GRENZENLOOS EEN EINDELOOS LAND MEDISCH FRANS THUIS IN ZWEDEN MAGAZINE. Ondernemen in Vancouver, BC. Redt u zichzelf bij de dokter?

GRENZENLOOS MAGAZINE

Grenzenloos.nl

Voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters

NR

2

Mrt 2014

Liesbeth Arts Wonen in Frankrijk

EEN EINDELOOS LAND Ondernemen in Vancouver, BC

MEDISCH FRANS

Redt u zichzelf bij de dokter?

THUIS IN ZWEDEN

Het hoge noorden blijft trekken

Uitgeverij

1

Grenzenloos

Welkom

Colofon GRENZENLOOS MAGAZINE Gratis online magazine voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters. Verschijnt 12 x per jaar, elke laatste vrijdag van de maand. Een uitgave van Uitgeverij Grenzenloos, een imprint van VanDorp Uitgevers Voor meer informatie of adverteren, kijk op www.grenzenloos.nl of mail naar [email protected] In dit nummer staan bijdragen van: Frans Buysse Liebeth Arts Peter Schoenmaker Roy van Niersen Diana Vile Tin van Arkel Eric Jan van Dorp

EEN GOED BEGIN IS HET HALVE WERK

B

egin februari verscheen het eerste nummer van Grenzenloos Magazine. Ik had er alle vertrouwen in dat de lancering succesvol zou zijn, maar uiteindelijk overtrof het toch nog mijn stoutste verwachtingen. Niet alleen werd het eerste nummer door velen gelezen, maar ook kregen we tientallen e-mails met enthousiaste complimenten over de inhoud en vormgeving. Een stimulans om op de ingelagen weg door te gaan. Dit tweede nummer van Grenzenloos Magazine bestaat uit 48 pagina’s met gevarieerd nieuws, interviews en artikelen over Nederlanders en Vlamingen in alle uithoeken van de wereld. Laat ons gerust weer weten wat u van dit nummer vindt. Uw reacties en tips worden altijd gewaardeerd. Wij zijn te bereiken via [email protected] Grenzenloos Magazine verschijnt 12 x per jaar, elke laatste vrijdag van de maand. Veel leesplezier!

Eric Jan van Dorp - Uitgever/hoofdredacteur Twitter: @ericjanvandorp

Copyright©2014 VanDorp Uitgevers Op de teksten en foto’s in deze uitgave rust auteursrecht. Niets uit deze uitgave mag worden opgeslagen, gekopieerd of op andere wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of verspreid, zonder uitdrukkelijke en schrijftelijke toestemming van de uitgever.

2

Inhoudsopgave

4

Nieuws

Canada - Een eindeloos land

16

Column: Burenhulp

Meren, bossen, ongerepte natuur

34

20

De wraak van Napoleon

Ondernemen in Andalusië

44

6

Medisch Frans 3

36

Nieuws ALSNOG GELD VOOR NEDERLANDSE SCHOLEN IN HET BUITENLAND ONDERWIJSKWALITEIT BLIJFT GEWAARBORGD Nederlandse scholen in het buitenland die zijn aangesloten bij NOB krijgen de komende jaren toch een financiële bijdrage vanuit de Nederlandse overheid. Deze bijdrage is bedoeld als overgangsregeling voor de abrupte subsidiestop per 1 januari 2014. Het onderwijs aan ruim 10.000 Nederlandse kinderen in het buitenland wordt hiermee in ieder geval voor de komende jaren gewaarborgd. De afgelopen 30 jaar subsidieerde de Nederlandse overheid Nederlands onderwijs in het buitenland met een bescheiden bedrag. Per 1 januari 2014 werd deze subsidie abrupt gestopt met als reden dat een grotere financiële bijdrage van ouders en werkgevers mogelijk zou moeten zijn. Eerder al gaf NOB aan dat het verhogen van de ouder- of werkgeversbijdrage zeker niet voor alle scholen en ouders haalbaar is. Sinds de subsidiestop heeft een tiental

scholen besloten de deuren te sluiten, een deel overweegt in de loop van dit jaar de activiteiten te staken. Veel scholen hebben als gevolg van de subsidiestop maatregelen genomen die de onderwijskwaliteit niet altijd ten goede komen. Waarborging van de onderwijskwaliteit Dankzij deze overgangsregeling kunnen scholen hun onderwijskwaliteit ook de komende jaren waarborgen. Bovendien krijgen zij de tijd om te onderzoeken hoe het onderwijs in de toekomst zonder financiële bijdrage vanuit de overheid voortgezet kan worden. In totaal is 10 miljoen euro beschikbaar. Naar verwachting kan het geld uit deze regeling in drie jaarlijkse termijnen (in de jaren 2014, 2015 en 2016) door NOB aan de scholen worden uitgekeerd. Bron: Stichting NOB

4

Nieuws GRATIS ADVIES EN HULP BIJ VESTIGING IN FRANKRIJK NIEUW INITIATIEF ONDER DE NAAM RAAD & DAAD Resideren in Frankrijk. Een droom van velen. Maar voor u daadwerkelijk als god in Frankrijk kunt gaan leven, valt er nog heel wat te regelen. Raad & Daad is een team van vrijwilligers die Nederlanders en Vlamingen helpt bij hun vestiging in Frankrijk. Het team bestaat op dit

moment uit 40 leden, verspreid over diverse departementen. Het is de bedoeling dat dit aantal nog flink zal toenemen. Hoe zijn de omgangsvormen in mijn regio? Bij welke instantie moet ik zijn als ik mij als zelfstandige wil gaan vestigen? Waar is het dichtstbijzijnde ziekenhuis? Enkele voorbeelden van vragen die de ervaringsdeskundigen van Raad & Daad eenvoudig voor u kunnen beantwoorden. Een lovenswaardig initiatief dat potentiële Frankrijkgangers veel tijd kan besparen. Of er een Raad & Daad vrijwilliger in het departement van uw keuze actief is, kunt u eenvoudig opzoeken op de website: www.raadendaad.eu

‘GOUDEN VISUM’ IN TREK BIJ RIJKE RUSSEN EN CHINEZEN EEN EU VERBLIJFSVERGUNNING KOPEN MET VASTGOED Zuid-Europese landen als Portugal, Griekenland, Malta en Spanje proberen hun vastgoedmarkt een impuls te geven door bij aankoop van onroerend goed een EU-visum te verlenen aan buitenlanders. Het visum geeft toegang tot de 26 Shengenlanden.

5

In Portugal of Spanje krijgt men dit ‘gouden visum’ bij aankoop van een woning vanaf 500.000 euro. In Griekenland volstaat de helft van dit bedrag, terwijl in Malta 650.000 euro op tafel gelegd moet worden. Met name gefortuneerde Russen en Chinezen maken gebruik van deze mogelijkheid, die ook makelaars in de genoemde landen een volledig nieuwe doelgroep geeft.

Canada

‘EEN EINDELOOS LAND’ THE CANADIAN WAY OF LIFE

D

e familie Linders heeft bewust voor Canada gekozen, nooit is er sprake van geweest om naar een ander land te vertrekken. Het begon voor Kimo met een bezoek aan een vriend die politieagent was in Victoria, Vancouver Island. Kimo was meteen onder de indruk van de leefwijze van de Canadezen. Ook Joanne was helemaal gecharmeerd van de Canadian way of life en de overweldigende natuur.

de natuur. Ze stoppen met hun auto als je oversteekt, ze vragen of je hulp nodig hebt als je op een kaart kijkt, als je ziek bent wordt het avondeten aan de deur gebracht en als ze weten dat je alleen zit met kerst, word je uitgenodigd voor het familiediner. Respect hebben voor de ander is hier vanzelfsprekend. Wat me ook erg aansprak was hun dienstbaarheid.” Dit waren voor Kimo en Joanne de eerste prikkels om over emigratie na te denken. Na

“We werden vooral geraakt door de manier waarop de Canadezen met elkaar omgaan, het respect dat ze voor elkaar tonen en voor

verschillende bezoeken sloeg de vonk echt over. Het definitieve besluit om te vertrekken duurde toch nog even. Na de geboorte van Kiki kwamen de plannen weer bovendrijven.

6

Ondernemen in Vancouver De dag dat Pim Fortuyn werd doodgeschoten was voor hen de bekende druppel. Kimo en Joanne keken elkaar twintig seconden aan en ze wisten het, Buysse bellen. “We hebben eerst nog een informatiebijeenkomst in Culemborg bijgewoond en zijn daarna meteen met de visumaanvraag gestart. Dromen moet je niet onbesproken in je hoofd laten hangen”, zegt Kimo. “Als je het niet doet, krijg je daar later spijt van. Je moet het gewoon doen.” Na zo’n besluit moeten er veel zaken tegelijk in werking worden gezet. Het creëerde bij hen een gezonde spanning. Ze hielden rekening met een doorlooptijd van een jaar voordat het visum zou worden afgegeven. Het huis verkopen in Nederland en een huis kopen in Canada zonder dat je honderd procent zeker weet dat je een visum krijgt, vonden ze niet niks. Ze werkten met ontbindende voorwaarden, ofschoon ze vrij zeker waren dat ze zich zouden kwalificeren.

zou mijn vader een oogje in het zeil houden”. Het bedrijf was niet de grootste belemmering volgens Joanne. “Waar we in Nederland tegenaan liepen, was de onbekendheid met emigratie en de opmerkingen van familie en vrienden. Je hebt het hier toch goed, je woont voortreffelijk en je runt een goedlopend bedrijf. ‘WE HEBBEN DOORGEZET, WANT WE WILDEN LATER NIET HOEVEN ZEGGEN ‘HADDEN WE MAAR...’’ We stuitten op veel onbegrip en hadden het gevoel ons constant te moeten verantwoorden. Onze familie was ook niet gelijk laaiend enthousiast, want wie wil zijn of haar (klein) kinderen nu naar de andere kant van de wereld zien vertrekken. Daar komt bij dat het woord emigreren blijkbaar een negatieve lading heeft. Wij zagen het meer als een

Canada en Nederland Kimo en Joanne runden samen met Kimo’s vader een handelsonderneming in slijp- en schuurmaterialen. Hun insteek was om hun aandeel in het bedrijf een paar jaar aan te houden, zodat ze in elk geval een klein inkomen zouden behouden. Tegelijk konden ze de zaken in Canada op zich af laten komen. “We waren ons ervan bewust dat niemand op ons zat te wachten en je terug gaat naar af. Ook als het niet zou lukken, konden we terugvallen op ons bedrijf in Nederland. Om de zaak door te kunnen laten draaien moesten we wel de nodige afspraken met medewerkers maken. Verder

7

Canada langeafstandsverhuizing. We hebben doorgezet, want we wilden later niet hoeven zeggen ‘Hadden we maar...’.”

Kimo en Joanne zijn op afstand betrokken bij hun Nederlandse bedrijf, maar de band met Nederland verandert wel. De familie komt regelmatig op bezoek, maar ze zien de intensiteit van de banden met vrienden uit Nederland langzaam afnemen. Het mooie is wel dat als ze contact hebben met oude Nederlandse vrienden, via sociale media als Facebook ze de draad zo weer oppakken en het weer net is als vroeger. Dit geldt eveneens voor spontane contacten tijdens bezoeken aan Nederland. “We hebben niet de tijd alle Nederlandse contacten grondig te onderhouden en daarnaast ook nog ons leven hier op te bouwen.” In Canada hebben ze inmiddels een groot netwerk van kennissen en vrienden opgebouwd.

De familie Linders woont nu ruim zeven jaar in Canada, maar staan nog steeds met één been in Canada en met het andere in Nederland.

Hockey Kimo en Joanne kozen voor Vancouver Island. Daar kenden ze wat mensen en ze streken neer in Victoria. Kimo kreeg al snel een aanbod voor een tijdelijke baan. Als hockeycoach uit Nederland had hij een toegevoegde waarde voor het Canadese hockey. Kimo werd aangenomen als interim bondscoach van het nationale dameselftal. De hockeysport is wel anders georganiseerd dan in Nederland. In Canada is het in de eerste plaats een universiteitssport en daarvan gaan de beste spelers naar het nationale elftal. “In Nederland ben je lid van een club en is het veel meer een sociaal gebeuren. Hier kent men dat niet. Iedereen is na de training of wedstrijd vrij snel weg. In Nederland blijven sporters nog even hangen in het clubhuis. Anderzijds is hier het commitment aan de sport erg groot. Kinderen zijn ’s ochtends om zeven uur al aan het trainen en ze worden van school gehaald om een toernooi te spelen.” De vier grote sporten in Canada zijn ijshockey,

8

Ondernemen in Vancouver basketbal, honkbal en American football. Dat merkte Kimo aan den lijve, want hij besloot zijn tijdelijke contract na negen maanden niet te verlengen. Field hockey is in Canada een kleine sport en de carrièremogelijkheden zijn daardoor beperkt. Hij nam de beslissing om verder te kijken. Het werd al snel duidelijk dat je voor de werkgelegenheid beter op het vaste land kunt zitten. Ofschoon Vancouver Island een prachtig eiland is, gingen Kimo en Joanne zich opnieuw oriënteren en dit keer op Vancouver en omgeving. Het werd Tsawwassen, ongeveer vijfenveertig minuten verwijderd van downtown Vancouver, waar de veerpont van het vaste land naar Vancouver Island oversteekt. Tsawwassen ligt

tegen de grens van de Verenigde Staten en is een erg goede plek in de Greater Vancouver area, volgens Kimo en Joanne. Het ligt als een schiereiland aan drie kanten ingesloten door het water. Kimo praat enthousiast verder over Tsawwassen. “Een plaats aan het strand met hoge bomen, vergeleken met de rest van de Greater Vancouver area weinig regen en veel zon. Het is hier lekker rustig, maar we zitten ook zo in de stad. We hebben er zeker ook rekening mee gehouden dat er goede scholen en ziekenhuizen in de buurt staan. Verder is voor ons van belang bij de keuze van een woning dat je flexibel moet zijn. Koop een courante woning en leg je niet te vast. En het allerbelangrijkste is dat je je er thuisvoelt.”

9

Canada Baan in Canada Als nieuwkomer kun je, als je niet te kieskeurig bent, altijd wel werk vinden in Canada. Zo is het belangrijker wie je kent, dan wat je denkt dat je kunt. Eenmaal aan de slag, moet je het maar laten zien. Pas dan kom je verder. Bovendien is de betaling, zeker in het begin, niet fors te noemen. ‘DOORDAT IK HET WERK IN EIGEN TEMPO KAN AFHANDELEN, BLIJFT ER TIJD OVER OM VOOR DE KINDEREN TE ZORGEN’ “Na gestopt te zijn als hockeycoach begon ik bij Fraserway Rentals, een verhuurbedrijf van campers, aan een baan als customer service medewerker. Hier verdiende ik twaalf Canadese dollar per uur met het instrueren van vakantiegangers die met de camper op pad gingen”, vertelt Kimo. Na het seizoen kreeg Kimo te horen dat hij permanent kon blijven. De leiding van Fraserway RV zag in hem capaciteiten voor het management. Zo rolde hij vrij snel door in een management functie als operations coördinator en inmiddels is hij operations manager rentals. Kimo is verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken in de rentals divisie in de diverse vestigingen. ‘Doordat ik het werk in eigen tempo kan afhandelen, blijft er voldoende tijd over om voor de kinderen te zorgen’

“Ongeveer zeventig procent van de campers die we verhuren is minder dan een seizoen oud.” Het bedrijf maakt het grootste deel van haar campers zelf en heeft eigen garages voor onderhoud en reparaties. Daarnaast heeft het een afdeling die onderdelen verkoopt en een bedrijfstak die campers verkoopt. In totaal werken er vierhonderd mensen voor Fraserway RV. In de zomer, een periode van rond de zes maanden, hebben ze zo’n elfhonderd wagens op de weg. “De rest van het jaar zijn we bezig met voorbereidingen. Als operations manager ontwikkel en analyseer je werkprocedures en -processen met als doel de organisatie zo efficient mogelijk te laten draaien zonder

Fraserway RV is een familiebedrijf met haar hoofdkantoor in Abbotsford en heeft zes vestigingen verspreid over Canada. “In Canada is Fraserway de grootste en de beste in deze branche”, durft Kimo te beweren.

10

Ondernemen in Vancouver consessies te doen aan de hoge kwaliteit waarom we bekend staan. Alle rental managers (managers van de zes verhuurpunten) rapporteren aan mij, en ik op mijn beurt, rapporteer weer aan de general manager.”

Ieder jaar stel ik een groep van Nederlandse seizoenswerkers samen die voor de diverse vestigingen van Fraserway aan de slag gaat. Daarnaast regel ik Nederlandse stagiaires, doe vertaalwerk, interpreteer de resultaten van de vragenlijsten die de klanten krijgen, doe demonstraties van wagens voor Nederlandse klanten, etcetera. Doordat ik het werk in eigen tempo kan afhandelen, blijft er voldoende tijd over om voor de kinderen te zorgen en van het land en het leven te genieten.” De betrokkenheid bij het bedrijf in Nederland is inmiddels geringer geworden. Kimo en Joanne vinden het tijd om zich terug te trekken. Het gevoel van zekerheid om nog een vangnet achter de hand te hebben is niet meer nodig. Ze zijn zoals ze dat zelf noemen geworteld.

Een eigen bedrijf in Canada Naast dat Kimo en Joanne al die jaren beiden mede-eigenaar in Nederland zijn gebleven en Kimo in Canada voor een vaste baan heeft gekozen, hebben ze samen ook in Canada hun eigen bedrijf opgezet onder de naam Linders Consultancy and Support. Kimo’s werkgever geeft hem de nodige flexibiliteit wat indeling van de uren betreft. Zo kan hij zijn hobby als hockeytrainer blijven vervullen. Dit werk doet hij dan vanuit Linders Consultancy and Support. Joanne biedt diensten van met name administratieve aard aan via dit bedrijf. “Ik werk niet in loondienst maar op projectbasis. Dit kunnen allerlei soorten klussen zijn. Zo kom ik op gezette tijden in andere werkomgevingen. Dit is een fijne manier om verschillende gezichten van de Canadese samenleving te leren kennen. Ik heb onder meer voor een recruitmentbureau gewerkt downtown Vancouver en nu verricht ik werkzaamheden voor Fraserway RV. Alles zeer gevarieerd.

Bedrijfscultuur in Canada Kimo heeft het bij Fraserway RV erg goed naar zijn zin. Het is behalve een sociaal bedrijf ook een bedrijf dat ethiek hoog in het vaandel heeft staan. “Mijn ervaring als zelfstandig ondernemer in Nederland kan ik op mijn positie goed inzetten. Het kritisch denken en een spiegel voorhouden is niet een automatisch onderdeel van de Canadese bedrijfscultuur. In Canada worden mensen graag aardig gevonden, maar daarmee

11

Canada kom je niet altijd vooruit. Ik kan goed zaken van meerdere kanten bekijken en bereik daarmee dat er geïntegreerde beslissingen worden genomen.” Daarnaast is een andere belangrijke toegevoegde waarde voor zijn werkgever, zijn kennis van de Europese markt. Kimo’s ervaring als zakenman in Nederland stelt hem in staat om de Nederlandse aanpak te vergelijken met de Canadese. In zijn algemeenheid valt hem op dat de Canadees minder strategisch denkt. Het is een snelle economie in een snelle samenleving, met minder bureaucratie. Als het werk morgen in Saskatchewan is, dan gaat men naar Saskatchewan. Het gevaar hiervan is dat er ad hoc wordt gereageerd op nieuwe of onvoorziene situaties die zich voordoen. “Onze organisatie is vlak te noemen. Er zijn uiteraard managers, maar de directeur gaat gewoon met je vissen. Tegelijk is er onder deze informele organisatiestructuur een hiërarchie. Ingeval je je werk niet goed doet, kun je zo maar op staande voet ontslagen worden. Je krijgt nog een salaris van twee weken mee en je staat dezelfde dag op straat.”

De balans “Als we terugkijken, hebben we in het begin vooral een sociaal vangnet gemist”, vertelt Joanne. ”Je kent niemand en moet alles weer opbouwen. In het begin mis je zeker je vrienden en familie. Je kunt die gemeenschappelijke ervaringen niet zomaar vervangen. Zelf moet je proactief zijn, alleen dan kun je vrij snel een netwerk opbouwen. De mensen staan hier positiever in het leven en zijn toegankelijk om contact te maken. Het glas is altijd half vol en er is voldoende relativeringzin. Goede manieren, vriendelijkheid, hulpvaardigheid en een warm hart voor de omgeving zijn hier gewoon. ‘ZEKER ALS HET OM EMOTIES GAAT DAN KOM JE ER MET ALLEEN ALGEMEEN BESCHAAFD ENGELS NIET’ Andere zaken dan in Nederland zijn belangrijk. Economische crisis of niet, als er een kat uit een boom gered moet worden, dan is dat het hoofdnieuws in het lokale journaal. In financieel opzicht was het niet altijd makkelijk. We hadden een extraatje op de bank staan wat we hard nodig hadden. Verder moet je je aanpassen. Maar aan wie, als je je nog niet kunt spiegelen aan gelijkgezinden of vrienden?” Met de taal was het ook wennen, alhoewel hun Engels goed was. Kimo: “Zeker als het om emoties gaat dan kom je er met alleen algemeen beschaafd Engels niet. Vooral in groepsverband kan dat wel eens lastig zijn. Dan zijn er allerlei uitdrukkingen die je alleen kunt leren door met anderen om te gaan.” Canadezen communiceren reactief in tegenstelling tot Nederlanders die allemaal wel

12

Ondernemen in Vancouver een mening hebben. Een Canadees moet je om zijn mening vragen en laat veel makkelijker alles begaan. Ze zijn niet zo ‘recht door zee’ als de Nederlander. Het voordeel daarvan is dat ze anderen meer in hun waarde laten. Het nadeel is echter, dat de Canadees niet altijd even open en duidelijk is, wat vooral in het begin wel eens tot misverstanden heeft geleid. Zo werd Kimo van alles toegezegd over een toekomst bij de hockeybond, maar toen puntje bij paaltje kwam, bleek daar geen budget voor te zijn. “Mensen komen wel op bezoek bij elkaar, maar dan op afspraak. Ze lopen over het algemeen niet zomaar bij iemand binnen. Elkaar uitnodigen

doe je veel vaker buiten de deur, bijvoorbeeld met een lunch of warme maaltijd.” Uiteindelijk zijn Canadezen meer op zichzelf en hechten ze veel waarde aan hun gezin. Wellicht komt dit voort uit de pionierstijd van de emigranten. Toen ieder echt helemaal op zichzelf was aangewezen. Die geest van ‘zelf je broek ophouden’ zit er altijd nog. “Het netwerken gebeurt overal. Na het wegbrengen van de kinderen naar school ga je bijvoorbeeld met andere ouders naar een coffee house om te kletsen of doe je allerlei vrijwilligerswerk op school. Sport is erg

13

Canada belangrijk in de Canadese cultuur en ook binnen de sport-clubs is veel te doen. Je kind even afzetten op de schaatsbaan voor een ijshockeywedstrijd zit er niet in. Alle ouders, opa’s en oma’s komen naar de wedstrijd kijken. Heel gezellig maar wel tijdrovend. Andere mensen zijn weer lid van een serviceclub. Verder zijn er veel country- en golfclubs. Als je in zaken zit, moet je wel ergens lid van zijn. Er wordt veel vrijwilligerswerk gedaan en daarbij valt ons de hulp van Canadezen bij inzamelingsacties voor goede doelen absoluut op.”

bij het land, dan moet je het gewoon doen. “Nederland heeft ons veel gebracht en zaken zoals Sinterklaas houden we in stand. Toen de kinderen nog in Sinterklaas geloofden, vierden we het met een club Nederlanders, compleet met een intocht, pepernoten en marsepein. Het voordeel voor de kinderen is dat we Santa Claus ook vieren.” Dus toch ook een beetje Canadees. ‘SPORT IS EEN ERG BELANGRIJK ONDERDEEL VAN DE CANADESE CULTUUR’ “En als tijdens de Olympische Spelen Sven Kramer een afstand wint, dan zijn we apentrots. Het Heinekenhuis stond volledig op z’n kop, inclusief onze Canadese vrienden die we hadden meegenomen. Het was geweldig om even die Nederlandse sfeer te proeven. Dan merken we duidelijk dat we nog echte Hollanders zijn.” Ze

Trots Kimo en Joanne geven allebei aan dat wanneer je van je emigratie een succes wilt maken je doorzettingsvermogen en een positieve, proactieve instelling moet hebben. Wil je emigreren en heb je het goede gevoel

14

Ondernemen in Vancouver hebben ook Nederlanders in Canada als vrienden, maar niet omdat ze Nederlander zijn, maar gewoon omdat het leuke mensen zijn.

Dit interview is samen met 16 andere boeiende interviews verschenen in het boek ‘Enkele reis Canada’.

‘DE RESPECTVOLLE EN VRIENDELIJKE MANIER WAAROP MENSEN MET ELKAAR OMGAAN, GEEFT EEN FIJN GEVOEL’

Interviews over allerlei persoonlijke uitdagingen van Nederlanders die de afgelopen jaren naar Canada verhuisd zijn en daar op een of andere manier als

Daarnaast zijn Kimo en Joanne ook trots dat ze in Canada leven. “Mooi is de uitbundige wijze waarop de Canadezen hun feestjes vieren. Ze bellen aan en komen met eten, drank en cadeaus naar binnen. De respectvolle en vriendelijke manier waarop mensen met elkaar omgaan, geeft een fijn gevoel. Goed is dat de Canadees een ander minder snel veroordeeld zoals we dat toch een beetje in Nederland kennen. Canadezen geven niet zo snel een waardeoordeel over anderen. Verder genieten we van de vele natuur en die is altijd dichtbij. Het water, de bossen en de bergen geven volop mogelijkheden tot recreëren, van varen, vissen, wandelen tot skiën. Een eindeloos land.”

zelfstandig ondernemer aan de slag zijn gegaan.

Enkele reis Canada

Ondernemende emigranten vertellen Frans Buysse

Tekst & foto’s: Frans Buysse

UItgeverij Grenzenloos ISBN 9789077698846 Prijs € 19,95 O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl

15

Wonen in Frankrijk

LIESBETH BURENHULP

L

iesbeth Arts woont samen met haar man Henk sinds een paar jaar in de Auvergne. Vorig jaar verscheen het eerste boek van Liesbeth, waarin ze op enthousiaste wijze vertelt over haar emigratie. Daarnaast schrijft ze met regelmaat veelgelezen columns over haar allerdaagse belevenissen in Frankrijk.

“Wacht even, kom even binnen, ik moet je wat laten zien.” We lopen naar de tafel waar het advertentiekrantje van de Carrefour ligt. “Ah,” zegt ze met een gilletje en haalt uit haar tas eenzelfde blaadje, met pen een grote cirkel om een advertentie. We moeten lachen. “Mooi, dus jij vindt het ook wel wat,” constateer ik goedgemutst.

16 december. Ik open de voordeur en daar staat ze: buurvrouw Agnes. Eenenzeventig jaar, keurig in de make up, chique lammycoat, hoed een tikje schuin op haar hoofd en een overheersend maar lekker luchtje. “Coucou Lisbeth, On y va?” vraagt ze kokette.

Nou dat gaat een makkie worden, we weten dus al wat we gaan kopen. Nu hoeven we niet helemaal naar de Fnac in Vichy zoals afgesproken, maar kunnen we gewoon naar Thiers, twintig minuutjes hier vandaan.

16

Liesbeth Arts Vandaag is het namelijk een belangrijke dag, onze afspraak staat al een week. Wij gaan vandaag een computer voor haar kopen en het geluk is aan onze kant, want eergisteren kwam deze fantastische advertentie van een super HP laptop in de bus vallen. “Ok, on y va!” Ik pak snel mijn jas en daar gaan we dan, met haar auto. Ik heb me er helemaal op ingesteld, vandaag ben ik volledig ten dienste van haar. Nou, als dat nog geen staaltje van goed sociaal gedrag is dan weet ik het niet meer, denk ik om mijn ego op te poetsen en mezelf moed in te spreken.

M’n geduld wordt echter direct op de proef gesteld; met een vaartje van zo’n 40 kilometer per uur tuffen wij gemoedelijk over de route nationale. Maar wel de kachel op 10. Ik stik zowat van de hitte. In mijn buitenspiegel zie ik achter ons een enorme staart met auto’s. Phoe, blij dat we niet helemaal naar Vichy gaan. Even doorbijten deze middag en dan mijn nobele daad van burenhulp er weer op. Nu is de aanschaf van een nieuwe computer natuurlijk altijd wel opwindend, maar in dit geval is het veel meer dan dat. Wij gaan namelijk een ‘helse’ machine kopen en Agnes is zich hierop al geruime tijd aan het voorbereiden. Ze is zuinig, control freak, houdt van zekerheid en wil waar voor haar geld. Tja, dan zit je met computers in een lastig parket want er zijn veel soorten, maten en mogelijkheden en natuurlijk heeft iedereen er ook nog eens een eigen mening over. Verschillende mensen hebben haar al advies gegeven. Maar nu, na anderhalf jaar twijfelen, heeft ze uiteindelijk besloten dat ze aleen mijn aanbod om haar te helpen aanneemt. Ik ben voor haar de deskundige. De verantwoordelijkheid voor de aankoop rust volledig op mijn schouders. De hulp om te assisteren bij de aankoop van een compuer heb ik haar ooit aangeboden omdat ik het leuk voor haar zou vinden als ze wat meer

Agnes en haar man wonen zo’n 500 meter bij ons vandaag in een keurig gestreken huis en tuintje. Het is een echtpaar op leeftijd, ik mag ze erg graag maar ik zie ze haast nooit omdat ze zich niet willen opdringen -zoals ze zelf zeggenen ik te druk ben met mijn eigen leven. Nu beginnen ze inmiddels met hun gezondheid te kwakkelen en alleen al hierom vind ik dat je, zeker als je op zo’n geïsoleerde plek woont als wij, blijk moet geven van enige belangstelling en burenhulp. Maar ja een bezoekje aan hen kost tijd. Agnes is erg gestructureerd, dus ‘even’ langs gaan is eigenlijk niet mogelijk. Een bezoekje wordt gelijk een heel gedoe. Henk, mijn man, moet dan ook altijd verplicht weer meekomen. Het voelt erg als opzitten en pootjes geven, dus zolang ik geen echte dringende reden om te gaan heb, stel ik mijn bezoek steeds uit. Ondanks mijn principes en het feit dat ik ze graag mag. Ik voel daar wel een tikkie schuldig over, omdat ik weet dat er weinig gebeurt in hun leven en ze het altijd leuk vinden als wij komen. Daarom ben ik blij dat ik nu eens iets practisch voor haar kan doen.

17

Wonen in Frankrijk Als Lies op een avond Henk ontmoet slaan de vonken direct over. Behalve hun

verbonden zou zijn met de wereld. En omdat ze hier in de buurt ook geen computercursus kon vinden, heb ik daarnaast ook nog aangeboden om haar wat computer basisbeginselen te leren.

artiestenbestaan blijkt al snel dat ze ook hun passie voor Frankrijk delen. Het begint met dromen over later als... maar hun enthousiasme haalt de droom

In de winkel blijkt dat het exemplaar dat we hebben uitgezocht al uitverkocht is. Als het nu voor mezelf zou zijn dan was de keuze voor een andere computer simpel; de goedkoopste met de meeste mogelijkheden maar Agnes overweegt elk aanbod. Omdat ze echt niets van computers weet, stelt ze vragen die er niet toe doen en ze zaait hiermee nogal wat verwarring. Niet alleen bij mij, maar ook bij de Carrefour verkoper wiens hulp we na drie kwartier hebben ingeroepen. Computertaal is gewoonlijk al gecompliceerd maar nu moet ik de betekenis ervan ook nog eens in het Frans zien uit te leggen aan iemand die er werkelijk geen snars van begrijpt, maar absoluut controle wil houden over de aankoop. Uiteindelijk komen we naar buiten met een exemplaar waar ik niet voor gekozen zou hebben. Maar hij is wel mooi. Opgetogen dat de kogel door de kerk is, gaan we naar huis. Agnes moet nog een internetabbonement aanvragen, dus tot die tijd blijft de computer bij mij. Dan kan ik alles alvast installeren en voor haar gebruiksklaar maken. “Ja,” zegt ze resoluut, “ik ben blij dat je me wilt helpen met de computer. Als ik nu straks les van je krijg wil ik er best wel iets voor betalen hoor, je hoeft dat niet voor niets te doen. Maar ik wil minimaal twee keer per week een uur les!” Ik voel een licht beklemmend gevoel opkomen. Burenhulp. Waar ben ik aan begonnen?

in. Samen storten ze zich in het avontuur en belanden van het ene toeval in het andere. Een verhaal vol humor, over passie en durf, dromen en aanpakken, liefde en loslaten maar vooral over verwondering.

Toekomstmuziek in Frankrijk Dromen over de grens Liesbeth Arts UItgeverij Grenzenloos ISBN 9789461850638 Prijs € 16,95 O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl

Tekst en auteurfoto: Liesbeth Arts

18

Opmerkelijk nieuws AUTEUR BOEK ‘IK VERTREK NOG NIET’ VERTREKT ALSNOG Josie Kneepkens was al twee jaar lang bezig met het voorbereiden van haar emigratie naar Frankrijk, toen haar droom in duigen viel. Als voormalig journalist kwam ze op het idee om gelijkgestemden te interviewen. Dit resulteerde in het prachtige boek ‘Ik vertrek nog niet’, met veertien opmerkelijke en zeer persoonlijke verhalen. Vorige week maakte Josie bekend dat ze alsnog vertrekt... “Het lange wachten destijds zorgde plotseling voor een heel ander licht op mijn relatie, die uiteindelijk knapte. Ik was in één klap alles kwijt. Mijn huwelijk, mijn huis, mijn spaarrekening, auto en mijn Frankrijkdroom,” vertelde Josie onlangs openhartig in een interview op Radio 1. Josie stortte zich vervolgens volledig op haar muziekpassie. Met succes, want in korte tijd verwierf ze veel bekendheid en lof met zelfgeschreven nummers. Mede hierdoor gaat haar emigratiedroom alsnog in vervulling. Josie vertrekt over enkele weken naar Spanje, waar ze zich in de buurt van Valencia gaat vestigen om samen met een collega uit de muziekwereld te werken aan een nieuwe muziekstijl. “Ongelofelijk hoe alles dan toch weer op zijn pootjes terecht komt. Soms moet je eerst alles afbreken om opnieuw te kunnen beginnen denk ik,” aldus Josie.

Ik vertrek nog niet Auteur: Josie Kneepkens Verkoopprijs: € 16,95

Tekst: Eric Jan van Dorp

ISBN 978 94 61850 492 Bol.com en Emigratieboek.nl

19

Thuis in Zweden

MEREN, BOSSEN EN

ONGEREPTE NATUUR

20

Leo & Janke

L

eo had al meerdere keren geroepen ‘koop nooit een vakantiehuis, want dan ben je niet meer flexibel in je keuzes’. Ironisch genoeg was hij het die, samen met zijn schoonzus, de kogel door de kerk joeg en op een zonnige winterdag in maart zijn handtekening zette onder een contract voor een vakantiehuis in Zweden. Hij wist toen nog niet dat dit het begin was van een avontuur waarvan ze nog steeds met volle teugen genieten.

niet prettig,” vertelt Janke berustend. Even later verstomt het geknal en worden ook de husky’s weer rustig. Janke, oorspronkelijk geboren op Bermuda, verhuisde later via Terschelling met haar familie naar Drenthe. Toen ze haar opleiding aan de pedagogische academie in 1984 afsloot kon ze aan het werk op een LTS als muzieklerares. “De scholieren daar hadden al jaren geen muziekdocent meer gehad en dan krijgen ze er eindelijk één - is het ook nog een vrouw.” Janke schiet in de lach om dan te vervolgen.

Als ik Janke spreek zit ze eenzaam in een hutje nabij de skihellingen van Branäs een beetje bij te komen van de afgelopen dagen. “Nou het was me het weekje wel zeg, versnellingsbak van de auto kapot, stroomuitval in ons dorp, vanmorgen Leo op de trein naar het vliegveld gezet en tussendoor ook nog mijn werk en de honden.” Een diepe zucht beëindigt haar relaas. Leo is, hals over kop, naar Nederland geroepen in verband met trieste familie omstandigheden. “Dus je zult het met mij moeten doen,” verbreekt Janke de stilte.

‘HET IS NU ZEVEN GRADEN BINNEN’ In het hutje waar ze nu verblijft is geen stromend water of elektriciteit maar wel een houtkachel die ze net heeft aangestoken. “Het is nu zeven graden binnen, maar ik zal straks de deur wel open moeten zetten omdat het te warm wordt.” Janke weet uit ervaring hoe snel de hut opgewarmd is, want in de wintermaanden is ze hier wekelijks. Op de achtergrond laten ook de husky’s horen dat ze er zijn, met wat geblaf en gejank. “Ze beginnen vuurwerk af te steken bij de skipiste en dat vinden mijn honden beslist

21

Thuis in Zweden

“Ze hadden nog nooit een vrouwelijke docent gehad, dus de bouw afdeling moest met spoed een toilet voor me bouwen.” En weer die aanstekelijke lach. Haar zus had in Drenthe verkering gekregen met een jonge man die de KMA (Koninklijke Militaire Academie) doorliep. Bij één van zijn bezoeken aan zijn geliefde nam hij zijn vriend en studiegenoot Leo mee. Als Janke en Leo elkaar zien is het liefde op het eerste gezicht. Toen Leo de KMA afrondde was het voor hem inmiddels duidelijk dat een militaire toekomst toch niet de juiste keuze was. Hij begon aan een studie wiskunde aan de TH van Delft, maar brak die af om te gaan werken in de IT. Een ‘booming business’ destijds. Als IT-manager bij onder andere de belastingdienst, verdiende Leo een bovenmodaal inkomen. Nu konden Janke en Leo ook gaan rondkijken naar een eigen woning. Het stel verhuisde naar de

omgeving van Rijssen en kocht een boerderij met vierduizend vierkante meter grond op één van de mooiste plekken in Twente. Janke en Leo voelden zich er bijzonder prettig en genoten van een onbezorgd leven. Vrouw met ballen Tijdens ons gesprek gaat ineens de deur van de hut open en staat er een man in de deuropening die uitstekend gekleed is om de, inmiddels tot -23 graden gezakte buitentemperatuur, te weerstaan. Achter hem is nog net een glimp te zien van het vervoersmiddel waarmee hij gekomen is; een sneeuwscooter. Stationair draaiend, een witte rookpluim uit de uitlaat spuwend. Ook bij de honden, die nu weer onrustig aan hun lijnen trekken, zie je de witte pluimen uit hun bek komen als ze blaffen en ademen. Een kort onderonsje en

22

Leo & Janke

de sneeuwscooter verdwijnt in een wolk van uitlaatgassen en opspattende sneeuw... “Dat is de buurman, die zet met zijn sneeuwscooter niet alleen loipes uit voor de langlaufers, maar ook voor mijn hondenslee.” En daarmee is dit intermezzo voor Janke verklaard en afgesloten. Janke is van het type ‘vrouw met ballen’. Haar

was helemaal zoals ik me dat had voorgesteld. Ik keek ook al die Zweedse kinderfilms, Emil, Madieke, Pippi, en dan kom je er zelf en dan is het er net zoals in de films.” Toen Janke en Leo verkering kregen gingen ze jaarlijks naar Scandinavië op vakantie. “Niet alleen Zweden hoor, ook Noorwegen en Finland hebben we regelmatig bezocht. Op een gegeven moment hebben we besloten om nog maar één keer per twee jaar te gaan, we wilden ook nog wat anders zien van de wereld.” Wel werd ieder jaar de wintersport in Zweden genoten, waarbij het gezin van Jankes zus, Wilmien, vaak van de partij was. Zo ook in februari 2000. Leo en Janke hebben nu hun huis in het

‘MET ZIJN SNEEUWSCOOTER ZET DE BUURMAN LOIPES UIT’ zal men niet snel in een jurkje en hoge pumps zien flaneren. Nu zou dat ook beslist hebben misstaan tussen de paarden, honden en katten die ze op de boerderij in Rijssen had. Deze beestenboel werd zelfs nog uitgebreid met een husky, een hondenras waaraan zowel Leo als Janke helemaal verknocht raakten. Al snel bleek dat één husky zich alleen voelt en dus werd er een tweede aangeschaft. “We hadden natuurlijk de ruimte rondom de boerderij, het zijn tenslotte geen honden die je binnen kunt houden.” Janke en Leo droomden ervan om ooit nog eens een sledehondenvakantie te boeken. In plaats daarvan hebben ze nu 27 husky’s waarmee ze er ’s winters dagelijks op uit trekken, hun droom is meer dan verwezenlijkt.

gehucht Gravol, zo’n honderdtwintig kilometer ten noorden van Karlstad in het noorden van de provincie Värmland. Het is een zogenaamd 2-plans hus, wat wil zeggen een begane grond met daarbovenop een verdieping. Pas daarna begint het dak. Daarnaast is het hele huis onderkelderd. Janke geeft aan dat het eigenlijk wat te groot is voor hun tweeën. Toen ze het huis kochten had het achttien jaar leeggestaan, maar het enige dat echt niet werkte was de olie

Leo was al eens een aantal maanden met vrienden in Zweden geweest. Ook Janke was als tiener tweemaal naar Scandinavië afgereisd, omdat haar moeder een cursus weven volgde in Finland. “Dat zijn twee zomervakanties geweest, maar als haar cursus was afgelopen dan gingen we ook echt vakantie houden, onder andere in Zweden.” “En ik weet nog goed die eerste keer. Zweden

23

Thuis in Zweden

gestookte verwarmingsketel en alle radiatoren. Graag zouden ze een bergvärme systeem hebben geïnstalleerd, maar omdat ze dan ook alle radiatoren moesten vervangen werd dit een te grote investering. In plaats daarvan lieten ze twee luchtwarmtepompen plaatsen en enkele nieuwe elektrische radiatoren. Tezamen met de al aanwezige houtkachels krijgen ze het hele huis comfortabel warm.

Ze kan er nog steeds hartelijk om lachen, zo impulsief, zo hebberig, maar ook zo leuk. “We kochten het huis met z’n vieren en hadden afspraken over het gebruik, dat ging gewoon fantastisch.” In de herfst van 2004 verkochten ze hun aandeel aan Wilmien en haar man waardoor die enig eigenaar werden. “Hun kinderen hebben al gezegd dat ze het huis nooit mogen verkopen. Tja, die waren erbij toen we het kochten en hebben er een groot deel van hun jeugdherinningen opgedaan. Dus we hebben voorlopig nog regelmatig Nederlandse aanloop... en dat is erg gezellig.”

Nederlandse aanloop Ze hadden de hele dag op de skies gestaan, die februaridag in 2000 en gingen nog snel even wat boodschappen doen in het dorp, toen Wilmien opgewonden de supermarkt uitkwam met een papiertje in haar hand. Het bleek een advertentie te zijn waarin een huis te koop werd aangeboden voor 35.000 Duitse marken. Even later zag Janke dat Wilmien en haar man samen met Leo in gesprek waren, ondertussen druk wijzend op het papiertje.

Door de aankoop van het vakantiehuis kwamen Janke en Leo steeds vaker naar Zweden. “De route naar Zweden toe werd steeds korter en die naar Nederland steeds langer,” waarmee Janke aangeeft dat het afscheid steeds lastiger werd. Nu wilden ze zich ook verstaanbaar kunnen maken in het land waar ze zo vaak waren en gingen allebei op cursus. “De uitdaging kwam natuurlijk bij het volgende bezoek aan Zweden, boodschappen doen in het Zweeds. Kennelijk hebben we allebei een talenknobbel want dat ging gewoon super,” vertelt Janke enthousiast. Leo zat toen inmiddels zonder werk nadat de ITbubble uiteen was gespat. Zijn ontslag werd bezegeld met een gouden handdruk en Leo kon daardoor

De volgende dag werd de makelaar bezocht en weer een dag later werd het koopcontract ondertekend van een vakantiehuis op vijfentwintig kilometer van hun huidige huis. “Het was dus niet het huis van de supermarkt,” verduidelijkt Janke, “maar een ander huis dat we voor het eerst bij de makelaar zagen.”

24

Leo & Janke

enkele maanden rustig en ongestoord genieten van zijn herwonnen vrijheid. Even geen stress, ontslagrondes en te halen ‘targets’.

begonnen met de voorbereidingen voor hun emigratie. “Het was natuurlijk niet zo impulsief als bij de aankoop van het vakantiehuis, maar menigeen hebben we wel kunnen verrassen met dit besluit,” lacht Janke.

Moment voor beslissing Nog nooit waren Janke en Leo in de zomer in de streek rond Branäs geweest, alleen tijdens de wintersport. Toen het vakantiehuis was aangeschaft werden ook de zomervakanties weer in Zweden doorgebracht. “Die eerste keer dat we er zomers kwamen vielen we zowat van onze stoel. We vonden de streek prachtig in de winter, maar nu zagen we dat het er ’s zomers minstens zo mooi was. Al die meren, bossen, ongerepte natuur... om van te houden gewoon.” Malmö ligt zo’n zevenhonderd kilometer zuidelijker, een mooie afstand om in één dag te overbruggen. “Daar stapten we dan op een boot van Finnline. Op de boot kun je nog voor een normaal bedrag eten, het is tenslotte vooral voor truckers bedoeld, en na een goede nachtrust konden we dan aan de laatste ruk van Noord-Duitsland naar Nederland beginnen.” Ook nu nemen ze nog altijd deze route als ze met de auto gaan, anders vliegen ze veelal vanaf Oslo.

Augustus 2004 kwamen Janke en Leo aan in Zweden en begonnen met de renovatie van het huis dat achttien jaar had leeggestaan. In oktober kon de verhuiswagen al komen en konden ze de kampeermeubels, waarmee ze tot dan gewoond en geslapen hadden, opbergen. De paarden bleven nog tot het voorjaar van 2005 in Nederland, maar de katten, de twee husky’s en de Jack Russel konden wel kerst 2004 vieren in Zweden. Op vijfentwintig kilometer van hun huis zat toen een commercieel sledehondenbedrijf. Toen zij lucht kregen van het feit dat Janke husky’s had werd haar gevraagd of ze mee kon helpen in de drukke wintertijd. Uiteraard hoefde Janke hierover niet na te denken en zo kreeg ze een exclusief kijkje in de keuken. “Dat was prachtig, de hele dag buiten, de hele dag werken met de honden, de hele dag gasten blij maken, kortom, de hele dag gewoon genieten.”

Door hun frequente bezoeken en, volgens Janke, omdat ze de taal spraken hadden ze al snel goede Zweedse vrienden. Toen die vernamen dat Janke lerares was kreeg Janke te horen dat ze zaten te springen om bevoegde leerkrachten in de regio. Het liet Janke niet met rust. Toen Leo, begin 2004, een baan kreeg aangeboden wisten beiden dat dit hét moment was om een beslissing te nemen. Leo bedankte voor het aanbod, de boerderij werd te koop gezet en ze

25

Thuis in Zweden

In het voorjaar van 2007 vertelde de eigenaar dat ze het wat hogerop wilden zoeken, in de buurt van Östersund, of Janke geïnteresseerd zou zijn in overname van de contacten, contracten en enkele honden. “Dat had ik dus niet zien aankomen,” vertelt Janke met overslaande stem, “daar hebben Leo en ik wel even over moeten nadenken.” Na alle voors en tegens te hebben afgewogen besluiten Leo en Janke om op het aanbod in te gaan. Ze kopen nog een viertal husky’s om goed voorbereid het aanstaande winterseizoen in te kunnen gaan.

gemeente wel een GPS-systeem van Leo heeft,” vertelt Janke overtuigend. Helaas voor Leo deden de webshops hem na enkele jaren de das om en besloot hij zijn werkzaamheden te stoppen.

‘OF WIJ HET BEDRIJF NIET WILDEN OVERNEMEN?’ Goed en wel bekomen van de verhuizing en het aanpakken van hun huis zag Janke in november 2004 een advertentie voor leerkracht op een grundskola in het plaatsje Lima. Natuurlijk wilde ze graag een baan, maar Lima lag negentig kilometer noordelijker. “Als net geëmigreerde Nederlander is dat toch een behoorlijke afstand voor woon- werkverkeer.”

Leo had een samenwerking met Waypoint op zak toen hij naar Zweden emigreerde. Regelmatig belegde hij bijeenkomsten waarin hij vertelde over de GPS- systemen. “Ik denk dat iedere jager en bosbouwer bij ons in de

26

Leo & Janke

Ze besloot toch te schrijven en werd uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek. Diezelfde avond ging de telefoon en had ze een baan, leerkracht voor vijftig procent. In eerste instantie duurde haar contract tot de zomervakantie van 2005, maar het volgende schooljaar werd dit al aangepast in een vast contract voor vier dagen in de week. “En die woon-werkafstand is me in al die jaren nooit gaan tegenstaan, met zoveel te zien om je heen vliegen de kilometers onder je door.”

kunnen zaken met elkaar overleggen, want het is voor ons beide ‘ons ding’. Leo weet net zoveel als ik van de honden, sledes en de tochten. We weten allebei waarover we het hebben, wat het werk en overleg wel erg makkelijk maakt moet ik zeggen.” Janke klinkt zowel trots als gelukkig als ze zo over haar partner praat. Toch kunnen ze in de winterperiode wel wat extra hulp gebruiken en sinds enkele jaren maken ze daarvoor gebruik van de website wereldwerk.eu. “Daarop staat veelal werk aangeboden tegen ‘kost en inwoning’ en dat is voor ons een prima site om aan wat extra werkkracht te komen.” Voor deze winter zijn er in ieder geval twee Nederlandse jongens vastgelegd. “Zo’n eerste week is natuurlijk een leerweek maar als ze er gevoel voor hebben kunnen ze vanaf de tweede week volledig meedraaien en zelfs honden inspannen en gidsen. Het moeilijkste voor ze is meestal de Zweedse commando’s, want de honden hebben allemaal Zweeds gehad op school,” vertelt Janke lachend.

Door de flexibele houding die bijna alle werkgevers in Zweden hebben, is het niet zo moeilijk voor Janke om op haar eigen school een regeling met te treffen voor het runnen van het sledehondenbedrijf. Vanaf kerst tot aan de pasen werkt ze maar drie dagen per week, waardoor ze tijd heeft om de tochten te lopen en voor te bereiden. Sledetochten Leo had het na een tijdje thuiszitten ook wel gezien en wilde weer onder de mensen. Als ex IT-er zette hij zijn computerkennis en kunde in om, meer als hobby, voor anderen websites te bouwen, maar zo wilde Leo niet zijn dagen slijten. Aangezien Leo, hoewel hoog opgeleid, geen enkel probleem heeft met een ‘mindere’ baan reageerde hij op een oproep in de lokale krant. Sindsdien werkt hij als nachtportier in een groot conferentiecentrum/hotel op nog geen vijftien kilometer van hun huis. Deze dienst vult hij samen in met nog twee collega’s waardoor Leo ook veel dagen vrij is. En dat komt goed uit, want nu kan hij regelmatig mee op sledetochten en de verzorging van de dieren op zich nemen als Janke werkt. “Het is heel erg leuk om als stel samen te kunnen werken. We

Daarnaast is er ook nog een soort ‘esperanto’ voor honden, een internationale commandotaal. “Als ik hier een Eskimo uit Alaska zou krijgen kan die zo met mijn honden overweg,” verduidelijkt Janke.

27

Thuis in Zweden

Het woordje ‘Hike’ in de bedrijfsnaam ‘Hike Huskytours’ is dan ook tweeledig. ‘Hike’ in de betekenis van ‘voettocht’ maar ‘Hike’ betekent ook ‘gaan’ in de esperanto hondentaal. Janke en Leo hebben niet alleen stallen gebouwd voor de paarden, maar ook kennels voor hun husky’s. Daarnaast werd er een overdekte trailer aangeschaft met plaats voor honden en sleden, waardoor ze eigenlijk overal tochten kunnen starten. “Toen wij het contract overnamen van het sledehondenbedrijf, hield dat onder andere in dat we sledehondentochten moesten aanbieden in het skigebied van Branäs. Daar hebben we nu een tocht van zo’n twee kilometer die zeer geschikt is voor families die het eens willen meemaken zonder meteen een dag kwijt te zijn of veel geld uit te moeten geven. Hiervoor hoeven mensen ook niet te reserveren, we zijn daar op een aantal vaste dagen in de week. Daarnaast kunnen er ook langere tochten gemaakt worden, maar dan gaan we naar andere locaties die daarvoor geschikter zijn.” Het is duidelijk te merken dat ze dit verhaaltje wel vaker heeft verteld. Het grappige is dat ze onbewust er regelmatig een Zweeds woord tussen zet. “Oh ja, sorry hoor,” verontschuldigt ze zich “maar als ik een hele dag op school gewerkt heb is dat nog veel erger. Als ik dan met Leo praat is soms de halve zin in het Nederlands en de andere helft in het Zweeds.”

Alaska husky, hoewel de Alaska husky eigenlijk geen officieel ras is. “De Alaska husky wordt gefokt op eigenschappen. En die eigenschappen worden gevonden door ze te kruisen met andere rassen. Een Alaska husky heeft dus diverse verschijningsvormen terwijl de Siberische husky veel eenvormiger is.” Wat alle husky’s wel gemeen hebben is een tomeloze energie en werkwilligheid. “Doe ze een tuig om en het enige dat ze willen is trekken.” Daarom zijn ze minder geschikt om ermee te wandelen, ze trekken een volwassene zo omver. “Als ik ga hiken neem ik hooguit mijn Jack Russel mee.”

‘DOE ZE EEN TUIG OM EN HET ENIGE WAT ZE WILLEN IS TREKKEN’ De husky’s die Janke en Leo hebben zijn van twee verschillende rassen; de Siberische- en de

28

Leo & Janke

natuurlijk altijd mijn mobiel mee, maar vorig jaar bijvoorbeeld, tijdens een tocht van twee weken, geen enkel moment dekking gehad. Tja, dan moet je even niet denken aan wat er kan gebeuren als het onderweg misgaat.” Kennis van taal cultuur en tradities Hiken doen Janke en Leo in het voorjaar, zomer en herfst. Daarnaast staat Janke iedere vrije minuut op de langlaufskies. Met als jaarlijks hoogtepunt de Vasaloppet (negentig kilometer) en de Mattila ski- marathon. Met zoveel activiteiten zou je bijna vergeten dat Janke ook nog een baan als docent heeft. “Van de sledehondentochten kun je niet leven, ik ben al blij als we ‘break-even’ draaien. Alleen al het voer, dierenarts en materieel kosten een vermogen. Maar het is zo’n leuke en gewaardeerde bezigheid dat we dat er graag voor over hebben.” Janke vertelt met vuur over haar hobby’s, maar zet ook wat kanttekeningen bij haar gasten. “Ik ben er nu achter gekomen hoe eigenwijs wij Nederlanders zijn, wij weten het ook altijd beter,” begint ze lachend. “Dus het eerste wat ik nu tegen mijn gasten zeg die een tocht komen maken met de slede; ‘eigen initiatief word niet op prijs gesteld’ en dat ze moeten luisteren zonder ‘ja, maar’.

Hiken is die andere passie van Janke. Een ‘luxe’ zoals ze zelf zegt, die ze pas ontdekte in Zweden. “Leo gaat wel eens mee, maar meestal trek ik er alleen op uit. Soms maar een dag, maar ook wel meerdere dagen of weken. Dan loop ik een deel van één van de vele leden (wandelroutes) die dwars door Zweden lopen en kom dan helemaal tot rust... heerlijk.” Janke vertelt het met een passie die je haast zou doen besluiten ook zelf te gaan hiken. Het is dan ook niet moeilijk voor te stellen om deze vrouw, getooid met stevige schoenen en een flinke rugzak, door de ongerepte natuur te zien banjeren. “Ik heb

Want ‘we’ willen zo graag helpen. Als ze mij dan een lijntje zien vastmaken dan denken de meeste ‘Oh, ik zal even meehelpen en die andere lijntjes doen’, en dan gaat het dus fout.” Janke is door ervaring wijs geworden en kent de eigenaardigheden van haar gasten wel. “Denen zijn ook zo hoor, Duitsers zijn eigenlijk het makkelijkst.” Volgens Janke is dat ook vaak het probleem met Nederlandse emigranten. “We

29

Thuis in Zweden

hebben verschillende hier binnen twee jaar weer zien vertrekken, en altijd zijn ‘de Zweden’ de oorzaak. Ze willen geen contact, komen hun afspraken niet na, zijn lui en laks maar ik denk dat het vooral komt door kennisgebrek van de Nederlander. Gebrek aan taalkennis, maar zeker ook gebrek aan kennis van de cultuur en tradities.”

uur.” Ze kan er nu hartelijk om lachen, vooral om hun eigen onkunde. “Maar zo zijn er wel meer zaken die je, als efficiënte Nederlander, misschien grijze haren bezorgen, maar die je niet kunt, en zeker ook niet moet proberen te veranderen... ‘just go with the flow’. Dat heeft ze wel geleerd op school, waar vergaderingen en schoolbijeenkomsten soms lachwekkende besluitvormingen opleveren. “Dan wordt er een agendapunt besproken met het verzoek daarop te reageren. Zegt de ene jahå de andere hmm en zijn we dus nog geen steek verder.” Een hele opgave natuurlijk voor een daadkrachtige Nederlander om dan rustig te blijven. Janke weet inmiddels dat een besluit, uiteindelijk, toch wel genomen wordt, alleen gaat dat op de Zweedse manier.

‘IK BEN ER NU ACHTER GEKOMEN HOE EIGENWIJS WIJ NEDERLANDERS ZIJN’ Ter verduidelijking haalt Janke een voorval naar boven dat hun zelf is overkomen. “We maakten een afspraak met de schoorsteenveger voor een bepaalde dag en hij zei dat hij i eftermiddagen zou komen. Wij schatten in dat dat zo rond vier uur ‘s middags zou zijn en gingen nog boodschappen doen. Vanaf vier uur hebben we zitten wachten maar er kwam niemand... nee, natuurlijk niet! Hij was allang geweest, eftermiddag begint namelijk al tussen de middag vanaf twaalf

Tot de zomer van 2012 was Janke verbonden aan de school in Lima. Sinds de start van het nieuwe schooljaar 2012-2013 is ze overgestapt naar een privéschool in Likenäs op nog geen vijfentwintig autominuten van huis. Hoewel het schooljaar nog niet halfweg is heeft Janke al een fantastisch aanbod en enorme uitdaging

30

Leo & Janke

aangeboden gekregen. “Het was even lastig in het eerste begin om mijn Nederlandse bevoegdheden geaccepteerd te krijgen in Zweden. Ik had ze allemaal laten vertalen in het Engels maar dat was niet voldoende, die moesten in het Zweeds. Ik heb dus alleen die bevoegdheden laten vertalen die relevant waren want zo’n officieel vertaalbureau is hartstikke duur, die krijgen betaald per woordje. Maar ze zijn zo blij op deze school dat ze een bevoegd docent hebben, dat ze me hebben aangeboden om ook mijn Zweedse bevoegheid te halen, dat is de enige bevoegheid die ik niet heb.” In de praktijk betekent dit dat Janke kan gaan studeren voor haar bevoegdheid met behoud van tachtig procent van haar loon. “Ja, en er zit dus geen tijdslimiet aan. Ik zou er zomaar vijf jaar over mogen doen. Dan komt er gewoon een vervanger op mijn plek, zoals dat op scholen heel gebruikelijk is.” Janke vertelt over een collega die een jaar ‘onbetaald verlof’ had genomen, om in dat jaar bij een andere werkgever aan de slag te gaan en te kijken of dat een goede verandering zou zijn. “Lijkt het hem toch niets kan hij altijd weer terugkomen, dat is hier heel normaal.”

Dit interview is een van de 15 hoofdstukken die gebundeld zijn in het prachtige boek ‘Thuis in Zweden’. Door de grote verscheidenheid van de geintervewden is ieder verhaal een uniek en waardevol document geworden over Nederlanders die zich de afgelopen jaren in Zweden hebben gevestigd. Bent u zelf een Zweden fan of loopt u met plannen rond om zelf in het hoge noorden te gaan wonen, dan is dit boek een absolute aanrader.

Thuis in Zweden

Janke kleedt zich warm aan, want ze moet naar buiten om de honden in de trailer te leggen. “Ze kunnen prima tegen de kou hoor, ik doe het ook meer voor mijn eigen gemoedsrust. Nu hoef ik niet bang te zijn dat een onverlaat met een sneeuwscooter de honden niet ziet liggen of dat wolven even komen buurten.” En weg is ze in de donkere en koude nacht, terwijl de honden haar luidruchtig begroeten.

Succesvolle emigratieverhalen Roy van Niersen UItgeverij Grenzenloos ISBN 9789461850614 Prijs € 19,95 O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl

Tekst: Roy van Niersen Foto’s: Leo Krabbendam en Janke Nobel

31

Spanje bestseller

TOEKOMST & TAPAS

EEN NIEUW LEVEN AAN DE COSTA

Daarnaast bevindt de Spaanse economie zich in zwaar weer. Toch vinden ze met vallen en opstaan hun weg en raken ze steeds meer geïntegreerd in het Spaanse leven.

Robert en Ariane zijn net dertig als zij hun internetbedrijf verkopen. De vraag is dan: Stoppen we dit geld in een mooi huis ergens in de Randstad en blijft verder alles bij hetzelfde? Kantoorbanen, deadlines, files, donkere winters en zomerse goed-weer-stress, of.....?

Ze krijgen een dochter - Donna - en de jonge familie verhuist naar het platteland tussen de avocadobomen. Idyllisch, want hun buurman is schapenherder en de weg naar huis leidt door een heus riviertje. Ten opzichte van hun keurig uitgestippelde leven in Nederland is werkelijk alles veranderd! Lees hoe een zonnig Mediterraans avontuur dagelijkse realiteit wordt.

Tegen alle verwachtingen in emigreren ze naar het Zuid-Spaanse Andalusië en ze settelen zich in Nerja ten oosten van Málaga. In dit pittoreske badplaatsje vinden ze vlak bij zee een veelbelovend pand dat ze ombouwen tot hun restaurant Bagels & Salads. Zoals de meeste guiris (buitenlanders) heeft het stel echter zijn strubbelingen met de taal, bureaucratie, een natuurramp, personeel en met het opbouwen van een nieuw sociaal leven.

Toekomst & Tapas

Een nieuw leven aan de Costa Ariane van Wijk Uitgeverij Grenzenloos ISBN 9789461851000 Prijs € 16,95 O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl 32

Nieuwe boeken

Het eerste jaar is alles opwindend

Wat een emigratie doet met je relatie Annemies Gort & Auk Dijkstra Uitgeverij Grenzenloos ISBN 9789461850607 Prijs € 16,95 O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl

HET EERSTE JAAR IS ALLES OPWINDEND Annemies Gort & Auk Dijkstra In Het eerste jaar is alles opwindend vertellen Nederlandse emigranten openhartig over de invloed van de emigratie op hun relatie. Hoe is het om ineens 24 uur per dag samen te zijn? Wat doe je als je partner heimwee krijgt? Hoe houd je het samen goed als de eerste opwinding verdwenen is? Het eerste jaar is alles opwindend is een aanrader als je overweegt om voor korte of lange tijd in het buitenland te gaan wonen. Het boek bevat veel handige tips van mensen die je zijn voorgegaan. Daarnaast geven zes experts – van emigratiecoach tot seksuoloog – adviezen om je samen goed voor te bereiden.

33

Frankrijk

PETER SCHOENMAKER DE WRAAK VAN NAPOLEON

P

eter Schoenmaker runt een klein eigen hotel in het zuidwesten van Frankrijk. Vorig jaar bundelde hij 56 geestige anekdotes on het boek ‘Je maakt wat mee als hotelier’, waaarvan dit er een van is.

geen wind. Ergo, buziau, conclusio: om zich te ontdoen van elke vorm van wind diende men alle bomen te kappen. Toen ik ’s avonds mijn vader vroeg om dat te doen kreeg ik een draai om mijn oren, ging er een potentiële Nobelprijs aan Nederland voorbij en waait het er nog steeds. Niet mijn schuld.

Van jongs af aan heb ik een hekel aan wind. Ik zal een jaar of vier, vijf geweest zijn toen ik besloot om er wat aan te doen. Zoals het een veelbelovende jonge wetenschapper betaamt, begon dat met een periode van grondige observatie. Na een paar weken kon ik een werkbare hypothese formuleren. Feit: het waaide alleen als de bomen bewogen. Feit: stonden de bomen stil dan was er ook

Ik kom erop omdat hier in Frankrijk de laatste tijd veel bomen worden gekapt. Incidenteel, bij oude, leegstaande boerderijen, maar ook massaal. Dat zit zo. De oud geworden eigenaren gaan naar het verzorgingshuis. Ik denk dat het pand dan nog niet verkocht wordt omdat de opbrengst anders naar het Maison de

34

Peter Schoenmaker Retraite gaat. De kinderen willen er zelf niet in wonen omdat renoveren te duur is. Pas na de onvermijdelijke begrafenis(sen) kan het ouderlijk bezit aan een rijke buitenlander worden verkocht. Intussen worden wel alle eeuwenoude bomen eromheen gekapt, want dat stookt goed en goedkoop. Dat daarmee de waarde van de erfenis hard achteruit gaat, ziet men blijkbaar niet. De andere reden om bomen te kappen was tot voor kort het terugdringen van het aantal dodelijke auto-ongelukken. Het schijnt dat Napoleon ooit heeft besloten dat alle Franse wegen aan weerszijden van die prachtige platanen moesten krijgen, zodat zijn troepen in de schaduw konden marcheren. Een paar eeuwen later bleken ze echter hinderlijk in de weg te staan als jonge en vaak beschonken Franse chauffeurs ’s nachts de macht over het stuur verloren. Napoleons wraak voor zijn verbanning.

van een boom met eronder het woord: ‘Arbres!’ Ik bedoel: we zijn toch niet blind? Maar nu is het kappen wettelijk verboden én voert de gendarmerie alcohol-controles uit. Dus kan het ook hier nog steeds gaan waaien. Tekst: Peter Schoenmaker

Lees alle 56 verhalen:

Je maakt wat mee als hotelier Elke dodelijke aanrijding tussen een auto en een plataan was aanleiding voor familie en vrienden om meteen na de begrafenis op de plaats des onheils tientallen platanen om te gaan hakken. Om zowel de ongelukken als het omhakken van bomen tegen te gaan heeft de overheid de driehoekige waarschuwingsborden geplaatst waar wij ons zo over verbaasden: een tekening

Peter Schoenmaker Prijs € 14,95 Te bestellen via: Emigratieboek.nl

35

Spanje

HET BEGINT PAS BIJ WEGGAAN ONDERNEMEN IN SPANJE

F

lamenco, tapas en passie voor het leven. Andalusië betovert menig toerist. Vakantieondernemers Monica Welsing (55) en Ronald Marees (55) weten waar ze over praten. Ze wonen al jaren in Andalusië . Eerst in het dorp Colmenar en sinds de kinderen naar de middelbare school gaan in Malaga. “Hoe bijzonder Andalusië is, moet je vooral zelf voelen en ervaren.” Jarenlang woonden Monica en Ronald in Apeldoorn. In 1995 kregen ze de tweeling. Kort daarna verhuisde het gezin naar Friesland, waar ze in 1996 een watersportbedrijf startten. Na tien jaar nachtbraken met de klanten en vroeg weer op voor het klaarmaken van ontbijt, waren

ze toe aan ‘iets nieuws’. Het werk nam zoveel tijd in beslag dat ze amper toekwamen aan het gezinsleven. “We hebben tien jaar heel hard gewerkt om ons zeilcentrum in Nederland op te bouwen en wilden afstand nemen van die tropenjaren. We waren toe aan verandering en fantaseerden al heel lang over een verhuizing naar een mediterraan land. Daar was het nu de tijd voor.” Zuid-Europa, maar waar? Iets minder hard werken en nog meer gaan genieten. Waar kan dat beter dan in een land rondom de Middellandse Zee? Griekenland, hun eerste keus, viel af vanwege de taal en

36

Ondernemen in Andalusië de te verwachte moeizame integratie met de overwegend conservatieve bevolking. Bovendien zag Ronald wonen op een eiland niet zitten. Frankrijk? Italië? Zo passeerden enkele landen de revue. Toch ontbrak er steeds iets. Totdat ze, tijdens een bootreis met vrienden, op het idee gebracht werden om naar Spanje te gaan. “We hadden vrienden die met hun gezin in een catamaran een reis door Europa maakten. Ze waren erg enthousiast over de gastvrijheid van de Spanjaarden aan de zuidkust. We zijn een tijdje met ze opgevaren. Zo kwam Andalusië in beeld. Niet alleen vanwege de manier van leven, maar ook vanwege het prachtige landschap en het prettige klimaat.” Ze besloten stap voor stap te wennen aan Spanje. “Voordat we er gingen wonen zijn we regelmatig in Spanje op vakantie geweest. Een paar keer onafhankelijk van elkaar en een keer tijdens een vakantie met onze beide kinderen.” Op zoek naar het ideaalplaatje van een klein vissersdorp aan de kust, kwam het gezin uiteindelijk terecht in een boerendorp in het binnenland. September 2005 verhuisde het gezin naar ZuidSpanje. Aanvankelijk was hun plan om tijdelijk een huis te huren en de kinderen thuis zelf les te geven, zodat ze rustig op zoek konden gaan naar de meest geschikte woning. Dat bleek geen ideale situatie. “We waren klein behuisd en het kost veel discipline om je kinderen, via de Wereldschool, zelf les te geven. Als ondernemer heb je het al druk genoeg om je pand en plek op orde te krijgen en je bedrijf op te starten. Daarnaast hebben kinderen structuur nodig en moeten ze met leeftijdsgenootjes kunnen spelen, dus hebben

37

we al snel het idee opgepakt onze kinderen toch naar school te sturen. We wilden onze kinderen niet vrijblijvend van de ene naar de andere school verplaatsen. Toen we het daar eenmaal over eens waren, hebben we ook een vaste woonplek gezocht. Het huis waar we kwamen te wonen ligt op een fantastische plek met uitzicht op de Sierra Nevada. Het klopte helemaal.” De Spaanse taal De taal leerde het gezin pas in Spanje. “Door alle verhuisperikelen en de verkoop van ons bedrijf, kwam het er in Nederland niet van. De kinderen hadden de taal na een half jaar nagenoeg onder de knie. Hun lagere school begeleidde ze daar goed bij. Nu spreken ze vloeiend Spaans met een Andalusisch accent. Ik heb een maand privéles gehad van een Spaanse docent. Ronald leert de taal op straat en tijdens zijn werk. We redden ons goed in het sociale verkeer, maar het kan nog beter. Zeker nu onze kinderen ouder worden en vrienden mee naar huis nemen.”

Nu ze er eenmaal wonen zijn ze tevreden. “Andalusië overweldigt. De rust, de ruimte en het

Spanje gevoel van vrijheid. Je leert beter te relativeren en stil te staan bij de mooie dingen van het leven. Andalusië, dat is voor mij flamenco. Het temperament en de passie van de flamenco zit de mensen hier in het bloed. Het kan zomaar gebeuren dat je twee oude mannen op straat tegenkomt, die vanuit het niets beginnen te zingen. Dat is toch fantastisch?” Inmiddels danst dochter Berber ook flamenco. Het voornemen om nog meer te genieten van het leven gaat de familie uitstekend af. Het is niet alleen mooi weer Toch heeft de emigratie twee kanten. Wegwijs worden in een nog onbekende taal en cultuur, opnieuw sociale contacten opbouwen, je familieleden en vrienden missen, maar ook het

onbegrip van het thuisfront aanhoren over je moeizame start in ‘het vakantieland waar altijd de zon schijnt’. “Emigreren en ondernemen in het buitenland heeft niet alleen tijd nodig, maar vraagt ook veel geduld. Flexibiliteit is hét sleutelwoord. Je kunt alles wel afdekken en vooraf regelen, maar in de praktijk loopt het vaak anders dan je van tevoren kunt overzien. Het zijn vaak geen ‘en ze leefden nog lang en gelukkig’ verhalen, zoals in de boeken beschreven staan. Het is hier niet alleen mooi weer en vakantievieren, want van de zon alleen kun je niet leven. Je moet hard werken om een bestaan op te bouwen en jezelf continu blijven motiveren. Dat kan in het begin best eenzaam zijn. Het duurde zeker anderhalf jaar voordat we zakelijk gezien onze draai vonden.”

38

Ondernemen in Andalusië De B&B kwam niet van de grond Inschrijven bij de gemeente, een fiscaal nummer aanvragen, een school voor de kinderen zoeken en een Spaanse advocaat inhuren die zaken voor hen afhandelt. Monica en Ronald houden van aanpakken, maar hun oorspronkelijke idee om een Bed & Breakfast te beginnen kwam niet van de grond. “Na de euforie van de eerste weken, gingen wij al snel over tot de orde van de dag. Onze plannen voor een huis met gastenverblijven hebben we laten varen, omdat we geen geschikt pand konden vinden. Via een Nederlandse makelaar zochten we naar een geschikte locatie, maar dat was nog niet zo gemakkelijk. Het was óf onbetaalbaar óf op een verkeerde plek. Na een slechte ervaring met een corrupte aannemer, hebben we er definitief vanaf gezien.” ‘FLEXABILITEIT IS HÉT SLEUTELWOORD BIJ ONDERNEMEN IN HET BUITENLAND’

Zelfs met de nodige ondernemerservaring, kan het opzetten van een eigen bedrijf in het buitenland dus moeilijk zijn, want terugvallen op goede sociale vangnetten, zoals in Nederland, bestaat in Spanje niet. “Ik heb al sinds mijn vijfentwintigste als tekstschrijver en journaliste gewerkt en we hebben ook tien jaar ervaring in de watersportbranche, toch ging het hier in het begin zeker niet vanzelf. Pas zodra je uit je eigen omgeving bent, ga je nadenken wat Nederland echt voor je betekent. Je beseft dat daar je roots liggen, maar ook dat veel vanzelfsprekendheden hier over boord gaan. Hier ben je echt op jezelf aangewezen. Ook als de omstandigheden veranderen. Je zult er zelf het beste van moeten maken.”

39

Gelukkig Ronald en Monica wel gezorgd voor een financiële buffer waarmee ze een jaar vooruit konden. Ze dachten vooraf lang na over de emigratie; het is een grote stap en een goede voorbereiding is echt onontbeerlijk. Volgens Monica denken Nederlanders soms te licht over het opbouwen van een nieuw leven in het buitenland. Het is geen kwestie van ‘gewoon even doen’. “Je goed voorbereiden betekent ook je realiseren dat alles wat jij denkt te willen doen echt niet zo bijzonder is. Uitzonderingen daargelaten natuurlijk. Maar in het algemeen is alles al door anderen bedacht. Heb niet de illusie dat jij de enige bent die hier iets op wil gaan zetten. Doe waar je goed in bent en probeer jezelf te onderscheiden. Dat hebben wij hier echt geleerd. Ons oorspronkelijke idee viel in het water, niet alleen vanwege het pand, maar ook omdat we, toen we om ons heen gingen kijken, ontdekten dat hier al zoveel gastverblijven waren. Dus besloten we het over een andere boeg te gooien. We zijn ze ondersteunend gaan helpen.” Emigreren is geen eindstation Ze voelen zich geen ‘emigrant pur sang’. Hun verhuizing naar Andalusië beschouwen ze als een fase in hun leven. Emigeren houdt iets definitiefs in, maar waarom kun je niet gewoon een tijdje in een ander land gaan wonen en daar ook werken?

Spanje “We hadden al een eigen bedrijf in Nederland, dan kunnen we toch ook een eigen bedrijf in een ander Europees land beginnen? Ik zie ons eerder als Europeanen die hun werk naar het buitenland verplaatsen en Nederland niet voorgoed de rug toekeren. Emigreren is voor ons geen eindstation. Je kunt altijd terug of weer verder. We weten niet waar het op uitkomt.” Dorp of stad? Ronald voelde zich al snel thuis in Colmenar. Hij werkte voornamelijk buitenshuis en kent al redelijk veel mensen om een praatje mee te maken. Spaanse dorpelingen, maar ook Engelsen en Nederlanders. Ook de tweeling paste zich gemakkelijk aan. Kregen leuke vrienden heeft leuke vrienden en deden het direct goed op school. Voor Monica kan het soms wat stil zijn. Ze werkt voornamelijk thuis en graag ‘s nachts, omdat ze zich dan beter concentreert. Haar contact met de buitenwereld verliep in Colmenar vooral online. De stad lonkte, maar vanwege hun opgroeiende kinderen kozen ze de eerste jaren voor de vastigheid van het dorp. Toen de tweeling naar de middelbare school ging verhuisden ze naar Malaga stad. Het huis in Colmenar is nu in de verhuur. “Ik miste in het dorp soms de levendigheid van de grote stad. Vooral als ik net in Nederland was geweest. Ik heb behoefte aan een klankbord om ervaringen te delen met anderen die in dezelfde situatie zitten en waarbij je onderling van elkaar leert. Dat gebeurde in Colmenar voornamelijk online. Het leven in dit dorp is soms vrij beperkt, dan weer lekker overzichtelijk. Monica leerde al snel veel leuke mensen kennen. Vrienden van hen woonden in hetzelfde dorp. Ook heeft ze een vriendin in Antequera. “Soms bellen we elkaar op en spreken we af in

Malaga. We ontmoeten elkaar dan voor een uitgebreide lunch, om te winkelen, maar vooral om bij te praten. We herkennen veel van elkaar en missen dezelfde dingen uit Nederland. Zulke contacten heb je ook wel nodig om de feeling met mensen te houden. Anders kom ik nooit achter mijn computer vandaan.” Ook gaat ze wel eens naar een koffie ochtend van de Dutch Diva’s, een Nederlandse vrouwenclub. Terug in de tijd “Wonen in een agrarisch Spaans dorp is alsof je leeft in de geschiedenis”, vindt ze. “In sommige opzichten ga je twintig jaar terug in de tijd. Veel

40

Ondernemen in Andalusië mensen lappen de regels aan hun laars. In het begin kun je het je nog helemaal niet voorstellen dat er illegaal huizen worden gebouwd of dat er zoveel corruptie plaatsvindt hier, maar het zit deels ook verweven in de Spaanse cultuur. ‘HIER KUN JE DINGEN REGELEN EN RITSELEN, DIE IN NEDERLAND ECHT ONDENKBAAR ZIJN’

De manier van omgaan en denken in Spanje, staat haaks op die van de Noord-Europeanen. Het is niet zo overgeorganiseerd als in Nederland. Hier kun je soms dingen regelen en ritselen, die in Nederland echt ondenkbaar zijn. Daar zouden we het corruptie noemen, maar hier is het gewoon een omgangsvorm. Het mooie van de Spaanse samenleving is dat de Spanjaarden -met name de Spaanse familie’s- elkaar onderling veel meer helpen dan in Nederland. Wat de één niet heeft, heeft de ander over. Dat samen met de familie eten is soms ook wel beknellend, maar het is iets puurs wat er in Nederland allang niet meer is.” Terug in de tijd Zeg je Ronald en Monica, dan zeg je gastheerschap. De dienstverlenende instelling van het stel, blijkt ook uit de manier waarop hun bedrijf is ontstaan. Toen hun gastenverblijf geen doorgang vond, wilden ze graag ondersteunend aan de slag in de toeristische sector. Vanuit het idee om als ‘gastheer en gastvrouw’ Nederlandse levensgenieters een overzicht te bieden van al het leuke van Andalusië, ontstond in 2007 hun eigenzinnige websitebedrijf Ontspanjehier. De naam van het onafhankelijke aanbiederplatform over Andalusië, hadden ze al in Nederland

bedacht. Sindsdien helpt het stel Nederlanders -van toerist tot emigrant, van gepensioneerde overwinteraar tot gelukszoeker- aan kennis en informatie over Andalusië. De leukste vakantieadressen, de meest interessante activiteiten, betrouwbare woontips en bijzondere spullen uit Andalusië. Zodat iedereen na afloop kan zeggen disfruta la vida (geniet van het leven). Omdat ze in het gebied wonen en alle vakantieadressen, producten en diensten eerst zelf hebben geprobeerd en goedgekeurd, weten ze heel goed waar ze over spreken. Wie als Nederlander meer wil weten over het flamencogevoel, de tapas en de passie van het Andalusische leven, is bij hen helemaal aan het juiste adres. Ze leveren maatwerk, want persoonlijk contact met de klant staat bij hen voorop. “We willen onze persoonlijke, dienstverlenende instelling aanbieden met een eigenzinnige en originele invalshoek. Zo hopen we ons te onderscheiden in onze dienstverlening en krijgt het de plek, die het verdiend. We streven ernaar het Nederlandse aanspreekpunt voor Andalusië te worden.” Tijd te kort Monica werkt veelal thuis, waar ze de website en het klantencontact onderhoudt. Ook de publiciteit, correspondentie en administratie zijn

41

Spanje haar taken. Daarnaast doet ze aan bedrijfsbezoek -het zoeken van nieuwe huizen, accommodaties en B&B’s- en maakt foto’s. Ronald is als uitvoerende vaker van huis. Hij onderhoudt vakantiehuizen, organiseert tapas workshops en verzorgt het grafische deel van de website. Ook klust hij regelmatig bij om extra inkomen te genereren. Voor een deel werken ze samen, voor een deel alleen. Het praktische gedeelte bij het opzetten van hun bedrijf was zo geregeld, maar het uitvoerende gedeelte vergt nog geregeld aanpassing. “Voor een eigen zaak moet je over veel verschillende kwaliteiten beschikken en veel taken tegelijkertijd kunnen uitvoeren. De kans is groot dat je te veel gaat versnipperen en het overzicht kwijtraakt. Daarnaast moet je ook de realiteitszin niet uit het oog verliezen. Misschien zijn we in het begin ook wel wat idealistisch geweest. Toen ons internetbedrijf online ging, begon de crisis. Dat verhoogde de druk, want we moesten snel handelen en schakelen. Bovendien was ons budget op. Als je daarop terugkijkt, dan kom je er niet alleen met een goede website. Je moet wel een hele duidelijke formule hebben, en een bedrijfsplan opstellen. Dus blijven focussen op wat belangrijk is en meegaan in de ontwikkelingen.”

42

Doel en focus Konden ze in Nederland bij vragen over hun eigen bedrijf aankloppen bij de Kamer van Koophandel, hier moeten ze vooral zelf het wiel uitvinden. Daarin zijn ze niet de enige. “In Nederland is het veel gemakkelijker een eigen bedrijf op te zetten dan hier in Spanje. Daar ga je naar de Kamer van Koophandel en kun je met elke vraag terecht. Een specialist beantwoordt je vraag of verwijst je door naar een ander. Dat mis ik hier wel eens. Er zijn hier wel specialisten, maar mijn ervaring is dat er toch veel eilandjes worden gevormd. Iedereen is voor zichzelf bezig. Veel emigranten worden pas ondernemer als ze in Spanje wonen. Die willen het graag helemaal op hun eigen manier doen. Prima vind ik dat. Maar ik vind het wel verstandig je vooraf goed af te vragen wat je doel en focus is. Wat wil je bereiken? Waar wil je over een aantal jaar staan?” Alternatieven achter de hand Door de vrolijke website en het groeiende aanbod kreeg Ontspanjehier steeds meer klanten. Maar de economische crisis maakt hun toekomst wel onzekerder. “We merken dat de

Ondernemen in Andalusië

toeristen minder en voorzichtiger op vakantie gaan. De onderlinge concurrentie is groot. We generenen daarom ook op alternatieve wijze inkomsten. Je moet op meerdere paarden wedden. Zodra het ene wegvalt, kun je dat met het andere opvangen. Je hebt tegenwoordig niet langer de luxe om je op één ding te focussen”. Monica heeft haar schrijfcarrière weer opgepakt om wat extra’s te verdienen. Ook Ronald klust nu geregeld bij. De inkomsten komen nu dus verspreid uit drie stromen. Monica stelt: “Je kunt wel iets willen, maar je moet ook gewoon realistisch zijn.” Veel nieuwe levenservaring Monica pleit voor meer samenwerking tussen Nederlandse ondernemers in Spanje. “Ik zie veel Nederlanders terugkeren vanwege de crisis. Toch hoor je ze er niet over. Je wilt je verwachtingen wel waarmaken, al is het maar voor je Nederlandse achterwacht, want fouten maken mag niet. Zij begrijpen niet dat je ook hier hard moet werken, want voor hen staat Spanje gelijk aan vakantie. In de werkelijkheid probeert iedereen hier zijn eigen hoofd boven water te houden. Door samen te gaan werken met gelijkgestemde branchegenoten, kan iedereen meer uit zijn eigen onderneming halen. Tenminste als je ook bereid bent de minder leuke dingen met elkaar te delen. Nederlanders denken dat je met je emigratie alles achter de rug hebt, maar met weggaan begint het pas. Leerzaam is het wel. Je doet hier veel nieuwe levenservaring op.” Tekst: Diana Vile, Eric Jan van Dorp

DIt interview is een van de 18 interviews uit het boek ‘Ondernemen in Spanje’, waarin landgenoten vertellen over de diverse ondernemingen die zij in Spanje begonnen. Een hulpmiddel voor iedereen die met de gedachte speelt om te emigreren naar Spanje en van ervaringsdeskundigen wil weten hoe het is om daar een eigen bedrijf te runnen

Ondernemen in Spanje Van emigrant tot ondernemer Diana Vile UItgeverij VanDorp Educatief ISBN 9789077698679 Prijs € 19,95 O.a. te koop bij:

Foto’s: Robbert Broekhuijsen, Monica Welsing en

Bol.com en Emigratieboek.nl

Ronald Marees

43

Medisch Frans

MEDISCHE WOORDENSCHAT FRANS KOMT U UIT UW WOORDEN BIJ DE HUISARTS?

E

en andere taal leren voor dagelijks gebruik is niet altijd even eenvoudig. Zeker als het aankomt op technische of medische termen. Ik voel me niet lekker Ik voel me misselijk Ik voel me moe Ik voel me rillerig Ik krijg geen adem/ik ben kortademig Ik denk dat ik een blaasontsteking heb Ik heb geen eetlust Ik denk dat ik griep heb Ik hoest en heb een verstopte neus Ik heb koorts

De proef op de som. Hoe zegt u in het Frans: Ik heb last van hartbonzen Ik heb last van m’n maag Ik heb last van brandend maagzuur Ik heb last van m’n (onder)rug Ik lijd aan slapeloosheid Ik lijd aan aanvallen van vermoeidheid Ik voel me benauwd Ik voel me duizelig

44

Bij de dokter Bekijk hieronder de antwoorden. Ik heb last van hartbonzen: J’ai le coeur battant Ik heb last van m’n maag: J’ai des douleurs à l’estomac Ik heb last van brandend maagzuur: Je souffre de brûlures d’estomac Ik heb last van m’n (onder)rug: J’ai des douleurs dans le (bas du)dos Ik lijd aan slapeloosheid: J’ai des insomnies Ik lijd aan aanvallen van vermoeidheid: J’ai des coups de pompe Ik voel me benauwd: Je suis oppressé, j’ai l’impression d’étouffer Ik voel me duizelig: J’ai des vertiges, j’ai la tête qui tourne Ik voel me niet lekker: Je ne me sens pas bien

Ik voel me misselijk: J’ai des nausées, j’ai mal au coeur Ik voel me moe: Je me sens fatigué Ik voel me rillerig: J’ai des frissons Ik krijg geen adem: Je manque de souffle Ik denk dat ik een blaasontsteking heb: Je crois que j’ai une cystite Ik heb geen eetlust: je n’ai pas d’appétit Ik denk dat ik griep heb: Je crois que j’ai la grippe Ik hoest en heb een verstopte neus: Je tousse et j’ai le nez bouché Ik heb koorts: J’ai de la fièvre

Dat was niet zo heel erg moeilijk. Wat als de arts tegen u gaat terugpraten? Wat betekent dit: Asseyez-vous Qu’est-ce qui ne va pas Je vais vous examiner Enlevez votre chemise Déshabillez-vous Étendez-vous/ Allongez-vous Respirez fort Ouvrez la bouche Tirez la langue Je vais prendre votre tension Je vais vous faire une piqûre Il faut faire une analyse de sang

On va vous faire une radio Il va falloir vous hospitaliser On va vous poser quelques points de suture Je vous fais une ordonnance C’est pas grave / rien de grave Reposez-vous Voilà votre feuille de maladie/de soins, votre assurance vous rembourse Est-ce que vous suivez un traitement? Est-ce que vous utilisez des médicaments? Il faudra extraire/arracher la dent: Je vais plomber/obturer la cavité

45

Medisch Frans Hier weer de antwoorden: Asseyez-vous: Gaat u zitten Qu’est-ce qui ne va pas: Wat scheelt eraan Je vais vous examiner: Ik zal u onderzoeken Enlevez votre chemise: Trek uw hemd uit Déshabillez-vous: Kleedt u zich even uit Étendez-vous/ Allongez-vous: Gaat u liggen Respirez fort: Haalt u diep adem Ouvrez la bouche: Doe uw mond eens open Tirez la langue: Steekt u uw tong eens uit Je vais prendre votre tension: Ik zal uw bloeddruk meten Je vais vous faire une piqûre: Ik geef u een injectie Il faut faire une analyse de sang: Er moet een bloedonderzoek worden gedaan On va vous faire une radio: We gaan een foto maken

Il va falloir vous hospitaliser: U moet naar het ziekenhuis On va vous poserquelques points de suture: We zullen de wond moeten hechten Je vous fais une ordonnance: Ik geef u een recept C’est pas grave / rien de grave: Het is niet ernstig/niets ernstigs Reposez-vous: Neem wat rust Voilà votre feuille de maladie/de soins, votre assurance vous rembourse: Ik geef u een doktersverklaring, uw verzekering vergoedt de kosten Est-ce que vous suivez un traitement?: Bent u onder medische behandeling? Êtes-vous allergique à des produits ou des médicaments?: Heeft u een voedsel of medicijn allergie? Est-ce que vous utilisez des médicaments?: Gebruikt u medicijnen? Il faudra extraire/arracher la dent: De kies/tand moet worden getrokken Je vais plomber/obturer la cavité: Ik zal het gat vullen

Als besluit nog wat zinnen voor bij de apotheek: Ik heb een recept van een franse arts Heeft u iets tegen de pijn/een pijnstiller? Ik zoek een middel tegen puistjes Wat raadt u me aan bij darmklachten?

Heeft u iets tegen (hoofd)roos? Ik zoek iets tegen hoofdpijn Heeft u een hoestdrankje voor me? Heeft u een maagzuurremmer?

46

Bij de dokter

De antwo0rden:

Woordenboek Frans-NL en NL-Frans met drie hoofdstukken: • Organen • Ziekte, zorg, medische hulpdiensten • Medicijnen en aanverwante producten

Ik heb een recept van een franse arts: J’ai une ordonnance d’un médecin français Heeft u iets tegen de pijn/een pijnstiller?: Est-ce que vous avez un médicament contre la douleur/ un anti-douleur? Ik zoek een middel tegen puistjes: Avez-vous un produit contre l’acné? Wat raadt u me aan bij darmklachten?: Pouvez-vous me recommander quelque chose contre la digestion difficile et les maux de ventre? Heeft u iets tegen (hoofd)roos?: Avez-vous un produit pour traiter les pellicules des cheveux Ik zoek iets tegen hoofdpijn/keelpijn: Je voudrais un médicament contre les maux de tête/ le mal de gorge Heeft u een hoestdrankje voor me?: Avez-vous un sirop contre la toux? Heeft u een maagzuurremmer?: Auriez-vous un anti-acides?

Tevens is er een lijst met tientallen praktische zinnen Nederlands-Frans toegevoegd, voor situaties bij de dokter, de tandarts en de apotheek.

Voor de echte taalfreaks nog vijf niet allerdaagse medische termen. Weet u ze allemaal? Mail de antwoorden naar [email protected] en maak kans op een gratis exemplaar van Het Frans Medisch Woordenboek.

Het Frans medisch woordenboek Auteur: Tin van Arkel

palatin, indolore, glande, coqueluche, périnée

Prijs € 14,95 O.a. te bestellen via: Bol.com en Emigratieboek.nl

47

Het volgende nummer van Grenzenloos Magazine verschijnt op 28 maart Schrijf u in op Grenzenloos.nl om op de dag van uitkomen een e-mail als herinnering te krijgen.

Emigratieboek.nl BOEKHANDEL VOOR LANDVERHUIZERS

GIDSEN TAALCURSUSSEN ERVARINGSVERHALEN

Kijk regelmatig op Emigratieboek.nl en ontvang ook onze wekelijkse nieuwsbrief Volg ons op Twitter (@emigratieboek) en Facebook (fb.com/emigratieboek)

48