December 2015
De Vereniging Ter Milieubescher ming staat voor:
De Stichting Milieu Dichterbij staat voor: De Stichting Milieu Dichterbij (SMD) is sinds 2005 als onafhankelijke stichting een voort zetting van Milieucommunicatie Rijnmond (MCR), destijds onderdeel van de VTM. Het MCR gaf sinds 1985 als eerste milieuorgani satie gastlessen op scholen en voorlichting aan burgers op het gebied van milieu en gezondheid. De SMD is een niet-gemeentelijk educatief centrum voor duurzame ontwikke ling met drie projectmedewerkers en twee bestuursleden. Het werkgebied beslaat heel Zuid-Holland-Zuid met de focus op de ZuidHollandse Eilanden: Goeree-Overflakkee, Hoeksche Waard, de BAR-gemeenten en Voorne–Putten Rozenburg. Het NME-VPR-sa menwerkingsverband bestaat sinds 1996. SMD-vakleerkrachten geven gastlessen op scholen voor basisonderwijs en voortgezet onderwijs met inzet van gekwalificeerd ma teriaal uit het landelijke en provinciale NME-netwerk. Een uniek project voor het voortgezet onderwijs is ‘Scholen voor Duur zaamheid’, waarin bedrijfsleven, onderwijs instellingen, diensten en gemeenten samen werken. Daarnaast geeft een breed educatief en informatief (zwerf)afvalprogramma een impuls aan afvalscheiding en –preventie. Voor overige doelgroepen organiseert de Stichting workshops en thema-avonden. Op de Duurzame Markten maken bezoekers kennis met duurzame producten en leefstijl en worden consument en producent bij elkaar gebracht. De ambitie van de SMD is het op timaliseren van haar positie als gebiedspart ner ten behoeve van versterking van duur zaamheidsbeleid in haar werkgebied. De SMD is hierbij één van de verbindende krachten tussen gemeenten, scholen, het maatschap pelijk middenveld en het bedrijfsleven. De Stichting brengt structuren in kaart en neemt actief deel aan de netwerken die er zijn in een gebied. De SMD is een non-profitorgani satie, werkt volgens de richtlijnen van het CBF-keurmerk voor kleine organisaties, heeft de ANBI-status en is niet BTW-plichtig.
2
De Vereniging Ter Milieubescherming (VTM, voorheen: Vereniging Tegen Milieubederf) is in 1963 te Vlaardingen opgericht bij Konink lijk Besluit als Vereniging Tegen Luchtver ontreiniging. De VTM behartigt statutair de belangen van de bewoners van Rijnmond en omgeving ten behoeve van een gezond leef milieu. Zij zet zich in voor de bescherming van natuur, cultuurhistorische landschap pen en het agrarische polderlandschap en tegen lucht-, water- en bodemverontreiniging en geluidshinder. De statutaire naam van de Vereniging Tegen Milieubederf wordt gewij zigd in Vereniging Ter Milieubescherming.
Koninklijk Besluit van de oprichting van de VTM, de oudste nog bestaande milieuvereniging, in 1964.
Inhoud COLOFON De Megafoon is een nieuwsbrief van de Stichting Mi lieu Dichterbij (SMD) en de Vereniging Ter Milieube scherming (VTM). Stichting Milieu Dichterbij KvK-nummer : 24379847, opgericht 28-6-2005 Gironummer : NL86 INGB 0004892219 Bezoekadres : Dr. Kuyperstr. 4, 2992 GB Barendrecht Postadres : Postbus 21690, 3001 AR Rotterdam Telefoon : 0180 - 61 44 33 E-mail :
[email protected] Website : www.milieudichterbij.nl Bestuur SMD : Lilian van der Horst, voorzitter Ton Kurvers, penningmeester / secr. Vereniging Ter Milieubescherming In en Om het Nieuwe-Waterweggebied KvK-nummer : 40385009, opgericht 14-11-1963 Gironummer : NL43 INGB 0000773500 Postadres : Postbus 21690, 3001 AR Rotterdam Telefoon : 0180 - 61 44 33 E-mail :
[email protected] Website : www.vtm-milieu.nl Bestuur VTM : Lilian van der Horst, voorzitter Fred van der Drift, alg. bestuurslid Ton Kurvers, penningmeester Bijdragen van : Lilian van der Horst, Hubert van Breemen, Joe Heller (cartoon), Isolde van Overbeek, Ellis Venema, Lily Venema en Bram Wondergem Eindredactie
: Lilian van der Horst en Isolde van Overbeek Redactieadres : Postbus 21690, 3001 AR Rotterdam Drukker : Editoo B.V. te Arnhem De Megafoon verschijnt in een oplage van 400 exemplaren en wordt verspreid onder leden, overhe den en relaties. Barendrecht, december 2015
4 5 6 7 8 9 10 11 13 14 15
19 20
Van de voorzitter 'Duurzaam op School': educatie voor duurzame ontwikkeling Lesproject 'Zwerfafval als uitglij der' in Amersfoort Aandacht voor natuurgebied Noordzee met strandlessen Dag van de Zee sinds 2010 Duurzame haute cuisine Penta College Bahûrim Brielle Slootexcursie 'Water Leeft!' ver groot waterbewustzijn Recycle Je Rot! Gastlessen over (zwerf)afval Uitgevoerde projecten SMD In opdracht van / mede mogelijk gemaakt door VTM-Dossiers: Bochtafsnijding, Berg boezem, Gemodder in de polder, 'Veren' A4, de gevreesde A13/ A16 en de dieselsjoemelnormen Bewoners willen reële cijfers ge luidsoverlast vliegveld Rotterdam Cartoon Joe Heller
Foto's op de kaft: Linksboven : Leerlingen Dr. Schaepman school Barendrecht beoor delen helderheid slootwater Linksonder : Wordt de A13/A16 een 2e A4 Midden-Delfland? Rechtsboven: Bergboezem: alternatief plan zonder plas en dras van VTM en Stichting Natuur- en Milieuwacht is in 2013 uitgevoerd Rechtsonder: Leerlingen Hoeksch Lyceum presenteren hun ideeën om (zwerf)afval uit te bannen
3
Van de voorzitter Tijd voor toekomstbouwers De Stichting Milieu Dichterbij bestaat – al – tien jaar. In 2005 gaf niemand een cent voor de jonge werkorganisatie, opgericht vanuit de VTM-activi teit ‘Milieu Communicatie Rijnmond’. Hoe levens vatbaar is een zelfstandige NME-organisatie, die net buiten de subsidievoorwaarden van de provincie Zuid-Holland is gevallen? Gewoon: door inkomsten uit werkopdrachten te generen. Steunpilaar was het meerjarig samenwerkings verband Voorne-Putten Rozenburg, op wiens conto een vast deel van de begroting geschre ven is. Met de kennis van het thema ‘luchtkwali teit’ als historisch speerpunt van de VTM (‘Reine Lucht’, 1963) is de eerste jaren educatief uitvoe ring gegeven aan regionaal en Rotterdams luchtkwaliteitsbeleid, waar een budget aan verbonden was. Wie niet sterk is, moet slim zijn. Maar met slim bezig zijn - of noem het vernieuwend, innovatief, creatief -, alleen ben je nog geen professionele organisatie waar de opdrachten binnenrollen. Daar is doorzettingsvermogen, uithoudingsver mogen en onderling vertrouwen voor nodig van bestuur en medewerkers. Toegegeven: gelar deerd met een vleugje idealisme en vertrouwen op verduurzaming en vergroening van samenle ving en economie, vastgelegd in een visie. Te rugblikkend heeft het ons aan zelfvertrouwen nooit ontbroken. Dat komt goed te pas bij het onmisbare ‘netwerken’, vaak in eigen tijd. De plaats binnen het NME-netwerk is altijd be houden, al zijn wij als niet-ambtenaren toch een beetje een vreemde eend in de bijt. Niet gebon den zijn aan ambtelijke overlegcircuits blijkt een groot voordeel: minder overleguren en politiek- bestuurlijke afwegingen. Met een proefproject de educatieve waarde van de provinciale cam pagne ‘STROOM!’ toetsen? Binnen twee maan den heeft u de evaluatie in huis. Die mentaliteit van ‘u bestelt, wij bezorgen’, noem het onderne mersgeest, is succesvol op de duurzaamheidthe ma’s en bij doelgroepen buiten die van kinder boerderijen en gemeentelijke lespakketten om. De organisatie van een thema-avond voor ge meenteraadsleden over afval en circulaire eco nomie illustreert deze mentaliteit. Leerlingen in het voortgezet onderwijs zijn een ‘ vervaagde’ doelgroep. Het programma ‘Scho len voor Duurzaamheid’, waar ook bedrijven zich met concrete opdrachten aan verbinden, bleek een gat in de markt. Een conjunctuurgevoelige markt, dat wel. Niet achter- maar vooruitkijken is het thema van 4
dit lustrum. Liften we mee op de thema’s 20Duur zaam20, wat duurzaamheidseducatie en com municatie betreft? Of wordt het NL 2025, dat onderwijsvernieuwing in beeld brengt? Net- en samenwerken met diverse toekomstbouwers liggen in elkaars verlengde. De vraag: hoe duurzaam is een school voor voortgezet duur zaam qua organisatie, wordt beantwoord in een programma ´Duurzaam op School’. De op dracht ‘Hoe krijg je kinderen uit de woonwijken de spannende polders en parken in?’ krijgt be slag in de programma’s ‘Groen Doet Goed’ en ‘Groen Dichterbij’. Waar de SMD nu staat, leest u in de volgende artikelen.
De SMD heeft een nieuw bezoekadres! Per 7-1-2015 is het kantoor gevestigd aan de Dr. Kuyperstraat 4, 2992 GB in Barendrecht. Telefoon nummer en postadres blijven hetzelfde.
‘Duurzaam op School’: educatie voor duurzame ontwikkeling in het voortgezet onderwijs Het thema Duurzame Ontwikkeling krijgt in de samenleving veel aandacht. Op 30 november begint de 21e klimaatconferentie in Parijs. Zowel paus Franciscus als president Obama is een warm pleitbezorger van duurzame ontwikkeling en een strenger klimaatbeleid. En op 24 juni besliste de rechtbank in Den Haag dat de Staat meer moet doen om de uitstoot van broeikas gassen in Nederland te verminderen. Het thema Duurzame Ontwikkeling krijgt echter niet de benodigde aandacht in het onderwijsprogramma. Daarom ontwikkelt de SMD in samenwer king met Bram Wondergem van de Hogeschool Rotterdam en Rémon Dammers van NME Den Haag momenteel het project ‘Duurzaam op School’. Door Bram Wondergem Het thema Duurzame Ontwikkeling (DO) krijgt in de samenleving veel aandacht. Begrijpelijk, want na een lange periode van economische ontwikkeling en welvaart hebben wij de grenzen bereikt van de draagkracht van deze aarde. Vertaald in het woord ‘crisis’ spreken wij al van een grondstoffencrisis, een watercrisis, een energiecrisis en van een nóg meer ongewenste sociale crisis. Mondiaal staan wij voor de op dracht om oplossingen te vinden voor deze problemen en daarmee een nieuwe balans te zoeken tussen de sociale en economische vraagstukken, waarbij wij binnen de draag kracht blijven van natuur en milieu. In de aanloop naar de Klimaatconferentie in Parijs, van 30 november tot en met 11 december, roepen regeringsleiders op om meer aandacht te geven aan de uitvoering van het klimaatbe leid. Na paus Franciscus van Rome is de Ameri kaanse president Obama een warm pleitbezor ger van duurzame ontwikkeling en klimaatbe leid. Op 28 september sprak koning Willem Alexander in de vergadering van de Verenigde Naties zijn maidenspeech uit. Nog nooit had een Nederlandse vorst de Vergadering toegespro ken. “De wereld luisterde mee”, kopten de kran ten. Hier sprak geen technocraat de voorge schreven voorlichters tekst uit. Uit zijn woorden sprak persoonlijke betrokkenheid bij de toekomst van de wereld. Zou het feit dat hijzelf kinderen heeft, daarbij een rol spelen? In Nederland maande de rechter de overheid in zijn uitspraak van 25 juni meer aandacht te geven aan de uitvoering van het klimaatbeleid. De tijd voor loze woorden vervat in beleidslijnen is voorbij. Meetbare CO2-reductie in 2030 is ver plicht gesteld, geheel volgens de eisen van Ur genda.
Een voorbeeld van de noodzaak om sociale duurzaamheid – dat wil zeggen: bij onze aanko pen rekening houden met de leefomstandighe den van de makers - is de kledingindustrie in Azië. Door een tragisch ongeval kwam de kledingin dustrie in het nieuws, waarbij duidelijk werd dat voor de productie van onze goedkope kleding uitbuiting van werknemers en slechte en gevaar lijke arbeidsomstandigheden schering en inslag zijn. Deze schrijnende situatie, waar wij als con sument deel aan hebben, raakt ook kinderen. Het is een taak van het onderwijs om aan - soci ale - duurzaamheid aandacht te besteden. Niettemin krijgt het thema DO op weinig scholen structureel een plaats in het onderwijsprogram ma. Een oorzaak is het ontbreken van lespro gramma’s, die in de onderbouw van het voort gezet onderwijs gebruikt kunnen worden. Duurzaamheidseducatie - het opleiden tot ver antwoordelijke (wereld)burgers - voorziet in deze leemte. Niet alleen vakinhoudelijk, zoals over biodiversiteit, grondstoffen, water en voedsel, energie en klimaat, maar evenzeer over gezond heid, circulaire economie, techniek en maat schappelijk verantwoord ondernemen. Duurzame ontwikkeling is gestoeld op samen werking, dient geïntegreerd in het instituut school en gezamenlijk opgepakt en uitgevoerd. Tegelij kertijd kunnen gewenste aspecten, zoals waar denvorming en rechtvaardigheid, overgedra gen worden aan de jeugd. De opleiding ‘Duurzaamheid’ gaat over het verkrijgen van inzicht in de oorzaken van tekorten en crises en het werken aan passende en haal bare oplossingen. Dat is niet mogelijk zonder dat de leerlingen de vaardigheden bezitten, en wel huidige 21e-eeuwvaardigheden, zoals flexibili teit, verbanden leggen, kritisch denken, afwegin gen maken, samenwerken en scenario’s bou wen.
5
Educatie voor Duurzame Ontwikkeling Om hieraan tegemoet te komen, wordt het project ‘Duurzaam op School’ voorgesteld. Dit omvat twee hoofddoelstellingen: 1. Het ontwikkelen van een basisprogramma Educatie voor Duurzame Ontwikkeling (EDO) voor de onderbouw van scholen voor het voort gezet onderwijs (vo), dat in samenspraak met de betreffende scholen kan worden aangepast aan de lokale situatie; 2. Het uitvoeren van het EDO-programma op een aantal vo-scholen, waarbij sprake is van een nauwe samenwerking tussen schoolbesturen, docententeam, gebouwenbeheer, bedrijfsleven en overheden, onder leiding van een NME- / EDO-organisatie. Kortom: drie O’s : Ontwikkeling, Onderwijs en Ondernemerschap. Het aanbod aan de vo-scholen bestaat drie fasen: 1. Scholing tot duurzaamheidscoördina tor; 2. Ontwikkeling van een drietal educatieve projecten conform het PPP-model (People, Planet en Profit) met 21e-eeuwse vaardigheden; 3. Een ‘fietsroute duurzame ontwikkeling’ opzet ten in de gemeente / regio.
Kwaliteitseisen van ‘Duurzaam op school’ De uitkomsten/resultaten worden getoetst aan de hoofddoelstellingen van de drie hierboven genoemde P’s. Leerlingen kunnen daarnaast waarden (sociaal, economisch en ecologisch) afwegen en oefenen met handelingsperspectie ven. Verdere worden ontleend uit data en les materiaal, die in het kader van duurzaamheids educatie zijn gepubliceerd en die van toepas sing zijn voor onderwijs aan de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Resultaat: Na afloop van dit duurzaamheidsedu catieprogramma hebben de leerlingen kennis van economische, sociale en natuurlijke syste men, en hun onderlinge positieve en negatieve relaties. Zij kunnen op basis van het geleerde in het project ‘Duurzaam op School’ wel geïnfor meerde en bewuste keuzes maken voor een duurzame levenswijze. Zij zijn zich bewust van de invloed van de mens op natuur, milieu en de aarde. In het besef dat een rechtvaardige ver deling van zowel bronnen, kennis als klimaatrisi co’s een universeel recht is, zoals verdedigd door paus, president en koning bij de Verenigde Na ties in september 2015.
Lesproject ‘Zwerfafval als uitglijder’ in Amersfoort
Leerlingen van het Wellantcollege (Foto: Silvio Milia) Vmbo-leerlingen van het Wellantcollege in Vat horst volgden dit lesproject over zwerfafval. Hun docent Ruud Odijk en gastdocent Lily Venema van Stichting Milieu Dichterbij reikten de nodige kennis aan en zelf gingen ze op onderzoek uit. Wat zijn de gevolgen van zwerfafval? Wat kost het om het steeds opnieuw op te ruimen? Maar vooral: welke oplossingen kun je bedenken in je directe omgeving? Leukere prullenbakken Op 20 mei presenteerden de leerlingen een aantal leuke, creatieve ideeën. Hansje, Sarah en Aprill toonden foto’s van zwerfafval. Zij vinden het
6
vooral erg dat dieren afval inslikken en dood gaan. Camilla, Melloza en Sanne denken dat er minder afval op school is als leerlingen een broodtrommeltje meenemen. Door leukere prullenbakken gooien meer mensen troep in de bak en niet op de grond. Volgens Calvin, Yoeri, Quinlou en Lieke moet het statiegeld op petfles sen blijven en zelfs uitgebreid worden voor kleine flesjes en blikjes. Dat scheelt veel troep op straat. Een wedstrijd troep opruimen leek Lotte, Jessica, Boris en Megan een goed idee. Als de prijs leuk genoeg is, doen ze zelf ook mee. De school gaat binnen en buiten het schoolge bouw de afvalinzameling verbeteren. Mogelijk worden er extra afvalbakken in de omgeving geplaatst en geadopteerd door de school. De leerlingen zorgen dan voor een plaatsingsplan en goed gebruik. Samen met de presentaties een mooi en bruikbaar resultaat! Ideeën over de aanpak van zwerfafval kun je mailen naar
[email protected]. Dit artikel verscheen op 10 juni 2015 in de lokale krant ‘De Stad Amersfoort’ op de nieuwspagina van de gemeente Amersfoort
Aandacht voor natuurgebied Noordzee met strandlessen Strandjutten, je ‘rot’ rennen en zeedieren vangen. Zo’n honderd leerlingen van vier ba sisscholen in de gemeente Westvoorne deden begin juli mee met de jaarlijkse strand- en zeeles van de SMD. Door Isolde van Overbeek Ondanks het jaargetijde was het fris op het strand. Daarom begon de gastles met het 'Ren je rot'-spel als opwarmertje, letterlijk en figuurlijk. De leerlingen konden zich warm rennen en tege lijkertijd hun kennis over de zee testen aan de hand van 14 vragen, waarbij ze van de 3 moge lijke antwoorden - A, B of C – de juiste moesten kiezen. Dat was soms best moeilijk, want wie heeft er ooit gehoord van een rondvormige appelkwal of een gestippelde dieseltreinworm? De kinderen konden voor ieder goed antwoord een schelp verdienen. Degene die de meeste vragen goed had, mocht als prijs alle schelpen van het strand hebben. Hierna vertelde gastdocent Rob van der Drift over de Noordzee, terwijl de leerlingen in een kring om hem heen zaten. De Noordzee is het grootste natuurgebied van Nederland en een relatief
jonge zee. Tijdens de laatste ijstijd, 100.000 jaar tot 10.000 jaar geleden, was al het zeewater opgeslagen in ijskappen en liepen er wolharige mammoeten, sabeltandtijgers, hyena’s en an dere dieren op de bodem van de huidige Noordzee. Op de Maasvlakte worden dan ook veel mammoetbotten gevonden. Rob legde ook uit hoe het komt dat zeewater zout is en dat het meeste water op aarde zout is. “Slechts een klein aandeel is zoet, en daarvan staat 0,25 procent tot onze beschikking” vertelde Rob. “Met 7 miljard mensen moeten we dat kleine beetje zoet water delen. Het is belangrijk dat we dat water eerlijk delen en ook schoon houden.” Eén van de opdrachten was het zoe ken naar afval op het strand. De leerlingen troffen vooral plastic en visnetten aan. Rob: “Alles wat wij op straat gooien, belandt uiteindelijk in de maag van een albatros. Het is onze opdracht om de Noordzee te beschermen.” Bij de voedselweb-opdracht mochten de leerlin gen kiezen of ze een alg, een zeehond, een krab of een ander organisme wilden zijn. Vervolgens was de vraag: wie eet wie op of wie wordt door wie opgegeten? Om dat te verduidelijken, gooi den de leerlingen een bol touw naar elkaar over.
7
Zo ontstond gaandeweg een voedselweb. De kinderen merkten ook wat er gebeurt, als er een groep organismen wegvalt: daar heeft iedereen last van. De leerlingen konden amper wachten tot ze met een kornet en met garnalenschepnetten de zee in mochten om te ontdekken wat er onder het wateroppervlak aan leven schuilgaat. Niet ieder een wilde mee, maar de meeste kinderen trot seerden het koude zeewater. Het meest span
nende moment was het leegschudden van het kornet in een bak met zeewater. Welke dieren waren gevangen? Hoeveel? Hoe groot? Krab ben, garnalen, soms een zeenaaldje, zeesla: iedere keer als de jonge zeehelden ‘beet’ bleken te hebben, werd er gegild en gejoeld. Hoe spectaculairder de vangst, des te harder het volume. "Ik vond dit veel leuker dan school!" verzuchtte een jongen na afloop.
Een 'elfje'
Kersverse wethouder Toerisme, sport en recreatie Paméla Blok-van Werkhoven (links voor) opent de Dag van de Zee op 11 juli met het in gebruik nemen van afvalbakken voor gescheiden inza meling, geassisteerd door beleidsmedewerker Milieu Wim van der Spoel. Achter haar staat SMD-gastdocent Rob van der Drift.
Dag van de Zee sinds 2010
De SMD organiseert sinds 2010 jaarlijks de Dag van de Zee in samenwerking met de gemeen te Westvoorne, het Wereld Natuurfonds en stichting Seacleaners om de aandacht te blijven vestigen op de schoonheid en kwetsbaarheid van de Noordzee. Het thema van 2015 luidde ‘Duurzaam aan Zee’. Want wat afval betreft, is een schoon strand nog steeds niet vanzelfspre kend. Paméla Blok-van Werkhoven, sinds 25 juni wet houder Toerisme, Sport en Recreatie in de ge meente Westvoorne, opende op zaterdag 11 juli deze speciale dag bij de Eerste Slag in Rockanje met het in gebruik nemen van afvalbakken voor gescheiden inzameling van papier, glas en restafval. Ook was ze benieuwd wat er met het kornet uit de zee tevoorschijn kwam. Helaas was de vangst aan zeeleven uiterst mager. Maar tot tevreden 8
heid van Paméla Blok-van Werkhoven zat er ook geen zwerfafval in het net. De leerlingen die hadden deelgenomen aan de strand- en zeelessen van de SMD, hadden op verzoek van gastdocent Rob elfjes – gedichtjes van elf woorden – en/of een tekening gemaakt van de gastles. Deze gedichtjes en tekeningen werden in ingebonden vorm op 11 juli overhan digd aan de kersverse wethouder, die ze dank baar in ontvangst nam.
Wethouder milieu Dick Verbeek (tweede van links) en beleidsmedewerker milieu Geradine Roskam (helemaal links) proeven van de duurzame en gezonde gerechten die de vmbo-leerlingen hebben bereid, geflankeerd door vier trotse koks.
Duurzame haute cuisine opgediend door leerlingen Bahûrim Brielle Door Lily Venema en Isolde van Overbeek Zalige zoete aardbeien uit de streek, biologische crème fraîche en EKO-fusilli zijn voorbeelden van de ingrediënten die de leerlingen van het Penta College Bahûrim in Brielle gebruikten bij de be reiding van hun gerechten. De leerlingen van de eerste klassen vmbo maakten in de maand juni kennis met duurzame voeding tijdens het duur zaamheidsproject van de Stichting Milieu Dich terbij. Gastdocente Lily Venema gaf een inlei ding over de herkomst van ons voedsel, dat over de hele wereld wordt gesleept. Zo komen kiwi’s komen uit Nieuw-Zeeland en ananas uit Afrika. Om dit tropische fruit naar ons land te transpor teren, is veel energie nodig. Het is beter voor het milieu om in de zomer aardbeien te eten uit Nederland dan in de winter aardbeien te impor teren uit een ver land. Bij de Plus-supermarkt in Brielle onderzochten de leerlingen de herkomst van allerlei artikelen en bekeken hoe ze waren verpakt. Zij stelden vast dat John Bos veel EKOen fairtrade-producten en biologische waar in zijn zaak verkoopt.
Broeikasgassen De volgende opdracht was het zelf samenstellen van een maaltijd met voedingsmiddelen uit alle vakken van de Schijf van Vijf, met als voorwaarde dat het wel een vegetarisch gerecht moest zijn. De productie van vlees kost namelijk veel energie en water en is verantwoordelijk voor een forse uitstoot van broeikasgassen. Een dagje zonder vlees is dus goed voor het milieu. Onder het koken stelde een groepje leerlingen tevreden vast dat de vegetarische spekblokjes heerlijk roken en ook nog naar echte spek smaakten. Eerder hadden zij daar nog niet veel vertrouwen in. De voedselbereiding zette de leerlingen ook aan het denken. ‘Kun je de steeltjes van de champignons eten?’ en ‘Moet het stokbrood eerst uit de verpakking, voordat het de oven in gaat?’ vroegen ze zich af. “Kijk, dit kunnen we gewoon”, constateerden Eveliene en Michelle opgetogen, toen hun zelfgemaakte bechamel saus lukte. Een ander groepje vatte het idee op om koekjes met meelwormen te bereiden, want 9
die bevatten goede eiwitten. Als de wereldbevol king blijft groeien, zijn insecten het voedsel van de toekomst. We moeten toch wat, nietwaar. Bij een project over duurzaamheid hoort natuur lijk ook dat het afval gescheiden wordt. Groenteen fruitafval en het plastic en papier van de verpakkingen vormden het grootste aandeel van het afval. Er bleef nog maar een beetje restafval over. “Het lijkt wel haute cuisine hier”, zei docent Rick
de Vree, toen hij van de heerlijke gerechten proefde die zijn leerlingen hadden opgediend. De gemeente Brielle vindt het belangrijk dat jongeren nadenken over duurzaamheid en is opdrachtgever voor het lesprogramma ‘Scholen voor Duurzaamheid’. Dit gastlessenproject van de SMD is een mooie manier om leerlingen kennis te laten maken met duurzame producten
Leerlingen van de Dr. Schaepmanschool in Barendrecht proberen met schepnetten waterdieren te vangen. Foto: Arco van der Lee.
Slootexcursie ‘Water Leeft!’ vergroot waterbewustzijn basisscholieren Meer dan duizend leerlingen van basisscholen in de gemeenten Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk en het Gebied Hoogvliet hebben in september en oktober de kwaliteit van het water in hun leefomgeving onderzocht. De SMD verzorgde de gastlessen onder de noemer ‘ Water Leeft!’ in opdracht van het Waterschap Hollandse Delta. Het Waterschap wil de kennis over water bij de jeugd vergroten. Ook de gemeente Barendrecht vindt dit belangrijk en fi nancierde vier gastlessen. Door Isolde van Overbeek Het ‘waterbewustzijn’ van Nederlanders is opval lend laag, concludeerde de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) in maart 2014. Inwoners van Nederland hebben weinig belangstelling voor waterveront reiniging en zijn zich amper bewust van de hoeveelheid werk die verzet moet worden om ons land droog en bewoonbaar te houden. Verder zien maar heel weinig jongeren hun 10
toekomst in de watersector. Met de gastles ‘Water Leeft’ lukte het gastdocent Rob van der Drift van de SMD in ieder geval om in de gemeenten Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk en Gebied Hoogvliet 1.040 basis schoolleerlingen en hun docenten te enthousi asmeren voor de wondere waterwereld. Met hun schepnetten vingen de leerlingen aller lei spectaculaire dieren die in een ogenschijnlijk
saaie sloot blijken te leven. Op de zoekkaarten speurden ze naar de bijbehorende namen: waterschorpioen, staafwants, grote spinnende watertor. Daarbij vergeleken zijn haftenlarven maar heel gewoontjes, maar juist aan deze kleine beestjes is de kwaliteit van het water goed af te lezen. Water, en zeker schoon water, is van groot be lang voor planten, dieren en mensen, had Rob al in de klas uitgelegd. Dat schone water uit de kraam komt ergens vandaan. Ook slootwater moet van goede kwaliteit zijn, omdat het een aantal functies vervult. De koeien drinken ervan en het land wordt ermee besproeid. Daarnaast bepaalden de leerlingen de water kwaliteit en de staat van de waterhuishouding door goed te kijken naar het water in de sloot: stroomde het? Was het vies of helder? Met een speciaal papierstrookje konden ze nagaan hoe zuur het slootwater was. Waterbewustzijn verdient onze aandacht, vindt wethouder Ingeborg Monhemius-van der Veen van de gemeente Barendrecht. Daarom gaf zij op 27 augustus het startsein van de reeks water lessen op de Dr. Schaepmanschool in Barend recht, waar de eerste les werd gegeven. “Het is belangrijk dat onze jeugd wat er in en om het water leeft”, zei de wethouder. Ook D66-raadslid Marcel van Prehn uit Barendrecht woonde een slootles bij. Leo van Gelder, heemraad Waterke ringen en Educatie bij Waterschap Hollandse Delta, sloot het project af op 14 oktober op de Andries van der Vlerkschool in Hoogvliet. Hij legde uit wat het waterschap zoal doet, bijvoor beeld welke maatregelen worden genomen om de waterkwaliteit op orde te houden. Alle leerlingen kregen na afloop van de les een rugzakje mee met informatiemateriaal van het Waterschap en een zandlopertje, dat hen uit daagt om korter te douchen en op die manier water, energie en geld te besparen. Resultaten waterkwaliteitsonderzoek Op alle bezochte locaties zijn in wisselende hoeveelheden haftenlarven aangetroffen. Haf tenlarven zijn indicatoren van schoon water, gecombineerd met de aanwezigheid van ande re soorten waterdieren. Die andere soorten wa terdieren zijn eveneens in wisselende hoeveelhe den aangetroffen. Hieruit kan geconcludeerd worden dat de ecologische waterkwaliteit op alle locaties voldoende-goed tot goed is te noemen. Een opmerkelijke vondst in één van de Barendrechtse sloten betrof een Amerikaanse rivierkreeft, een exoot die schadelijk is voor de inheemse fauna.
Twee leerlingen presenteren een quiz, die ervoor zorgt dat mensen hun afval netjes scheiden.
Recycle Je Rot! Gastlessen over (zwerf)afval op het Hoeksch Lyceum Een veelbelovende generatie, dat kan zonder meer worden gezegd van de brugklassers van het Hoeksch Lyceum in Oud-Beijerland. De leerlingen uit de eerste klassen mavo, havo en vwo presenteerden op 14 oktober hun ideeën om het hardnekkige (zwerf)afvalprobleem aan te pakken. Hiermee sloot het gastlespro ject ‘Zwerfafval als uitglijder’ af, verzorgd door de Stichting Milieu Dichterbij in opdracht van de Hoeksche Waardse Regionale Afvalstoffen dienst. Wat ging er aan de presentaties vooraf? Begin oktober startten 12 brugklassen op het Hoeksch Lyceum met het lesprogramma over (zwerf)af val. Gastdocente Lily Venema van de Stichting Milieu Dichterbij (SMD) had de week daarvoor al een inleiding over het onderwerp gegeven en uitgelegd wat er van de leerlingen werd ver wacht. De SMD werkt door middel van gastles projecten op basisscholen en scholen voor het voortgezet onderwijs aan meer bewustzijn voor milieuproblematiek. Tijdens het project ‘Zwerfafval als uitglijder’ leer den de eersteklassers wat (zwerf)afval precies is 11
De jongedames van adviesbureau 'ZTG' zijn voor hun bijzondere afvalbak geïnspireerd door bas ketbal. en wat de gevolgen ervan zijn voor de leefom geving. Zwerfafval kan dodelijk zijn voor dieren. De McFlurry-egel, die met zijn kop in een lege ijsbeker bezweek, is hiervan een bekend en triest voorbeeld. En al dat afval komt uiteindelijk in zeeën en oceanen terecht, waar de slecht af breekbare kunststoffen een ‘plastic soep’ vor men. De leerlingen kregen ook voorbeelden aange reikt wat zij zelf kunnen doen om (zwerf)afval te voorkomen. Tot slot werden ze uitgedaagd om in groepjes van drie tot vier personen na te denken over oplossingen voor dit maatschappe lijke probleem. Deze groepjes, oftewel ‘adviesbureaus’, presen teerden op 14 oktober onder leiding van docen te Suzanne de Jong veel verschillende inzichten, gevisualiseerd op fraaie posters. De ideeën lie pen uiteen van de meer gangbare oplossingen, zoals je eigen afval opruimen, tot heuse prototy pes van uitdagende papierbakken. De jongeda mes van de ‘Gemeenschappelijk Afval Raad’ (GAR) zijn voor een strenge aanpak: mensen die
12
afval op straat gooien, moeten een boete krij gen. Adviseurs Jesse, Ruben, Kay en Lin hadden een quiz bedacht, die mensen aanzet tot han delen. ‘Recycle Je Rot’, ontwikkeld door Paula, Dominique, Sophie en Lotte, is een afvalschei dingsspel dat mensen kunnen winnen als zij afval gescheiden komen inleveren. Bijzonder was de basket, ontworpen en gemaakt door adviesbu reau ZTG. Deze 5 meiden hopen mensen te ver leiden hun afval goed te scheiden door het als een spel te presenteren. De leerlingen bleken tijdens de lesuren die aan het zwerfafvalproject werden besteed, gedreven om goede, nieuwe oplossingen te verzinnen. Hun eindpresentaties gaven ze met veel enthou siasme. Op het Hoeksch Lyceum loopt een hoopgevende generatie rond! Met dank aan Ellis Venema
Uitgevoerde projecten SMD, periode juni t/m november 2015 Basisonderwijs • 4 Gastlessen over de zee, Rockanje; • 7 Gastlessen ‘Energieke Scholen’, Hoeksche Waard en 1 gastles ‘Energieke Scholen’, Katwijk; • 1 Gastles ‘Zwerfafval als uitglijder’ en 1 gastles ‘Sarah’s Wereld’ in het kader van ‘Lego League’, OBS Het Pluspunt, Hoeksche Waard; • 25 Gastlessen ‘Water Leeft’, op basisscholen op Voorne-Putten en Goeree-Overflakkee; • 36 Gastlessen ‘Water Leeft’ op basisscholen in de BAR-gemeenten (Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk) en in Gebied Hoogvliet in opdracht van Waterschap Hollandse Delta; • 5 Gastlessen ‘Sarah’s Wereld’, Maassluis en 2 gastlessen ‘Sarah’s Wereld’, Goeree-Overflakkee. Voortgezet onderwijs • Afsluiting ‘Scholen voor Duurzaamheid’ met eindpresentatie voor genodigden, 2 vwo-klassen Hoeksch Lyceum, Hoeksche Waard; • 3 Gastlessen en 3 afsluitingen ‘Duurzame voeding’ met eindpresentaties voor genodigden, 3 eerste klassen mavo Penta College Bahûrim, Brielle; • 8 Gastlessen ‘Zwerfafval als uitglijder’ met eindpresentatie voor genodigden, 4 eerste klassen en 4 tweede klassen mavo CSG Willem van Oranje, Hoeksche Waard; • 12 Gastlessen ‘Zwerfafval als uitglijder’ met eindpresentatie voor genodigden, 6 klassen Hoeksch Lyceum, Hoeksche Waard; • 2 Gastlessen ‘Zwerfafval als uitglijder’, 2 eerste klassen vmbo Wellant College Anna Hoeve, Brielle; • 4 Gastlessen ‘Zwerfafval als uitglijder’, Penta College Bahûrim, Brielle; • 2 Gastlessen over duurzaamheid, Albeda College Naaldwijk, circa 80 eerstejaars mbo-studenten; • 2 Gastlessen ‘Zwerfafval als uitglijder’ en 3 gastlessen ‘Duurzame voeding’, 5 klassen, Maerlant Brielle. Diversen • Duurzame Markt Bruisend Brielle, 29 augustus, Brielle; • Duurzame Markt Brandersfeesten Schiedam, 26 en 27 september, Schiedam; • Dag van de Zee, 11 juli Rockanje (gemeente Westvoorne); • Overleggen met wethouders en gemeenteambtenaren in VPR-verband en over NME in de gemeenten Rotterdam en Nissewaard; • Dienstverleningsovereenkomst gemeente Schiedam; • Deelname aan ZON-overleggen, Duurzaam Door, Duurzaamheidskring Barendrecht, Werkgroep Zwerfafval NME-Netwerk (landelijk) en Groen Doet Goed; • Verkennende gesprekken over ‘Zwerfafval als uitglijder’ voor eerste klassen vmbo, Wellantcollege Klaaswaal (VPR).
De Barendrechtse wethouder Ingeborg Monhe mius-van der Veen bewondert een bijzondere slootbewoner in een loeppotje.
13
14
VTM-Dossiers Door Lilian van der Horst
Bochtafsnijding Delftse Schie: er is al veel vernield en nog niets bereikt.
Juridische weerstand effectiever dan actievoeren: bochtafsnijding Delft se Schie “De VTM biedt structurele juridische weerstand tegen plannen die nadelig zijn voor de mensen in de omgeving”. Zo zou de verklaring kunnen luiden van de terloopse opmerking in de jaar stukken 2014 van de provincie Zuid-Holland. Die ‘structurele weerstand’ geldt in dit geval voor het dossier ‘Bochtafsnijding Delftse Schie’, dat sinds de Vaarwegennota 2009 voortsuddert. Vanaf de Hoge Brug gezien ligt de polder achter het Veerhuis ongerept te schitteren in het herfstlicht. Geen graafmachines te zien, hoewel volgens de planning de schepen allang rechttoe rechtaan door het nieuwe kanaal zouden varen. Deze geruststellende observatie van de genieters van het weidelandschap achter de historische dorpskern was niet mogelijk zonder een 15-tal juridische procedures. Die vergen een megain vestering in tijd en emotie van VTM–leden. Nog afgezien van de bijkomende kosten voor advo caat en griffierechten. Inzet van deskundige en welbespraakte leden en andere organisaties naast extra bijdragen zijn een voorwaarde om de balans voor de overige VTM-dossiers niet te laten doorslaan naar de Noordrand van Rotter
dam (je zult er maar wonen met de dreiging van een 4e Schie en een 3e rijksweg in je achtertuin – plus vliegveld en HSL!). Eerdere procedures betroffen de onvolledige bescherming van bijzondere flora en fauna (de waterspitsmuis als hindermacht), ontoereikende bestemmingsplanwijziging, onvolledig inpas singsplan, voorbarige kapvergunningen en on volledige bodemsanering met ontbrekende watervergunning voor een archeologisch ex treem waardevolle vindplaats. De laatste maanden zijn de watervergunning, leggerwijziging, ontgronding en een te lage brug (1,75 m doorvaarthoogte) van de Delftweg naar het toekomstig eiland bestreden. Gewapend met argumenten over een duur en zinloos pro ject, bedreiging van ons cultureel erfgoed, landschap, uniek authentiek dorpsgezicht en doorgaande trekvaartroute, neergelegd in de brochure ‘Historische relatie van Overschie met de scheepvaart’ - uitgegeven in eigen beheer. Bescherming van cultuurhistorische waarden dient wel een statutair belang te zijn. Wat weer 15
een statutenwijziging noodzakelijk maakt. Want behoud van de monumentale Hoge Brug - inspi ratiebron voor schilders en fotografen nu en toen - staat voorop, ook bij de voorstanders van het nieuwe kanaal. Structurele weerstand levert veel kennis en nieu we inzichten in de verborgen gebreken van een plan op. De kardinale vergissing van de provincie is de focus op het doel van een snelle en veilige doorvaart. Daarbij is over het hoofd gezien dat de Schie al het regenwater van Rotterdam tot Delft en omstreken afvoert. Eén fout in de bere kening van de constructie van nieuwe kades, en de economische schade van een overstroming is niet te overzien. Een degelijke risicoanalyse is in 2013 gemaakt - door het Hoogheemraad schap van Schieland en de Krimpenerwaard (HHSK). Delfland is niet geïnformeerd. Het kwel water dat bij het afgraven van de veen- en klei laag opborrelt, wordt geloosd op de Schie: risico aannemer. Maar HHSK is daarvan onkundig. De nieuwe dijk (een waterkering van de hoogste veiligheidscategorie) ligt deels op het Bedrijven terrein Rotterdam Noord-West. Gebouwen en plantsoenen met bomen en struiken liggen bin nen de beschermingszone. Weten de eigenaars dit? Dient het nota bene onlangs vastgestelde bestemmingsplan van het Bedrijventerrein Rot terdam Noord-West niet gewijzigd? De provincie ‘beraadt zich nog over de gevolgen van de be stuurlijke overeenkomst’, luidt het Rotterdamse antwoord op vragen van de VTM. Anders ge zegd: er staat 10 miljoen euro op de goedgekeur de provinciale begroting. Niet de meerkosten voor waterschappen en gemeenten, geschat op totaal 35 miljoen euro. De vergelijking met het Fyra-debacle dringt zich op. Zoals de Haagse rechter constateerde: een totaal projectplan ontbreekt, de volgende vergunning levert pro blemen op voor de uitvoerbaarheid van de vori ge. De aannemer mag het oplossen. De provin cie is het overzicht kwijt. De verantwoordelijke gedeputeerde is zich van niets bewust. Hij praat de Rotterdamse wethou der Eerdmans na, die meent dat de ‘knijper’ op de doorvaart voor de pleziervaart – de te lage brug naar de Delftweg - geen belemmering is: “Boten kunnen heen en terug.” Ja, wethouder en influisterende topambtenaar: in de achteruit. Boten kunnen niet keren en bovendien: waarom zouden ze? Een doodlopende weg is geen uit nodiging voor een ommetje. Onjuiste ambtelijke informatie, ongeïnteresseerde bestuurders, prak tische onuitvoerbaarheid, financiële conse quenties onbekend: de volgende Fyra kondigt zich aan.
16
Bergboezem Berkel december 2013.
En ondertussen in de Bergboezem ‘De aanhouder wint, maar blijft waakzaam’. Geen moerassen, geen nieuwe natte natuur in de 100 hectare Bergboezem Berkel. Mooi resul taat van een jarenlange juridische strijd. Natuur monumenten verloor de Europese aanbeste ding voor het beheer. Iets te gretig pleitte de regiofunctionaris bij de gemeenteraad van Lansingerland voor de overdracht van de 450 hectare Groenzoom, samen met een lokale schapenhouder. De verantwoordelijke wethou der wist beter: politieke beïnvloeding is strafbaar. Een onafhankelijk bedrijf krijgt vanaf 2016 de taak de weilanden van de Bergboezem begraas baar te maken en het weidevogelgunstig sei zoenswaterpeil te bewaken. We hebben er alle vertrouwen in. Al gaat er een stem op om de polder toch onder water te zetten, zoals vóór de droogmaking. Tegen de inrichtingsafspraken in. Zowel de VTM als de Natuur- en Milieuwacht Berkel en Rodenrijs meldden zich voor het nieuwe ‘gebruikersplatform’. Werktitel: ‘Vrienden van de Groenzoom’. Er ligt immers nog vervuilde grond, rietgroei is onwenselijk en de natuurvriendelijke oevers dienen afgestemd op natuur-agrarisch gebruik.
Jongvee in de polder
Gemodder in de polder
'Veren' langs A4 Midden-Delfland
Zo luidde de titel van een rapport van de Rotter damse Rekenkamer (november 2014) over het gekonkel en gekronkel door Rotterdamse amb tenaren in de Oranjebuitenpolder, waar meer dan één agrarische ondernemer de dupe van werd. De gemeente heeft er niets van geleerd. De graafmachines en vrachtwagens rijden af en aan in de tot nu toe gave Polder Schieveen ten noorden van het vliegveld. Zonder onherroepe lijke watervergunning voor de aanleg van kilo meters natuurvriendelijke oevers langs tochten en sloten. ‘Een pilot’ zonder verplichte omge vingsvergunning, zonder ontheffing voor het verstoren van het foerageergebied van de lepe laar en de habitat van de modderkruiper. Zonder nieuw bestemmingsplan en waterplan en inzicht in de gevolgen van de verhoging van het water peil door sloten af te dammen. Zonder rekening te houden met de aantrekkingskracht van mod derbanken op ganzen en hun gevaar voor het vliegverkeer. Zonder compensatieafspraken met de agrariërs, die toch al geknepen worden door de afspraken met terreineigenaar en beheerder Natuurmonumenten. Op de achtergrond speelt de onderhandse – niet openbare - overdracht van de 400 hectare ruime agrarische polder buiten de Europese aanbestedingsregels om. Samen met bedrijven en bewoners bindt de VTM de juridische strijd aan om het behoud van dit agrarische cultuurlandschap met renderende mens- en diervriendelijke bedrijven. Het schor singsverzoek ligt bij de rechter en een handha vingsverzoek bij de gemeente zelf. Ambtenaren maken daar de dienst uit. De gemeenteraad en wethouder zijn niet geïnformeerd.
“Voor het algemeen belang”. Zo sprak ook de Schiedamse beleidsmedewerker, die de kap van 275 bomen verdedigde in het Hargapark. Een boomvrij bouwterrein lokt projectontwikkelaars om te investeren in woningbouw. Dat er geen markt voor is en ook geen projectontwikkelaar, speelt geen rol. Vierduizend bomen zijn gekapt voor de aanleg van de A4 Delft-Schiedam. Met een herplant plicht voor Schiedam. De gemeente besloot geen jonge bomen te planten op het talud, maar ‘veren’. Dat is in strijd met de eigen bomenveror dening, zo menen de VTM, Milieudefensie Schie dam, Stichting Batavier, De Bomenridders uit Rotterdam en Stichting Boombehoud Vlaardin gen. De rechtbank Den Haag zal een oordeel vellen of de gemeente de eigen herplantregels moet handhaven tegenover Rijkswaterstaat.
'Veren', jonge boompjes van circa 2 meter hoog, op de 'Groeiberg' langs de A15 bij Hoogvliet.
17
Door de aansluiting van de A13/A16 op de A13 (linksonder) wor den een agrarisch bedrijf en enkele woningen geïsoleerd van de omgeving en omringd door snelwegen.
De gevreesde A13/A16 en de dieselsjoemelnormen Nu Rotterdam ‘om‘ is – afgekocht, menen velen - zet Rijkswaterstaat vaart achter de aanleg van de verlenging van de A16 naar de A13. Dwars door woonwijken, parken en polders. Het ‘algemeen belang’ – lees: het belang van vrije automobiliteit - staat voorop. Dit ‘snel, sneller’ kenmerkt de voorbereiding van het ministerie van I en M. Het doorbladeren van de dozen met rapporten legt algauw de zwakke plekken bloot. In de milieueffectrapportage onder meer. Zijn de luchtkwaliteitsonderzoeken gebaseerd op ‘real drive’-metingen of op rollerbankdie selsjoemelberekeningen? Het rijk dient een ant woord te geven op de ingediende zienswijzen. Dat wordt spannend. De minister heeft immers de rechtelijke toets voor haar luchtnormen ont weken in de kwestie van de 80 km snelheid op de A13 door Overschie. Het risico dat vervoer van gevaarlijke stoffen door de landtunnel oplevert, is verwaarloosbaar. Bij een ongeluk met een tankwagen is er ‘slechts economische schade’, zo is berekend. De tun nelwand raakt beschadigd, tunnel wordt afge sloten en dat kost geld. Geen woord over het ri sico voor chauffeur en het overige verkeer bij een ongeluk. Bundeling en concentraties van spoorwegen, naast een uitbreidend vliegveld, leveren geen extra groepsrisico op.(!) Ook de combinatie met de vaarwegen niet. Want op de Delftse Schie is nog nooit een ongeluk gebeurd of een bijna-ca lamiteit gemeld. Staat in het Basis Netwerk Vei ligheid van april 2015. De drogreden van de provincie – vaarveiligheid als aanleiding voor de bochtafsnijding - is bewijsbaar onderuitgehaald door het rijk. Het rapport Natuurcompensatie geeft een door 18
kijk naar de toekomstige aanblik van het Lage Bergse Bos, het Schiebroekse Park, de Schie broekse Polder en de bomenrij langs de Doen kade. Kortom, langs de door Natuurmonumen ten aangeprezen recreatieve fietsroute Noord rand en het Polderpad van Rotte tot Schie. Er komen geen bomen voor terug, maar ‘veren’. Mooi dat Rotterdam extra geld heeft bedongen voor een functionele passage van de A16 voor mens en dier. Maar van een volwaardig integraal ontwikkelplan, zoals de Integrale Ontwikkeling tussen Delft en Schiedam (IODS), is geen sprake. Voor de ecopassage Hofwijk, een uitnodigende strook voor de Noorse woelrat om te migreren van Vlaardingen naar Delft, telde het rijk 1,5 miljoen euro neer. Ten tijde van het Integraal Plan Noordrand plantten de georganiseerde Noordrandbewo ners een ‘Groene Grens Vogel’ aan Oude Boven dijk, een initiatief van Milieudefensie. Een afge broken vleugel wappert nog in de wind, han gend aan het polderhek midden in het geplande tracé van de A13/A16. De tekst is nog steeds actueel: “De leefomgeving van de burger is on dergeschikt aan het algemeen (lees: econo misch) belang”.
Bewoners willen reële cijfers geluidsoverlast vliegveld Rotterdam De vereniging Bewoners Tegen Vliegtuigoverlast vraagt vliegveld Rotterdam The Hague Airport om een realistisch beeld van geluidsoverlast te schetsen. Door Hubert van Breemen, bestuurslid BTV Rotterdam The Hague Airport (RTHA) stelt op zijn website dat ‘het geluidsbelaste gebied van de nieuwste, blijkbaar door Transavia op RTHA ge bruikte, Boeing 737 nauwelijks groter is dan de omvang van de start- en landingsbaan’. De re aliteit is (helaas) dat het geluidsbelaste gebied in de praktijk vele malen groter is. Als bijvoor beeld een Boeing 737 opstijgt, ervaren meerde re gemeenten tot kilometers afstand van de baan, geluidsoverlast. Voorts stelt RTHA dat ‘omwonenden van de luchthaven nauwelijks iets merken van de vluchten’. De vereniging Bewoners Tegen Vliegtuigoverlast (BTV) vindt dit een suggestieve en onjuiste tekst. Zo blijkt uit het onderzoek dat de gemeente Rotterdam in juni 2015 onder Rotterdammers liet doen over duurzaamheid, waaronder de mate van overlast door vliegtuigen, dat 37% van de Rotterdammers last van geluid van vliegtuigen blijkt te ondervinden; in het noordwestelijk deel van Rotterdam bedraagt dat percentage zelfs 59 en in het noordwestelijk deel 46! RTHA meldt verder dat ‘het geluid van een opstij gend ‘next generation’ vliegtuig, op 3 kilometer afstand van het eind van de startbaan, slechts 70 decibel is’, en dat dit ‘ongeveer gelijk is aan het geluid van een moderne stofzuiger’. Voor de (vele) omwonenden die juist ook binnen een afstand van 3 kilometer van RTHA wonen, natuur
lijk een tekst die de geluidsoverlast van vliegtui gen teveel bagatelliseert. Zo laat de DCMR-rap portage Vliegtuigmeldingen 2e kwartaal 2015 zien, dat in die periode op de meetpost Veldkers weg ’s nachts 85,7 dB(A) en overdag zelfs 91 dB (A) is gemeten. Dergelijke herrie ervaren omwo nenden echt niet als het geluid van een moder ne stofzuiger. Als RTHA op zijn website verslag doet van het over RTHA bij de DCMR ingediende aantal klachten, komt RTHA niet veel verder dan te melden dat ‘negen personen (1,2% van het totaal aantal personen) verantwoordelijk zijn voor de helft van het aantal klachten’ en ‘één persoon verant woordelijk is voor 21% van het aantal klachten’. Hoe correct deze cijfers voor enig jaar in statisti sche zin ook mogen zijn, het zou van een groter inlevingsvermogen getuigen om hier vooral te benoemen hoeveel klachten er in voorgaande jaren over RTHA zijn ingediend, en bijvoorbeeld welke uren binnen het etmaal die betreffen, en de gebieden van waar de klagers zoal komen. Al met al relativeert RTHA de geluidsoverlast, en de klachten daarover, veel te veel. De BTV vindt dat niet op zijn plaats, en vraagt RTHA dan op zijn site het publiek (en daarmee ook de politiek) (wel) relevante feiten en cijfers te noemen. 19
Indien onbestelbaar: Postbus 21690, 3001 AR Rotterdam
