VERENIGING VOOR PROTESTANTS CHRISTELIJK BASISONDERWIJS LEEUWARDEN EN OMSTREKEN MARG. DE HEERSTRAAT 2, 8921 AK LEEUWARDEN POSTBUS 1090, 8900 CB LEEUWARDEN TEL.: 058-2130350 E-mail :
[email protected]
Gespreksnotitie over de bestuursvorm: vereniging of stichting Gelet op onderstaande bevindingen stelt het bestuur aan de ALV voor om een open discussie te voeren over de vraag naar de passende rechtsvorm. Beschouwing op de stand van zaken en ontwikkelingen PCBO Leeuwarden e.o. is een bloeiende organisatie die een relevante plek inneemt in het maatschappelijk leven van Leeuwarden en omstreken. Er wordt degelijk onderwijs geboden met een steeds meer eigentijds karakter en met oog op de toekomst van de leerlingen. Er is diversiteit in de pedagogisch-didactische onderwijsconcepten van de scholen op basis van de schoolomgeving en inhoudelijke keuze. Bij het opzetten van een school voor hoogbegaafde kinderen is er ook geluisterd naar de behoefte van ouders. De ambities voor de komende jaren staan verwoord in het strategisch beleidsplan 2015-2019 onder de noemer ‘leren, inspireren en innoveren’. De speerpunten zijn terug te vinden in de schoolplannen van de individuele scholen. De werkprocessen worden ondersteund door deskundig personeel op de Centrale Dienst. De filosofie van PCBO is ‘samen waar het moet en autonoom waar het kan’. De rechtsvorm van PCBO Leeuwarden e.o. is een vereniging. Van oudsher is het protestantschristelijk onderwijs vanuit die rechtsvorm georganiseerd om een sterke verbinding met de ouders te hebben, die ook vrijwel allemaal lid waren. Binnen een vereniging geldt de Algemene Ledenvergadering (ALV) als hoogste orgaan en heeft zij de mogelijkheid om het gevoerde beleid van het bestuur en de jaarrekening goed dan wel af te keuren. Ook beslist de ALV over andere ingrijpende veranderingen zoals fusies of afsplitsingen. Om die reden is het van groot belang dat er een gezond ledenbestand is en de ALV goed vertegenwoordigd is, zodat de besluiten van de ALV breed gedragen worden. Mede door schaalvergroting, het einde van de secularisatie en de toenemende relevantie van ‘governance’ zijn in Friesland (en daarbuiten) grotere scholenverenigingen stichtingen geworden. Hoewel deze omstandigheden van mindere invloed zijn op de mate van betrokkenheid van ouders bij de individuele scholen van hun kinderen, worden ouders door deze omstandigheden niet meer vanzelfsprekend lid van de (overkoepelende) vereniging. Met ingang van 2012 geldt de wet goed onderwijs, goed bestuur (good governance) voor het PO. PCBO heeft zich georganiseerd volgens het onetier-model; binnen één bestuur vormen toezichthoudend bestuurders en de dagelijks bestuurder één algemeen bestuur van de vereniging. Het toezichthoudend bestuur houdt toezicht en controleert de dagelijks bestuurder. Het toezichthoudend bestuur legt ook aan de leden verantwoording af. Door de lage betrokkenheid en opkomst is het dus de vraag of de leden hun rol goed kunnen nemen en hun mogelijkheden invloed uit te oefenen kunnen benutten. De statuten vormen echter een waakhondfunctie: Rigoureuze besluiten kunnen niet zonder instemming van (een deel) van de leden genomen worden.
Waar identiteit en kwaliteit elkaar versterken!
Hieronder in schema de kengetallen betreffende het ledenaantal en bezoekers van de ledenvergaderingen.
Jaar
Leden
Ereleden
Donateurs
2009 2010 2011 2011 1e fusie 2011 2e fusie 2012 2013 2014 2015
331 286 234
13 13 13
25 24 18
297 (na fusie) 253 214 193
12 12 12 12
19 19 11 11
Aanwezigen ALV, incl. bestuursleden 22 10 11 7 9 15 11 13 11
We zien: Steeds minder leden en dat betekent dus minder directe betrokkenheid bij de vereniging. Een lage opkomst bij de Algemene Ledenvergaderingen (ALV). Zelfs bij het ingrijpende voorstel om te fuseren met PCBO Boarnsterhim per 1 januari 2012 was de opkomst ondanks herhaalde oproepen laag. Ook het overgrote deel van de oorspronkelijke en actieve leden van PCBO Boarnsterhim is na de fusie niet lid geworden van PCBO Leeuwarden e.o. Bevindingen: Het ledenaantal daalt, het aantal leerlingen groeit (nu 3200) en komen uit circa 1500 gezinnen. De bezoekers aan de ALV buiten de bestuurders om (6) is zeer laag, waaronder zich een aantal ereleden bevinden en dus geen kinderen meer op school hebben. Open discussie: Gelet op deze bevindingen stelt het bestuur aan de ALV voor om een open discussie te voeren over de vraag: i. of de rechtsvorm ‘vereniging’ binnen de huidige maatschappelijke context en concrete omstandigheden nog voldoende aansluit bij het PCBO Leeuwarden e.o.; ii. bij een bevestigend antwoord op het voorgaande, of er initiatieven ontplooid moeten worden om een groter en actiever ledenbestand te werven en zo ja, op welke wijze dat zou moeten plaatsvinden; iii. of de rechtsvorm ‘stichting’ wellicht beter past en zo ja, welk advies de ALV in dat kader aan het bestuur geeft.
Hans Greidanus Maroesja Meuleman
Waar identiteit en kwaliteit elkaar versterken!
Verus, de overkoepelende organisatie voor katholiek en christelijk onderwijs, heeft de verschillen tussen vereniging en stichting in het onderwijs, kort samengevat:
Toepasselijke regelgeving
Algemeen
1
Vereniging in het onderwijs
Stichting in het onderwijs
Burgerlijk Wetboek, boek 2 (titel 2);1 Wet op het primair onderwijs
Burgerlijk Wetboek, boek 2 (titel 6); Wet op het primair onderwijs
Volledige rechtsbevoegdheid
Volledige rechtsbevoegdheid
Voordeel: in principe democratisch en legitimerend.
Voordeel: besluitvorming eenvoudig, door ontbreken ALV. Maximaal twee lagen: bestuur en intern toezicht. Soms één laag: Raad van Beheermodel en toezichthoudend bestuur (mandaat aan dir).
Nadeel: - vaak moeilijk om aan voldoende leden te komen; - lage opkomst; Bij gering aantal ouders in de ALV en geringe opkomst – de schaal van het bestuur speelt daarbij ook een rol -komt de democratische en legitimatiefunctie van de vereniging op losse schroeven te staan (wel is er medezeggenschap in de WMS). Indien de ALV niet goed functioneert dan kan dat risico’s met zich kan brengen voor het goed besturen en goed toezichthouden van de organisatie als geheel. Daardoor kan een interventie van buiten op termijn noodzakelijk zijn. Het versterken van de binding van de ouders met de vereniging (binding met school is meestal ruim voldoende aanwezig) is dan nodig. Verus kan hierbij behulpzaam zijn.
Nadeel: heeft imago geïsoleerd te werk te gaan en met minder legitimatie. Dit is achterhaald voor het onderwijs als gevolg van regelgeving in het onderwijs over goed bestuur, gewijzigd inspectietoezicht en aanstaande wetgeving in het Burgerlijk Wetboek over aansprakelijkheid en in de WMS (‘versterking bestuurskracht’) Vrij om af te spreken hoe de organisatie ouders betrekt bij besluitvorming over belangrijke zaken. Verus kan hierbij behulpzaam zijn. Daarnaast is er de medezeggenschap in de WMS.
In Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek is in een reeks artikelen het stichtingenrecht geregeld. De stichting onderscheidt zich van de vereniging doordat de wet verbiedt dat de stichting leden heeft.
Waar identiteit en kwaliteit elkaar versterken!
Oprichting
Notariële akte. Nederlandse taal.
Notariële akte. Nederlandse taal.
Doel
Niet in strijd met openbare orde, goede zeden of de wet. Verbod op verdeling van winst onder bestuursleden.
Niet in strijd met openbare orde, goede zeden of de wet. Verbod op uitkering aan oprichters of bestuurders.
Inschrijving Kamer van Koophandel
Verplicht.
Verplicht.
Aansprakelijkheid
Geen hoofdelijke aansprakelijkheid van bestuurders.
Geen hoofdelijke aansprakelijkheid van bestuurders.
Statuten
Naam en vestigingsplaats (gemeente).
Naam en vestigingsplaats (gemeente). Het woord Stichting moet deel uitmaken van de naam.
Doel.
Doel.
Verplichtingen van leden t.o.v. de vereniging
-
Wijze van bijeenroepen algemene vergadering. Wijze benoemingen ontslag van bestuurders.
Wijze benoeming en ontslag van bestuurders.
Bestemming batig saldo in geval van ontbinding of de wijze waarop batig bestemming zal worden vastgesteld.
Bestemming batig saldo in geval van ontbinding of de wijze waarop batig zal worden vastgesteld.
Leden
Ja.
Nee, wel donateurs. Wel vergadering van aangeslotenen mogelijk.
Interne organisatie
Algemene ledenvergadering verplicht en bestuur verplicht. Eventueel andere organen.
Bestuur verplicht. Eventueel andere organen, afhankelijk van bestuursmodel.
Sinds Wet goed onderwijs, goed bestuur intern toezicht verplicht. Intern toezicht en bestuur moeten gescheiden zijn. Bij RvT-model: (G)MR heeft recht bindende voordracht te doen voor zetel van de raad. Voor andere bestuursmodellen: vrij om dit te regelen, m.i.v. regels goed bestuur.
Sinds Wet goed onderwijs, goed bestuur intern toezicht verplicht. Intern toezicht en bestuur moeten gescheiden zijn. Bij RvT-model: (G)MR heeft recht bindende voordracht te doen voor zetel van de Raad. Voor andere bestuursmodellen: vrij om dit te regelen, m.i.v. regels goed bestuur.
Waar identiteit en kwaliteit elkaar versterken!
Tendens: professionalisering van bestuurders. Vaker bezoldigd. Professionalisering van toezichthouders, vaak nog steeds vrijwilligers. ALV bestaat uit leden, vrijwilligers.
Tendens: professionalisering van bestuurders. Vaker bezoldigd. Professionalisering van toezichthouders, vaak nog steeds vrijwilligers.
Bij lidmaatschap PO-Raad: gebonden aan de Code goed bestuur voor het primair onderwijs.
Bij lidmaatschap PO-Raad: gebonden aan de Code goed bestuur voor het primair onderwijs.
Bevoegdheden
Volledige rechtsbevoegdheid. Mits uit statuten zulks voortvloeit kan zij registergoederen in eigendom verkrijgen.
Volledige rechtsbevoegdheid. Mits uit statuten zulks voortvloeit kan zij registergoederen in eigendom verkrijgen.
Statutenwijziging
Door besluit algemene ledenvergadering.
Alleen indien statuten dit mogelijk maken door besluit van het bestuur of door een besluit van de Rechtbank.
Ontbinding en opheffing
Door besluit van de algemene vergadering. Ook als er geen leden meer zijn of als de vereniging (bij faillissement) niet meer aan haarverplichtingen kan voldoen.
Door besluit van het bestuur of op vordering van het Openbaar Ministerie, door de rechter.
Vermogen na ontbinding
Vermogen dient te worden vereffend zoveel mogelijk overeenkomstig de statuten.
Vermogen dient te worden vereffend zoveel mogelijk overeenkomstig de statuten.
Belastingen
Belastingplichtig, maar vrijstelling.
Belastingplichtig, maar vrijstelling.
Eventueel vennootschapsbelasting, omzetbelasting en afdracht sociale premies.
Eventueel vennootschapsbelasting, omzetbelasting en afdracht sociale premies.
Kan erven. Daarnaast ook legaten/schenkingen ontvangen. Instelling bedoeld in Successiewet (met vrijstellingen/minder hoge tarieven).
Kan erven. Daarnaast ook legaten/schenkingen ontvangen. Instelling bedoeld in Successiewet (met vrijstellingen/minder hoge tarieven).
Erven/ legaten/ Schenkingen
Waar identiteit en kwaliteit elkaar versterken!
