AANGEPAST EXEMPLAAR Raadsvoorstel jaar
bijlagenr.
2003
30
commissie(s)
categorie/agendanr.
B
6
onderwerp
Programmabegroting
Aan de raad
Een van de uitvloeisels van de Wet dualisering is de introductie van de “Programmabegroting” als belangrijk instrument voor de kaderstellende en controlerende functie van de gemeenteraad Dit betekent niet alleen een begroting nieuwe stijl, maar veronderstelt ook een andere discussie en behandeling. De voorgestelde nieuwe indeling van de begroting beoogt het sturen op hoofdlijnen door de raad te bevorderen en vormt in wezen het contract tussen raad en college van burgemeester en wethouders. Dit vereist derhalve voor alle betrokkenen t.w. raad, college van b en w en ambtenaren een andere wijze van omgaan met de begroting. Er ligt wat dit betreft geen blauwdruk klaar. Elke gemeente zal hieraan op zijn eigen wijze invulling moeten geven. Wel is het in algemeen gesproken duidelijk dat er sprake zal zijn van een groeiproces waarbij alle partijen zullen moeten wennen aan hun nieuwe rol. Vanuit vorenstaande vertrekpunt is er voor gekozen een projectgroep in te stellen die o.a. bestaat uit een afvaardiging van de raad. Daarnaast vinden regelmatig werkbesprekingen en consultaties plaats met (leden van) de raad. De opdracht van de projectgroep is voorbereiding van een “Programmabegroting” Het project kent een aantal faseringen te weten: *De eerste fase van het project bestaat uit het opleveren van een model-programmabegroting in februari 2003 *De tweede fase behelst een vastgestelde programmabegroting 2004 die er in juni 2003 moet liggen *De derde fase is gericht op model-jaarstukken in september 2003 Het gaat thans om de 1e fase van het project waarbij een besluit moet worden genomen over het model-programmabegroting. Aspecten die hierbij aan de orde komen zijn o.a. de criteria en het ordeningsprincipe van de programma’s alsmede het aantal en de benamingen van de programma’s. In de bijgaande notitie criteria en ordeningsprincipes van de programma’s wordt een aantal uitgangspunten en mogelijkheden beschreven en toegelicht. Op basis van deze notitie en de gehouden werkbesprekingen met de leden van de raad kan de conclusie worden getrokken dat de programma’s en het model van de begroting aan een aantal kwaliteitseisen en criteria moeten voldoen.
-2Kwaliteitseisen • ze moeten toetsbaar zijn • effecten ingezet geld zichtbaar maken • wijze van prioriteren aangeven in de raad • draagvlak organiseren • leesbaar en compact • geen vakjargon • voorschriften comptabiliteit nakomen Criteria voor de programma-indeling • externe gerichtheid • inhoudelijke consistentie • organisatorische verankering • meetbare doelstellingen en resultaten • meerjarig karakter (4 jaar) • nadrukkelijk aandacht voor nieuw beleid en investeringen • inzicht in beïnvloedbare uitgaven Aantal en benamingen programma’s Vanuit vorenstaande overwegingen en op grond van de beleidsthema’s zoals die naar voren komen uit het GSB-beleid, de Strategienota en het Raadsprogramma voor de volgende 15 programma’s te kiezen: 1. Burger en bestuur 2. Economie en werkgelegenheid 3. Veiligheid 4. Onderwijs en jeugd 5. Bouwen, wonen en milieu 6. Arbeidsparticipatie 7. Verkeer en vervoer 8. Sport, recreatie en cultuur 9. Openbaar gebied 10. Zorg en welzijn 11. Gebiedsontwikkeling 12. Vitale stad 13. Accommodaties 14. Bedrijfsvoering 15. Inkomstenbronnen Model-opbouw van de programma’s Een programma is een samenhangende verzameling van producten, activiteiten en geldmiddelen die is gericht op het bereiken van vooraf bepaalde maatschappelijke effecten, waaraan idealiter indicatoren gekoppeld kunnen worden. Bij een programma gaat het steeds om drie kernvragen: • Wat willen we bereiken ? De maatschappelijke effecten • Wat gaan we daarvoor doen? De producten • Wat mag het kosten? De uitvoering/input Voorgesteld wordt bijgevoegd model te hanteren voor de opbouw van de programma’s. Dit betekent dat elk programma start met een algemene beleidsdoelstelling(hoofddoelstelling), die vervolgens zowel kwalitatief als kwantitatief wordt gespecificeerd.
-3Deze systematiek komt nagenoeg overeen met die welke is gevolgd bij de opstelling van de programmalijnen van het GSB-beleid in Emmen. Een aspect wat nog niet in het bijgevoegde model is aangegeven, maar wat nog specifieke aandacht dient te krijgen is het aangeven van de mate van beïnvloedbaarheid van de uitgaven en inkomsten. In de 2e fase van het project zal een zestal programma’s concreet worden uitgewerkt Hierbij is gekozen voor de volgende programma’s: Programma 2 : Economie en werkgelegenheid Programma 3 : Veiligheid Programma 4 : Onderwijs en jeugd Programma 5 : Bouwen, wonen en milieu Programma 6 : Arbeidsparticipatie Programma 8 : Sport, recreatie en cultuur Voor de uitwerking van de zes programma’s zullen sub-werkgroepen in het leven worden geroepen bestaande uit: • vertegenwoordiging uit de raad • vertegenwoordiging uit het college • inhoudelijke ambtelijke deskundigen Het is vervolgens de bedoeling om in de maand juni de ontwerp-programma’s met de raad te bespreken. Op de uitwerking van deze fase 2 zal nog nader worden teruggekomen. Het is overigens goed hier voor alle duidelijkheid te melden dat het totaal van de programma’s financieel gezien gelijk dient te zijn aan het begrotingstotaal. Anders gezegd alle uitgaven en inkomsten van het bestaande beleid dienen ook een plaats te krijgen in de diverse programma’s. Monitoring Aan het werken met een programmabegroting zal naar onze mening ook het element monitoring moeten worden toegevoegd. Monitoring is het periodiek meten hoe we ervoor staan. Het gaat hierbij om het meten van: - de inhoud: hebben we de resultaten en doelen bereikt? - het proces: doen we alles op de wijze zoals wij het afgesproken hebben. In bijgaande notitie monitoring is vanuit de in het kader van het GSB ter zake opgedane kennis een op de programmabegroting toegepaste mogelijke opzet voor monitoring beschreven. Planning en Controlcyclus. Een onderwerp dat op dit moment ook de aandacht vraagt is de planning van het gehele begrotingsproces. Aanvankelijk was het de bedoeling, zoals hiervoor aangegeven, in juni de programmabegroting door de raad te laten vaststellen. Alhoewel wij vinden dat het principe overeind dient te blijven de begroting te behandelen vanuit de omgekeerde budgetcyclus en vaststelling in juni zou moeten plaats vinden, moet worden geconstateerd dat dit voor de begroting 2004 – gezien de nog te verrichten werkzaamheden- geen haalbare optie is. Gezien dit gegeven wordt voor de begroting 2004 de volgende getrapte handelwijze voorgesteld: 1. In de maand juni – op basis van een notitie van het college van b en w –een voorbereidende discussie (pre-ambule begroting) voeren in de raad over de begroting 2004, waarin kaders en richtingen worden aangegeven o.a. over bijvoorbeeld: • maatschappelijke effecten
-4• • • • • •
belangrijke relevante (beleids)ontwikkelingen nieuw beleid heroverwegingen c.q. bijstelling bestaand beleid prioriteiten prioriteiten 1e jaarschijf budgettaire mogelijkheden/dekkingsplan.
2. De naar aanleiding van de discussie onder punt 1 door de raad aangegeven kaders en richtingen door het College bij de opstelling van de begroting te laten betrekken 3. De gevolgen van het bestaande beleid zullen in de ontwerp-begroting en de programma’s worden opgenomen 4. De ontwerp-begroting zal in november ter besluitvorming aan uw raad worden voorgelegd. 5
Ter informatie wordt nog vermeld dat de productenraming 2004 door ons college in november zal worden vastgesteld.
In bijgaand schema is de Masterplanning van de P&C cyclus 2003 uitgewerkt. Geadviseerd wordt hiermee in te stemmen. N.B Voor de goede orde merken we op dat de alom gebruikte term “Programmabegroting “de lading niet helemaal dekt, omdat volgens de comptabiliteitsvoorschriften formeel sprake is van een begroting bestaande uit een beleidsbegroting en een financiële begroting, waarbij de beleidsbegroting een programmaplan en de paragrafen bevat. Puur ter informatie hebben we in bijgevoegde notitie voorschriften begroting de formele indeling en eisen welke aan de begroting worden gesteld bijgevoegd. In dit kader kunt u dit voor kennisgeving aannemen. Resumerend wordt het volgende voorgesteld: 1. De programma’s vast te stellen op basis van beleidsvelden, waarbij de belangrijkste beleidsthema’s uit het GSB-beleid, de Strategienota alsmede het Raadsprogramma worden ingebracht; beleidsvelden, met een opstapje naar GSB-pijlers en strategische visie 2. In verband met de (administratieve)beheersbaarheid de bestaande beheerstaken vooralsnog niet aan te passen en door het College een op een te vertalen over de vastgestelde programma’s 3. De programma’s onderbouwen met meetbare doelen en de drie w-vragen, zoals aangegeven in het bijgevoegde model-programma-opbouw, alsmede specifieke aandacht besteden aan het voorgenomen nieuw beleid, investeringen en beïnvloedbaarheid van de uitgaven 4. In principe uitgaan van vierjarige programma’s die op basis van ontwikkelingen jaarlijks kunnen worden bijgesteld 5. Vast te stellen dat op basis van het gekozen ordeningsprincipe voor de komende begrotingen zal worden gewerkt met de volgende programma-indeling 1. Burger en bestuur 2. Economie en werkgelegenheid 3. Veiligheid 4. Onderwijs en jeugd 5. Bouwen, wonen en milieu 6. Arbeidsparticipatie 7. Verkeer en vervoer
-5-
6.
7. 8. 9.
8. Sport, recreatie en cultuur 9. Openbaar gebied 10. Zorg en welzijn 11. Gebiedsontwikkeling 12. De vitale stad 13. Accommodaties 14. Bedrijfsvoering 15. Inkomstenbronnen Voor de begroting 2004 de programma’s 2. Economie en Werkgelegenheid; 3. Veiligheid 4. Onderwijs en jeugd 5. Bouwen, Wonen en Milieu; 6. Arbeidsparticipatie; 8. Sport, recreatie en cultuur uit te werken en voor de overige programma’s te volstaan met een technische vertaling vanuit de huidige beheers- en beleidstaken. In juni een voorbereidende discussie voeren (pre-ambule begroting) over de begroting 2004 In november de ontwerp-begroting 2004 behandelen en vaststellen Instemmen met de Masterplanning P&C-cyclus 2003
Emmen, 17 maart 2003 Burgemeester en wethouders van Emmen, de secretaris, de burgemeester,
A.J. Mewe
C. Bijl
2003, nr. B6
De raad der gemeente Emmen;
gelet op het voorstel van burgemeester en wethouders van 17 maart 2003, nr. 30; besluit: 1. De programma’s vast te stellen op basis van beleidsvelden, waarbij de belangrijkste beleidsthema’s uit het GSB-beleid, de Strategienota alsmede het Raadsprogramma worden ingebracht; beleidsvelden, met een opstapje naar GSB-pijlers en strategische visie. 2. In verband met de (administratieve)beheersbaarheid de bestaande beheerstaken vooralsnog niet aan te passen en deze door het College één op één te laten onderbrengen in de vastgestelde programma’s. 3. De programma’s te onderbouwen met meetbare doelen en de drie w-vragen, zoals aangegeven in het bijgevoegde model-programma-opbouw, alsmede specifieke aandacht te besteden aan het voorgenomen nieuw beleid, investeringen en beïnvloedbaarheid van de uitgaven. 4. In principe uit te gaan van vierjarige programma’s die op basis van ontwikkelingen jaarlijks kunnen worden bijgesteld. 5. Vast te stellen dat op basis van het gekozen ordeningsprincipe voor de komende begrotingen zal worden gewerkt met de volgende programma-indeling. 1. Burger en bestuur 2. Economie en werkgelegenheid 3. Veiligheid 4. Onderwijs en jeugd 5. Bouwen, wonen en milieu 6. Arbeidsparticipatie 7. Verkeer en vervoer 8. Sport, recreatie en cultuur 9. Openbaar gebied 10. Zorg en welzijn 11. Gebiedsontwikkeling 12. De vitale stad 13. Accommodaties 14. Bedrijfsvoering 15. Inkomstenbronnen. 6. Voor de begroting 2004 de programma’s 2. Economie en Werkgelegenheid 3. Veiligheid 4. Onderwijs en jeugd 5. Bouwen, Wonen en Milieu 6. Arbeidsparticipatie; 8. Sport, Recreatie en Cultuur
-2-
uit te werken en voor de overige programma’s te volstaan met een technische vertaling vanuit de huidige beheers -en beleidstaken. 7. In juni een voorbereidende discussie te voeren (pre-ambule begroting) over de begroting 2004. 8. In november de ontwerp-begroting 2004 te behandelen en vast te stellen. 9. In te stemmen met de Masterplanning P&C-cyclus 2003. Vastgesteld in de openbare vergadering, van de raad van 27 maart 2003, de griffier, de voorzitter,
Model-opbouw programma’s (aan de hand van het programma Economie en Werkgelegenheid) Het programma “werkgelegenheid” omvat alle activiteiten die door de gemeente op dit terrein worden ondernomen. De volgende “producten” maken onderdeel uit van dit programma: • economisch beleid • markten • middenstand en handel • zakelijke dienstverlening • beleid inkomensondersteuning GKB • bevordering industrie • nutsbedrijven • kabels en leidingen • bevordering land- en tuinbouw • herinrichting Veenkoloniën • glastuinbouwborgstelling Inleiding Het belangrijkste probleem van Emmen ligt in de werkgelegenheid. Deze beperkt zich op dit moment tot werk in de land- en tuinbouw, industrie en bouwnijverheid. Daarin is vooral, maar nog niet in voldoende mate, werk voor mensen met een lagere opleiding. Emmen wil graag uitbreiding naar nieuwe, kansrijke sectoren. Omdat Emmen een industriestad is, is de keuze voor moderne, hoogwaardige industrie snel gemaakt. Daarbij wordt gemikt op distributie. In en rond Emmen is, in tegenstelling tot andere delen van het land, voldoende ruimte. Belangrijk is dan wel dat de bereikbaarheid van de gemeente verbeterd wordt. Daarnaast willen Emmen inzetten op dienstverlening door een uitbreiding van de callcenters, de zorg en het toerisme. En een andere bedrijfstak waarin Emmen graag wil uitbreiden is de tuinbouw. We zouden daarmee het overvolle Westland kunnen ontlasten. Noordoost Nederland biedt daartoe volop ruimte en beschikt over uitstekende voorzieningen.
1.
Wat willen wij bereiken?
Het te bereiken maatschappelijk effect. Een sterkere Emmense economie Prioriteit: Kwalitatieve doelstellingen: - meer diversiteit in bedrijven - meer bedrijvigheid Kwantitatieve doelstellingen: - 3860 arbeidsplaatsen in 2006 in de kennisintensieve industrie - 3260 arbeidsplaatsen in 2006 in de sector distributie en transport - 1600 arbeidsplaatsen in 2006 in de tuinbouwsector - 5180 arbeidsplaatsen in de sector kennisdiensten - 22910 arbeidsplaatsen in 2006 in de sector verzorgende diensten - 750.000 overnachtingen in 2006 - 2530 arbeidsplaatsen in 2006 in de sector recreatie en toerisme - het behalen van een rapportcijfer van 6,0 en 7,0 in 2004 resp. 2006 in de benchmark lokaal ondernemersklimaat op het aspect dienstverlening en loketorganisatie
-2-
2. In welke documenten is relevant beleid vastgelegd? Opsomming van documenten als strategienota, kadernota GSB, sectorale nota’s. Met een korte samenvatting van dit vastgestelde beleid in relatie tot de gewenste effecten.
3. Wat doen we ervoor? In bijgaande doel- en inspanningen netwerk (DIN) is aangegeven op welke wijze de activiteiten in meerjarenperspectief aan de kwantitatieve en kwalitatieve doelstellingen bijdragen. NB: dit zal moeten worden uitgeschreven en onderscheiden van de jaarschijf 2003. Prioriteiten jaarschijf 2003: 1. voortzetten acquisitieteam Emmtec 2. opstellen en uitvoeren plan van aanpak VAL (value added logistics) en uitvoeren haalbaarheidstudie VAL 3. opstellen en uitvoeren plan van aanpak acquisitie tuinbouw implementatie serviceloket 4. acquisitie contactcenters realiseren platform callcenters 5. opstellen ICT-stimuleringsbeleid 6. opstellen actieprogramma zakelijke dienstverlening 7. opstellen evenementenbeleid 8. opstellen en uitvoeren jaarplannen TROP 2010 9. komen tot imago-onderzoek en – beleid
4.
Wat mag het kosten?
Tabel Baten en lasten programma werkgelegenheid (bedragen in duizenden euro’s) Lasten Prioriteiten: - voortzetten acquisitieteam Emmtec - opstellen en uitvoeren plan van aanpak VAL (value added logistics) en uitvoeren haalbaarheidsstudie VAL - opstellen en uitvoeren plan van aanpak acquisitie tuinbouw - implementatie serviceloket - acquisitie contactcenters - realiseren platform callcenters - opstellen ICT-stimuleringsbeleid - opstellen actieprogramma zakelijke dienstverlening - opstellen evenementenbeleid - opstellen en uitvoeren jaarplannen TROP 2010 - komen tot imago-onderzoek en – beleid overig Totale lasten programma
2003
Baten
2004
2005
2006
50
50
50
15 27
15 27
15 27
pm pm 496
92
92
92
2003
2004
2005
2006
- 496
- 92
- 92
- 92
57 135 50 15 68 35 136 pm
Prioriteiten Overig Totale baten programma Saldo programma
