacht.

39



denkmodel NETWERK ROTTERDAM

V-STADION 50.000

HAL 9.500 Alt. NOORD

HAL 15.000

H-STADION 5.000 HAL 7.000 V-STADION 50.000

V

VELODROME 5.500

BEACHVOLLEY 14.000/8.000 Alt. NOORD TENNIS 10.000/6.000 3.000/7x200 Alt. NOORD Alt. NOORD KANO SLALOM 12.000

ZEILEN 250 + staan

HAL 9.500 H-STADION 15.000


ROEIEN/KANO

SCHIETEN 3.000

HAL 11.000

HAL 6.000

MTB 16.000 M FIETS 5.000 BMX B FIETS 6.500

W


Alt. NOORD

VOETBALSTADION ZWEMMEN 80.000 16.000/6.000 PAARDEN Alt. ZUID TENNIS HAL 15.000 16.000 10.000/6.000 HAL 18.000 3.000/7x200 HAL 7.000 Alt. ZUID


H-STADION 15.000+5.000 Alt. ZUID

HAL 9.500

V-STADION 50.000

Alt. ZUID

ZWEMMEN 16.000/6.000


OPENBAAR VERVOER < 30 minuten < 60 minuten AUTO < 30 minuten < 60 minuten

0

40

20

40

50 km.

V-STADION 50.000





BESTAAND

UITBREIDEN

X

1 X 18.000 plaatsen 2 x 15.000 plaatsen

XX

Ziggo Ahoy

1 X 11.000 plaatsen

X

Jaarbeurs

1 x 6.000 plaatsen

X alt Zuid: Brabanthallen X alle Alt: RAI RAI X X Ahoy Jaarbeurs X


X

2 x 9.500 plaatsen 2 x 7.000 plaatsen

V

NIEUW

en/of Aanpassen

naast Ahoy

T/P?

? T

T X alt Noord: Den Haag P

Apeldoorn

STADIONS (totaal minstens 8 stadions) 1 x 75.000 plaatsen (veld 190x110) 1 x 80.000 plaatsen (veld 110x70) 4 x 50.000 plaatsen (veld 110x70)

XX XX

X

De Nieuwe Kuip

P

X

De Oude Kuip

T

A’dam H’veen Ensch. E’hoven

X alt Zuid: NRHC-Zuid P X alt Noord: ADO+Wagener T

1 x 15.000 plaatsen (veld 100x60) 1 x 5.000 plaatsen (veld 100x60) SPECIALE ACCOMMODATIES (totaal minstens 12) Zwemmen (in 1 complex?) 1 x 18.000 plaatsen (wedstrijdbad) 1x6.000 + 1x9.500 plaatsen (nevenbaden)

X alt Zuid: Tongelreep + stadion X alt Noord: Spartastadion


X Stadshavens R’dam T


X

Scheveningen


X

CHIO Kralingen


X

Harskamp

Water vlak 1 x 16.000 plaatsen (baan 135x2150m.) Water wild 1 x 12.000 plaatsen (wildwaterbaan)

P+T T

X

T

T T

WA roeibaan Rotterdam

X

T

Zoetermeer

B


X stadion/vuilbergjes T

W


X

M


X stadion/vuilbergjes T

Posbank

T

Triathlon 1 x 2.500 Jachthaven bij geschikt water (>1350 ha)

thema olympisch park olympisch dorp legacy ..... buiten de doos .....

X

T

KERNGEDACHTE • Zuidvleugel met Rotterdam in het hart biedt een uitstekende basis wat betreft bevolking, ambitie en accommodaties voor het organiseren van de Spelen over een kleine 2 decennia. • Gebruik wat je al hebt en versterk wat er al is; sluit aan op het bestaande netwerk van topsport én bereikbaarheid. Dus ook Amsterdam ten zuiden van het IJ en Utrecht doen mee. • Situering van Olympisch Dorp bepaalt gedeeltelijk de oriëntatie op het netwerk en daarmee de keuze van accommodaties. - Alternatief Noord: Dorp in Rotterdam-Noord; oriëntatie op interne Zuidvleugelnetwerk - Alternatief Zuid: Dorp in Stadshavens, oriëntatie op netwerk Zuid, A15 en Brabant

41



3.7 Lessen & Aanbevelingen

In de eerste kolom van deze tabel zijn de in de modellen

Wedstrijdaccommodaties

baar en/of gepland zijn, óf die volgens de opstellers per

opgevoerde accommodaties aangekruist die al beschikdefinitie op voorhand al niet blijvend zijn door (tijdelijk)

In de onderstaande tabel worden de resultaten in beeld

uitbreiden of specifiek inrichten van bestaande accom-

gebracht van de behoefte aan nieuwe Wedstrijdaccommoda-

modatie (zoals bij Jaarbeurshallen en roeibanen). In feite

ties. Deze worden afgezet tegen de resultaten van de in het

gaat het om het grootste deel van de benodigde OS-

Eindverslag geconstateerde behoefte aan nieuwe accommo-

accommodaties.

daties om regelmatig internationale kampioenschappen te organiseren.

In de tweede kolom is de nieuwe, permanente accommodatie aangegeven waaraan ook al behoefte bestaat

OS ACCOMMODATIES

BESTAAND/ TIJDELIJK

conform internationaal niveau

groter dan internationaal niveau

Compact/ Gespreid


X

1 X 18.000 plaatsen

X

2 x 15.000 plaatsen 1 X 11.000 plaatsen 2 x 9.500 plaatsen 2 x 7.000 plaatsen

X X X

X X X X X

(X X) X) (X

1 x 6.000 plaatsen V

meer dan internationaal niveau


C C


X


X


XX X

X X


X

SPECIALE ACCOMMODATIES (totaal minstens 12) Zwemmen (in 1 complex?) 1 x 18.000 plaatsen (wedstrijdbad) 1x6.000 + 1x9.500 plaatsen (nevenbaden)

X

6.000

X

18.000 X 9.500


X


X


X


X


X


42

X

B


X

W


X

M


X

Triathlon 1 x 2.500

X X


2-8.000

X

14.000



op internationaal niveau en waarvoor dus de legacy op

Wat betreft stadions wordt vooral gebruik gemaakt van

sportgebied in ieder geval al aantoonbaar is.

bestaande en geplande stadions voor voetbal en hockey, accommodatie die eventueel (en tijdelijk) ook ingezet kan

In de derde kolom staan de nieuwe accommodaties die

worden voor andere veldsporten en boogschieten. Zelfs de

groter (lees omvangrijker in aantal plaatsen) zijn dan op

optie van zaalsporten en zwemmen in een bestaand stadion

internationaal niveau benodigd is, en waarvoor oplos-

is regelmatig genoemd. Benutten van wat er is blijkt in dit

singen gevonden zullen moeten worden in de sfeer van

opzicht een vruchtbaar uitgangspunt, zoals ook bij hallen het

capaciteit verlagen na afloop óf verbrede legacy door

geval is.

nieuwe functies of andere evenementen dan sport. Dat laatste kan vooral bij hallen het geval zijn.

Grote uitzondering is het grote atletiekstadion dat in feite niet in een ‘standaard’ voetbalstadion valt in te passen, veel

De laatste kolom is de lastigste. Daar staan de nieuwe

bijkomende voorzieningen vereist en waarvoor na afloop -

accommodaties die niet alleen vaak te groot zijn, maar

zonder grootschalige aanpassingen - nauwelijks een fatsoen-

waaraan uit oogpunt van sporten op internationaal niveau

lijke legacy valt te bedenken. Als er één accommodatie is

in feite geen behoefte is omdat er al voldoende van zijn.

waarbij tijdelijkheid en flexibiliteit uitgangspunten zouden

De twee concentratiemodellen hebben hiervan meer last

moeten zijn voor het ontwerp, is dat wel het atletiekstadion.

dan de spreidings(netwerk)modellen. Voor deze accommodaties geldt dat extra moet worden nagedacht over tijde-

Voor de overige specifieke accommodaties (de ook minder

lijkheid of multifunctionele legacy buiten de sportwereld.

grote toeschouwersaantallen trekken) blijkt dat het mogelijk is op logische en goed bereikbare plekken in de omgeving van

In alle gevallen blijkt juist in het hoogste segment nieuwe

het Olympisch centrum (al dan niet tijdelijke) accommodatie

accommodaties toegevoegd te moeten worden: een (atle-

te realiseren of - op basis van de SportLandKaart - aan te

tiek)stadion (75.000 zitplaatsen) en een hal met 18.000

sluiten op reeds bestaande ambities en/of accommodaties

zitplaatsen. Het pleidooi om het hart van de Spelen

voor specifieke sporten. Zo is het logisch dat wildwater

(Olympisch Park met de belangrijkste venues en Olympisch

kanoën in Zoetermeer belandt, terwijl voor roeien toch nog

Dorp) samenhangend vorm te geven, wordt hierdoor wel

een paar opties openstaan: de hypermoderne Alexanderbaan

een reële optie: als er toch nieuw gebouwd moet worden,

(1e keuze bij Rotterdam en optie bij Amsterdam) of verbre-

dan gelijk ook maar goed. De constatering dat ook voor

den van de Bosbaan versus een nieuwe baan bij Rijnenburg

de Olympische zwemdisciplines in de Randstad de vereiste

(overige opties voor Amsterdam).

accommodaties ontbreken en dus - al dan niet tijdelijk - nog gebouwd moeten worden, pleit ervoor dat ook het

Tot Slot: het is nuttig en noodzakelijk gebruik te maken van

‘waterpaleis’ met alle verschillende baden onlosmakelijk

wat er al is en aan ambities leeft, maar dit niet tot in het

onderdeel wordt van het Olympisch Hart.

extreme door te drijven. Het samenbindende thema, de kern van de Spelen moet zeer herkenbaar blijven, omdat het an-

In de lagere segmenten van de hallen worden eerst de eigen mogelijkheden in en nabij het Olympisch Hart

ders teveel een verzameling losse kampioenschappen wordt.

benut. In Amsterdam is dat altijd de RAI, aangevuld met

SportLandKaart

Ziggodome, in Rotterdam Ahoy aangevuld met de topsport-

Als aandachtspunten bij het verder uitwerken en afwegen

hal. Voor beide kandidaten kan vervolgens een beroep

van de (sport)legacy per accommodatie of sport adviseren

gedaan worden op de jaarbeurshallen in Utrecht die ruim

wij in ieder geval het volgende in ogenschouw te nemen.

binnen de tijdslimiet liggen, en eventueel de Brabanthal-

• Investeringsrisico’s:

len die weliswaar op de grens van de tijdslimiet liggen,

- exploitatie & multifunctionaliteit

maar waarin wel, door de 3 grote hallen, een weken

- bereidheid overheden & markt; markt bij uitwerking

durend Olympisch sportfestijn voor zaalsporten gehouden kan worden. Anderzijds kan ook aan nieuwbouw gedacht worden nabij het olympisch centrum omdat een multifunctionele hal in de Randstad met 6-10.000 plaatsen een

(sport)legacy betrekken - bereikbaarheid & bevolkingsdraagvlak - concurrentie vergelijkbare accommodatie • Draagvlak voor evenementen:

behoorlijk goede legacy heeft en mogelijk een bestaand

- organisatorisch vermogen stad/regio

tekort (Den Haag?) kan invullen.

- lokale populariteit van de sport(en) - opvangcapaciteit:

43



. verblijfsaccommodatie . openbare ruimten & horeca • Bijdragen aan klimaat (top)sport: - nieuw podium voor speerpuntsporten - verbetering bestaande trainingsfaciliteiten - brede inzet nieuwe trainingsfaciliteiten • Af te wegen opties zijn: - reeds geplande accommodatie aanpassen op Olympische ambities - bestaande accommodatie upgraden - samenhang aanbrengen tussen regionale sportprofielen

Verbouwingsplan voor Ahoy (Zwarts & Jansma, 2009)

(wat ook ‘harde’ keuzes kan impliceren).

Aanbevelingen

Beide structuren vereisen elk wel een verschillend ontwikke-

Allereerst de algemene ruimtelijke aanbevelingen:

lings- en investeringsprogramma, waardoor ook de ruimte-

1. Netwerken zijn basis voor de ruimtelijke organisatie:

lijke organisatie van de Spelen verschillend uit kan pakken.

- zwaartepunt in de Randstad, - zoveel mogelijk bestaand/gepland benutten, - zoveel mogelijk wensen SportLandKaart realiseren. 2. Olympisch Park is het hart van de Spelen en omvat minimaal:

Ter afsluiting en ter voorkoming van misverstanden nog de volgende opmerkingen: • De inhoud van de conclusies komt geheel voor rekening

- Olympisch Stadion

van de opstellers van de modellen en van bureau Nieuwe

- Olympische Sporthal

Gracht. De opdrachtgevers beschouwen de resultaten wel-

- Olympisch Zwembad

iswaar als inspirerend, maar tegelijkertijd nog niet als

Bij het Park horen verder thuis grote publieksruimten en

een uitgebalanceerd en concludent geheel.

een mediacentrum. De bereikbaarheid vanaf verschillende

• Een van de redenen daarvoor is dat de ‘aanvliegroute’ voor

kanten moet gewaarborgd zijn. De ontsluiting is optimaal

het opstellen van de modellen gelegen is in een optima-

voor massatransport.

lisatie van de sportlegacy voor wedstrijdaccommodaties,

3. Olympisch Dorp en Park horen bij elkaar, het liefst ontworpen als één samenhangende ruimte en op zijn minst op korte afstand van elkaar en zeer goed verbonden. 4. Belangrijke condities Dorp: - aanwezigheid lokale trainingsaccommodaties - ‘dedicated transport’ voor de sporters - ontsluiting Olympisch Dorp (auto, OV) Wat betreft de ruimtelijke keuzen en de te hanteren basisstructuur concluderen wij het volgende vanuit de ervaringen met de SportLandKaart en modellen. Er zijn om uiteenlopende redenen (beschikbare accommodatie, bereikbaarheid en legacy) maar twee duidelijk geschikte ankerpunten in de Randstad vanwaaruit het ontwerpen aan de invulling van een Olympische hoofdstructuur kan beginnen: Amsterdam en Rotterdam. Daaronder blijkt in beide gevallen al een ruimtelijke structuur verborgen te liggen die als drager veelbelovend is voor het verder detailleren van de Olympische Spelen met een optimale benutting en maximale kans op legacy.

44

terwijl voor de uiteindelijke keuze een veel breder scala aan argumenten een rol zal spelen.

BIJLAGE 1. WERKBOEK OLYMPISCHE VERKENNINGEN

Recommend Documents