Grenzenloos MAGAZINE
Grenzenloos.nl
Voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters
NR
11
Eva van Dorst-Smit Croissantje pindakaas
Dec 2014
een huis in zweden Hoe een hypotheek te krijgen?
stierenvechten in spanje Alternatieve vorm in opkomst
uitkering mee bij emigratie Naar welke landen kan dit?
Uitgeverij
1
Grenzenloos
Welkom
Colofon
Grenzenloos Magazine Gratis online magazine voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters. Verschijnt 12 x per jaar, elke laatste vrijdag van de maand. Een uitgave van Uitgeverij Grenzenloos, een imprint van VanDorp Uitgevers Voor meer informatie of adverteren, kijk op www.grenzenloos.nl
Grenzenloos nummer 11
V
oor u ligt de december editie van Grenzenloos Magazine. Nog slechts enkele weken en 2014 ligt achter ons en we stappen 2015 in. Naast elf nummers van het magazine heeft uitgeverij Grenzenloos ook weer tal van mooie en vooral interessante boeken gepubliceerd dit jaar. Onder meer acht nieuwe bundels in de serie Nederlanders over de grens, met verhalen en avonturen van landgenoten in Spanje, Frankrijk, Zweden en Italie. Stuk voor stuk prachtige titels. Laat u ook deze maand weer inspireren door de verhalen en reportages. Uw reacties en tips worden altijd gewaardeerd:
[email protected]
of mail naar
[email protected]
Grenzenloos Magazine verschijnt 12 x per jaar, elke laatste vrijdag van de maand.
In dit nummer staan bijdragen van:
Fijne feestdagen en veel leesplezier gewenst!
Marjan van den Dorpe Liesbeth Arts Eva van Dorst-Smit Stef Smulders
Eric Jan van Dorp - Uitgever/hoofdredacteur Twitter: @ericjanvandorp
Eric Jan van Dorp Coverfoto: Joshua Earl Copyright©2014 VanDorp Uitgevers Op de teksten en foto’s in deze uitgave rust auteursrecht. Niets uit deze uitgave mag worden opgeslagen, gekopieerd of op andere wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of verspreid, zonder uitdrukkelijke en schriftelijke toestemming van de uitgever.
2
Inhoudsopgave
4
Nieuws
De kunst van het stierenvechten
12
Croissantje pindakaas
Verhuizen naar Duitsland
20
Liesbeth - Ik vertrek
28
De grens over met een uitkering
Buitenlandse hypotheek - Zweden
36
6
Stef Smulders - Op vakantie 2
17
32
Nieuws een op de vijf jongeren denkt aan emigreren weinig vertrouwen in de toekomst in nederland
N
laagste percentage in Europa. Dat blijkt uit een onlangs verschenen rapport naar het betaalgedrag van consumenten in Europa.
ederlandse jongeren hebben niet veel vertrouwen in de toekomst. Slechts 14 procent van hen denkt dat zij het beter gaan krijgen dan hun ouders. Dat is het
Volgens dit onderzoek vindt ongeveer een op de vijf jongeren de financiële situatie in Nederland dermate slecht dat ze overwegen om in een ander land te gaan wonen en werken. De groep jongeren geeft aan grote moeite te hebben om financieel het hoofd boven water te houden. Aan het onderzoek namen bijna 21.000 Europeanen deel, waaronder duizend in Nederland.
belgie minder gezellig tijdens feestdagen dreigend tekort aan stroom
D
e Belgische regering overweegt om tijdens kerstmis kerstverlichting tussen 17:00 uur en 20:00 uur te verbieden. Deze maatregel wordt wellicht onderdeel van een plan waardoor er energie moet worden bespaard. Er dreigt ‘stroompanne’ en Brussel doet er alles aan om dat te voorkomen, schrijft De Morgen. Als gemeenten tijdens een verbod toch wagen om de lampjes aan te doen tijdens de verboden tijdstippen, riskeren ze een boete. Het uitschakelen van de kerstverlichting is overigens slechts het begin van de donkere tijden. Ook alle “niet-functionele verlichting”, zoals neonreclames en de verlichte kerstdecoraties in etalages moeten uit.
4
emigratiebeurs 2015 19e editie 7 en 8 februari Expo Houten
Een wereld aan kansen Wonen Werken Studeren Ondernemen in het buitenland Europa’s grootste EmigratieBeurs is hét trefpunt voor emigranten, expats, studenten, ondernemers, werkzoekenden en andere landverhuizers. Ontdek op de beurs per thema en regio het brede pakket van mogelijkheden, diensten en producten rond Wonen, Werken, Studeren en Ondernemen in het buitenland.
Koop u ticket w € 5,- k met op onz orting e site
Op zoek naar een baan, een woning of een bedrijf in het buitenland, bezoek ruim 150 stands, 80 presentaties en workshops!
De EmigratieBeurs is informeren, oriënteren en zaken doen. 5
www.emigratiebeurs.nl
Spanje
de kunst van het stierenvechten Spanje, Spanjaarden en stierenvechten zijn al eeuwenlang onlosmakelijk aan elkaar verbonden. In Spanje zelf gaan de laatste jaren stemmen op om deze oude vorm van volksvermaak te verbieden. Het zou uit de tijd zijn, vinden vooral steeds meer jonge Spanjaarden. Maar waar komt het stierenvechten eigenlijk vandaan en waarom willen de, voornamelijk oudere, Spanjaarden deze ‘sport’ nog steeds in ere houden?
Het stierenvechten is gebaseerd op eeuwenoude tradities. De mythische kracht van de stier wordt al duizenden jaren bewonderd. In de Griekse mythologie werd Minotaurus (half stier en half man) al bestreden. Op het Minoische Kreta werd een soort rituele dans uitgevoerd waarbij de danser(s) over de rug van een stier een salto maken. En juist ook deze vorm van de Corrida wint nu ook in Spanje aan populariteit. Maar eerst iets meer over de gebruiken van het traditionele Spaanse stierenvechten.
6
Stierenvechten Romeinen In de tijd van de Romeinen waren er geregeld gevechten met stieren te zien in de arena’s die verspreid over het hele rijk stonden. In de vijfde eeuw was het vechten tegen stieren in het gebied dat later Spanje zou heten een ritueel waarmee jonge mannen hun moed konden tonen. Later brachten de Moren het bevechten van stieren vanaf paarden naar het Iberisch Schiereiland. In het huidige Spanje maakt het stierenvechten nog steeds deel uit van de Spaanse cultuur. Een stierengevecht wordt niet gezien als een sport, maar heeft voor de Spanjaard het karakter van een artistieke uitvoering waarbij de menselijke (vooral mannelijke) superioriteit over het dier en de dood wordt getoond. Stierenvechten zoals dat tegenwoordig wordt beoefend is al eeuwenoud en werd oorspronkelijk op dorpspleinen uitgevoerd. De eerste arena’s waren van hout, maar begin 18e eeuw ( in 1711) werd voor het eerst een arena uit steen gebouwd, in Béjar, een dorp in de provincie Salamanca. Vijf jaar later volgde Campo Frio, in de provincie Huelva. De arena van Ronda, naar men zegt gebouwd op de funderingen van een Romeins theater, werd in 1804 in gebruik genomen.
torero genoemd. Degene die in het laatste bedrijf de stier doodt, noemt men matador. Doorgaans vinden er op een avond zes gevechten plaats door drie matadores. De meest ervaren matador betreedt als eerste en als vierde de ring, de op een na meest ervarene als tweede en als vijfde, en de minst ervarene als derde en als zesde. President Een stierengevecht staat onder leiding van een president, meestal een lokale politicus of politieagent. Op zijn teken wordt een stier in de arena losgelaten. Enkele assistenten van de matador (in het Spaans: subalternos of peones) leiden de stier af met hun grote capes. De bedoeling hiervan is dat de matador een indruk krijgt van de vechtlust, intelligentie en kracht van de stier. Soms blijkt een stier niet tot vechten in staat, omdat hij te zwak is. In dat geval zwaait de president met een groene doek en wordt de stier buiten de arena geleid. Voor de eigenaar van de stier wordt dit als een grote schande gezien.
Protocol Een stierengevecht verloopt volgens een vast protocol. Meestal vinden de gevechten aan het eind van de middag of aan het begin van de avond plaats. Het doden van de stier moet plaatsvinden binnen twintig minuten, waarbij enkele fases moeten worden doorlopen. De ochtend voor het gevecht worden de stieren aan de stierenvechters (toreros en abusievelijk in het buitenland, toreadores genoemd) gekoppeld door middel van loting. Elke stierenvechter wordt
Hierna komen de picadors de arena binnen. Picadors zitten op geblinddoekte en met een zwaar harnas (lijkend op een matras) beschermde paarden. De stier wordt uitgedaagd het paard aan te vallen. Wanneer de stier voldoende verzwakt is, begint de volgende fase (suerte de banderilla’s). In deze fase probeert de matador of een van zijn assistenten
7
Spanje laten blijken door te applaudisseren of door Olé te roepen.
(banderilleros) om twee banderilla’s in de nek van de stier te steken. Banderilla’s zijn versierde stokken van ongeveer een armlengte lang, met weerhaken aan het einde.
Trompetsignaal Na ongeveer acht minuten geeft een trompetsignaal aan dat het tijd is voor de laatste fase, het doden van de stier, la hora de la verdad. De matador gebruikt hiervoor een licht gekromd zwaard, de zogenaamde estoque, dat hij tussen de schouderbladen van de stier moet steken. Doet hij dit goed en treft hij de stier in het hart, dan volgt de dood vrijwel onmiddellijk. Als de maximale lengte van een gevecht wordt overschreden (voor de voorbereiding op de dood en de doodsteek samen heeft een matador 10 minuten) klinkt een trompetsignaal. Heeft de matador de stier dan nog niet gedood, dan klinkt er na drie minuten een tweede signaal (aviso of waarschuwing). Na het derde signaal dienen de matador en zijn assistenten de ring te verlaten. De stier wordt de
Na de banderilla’s begint de laatste fase (suerte de matar). De matador begint met het opdragen van de stier aan iemand in het publiek of aan het gehele publiek. Vervolgens zal hij zijn controle over de stier laten zien door deze met zijn muleta, een half-cirkelvormige doek van rode flanel, gedrapeerd om een houten stok, bepaalde bewegingen te laten maken. Hij kan hiermee de sympathie van het publiek winnen of verliezen: indien het publiek ontevreden is zal het stil blijven, de torero uitfluiten, boeroepen en in extreme gevallen de kussens de arena ingooien. Een enkele keer springt iemand de arena in om de matador te tonen hoe het moet (espontáneo), een actie die niet op prijs wordt gesteld. Het publiek kan ook de tevredenheid
8
Stierenvechten arena uitgeleid en in de buitenstallen alsnog, door het slagersmes gedood. Deze drie waarschuwingen gelden als een smet op het blazoen van een matador
Verbod Catalonië was per 28 juli 2010 de eerste Spaanse regio op het vasteland die het stierenvechten heeft verboden. Het parlement stemde over de kwestie en met een meerderheid van 68 stemmen voor tegenover 55 stemmen tegen, werd het verbod officieel. Het verbod ging in op 1 januari 2012, maar aangezien er in het winterseizoen geen stierengevechten zijn, werd de laatste stier in Catalonië reeds op 25 september 2011 bevochten in de arena La Monumental. De matador was José Tomás.
Publieksoordeel Nadat de stier is omgevallen geeft het publiek een oordeel over de prestatie van de torero. Als het publiek genoten heeft van het gevecht en de stier op een goede wijze gedood is, zal het publiek wuiven met witte doeken of andere spullen. De president beslist over de beloning van de torero. Dit kan een of beide oren van de stier zijn of (in een extreem geval) diens staart. Heeft de torero twee oren verdiend, dan mag hij op de schouders de arena uitgedragen worden. Dit geldt als de ultieme blijk van waardering. Als het publiek vindt dat de stier dapper is geweest, kan het de president vragen een blauwe doek te tonen. Het lichaam van de stier maakt dan een ereronde door de arena: dit is voor de eigenaar van de stier een grote eer.
Prijskaartje De economische crisis die sinds 2008 woedt heeft ook invloed op het stierenvechten. Het houden van een corrida is namelijk nogal een kostbare aangelegenheid. Een beetje matador kost toch al snel tussen de € 35.000,- en de € 450.000,- per avond! Heel gangbaar zijn prijzen van rond de € 250.000,-. De picadores verdienen beduidend minder, zo rond de € 1.000,- per avond. Voor een kwaliteitsstier moet ook de buidel flink worden opengetrokken. Een echt goede vechtstier kost tussen de tien- en twintigduizen euro. Voor een goed dier tussen de 4 en 6 jaar oud betaal je al snel € 4.500,-
In zeldzame gevallen kan het voorkomen dat een stier levend de arena verlaat, maar de stier zal nooit opnieuw bevochten worden. Dat is te gevaarlijk omdat de stier te veel ervaring heeft opgedaan. Het publiek kan de president vragen het leven van een stier te sparen als deze extreem dapper is geweest. Indien de president dit goedkeurt zal hij met een oranje doek zwaaien. Dit is echter zeer zeldzaam en gebeurt ongeveer acht maal in een seizoen (in Spanje van maart tot en met oktober). Het vlees van de gedode stier geldt tegenwoordig in Spanje als een delicatesse. (Vroeger werd het uitsluitend verkocht aan minderbedeelden in slagerijen rondom de arena.) Een gerecht uit de klassieke keuken is rabo de toro (stierenstaart), een stoofpot van de staart van de gedode stier.
Recorte Een andere in opkomst komende vorm van stierenvechten is de recortes. Het is meer een show met een happy end. Deze vorm van het bevechten van de stier wint aan belangstelling in heel Spanje. In de maand juni wordt er in Alicante zelfs een toernooi gehouden wat gaat om het Spaanse kampioenschap. Maar wat is het een recorte? Een concurso de recortes is een wedstrijd waarbij deelnemers zich meten in acrobatische
9
Spanje stiersprongen. De deelnemers proberen de stier naar zich toe te lokken en hem dan te ontwijken met een zijwaartse sprong, een salto of een soort zweefsprong over de stier heen. De stiersprong (ook taurokathapsia) is een bekend motief in de figuratieve kunst van de Midden Bronstijd, bijvoorbeeld in de Minoïsche beschaving op Kreta, en wordt ook gevonden bij het rijk der Hettieten in Anatolië, de Levant, het archeologisch complex Bactrië-Margiana en de Indusvallei. Het wordt vaak uitgelegd als de afbeelding van een ritueel in verband met de verering van de stier zoals deze al uit het oude Egypte met de verering van de stiergod Mnevis bekend is.
De springer, of zijn assistent, lokt de stier uit tot een aanval in een rechte lijn. De stierenacrobaat (recortador) rent naar de aanvallende stier en springt er op het laatste moment overheen, met of zonder salto. Voor het aanlokken van de stier mag de assistent gebruik maken van een kleine cape. De stierspringer maakt in varianten van de sprong eventueel gebruik van een polsstok om over de aanvallende stier te springen. Naast de spectaculaire stiersprong worden diverse andere stunts vertoond waarbij de recortadores de stieren op het allerlaatste moment met een minimale beweging ontwijken. In het algemeen bestaat de kleding die de recortadores dragen uit een eenvoudig wit tenue en wordt de stier nauwelijks aangeraakt. De stier die in Spanje gebruikt wordt is groter dan de in de Franse course landaise gebruikte jonge koeien en bovendien wordt het dier niet in bedwang gehouden door veiligheidstouwen wat in Frankrijk wel het geval is. Het aantal rekwisieten die de stierspringer tot zijn beschikking heeft is meestal zeer beperkt maar soms worden direct nadat de stier de arena heeft betreden kleine fakkels aan zijn hoorns bevestigd die het geheel nog spectaculairder moeten maken. Sprongen In 1995 heeft men de sprongen in drie categorieën ingedeeld: • Type I: de acrobaat nadert de stier van voren, grijpt de hoorns en maakt een achterwaartse salto. • Type II: de acrobaat nadert de stier van voren, duikt over de hoorns
10
Stierenvechten
zonder ze aan te raken en drukt zich met de handen op de rug van de stier omhoog in een achterwaartse salto. • Type III: de acrobaat rent op de stier af, zet zich af en neemt een zweefsprong in de lengterichting over het dier heen, soms in de lucht nog gevolgd door een salto. • Type IV: de acrobaat ontwijkt de aanstormende stier net op het laatste moment met een holle rug. Dat is de meest normalemanier.
te zien. De huidige tendens is om deze vorm van acrobatiek te promoten en zodoende deze tak van sport weer nieuw leven in te blazen. Er worden zelfs wedstrijden georganiseerd in het stierspringen. Tijdens deze wedstrijden wordt er niet alleen gelet op de uitvoering van de recorte, maar ook op de tijd dat men na het ontwijken stil blijft staan en daarna de plaza verlaat. Rustig en zonder het op een lopen te zetten. De belangrijke wedstrijden zijn onder andere in Valladolid en Madrid. Al met al een hele spectaculaire vorm van ‘stierenvechten’ waarbij niet één druppel bloed vloeit.
Maar er komen steeds meer acrobatische sprongen bij. Zo maken sommigen gebruik van een stoel of taboeretje (een garrocha). De acrobaat staat daarop te wachten tot de stier aan komt stormen en probeert dan via de horens de lucht in te springen. Het vergt heel veel vaardigheid van de acrobaten en is bijzonder spectaculair voor het publiek om
Tekst: Marjan van den Dorpe, Marjan van den Dorppe is auteur van twee boeiende boeken over Spanje: ‘Leven onder de Spaanse zon’ en ‘Een zonnig leven in Spanje’. Foto’s: istockphoto.com
11
croissantje pindakaas Een Nederlands gezin in Frankrijk
12
Eva van Dorst-Smit ‘Leuk stoeltje, zullen we het meenemen naar Nederland? Beetje opknappen samen met dat schrijftafeltje daar. Staat leuk, toch? Zou het in de auto passen?’ ‘Wacht! Ho! Stop eens. Hier is nog zo’n rommelwinkeltje. Even binnenkijken… Hé, dat is leuk. Oh, kijk hier. Dat moet ook mee.’
ik zou het ook zo doen hoor, als ik die kans had. Prachtig!’ Het is ook werkelijk een heel mooie plek en schitterende omgeving. Kastelen, wijngaarden, je struikelt erover. Mijn tante woont met haar man op een prachtig domein van ruim negentig hectare. Op het landgoed wonen tientallen paarden en evenveel poezen. Overal waar je kijkt heb je een indrukwekkend panorama… het is werkelijk adembenemend. Op het domein, gelegen aan twee meren met glooiende weilanden en omringende bossen, mogen wij een idyllisch oud stenen huisje bewonen. Klinkt goed, niet? Helaas draait mijn maag zich om bij elke foto die ik op de diashow zie. Ik voel de grond langzaam onder m’n voeten verdwijnen.
‘Zouden we hier van kunnen leven? Elke dag struinen over markten en meubels opknappen? Meubelrestauratie, stofferen, handel drijven. Deze ‘fetisj’ in combinatie met freelance redactie, marketing en reclamewerk… zowel met ons hoofd én handen werken. Dan zijn we ook nog eens eigen baas en veel meer samen.’ ‘De website is online! Nu een grotere aanhangwagen kopen en nog vaker naar Frankrijk rijden.’ ‘Als we ons huis te koop zetten en kijken wat erop af komt...’ ‘Een bod!!! Wat nu? Doen we het? Gaan we ervoor?’
Het loslaten van al onze zekerheden (huis, school, crèche, vaste arbeidscontracten, salarissen, vrienden, routine, taal) voelt als een tsunami van twijfels die zich hier op dit afscheidsfeestje over me heen stort. Emigreren blijkt mentale topsport. Ik houd desondanks mijn rol van gelukkige emigrant moedig vol. Tig zakjes zaad voor de toekomstige moestuin worden in m’n handen gedrukt, boerenkool, tomaten, wortelen, rode kool. Ik pers er geforceerd wat enthousiaste en dankbare geluidjes uit. De buurvrouw nu maar niet vertellen dat ik gisteren ook al een schepje, harkje en moestuinboek heb gekregen. Twee identieke setjes. Mijn gedachten dwalen af naar de moestuin in wording. Hoeveel tijd zal ik in de aarde wroeten? Hoe erg ga ik de groentenschappen in de Amsterdamse supermarkt missen? Bij elke geïnteresseerde vraag die op deze avond wordt gesteld, sterf ik stiekem duizend doden.
De goedbedoelde clichés vliegen me om de oren op ons afscheidsfeest in Amsterdam. ‘Als je het nu niet doet, doe je het nooit meer, Eef.’ ‘Je kunt beter spijt hebben van de dingen die je hebt gedaan, dan van die je hebt gelaten.’ ‘Mocht het niet lukken, kom je toch gewoon weer terug?’ ‘Maar… hoe goed is je Frans eigenlijk?’ Ik voel me op een onwerkelijke manier de hoofdrolspeler in een aflevering van ‘Ik vertrek’. Vrienden en buren staan in de woonkamer te praten. Op de achtergrond staat een diashow aan. De foto’s van ons nieuwe huis in Frankrijk en omgeving doen de gasten aandachtig kijken. Ze staan versteld en reageren enthousiast. ‘Nou,
13
Frankrijk ‘Mijn god, waar zijn we aan begonnen!?’ schreeuwt een stem van binnen. In het digitale emigratiehandboek dat mijn zus op de valreep toestuurde staat het dringende advies je redenen om te emigreren duidelijk voor ogen te houden. Doe je dat niet, waarschuwt het handboek, dan ben je overgeleverd aan de deining van twijfel en paniek. Met dit in mijn achterhoofd probeer ik wanhopig te focussen en de redenen van vertrek op te rakelen. ‘Zelfstandig ondernemen, meer tijd voor elkaar, de kinderen, het gezin, eigen baas zijn, creativiteit, verandering van spijs.’ Ik hoor me ze toelichten aan de gasten. Maar de betekenis ervan lijkt verdwenen. Ik heb geen idee meer waarom we dit alles opgeven. Snel schiet ik Maarten aan. ‘Lieverd… eh… waarom geven we dit alles ook al weer op?!?! Ik… ik… weet het echt niet meer…’ Een weg terug is niet mogelijk. De verkoop van ons huis is officieel beklonken bij de notaris. De ontslagbrieven zijn geaccordeerd. De plekken op de kinderopvang en school zijn vergeven. De afscheidsborrels en diners liggen al in het verleden. Collega’s wuiven me tot aan het einde van de straat uit. Daar rij ik dan, op de A2 richting Amsterdam. ‘Nooit meer file. Nooit meer een baas!’ prent ik mezelf in. Het geeft echter niet de lang verwachte opluchting waar ik op had gehoopt. Wat een anticlimax! De flinke files op de A2 behoren sinds de verbreding tot het verleden. Die vlieger gaat dus eigenlijk niet op. Misschien blijft de opluchting uit vanwege de angst voor het onbekende? Dat ik niet weet waar ik al deze zekerheden en sommige ongemakken voor inruil? Misschien komt het ‘eureka-moment’ later nog? Het gepieker is sinds het feest niet afgenomen. Mijn handen klemmen nerveus om het stuur. Het
14
gevoel van bevrijding blijft ook uit op onze eerste gezamenlijke werkeloze dag. Daar zitten we dan, Koos Werkeloos en ik, samen in de Ikea, aan zo’n burgerlijk één euro-ontbijt. Het is dinsdagochtend. Missie? Een vloerkleed kopen voor ons nieuwe stulpje in Frankrijk. Buiten regent het. Ik warm mijn handen aan de mok met veel te bittere, vieze koffie. Wat wil je, voor een euro. De zenuwen verpesten ook nu het gevoel van bevrijding. Dit zou toch heel fijn moeten voelen? Half Nederland staat in de regen en kijkt tegen een bumper en wij? Wij zitten lekker binnen met een bijna gekocht nieuw, fris, dik hoogpolig vloerkleed. Ik denk aan mijn ex-collega’s. Nog geen vierentwintig uur geleden zijn we uit elkaar gegaan. Ze staan nu vast te mopperen bij de koffieautomaat over de slechte koffie en de toekomstige reorganisatie. ‘Daar ben ik mooi aan ontsnapt!’ probeer ik mezelf op te peppen. Maar zo’n kopje koffie van mijn ex-werkgever lijkt vandaag opeens zo vies niet meer. Het comfort van de dagelijkse routine, van een huisje, boompje, beestje, krijgt opeens meer waardering. Ik zie stelletjes gezellig kuieren in deze woonwinkel, hoogzwangeren hun nestdrang bevredigen, en ik, ik moet zo nodig de avonturier uithangen! Hoezo is het gras groener bij de buren? Het fenomeen herwaardering is gevaarlijk in deze fase. Door het continue besef dat je dingen gaat kwijtraken, ga je ze herwaarderen. Zoals het park vlakbij school waar ik altijd wel een bekende hondenuitlater tegenkom voor een prietpraatje, de kleuterjuf die knuffelt met mijn dochter alsof het haar eigen kind is, de ouders van klasgenootjes die ik na een jaar toch goed ken, de buurtfiguren in de koffiecorner, de barbecue met de buren die laatst op een warme zaterdagavond spontaan ontstond, mijn zus die minstens driemaal per week binnen
Eva van Dorst-Smit komt vallen... Vertrekken is een beetje sterven. Ik ben in de rouw. De onwerkelijke film vervolgt. De verhuiswagens staan voor de deur. De dozen worden naar buiten gedragen. Een paar buren schieten te hulp. Je hebt altijd meer dan je denkt en het past ternauwernood in de aanhangwagen en gehuurde vrachtwagen met laadklep. Maar het is een feit. Ons heerlijke huis in Duivendrecht is ontzield. Het huis waar onze tweede in zijn wiegje lag, de kinderen speelden in de achtertuinen, waar we begonnen onze passie om meubels te restaureren uit te bouwen, gesprekjes plaatsvonden over de heg, daar waar het landelijk wonen is onder de rook van Amsterdam. De buren staan klaar om ons uit te wuiven. ‘Oh jee, dit is dat moment waar iedereen elkaar in de armen valt en gaat snikken.’ Mijn zus heeft al natte ogen. Ikzelf voel me daarentegen als van steen. Geen emotie te bekennen. Ik ben uitgeput van weken twijfel, angst, loslaten en piekeren. Ik zet de kinderen in hun
autostoeltjes, geef iedereen een knuffel en zoen, trek de voordeur definitief dicht en wuif tot aan de bocht. Het hoofdstuk ‘achttien jaar Amsterdam’ is gesloten. Waar ik al weken tegenaan hik, kan ik eindelijk achter me laten. On y va! “Een beetje masochist moet je wel zijn, want je gaat geheel vrijwillig op een pijnbank met intense prikkels liggen. Maar...nadien voel je dat je leeft!” zo vertelt Eva van Dorst-Smit op een extraverte, meeslepende en vaak humoristische wijze over alle avonturen als jong geëmigreerd gezin op het platteland in Frankrijk. ‘Croissantje Pindakaas’ is een inspirerend boek voor elke dromer, Frankofiel of emigrant in spé. Voor iedereen een leuk kijkje achter de schermen bij een Nederlands gezin dat het lef had een druk bestaan achter zich te laten en te gaan voor zijn droom.
Croissantje pindakaas Een Nederlands gezin in Frankrijk Eva van Dorst-Smit
O.a. te koop via Bol.com en Emigratieboek.nl
15
verhuizen na ar
Duitsland
16
Duitsland
D
e afgelopen twintig jaar zijn grote aantallen Nederlanders verhuisd naar Duitsland, vaak naar dorpen en steden niet ver over de grens. Een van de belangrijkste redenen daarbij was de prijs van onroerend goed. De afgelopen jaren is het verschil tussen de gemiddelde prijs van een Duitse en een Nederlandse woning kleiner geworden, maar nog steeds is Duitsland populair.
u emigreert, heeft dit altijd gevolgen voor uw inkomen en er ontstaan nieuwe regels waaraan u zich moet houden. Wanneer u bijvoorbeeld met uw AOW-uitkering verhuist naar Duitsland, zal deze uitkering netto hoger zijn dan in Nederland. Als u vanuit Duitsland naar Nederland verhuist, mag u meestal niet meer met uw Duitse kentekenplaten op uw auto rijden. Dit zijn twee mogelijke voorbeelden van veranderingen, waarmee u mee te maken kunt krijgen bij een emigratie naar het buurland.
Loop op een zaterdagmiddag door de lange winkelstraat van Kleve, net over de grens bij Nijmegen, en u hoort vooral Nederlands om u heen. Winkelen in Duitsland is voordelig en veel landgenoten profiteren daarvan. Behalve een fors lagere prijs voor benzine zijn ook drank, kleding en zaken als shampoo en wasmiddel fors goedkoper dan in Nederland. Aanlokkelijk voor de zuinige Hollander en daarmee prima reclame voor Duitsland als woonland. De website go-euregio.eu geeft advies voor potentiele emigranten:
Emigreren Emigreren naar Duitsland is soms niet meer dan een verhuizing van enkele kilometers. Toch kunnen de gevolgen erg groot zijn. Zo kan het netto-inkomen veranderen, maar ook de leefomgeving verschilt soms enorm. Een goede voorbereiding is daarom een vereiste. Wanneer u in Nederland blijft werken, verandert er in eerste instantie weinig. Dit komt omdat u onder de Nederlandse sociale zekerheid blijft vallen. Ook blijft u uw belasting in Nederland betalen. Op het moment dat u met pensioen gaat, zullen een aantal zaken veranderen. Afhankelijk van de hoogte van de pensioenen blijft u in Nederland belasting betalen of gaat u in Duitsland belasting afdragen. Indien uw
Wonen Vandaag de dag is het niet meer dan normaal om ‘even’ de grens over te gaan. Vaak wordt er niet eens meer bij nagedacht. Toch speelt uw woonplaats een belangrijke rol als het gaat om de regelgeving waar u mee te maken hebt. De bepalingen van het land waar u woont, bepaalt onder andere in welk land u inkomstenbelastingplichtig bent. Het bepaalt ook waar u een rijbewijs aan moet vragen en of u mag stemmen bij verkiezingen. Als
17
Duitsland
partner niet werkt, dan heeft dat gevolgen voor de ziektekostenverzekering en mogelijk ook op het recht op Duits Kindergeld. Gehuwde partners hebben in Duitsland bij de ziektekostenverzekering recht op medeverzekering. Een verhuizing naar het buitenland heeft altijd gevolgen met betrekking tot het erfrecht. Wanneer u zelf wil bepalen wie wat erft, stel dan een testament op. Zo kunt u alles regelen zoals u dat wilt. Een aspect, waar u geen invloed op heeft is de belasting over de eventuele erfenis. Deze regels zijn in Duitsland heel anders dan in Nederland. Een emigratie naar Duitsland vergt veel voorbereiding. Het is daarom aan te raden om ruim voor de daadwerkelijke emigratie in gesprek te gaan met instanties en organisaties. Wanneer u werkzaam blijft in Nederland, blijft uw loonstrook hetzelfde. Toch hebt u bijvoorbeeld een sofinummer nodig om de belastingen in Nederland
te regelen. Er kunnen veel zaken veranderen bij een emigratie naar Duitsland. Denk hierbij aan: het inkomen, sociale verzekeringen, overige verzekeringen, belastingen, kinderen en studie. Iedere inwoner in de Europese Unie heeft het recht om zich in elk ander land binnen de Europese Unie te vestigen. Een belangrijke voorwaarde is wel dat u over een ziektekostenverzekering beschikt, en u kunt aantonen dat uzelf in uw levensonderhoud kunt voorzien, zodat u geen beroep hoeft te doen op de sociale voorzieningen in het gastland. Tekst: go-euregio.eu Foto’s: Germany Travel Kijk voor meer informatie op go-euregio.eu. Hier zijn ook twee uitgebreide folders te downloaden over ‘Verhuizen naar Duitsland’ en ‘Een woning kopen in Duitsland’.
18
de kanselier
Onbekend Spanje
Nomade voor het vaderland
“In de buitenlandse dienst was het nooit saai, verre van dat,” zegt de schrijver. En al helemaal niet als er ook nog eens een moord plaatsvindt, voegt de verteller daar aan toe. Ronald Aarsen beschrijft gebeurtenissen in de diplomatieke dienst die hij typeert als een nomadische tocht van 40 jaar. Soms hilarisch maar vaak ook met een ernstige ondertoon, als hij geplaatst wordt in ontwikkelingslanden. Aan elk van zijn hoofdstukken voegt hij een gedicht toe, waarin hij zijn gemoedstoestand belicht bij een gebeurtenis die hem raakt. Niet alleen wordt het leven en werken op Nederlandse ambassades in onder andere Duitsland, Indonesië en Kenya beschreven, ook komen diverse misstanden en regelrechte corruptie aan bod. Tussendoor zijn hoofdstukken opgenomen geschreven vanuit het perspectief van voormalige collega’s, die de gebeurtenissen vanuit een andere hoek belichten. En ja, ook die van de moordenaar in Jakarta die uiteindelijk in Kenya wordt ontmaskerd. Over de auteur: Ronald A.R. Aarsen (1940) was vanaf 1967 werkzaam op het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Later plaatsvervangend kanselier en Financial controller op diverse ambassades voornamelijk in Afrika. Hij is sinds 2000 gepensioneerd en woonachtig in Colmschate.
de kanselier Ronald A.R. Aarsen Nu overal verkrijgbaar
19
Wonen in Frankrijk
liesbeth ik vertrek
S
inds we met dit Frankrijk avontuur bezig zijn, verslinden we alles wat met Frankrijk, de Franse taal en emigreren te maken heeft. Overal in huis slingeren taalboeken en Auvergne natuur- en wandelgidsen, we luisteren naar Franse chansons en kijken TV 5 Monde. En ‘Ik vertrek’ natuurlijk, ons favoriete tvprogramma, we missen geen enkele aflevering. Vooral als de kandidaten naar Frankrijk vertrekken zitten wij op het puntje van onze stoel.
hebben zitten smullen van een spannende maar toch ook weer moeizame emigratie. “Ik weet het niet hoor,” reageer ik niet al te enthousiast, “willen wij op tv?” “Ja, natuurlijk willen wij dat!” zegt Henk enthousiast, “man, je krijgt er een heleboel gratis reclame mee, nou dat kunnen wij straks goed gebruiken!” Daar zit wat in, moet ik met enige tegenzin toegeven. “Ik ga ze een email schrijven, ik weet zeker dat ze ons verhaal interessant vinden.” zegt Henk en loopt naar zijn computer. En warempel, een paar dagen later krijgt hij antwoord, ze zijn wel geïnteresseerd in onze
“Wij moeten ook bij dat programma zien te komen,” zegt Henk, nadat we weer een avondje
20
Liesbeth emigratie en willen een afspraak maken voor een soort ‘introductie pilot’. “Zie je wel,” zegt Henk triomfantelijk, “ik zei het je Lies, wij zijn interessant voor hen!” Twee weken later hebben we bezoek van een regisseur en een cameraman. Tijdens de koffie legt de regisseur de bedoeling van hun komst uit; “We doen eerst een voorgesprek hier in Amsterdam en dat filmen we, zodat we straks voor de vergadering met de volledige redactie een beeld van jullie hebben.”
hierdoor wel de haaibaai lijk, en misschien ook wel ben. Eigenlijk vind ik dit zelf niet mijn meest elegante karaktertrek. Vaak neem ik me voorafgaand aan een conversatie voor om me in te houden. Maar meestal is mijn gedrevenheid en enthousiasme te groot en snoer ik Henk de mond; “Nee, ik mag dit vertellen!” Later voel ik me vaak schuldig. Om mijn gedrag te vergoelijken vlei ik slim; “Ja Henk, jij bent nu eenmaal de muzikant en ik de verteller, ieder zijn talent.” Dit zijn wij ten voeten uit! Een kleine machtsstrijd waar wij wel mee kunnen leven, maar waar mensen die ons niet zo goed kennen zich soms toch wat ongemakkelijk bij voelen. Ik kan dominant lijken maar vlak Henk niet uit, die kan ook behoorlijk eigenwijs uit de hoek komen! Inmiddels is de temperatuur door al het temperament in onze kleine huiskamer behoorlijk opgelopen, ik stik van de hitte en heb een hoofd als een boei.
Ik vind het doodeng, die camera zo op ons gericht. Als ik maar geen domme dingen zeg of een lelijk gezicht trek, denk ik zenuwachtig. Maar de regisseur is erg aardig en stelt ons met zijn ervaren houding al snel op ons gemak. Misschien zelfs wel iets te veel op ons gemak, want ons plan om ons als een weloverwogen stel te presenteren valt een beetje in het water. Zonder schroom vertellen we over ons avontuur tot nu toe en in ons enthousiasme zitten we te kissebissen over wie wat mag vertellen. Ik geef toe, het is een hinderlijke eigenschap die ik maar niet kan bedwingen. Altijd als Henk een gezamenlijke ervaring vertelt, zit ik te popelen om het verhaal van hem over te nemen omdat hij het naar mijn mening niet goed vertelt, tenminste, zoals ik het graag verteld zou hebben. Hij benadrukt vaak dingen die ik nou net niet interessant vind of erger nog; hij verklapt bijvoorbeeld de clou al voordat het verhaal uit is. Onverdraaglijk! Ondanks dat ik ook wel weet dat hij recht heeft op zijn kant van het verhaal, kan ik me er op dat moment dan toch niet in schikken. Gelukkig is Henk vaak zo lief om mij het verhaal te gunnen, maar het gevolg is dat ik
21
Wonen in Frankrijk
Als wij ons verhaal verteld hebben geeft de regisseur uitleg over de werkwijze rondom het programma. “Als we besluiten dat we met elkaar in zee gaan, dan verwachten wij van jullie een volledige overgave. Jullie begrijpen dat wij er niet altijd bij kunnen zijn, dus willen we van te voren op de hoogte gehouden worden van wat jullie van plan zijn, zodat wij kunnen kijken of dat voor ons een leuk item is. Daarnaast geven we jullie een camera zodat jullie ook zelf kunnen filmen.” We knikken instemmend, dat lijkt ons logisch. “Maar,” werp ik tegen, “onze agenda staat eigenlijk helemaal niet zo vast, interessante of grappige momenten ontstaan vaak spontaan, dan is het dus al gebeurd.”
De regisseur knikt begrijpend. “Wat we met dit soort omstandigheden vaak doen,” vervolgt hij, “is dat we een bijzondere situatie later, als wij er wel zijn, gewoon naspelen. Zijn jullie bereid om daar aan mee te werken?” Alsof er geen vuiltje aan de lucht is, kijken Henk en ik elkaar aan en knikken dan beiden ijverig met ons hoofd. “Natuurlijk!” zegt Henk, “geen enkel probleem!” We willen op tv! “Nou, dat is dan mooi,” zegt de regisseur. “Ik geloof dat we het er allemaal wel op hebben staan, laten we nog even een leuk ‘eindshotje’ maken. Henk, je zei dat je bassist bent. Het lijkt me wel een goed idee dat jij ter afsluiting wat voor de camera speelt.” “Ik ben me besodemieterd,” reageert Henk resoluut, “dat doe ik niet! Ik ga daar een beetje als een Jan lul op die bas zitten te spelen!” Aangezien de regisseur er na enig aandringen wel van overtuigd is dat Henk dit ook echt niet gaat doen, laat hij zijn collega de camera inpakken. “Nou ja, dan maar geen eindshot.” Vijf minuten later nemen ze vriendelijk afscheid. Zodra ze achter de deur verdwenen zijn, beginnen Henk en ik onbedaarlijk te lachen. “Ha ha, wat een vertoning,” proest ik uit, “nou, we hebben
22
Liesbeth
ons geloof ik weer van onze beste kant laten zien. Ik ben benieuwd hoe dit afloopt!” Auteur Liesbeth Arts schreef al twee
Na ongeveer twee weken staat er bij thuiskomst een bericht op het antwoordapparaat; “Helaas hebben wij toch af moeten zien van jullie deelname aan het programma. Er zijn op het ogenblik al teveel uitzendingen over Frankrijk geweest, we gaan ons nu eerst wat meer op andere landen richten. Daarbij vonden we ook dat jullie eigenlijk al te lang in Frankrijk zitten voor een echt ‘Ik vertrek’ verhaal,” horen we de regisseur diplomatiek zeggen, “maar ik wens jullie veel succes met jullie plannen.” Klik, tuut, tuut, tuut. “Nou, dat hebben we dan ook weer gehad,” zegt Henk gelaten. “Ze zullen wel gedacht hebben dat ze met ons geen drama meer kunnen filmen omdat wij eigenlijk al teveel ingeburgerd zijn.” “Ja vast Henk! Nou daar geloof ik helemaal niets van! Ik denk dat ze ons gewoon veel te eigenwijs vonden en bang waren dat we niet naar hun pijpen zouden dansen,” reageer ik lachend. “Wel jammer voor onze gemiste reclame,” zegt Henk toch een beetje spijtig. “Poeh, nou ik ben blij dat het niet doorgaat, stel je voor dat we mee hadden gedaan dan waren we mooi onze vrijheid kwijt geweest!” gruwel ik bij de gedachte. “Ja, ons leven is eigenlijk veel te ongeregeld voor zo’n programma,” beaamt Henk, “ik heb helemaal geen zin om me aan een ander aan te passen.” “Daarbij weet ik niet of het nu echt reclame zou zijn hoor Henk, echt Rock’n Roll is het niet in dat programma.” “Je hebt gelijk Lies, eigenlijk zijn we er goed vanaf gekomen!”
bundels over haar avontuurlijk leven en emigratie naar Frankrijk. Aanraders!
Toekomstmuziek in Frankrijk Liesbeth Arts
La Guinguette Hollandaise Liesbeth Arts
O.a. te koop bij: Bol.com en Emigratieboek.nl
23
grenzenloos actie emigratieboek.nl Parisisennes herken je aan hun benen met 5,- euro korting! Met Parisiennes herken je aan hun benen lanceert En Route hoofdredacteur Andy Arnts opnieuw een prachtige verzameling verhalen, die niet alleen zijn liefde voor Frankrijk en Parijs kenmerken, maar vooral getuigen van zijn rijke fantasie, aanstekelijke humor en buitengewone verteltalent. De bundel is bovendien verfraaid met schitterende zwartwit foto’s van de bekende fotograaf Ferry van der Vliet. Als speciale aanbieding voor Grenzenloos lezers geeft Emigratieboek.nl nu maar liefst 5 euro korting op deze prachtige bundel!
Ga naar Emigratieboek.nl en geef bij het afrekenen de code 6792011 in. U betaalt dan slechts €11,95 ipv €16,95. Uiteraard verstuurd Emigratieboek.nl ook naar het buitenland.
“Heb net het nieuwe boek van Andy Arnts (Parisiennes herken je aan hun benen) in een keer uitgelezen. Een aanrader voor elke Parijs en Frankrijkliefhebber!” - Femke Wolthuis (NOS Journaal) www.emigratieboek.nl
11 24
Toekomst & Tapas EEN EIGEN RESTAURANT AAN DE ZONNIGE COSTA
Robert en Ariane zijn net dertig als zij hun internetbedrijf in Nederland verkopen. Tegen alle verwachtingen in investeren ze hun geld in een Bagles & Salads restaurant in Nerja, Andalusia. In het boek Toekomst & Tapas beschrijft Ariane op meeslepende wijze het avontuur dat volgt. Een absolute must-read voor iedereen met interesse in wonen en/of ondernemen in Spanje. Toekomst & Tapas Ariane van Wijk isbn 978 94 61851 000 Uitgeverij Grenzenloos Te bestellen o.a. via Bol.com Amazon.es Emigratieboek.nl w w w. e m i g r at i e b o e k . n l
w w w. g re n z e n l o o s . n l
oom
VERZEKERINGEN RINGEN
Hollandse zekerheid tijdens uw buitenlands avontuur! Kijk op www.oomverzekeringen.nl of bel +31(0)70 353 21 00.
OOM Verzekeringen
25
ziektekosten | SOS | reis | ongevallen | inboedel aansprakelijkheid | rechtsbijstand | annulering
Grenzenloos uitzicht Foto: Ryan Lum
26
27
Emigreren
de grens over met een uitkering G
aat u voor kortere of langere tijd naar het buitenland? En heeft u een uitkering van UWV? Dan is het in veel gevallen mogelijk dat u uw uitkering meeneemt. Of dit ook voor u geldt, hangt ervan af naar welk land u gaat. Het hangt er ook van af of u daar gaat wonen of er kort verblijft. Ook is het van belang welke uitkering u heeft. Nederland heeft namelijk niet met elk land dezelfde afspraken gemaakt over sociale zekerheid.
meenemen, hangt daarom af van het land waar u heen wilt en welke afspraken er gelden. Er zijn verschillende soorten verdragen en afspraken: Economische Ruimte De landen van de Europese Unie (EU), de Europese Economische Ruimte (EER, te weten Liechtenstein, Noorwegen, IJsland) en Zwitserland houden zich aan de afspraken (verordeningen) die zij met elkaar hebben gemaakt over de sociale zekerheid. Met een aantal landen heeft Nederland een verdrag gesloten op het gebied van sociale verzekeringen.
Nederland heeft met veel landen afspraken over sociale zekerheid. Niet met elk land zijn deze afspraken hetzelfde. Of u uw uitkering kunt
28
Uitkering meenemen
Dit zijn de verdragslanden:
Daarnaast heeft Nederland met een aantal landen afspraken over het meenemen van een uitkering. Om welke landen dit gaat en hoe de afspraken geregeld zijn kunt u in de tabel op de volgende pagina vinden.
Australië** Bosnië-Herzegovina Canada** Chili** Egypte**** India** Israël Japan** Kaapverdië Macedonië*** Marokko Montenegro
Landen waar geen afspraken mee zijn Er zijn ook landen waar Nederland géén afspraken mee heeft over sociale zekerheid. Dit zijn alle landen die niet in een van bovenstaande categorieën zitten. We noemen dit de niet-verdragslanden.
Nieuw-Zeeland** Servië Tunesië Turkije Verenigde Staten**/*** Zuid-Korea****
Afspraken over belasting Naast afspraken over sociale zekerheid heeft Nederland met een aantal landen een belastingverdrag afgesloten. Dit houdt in dat er afspraken zijn over in welk land u belasting moet betalen. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de Belasting Telefoon Buitenland.
** De verdragen met deze landen hebben geen regels over werkloosheid en ziekte. Voor werkloosheid en ziekte in deze landen gelden dezelfde regels als in niet-verdragslanden.
Afspraken over toeslag Krijgt u een toeslag van UWV en gaat u naar het buitenland? Dan kunt u de toeslag houden in de volgende situaties:
*** In de verdragen met deze landen gelden de afspraken over arbeidsongeschiktheidsuitkeringen alleen als u de Nederlandse nationaliteit heeft of die van het verdragsland.
• U gaat naar een land waarmee Nederland hierover afspraken heeft gemaakt. U kunt dit nagaan in het overzicht met landen waar u uw uitkering mee naartoe kunt nemen. • U woont in Nederland en verblijft in het buitenland.
**** In het verdrag met deze landen staat alleen een hoofdstuk dat aangeeft welke wetgeving in bepaalde situaties geldt (de Nederlandse wetgeving of de wetgeving van het verdragsland). Informatie hierover kunt u krijgen bij de Sociale Verzekeringsbank
Voor alle duidelijkheid zijn de meest voorkomende landen voor u op een rijtje gezet in een tabel:
29
Emigreren Overzicht met landen waar u uw uitkering mee naartoe kunt nemen Ziekte- WAO/ factor WAZ Toeslag wet WIA WGA* Argentinië Ja Ja 0,7 Ja Nee Aruba Ja Ja 0,6 Ja Nee Australië Ja Ja 1 Ja Nee België Ja Ja nvt Ja Nee Belize Ja Ja 0,6 Ja Nee Bolivia Ja** Ja** 0,6 Ja** Nee Bonaire Ja Ja 0,7 Ja Nee Bosnië-Herc. Ja Ja 0,5 Nee Ja Botswana Ja** Ja** 0,5 Ja** Nee Brazilië Ja** Ja** 0,9 Ja** Ja** Bulgarije Ja Ja nvt Ja Nee Canada Nee Ja 1 Ja Ja Chili Ja Ja 0,8 Ja Ja Costa Rica Ja** Ja** 0,6 Ja** Nee Curaçao Ja Ja 0,7 Ja Nee Cyprus Ja Ja nvt Ja Nee Denemarken Ja Ja nvt Ja Nee Duitsland Ja Ja nvt Ja Nee Ecuador Ja Ja 0,5 Ja Nee Egypte Ja Ja 0,4 Ja Nee Estland Ja Ja nvt Ja Nee Filippijnen Ja Ja 0,5 Ja Nee Finland Ja Ja nvt Ja Nee Frankrijk Ja Ja nvt Ja Nee Gambia Nee Ja** 0,3 Nee Nee Griekenland Ja Ja nvt Ja Nee Hongarije Ja Ja nvt Ja Nee Hongkong Ja Ja 0,7 Ja Nee Ierland Ja Ja nvt Ja Nee India Nee Ja 0,4 Ja Nee Indonesië Ja Ja 0,7 Ja Nee Israël Ja Ja 0,9 Ja Ja Italië Ja Ja nvt Ja Nee Japan Ja Ja 1 Ja Nee Jordanië Ja Ja 0,8 Ja Nee Kaapverdië Ja Ja 0,9 Ja Ja Kosovo Ja Ja 0,6 Ja Nee Kroatië Ja Ja 0,7 Ja Nee Letland Ja Ja nvt Ja Nee Liechtenstein Ja Ja nvt Ja Nee Litouwen Ja Ja nvt Ja Nee Luxemburg Ja Ja nvt Ja Nee
30
Uitkering meenemen
Ziekte- WAO/ factor WAZ Toeslag wet WIA WGA*
Macedonië Ja Ja 0,4 Nee Nee Mali Nee Nee 0,6 Nee Nee Malta Ja Ja nvt Ja Nee Marokko Ja Ja 0,6 Ja Ja Monaco Ja Ja 1 Ja Nee Montenegro Ja Ja 0,5 Nee Ja Ja Ja 0,9 Ja Ja Nieuw-Zeeland Noorwegen Ja Ja nvt Ja Nee Oostenrijk Ja Ja nvt Ja Nee Pakistan Nee Nee 0,4 Nee Nee Panama Ja Ja 0,6 Ja Nee Paraguay Ja Ja 0,5 Ja Nee Polen Ja Ja nvt Ja Nee Portugal Ja Ja nvt Ja Nee Roemenië Ja Ja nvt Ja Nee Saba Ja Ja 0,7 Ja Nee Servië Ja Ja 0,5 Nee Ja Sint Maarten Ja Ja 0,7 Ja Nee Ja Ja 0,7 Ja Nee Sint Eustatius Slovenië Ja Ja nvt Ja Nee Slowakije Ja Ja nvt Ja Nee Spanje Ja Ja nvt Ja Nee Suriname Ja Ja 0,7 Ja Nee Thailand Ja Ja 0,5 Ja Nee Tsjechië Ja Ja nvt Ja Nee Tunesië Ja Ja 0,4 Ja Ja Turkije Ja Ja 0,6 Ja Nee *** Uruguay Ja Ja 0,8 Ja Nee Ja Ja nvt Ja Nee Ver. Koninkrijk Ver. Staten Nee Ja 1 Ja Ja IJsland Ja Ja nvt Ja Nee Zuid-Afrika Ja Ja 0,7 Ja Nee Zuid-Korea Ja Ja 0,7 Ja Ja Zweden Ja Ja nvt Ja Nee Zwitserland Ja Ja nvt Ja Nee * ** ***
Uw uitkering wordt vermenigvuldigd met deze factor. Naar deze landen kunt u sinds 1 juli 2012 uw uitkering niet meer meenemen. Onder bepaalde voorwaarden kunt u de toeslag meenemen.
Bron: uwv.nl
31
Een huis financieren
buitenlandse hypotheek zweden D
e droom van velen: een (tweede) huis in het buitenland. Een eigen plek om regelmatig te verblijven of als belegging voor de toekomst. Maar hoe deze woning te financieren wanneer u het aankoopbedrag niet in een keer op tafel kunt leggen? Deze maand aandacht voor Zweden.
elke maand een deel aflost. Desondanks slagen ook veel emigranten er in om een hypotheek te krijgen. Met de zeer lage rentes die de banken momenteel berekenen is het ook een goede tijd om te kopen. Ook in Zweden worden hypotheken verstrekt door banken. Er zijn verder enkele onafhankelijke kredietverstrekkers die je aan een bolån (hypotheek) kunnen helpen. De lening is gekoppeld aan de pandbrieven op het onroerend goed. Een pandbrief of pantbrev is een obligatie afgegeven door een
Een hypotheek in Zweden is niet meer zo makkelijk te krijgen als vroeger. Het bedrag dat je kunt lenen is kleiner. Banken stellen meer voorwaarden en steeds vaker klinkt de eis dat je
32
Zweden
hypotheekbank. Als je een huis in Zweden wilt kopen, moet je de makelaar of verkoper vragen of er al pandbrieven zijn afgegeven. Zijn die er niet of niet voldoende, dan moet dit nog gebeuren en moet je hierover administratiekosten betalen. Vaak kun je in de woningadvertentie informatie hierover vinden.
te krijgen. Uiteraard geeft de bank alleen een lånelöfte als ze je (tot een bepaald bedrag) kredietwaardig vindt. Heb je geen inkomsten en weinig spaargeld, zul je zo’n toezegging niet krijgen. Hoeveel kun je lenen Vergeleken met Nederland zijn er minder verschillende hypotheekproducten. Wie een vast inkomen heeft in Zweden, bijvoorbeeld uit loondienst, kan bij een bank veelal tot 75 procent van de marktwaarde van het huis lenen. Door de manier waarop in Zweden huizen worden verkocht (via biedingen) is dit niet altijd hetzelfde als de vraagprijs.
Zweedse bank Nederlandse en Belgische banken voelen er over het algemeen niets voor om een huis in het buitenland te financieren, al is het voor een vakantiehuis soms wel mogelijk. Er zijn echter veel juridische obstakels voor het geval de eigenaar zijn betalingsverplichtingen niet nakomt. Voor een hypotheek in Zweden moet je dus bijna altijd bij een Zweedse bank aankloppen. Kies bij voorkeur een bank in de gemeente waarin de woning zich bevindt. Elk dorp heeft wel een vestiging van Swedbank, Handelsbanken, SEB of Nordea. Als je al in Zweden woont, begin dan met de bank bij wie je een rekening hebt. Daar kennen ze je: een groot voordeel in dit land waar persoonlijk contact belangrijk is.
In dit geval spreekt men van een zogenaamde bottenlån met een lange looptijd. Het is niet altijd verplicht om die af te lossen. Is deze lening ontoereikend, dan kan er bovenop een topplån worden afgesloten. Dit is een extra lening met een hoger rentepercentage, die in de regel altijd moet worden afgelost. De bottenlån kan tot 75 procent van de marktwaarde dekken, de topplån doorgaans tot 10 procent. De hypotheekrente in Zweden is voor 30 procent aftrekbaar.
De Ikano Bank, eigendom van Ikea, werkt telefonisch en via Internet. Er zijn ook verzekeraars zoals Länsförsäkringar die hypotheken verstrekken. Freedom Finance of Blue Step zijn gespecialiseerde bemiddelaars.
Banken zijn strenger Tegenwoordig mag je voor een huis niet meer dan 85 procent van de marktwaarde lenen; de rest moet je direct uit eigen zak betalen. Voorheen gingen banken tot 95 procent. De economische terugval van enkele jaren geleden heeft de hypotheekverstrekkers voorzichtiger gemaakt. Ze kijken scherper naar je situatie voordat ze met geld over de brug komen. De Rijksbank heeft de beleidsrente tijdelijk
Veel banken kunnen een lånelöfte geven die meerdere maanden geldig is. Dit is een schriftelijke of mondelinge toezegging dat de bank bereid is om je een lening te geven. Dit maakt het makkelijk om de koop snel rond
33
Een huis financieren
afgeschaft. Dit heeft de hypotheekrentes die de banken berekenen doen dalen. Een lening voor een huis in Zweden is goedkoper dan ooit. Hoewel het effect enigszins teniet wordt gedaan door stijgende woningprijzen, hebben mensen die emigreren naar Zweden daar weinig last van. Die willen vaak op het platteland wonen en daar stijgen de huizenprijzen niet zo snel als in de steden. Het is aantrekkelijk om nu een lening zonder bindingstijd (of tot drie maanden) af te sluiten, zodat je kunt profiteren van de lage rente. Een langere bindingstijd geeft wel meer zekerheid over je vaste lasten. De Rijksbank hoopt ondertussen dat veel mensen door de lage rente hun hypotheek gaan aflossen. Moeilijker voor emigranten Dit gezegd zijnde, moet je er als emigrant rekening mee houden dat je het moeilijker kunt hebben om een hypotheek te krijgen. Veel hangt af van hoe lang je in Zweden woont. Als je nog nieuw bent in het land kan de bank bijvoorbeeld niet of nauwelijks achterhalen of je eerdere leningen braaf hebt terugbetaald. Ook een eigen zaak werkt niet altijd in je voordeel. Startende ondernemers zijn, uitzonderingen daargelaten, bij hypotheekverstrekkers weinig populair, zeker als ze hoge bedrijfskosten hebben. Ze moeten eerst maar eens bewijzen dat ze regelmatig inkomsten hebben, menen de banken. Toch blijkt uit ervaringen van emigranten dat 75 procent lenen vaak haalbaar is, zelfs als mensen geen baan in vaste dienst hebben. Voor
de overige 25 procent moet dan de spaarpot worden aangesproken. Heb je in Nederland of België je huis met winst verkocht, is dit doorgaans geen probleem, tenzij je in een (dure) Zweedse stad wilt wonen. Als de bank ‘nee’ zegt... Krijg je niets van de bank bij wie je aanklopt, hoeft dit niet het einde van het verhaal te betekenen. Een lening is dan wellicht mogelijk via de Ikano Bank, die de reputatie heeft “moeilijke gevallen” eerder te accepteren. Freedom Finance en Blue Step verstrekken zelf geen leningen maar treden op als bemiddelaar. Doordat ze goede banden hebben met diverse banken, kunnen zij soms een “ja” krijgen waar jij zelf een “nee” hoorde. Let erop dat ook in dit geval een deel van de koopsom – 15 tot 25 procent – niet geleend kan worden en dus zelf opgehoest moet worden. Kopen met geld uit Nederland Een hypotheek in Zweden afsluiten kan soms ook op basis van een Nederlands (of Belgisch) inkomen, bijvoorbeeld een salaris uit Nederland of of spaargeld bij een Nederlandse bank. Het is dan aangeraden bij de Nederlandse bank een letter of recommendation en/of een credit report aan te vragen. De Zweedse kredietgever weet dan hoeveel je verdient of bezit. Dit is met name handig als je een Zweeds vakantiehuis wilt kopen maar verder in Nederland blijft wonen. Bron: denieuwezweed.com
34
met de zon in de rug Met een Caribische achtergrond leven in Nederland
In hoeverre is de warmte van de tropenzon waarin je bent opgegroeid en die je in je draagt een garantie voor het welslagen overzee? met de zon in de rug bevat de verhalen van mensen die vanuit de Cariben een bestaan opbouwen in de nederlandse maatschappij of op een andere manier nauw betrokken zijn bij de Antillen. voor de één betekent de tropische basis een steun in de rug om talenten vorm te geven. de ander komt door diezelfde zon in zijn eigen schaduw te staan. Maar de reportages samen vertellen ook het verhaal van de verstrengeling van twee samenlevingen die elkaar blijvend wederzijds beïnvloeden. dit uit zich in een professionele samenwerking waar het gaat om zorg, detentie en sociaal maatschappelijke problematiek, maar ook in een waardevolle diversiteit op het gebied van kunst en cultuur, taal, wetenschap en ondernemerschap. een onafscheidelijkheid, gevormd door de tijd en strijd van tweehonderd jaar koninkrijk, die niet meer is weg te denken uit de Nederlandse samenleving.
Met de zon in de rug Mineke de Vries Nu overal verkrijgbaar
Het is een eer om ook in dit boek te staan, zonder ooit op de Antillen te zijn geweest. De verhalen in dit boek sterken mij in de gedachte dat een goede inburgering en meer kennis over elkaar cruciaal is om de kansen van deze generatie te verbeteren. Mogen de prachtige verhalen met humor en ontroering uit deze bundel daaraan een bijdrage leveren. Eberhard van der Laan, burgemeester Amsterdam
Italie
Lekker weg in eigen land 2 Stef sMulders
O
ns reisje naar Sardinië (zie vorige maand) deed verlangen naar meer en nu we wisten hoe het vervoer per veerboot verliep, wilden we ook een treinreis wel eens uitproberen. In Italië zijn er twee bedrijven die een hogesnelheidsverbinding tussen het noorden, het midden en het zuiden verzorgen: het staatsbedrijf Trenitalia en de private concurrent Italo. Voor ons, wonend in de Oltrepò Pavese, wijngebied 50 km ten zuiden van Milaan, is de gaststad van de EXPO 2015 het dichtstbijgelegen opstappunt. Maar om nu met
bagage en hond naar het Centraal Station te klunen, dat zien we niet zitten. Gelukkig blijkt Italo ook te stoppen in het relatief nieuwe station Rogoredo, vlakbij de ringweg rond Milaan. Dat zag er gunstiger uit, vonden wij. Maar hoe hondvriendelijk is Italo eigenlijk? De website van dit moderne vervoerbedrijf biedt aanvullende informatie: in overleg met de nationale dierenbescherming verzorgt Italo de mogelijkheid van het comfortabele vervoer, senza stress e vincoli di orari e treni, van uw geliefde viervoetige huisvriend. De lichtgewichten mogen zelfs gratis mee als ze
36
Column in een draagtas worden vervoerd. Voor de zwaardere gevallen, zoals onze Joia (13kg) zijn er een paar plaatsen gereserveerd waar baas en hond gezamenlijk de reis kunnen aanvaarden. De kosten bedragen circa 30 euro. Mooi! De website biedt voor het vervoer van de padroni helaas een minder overzichtelijk woud aan mogelijke kaartjes van low cost via basic tot economy, allemaal even goedkoop kennelijk want de klasse expensive bestaat niet. Typische marketingspeak. En dan is er nog de keus aan extra faciliteiten, extra zitruimte, Smart, Smart XL, etc. Word daar maar eens wijs uit. En trouwens, waar gaan we eigenlijk heen? Florence? Rome? Bologna? Turijn? Het idee was dat dit een korte testreis zou worden, in voorbereiding op een langere reis naar Napels of verder volgend jaar, als alles tenminste naar genoegen zou verlopen. Maar nu vermeldde Italo dat de Adriatische lijn naar Rimini, Pesaro en Ancona per december opgeheven zou worden. En Le Marche wilden we graag eens bezoeken, dus waarom dan niet nu. In deze streek zijn de laatste jaren aardig wat Nederlanders neergestreken om een toenemende stroom toeristen, uitgekeken op Toscane en Umbrië, onderdak te bieden. Het belooft een mooi gebied te zijn met een fraaie afwisseling van stranden, bossen, wijn en olijfgaarden, heuvels en historische steden.
redenen niet bevallen zou. We kochten onze kaartjes uiteindelijk via het handige systeem dat low cost vliegmaatschappijen zoals RyanAir ook gebruiken: op een kalender kun je zien op welke dagen de reis het goedkoopst is. Bij Italo heet dit tarief heel toepasselijk ook low cost, zagen we. We selecteerden een week van zaterdag tot zaterdag voor een heel doenlijk prijsje van 92 euro euro all in. Of nee, nog niet all in, de hond moet nog mee, tegen 30 euro. Gelukkig vond ik bij het kiezen van de zitplaatsen precies die waar plek is voor de trouwe viervoeter, aangegeven door middel van een symbooltje. In elke trein zijn er twee(!) van zulke plekken en ik was dus blij dat deze nog vrij waren ook al moest ik daarvoor op de heenreis voor XL stoelen kiezen, à 10 euro extra. Geregeld, zou je denken, maar op de website stond dat je voor vertrek een bepaald telefoonnummer bellen moest, om de hond aan te melden. Waarvoor zou dat zijn?
Met Italo duurt de reis maar drie uurtjes, dat is te overzien, ook in geval het voor Joia te stressvol zou blijken of het ons om andere
37
Italie Ik stelde het bellen uit tot de dag voor vertrek. Toen begon mijn geweten te hard te knagen (stel dat ik niet bel, dan mag onze Joia straks niet mee?). Een uiterst vriendelijke mannenstem stond mij te woord en vroeg naar mijn boekingsnummer. Even later vertelde de stem mij op liefelijke toon dat je met de kaartjes die wij gekocht hadden geen hond mocht meenemen, dat kon alleen met tickets van het type basic of economy en wij hadden dus low cost. “Maar ik heb de stoelen voor hondenbezitters al gereserveerd,” riep ik iets minder liefelijk als antwoord. “Ja dat klopt,” sprak de man aan de andere kant van de lijn onverstoorbaar, “maar er is geen probleem, we boeken uw kaartjes wel even om.” Hij ging aan de slag en ik hoorde hem op de achtergrond een reeks van getallen mompelen, 35, 16, 20, ... op allervriendelijkste toon, dat wel. “Dat wordt dan 107 euro extra,” sprak de stem van velours na enige tijd, “daarmee heeft u kaartjes klasse basic voor de heen- en terugreis. In de prijs is een korting van 10% verdisconteerd die voor reizen op zaterdag geldt. Uw plaatsen blijven onveranderd.” Fijn om te weten! Korting, joepie! Onze Joia ging nu dus dankzij de gemeenschappelijke inspanningen van Italo en de dierenbescherming voor 107€ mee, meer dan het dubbele van wat elk van de baasjes betaalde. De koningin van Lombardije op reis! Met korting, anders was het 149€ geweest, het drievoudige!
je dan alsnog de zitplaatsen naast elkaar en je hebt een aardig bedragje uitgespaard. Italo slim? Wij nog slimmer! Verder leerden we nog dat het niet altijd handig is om op zaterdag te reizen: alle autoverhuurbedrijven op het station van Ancona blijken zaterdagsmiddags dicht. En nu heeft Italo wel een mooie samenwerking met Hertz, speciaal voor haar gewaardeerde klanten, of die nu low cost reizen of niet, maar het verhuurbedrijf blijft even dicht op het moment van uw heugelijke entree. Gelukkig hielpen onze gastvrije verhuurders, niet gelieerd aan Italo, ons uit de brand door ons van het treinstation naar het vliegveld te brengen(zonder extra kosten voor de hond), waar alle autoverhuurbedrijven 7 dagen per week open zijn.
Nu ja, dat wisten we dan alvast voor de volgende keer: het beste is om een kaartje basic te kopen voor baas en hond en het kaartje voor de andere baas gewoon apart low cost te bestellen. Bij het reserveren van de stoelen kies
Tekst en foto’s: Stef Smulders
Gelukkig merk je van dit soort strubbelingen weinig als je eenmaal ter plaatse bent want eigenlijk zijn de meeste Italianen dol op honden. Je kan geen café binnenlopen of er duiken verschillende klanten en de bediening op je lieveling onder het slaken van de kreten: “Oh che bello sei!”, “Patatino!”, “Monello!”, “Che muso hai!” etc. Om daarna een praatje met jou, de trotse eigenaar te beginnen. Ook op straat word je vaak aangesproken door willekeurige voorbijgangers. Wil je Italiaans leren spreken en contact maken met de plaatselijke bevolking? Neem een hond! Maar vertel het niet aan Italo.
www.duepadroni.it
[email protected]
38
Italiaanse toestanden Leven en overleven in Italië Humoristische korte verhalen over het emigreren naar Italië en de kennismaking met tal van karakteristieke Italianen. Vijf jaar na de emigratie, doet de Stef Smulders verslag van zijn belevenissen in tientallen verhalen waarin evenzovele problemen op geheel Italiaanse wijze worden opgelost, wat vaak tot humoristische taferelen leidt. Het kopen en verbouwen van een huis, het importeren en laten keuren van een auto, het afsluiten van een verzekering: het levert allerlei moeilijkheden op, die vaak op verrassende manier tot een oplossing komen.
Meer ervaringsverhalen over Italië:
Dag Nederland! Ciao Italia! Een eigen Bed & Breakfast in Italië Bekend van Ik Vertrek! Heleen Sloots
Huizenjacht in Toscane Speciaal voor Italië-liefhebbers Ronald. A. Lever
Al deze titels zijn te koop op Emigratieboek.nl
39
Het volgende nummer van Grenzenloos Magazine verschijnt op 26 december Schrijf u in op Grenzenloos.nl om op de dag van uitkomen een e-mail als herinnering te krijgen.
Emigratieboek.nl BOEKHANDEL VOOR LANDVERHUIZERS
GIDSEN TAALCURSUSSEN ERVARINGSVERHALEN
Kijk regelmatig op Emigratieboek.nl en ontvang ook onze wekelijkse nieuwsbrief Volg ons op Twitter (@emigratieboek) en Facebook (fb.com/emigratieboek)
40
