GEWIJZIGD EXEMPLAAR Raadsvoorstel jaar
bijlagenr.
2002
81
commissie(s)
categorie/agendanr.
B
1
onderwerp
Knelpunten onderwijshuisvesting
Aan de raad
Inleiding In de Marap 2 van 2001 is gemeld dat zich een aantal knelpunten aandient op het terrein van de onderwijshuisvesting. Deze knelpunten zijn het gevolg van: - autonome ontwikkelingen m.b.t. het leerlingenaantal met name in de loop van 2001; - de gewijzigde structuur van het voortgezet onderwijs, - fusies in het speciaal basisonderwijs alsmede - ontwikkelingen in het kader van de zorgstructuur en de vorming van regionale expertisecentra waardoor nieuwe onderwijssoorten in de gemeente Emmen zullen ontstaan(mytyl-zmlk en zmok). Genoemde knelpunten zijn knelpunten die op landelijk niveau ook spelen. De financiële effecten er van zijn door de VNG verwoord in een claim naar de rijksoverheid tot een bedrag van 975 miljoen structureel per jaar. De knelpunten zijn door de VNG in drie categorieën verdeeld: 1. onderwijskundige ontwikkelingen 2. te lage onderhoudskwaliteit 3. nieuwe aspecten als ARBO, Veiligheid, Duurzaam bouwen etc. Naar aanleiding van de motie Noorman-den Uijl en het overleg tussen het bestuur van de VNG, de departementen van Binnenlandse zaken, OC&W en Financien is eind 2001 afgesproken om met ingang van 2002 een bedrag van f. 100 miljoen toe te voegen aan het gemeentefonds ten behoeve onderwijshuisvesting. Bij de voorjaarsnota 2002 zal bekend worden gemaakt of het bedrag definitief beschikbaar komt. De groei van het speciaal (basis)onderwijs uit zich niet alleen in huisvestingsproblemen, maar is ook zichtbaar geworden door de stijgingen in het leerlingenvervoer. Effecten van ontwikkelingen. De effecten van de ontwikkelingen worden momenteel zichtbaar in de vorm van toename en verschuivingen in de schoolpopulatie. In het overzicht in deze nota wordt de sterke stijging van leerlingenaantallen met name per 1 oktober 2001 duidelijk zichtbaar. De huidige problemen m.b.t. de huisvesting worden nu zichtbaar en voelbaar. Indien dit in een eerder stadium het geval zou zijn geweest, dan had de problematiek in de perspectiefnota 2001 kunnen worden opgenomen en in de integrale afweging kunnen worden meegenomen.
-2Wijziging van leerlingstromen (= toename speciaal onderwijs en praktijkonderwijs) heeft tot gevolg dat andere (“leverende”)scholen, verspreid over de gehele gemeente, minder leerlingen zullen tellen. Door deze wijzigingen is het echter niet zo, dat bij die scholen ruimte ontstaat om de in deze nota geconstateerde knelpunten op te lossen. De knelpunten zoals verwoord in dit voorstel kunnen niet van vandaag op morgen worden opgelost. Er is daarom een onderscheid gemaakt in de tijd. Sommige knelpunten zijn zo urgent, dat eerst nog tijdelijke voorzieningen nodig zijn. Knelpunten in de onderwijshuisvesting binnen de gemeente Emmen zijn de volgende: A. Gevolg van ontwikkelingen rijksbeleid: 1. Voortgezet speciaal onderwijs ZMOK: de vorming van een steunpunt/dependance voor ZMOK-onderwijs als onderdeel van de sluitende aanpak voor leerlingen van 12-23 jaar; 2. Speciaal onderwijs ZMOK: de vorming van een steunpunt/dependance met dienstencentrum voor ZMOK-onderwijs als onderdeel van het Expertisecentrum Noord Nederland cluster 4; 3. SVO-LOM: functieverandering binnen het voortgezet onderwijs (Orthopedagogisch Didactisch Centrum=OPDC); 4. (Voortgezet) Speciaal onderwijs Thriantaschool: autonome ontwikkeling aantal leerlingen en de vorming van een steunpunt/dependance voor ZML/mytyl-onderwijs met dienstencentrum incl. ambulante begeleiding als onderdeel van het Expertisecentrum Noord Nederland cluster 3; 5. Speciaal onderwijs Mytylvoorziening: uitwerking naar een permanente voorziening in relatie tot de (para)medische ondersteuning vanuit het Scheperziekenhuis; ook is er groei van het aantal leerlingen. B. Gevolgen van groei leerlingaantallen: 6. Praktijkonderwijs Tricon: groei aantal leerlingen i.v.m. gewijzigde structuur voortgezet onderwijs; 7. Praktijkonderwijs De Opstik: groei aantal leerlingen i.v.m. gewijzigde structuur voortgezet onderwijs; 8. Speciaal basisonderwijs Toermalijn: autonome ontwikkeling aantal leerlingen C. Autonome ontwikkelingen binnen de gemeente Emmen: Speciaal basisonderwijs De Catamaran: fusie tussen De Hegen en De Veenkampen + autonome ontwikkeling aantal leerlingen; 10. Basisonderwijs De Regenboog: de uitwerking van de voorzieningen voor basisonderwijs in de wijk Rietlanden leidt voor deze school tot de conclusie van verplaatsing van de school van Eidereend 20 naar een andere locatie aan het Zwaluwenveld (onvoldoende ruimte op huidige locatie); de financiering van uitbreidingen is geregeld via het besluit m.b.t. de wijkgerichte aanpak; verplaatsing van de gehele school zal meerkosten met zich meebrengen; 11. Wijziging uitbreiding Esdalcollege: in de herbouwplannen van het Esdalcollege is rekening gehouden met een kleine uitbreiding van het gebouw mavo/havo. Invoering van het voortgezet middelbaar beroepsonderwijs (VMBO), de profielen in het voortgezet onderwijs en de noodzaak tot een betere benutting van de het brutovloeroppervlak hebben geleid tot een herschikking in de huisvesting en een heroverweging van de voorgenomen uitbreiding van genoemd gebouw. Als gevolg van deze herschikking zal een uitbreiding van het gebouw mavo/havo achterwege kunnen blijven. In de plaats daarvan heeft het bestuur een herschikkingsplan opgesteld. 9.
-312. Bouw 3e gymgymlokaal Rietlanden: door de groei van de scholen in de wijk Rietlanden zal het aantal te geven gymuren de beschikbare capaciteit aan gymaccommodatie de wijk overschrijden. Eventueel in combinatie met andere gebruiksmogelijkheden. Oplossingsrichtingen. Zoals hierboven al eerder verwoord kunnen alle problemen niet van de ene op de andere dag worden opgelost. Er is een onderscheid gemaakt in tijdelijke maatregelen en structurele oplossingen. Ook kan een aantal knelpunten in samenhang worden opgelost. Door het treffen van enkele voorzieningen kan ruimte worden gecreëerd om een aantal andere knelpunten op te lossen. Ad 1 en 2 In de situatie dat een andere permanente voorziening wordt gecreëerd ten behoeve van de praktijkscholen, zullen de schoolgebouwen Oude Roswinkelerweg (Tricon) en Stroetweg (De Opstik) voor andere doeleinden beschikbaar komen. Voor de locatie Stroetweg kan worden gedacht aan het voortgezet speciaal onderwijs zmok. Bij de situatie Oude Roswinkelerweg zou (na aanpassing aan de eisen van de brandweer) kunnen worden gedacht aan speciaal onderwijs zmok eventueel in combinatie met een steunpunt voor het dienstencentrum Regionaal onderwijsexpertisecentrum Noord Nederland cluster 4 (o.a. zmok). Ter overbrugging van de tijd tot het moment dat adequate huisvesting beschikbaar komt zal gebruik moeten worden gemaakt van tijdelijke voorzieningen/ locaties. In overleg met alle betrokken partijen wordt hiernaar een nader onderzoek ingesteld. Kostenindicatie: € 350.000,= Ad 3 Het SVO-LOM wordt per 1-8-2002 omgezet in Leerwegondersteunend onderwijs (LWOO). De School voor SVO-LOM De Veenkampen zal met ingang van die datum onderdeel gaan uitmaken van het samenwerkingsverband voortgezet onderwijs zuidoost Drenthe/Groningen. Het huidige schoolgebouw zal dan de functie van Orthopedagogisch Centrum gaan vervullen. Verwacht wordt dat er naast enkele interne functionele aanpassingen (o.a. expertise/dienstencentrum en time-out-voorziening) op korte termijn behoefte aan extra ruimte zal ontstaan. Aangezien hier een verschuiving zou kunnen plaatsvinden vanuit het reguliere voortgezet onderwijs, lijkt medegebruik van vrijvallende ruimte in de gebouwen van het reguliere VO voor de hand te liggen. Voorshands gaan we er vanuit dat ruimtegebrek op die wijze ingevuld kan worden. Kostenindicatie: voorlopig nihil Ad 4 De school (voortgezet) speciaal onderwijs Thriantaschool kampt met een groot ruimtetekort. Gelet op de landelijke ontwikkelingen m.b.t. het ZML-onderwijs en de KinderDagCentra’s mag voor de toekomst een verdere groei van het ZML onderwijs worden verwacht. Naast deze ontwikkeling doet zich de situatie voor, dat gewerkt wordt aan een regionaal expertisecentrum voor ZML en Mytylonderwijs (Noord Nederland, cluster 3). Hierbij wordt naast een volwaardige dependance in Emmen eveneens een dienstencentrum gevestigd, alsmede een steunpunt voor de zgn. ambulante begeleiding zuidoost Drenthe (ca. 45 leerlingen in deze regio binnen het regulier onderwijs worden begeleid). Een schoolgebouw (geheel of gedeeltelijk) in de wijk Bargeres zou zich uitstekend lenen voor de huisvesting van een afdeling van de Thriantaschool, dienstencentrumcluster 3 en een steunpunt ambulante begeleiding.
-4Met besturen wordt momenteel overleg gevoerd over een mogelijk beschikbaar komen van lokaliteiten t.b.v. de Thriantaschool. Kostenindicatie € 227.000,= Ad 5 Als onderdeel van cluster 3 zml-mytyl zal een permanente voorziening t.b.v. het speciaal onderwijs mytyl noodzakelijk zijn. De huidige voorziening zal dan de status van nevenvestiging krijgen hetgeen betekent, dat de gemeente Emmen vanaf dat moment vergoeding gaat ontvangen uit het gemeentefonds voor deze categorie leerlingen. In samenspraak met het Scheperziekenhuis wordt aan de invulling gewerkt; in relatie tot de ontwikkelingen van de afdeling kinderrevalidatie/ fysiotherapie van genoemd ziekenhuis. Opgemerkt wordt nog, dat veel leerlingen van de mytylvoorziening na de basis in Emmen doorstromen naar het vso-zml (binnen het REC-verband) en het praktijkonderwijs. Een klein deel is aangewezen op de moederschool in Haren. Indien tot een andere permanente voorziening voor het praktijkonderwijs wordt besloten op een locatie omgeving Van Schaikweg/Boermarkeweg, dan wordt afstemming tussen de mytylvoorziening en het praktijkonderwijs ook aanzienlijk vergemakkelijkt. Kostenindicatie: € 1.640.000,= Ad 6 en 7 Het grootste knelpunt is het zgn. praktijkonderwijs (voormalige scholen voor vso-mlk Tricon en De Opstik). Door de structuurwijziging van het voortgezet onderwijs is een enorme groei van het aantal leerlingen in deze “nieuwe” onderwijstak ontstaan. De groei is mede ontstaan door het opheffen van de zgn. i-afdelingen in het reguliere onderwijs. Beide scholen kampen met een groot ruimtetekort, terwijl het schoolgebouw van de Tricon op vele punten niet voldoet aan de eisen die aan het geven van praktijkonderwijs moeten worden gesteld. Het gaat hierbij om te kleine lokalen en onvoldoende “bijruimten” voor personeel en ondersteuningsinstellingen. Teneinde dit knelpunt op te lossen zullen forse uitbreidingen van de beide scholen noodzakelijk zijn. Aangezien op de huidige locaties onvoldoende ruimte voorhanden is, ligt het voor de hand naar een nieuwe locatie te zoeken en beide scholen op één locatie en onder één dak te huisvesten waardoor bepaalde ruimten en lokalen gezamenlijk gebruikt kunnen worden. De oude locaties vallen dan in eigendom terug aan de gemeente. Met besturen en directies is overleg gaande. Uit oogpunt van ruimtelijke ordening is voor eventuele nieuwbouw een locatie aan de Boermarkeweg mogelijk is. Door een situering in die omgeving wordt de samenwerkingsmogelijkheid met het reguliere voortgezet onderwijs, dat ook in die omgeving is gevestigd, vergroot. Op korte termijn dient echter zowel voor De Tricon als de Opstik tijdelijke huisvesting te worden geregeld. Oplossingen in de permanente vorm zullen meer tijd vergen. Voor oplossingen in tijdelijke zin wordt gedacht aan de plaatsing van een aantal noodlokalen in de onmiddellijke nabijheid van beide scholen c.q. op het eigen terrein. Naast het gesignaleerde ruimtetekort doen zich bij de Tricon grote problemen voor met betrekking tot de brandveiligheid en arbeidsomstandigheden. De besturen van Tricon en De Opstik zijn in gesprek over de toekomst van het praktijkonderwijs in de gemeente Emmen. Kostenindicatie: € 7.375.000,=
-5Ad 8 Gelijktijdig met het beschikbaar komen van een nieuwe c.q. aanvullende accommodatie voor de Tricon zal er in het schoolgebouw Sparrenlaan (=speciaal basisonderwijs Toermalijn) zoveel ruimte beschikbaar komen, dat daarmee het ruimtetekort van die school voorlopig zal zijn opgelost. Kostenindicatie: nihil Ad 9 Een knelpunt is de school voor speciaal basisonderwijs De Catamaran. Een school voor openbaar speciaal basisonderwijs, ontstaan na de fusie van de openbare school de Hegen (vm. MLK) en de neutraal bijzondere school De Veenkampen (vm. LOM). Teneinde de voordelen van een gefuseerde school voor speciaal onderwijs tot zijn recht te laten komen, verdient het aanbeveling om de mogelijkheid van (nieuw)bouw onder één dak te onderzoeken. Kostenindicatie: € 4.100.000,= Ad 10 Verplaatsing van cbs. De Regenboog naar en andere locatie zal extra kosten met zich meebrengen. Omtrent de herbestemming van het vrijkomende schoolgebouw dient nog nader onderzoek plaats te vinden. Kostenindicatie: € 1.625.000,= Ad 11 De kosten van interne aanpassingen van scholen voor voortgezet onderwijs komen op basis van de regelgeving voor rekening van de gemeente voor zover die kosten van aanpassing een wettelijk vastgesteld bedrag te boven gaan. De meerkosten komen voor rekening van de gemeente. Ten behoeve de eerder genoemde uitbreiding is een bedrag in de gemeentebegroting opgenomen. Als gevolg van deze herschikking komt het gebouw Angelsloërdijk 13c (voormalige HEAO c.q. PABO). Dit gebouw vervalt aan de gemeente. Omtrent de mogelijkheden van herbestemming dient gedachtevorming binnen de gemeentelijke organisatie plaats te vinden. Kostenindicatie: € 430.000,= Ad 12 Door de groei van de scholen in de wijk Rietlanden zal het aantal te geven gymuren de beschikbare capaciteit aan gymaccommodatie de wijk overschrijden. Het aantal effectief schikbare klokuren (45) is niet toereikend om het te verwachten aantal klokuren van ca.60 in de bestaande accommodatie opvangen. Kostenindicatie: € 810.000,= Uitvoering en financiën In een schema, dat bij de stukken ter inzage ligt, is aangegeven wat de consequenties zijn van de bovenvermelde oplossingsrichtingen. De voorzieningen t.b.v. de mytylvoorziening en De Catamaran zullen qua voorbereidingsfase nog enige tijd vergen. Met name zaken als omvang, locatie- mogelijkheden en samenwerking met derden spelen daarbij een rol. De huidige gebouwen van De Catamaran zijn nog van zodanige kwaliteit dat de voortgang van het onderwijs geen gevaar loopt.
-6Bij de mytylvoorziening is sprake van een koppeling met het treffen van voorzieningen van het Scheperziekenhuis. Dit vraagt (meer) tijd voor overleg en planontwikkeling. Gelet op de urgentie van huisvesting van scholen( leerlingen onderdak geven) wordt geadviseerd gefaseerd extra middelen in te zetten om de huisvestingsknelpunten op te lossen. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt in voorzieningen op zeer korte termijn en voorzieningen op iets langere termijn. Voor het praktijkonderwijs kan op de korte termijn worden volstaan met de huur van tijdelijke voorzieningen: ca 10 lokalen x € 13.600, = incl. eenmalige kosten van aansluitingen etc. = €136.000, = per jaar. Het jaarlijkse budget t.b.v. onderwijshuisvesting is ontoereikend om de knelpunten als in deze nota omschreven te kunnen oplossen. Het budget is nauwelijks toereikend om alle lopende zaken op te vangen. Uitgaande van het huidige scholenbestand en gymlokalen en een afschrijvingstermijn van 40 jaar dan is het huidige budget voor het jaarprogramma ontoereikend. Gemiddeld dienen dan per jaar circa 3 onderwijsgebouwen te worden vervangen c.q. grondig worden gerenoveerd. Voorgesteld wordt: 1. van 2002 tot 2005 een bedrag € 136.000,= per jaar beschikbaar te stellen voor de huur van tijdelijke voorzieningen t.b.v. de Opstik en Tricon; 2. het bedrag ten laste te brengen van de begrotingsoverschotten 2002 en 2003, alsmede de post onvoorzien incidenteel 2004. 3. voor de jaren 2003- 2006 in principe de volgende ( met kostenindicatie) voorzieningen in het plan van aanpak op te nemen: a. vervangende nieuwbouw ten behoeve van het praktijkonderwijs Tricon/De Opstik ; b. aanpassingen t.b.v extra ruimte ten behoeve van de Thriantaschool; c. verplaatsing cbs De Regenboog; d. interne aanpassingen van het Esdalcollege; e. voorzieningen ten behoeve van zmok-onderwijs; f. permanente voorziening mytylonderwijs; g. vervangende huisvesting t.b.v. De Catamaran; h. bouw van een 3e gymlokaal in de wijk Rietlanden. 4. De huisvestingsproblematiek van de in de notitie aangeduide scholen aan te pakken zoals aangegeven; in principe uit te voeren in de periode 2002-2006; 5. De uitvoering van het plan van aanpak voor de jaren 2003 t/m 2006 mee te nemen in de jaarlijkse afweging in het kader van de perspectiefnota en begrotingsbehandeling; 6. Met betrekking tot de vrijkomende gebouwen Eidereend 20 (cbs De Regenboog), Angelsloërdijk 13c (Esdalcollege) en De Hegen en De Veenkampen (Catamaran) een onderzoek naar herbestemmingsmogelijkheden op te starten. Het op overeenstemming gericht overleg (koepeloverleg) stemt met het plan van aanpak in. Een ontwerp-raadsbesluit is bijgevoegd. Emmen, 15 april 2002. Burgemeester en wethouders van Emmen, de secretaris, de voorzitter,
A.J. Mewe
C. Bijl
2002, nr. B1
De raad der gemeente Emmen; gelet op het voorstel van burgemeester en wethouders van 15 april 2002, nr. 81; gelet op de door de PvdA-raadsfractie ingediend amendement; gelet op de bepalingen van de Wet op het Primair Onderwijs, Wet op de Expertisecentra en Wet op het Voortgezet Onderwijs; besluit: a. Voor de jaren 2002 tot 2005 een bedrag van € 136.000 per jaar beschikbaar te stellen voor de huur van tijdelijke voorzieningen ten behoeve van Tricon en Opstik. b. Het bedrag voor het jaar 2002 ten laste te brengen van het begrotingsoverschot 2002 en voor de bedragen voor 2003 en 2004 ruimte te vinden binnen de nog op te stellen begrotingen voor de jaren 2003 en 2004. c. De huisvestingsproblematiek van de in het raadsvoorstel aangeduide scholen aan te pakken volgens het plan van aanpak, in principe uit te voeren in de periode 2002-2006. d. De uitvoering van het plan van aanpak voor de jaren 2003 t/m 2006 mee te nemen in de jaarlijkse afweging in het kader van de perspectiefnota en begrotingsbehandeling. e. Met betrekking tot de vrijkomende gebouwen Eidereend 20 (cbs De Regenboog), Angelsloërdijk 13c (Esdalcollege) en De Hegen en De Veenkampen (Catamaran) een onderzoek naar herbestemmingsmogelijkheden op te starten. Vastgesteld in de openbare vergadering van de raad van 25 april 2002, de secretaris de voorzitter,
