Grondstoffenschaarste scherp op het netvlies

afvalforum jaargang 16 • mei 2012

Vereniging Afvalbedrijven

jaarverslag 2011

Grondstoffenschaarste scherp op het netvlies Op naar 83% recycling Beter bewust van veiligheid Afvalsector bloeit als energiebedrijf

2

ministerie

geld terugwinnen

recyclingpercentage

stromen

bodemas Kamer

afvalstoffen

leden

samenwerking

duurzaam

VA-Afdeling

papier

afvalsector

jaren

huishoudelijk

verbranden

landen

Deal

scheiden

stortplaatsen

afvalbranche

kunststof

provincies

Keurcompost

elkaar

groen

sluiten

Europees

maatregelen ontwikkelingen

Afvalbrief

AEC’s Milieu

sector

grondstof

JRC

Commissie

bedrijfsleven

rol

IenM

aluminium

Afvalbedrijven

werknemers

aandacht

gemeenten

gas

brandbaar

onderzoek

stortverboden

bedrijven Vereniging

Nederland Green restafval

hergebruik

afval

verwerking

toekomst compost

energie

partijen

jaar

Arbocatalogus

Atsma doel

gft-afval

staatssecretaris

hoogwaardige benutten

grondstoffen

kwaliteit

Europese Tweede

Afvalbranche

recycling catalogus

Nederlandse

Bioconversie

afvalstoffenbelasting

EEN JAAR AFVAL IN TWEETS Rene Leegte @reneleegte woordvoerder VVD voor milieu en energie Duurzaaminkopen; sinds gisteren stoppen met afvinklijstjes en niet meer keurmerk voorschrijven. Scheelt 500 mio per jaar admin kosten 18 februari 2011

Joke van der Ham @JokevanderHam Infothecaris NL Milieu & Leefomgeving, beheert de afvalbibliotheek Ministerie Infrastructuur en Milieu is groot voorstander van gft-scheiden. Vertelt Hester Klein Lankhorst in juninummer van Afvalforum 24 juni 2011

Marieke van der Werf @mariekecda Kamerlid CDA, woordvoerder energie, duurzaamheid en cultuur

Judith Merkies @JudithMerkies Lid Europees Parlement, #PvdA

In Zoetermeer landelijke compostdag geopend. Afval is grondstof, dus gratis compost bij dit groeizame weer!

Europees grondstoffenbeleid: industrie verplichten jaarlijks minder grondstoffen te gebruiken en te recyclen #PvdA-EP

26 maart 2011

30 juni 2011

Marieke van der Werf @mariekecda Kamerlid CDA, woordvoerder energie, duurzaamheid en cultuur Werkbezoek Brussel om te praten over Resource Efficiency. Afval, grondstoffen en upcycling: prachtmaterie!

Rijksoverheid.nl @Rijksoverheid Atsma wil naar 83% afvalrecycling in 2015: Van het huishoudelijk afval wordt maar de helft gere... #rijksoverheidnl 25 augustus 2011

18 april 2011 Freek van Eijk @fcaavaneijk Director Strategy & Public Affairs Utilities, Waste Management, Sustainability GDF-SUEZ, SUEZ Environnement, SITA

Waste Matters @EUwastematters Vereniging Afvalbedrijven Director DWMA: ‘Waste sector an integral part of the Dutch economy.’ www.wastematters.eu 6 juli 2011

Idee #grondstoffenrotonde #Stientje van Veldhoven #D66 verdient een #ELI topsectoren benadering 17 mei 2011

2

afvalforum mei 2012 • editie jaarverslag 2011

NVRD @NVRD Afvalbrief Atsma: goede ambities maar gebrek aan concrete maatregelen 30 augustus 2011 Joop Atsma @atsmajoop staatssecretaris Infrastructuur en Milieu Cycling in recycling... Zojuist 75 km gefietst in nieuwe wieleroutfit, gemaakt van kunststofafval. #hergebruik speerpunt #afvalagenda#sita 10 september 2011 Janez Potocˇnik @JanezPotocnik EU European Commissioner for the Environment Commission will publish it’s roadmap for a resource efficient Europe today 20 september 2011 Ger Pannekoek @pannekoek Project Officer at the Netherlands Water Partnership Ketenakkoord fosfaatkringloop. Unieke kennis, kunde, kracht van Nederland ligt op grensvlak van water, landbouw, energie, afval, etc. 4 oktober 2011

Duurzaam grondstoffenbeheer is leidend

Colofon Speciale editie Jaarverslag 2011 afvalforum mei 2012 jaargang 16 nummer 2 verschijnt vier keer per jaar afvalforum biedt nieuws, ontwikkelingen, feiten en meningen over afval. Het behandelt zowel het beleid als de praktijk van afvalbeheer. afvalforum wordt uitgegeven door de Vereniging Afvalbedrijven. De Vereniging Afvalbedrijven behartigt de belangen van afvalbedrijven die actief zijn in de gehele keten: van inzameling, recycling, hergebruik en rioleringsbeheer tot en met de verwerking van afval. De Vereniging Afvalbedrijven steunt haar leden bij de groei naar één Europese afvalmarkt en maakt zich hard voor optimale randvoorwaarden voor een milieuhygiënische en kosteneffectieve afvalverwijdering en -verwerking. Leden van de Vereniging ontvangen afvalforum gratis, evenals bestuurders, politici en ambtenaren bij overheden. hoofdredactie Vereniging Afvalbedrijven ’s-Hertogenbosch Daniëlle van Vleuten eindredactie Addo van der Eijk, Usquert redactieadres De redactie van afvalforum is geïnteresseerd in afvalnieuws. Persberichten en ideeën voor artikelen kunt u sturen naar: Redactie afvalforum Postbus 2184 5202 CD ’s-Hertogenbosch [email protected] opmaak Ontwerpburo Suggestie & illusie, Utrecht fotografie Norbert Bosman (muv pagina’s 22-23) Pagina 8: Chris Hoefsmit drukker S&B Druk, Oss abonnement € 35,- per jaar (4 nummers) Meer informatie bij Vereniging Afvalbedrijven, t. (073) 627 94 44 Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. ISSN 1386-4378 adverteren in afvalforum afvalforum wordt verspreid naar (inter)nationale bestuurders, politici, directeuren, managers, technici en andere deskundigen in de afvalsector (controlled circulation). Meer informatie bij Recent BV, telefoon (020) 330 89 98

In deze speciale uitgave van afvalforum kijken we terug op het afgelopen jaar en blikken we vooruit op de komende tijd. Vorig jaar is het besef van de grondstoffenschaarste definitief doordrongen. Misschien nog niet bij iedereen in de samenleving, maar de leden van de Vereniging Afvalbedrijven zijn zich bewust van de noodzaak om nu maatregelen te treffen. Meer consumptie en meer vraag naar grondstoffen door de wereldwijde bevolkingsgroei leiden de komende decennia tot een grote druk op het aanbod, uitputting van natuurlijke hulpbronnen en hogere grondstofprijzen. Terugwinnen van grondstoffen wordt steeds belangrijker en economisch ook interessanter. We moeten ervoor zorgen dat grondstoffen in de kringloop blijven. De Nederlandse afvalsector is hier sinds jaar en dag actief in. Afval is de bron voor grondstoffen en energie. Onze sector is een industriële bedrijfstak als alle andere. Verwerking van buitenlands afval - dat sinds afgelopen jaar meer en meer gebeurt - onderstreept dat. Misschien ziet niet iedereen dat zo, maar bedenk dat het hier gewoon gaat om de transport van grond- en brandstoffen. Net als kolen en olie in Nederland massaal worden ingevoerd. Onze internationale samenwerking leidt bovendien tot een schoner milieu op mondiale schaal. Het op een hoogwaardige manier verwerken van stoffen die anders zouden worden gestort, versterkt de internationale recyclingmaatschappij. Het door staatssecretaris Atsma voorgenomen beleid in zijn vorige jaar gepresenteerde brief ‘Meer waarde uit afval’ draagt bij aan de verdere versterking van de kringloopmaatschappij. Wij ondersteunen zijn ambities dan ook van harte. In samenwerking met de hele sector en de overheid moeten we het behalen van deze ambities nu concreet handen en voeten geven. Een belangrijke bijdrage moet komen uit een verhoging van het aandeel gescheiden ingezameld huishoudelijk afval en dan met name van gft-afval, papier en karton, kunststoffen en grof huishoudelijk afval. Als het beleid wordt geïntensiveerd is hier veel winst te behalen. Wij nemen onze verantwoordelijkheid voor de toekomst en vertrouwen erop dat ook andere sectoren en alle overheden dit doen. Vlak voor het afronden van ons jaarverslag valt het Kabinet Rutte I. Wij rekenen erop dat het nieuwe kabinet – dat hopelijk snel wordt geformeerd – het door Atsma ingezette beleid zal continueren. Duurzaam grondstoffenbeheer - internationaal resource efficiency genoemd -, is een belangrijke pijler onder ons bestaan. Maar we houden ons met veel meer bezig, zoals u in dit jaarverslag kunt lezen. Een belangrijke activiteit is het verhogen van de veiligheid in de sector. Afgelopen jaar hebben we daar in samenwerking met vele partijen, werkgevers, werknemers en branches, weer een stevige slag in gemaakt. Met het versterken van de veiligheidscultuur en de door de Arbeidsinspectie goedgekeurde arbocatalogus, hopen we de veiligheid in onze sector naar een hoger plan te brengen. Een gezonde en veilige werkomgeving is een onmisbaar element van duurzaamheid, ook binnen het kader van duurzaam grondstoffenbeheer. ir. Pieter H. Hofstra Voorzitter Vereniging Afvalbedrijven

Inhoud 4

Tekort aan grondstoffen schept kansen voor afvalsector

8

Van 80 naar 83 procent recycling in 2015

12 Arbocatalogus beschrijft veiligheidsrisico’s en maatregelen 16 Afval in cijfers 18 Sector vindt oplossingen voor afname afvalaanbod 22 Highlights in beeld 24 Een futuristisch, maar realistisch venster op onze toekomst 28 Afvalsector maakt forse energieslag En verder: Korte berichten 11, 15, 21 Verenigingsprofiel 30

www.verenigingafvalbedrijven.nl

Van gescheiden ingezamelde kunststoffen worden korrels gemaakt die grondstof zijn voor nieuwe producten van kunststof

TEKORT AAN GRONDSTOFFENSCHAARSTE SCHEPT KANSEN VOOR AFVALSECTOR

Besef van grondstoffenschaarste doorgebroken In 2011 brak het besef definitief door dat grondstoffen eindig zijn. Bij politiek en bedrijfsleven, nationaal en internationaal. Recyclen gebeurt al langer, vooral om het milieu te sparen. Door de schaarste wordt het een economische noodzaak. Overheden en bedrijven plaatsen het efficiënter omgaan met grondstoffen steeds hoger op de agenda. Afvalbedrijven spelen hier nadrukkelijk een rol bij.

4


MICHAËL VAN HULST (SHANKS NEDERLAND):

‘Tal van nieuwe bedrijfsmodellen dienen zich aan.’

JANUARI 2011

DOOR PIETER VAN DEN BRAND

In de Grondstoffennotitie van afgelopen zomer zet het kabinet het nijpende probleem van de grondstoffenschaarste voor het eerst écht op de kaart. Afval wordt expliciet als grondstof gezien. De wereldbevolking groeit tot 2050 naar zo’n 9 miljard mensen. De stijgende vraag naar grondstoffen vereist een focus op grondstoffenefficiency. Het grootschalig terugwinnen van grondstoffen uit afval zorgt ervoor dat waardevolle grondstoffen beschikbaar blijven voor onze economieën. In zijn Afvalbrief eind augustus 2011 schrijft staatssecretaris Joop Atsma niet alleen dat hij de inspanningen voor recycling nog een tandje op wil voeren - van 80 naar 83 procent in 2015 - maar ook hoe hij de positie van ons land als grondstoffenrotonde wil bevorderen. Begin oktober verwijst hij er in zijn Duurzaamheidsagenda opnieuw naar. Met zijn uitstekende positie met havens, logistieke sector die het Duitse achterland bedient en professionele recyclingbranche is Nederland een ideaal knooppunt voor het verwerken van afval tot nieuwe grondstoffen. Atsma blijkt goed naar D66-kamerlid Stientje van Veldhoven te hebben geluisterd. Zij was het die onze taal met het begrip ‘grondstoffenrotonde’ verrijkte. “Mijn idee is goed opgepakt. Er ligt een Afvalagenda waar duidelijke ambities in zijn gesteld. Alleen gaan die niet ver genoeg. Zo wil Atsma het percentage hergebruik verhogen, maar er staat niet bij dat dit zo hoogwaardig mogelijk moet gebeuren.” Bovendien, betoogt Van Veldhoven, moet het aantrekkelijker worden gemaakt om gerecyclede grondstoffen te gebruiken, onder meer door in de wegen waterbouw een verplicht aandeel secundaire grondstoffen te gebruiken bij de aanleg van een viaduct of een weg. “De grondstoffenrotonde is niet één grote rotonde, maar bestaat uit verschillende rotondes van sluitende ketens, zoals glas, papier en nu ook fosfaat. Het zou goed zijn om meer van die ketens te sluiten. Het beleid is nu niet ambitieus genoeg. Sluit de ketens ook voor bijvoorbeeld textiel en elektronisch afval.”

UPCYCLING Steeds meer afvalstromen dienen zich aan voor vergaande vormen van upcycling, stelt directeur Michaël van Hulst van afvalbedrijf Shanks Nederland. “We kunnen van afvalstromen steeds hoogwaardiger producten maken. De inzet moet erop gericht zijn

q Sinds 1 januari zijn alle leden van de

VA-Afdeling Bioconversie gecertificeerd voor compost.

STIENTJE VAN VELDHOVEN (D66):

‘Het zou goed zijn om meer ketens te sluiten.’

q Op 26 januari presenteert José Manuel

Barroso, voorzitter van de Europese Commissie, het vlaggenschip resource efficiency. De EU wil zuiniger omgaan met grondstoffen als water, brandstoffen en mineralen.

q In januari verschijnt in Brussel een

evaluatie van de thematische strategie voor afvalpreventie en –recycling. De evaluatie wijst uit dat in Europa het recyclingpercentage verbetert en de hoeveelheid gestort afval afneemt. Toch heeft Europa nog een lange weg te gaan.

dat elke stroom herbruikbaar wordt.” Van Hulst noemt de ambities van de Haagse politiek prijzenswaardig. “Alle initiatieven ten faveure van recycling juich ik toe. Al geeft de afvalsector al jaren invulling aan een begrip als de grondstoffenrotonde. Ik zie deze ontwikkeling meer als een steun voor de continue aandacht die wij besteden aan het recyclen van afval. Met de toevoeging van het aspect grondstoffenschaarste wordt recycling een absolute must.” Staatssecretaris Atsma vertrouwt op de markt en op de businessmodellen van het bedrijfsleven. Daar zit voor de sector de uitdaging in, meent Van Hulst. “In samenwerking met producenten kunnen afvalbedrijven een grote rol spelen. Met elkaar kunnen we nieuwe manieren onderzoeken om producten die in het afvalstadium zijn geraakt, terug te brengen in het originele productieproces voor een nieuwe levenscyclus.” Het tekort aan natuurlijke grondstoffen biedt de sector als dienstverlener en grondstoffenleverancier enorme kansen, weet Van Hulst. “Het gaat er niet langer om hoe de klant zo goedkoop mogelijk van zijn afval afkomt, maar om hem te helpen bij het terugwinnen van zijn grondstoffen. Een voorbeeld is de vlakglasproducent die zijn producten wil leasen in plaats van verkopen. Wij kunnen hem helpen in het logistieke proces om het vlakglas terug te halen na de gebruiksfase. Tal van nieuwe bedrijfsmodellen dienen zich hierdoor aan.”

q Britse delegatie bezoekt ons land om

kennis te nemen van de Nederlandse afvalmarkt. Nederlandse afvalbedrijven zien kansen op de Britse afvalmarkt.

FEBRUARI 2011

q Op 10 februari overhandigen de Stichting Duurzaam Storten, de VA en andere bedrijven een intentieverklaring aan twaalf milieugedeputeerden en het ministerie van IenM. Met de intentieverklaring benadrukken de storters het belang van duurzaam stortbeheer.

q Op 11 februari bezoekt de VA de Engelse counterpart (ESA) in Londen en spreekt in het kader van nationale en Europese ontwikkelingen over samenwerking.

q Begin februari stelt het Bestuur van

de VA een strategienotitie vast, waarin de VA haar visie op de huidige afvalmarkt verwoordt. Over de strategische keuzes vindt later het jaar een informatiebijeenkomst plaats voor de leden.

q De Europese Commissie publiceert

de nieuwe grondstoffenstrategie, waarin de afvalsector nadrukkelijk wordt genoemd als sector die bij kan dragen aan grondstoffenzekerheid.

SNELHEID D66-politica Van Veldhoven dicht de afvalsector een belangrijke rol toe. “Zij moet meer toe naar een producent van grondstoffen, dan een verwerker van afval. Van belang voor de snelheid van dit veranderingsproces is de mate waarin bedrijven met innovatiekracht grondstoffenrotondes rendabel kunnen maken. De potentie is zeker aanwezig. Als bedrijven grondstof-

MAART 2011

q Begin maart organiseert het gezamenlijk onderzoekcentrum van de Europese Unie (JRC) de eerste workshop over het opstellen van einde afvalcriteria voor compost in Sevilla.

»


5

SAMEN DE FOSFAATKRINGLOOP SLUITEN Fosfaat is in de wereld ongelijk verdeeld. Terwijl Nederland kampt met een structureel fosfaatoverschot, stevent de wereld als geheel af op een fosfaatcrisis. De wereldwijde voorraad slinkt snel. Fosfaatschaarste vraagt om hergebruik. Als eerste land ter wereld wil Nederland de fosfaatkringloop sluiten. Dat staat in het ketenakkoord fosfaatkringloop, dat begin oktober 2011 is gesloten door bedrijven, overheden, kennisinstellingen en maatschappelijke instellingen. Ook de afvalsector haakt aan. Onder de twintig ondertekenaars bevinden zich verscheidene afvalbedrijven zoals HVC, NV Slibverwerking Noord-Brabant, Van Gansewinkel, VEWIN & Reststoffenunie en Twence Afval en Energie BV. Met het akkoord slaat Nederland meerdere vliegen in één klap. Enerzijds is ons milieu gebaat bij minder fosfaat, anderzijds liggen er grote kansen voor het bedrijfsleven om het fosfaatoverschot te winnen, te hergebruiken en te exporteren naar streken met een fosfaattekort. Met haar fosfaatstromen uit gft-afval, voedingsmiddelenindustrie, mest en waterzuivering heeft Nederland goud in handen. Samenwerken tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden is cruciaal om de fosfaatkringloop te sluiten.

Met duurzaam en efficiënt omgaan met grondstoffen heeft de afvalsector veel ervaring

fen goed kunnen verkopen, ontstaat er een markt waarin zij een belangrijke spil zijn.” Toch zullen er nog flink wat slagen gemaakt moeten worden, wil de gedachte van de grondstoffenschaarste een breed draagvlak krijgen, vindt directeur Wim van Lieshout van de HVC Groep. “Maatschappelijk gezien leeft het thema nog onvoldoende. Niet in de wijze waarop bijvoorbeeld het klimaatbeleid is doorgesijpeld naar lokaal niveau. Met alle provincies en gemeenten zijn klimaatakkoorden gesloten. Van grondstoffenplannen heb ik nog niet gehoord. Terwijl deze problematiek op de lange termijn ingrijpender is.” Van Lieshout ziet het doel van Atsma van 83 procent recycling als weinig ambitieus. “Wat mij betreft mag de lat nog hoger liggen. Scheiden van afval is pas echt zinvol als het producten materiaalhergebruik oplevert.” De HVC-directeur onderschrijft de noodzaak dat voor het intensiever benutten van reststromen veel meer in ketens moet worden gedacht. “Producenten zijn daar al ver mee. Neem Philips, dat voortaan licht verkoopt en geen lampen. Net als Desso zijn tapijten least en ze zelf weer inzamelt voor recycling. Deze bedrijven vullen hun producentenverantwoordelijkheid zelf in en geven zo het juiste signaal af.” De overheid moet niet achterblijven. In de gemeenten Sliedrecht en Noordoostpolder worden proeven uitge-

6

voerd met het scheiden van droge stromen uit het restafval in de papiercontainer. Denk aan flacons voor wasmiddelen en shampoo, maar ook aan aluminiumfolie en oude pannen. De eerste resultaten zijn bemoedigend, aldus Van Lieshout. Ook in andere gemeenten zoals Apeldoorn en Pijnacker wordt met nieuwe inzamelconcepten geëxperimenteerd.

WIM VAN LIESHOUT (HVC GROEP):

‘Wat mij betreft mag de lat nog hoger liggen.’

RESOURCE EFFICIENCY Europa zit niet stil. Voortbordurend op het twee jaar eerder verschenen Raw Materials Initiative, een eerste strategie naar de blijvende beschikbaarheid van voldoende grondstoffen voor de industrie, brengt Eurocommissaris Janez Potocˇnik september 2011 zijn Roadmap Resource Efficiency uit. Zijn boodschap: zo min mogelijk (primaire) grondstoffen gebruiken, met een zo laag mogelijke milieuimpact. Potocˇnik wijst op de rol van afval: “Afval wordt een nieuwe grondstof die enorme kansen biedt. Er ligt een groot potentieel om efficiënt veel secundaire materialen terug te winnen.” Als het aan hem ligt heeft afval in 2020 de status van grondstof. In het Europees Parlement wil Roadmap Resource Efficiency-rapporteur Gerben-Jan Gerbrandy vaart maken. De D66-Europarlementariër noemt de noodzaak van een Schengen-verdrag voor afval, zodat het ongehinderd de landsgrenzen


kan passeren, mede vanuit het oogpunt dat Noord-Europese bedrijven nog heel wat afval uit Zuid- en Oost-Europa kunnen recyclen. Brussel zou het gebruik van gerecycled materiaal financieel moeten prikkelen om gerecyclede grondstoffen goedkoper en concurrerender te maken dan primair materiaal. Probleem is inderdaad, stelt Peter Kurth, dat het verdienmodel niet klopt. Nog niet. “Het terugwinnen van grondstoffen is duurder dan het maken van primair materiaal. Daarom wordt nu nog maar één procent van de zeldzame materialen gerecycled. Alleen papier en metaal kunnen zichzelf bedruipen, en sommige soorten kunststof, zoals folies. Sneller dan wij denken zal de balans voor steeds meer stromen naar de andere

kant doorslaan.” De Duitser Kurth is president van de Europese koepel van afvalbedrijven FEAD. In eigen land is hij directeur van BDE (Bundesverbands der Deutschen Entsorgungs-, Wasser- und Rohstoffwirtschaft). ‘Deutschland wird Rohstoffland’ staat er prominent op de website van deze branchevereniging. Kurth onderschrijft dan ook de ambities van Potocˇnik. “Als de industrie over voldoende hoogwaardige grondstoffen wil blijven beschikken, dan moet ze daar slim mee omgaan en die materialen terugwinnen uit de producten die ze maakt. China zit bovenop de zeldzame grondstoffen die nodig zijn voor onder meer mobieltjes en auto’s. De prijzen hiervan zijn het afgelopen jaar met 42 procent gestegen. De voorraad natuurlijk gewonnen koper is binnen dertig jaar op. Voor de nieuwe generatie zonnepanelen is silicium nodig, dat schrikbarend in prijs aan het stijgen is. Wat is logischer dan deze grondstof terug te winnen uit verouderde panelen?” Voor de afvalsector brengt deze ontwikkeling een compleet andere werkwijze met zich mee. Kurth: “De nadruk komt in onze branche steeds meer op hoogwaardige recycling en energieterugwinning te liggen.” Struikelblok is volgens de FEAD-president de situatie in de meeste EU-landen, met name in het zuiden en in de Oost-Europese landen, waar het merendeel van het afval nog wordt gestort. Deze landen investeren amper in scheidings- en opwerkingsinstallaties, terwijl de Europese Commissie in haar structurele en zogeheten cohesiefondsen miljarden euro’s beschikbaar heeft gesteld voor milieuinvesteringen. “Het merendeel van dat geld blijft onbenut. Als er dan op grond van deze fondsen wel geïnvesteerd wordt, dan gebeurt dat op een manier die onvoldoende rekening houdt met de afvalhiërarchie. Er moet nog veel gebeuren, om te voorkomen dat waardevolle grondstoffen op de

MAART 2011

stortplaats belanden. Het thema resource efficiency moet in alle Europese lidstaten prominent in beeld zijn.”

q Op 3 maart organiseert CEWEP

EINDE-AFVALSTATUS Ook de komst van de einde-afvalstatus voor gerecyclede stromen is essentieel, vindt Kurth. Afgelopen jaar is in Brussel gesleuteld aan de ‘end of waste’-criteria uit de Kaderrichtlijn afvalstoffen (KRA). De eindeafvalstatus moet duidelijk maken wanneer iets nog een afvalstof is of – na bewerking – een grondstof is geworden. In 2011 zijn de criteria voor ijzer- en staalschroot en aluminiumschroot gepubliceerd. Bij koper, papier en glas is men al ver. Een aantal andere stromen is nog onderwerp van discussie, waaronder compost, secundaire brandstoffen en kunststof. “Daar is nog veel onduidelijkheid over. Ik begrijp dat dit voor papier makkelijker is vast te stellen dan voor andere stromen, maar snelheid is hier geboden”, zegt Kurth, die voorziet dat zorgvuldig vastgestelde Europees geharmoniseerde einde-afvalcriteria ervoor zullen zorgen dat de verhandelbaarheid en het hergebruik van secundaire grondstoffen uit afval toenemen. “Een status als grondstof stimuleert hoogwaardige recycling.” Het past bij de gedachte van meer grondstoffen, stelt HVC-directeur Van Lieshout, “dat je de einde-afvalstatus organiseert.” Volgens Van Veldhoven is deze status cruciaal voor de gang naar meer grondstoffenrotondes: “We hebben niet voor niets strenge regels over hoe we met afvalstoffen omgaan. Maar ook de tijd en techniek zijn voortgeschreden. Afval kan nu goed worden omgewerkt tot grondstoffen. Dan is het ook logisch dat afvalstoffen ook weer ‘schoon verklaard’ worden, het label grondstof krijgen en als zodanig weer worden gebruikt.”

een workshop over het Europees emissiehandelssysteem en de Europese Energiebelasting richtlijn in Wenen, waar de VA ook in participeert.

q De Landelijke Compostdag op 26 maart

verloopt zeer succesvol. Op veel locaties is het drukker dan voorgaande jaren. Marieke van der Werf, Tweede Kamerlid voor het CDA, verricht de officiële opening in Zoetermeer. De Eerste Kamer stemt in met wijziging q van de Mededingingswet, waardoor overheden die zich op de markt begeven zijn gehouden aan gedragsregels. De VA vindt dat het gelijke speelveld leidend moet zijn.

q Eind maart wordt de Verenigingsstrategie van de VA met de leden besproken tijdens een bijeenkomst in Amersfoort. q Tauw presenteert een onderzoek,

uitgevoerd in opdracht van de VA-Afdeling Energie uit Afval, naar de uitloogrisico’s van AEC-bodemas. De studie wijst uit dat de werkelijke uitloogrisico’s in de praktijk aanzienlijk kleiner blijken dan eerder in het laboratorium werd voorspeld.

q De VA bespreekt met het ministerie van

IenM de resultaten van het onderzoek naar de toekomst van de stortsector. De VA geeft aan zich in het rapport te herkennen.

q Eind maart maakt Hester Klein

Lankhorst, het nieuwe afdelingshoofd Afval en Ketens bij het ministerie van IenM, kennis met de VA en de afvalsector tijdens twee bedrijfsbezoeken.

q De VA-Afdeling Bioconversie organiseert

op 30 maart een themamiddag bij De Meerlanden over de ontwikkelingen rondom de verwerking van gft-afval.

APRIL 2011

q Begin april voert de VA-Afdeling

PETER KURTH (FEAD): ‘

Een status als grondstof stimuleert hoogwaardige recycling.’

Bioconversie een positief gesprek met het ministerie van IenM over samenwerking in het bioafvaldossier. IenM geeft aan graag een bijdrage te leveren aan het beter scheiden van gft-afval.

q Op 4 april organiseert de VA een

werkbezoek van Tweede Kamerlid Stientje van Veldhoven aan afvalsorteer- en recyclinginstallatie van de Van Gansewinkel Groep in Vlaardingen.


7

DOOR HAN VAN DE WIEL

Het ene afval is het andere niet. Sommige afvalstromen zijn veel geld waard, bij andere stromen blijven de opbrengsten nog achter bij de kosten. De ene stroom wordt verwerkt in een afvalenergiecentrale en levert energie op, de andere wordt na recycling weer grondstof. Al die inzamelen sorteerbeslissingen zijn mede het resultaat van afvalsturing, het geheel aan weten regelgeving op afvalgebied. Afvalsturing zorgt ervoor dat we in Nederland het meeste afval aan de bron scheiden en zoveel mogelijk afval een nieuwe bestemming krijgt. Mede dankzij deze sturing kent ons land een hoogwaardige en innovatieve afvalsector. “Ga maar eens kijken in een aantal Oost-Europese landen”, zegt Freek van Eijk, directeur Strategie en Public Affairs van SITA. “Daar zie je waar het ontbreken van afvalsturing toe leidt.”

RECYCLINGDOEL

Staatssecretaris Atsma ambitie is meer recycling: van 80 procent naar 83 procent in 2015

VAN 80 NAAR 83 PROCENT RECYCLING IN 2015

Waarmaken Atsma’s recyclingambitie Het kabinet legt de recyclinglat drie procentpunten hoger, zo stelde afgelopen zomer de Afvalbrief van staatssecretaris Atsma. Een forse opgave, vooral voor de recycling van huishoudelijk afval. De vraag is hoe deze goede ambitie te realiseren. Met het opheffen van de afvalstoffenbelasting voor storten zet het kabinet een stap terug.

8


Eind augustus 2011 presenteerde staatssecretaris Joop Atsma zijn Afvalbrief. Belangrijkste ambitie in de brief is het verhogen van het recyclingpercentage van 80 procent naar 83 procent in 2015. De afvalsector staat hier zeer welwillend tegenover, maar onderstreept dat het bereiken van het opgeschroefde recyclingdoel geen sinecure is. “De richting die Atsma aangeeft is goed”, zegt Van Eijk. “Die sluit perfect aan bij onze strategie van de circulaire economie. Maar zijn ambities vergen wel een pittige dialoog met onder andere gemeenten wat betreft de inzameling van huishoudelijk afval.” Het recyclingdoel vergt immers een forse toename van de gescheiden inzameling van stromen als papier en gft-afval en verdere scheiding en sortering van grof huishoudelijk afval. Op het ogenblik kunnen veel grote gemeenten zich verschuilen achter de grootstedelijke problematiek en minder afval gescheiden inzamelen dan het landelijke gemiddelde. Van Eijk: “In grote steden is veel winst te halen. Vrijheid en een zekere mate van maatwerk is prima, maar reken gemeenten af op hun prestaties. Zo niet, dan kan Atsma de doelstellingen voor bijvoorbeeld gft-afval wel vergeten.” Erik de Baedts, directeur van de NVRD, vindt de doelstelling van 83 procent begrijpelijk en “goed vanuit het oogpunt van schaarste van grondstoffen. Maar hoe het recyclingpercentage bereikt moet worden, komt niet goed uit de verf. Voor sommige stromen betekent de hogere

ERIK DE BAEDTS (NVRD):

‘Hoe het recyclingpercentage bereikt moet worden, komt niet goed uit de verf.’

recyclingambitie een serieuze trendbreuk. Het recyclingpercentage voor huishoudelijk afval gaat van 50 naar 65. Dat kun je niet bereiken met meer van hetzelfde. Daarvoor heb je een serieus pakket aan nieuwe maatregelen nodig.” Om het pakket uit te werken heeft Atsma een werkgroep ingesteld, waarvan De Baedts voorzitter is. In het voorjaar van 2012 komt de werkgroep met een advies.

ONDUIDELIJK Tweede Kamerlid René Leegte (VVD) heeft weinig woorden nodig om zijn oordeel over het afvalbeleid te geven. “In één woord: onduidelijk. Atsma stuurt het beleid op een recyclingpercentage, terwijl het moet gaan over schaarste en milieubelasting.” Grondstoffen zijn eindig, stelt Leegte, voor een aantal geldt zelfs dat ze al schaars zijn. Hij geeft het voorbeeld van de zeldzame aardmetalen: “Ik wil een afvalbeleid dat prioriteit geeft aan stoffen die cruciaal zijn voor onze economie. Die afweging mis ik in de Afvalbrief. Als je zegt dat zeldzame aardmetalen schaars zijn, moet je beleid

maken over het terugwinnen uit mobieltjes, zonnepanelen, tv-schermen en hybride auto’s.” Daarnaast zou Atsma volgens Leegte een onderscheid moeten maken naar afvalstromen die vanuit milieuoogpunt prioriteit verdienen. “Nu gooit hij alles op een hoop. De Afvalbrief focust op papier en karton, want dat zijn grote stromen. Vanuit schaarste-oogpunt zijn papier en karton geen probleem. Vanuit milieuoogpunt wel. Een algemeen recyclingpercentage is veel te steriel.” Het afvalbeleid moet meer sturen, zegt Leegte, naar gelang het beoogde doel.

APRIL 2011

q Op 8 april worden de einde afvalcriteria voor ijzer-, staal-, en aluminiumschroot gepubliceerd in het Europese staatsblad. Daarmee gaat de wetgeving officieel zes maanden later van kracht.

q In een reactie aan het ministerie van IenM stelt de VA dat de VIHB-regeling onder de politieke druk om de administratieve lasten te reduceren dermate wordt afgeslankt, dat het leidt tot teveel speelruimte voor free riders.

q In opdracht van de VA start CE Delft met de levenscyclusanalyse (LCA) kunststof verpakkingsafval.

AFVALSTOFFENBELASTING Wat volgens de afvalsector indruist tégen de recyclingambitie is het opheffen van de afvalstoffenbelasting voor storten. Afgelopen jaarwisseling ging een streep door het sturingsinstrument. Het besluit van Atsma’s collega Weekers veroorzaakte veel commotie in afvalland. Het kabinet motiveerde het besluit zuiver financieel, zo luidde de kritiek uit de afvalhoek. Mede dankzij de Vereniging Afvalbedrijven bestaat nu een overgangsregeling, om te voorkomen dat afvalstoffen die niet bestemd zijn voor hergebruik of verbranden ten onrechte worden belast. Leegte kan zich de opwinding over het afschaffen voorstellen. “Maar het is een afspraak uit het Regeerakkoord. Je moet het accepteren als de nieuwe werkelijkheid en vooruit kijken. Dat is uitdagender dan blijven klagen over het afschaffen.” Freek van Eijk en Erik de Baedts maken er meer »

q Presentatie woorden beeldmerk ‘Afval

geeft energie’, brochure en website www. afvalgeeftenergie.nl. Met de campagne maakt de VA-Afdeling Energie uit Afval duidelijk dat afvalverbranding met energieterugwinning een wezenlijk onderdeel is van de totale afvalbeheerstructuur.

q De VA-Afdeling Bioconversie participeert in het kersverse kennisplatform Groen Gas, opgericht om de doelstelling voor hernieuwbare energie in 2020 te halen. Afgesproken is om als sector vijf jaar lang projecten in te brengen die helpen de obstakels weg te nemen.

q Staatssecretaris Weekers presenteert zijn Fiscale Agenda, met daarin het voornemen om de afvalstoffenbelasting af te schaffen. De VA maakt zich sterk om de lage heffing op nul te stellen en het reguliere tarief te handhaven.

MEI 2011

q Op 10 mei verzoekt de Europese FREEK VAN EIJK (SITA):

‘De richting die Atsma aangeeft is goed.’

Commissie de lidstaten commentaar te leveren op de door de JRC opgeleverde werkdocumenten einde afval voor koperschroot, papier en glas.

q Op 11 mei verschijnt het Jaarbericht 2010 van de VA.

q De VA organiseert op 18 mei een

werkbezoek van Europarlementariër Judith Merkies bij Afvalzorg in Assendelft.

BEST GFT-PRACTICES De hoeveelheid gft die gescheiden wordt opgehaald neemt sinds enige jaren langzaam maar gestaag af, mede omdat steeds meer gemeenten hun scheidingsambitie hebben teruggeschroefd. Wil Atsma de negatieve trend ombuigen, dan moeten ook de grote steden aan de slag om meer gft in te zamelen. De Afdeling Bioconversie van de Vereniging Afvalbedrijven brengt de best practices van gemeenten in kaart; voorbeelden waarmee gemeenten aantoonbaar betere resultaten boeken. Andere gemeenten kunnen daarvan leren.

q In mei organiseert het JRC in het

kader van het vaststellen van einde afvalcriteria voor compost een Europees monsteronderzoek naar de kwaliteit en verontreiniggraad in compost. Circa 200 Europese installaties in participeren in het onderzoek, waaronder ook leden van de VA.


9

OPSCHROEVEN VAN GESCHEIDEN INZAMELING Op het ogenblik lopen verscheidene proefprojecten om de afvalinzameling bij huishoudens te verbeteren. Spraakmakend is bijvoorbeeld het omgekeerd inzamelen, waarbij de focus nog meer ligt op het inzamelen van recyclebare materialen in plaats van op restafval. Op het ogenblik kunnen huishoudens hun restafval makkelijker kwijt dan stromen als papier en plastic. Omgekeerd inzamelen draait deze situatie om: waardevolle stromen worden bij huishoudens opgehaald, terwijl de mensen zelf de reststroom wegbrengen naar containers in de buurt. In meerdere gemeenten heeft het systeem zich inmiddels bewezen. Een andere vooruitstrevende innovatie is Afval Loont, een pilot in Pijnacker-Nootdorp. Met het project zijn bepaalde soorten huishoudelijk afval geld waard. Voor gesorteerd oud papier en karton, kunststof verpakkingsmateriaal, textiel en kleine elektrische (huishoudelijke) apparaten ontvangen inwoners van de gemeente geld als ze het afval inleveren bij speciale inzamelfilialen. De pilot startte september 2011 en leidde tot aanzienlijk meer scheiding van afval en opbrengsten van zo’n 75 euro per deelnemend huishouden. Andere gemeenten tonen interesse.

Atsma’s recyclingdoel vergt een forse toename van de gescheiden inzameling van huishoudelijk afval

RENÉ LEEGTE (VVD):

‘Een algemeen recyclingpercentage is veel te steriel.’

woorden aan vuil. Ze spreken over een ‘onverstandige maatregel’. Van Eijk: “Het was wat betreft afvalsturing het meest effectieve instrument ooit, dat vanuit het dogma van een eenvoudiger belastingstelsel is geofferd.” Met afschaffing van de afvalstoffenbelasting wordt er “gemorreld aan de laagste tree van de Ladder van Lansink”, zegt De Baedts. De afvalsector is bezorgd dat het verdwijnen van de belasting kan leiden tot meer storten. Met name

asbesthoudend afval, dakafval en shredderafval zijn stromen waar controle in de keten lastig is, omdat fraude bijna niet opvalt. Het baart De Baedts zorgen dat de Tweede Kamer geen koppeling legt tussen de afvalstoffenbelasting en het beoogde milieueffect. “Zeker bij het ministerie van Financiën is het milieueffect op de achtergrond geraakt. Als dat de trend wordt, geeft dat te denken over de toekomst van het milieubeleid.”

EEN JAAR AFVAL IN TWEETS Diana den Held @strateeg werkt o.m. voor prof. dr. Michael Braungart (implementatie Cradle to Cradle® principes) Belangrijk moment vandaag: Atsma zet laatste handtekening onder ketenakkoord fosfaat :) 4 oktober 2011 StientjevanVeldhoven @SvVeldhoven Lid Tweede Kamer voor D66. Woordvoerder duurzaamheid @atsmajoop mooi! En mooi voorbeeld van onderwerp waar nederland het goed doet! #afvalisgrondstof

Joop Atsma @atsmajoop staatssecretaris Infrastructuur en Milieu Onderweg naar Afvalconferentie in Den Bosch. Met positief nieuwtje: recycling kunststof verpakkingen haalt met 48% royaal de doelstelling! 5 oktober 2011 Sebas van Wijk @Sebas_van_Wijk marketingman bij Dusseldorp Groep Vandaag staat de jaarlijkse afvalconferentie op het programma. Altijd een interessante dag met de branche #afval 5 oktober 2011

5 oktober 2011

10


Freek van Eijk @fcaavaneijk Director Strategy & Public Affairs Utilities, Waste Management, Sustainability GDF-SUEZ, SUEZ Environnement, SITA Dutch Waste Conference 2011 #trendsetting presentations #design4recycling #CocaCola vision #Philips example #Circular Economy 5 oktober 2011 Bas Eickhout @BasEickhout member of European Parliament GroenLinks Middagje grondstoffenbijeenkomst vandaag. Toekomstige duurzaamheidsagenda die breder moet dan alleen klimaat en energie. 19 november 2011

kort nieuws

MEI 2011

NIEUW LEVEN VOOR AEC-BODEMAS De afvalsector maakt zich samen met de rijksoverheid sterk voor kwaliteitsverbetering van AEC-bodemas. Dat is het doel van de Green Deal die op 7 maart 2012 is ondertekend door staatssecretaris Atsma van Milieu en Pieter Hofstra, voorzitter van de Vereniging Afvalbedrijven. Met een betere kwaliteit kan op termijn afscheid worden genomen van de huidige status als IBC-bouwstof, waarbij IBC staat voor Isoleren, Beheersen en Controleren. Het IBC-stempel zorgt voor een waslijst voorschriften bij de toepassing. Met de Green Deal is afgesproken dat over vijf jaar minstens de helft van de bodemas als schone bouwstof wordt toegepast. Dat vraagt een forse kwaliteitsverbetering. Er lopen tal van initiatieven om bodemas schoner te krijgen. HVC voerde bijvoorbeeld vorig jaar met Boskalis Dolman een succesvolle proef uit met het wassen van bodemas. De zware metalen hechten zich aan een toeslagstof en zijn zo makkelijk af te vangen. Na deze proef is een grotere installatie gebouwd die de komende twee jaar zijn bestaansrecht moet bewijzen. Andere technieken waaraan wordt gewerkt, zijn de droge ontslakker, waarbij bodemas na het verbranden niet meer door een bak water wordt geleid, de versnelde veroudering - een door Tauw ontwikkelde behandeling met CO2 die door Twence in Hengelo op praktijkschaal wordt toegepast - en de droge scheidingstechniek ADR van Inashco, die reeds operationeel is bij Heros in Sluiskil. De ADR-reactor maakt het mogelijk om ook de fijne fracties te scheiden. Bij een aantal van deze technieken is nog een extra behandeling nodig om tot de gewenste kwaliteitsverbetering te komen. Onlangs gingen het Afval Energiebedrijf Amsterdam (AEB), de TU Delft en Inashco een samenwerking aan voor verdere optimalisatie van bodemasrecycling. De partijen zien de sleutel in een combinatie van een natte reinigingstechniek, ontwikkeld door AEB, en de droge scheidingstechniek van Inashco. De combinatie opent wegen naar nieuwe nuttige toepassingen, zoals de afzet van schone fracties als zand en grind. Overigens valt het uitlooggedrag van bodemas in de praktijk mee, zo blijkt uit een studie van technisch adviesbureau Tauw. Stoffen als zware metalen blijven opgeslagen in de bodemas en logen niet uit. Door hetzelfde ingenieursbureau werd samen met de TU Delft - op initiatief van de Vereniging Afvalbedrijven en het ministerie van Infrastructuur en Milieu - onderzoek gedaan naar het terugwinnen van aluminium uit bodemas. Voor de proef werd een extra hoeveelheid aluminium aan het afval toegevoegd. Na het verbrandingsproces werd vrijwel diezelfde hoeveelheid aan metallisch aluminium aangetroffen. Het aluminium verbrandt niet, maar blijft in metaalvorm in de bodemas achter. In de Green Deal is afgesproken dat de AEC’s de komende jaren een hoger percentage non-ferrometalen terug gaan winnen uit de bodemas.

q De VA stuurt een brief naar

staatssecretaris Atsma met voorstellen voor de Afvalbrief, die Atsma in de zomer naar de Tweede Kamer zal sturen.

q Op 30 mei verzorgt de VA-Afdeling

Recycling & Inzameling een succesvolle brainstormbijeenkomst over grondstoffen.

q Woensdag 25 mei vindt de Algemene

Ledenvergadering van de VA plaats bij ATM in Moerdijk, met daarna een minisymposium over veiligheidscultuur.

q Start van het project Versterking

Arbeidsveiligheidscultuur om te komen tot verbetering van de veiligheidscultuur binnen de sector. Aan de eerste ronde doen 24 bedrijven mee, die om te beginnen een nulmeting uitvoeren naar het veiligheidsklimaat. De uitkomst vormt de input voor workshops.

q De teksten uit de oude site worden

herschikt en geplaatst in de nieuwe site www.arbocatalogus-afvalbranche.nl. De site is vormgegeven in de huisstijl van de Stichting Arbocatalogus Afvalbranche (in oprichting).

q RetourMatras sluit zich als nieuw lid bij de VA aan.

JUNI 2011

q De VA stuurt met vier andere

brancheorganisaties een gezamenlijke brief aan staatssecretarissen Weekers en Atsma met het verzoek om de reguliere afvalstoffenbelasting te handhaven en de verlaagde heffing te verlagen naar nul euro.

q Oprichting van de Stichting StientjevanVeldhoven @SvVeldhoven Lid Tweede Kamer voor D66. Woordvoerder duurzaamheid Mijn motie pilot afvalloze overheid is aangenomen ! Nu aan de slag met een grondstoffenrotonde van formaat! #mooi #innovatie #urbanmining 29 november 2011 Rob Mathlener @RobMathlener duurzaam grondstofexpert PwC Sustainability Bedrijven vrezen #grondstofschaarste, #geopolitieke dimensie meest belangrijk geacht door FTSE500bedrijven Survey #PwC www.pwc.com/resourcescarcity

Wim de Jong @WimdeJong2 adviseur bij Twence Bijna in Den Haag voor de ALV van de Vereniging Afvalbedrijven met na afloop een gedachtenwisseling met Joop Atsma 12 december 2011 Waste Matters @EUwastematters Vereniging Afvalbedrijven R1 status drives up energy efficiency of waste-to-energy plants. www.wastematters.eu 13 december 2011

Arbocatalogus Afvalbranche (StAA), die de Arbocatalogus beheert en stimuleert dat de afvalbranche de catalogus gaat gebruiken.

q De VA voert samen met Aluminium

Centrum, TU Delft en TAUW een onderzoek uit om het terugwinnen van aluminium uit bodemas te optimaliseren. De proef bij Sita ReEnergy in Roosendaal geeft aan dat het meeste aluminium niet oxideert, maar als metallisch aluminium in de bodemas achterblijft.

q De VA stelt vragen aan het ministerie van IenM over het afgraven en herstorten van afval uit oude stortplaatsen. De VA vindt dat bij de herinrichting van Kempenbaan in Tilburg de milieuregels zijn omzeild.

9 december 2011


11

ETIENNE HANEVELD (ABVAKABO):

‘Je moet het in de hoofden van de medewerkers krijgen.’

DOOR MARIEKE VOS

De gele lijn geeft aan waar de chauffeur de deuren moet openen om te voorkomen dat een openslaande deur hem in de bunker doet belanden

ARBOCATALOGUS BESCHRIJFT VEILIGHEIDSRISICO’S EN MAATREGELEN

Veiligheid voorop De afvalsector zet haar schouders onder het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. Met de omvangrijke Arbocatalogus Afvalbranche, die inmiddels grotendeels is goedgekeurd, zijn de risico’s en maatregelen kraakhelder. Nu is het zaak dat de catalogus ingebed raakt in de afvalsector. Veilig handelen vraagt om een open veiligheidscultuur.

12


In de afvalbranche gebeuren gemiddeld twee dodelijke ongevallen per jaar. Dat is teveel, vindt de branche. Het verbeteren van de veiligheid en de gezondheid staat al jaren hoog op de agenda. Mijlpaal is de realisatie van de Arbocatalogus Afvalbranche, waar de Vereniging Afvalbedrijven jarenlang met andere partijen - werknemers-, werkgevers- en brancheorganisaties - aan heeft gewerkt. “De aanpak om de catalogus met alle betrokken partijen te maken, bleek heel efficiënt”, zegt Etienne Haneveld, die als FNV-bestuurder Abvakabo bij de totstandkoming betrokken is. Hij prijst de samenwerking: “Het lukt niet om met alle sociale partijen in deze branche één CAO af te spreken, maar de partijen bleken wel in staat om één Arbocatalogus te maken.” De Arbocatalogus beschrijft uitvoerig de risico’s en de bijbehorende maatregelen. Omschreven staat bijvoorbeeld wat afvalbedrijven moeten voorschrijven in winterse omstandigheden, zoals het dragen van seizoenskleding en het verstrekken van extra warme dranken. Om beknelling en valincidenten te voorkomen, moet een bedrijf de juiste verlichting kiezen, en de treden op vrachtwagens op de goede hoogte plaatsen, zodat mensen veilig in en uit kunnen stappen. Tegen lawaai schrijft de catalogus onder andere voor om gehoorbescherming te dragen bij het legen van een glasbak.

PRAKTISCH DOCUMENT De Arbocatalogus is een digitaal document. Een goede keuze, stelt Hélène Plaggenborg, projectleider Afvalbranche bij de Inspectie SZW, voorheen de Arbeidsinspectie. “De afvalbranche is praktisch ingesteld. Daar moet je niet met pakken papier komen aanzetten. Een online catalogus werkt makkelijk. Met de zoekfunctie vind je snel

wat je nodig hebt.” De Inspectie SZW heeft alle onderdelen van de catalogus getoetst en het merendeel inmiddels goedgekeurd. Die toetsing viel uiteen in twee delen: de inspectie keek naar het proces om de catalogus te maken, bijvoorbeeld of werkgevers en werknemers het eens zijn over de omschreven maatregelen. Daarna is de catalogus inhoudelijk getoetst. Plaggenborg: “Met de catalogus heeft de branche zélf de wetgeving ingevuld. Staat in de wet bijvoorbeeld dat bepaalde machines ‘zodanige afschermingen’ moeten hebben dat er veilig mee gewerkt kan worden, dan legden werkgevers en werknemers in de catalogus vast wat die afschermingen zijn. Is dat conform de wet en andere voorschriften correct, dan keuren wij dat goed.” Het betekent dat de inspectie zelf de wetgeving niet meer hoeft in te vullen. “We handhaven op de Arbowet en verwijzen voor oplossingen naar de Arbocatalogus”, legt Plaggenborg uit. Bedrijven die de omschreven maatregelen uit de catalogus hebben genomen, worden volgens haar minder intensief gecontroleerd. “We merken nu al dat onze inspecteurs op een ander niveau het gesprek voeren bij bedrijven die de catalogus gebruiken. Het wordt specifieker. Ze hoeven bij een bedrijf dat bijvoorbeeld sloopafval verwerkt niet eerst uit te leggen dat een overdrukcabine op een machine een betere maatregel is dan een mondkapje tegen stof.”

AMBITIEUS “We hebben het ambitieus aangepakt, omdat we als sector vooruitstrevend willen zijn. We zijn een hoogwaardige industrie en daarbij past een breed samengestelde Arbocatalogus”, zegt Ger de Jong, directeur van De Meerlanden en voorzitter van de Stichting Arbocatalogus Afvalbranche (StAA). “De StAA beheert de Arbocatalogus

GER DE JONG (DE MEERLANDEN):

‘We gaan ervoor zorgen dat de branche de Arbocatalogus gebruikt.’

JUNI 2011

q Op basis van een advies door het

bedrijfsleven besluit staatssecretaris Atsma om het duurzaam inkoopbeleid pragmatischer in te richten. Hij vindt de inkoopcriteria te rigide, waardoor creativiteit en innovatie eerder worden geremd dan aangewakkerd.

HÉLÈNE PLAGGENBORG (INSPECTIE SZW):

‘Met de catalogus heeft de branche zélf de wetgeving ingevuld.’

q De gehele afvalbranche, waaronder de

VA en de TLN, en het ministerie van IenM verzoeken de Europese Commissie per brief om meer eenheid en uniforme eisen bij de registratie van afvalbedrijven.

q Eind juni stellen de VA en de Branche

Vereniging Organische Reststoffen (BVOR) en nieuwe Beoordelingsrichtlijn (BRL) Keurcompost vast. Daarmee is de kwaliteitsborging van Keurcompost verder verbeterd.

en gaat ervoor zorgen dat de branche het document gebruikt.” Er zullen diverse acties komen om de Arbocatalogus onder de aandacht te krijgen. Zowel werkgevers als werknemers hebben daarbij een rol, zegt De Jong, die zelf het goede voorbeeld geeft: “Ik doe twee keer per jaar een soort roadshow bij De Meerlanden, waarbij ik al onze vierhonderd medewerkers zie. Ik heb ze uitgelegd hoe de catalogus werkt en ze gevraagd om specifiek voor hun functie de risico’s en maatregelen op te zoeken. Als ze iets nodig hebben, moeten ze dat kunnen aankaarten bij hun leidinggevende.” De Arbocatalogus is een levend document, benadrukken de betrokkenen. Haneveld: “We streven naar het laagst mogelijke risico. Zijn er nieuwe methoden en technieken om risico’s te verlagen, dan zullen ze worden toegevoegd.” Hij benadrukt net als De Jong dat het er nu op aankomt om de Arbocatalogus te gaan gebruiken. “Veilig werken gaat om kennis, vaardigheden en houding. Je moet het in de hoofden van de medewerkers krijgen”, zegt Haneveld.

q De VA-Afdeling Rioleringsbeheer

& Vegen werkt aan het Visiedocument Rioleringsbeheer, getiteld ‘Op weg naar 2020’, waarin de sector een oplossing biedt voor de aanstaande bezuinigingsoperatie. Meer kwaliteit leveren, tegen lagere kosten, zo luidt de visie.

q Oprichting van de Werkgroep LAVS

door de VA, die de ontwikkelingen rond het Landelijk asbestvolgsysteem (LAVS) gaat volgen.

q Eind juni geeft de VA een reactie op de

herziening van het Besluit stortplaatsen en stortverboden afvalstoffen (Bssa).

q De Europese Commissie publiceert

eind juni de R1-handleiding (Guidance), waarin staat beschreven hoe voor een afvalenergiecentrale (AEC) de energieefficiëntieformule toegepast kan worden.

JULI 2011

VEILIGHEIDSCULTUUR Het ‘tussen de oren krijgen’ van veiligheid is het doel van het in 2011 gestarte project Versterking Arboveiligheidscultuur. Aan de eerste ronde deden vierentwintig bedrijven mee. In de zomer werd bij hen een nulmeting gehouden, die aantoonde waar de deelnemende bedrijven stonden als het ging om de veiligheidscultuur. Vervolgens zijn workshops georganiseerd en verbeterplannen opgesteld. In deze plannen zijn acties benoemd, zoals het opnemen van veiligheid als onderdeel in bestaande (praktijk)trainingen en het gebruiken van communicatiemiddelen als nieuwsbrieven en posters om het thema veiligheid onder de aandacht te brengen. In

q Begin juli bezoekt de VA de Duitse

counterpart (BDE) in Berlijn en spreekt in het kader van nationale en Europese ontwikkelingen over samenwerking. Ook de Nederlandse ambassade wordt bezocht.

q De VA-Afdeling Energie uit Afval

brengt veiligheidsinformatiebladen (MSDS’s, Material Safety Data Sheet) uit voor de verschillende reststoffen die ontstaan bij afvalenergiecentrales (AEC’s), slibverbrandingsinstallaties (SVI’s) en biomassaenergiecentrales (BEC’s).

q Omrin treedt voor al haar activiteiten toe tot de VA.


13

PIETER RUIGEWAARD (PROJECTLEIDER):

‘Veiligheid vraagt om een open cultuur.’

alle verbeterplannen blijkt communicatie het sleutelwoord. Pieter Ruigewaard, projectleider Versterking Veiligheidscultuur: “In een sterke veiligheidscultuur spreken medewerkers elkaar aan op gedrag. Dat betekent dat een medewerker ook een manager durft aan te spreken als die bijvoorbeeld geen helm draagt waar dat wel zou moeten. Veiligheid vraagt dus om een open cultuur. Daarom is tijdens de diverse acties sterk ingezet op communicatieve vaardigheden, zodat mensen leren om een boodschap vriendelijk en duidelijk over te brengen.”

Als onderdeel van het project is een digitaal systeem ontwikkeld, waar bedrijven materiaal kunnen uitwisselen, zoals presentaties en posters. In het voorjaar van 2012 wordt opnieuw een meting gehouden, die duidelijk gaat maken welke voortgang de deelnemers hebben geboekt. De resultaten van deze benchmark worden tijdens een congres op 23 mei gepresenteerd. Het congres is tevens de aftrap voor een tweede groep bedrijven die onder coördinatie van StAA met het project aan de slag gaat. Veiligheid vereist immers continue aandacht.

Bij de ingang staat duidelijk vermeld welke veiligheidsmiddelen betreders van het terrein verplicht zijn te dragen

ARBO-INNOVATIES: CONTINU VERDER ONTWIKKELEN Verbeteren van de veiligheid vraagt van afvalbedrijven de nodige creativiteit en vernuft. Omdat door de specifieke werkzaamheden standaardoplossingen geen soelaas bieden, moeten de bedrijven op zoek naar innovatieve oplossingen. Treffend voorbeeld is de superveilige steiger, ontwikkeld door Twence. De steiger die vroeger voor het onderhoud en de reiniging van de verbrandingsketel werd gebruikt, kon weinig gewicht aan. De nieuwe constructie zit met speciale aanhechtpunten aan de ketelwand vast. Veel stabieler, en daarmee veiliger. Voor deze innovatie kreeg Twence vorig jaar april in Boedapest als onderdeel van de ‘good practice award’ een speciale aanbeveling van het Europees Agentschap voor Veilig Werken. Ook het Afval Energie Bedrijf (AEB) ontwierp een innovatieve steiger, ditmaal voor onderhoud van de grote afvalgrijpers in de bunker. Waar tot voor kort een ladder werd gebruikt, zet AEB nu een zelfontwikkelde unieke driehoekige rolsteiger in, die precies tussen de bladen past. Bij Zavin moesten medewerkers tot voor kort in de ovens aan het werk zonder valbeveiliging. Op de overgang van de voorverbrandings- en de naverbrandingsoven werden de slakken handmatig opengehakt. Aanbrengen van borgingspunten voor de valbeveiliging was vanwege de vuurvaste bemetseling niet mogelijk. Het boren van een gat door de ovenwand bood uitkomst. Door het gat wordt voor het betreden van de oven van buitenaf een haak gestoken, waardoor medewerkers nu met een veiligheidsharnas aan het werk kunnen. Dusseldorp boog zich over de rugklachten, die werknemers kunnen krijgen bij het duwen en trekken van lage afvalcontainers. Als remedie ontwikkelde het bedrijf een hulpmiddel, namelijk een handvat van circa dertig centimeter lang, waarmee werknemers met een juiste houding kunnen duwen en trekken. Het handvat is licht, sterk en makkelijk van de ene naar de andere container te verplaatsen.

14


kort nieuws

JULI 2011

q Half juli keurt de Arbeidsinspectie

het grootste deel van de Arbocatalogus Afvalbranche goed.

RIOOLBRANCHE PLAVEIT WEG NAAR 2020

q Tijdens een overleg met de VA zegt het

ministerie van IenM toe dat de sturende werking van opslag van brandbaar afval nader wordt toegelicht in LAP-2. Hierbij wordt aangesloten bij de termijnen voor opslag buiten stortplaatsen, zoals vastgelegd in de Europese richtlijn storten.

De Afdeling Rioleringsbeheer & Vegen van de Vereniging Afvalbedrijven werkte afgelopen jaar aan een visiedocument, getiteld ‘Op weg naar 2020’. De visie is opgesteld om adequaat in te spelen op de geplande bezuinigingen bij gemeenten, provincies en waterschappen. Naar verwachting wordt in 2020 tien procent minder uitgegeven aan stedelijk waterbeheer. Het snijden in de uitgaven is afgesproken in het Bestuursakkoord Water, dat mei 2011 is ondertekend door de rijksoverheid, provincies, gemeenten, waterschappen en drinkwaterbedrijven. Ondanks de bezuiniging stelt het akkoord dat de kwaliteit behouden moet blijven. Maken klanten gebruik van de diensten van een lid van de Vereniging, dan is een besparing mogelijk zonder concessies te doen aan kwaliteit, milieubescherming en veiligheid, zo meldt het visiedocument. Enerzijds ligt de kwaliteitslat van de leden reeds hoog, onder meer door strenge certificering, anderzijds wordt de opleiding van werknemers de komende periode nog verder verbeterd. Een kostenbesparing is mogelijk door gemeenten te ontzorgen. De leden zijn niet alleen in staat om de operationele werkzaamheden - de inspectie en de reiniging - geïntegreerd uit te voeren, maar ze kunnen ook een beleidsadviserende rol op zich nemen.

q Per 1 juli is de nieuwe SDE+ regeling

geopend. De composteersector schrijft massaal in. Alle aanvragen worden gehonoreerd. Voor de SDE+ 2012 is afvalwarmte nieuw opgenomen. Het is echter nog de vraag of AEC’s op een bijdrage kunnen rekenen.

AUGUSTUS 2011

q Presentatie van de nulmeting onder de 24 VA-leden die meedoen aan het project Versterking Arboveiligheidscultuur.

q In augustus organiseert de VA

werkbezoeken voor Tweede Kamerleden Marieke van der Werf (CDA) en René Leegte (VVD) aan het Afval Energie Bedrijf (AEB) in Amsterdam en Smink in Amersfoort

q Op 25 augustus presenteert

staatssecretaris Atsma zijn Afvalbrief. De VA juicht het verhogen van het recyclingpercentage naar 83 procent in 2015 toe, maar vindt dat de concrete uitwerking nog ontbreekt. Minder positief is de VA over de besluiteloosheid rond het verpakkingendossier. Remex Nederland wordt lid van de VA.

HERZIENING BREF’S

SEPTEMBER 2011

Sinds 2007 moeten talloze Nederlandse afvalinrichtingen voldoen aan de eisen van de Europese IPPC-milieurichtlijn (Integrated Pollution Prevention and Control). Deze milieurichtlijn wordt opgevolgd door de Richtlijn Industriële Emissies. De richtlijn schrijft voor dat de inrichtingen de ‘best beschikbare technieken’ moeten toepassen, die staan beschreven in zogeheten BREF-documenten van honderden pagina’s. Twee belangrijke BREF’s voor de afvalbranche, namelijk die voor afvalbewerking en die voor afvalverbranding, worden herzien. Voor de BREF Afvalbewerking start de herziening in de tweede helft van 2012, de BREF Afvalverbranding staat gepland in 2013. Nieuw in de BREF Afvalverwerking is het onderdeel biologische verwerking. Ook voor vergisten en composteren moeten nu de best beschikbare technieken worden geïnventariseerd. In FEAD-verband, de overkoepelende belangenbehartiger van de Europese afvalsector, beoordeelt de Vereniging Afvalbedrijven de herziening. Zo is afgelopen jaar informatie aangereikt voor het onderdeel fysisch-chemische behandeling en is een voorstel gedaan hoe het onderdeel biologische verwerking moet worden ingedeeld. Naar aanleiding van FEAD-vragen heeft de Europese Commissie nader omschreven welke activiteiten van nuttige toepassing van niet-gevaarlijke afvalstoffen binnen het bereik van de BREF Afvalbewerking vallen.

q Begin september bezoekt de VA de

Belgische counterpart (Febem) in Gent en spreekt in het kader van nationale en Europese ontwikkelingen over samenwerking.

q De Europese Commissie laat

haalbaarheidstudies uitvoeren voor de einde afvalcriteria voor de stromen aggregaten en afvalbrandstoffen (RDF/ SRF) vast te stellen. De resultaten verschijnen in 2012. In de studie over aggregaten wordt ook AECbodemas meegenomen.

q Op 29 en 30 september vindt het jaarlijks FEAD-congres plaats in Helsinki, Finland. Als FEAD-lid is ook de VA aanwezig.


15

1.256

73 38

401

76

96 113

619

3.752

523

Hoeveelheid verwerkt afval 2006-2010 in kiloton

1.063

351

84 82 21 68

452

323

overig

klein chemisch afval

30.000 mensen

werkgelegenheid aan

afvalsector biedt

De

25.890

van Nederland

61 miljoen ton afval

5.310

170 1.450 1.400

9.020

2.520

14.970

650

Drinkwaterbereiding

Rioolwaterzuivering

Energievoorziening

Bouwnijverheid

Handel, diensten en overheid

Industrie

Landbouw

Verkeer en vervoer

Consumenten

Hoeveelheid geproduceerd afval in Nederland in 2009 (totaal 61.380 kiloton; voorlopige cijfers)

afval

535 kilogram

produceert jaarlijks

wordt jaarlijks ruim

In Nederland

schone grond

textiel kunststof verpakkingen

schoon puin

verpakkingsglas

metalen

gft-afval houtafval

bruikbaar huisraad

verbouwingsrestafval oud papier en karton

grof tuinafval

wit- en bruingoed

grof huishoudelijk restafval

huishoudelijk restafval

8,9 miljoen ton afval van 7,4 miljoen Nederlandse huishoudens in 2010 (totaal 8.868 kiloton)

Afval in cijfers Een inwoner

5.788

1.339

2007

5.542

1.313

2006

2008

1.289

6.053

2.996

604

2009

1.258

6.333

2.324

342

2010

1.220

6.459

1.726

400

Bsb-bouwstoffen nuttig toegepast op de stortplaatsen

Netto gestort

Verbranden

Vergisten / Composteren

80%

van de ruim 60 miljoen ton afval wordt gerecycled

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

E Du U27 it Ne sland der l Oo and ste nr Zw ijk ed e n De Belg ne ië Lu mark xem en b Fra urg nkr Ver ijk eni gd Finla K oni nd nkr ijk Ita l Ie ië r l an Sp d a Slo nje ven Po ië rtu Tsj gal Ho echië nga rije Po l Es en t l a Cyp nd r Slo us wa G r i eke kije nla nd Ma l Let ta l Lit and o w u e Ro em n e Bu nië lga rije

%

Hoe verwerken de Europese lidstaten hun stedelijk afval in 2010?

3.684

3.590

400

4.500

Recycling

12

de afvalsector

0

4

8

16

20

De omzet van

euro per jaar

2005

2006

2007

2008

2009

2004

2005

2006

2007

2008

2004

2005

2006

2007

2008

2010

2009

2009

2010

2010

(1 TJ=1012J)

Productie groen gas door afvalsector (in miljoen m3)

2.500

3.000

3.500

4.000

5.000

bedraagt 5,7 miljard

2004

Warmte-afzet door afvalverbranding (in terajoules)

2.500

3.000

3.500

4.000

4.500

5.000

Geproduceerde hoeveelheid elektriciteit door afvalsector (in gigawattuur)

Verbranden

Storten

van de duurzame elektriciteitsproductie

15%

Energie uit afval levert

geproduceerd

Bron: Agentschap NL, CBS en Europees statistisch bureau Eurostat

SECTOR VINDT OPLOSSINGEN VOOR AFNAME AFVALAANBOD

Minder afval, meer import Nederland heeft de groei in de hoeveelheid afval de afgelopen jaren tot stilstand gebracht. Een milieuprestatie van formaat, waardoor afvalbedrijven minder aanbod zagen dan verwacht. Als oplossing importeren afvalenergiecentrales meer en meer buitenlands restafval. Stortplaatsen zien heil in duurzaam stortbeheer.

De Nederlandse overcapaciteit biedt de mogelijkheid om buitenlands restafval milieuvriendelijk en met een hoog energierendement te verwerken in afvalenergiecentrales

18


SEPTEMBER 2011

DOOR HARRY PERRÉE

De afvalsector bevindt zich in een transitie naar een markt, waarin minder restafval vrijkomt, en waar het afval dat wel ontstaat, zoveel mogelijk hoogwaardig wordt hergebruikt. Aan het einde van de transitie gloort een wereld waarin afval niet meer bestaat, enkel nog grond- en brandstoffen. Dat het afvalaanbod niet meer groeit en zelfs licht daalt , merkt de gehele afvalsector reeds aan den lijve. Sorteerders, recyclingbedrijven, stortplaatsen en afvalenergiecentrales (AEC’s) krijgen beduidend minder afval dan verwacht binnen de poorten. Directeur Bert Krom van Afvalzorg wijst daarvoor naast het succesvolle afvalbeleid de recessie aan als oorzaak. “Gaat het economisch slecht, dan is er minder afval.” Overcapaciteit speelt vooral de AEC’s parten. Directeur Jan Rooijakkers van Twence zegt daarover: “Er is iets te uitbundig geïnvesteerd in verbrandingscapaciteit. Een aantal nieuwe ovens was niet nodig geweest, maar dat is al langer bekend.” De sector heeft de overcapaciteit echter niet alleen aan zichzelf te wijten, meent Rooijakkers. “De overheid wilde absoluut geen risico op overflow naar stortplaatsen accepteren.” Dat vindt hij onverstandig. “Die kapitaalintensieve installaties zou je volledig moeten benutten. Het is niet zo erg brandbaar restafval tijdelijk op te slaan voor verwerking en af en toe nog iets hiervan te storten of in het buitenland te verwerken.” Het gewijzigde overheidsbeleid is volgens Rooijakkers mede debet aan de afname. De overheid stuurt met succes erop een steeds groter deel van het huishoudelijk afval te sorteren ten bate van de recycling. “Tot het vorige Landelijk afvalbeheerplan (LAP) was de voorkeursverwerking voor huishoudelijk restafval: verbranden in een AEC met energieterugwinning. Nu is dat meer gericht op recycling.”

IMPORT VAN AFVAL Op de 7,5 miljoen ton verbrandingscapaciteit van de twaalf Nederlandse AEC’s zit pakweg tien procent overcapaciteit. Om de gaten op te vullen, zoekt de sector naar kansrijke aanvoerkanalen. Verscheidene AEC’s, waaronder Twence, hebben afgelopen jaar eerder gestort restafval benut. Rooijakkers: “In ons geval hebben we vrij veel afval uit stortplaatsen opgegraven. Deels is het al verwerkt, deels is het op voorraad gelegd. Afval uit stortplaatsen opgraven en sorteren kost geld, maar tot voor kort je kreeg het reguliere tarief van

q Oprichting van Kennisplatform Duur-

zaam Grondstoffenbeheer op de TU Delft om onderzoekers onderling, maar ook wetenschap en bedrijfsleven, met elkaar in contact te brengen. De VA juicht het initiatief toe.

JOOP ATSMA (IENM):

‘Invoer van afval is een win-winsituatie.’

q De Stichting Arbocatalogus Afvalbranche presenteert zich aan de Arbeidsinspectie. Afspraken worden gemaakt over afstemming van activiteiten.

q In het Belastingplan 2012 is afschaffing de afvalstoffenbelasting terug die er eerder voor was betaald.” Sinds afgelopen jaarwisseling de afvalstoffenbelasting is afgeschaft, lijkt het afgraven van stortplaatsen financieel niet meer aantrekkelijk, laat Rooijakkers weten. De Nederlandse overcapaciteit biedt de mogelijkheid om buitenlands restafval milieuvriendelijk en met een hoog energierendement te verwerken. Verscheidene AEC’s halen al enige jaren brandbaar restafval uit de ons omliggende landen. Rooijakkers: “Twence importeerde al vanaf de oprichting van onze derde verbrandingslijn in 2008 uit Duitsland. Maar ook Duitsland kampt inmiddels met een overcapaciteit. De import verplaatst zich naar voornamelijk Engeland, dat nog niet kan voldoen aan de Europese richtlijnen en waar ze inmiddels een belasting op storten hebben ingevoerd. Dat zal nog wel een jaar of vijf duren.” Ook uit andere landen, zoals Italië, begint de stroom brandbaar restafval op gang te komen. Een mooie oplossing, vindt Rooijakkers het, in elk geval voor de korte termijn. Met het verbranden van buitenlands restafval helpt Nederland andere landen met het versnellen van hun transitie naar de bovenste treden van de Ladder van Lansink. Mogelijk kunnen ze zelfs de verbrandingstrede overslaan, en zich focussen op hergebruik. Wie import ‘gesleep met afval’ noemt, vindt Rooijakkers op zijn pad. “U heeft het ook niet over gesleep met tomaten of gesleep met mineraalwater uit Zuid-Frankrijk of oud papier naar China. Het gaat over transport. Studies tonen aan dat het beter is om afval over een grote afstand te transporteren naar een installatie die het efficiënt verwerkt dan om het ter plaatse minder efficiënt te verwerken.” Daarin heeft hij de steun van staatssecretaris Atsma van Milieu. “Invoer van afval”, mailt zijn woordvoerster, “is een win-winsituatie: overcapaciteit in Nederlandse ovens

van de afvalstoffenbelasting opgenomen. Dat is eerder dan per 2013, zoals aangekondigd in de Fiscale Agenda.

OKTOBER 2011

q Op 5 oktober vindt de Afvalconferentie

plaats in de Brabanthallen in ’s Hertogenbosch, georganiseerd door de VA, de NVRD en het ministerie van IenM. Het thema: ‘Grondstoffen, volop kansen voor de afvalbranche’.

q Op 4 oktober staan de VA en enkele leden op de Innovatie-estafette, een tweejaarlijks evenement van De Club van Maarssen. De sector laat talloze innovaties zien.

q Bij de presentatie van hun

Duurzaamheidagenda sluiten staatssecretaris Atsma en minister Verhagen de eerste 59 Green Deals, waarvan een aantal met partijen in de afvalsector.

q Op uitnodiging van de VA brengen PvdA’ers Diederik Samsom van de Tweede Kamer en Judith Merkies van het Europees Parlement, en Flip de Groot, D66-fractievoorzitter van de Provincie Noord-Holland, op 21 oktober een werkbezoek aan Greenmills in de haven van Amsterdam.

q Op 24 oktober organiseert het JRC in

Sevilla de tweede workshop einde afval voor compost, waarin ook eerste resultaten van het Europese monsteronderzoek worden gepresenteerd.

q De VA organiseert op 31 oktober een

werkbezoek van Tweede Kamerlid Richard de Mos (PVV) aan Shanks in Wateringen en Van Gansewinkel in Rozenburg.

NOVEMBER 2011

q De VA verzorgt op 8 november een

themadag over vuurvaste materialen in afvalenergiecentrales (AEC’s). De themadag vindt plaats bij AVR/VGG in Duiven en wordt goed bezocht.


19

TIJDELIJK OPSLAAN VAN BRANDBAAR RESTAFVAL Welk niet-herbruikbaar brandbaar restafval mogen AEC’s opslaan? En hoe lang? En hoeveel? Uit inspraakreacties op het tweede Landelijk Afvalbeheerplan (LAP-2) bleek een duidelijke zorg over de manier waarop de opslag van afval werd toegestaan. Volgens de reacties waren er onduidelijkheden over aspecten als duur van de opslag en de toegestane hoeveelheden. De afgelopen periode vond hierover overleg plaats tussen het ministerie van Infrastructuur en Milieu en de afvalsector. Er is inmiddels overeenstemming over aanpassing van het LAP-2. In lijn met de Europese regelgeving is afgesproken dat AEC’s brandbaar restafval tot maximaal drie jaar mogen opslaan om te verbranden.

JAN ROOIJAKKERS (TWENCE):

‘Studies tonen aan: rijden met afval naar efficiëntere installaties is goed voor het milieu.’

wordt benut, er wordt hier energie uit afval gewonnen, en het afval wordt niet gestort in het buitenland, waar het ongewenste milieueffecten zou kunnen veroorzaken.”

drukken, is besparen op de eeuwigdurende nazorg en bovenafdichting. Dat kan met duurzaam stortbeheer, een innovatie waar staatssecretaris Atsma van Infrastructuur en Milieu zich samen met provincies en de stortbranche voor gaat inzetten. Dit moet eind 2012 uitmonden in een Green Deal duurzaam stortbeheer. De methode biedt een enorme milieukans, benadrukt Bert Krom, tevens voorzitter van de Stichting Duurzaam Storten. “Het is veel beter milieurisico’s nu te beteugelen in plaats van ze eeuwigdurend in de gaten te moeten

houden.” Eeuwigdurende nazorg vindt Krom een gedrocht. Volgend jaar start de sector op twee tot vier stortplaatsen pilots van zo’n tien jaar. Die moeten aantonen dat stortplaatsen door het stimuleren van de biologische afbraak zodanig zijn te verduurzamen, dat een waterdichte afdichting aan de bovenkant onnodig en zelfs ongewenst is. De kunst is om met intensief bewateren en beluchten de afbraak van verontreiniging versneld uit te voeren. Krom: “Onze slogan is: niet inpakken, maar aanpakken.” Minister Schulz van IenM ziet heil in de innovatie. In januari ging de Tweede Kamer akkoord met het Besluit tot wijziging van het Besluit Uitvoering Crisis- en herstelwet. Daarmee ontstaat de mogelijkheid om voor een aantal stortplaatsen uitstel te geven voor de verplichting een bovenafdichting aan te brengen. Dit levert een besparing op van 80 miljoen euro, die aangewend kan worden voor duurzaam stortbeheer. Het zou immers, redeneert Schulz, zonde zijn om nu een eeuwigdurende bovenafdichting aan te brengen, terwijl over tien jaar hoogstwaarschijnlijk een veel betere methode aanwezig is.

DUURZAAM STORTBEHEER Ook stortplaatsen zoeken naar innovatieve oplossingen. “Het is duidelijk dat stortplaatsexploitatie in principe verlieslatend is”, zegt Bert Krom van Afvalzorg. “In twintig jaar tijd daalde de hoeveelheid afval van 13 miljoen ton naar 1,7 miljoen ton per jaar en zijn de tarieven gehalveerd. Er is minder afval, waardoor stortplaatsexploitanten allemaal aan hetzelfde afval trekken.” Dat de stortplaatsen nog open zijn, komt omdat andere activiteiten van de stortplaatsexploitanten, zoals inzamelen, scheiden of hergebruiken, winstgevend zijn. Dat beeld wordt bevestigd in het rapport ‘De toekomst van de stortsector: op weg naar 2030’, waarin het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) een somber perspectief schetst. Exploitanten die hun stortplaats willen sluiten, moeten voldoende geld gereserveerd hebben voor de afdichting. Anders geeft de provincie geen toestemming. “Bedrijven zijn zo als het ware gevangen in de sector”, schrijven de onderzoekers. Om het tij te keren zouden bedrijven bijvoorbeeld hun stortcapaciteit kunnen onderbrengen bij één nutsbedrijf of een minimumprijs afspreken, maar daarvoor staan wetten en regels in de weg. Een mogelijkheid om de kosten te

20


BERT KROM (AFVALZORG):

‘Onze slogan is: niet inpakken, maar aanpakken.’

Besparen op de eeuwigdurende nazorg en bovenafdichting van stortlocaties kan met duurzaam stortbeheer

kort nieuws

NOVEMBER 2011

q Op 9 november organiseert de VA-

Afdeling Bioconversie voor haar leden een themamiddag bij Omrin in Oudehaske.

ECYCLING KOMT BIJ LCA-STUDIE ALS BESTE R UIT DE BUS

q De VA neemt deel aan werkgroep van het ministerie van IenM om het recyclingdoel van 83% concreet in te vullen.

Om meer helderheid te creëren in het dossier van kunststof verpakkingsafval liet de Vereniging Afvalbedrijven (VA) in 2011 een levenscyclusanalyse (LCA) uitvoeren. De VA financierde het onderzoek dat volledig onafhankelijk door CE Delft is uitgevoerd. Een brede LCAbegeleidingscommissie keek over de schouders van de onderzoekers mee. De LCA rekende verschillende verwerkingsroutes door en vergeleek de milieu-impact. De studie wijst uit dat zowel bronscheiding (scheiden door de consument), nascheiding (scheiden bij de afvalverwerker) als statiegeld voor PET-flessen beter zijn voor het milieu dan verbranden in een afvalenergiecentrale. Hoe meer kunststof verpakkingsafval we in Nederland recyclen, hoe beter het is voor het milieu.

q Grote opkomst bij informatiebijeenkomst over Arbocatalogus Afvalbranche op 24 november in Nieuwegein. In samenwerking organiseert de Arbeidsinspectie ’s ochtends een bijeenkomst voor intermediaire organisaties waaronder de VA en de StAA. Het belang van een sterke arbeidsveiligheidscultuur wordt zowel door de Arbeidsinspectie als de afvalbedrijven onderstreept.

q De VA vraag aandacht voor deelname

aan de Week van de Afvalvermindering, een Europees project ondersteund door de Europese Commissie, met als doel om meer aandacht te genereren voor afvalpreventie. In Europa worden tijdens de week maar liefst 7035 projecten uitgevoerd.

q Mede dankzij de VA komt er een

KANTTEKENINGEN BIJ NIEUWE STORTVERBODEN Voor de aanpassing van het Besluit stortplaatsen en stortverboden afvalstoffen (Bssa) passeerden in 2011 meerdere concepten de revue, waarop de Vereniging Afvalbedrijven (VA) heeft gereageerd. Eén van de voorgenomen wijzigingen is het uitbreiden van de lijst stortverboden met veertien afvalstoffen. De stortverboden zijn nodig door het afschaffen van de afvalstoffenbelasting, waardoor de sturende werking van het reguliere tarief sinds afgelopen jaarwisseling is verdwenen. De VA plaatst kanttekeningen bij enkele nieuwe stortverboden, zoals die voor asbestcement. Nieuw in het ontwerp is ook de inperking van de rol van de rijksoverheid bij het verlenen van ontheffingen door provincies. Nu nog moet de rijksoverheid met alle afzonderlijke ontheffingen instemmen. De VA bepleit juist een landelijke aanpak, om te voorkomen dat er verschillen gaan ontstaan tussen de provincies.

MEER EN BETER KEURCOMPOST Afgelopen zomer verscheen de nieuwe Beoordelingsrichtlijn (BRL) Keurcompost. In de nieuwe BRL, waarvoor de Vereniging Afvalbedrijven en de Branche Vereniging Organische Reststoffen (BVOR) systeemhouder zijn, staat nog helderder en eenduidiger beschreven aan welke eisen Keurcompost moet voldoen. Gebruikers zijn hierdoor verzekerd van een optimale kwaliteit. De vraag naar Keurcompost nam afgelopen jaar toe, onder meer omdat akkerbouwers met een voedselveiligheidscertificaat alleen nog maar Keurcompost mogen gebruiken. In 2011 zijn weer tien

overgangsregeling bij de afschaffing van de afvalstoffenbelasting, om te voorkomen dat afvalstoffen die niet bestemd zijn voor hergebruik of verbranden ten onrechte worden belast.

q Op www.bodemas.nl presenteert de VA

de jaarlijkse cijfers over de reststoffen die vrijkomen bij het verbranden van afval, biomassa en zuiveringsslib.

q VA-voorzitter Pieter Hofstra gaat namens de afvalsector deel uitmaken van het Dagelijks Bestuur van VNO-NCW.

q De Tweede Kamer stemt in met

afschaffing van de afvalstoffenbelasting en een overgangsregeling om te voorkomen dat afval dat uiteindelijk wordt gerecycled of verbrand, toch wordt belast.

q Publicatie rapport ‘Afvalverwerking in

Nederland’, waaruit blijkt dat in 2010 minder afval is gestort, meer afval is verbrand en minder gft-afval is gecomposteerd en vergist.

q De eerste JRC workshop voor het

vaststellen van einde afvalcriteria voor plastics vindt eind november in Sevilla plaats.

nieuwe groenlocaties gecertificeerd, waardoor ook het aanbod toenam. Meer informatie over Keurcompost is te vinden op www.keurcompost.nl.


21

Highlights in beeld

Met het uitdelen van zakken compost van Delta Milieu gaf Marieke van der Werf (CDA) op 26 maart 2011 het startschot van de Landelijke Compostdag in Zoetermeer.

“Als we Nederland omvormen tot grondstoffenrotonde van Europa maken we werk van het terugdringen van de grondstoffenschaarste, het beschermen van het milieu, het verstevigen van de economie en het verminderen van de sociaaleconomische ongelijkheid”, aldus Tweede Kamerlid Stientje van Veldhoven (D66) 4 april 2011 tijdens een werkbezoek aan de afvalsorteer- en recyclinginstallatie van de Van Gansewinkel Groep in Vlaardingen.

Op uitnodiging van de Vereniging Afvalbedrijven brachten PvdA’ers Judith Merkies van het Europees Parlement en Diederik Samsom van de Tweede Kamer, alsmede Flip de Groot, D66-fractievoorzitter van de Provincie Noord-Holland, op 21 oktober 2011 een bezoek aan de haven van Amsterdam.

Interview met wetenschappers Gerrit Brem van de Universiteit Twente en Bendiks Jan Boersma van de TU Delft in afvalforum in maart 2012. Ze reageren op de stelling: ‘Import en verwerking van brandbaar afval is een normale industriële activiteit’.

22


De Afvalconferentie op 5 oktober 2011 stond in het teken van grondstoffen (deze foto’s: Robert Goddyn Photo)

Highlights in beeld

Als het aan de lampenindustrie en de Vereniging Afvalbedrijven ligt wordt er meer geïnvesteerd in het terugwinnen van zeldzame aardmetalen, bijvoorbeeld uit spaarlampen en tl-buizen. Dit bleek tijdens een bezoek van Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy aan Indaver-Relight in Doel (België) op 11 juli 2011.

Staatssecretaris Atsma (Infrastructuur en Milieu) presenteerde 25 augustus 2011 zijn ‘Afvalbrief’ bij Sims Recycling Solutions.

Rijksoverheid en afvalsector gaan samen werken aan kwaliteitsverbetering van bodemas uit afvalenergiecentrales. Staatssecretaris Atsma van Milieu en voorzitter van de Vereniging Afvalbedrijven, Pieter Hofstra, plaatsten 7 maart 2012 hun handtekening onder een Green Deal.

De zesde Landelijke Compostdag op 24 maart 2012 was weer een groot succes. Sjoera Dikkers (PvdA) gaf het startschot in Duiven.


23

Vier deskundigen geven hun futuristische, maar vooral realistische visie op de afvalwereld in 2020

EEN FUTURISTISCH, MAAR REALISTISCH VENSTER OP ONZE TOEKOMST

Het jaar 2020: duurzamer, groener, kleinschaliger Het jaar 2020. Het woord afval is uit de mode. Het woordenboek geeft als synoniem: grondstof. De afvalbranche, inmiddels grondstoffensector geheten, bloeit als nooit tevoren en technologie viert hoogtij. Utopisch? Vier deskundigen denken van niet.

24


DECEMBER 2011

DOOR ADDO VAN DER EIJK

“We staan voor een geweldige uitdaging”, zegt Diederik Gijsbers, lid raad van bestuur van de Van Gansewinkel Groep. “In 2020 is er geen sprake meer van een afvalmarkt. We spreken dan van een grondstoffen- of materialenmarkt, waarbij het huidige afval dient als grondstof of energiedrager.” Van afval naar grondstof vraagt een omslag, stelt Gijsbers, zowel van de afvalsector als van de industrie. “De industrie zal in de toekomst meer onze kant op moeten kijken om grondstoffen te vinden. Klassieke vindplaatsen worden immers schaars. Aan de andere kant moeten afvalbedrijven de grondstoffen leren aanbieden”, vertelt Gijsbers. Hij verwacht dat de grondstoffenrotonde rond 2020 een feit is. De beeldspraak spreekt hem aan. “Over acht jaar rijden afvalstoffen - lees: grondstoffen - in grote hoeveelheden de rotonde op, om na verwerking de juiste afslag te nemen naar afnemers. Al ver voordat de grondstoffen de rotonde oprijden, besteden producenten aandacht aan design-for-recycling. Dat is cruciaal om de keten te sluiten.” Kijkend naar 2020 ziet Gijsbers een innovatieve sector voor zich, met nieuwe specifieke terugnamesystemen, een blakende sorteerbranche en oude stortplaatsen die dienen als moderne grondstofmijnen. De afvalsector zal tegen die tijd volgens hem nog internationaler opereren. Meer recyclen, minder verbranden, luidt zijn verwachting. “De traditionele verwerking zal in 2020 drastisch zijn afgenomen.”

BIOBASED ECONOMY In 2020 draait Nederland minder op olie, en meer op groene grondstoffen. “We zitten in een transitie naar een biobased economy”, stelt Roel Bol, directeur programma Biobased Economy, een pro-

WIM DE RIDDER (UNIVERSITEIT TWENTE):

‘In 2020 is afval een high-tech product.’

q Na de Tweede Kamer stemt nu ook de Eerste kamer in met afschaffing van de afvalstoffenbelasting.

DIEDERIK GIJSBERS (VAN GANSEWINKEL GROEP):

q Uit onderzoek van Agentschap NL blijkt

‘In 2020 is er geen sprake meer van een afvalmarkt.’

dat alle Nederlandse AEC’s de R1-status van nuttige toepassing verdienen op basis van EU-beleid.

q Staatssecretaris Atsma op bezoek bij

Algemene Ledenvergadering van de VA op 12 december.

q Onafhankelijke LCA-studie, uitgevoerd gramma van het ministerie Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I). Bol ziet overal in het land groene initiatieven opborrelen. “Het bedrijfsleven investeert volop in de biobased economy. Ook de Europese Commissie toont interesse en ziet kansen.” Waarom? “Een pallet aan motieven speelt een rol: klimaat- en milieudoelen, minder afhankelijk van olie, bereiken van het energiedoel van 14 procent duurzame energie in 2020.” Ook de afvalsector roert zich in de groene omslag, constateert Bol. Compost wordt al van biomassa gemaakt, net als duurzame energie. Volgens hem schuilen in organische afval- en reststromen nog vele andere producten. Waardevolle chemicaliën bijvoorbeeld, of eiwitten en bioplastics. “De uitdaging is om biomassa volledig te benutten. Bij voorkeur meervoudig. Dan halen we bijvoorbeeld eerst de eiwitten eruit, vervolgens de zuren en suikers, en als laatste zetten we de stroom in als compost of duurzame energie.” Het optimaal benutten van organische afvalstromen vraagt volgens Bol om een uitgekiend afvalmanagement. Hij nodigt de afvalbranche uit om op de rijdende biotrein te stappen. “De transitie krijgt momenteel vaart. De vraag naar biomassa neemt snel toe. Afvalbedrijven moeten niet wachten totdat klanten aankloppen, maar actief de regie naar zich toetrekken.” Een biobased economy vereist veel afstemming en nauwe samenwerking tussen leveranciers, verwerkers, bioraffinaderijen en gebruikers. “Je ziet allerlei nieuwe samenwerkingsvormen ontstaan. In het opbouwen van nieuwe ketens is de afvalsector zonder meer een partij”, zegt Bol. Kijkt hij naar 2020, dan ziet hij bio-afbreekbare bouwmaterialen, bioplastics en aankondigingen als ‘Dit product of bedrijf is mogelijk gemaakt dankzij een green deal’. “We werken

in opdracht van de VA, wijst uit dat het recyclen van kunststof verpakkingafval van huishoudens beter voor het milieu is dan verbranden in een AEC.

q De VA verstuurt een zienswijze over het ontwerp-Besluit stortplaatsen en stortverboden afvalstoffen (Bssa).

q Staatssecretaris Atsma van Milieu

geeft aan dat hij in 2012 met provincies, stortplaatsexploitanten en de VA een Green Deal wil afsluiten om de verduurzamingspilots voor Duurzaam Stortbeheer uit te voeren. Verder kondigt hij aan in 2016 de financiële situatie in de stortsector wederom in beeld te brengen.

JANUARI 2012

q Per 1 januari 2012 wordt afval zonder

afvalstoffenbelasting gestort. De VA juicht het afschaffen van het lage tarief toe, maar betreurt het schrappen van het reguliere tarief. Het reguliere tarief had een sturende werking.

q Het Europees Parlement neemt de

herziene Richtlijn afgedankte elektrische en elektronische apparatuur (e-afval) aan. De richtlijn biedt consumenten nieuwe mogelijkheden om klein afval terug te brengen naar winkels en versimpelt administratieve procedures voor bedrijven.

q Vanaf de jaarwisseling telt de VA drie

nieuwe leden, namelijk de Reststoffenunie, RMD (Roba Metals Delfzijl) en Riool.nl. Een maand later komt ARN erbij.

q De VA levert het JRC aanvullende

informatie om te komen tot einde afvalcriteria voor compost. In mei hoopt het JRC de belanghebbenden nader te kunnen informeren over de te nemen vervolgstappen in het proces.


25

ROEL BOL (EL&I):

‘We zitten in een transitie naar een biobased economy.’

momenteel aan meerdere green deals om de versnelling naar een uitgekiend afvalmanagent te faciliteren.”

PLANTBOTTLE Concreet bioproduct dat in 2020 gretig aftrek vindt, is wellicht de PlantBottle, een uitvinding van Coca-Cola. “Deze PET-fles is deels niet van olie gemaakt, maar van een plantaardige bron”, legt Robert Seegers, director Public Affairs van Coca-Cola Enterprises, uit. De PlantBottle bestaat al. Twee jaar geleden lanceerde Coca-Cola de fles met 22,5 procent biomassa en een kwart secundaire plastics. “Iets meer dan de helft bestaat dus nog slechts uit aardolie”, zegt Seegers. In verpakkingenland is volgens hem een stille revolutie gaande. “Veel bedrijven zijn serieus en ambitieus hun verpakkingen aan het verduurzamen. Dat is nodig. In de keten bepaalt de verpakking bijna de helft van de Carbon footprint. Een fors aandeel. In 2020 willen we de Carbon footprint van een fles met eenderde verminderen.” Coca-Cola zet daarvoor

de 3R’s in: Reduce, Reuse, Recycle. “We maken de fles lichter, en zorgen met ecodesign dat de flessen voor honderd procent recyclebaar zijn. We gebruiken bijvoorbeeld monomaterialen. Misschien kunnen we in de toekomst markers toevoegen, zodat de kunststoffen bij het sorteren herkend worden.” Nu nog bestaat de PlantBottle deels uit suikerriet, dat er speciaal voor wordt geteeld. In de toekomst wil Coca-Cola reststromen gebruiken, zoals boomschors en sinaasappelschillen. “Van een branche die de rotzooi van anderen opruimt, is de afvalsector dan een leverancier van grondstoffen die we dringend nodig hebben”, zegt Seegers. Producenten en afvalbedrijven hebben elkaar nodig om ketens te sluiten, stelt hij. “Voor het hergebruik van kunststofverpakkingen hebben we pas net het gaspedaal gevonden. De inzameling is een groot succes.” Hij is positief over 2020. “We gaan veel meer bereiken dan we nu voor mogelijk houden. Vroeger kostte het geld om afval kwijt te raken, in toekomst levert het geld op. Die omslag is dé drijfveer voor nieuwe ontwikkelingen.”

een high-tech product. In de toekomst wordt afval vermalen, en met membranen en nanotechnologie gescheiden.” Technologische ontwikkeling gaat volgens De Ridder altijd gepaard met een trend van groot- naar kleinschalig. Net als de kamervullende computers zich transformeerden tot de huidige ipads. “Naarmate de techniek voortschrijdt, wordt schaalgrootte minder belangrijk. Kleinschalige afvalverwerking zal een vlucht nemen, net als de decentrale opwekking van duurzame energie.” Voor de huidige afvalsector is het zaak de nieuwe technologische ontwikkelingen bij te benen, stelt De Ridder. “Afvalbedrijven moeten meer investeren in hoogwaardige technologieën en samenwerken met kennisinstellingen. Doen ze dat niet, dan lopen ze de kans de boot te missen. Het zal niet voor het eerst in de historie zijn dat grote spelers de omslag naar kleinschaligheid niet maken. Neem de fabrikanten van de grote computers: zij zagen geen heil in de personal computer. Kent iemand ze tegenwoordig nog?”

SLIMME TECHNOLOGIEËN De vraag wat de toekomst ons gaat brengen, leggen we tenslotte voor aan trendwatcher en futuroloog Wim de Ridder, hoogleraar Toekomst-onderzoek aan de Universiteit Twente (UT). Hij voorziet een wereld van slimme technologieën, vol van inventiviteit en intellectueel vernuft. “Deze technologische ontwikkeling zien we op vele terreinen, ook binnen de afvalwereld. In 2020 is afval geen afval meer, maar

ROBERT SEEGERS (COCA-COLA ENTERPRISES):

‘We gaan veel meer bereiken dan we nu voor mogelijk houden.’

EEN JAAR AFVAL IN TWEETS Gerben Jan Gerbrandy @Gerbrandy Member of European Parliament (D66)

EL&I Nieuws @eleninieuws Verhagen: Nieuwe Green Deals winst voor economie en natuur 13 december 2011 Attero @AtteroInfo Duurzaam denken en doen: Attero ondertekent #greendeal #veenvervanging met minister Verhagen en staatssecretaris Atsma 19 december 2011

26

Beter afvalbeleid zou EU jaarlijks €72 mld besparen. Studie van Eur Commissie. Toont economisch nut #resourceefficiency 13 januari 2012

Janez Potocˇnik @JanezPotocnik EU European Commissioner for the Environment Let’s not waste waste! The EU moves closer to a cleaner and more resourceefficient economy. 19 januari 2012

Joop Atsma @atsmajoop staatssecretaris Infrastructuur en Milieu

Judith Merkies @JudithMerkies Lid Europees Parlement, #PvdA

Vragen TK over afvalverbranding in Nederland. Uit Italië komt 200.000 ton afval. Energie uit afval AVI’s goed voor huishoudens en bespaart CO2

Goed voorbeeld Europese winwin samenwerking: Ook Duits huisvuil welkom in ons land.

17 januari 2012

21 januari 2012


Bestuur aan ‘t woord

JANUARI 2012

“Atsma’s recyclingambities sluiten perfect aan bij onze visie en strategie gericht op de circulaire economie, maar vergen nog wel een pittige dialoog met bijvoorbeeld gemeenten om de doelstellingen voor huishoudelijk afval te behalen - zeker voor de grote deelstromen als papier en gft-afval.” FREEK VAN EIJK (SITA NEDERLAND) “Gft-vergisting levert duurzame energie en compost van goede kwaliteit. De sector gaat steeds meer vergisten. De waarde van gft wordt zo optimaal benut. Met gft-biogas kan elektriciteit, warmte en transportbrandstof worden geproduceerd. Het gas wordt ook ingevoed op het net.” WILLEM GEERLING (ATTERO) “Ik ben ervan overtuigd dat we in 2020 alleen nog spreken van een grondstoffen- en materialenmarkt waarbij afval grondstof of energiedrager is.” DIEDERIK GIJSBERS (VAN GANSEWINKEL GROEP)* “Samen met producenten vinden we nieuwe manieren om producten die aan het einde van hun gebruikfase zijn geraakt, een nieuwe levenscyclus te geven.” MICHAËL VAN HULST (SHANKS NEDERLAND) “De afvalsector is een hoogwaardige industrie en daarbij passen branchebrede afspraken over veiligheid. We gaan er niet alleen voor zorgen dat de branche de Arbocatalogus Afvalbranche gebruikt, maar ook dat veilig werken ‘tussen de oren’ van alle lagen binnen een bedrijf komt.” GER DE JONG (DE MEERLANDEN) “Het is veel beter milieurisico’s nu te beteugelen dan ze eeuwigdurend in de gaten te moeten houden. Dat kan met duurzaam stortbeheer waarvoor we eind dit jaar een Green Deal met staatssecretaris Atsma hopen te sluiten.” BERT KROM (AFVALZORG HOLDING) “De maatschappij is nog onvoldoende doordrongen van het risico van de grondstoffenschaarste. Gemeenten en provincies hoor ik er niet over. Terwijl deze problematiek op de lange termijn ingrijpender is dan de klimaatverandering.” WIM VAN LIESHOUT (HVC GROEP) “We zijn blij dat het lage tarief van afvalstoffenbelasting eindelijk is geschrapt. We verwachten dat de handhaving van stortverboden en minimumstandaarden het wegvallen van de sturende werking van het hoge tarief opvangt. Hierin heeft de hele keten een verantwoordelijkheid.” PETER LOUWMAN (INDAVER/DELTA MILIEU) “Import van brandbaar restafval naar moderne afvalenergiecentrales is een goede zaak. Het afval hoeft in het buitenland niet naar de stort, onderbezetting van Nederlandse AEC’s wordt vermeden en we produceren er ook nog duurzame energie mee.” JAN ROOIJAKKERS (TWENCE AFVAL EN ENERGIE) “Door onze jarenlange expertise en werkzaamheden in de rioolreiniging en -inspectie beschikken wij over een schat aan kennis en gegevens. Gemeenten kunnen daar hun voordeel mee doen.” LEO VAN DER VALK (VANDERVALK+DEGROOT) “De Nederlandse afvalindustrie staat garant voor innovatie, hetgeen betekent dat steeds meer afvalstoffen het afvalstadium verlaten en als grondstoffen hun weg gaan vinden binnen de industriële sector.”

q De VA organiseert op 20 januari een

informatiebijeenkomst over Duurzaam Stortbeheer. Doel is stortbedrijven informatie te verschaffen over aansluiting bij de Stichting Duurzaam Storten om te komen tot uitvoering van de verduurzamingspilots.

FEBRUARI 2012

q Verscheidene brancheorganisaties,

waaronder de VA, nemen het initiatief voor een ‘digitaal protocol’ voor digitale begeleidingsbrieven voor afvaltransporten en digitale communicatie tussen ontdoeners, inzamelaars en verwerkers. Een vrij te gebruiken standaard zorgt dat de verschillende systemen in de markt met elkaar kunnen communiceren.

q Rapporteur Gerben-Jan Gerbrandy

(D66) publiceert een rapport met de visie van het Europees Parlement op de routekaart resource efficiency.

q Het Platform KAM van de VA wordt

omgevormd tot een Commissie Arbo & Veiligheid.

q Op 20 februari brengen Gerben-Jan

Gerbrandy van het Europees Parlement en Tweede Kamerlid Stientje van Veldhoven op uitnodiging van de VA een bezoek aan de eerste Nederlandse sorteerinstallatie voor kunststof verpakkingsafval van SITA in Rotterdam.

q Op 21 februari vindt afstemming plaats binnen het Nederlandse Nutriënten Platform over Europese ontwikkelingen.

MAART 2012

q Op 6 maart sluiten de VA en

staatssecretaris Atsma een Green Deal over opwerking bodemas. Afvalenergiecentrales (AEC’s) verbeteren de kwaliteit van bodemas zodanig, dat het gebruikt kan worden voor fundering van wegen, zonder dat er extra beveiligende maatregelen nodig zijn.

q De Landelijke Compostdag op 24

maart is net als voorgaande jaren populair bij burgers. Tweede Kamerlid Sjoera Dikkers (PvdA) opent de dag bij AVR in Duiven.

RENS ZWANENBURG (INTERCHEM BV) * Vanwege het vertrek van Diederik Gijsbers bij de Van Gansewinkel Groep medio april 2012 is hij geen bestuurder meer van de Vereniging Afvalbedrijven.


27

In de verwarmingscontainer wordt de gft-vergister op temperatuur gehouden

AFVALSECTOR MAAKT FORSE ENERGIESLAG

R1-status als bekroning De afvalsector ontpopt zich als grootleverancier van duurzame energie. Afvalenergiecentrales (AEC’s) en composteerders weten de energie in afval steeds beter te benutten. Alle Nederlandse AEC’s presteren zelfs zodanig, dat ze onlangs als kroon op het werk de R1-status kregen. Nu nog de overtollige afvalwarmte afzetten. DOOR RENÉ DIDDE

Menigeen denkt bij duurzame energie automatisch aan windmolens en zonnepanelen. Toch nemen ook de twaalf afvalenergiecentrales (AEC’s) een fors deel - namelijk dertien procent van de duurzame energieproductie - voor hun rekening. Met elkaar

vermijden de AEC’s jaarlijks meer dan 1 miljoen ton CO2. De afgelopen jaren stijgt de productie van duurzame energie snel, onder meer door de bouw van nieuwe installaties met de modernste technologie en het verbeteren van de energie-efficiency van bestaande centrales door bijvoorbeeld het energiezuiniger reinigen van rookgassen.

R1-STATUS

ALBRECHT BRESTERS (HVC):

‘Voor afvalwarmte is in Nederland een wereld te winnen.’

28

De twaalf AEC’s zijn inmiddels dermate energie-efficiënt dat ze zich sinds kort officieel een ‘installatie voor nuttige toepassing’ mogen noemen. Deze hogere trap op de Ladder van Lansink volgt uit de Europese Kaderrichtlijn, die de R1-status toekent aan AEC’s met een hoog energetisch rendement. “De R1-status maakt het eenvoudiger om brandbaar restafval uit andere EU-landen, zoals Engeland, Duitsland en recent Italië, te importeren”, vertelt Albrecht Bresters,


directielid van HVC in Alkmaar. Door buitenlands brandbaar restafval in Nederland te verwerken met een hoog energetisch rendement, dragen ze bij aan het Europese doel om in 2020 20 procent van de energieconsumptie duurzaam te produceren. Voor Nederland is het aandeel gesteld op 14 procent in 2020. Bovendien is de import een mooie opsteker in tijden van economische crisis en overcapaciteit. Toch beseft Bresters dat de afvalimport van tijdelijke aard is, en vooral aantrekkelijk zolang andere lidstaten niet zelf een hoogwaardige afvalverwerking hebben opgetuigd. In Brussel bevestigt Ella Stengler, directeur van CEWEP, de Europese brancheorganisatie voor Energy from Waste, dat de Nederlandse verwerking van buitenland afval een tijdelijke zaak zal zijn. “De EU eist nu eenmaal dat alle lidstaten de verwerking van huishoudelijk restafval zelf op orde hebben. Het is dus een overgangssituatie totdat alle landen voldoende hoogwaardige verwerkingscapaciteit hebben opgebouwd.”

AFVALWARMTE Stengler vindt de collectieve R1-status voor de twaalf AEC’s “een goede prestatie”, maar benadrukt de energiekansen die er

liggen door tevens de restwarmte nuttig in te zetten. Weet een AEC namelijk naast de elektriciteit ook warmte in de vorm van stoom te benutten, dan stijgt het huidige gemiddelde energetisch rendement van 35 procent naar meer dan 65 procent. Als lichtend voorbeeld noemt Stengler de Scandinavische landen: “Die landen onderkenden al tien jaar geleden dat afval een

WILLEM GEERLING (ATTERO):

‘Met gft-vergisting benutten we de energieinhoud van gft, zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit van compost.’

waardevolle brandstof is. Vrijwel alle AEC’s zijn er aangesloten op een warmtenet, waardoor ze naast het leveren van duurzame elektriciteit ook woningen verwarmen.” Voor afvalwarmte is in Nederland nog een wereld te winnen, stelt Bresters van HVC vast. Initiatiefnemers lopen echter in de praktijk tegen barrières aan. Zo vraagt de aanleg van een warmte- of stoomleiding een enorme investering, en moeten er partijen zijn die het warmteaanbod en de warmtevraag aan elkaar knopen. Trajecten duren daardoor vaak lang. Toch is de afgelopen jaren veel progressie geboekt. Bresters noemt een aantal voorbeelden: “Twence levert sinds kort warmte aan zoutproducent Akzo Nobel, Omrin aan Frisia Zout, Attero aan diervoederproducent Noblesse en E.On aan meerdere omliggende bedrijven.” Er zit meer in het vat. Zo wordt AVR aangesloten op het Rotterdamse warmtenet en voorziet AEB steeds meer Amsterdamse woningen van warmte. Bresters maakt in Alkmaar en Dordrecht werk van de warmteafzet. “We onderzoeken momenteel de levering van stoom aan chemieconcern Dupont en werken aan de uitrol van warmte uit afvalverbranding en slibverbranding naar bestaande huurwoningen. Bij deze huurwoningen is warmteafzet makkelijker te realiseren, omdat er vaak één eigenaar is, namelijk de woningcorporatie. Ook hebben ze veelal centrale ketels. Gecombineerd met isolatie van de bestaande woningvoorraad geeft het een forse boost aan de energiebesparing.”

GFT TOT BIOGAS Gft-vergisting om energie te winnen neemt in snel tempo toe. In de zomer van 2010 ondertekenden de bij de Vereniging Afvalbedrijven aangesloten composteerbedrijven een Duurzaamheidsverklaring, waarin de bedrijven verklaren dat ze in 2015 ruim 1 miljoen ton gft-afval vergisten. De sector is goed op weg om het doel te behalen. Verscheidene composteerders, zoals VAR, Attero, Twence, HVC, De Meerlanden, breiden hun conventionele composteerhallen en tunnels uit met een vergistingsinstallatie. Andere initiatieven komen er aan. “Met gft-vergisting benutten we de energie-inhoud van gft, zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit van compost”, zegt Willem Geerling, directeur human resources van Attero. Als drijvende krachten voor vergisting noemt hij onder meer de robuustere technieken en de SDEsubsidie voor biogas. Ook speelt volgens hem mee dat veel composteerhallen hun afschrijvingstermijn naderen of overschrijden. “In het verleden is leergeld betaald doordat de vergisters gevoelig bleken voor de wisselende samenstelling van het gft”, zegt Geerling. “Vandaag de dag zijn de roerwerken verbeterd en worden de installaties niet langer overvoerd.” Het gft-biogas dient als grondstof voor tal van toepassingen. Zo wordt er elektriciteit mee opgewekt in wkk-installaties, waarbij naast elektriciteit de warmte wordt benut. Op verscheidene locaties werken afvalbe-

ERIK VAN ENGELEN (GROEN GAS NEDERLAND):

‘De nieuwe vergisters leveren serieuze hoeveelheden van constante kwaliteit.

ELLA STENGLER (CEWEP):

‘De R1-status voor de twaalf AEC’s is een goede prestatie.’

drijven mee aan zogeheten groen gas hubs. Bij zo’n hub bundelen meerdere producenten, zoals boeren met mestvergisting, hun biogas in een biogasverzamelleiding, waarna het wordt opgewerkt en ingevoerd in het aardgasnet. Kansrijk is ook het inzetten van groen gas als transportbrandstof, gezien de almaar stijgende prijs van benzine en diesel. Geerling: “In Nederland kan op steeds meer plaatsen groen gas worden getankt.” Mede daardoor kan de vergroening van leaseauto’s verder doorzetten. “Steeds als een contract verloopt, vergroten we het aandeel groen gas-auto’s. Op het ogenblik rijden zeven van onze 120 wagens op groen gas, de komende jaren zal dat aantal stijgen tot negentig”, zegt Geerling. Ook andere afvalbedrijven schakelen over op groen gas. Zo rijden de huisvuilwagens van De Meerlanden - die onder meer gft-afval ophalen - rond met opschriften als ‘deze wagen rijdt op uw gft-afval’. Een betere promotie is niet denkbaar.

GROEN GAS IN DE LIFT

Stichting Groen Gas Nederland is een partnerplatform van gas- en energiebedrijven, projectontwikkelaars, provincies, netbeheerders en LTO Nederland, die sinds 2011 proberen gezamenlijk productie en gebruik van groen gas te bevorderen. Ook de Afdeling Bioconversie van de Vereniging Afvalbedrijven participeert met afvalbedrijven die biogas produceren. “Wij hebben een veertigtal knelpunten geïnventariseerd die we door intensieve samenwerking trachten weg te nemen”, zegt directeur Erik van Engelen van Groen Gas Nederland. “Het kan gaan om vergunningen, financiële perikelen, technische zaken als opwerking van biogas tot aardgaskwaliteit, maar ook hoe acht individuele boeren met een grote mestvergistingsinstallatie een goede businesscase kunnen ontwikkelen”, legt Van Engelen uit. Overleg met de netwerkbedrijven is daarbij cruciaal. “De netbeheerders hanteren terecht strenge eisen bij de invoeding, maar soms leidt dat tot te hoge projectkosten voor een verwaarloosbaar risico op kwaliteitsvermindering. Ook daar zoeken we dan naar een passende oplossing.” De vele nieuwe vergisters van afvalbedrijven zijn volgens Van Engelen bijzonder welkom. “Ze leveren serieuze hoeveelheden van constante kwaliteit. Mede daardoor zal Nederland in 2012 meer dan tien miljoen kuub groen gas extra gaan gebruiken.”


29

Verenigingsprofiel Gegevens april 2012

Vertegenwoordigers in internationale organisaties

Algemene Ledenvergadering

Confederation of European Waste-to-Energy Plants, CEWEP

Bestuur

Commissie Arbo en Veiligheid

Commissie Beleid en Strategie

voorzitter: Douwe de Boer (Attero) secretaris: Jeanne Kok

voorzitter: Freek van Eijk (SITA) secretaris: Evert-Jan Verbunt

Commissie Communicatie

Commissie LCA

voorzitter: Riny Kok (Attero) secretaris: Daniëlle van Vleuten

voorzitter: Robert Jan Saft (Attero) secretaris: Liane Schoonus

Jan Manders (EFWC), vice-chair Expert End of Waste for Plastics: Dick Spanjaard (Attero) • Residues Working group: Wil Sierhuis (HVC) • LCA and Energy Committee: Jan Manders (EFWC)

Commissie Milieu

Commissie Wet- en Regelgeving

European Compost Network, ECN

voorzitter: Jan Thewissen (Shanks Nederland) secretaris: Han van Rijssen

voorzitter: vacature secretaris: Evert-Jan Verbunt

Platform Slibverwerken voorzitter: Albrecht Bresters (HVC Groep) secretaris: Jeanne Kok

John van Haeff (Attero), board member • Working Group 1 European Policy: Unico van Kooten (VA) • Working Group 1 Quality Assurance and Standardisation: Adrie Veeken (Attero)

European Federation of Waste Management and Environmental Services, FEAD Afdeling Bioconversie

Afdeling Energie uit Afval

voorzitter: Ger de Jong (De Meerlanden) secretaris: Ellen Verhoef

voorzitter: Jan Rooijakkers (Twence Afval en Energie) secretaris: Evert-Jan Verbunt

Afdeling Recycling en Inzameling

Afdeling Rioleringsbeheer en Vegen

voorzitter: Marc van Buijtene (Shanks Group) secretaris: Ellen Verhoef

voorzitter: Leo van der Valk (vandervalk + degroot) secretaris: Han van Rijssen

Afdeling Gevaarlijke en Oliehoudende Afvalstoffen voorzitter: Jan Goedhart (Van Gansewinkel Groep) secretaris: Han van Rijssen

Afdeling Storten voorzitter: Bert Krom (Afvalzorg Holding) secretaris: Jeanne Kok

Bestuur Vereniging Afvalbedrijven • ir. P.H. (Pieter) Hofstra, voorzitter • W.L. (Willem) Geerling (Attero), vice-voorzitter • ing. P. (Peter) Louwman (Delta Milieu), penningmeester • mr. F.W. (Frans) Beckers (Van Gansewinkel Groep) • ir. F.C.A.A. (Freek) van Eijk (SITA) • mr. M.P.A. (Michaël) van Hulst (Shanks Nederland) • drs. G.J. (Ger) de Jong (De Meerlanden) • ing. A.H. (Bert) Krom (Afvalzorg Holding) • ir. W.C.H. (Wim) van Lieshout (HVC Groep) • ir. J.T.P.M. (Jan) Rooijakkers (Twence Afval en Energie) • L.C.T. (Leo) van der Valk RA (Van der Valk + De Groot) • L. (Rens) Zwanenburg (InterChem BV) • ir. D. (Dick) Hoogendoorn (directeur Verenigingsbureau), secretaris

Vanwege het vertrek van mr. D.T.G. (Diederik) Gijsbers bij de Van Gansewinkel Groep medio april 2012 heeft de Vereniging Afvalbedrijven afscheid van hem genomen als bestuurder.

30


• Committee 1 Legal and Market Issues: Ton Goverde (Van Gansewinkel Groep) • Subcommittee Shipments: Jan Goedhart (Van Gansewinkel Groep) • Committee 2 Material Recovery: Jan Thewissen (Shanks) Experts on End of Waste: Jan Thewissen (Shanks), scrap metals and copper; Martin van Tuyl (SITA), paper; Pieter Bartels (Van Gansewinkel Groep), glass • Subcommittee Organic Recovery: John van Haeff (Attero) • Subcommittee REACH: Wobbe van der Meulen (SITA) • Committee 3 Energy Recovery: Dick Spanjaard (Attero), chair Additional Expert NL: Ton Goverde (Van Gansewinkel Groep) • Committee 4 Landfill: Heijo Scharff (Afvalzorg Holding), vice-chair • Committee 5 Hazardous Waste: Jan Goedhart (Van Gansewinkel Groep) • Task Force BREFs: Ton Goverde (Van Gansewinkel Groep) • Task Force Health & Safety: Stefan de Jong (SITA), chair • Task Force Climate Change: Michael Sanders (Attero)

Aangesloten leden • Afvalbeheer Noord-Groningen • N.V. Afvalverbranding Zuid-Nederland (AZN) • Afvalverwerking Stainkoeln B.V. • N.V. Afvalzorg Holding • Van den Akker Cleaning & Inspection Services B.V. • AKZO Nobel Base Chemicals B.V. • ARN B.V. • Attero • Avri • Bredox B.V. • DELTA Milieu B.V. • A. van Dorrestein B.V. • Dusseldorp Groep B.V. • Ecomineraal • E.ON Energy from Waste Delfzijl b.v. • Feniks Recycling • Van Gansewinkel Groep • Gemeente Amsterdam Afval Energie Bedrijf • GMB Holding B.V. • GP Groot B.V. • Heros Sluiskil B.V. • Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier • HVC Groep • Inter-Che-M B.V. • Jansen Rioolreiniging • Koeweit Oliehandel B.V. • De Meerlanden Holding N.V. • Omrin • M.J. Oomen Leidingtechniek B.V. • Remat Chemie B.V. • Remex Nederland B.V. • Remondis Argentia B.V. • Reststoffenunie Waterleidingbedrijven B.V. • Retoumatras B.V. • Riool.nl • RMD Delfzijl • Shanks Nederland B.V. • SITA Nederland Holding • NV Slibverwerking Noord-Brabant • Sortiva BV • Stadsgewest ’s-Hertogenbosch • Teeuwissen Rioolreiniging B.V. • Twence Afval en Energie B.V. • Van der Valk + de Groot B.V. • Veluwse Afval Recycling (VAR) B.V. • Wolfswinkel Reiniging • Wubben Handelsmaatschappij B.V. • ZAVIN C.V.

Vereniging Afvalbedrijven: belangenbehartiger voor de gehele afvalketen De Vereniging Afvalbedrijven behartigt op nationaal en internationaal niveau de belangen van afvalbedrijven die actief zijn in de gehele keten. De bedrijven houden zich bezig met het inzamelen, recyclen, bewerken, sorteren, vergisten, composteren, verbranden en storten van afval. Ook bedrijven die actief zijn in het rioleringsbeheer zijn lid. De Vereniging Afvalbedrijven streeft naar een gezond en evenwichtig ondernemingsklimaat in Nederland en Europa en staat voor een doelmatig en duurzaam afvalbeheer. De Vereniging Afvalbedrijven is een gesprekspartner

voor overheden en andere instanties. De brancheorganisatie vertegenwoordigt zo’n tweederde van de Nederlandse afvalmarkt. Het Verenigingsbureau is gehuisvest in ’s-Hertogenbosch en heeft een kantoor in Brussel. Meer informatie over de Vereniging Afvalbedrijven en haar leden en de ontwikkelingen in het afgelopen jaar zijn te vinden op: www.verenigingafvalbedrijven.nl. De afdelingssecretarissen (zie organigram) kunnen meer informatie over de specifieke onderwerpen geven.

EEN JAAR AFVAL IN TWEETS Gerben Jan Gerbrandy @Gerbrandy Member of European Parliament (D66) Unilever presenteert tegenvallende cijfers door hoge grondstofprijzen. Wake up call voor hogere urgentie #resourceefficiency? 2 februari 2012 Joop Atsma @atsmajoop staatssecretaris Infrastructuur en Milieu Met gedeputeerde Klip bezoek gebracht aan Noblesse in Wijster. ‘Nieuwkomer’ haalt grondstoffen uit ‘afval’ pluimveesector. #duurzaam 16 februari 2012 StientjevanVeldhoven @SvVeldhoven Lid Tweede Kamer voor D66. Woordvoerder duurzaamheid

Freek van Eijk @fcaavaneijk Director Strategy & Public Affairs Utilities, Waste Management, Sustainability GDF-SUEZ, SUEZ Environnement, SITA Green Deal kwaliteitsverbetering #bodemas Staatssecretaris #Atsma en Pieter #Hofstra (Vereniging Afvalbedrijven) zetten handtekening 4 7 maart 2012 Richard de Mos @RicharddeMos Tweede Kamerlid PVV Raadslid Den Haag Staatssecretaris Atsma omarmt mijn idee voor hogere boetes dumpen afval 7 maart 2012 Waste Matters @EUwastematters Vereniging Afvalbedrijven

Vandaag onder strakblauwe hemel werkbezoek #Sita waar plastic hero’s weer #grondstoffen worden! Met @Gerbrandy en Unico van Kooten #toekomst

MEP Gerbrandy and Dutch MP Van Veldhoven present measures to combat raw materials scarcity and save resources. www.wastematters.eu

20 februari 2012

9 maart 2012

Gerben Jan Gerbrandy @Gerbrandy Member of European Parliament (D66) “Agenda voor nieuwe groei: Grondstoffen als motor van de economie” lees mijn persbericht: #ResourceEfficiency 23 februari 2012


31

advertentie remondis 190x133 5 lPage 1 23-2-2007 10:20:15

C

M

Y

CM

MY

CY

MY

K

REGIO-ADVERTENTIE

VO-10539

24-02-2009

10:24

Pagina 1

1 2 3 4 12

K

KOEWEIT OLIEHANDEL KOEWEIT BV

HET ADRES VOOR AL UW AFGEWERKTE OLIE

Postbus 163 3880 AD Putten

T 0341 36 99 50 F 0341 35 68 14 E [email protected] www.oliehandelkoeweit.nl

Grondstoffenschaarste scherp op het netvlies

Recommend Documents