COLOFON
INHOUD
De MEGAFOON is een Nieuwsbrief van de Stichting Milieu Dichterbij SMD) en de Vereniging Tegen Milieubederf (VTM) Stichting Milieu Dichterbij K.v.K. nr.: 24379846, opgericht 28-06-05 Bezoek adres: Coolsingel 57, 3012 AB Rotterdam Postadres: Postbus 21690, 3001 AR Rotterdam Telefoon: 010- 4771874 E-mail:
[email protected] Website: www.milieudichterbij.nl Bestuur SMD: Lilian van der Horst, voorzitter / secretaris Ton Kurvers, penningmeester Vereniging Tegen Milieubederf In en Om het Nieuwe- Waterweggebied K.v.K. nr.: 40385009, opgericht 14-11-1963, PB 773500 / ABN AMRO 506943372 Postadres: Postbus 21690, 3001 AR Rotterdam Telefoon: 010- 4771874 E-mail:
[email protected] Website: www.vtm-milieu.nl Bestuur VTM:
Lilian van der Horst, voorzitter / secretaris Fred van der Drift, alg. bestuurslid Ton Kurvers, bestuurslid R.O., penningmeester
010 415 11 88 010 473 74 93 010 415 23 24
Bijdragen van: L. Venema, R. van der Drift, L. van der Horst, I. van Overbeek, P. Smeele Eindredactie:
Drukwerk:
I. van Overbeek, R. van der Drift, L. van der Horst Nolin Uitgevers B.V. www.nolin.nl
Verschijnt 4 keer per jaar in een oplage van 500 stuks en wordt verspreid onder relaties, overheden en leden. Rotterdam, Nr. 3 – 2010
Foto’s op de kaft: Linksboven:
Neptunus rijst uit zee in Rockanje
Linksonder:
duurzame markt in Rozenburg
Rechtsboven:
slootexcursie in Bernisse
Rechtsonder:
elektrische Toyota in Brielle
MEGAFOON
Van de voorzitter Bericht van de “Groene kant” van de Coolsingel
2
Algemeen Kweekvlees De eeuw van plastic
3 3
Stichting Milieu Dichterbij Activiteiten Merula wint energieproject 5 Aandacht voor de zee 7 Stille opening van de duurzame markt tijdens Bruisend Brielle 8 Stichting Milieu Dichterbij als Satelliet 8 Uitgevoerde projecten van de SMD 10 Vereniging Tegen Milieubederf VTM-dossiers Over de Bochtafsnijding van de Delftse Schie Onteigenen voor water over vruchtbaar polderland Bergboezem Berkel: dode vogels voor droge voeten Polders Albrandswaard onder de rechter A4 door Schiedam: ‘Alles onder een dak’.
11 13 13 15 17
Inspraak / Rechtspraak
18
Wetenswaardig Hommeles, voor elke natuurklus Korte autoritten vervangen door de fiets loont Running the Numbers
19 19 19
De VTM steunt u bij inspraak en actie
20
Doelstelling SMD Stichting Milieu Dichterbij (SMD) is een voortzetting van het projectbureau Milieucommunicatie Rijnmond, destijds onderdeel van de Vereniging Tegen Milieubederf (VTM). De SMD wil een gezonde en duurzame samenleving bereiken door middel van een milieueducatie en –communicatieaanbod aan de diverse doelgroepen in de samenleving. Het doel is via kennisoverdracht het milieubewustzijn te bevorderen. De SMD is een non-profitorganisatie en werkt volgens de richtlijnen van het CBF-keur voor kleine organisaties. Doelstelling VTM De Vereniging Tegen Milieubederf (VTM) is in 1963 te Vlaardingen opgericht bij Koninklijk Besluit als Vereniging Tegen Luchtverontreiniging. De VTM behartigt statutair de belangen van de bewoners van Rijnmond en omgeving ten behoeve van een gezond leefmilieu. Zij zet zich in voor het behoud van natuur en het open landschap en tegen lucht-, water- en bodemverontreiniging en geluidshinder.
1
VAN DE VOORZITTER BERICHT VAN DE 'GROENE KANT' VAN DE COOLSINGEL Een natuurlijk evenwicht De maand september heeft meer de sfeer van een nieuw begin dan januari. De viering van ‘Rosh ha shana’, het joodse nieuwjaarsfeest, ligt in het verlengde van dit gevoel van nieuw begin, nieuwe kansen. Velen zullen het ultieme vakantiegevoel nog willen vasthouden door naar meer balans te streven tussen werk en vrije tijd, tussen nering en tering, in- en ontspanning,de voors en tegens, de voor- en achterkant van de medaille,tussen yin en yang zo u wilt. Neem de kopij voor deze Megafoon. ‘De A4 Midden Delfland komt er!’ juichen de krantenkoppen. De andere kant van de medaille, wat verloren gaat, welke overlast die 7 km asfalt gaat veroorzaken, krijgt media aandacht ter grootte van een postzegel. Als deze berichtgeving een weergave is van de ministeriele besluitvorming, ontbrak het hem aan evenwichtige belangenafweging, een must in bestuurdersland. Gelukkig is daar de Raad van State die alle voorsen tegens op de weegschaaltjes van Vrouwe Justitia legt. Bij de rechters rijst nu het probleem van overbelasting. Te vaak stapt de burger naar de rechtbank; maatschappelijke organisaties hebben er bijna een abonnement op. Naast de last van de gigantische kostenpost aan ambtenarenuren en zwaar gehonoreerde juridische experts, zijn de vele rechtszaken tegen overheidsbeslissingen een aanwijzing van onbalans.
Stadhuis Rotterdam aan de Coolsingel
Van een verstoorde verstandhouding tussen wat de overheid wil met haar projecten en wat de mensen belangrijk vinden voor hun omgeving. Gelukkig is daar de nieuwe Wet op de ruimtelijke ordening, die maatschappelijk draagvlak voorschrijft. Dat roept weer de retorische vraag op of de politiek in feite het maatschappelijk draagvlak vertegenwoordigt. “De politiek beslist voor de mensen en zo is het goed”. Nee, dus. Beperkte tijd, beperkte kennis, vooringenomenheid en fractiediscipline zijn niet bevorderlijk voor een evenwichtige politieke besluitvorming. Argumenten pro mens, natuur en milieu worden niet serieus genomen. De buiten het politieke spel staande burger en zijn organisaties zoeken vervolgens hun recht hogerop.
Bestaat er een formule die bindt, waar tegenpartijen het wèl over eens zijn? Ja, wat bindt is de zorg voor de toekomst, de gedeelde zorg om de toekomst van onze kinderen. Het streven naar duurzame ontwikkeling siert bijna elk coalitie. De gaten in de gemeentelijke begrotingen doen vrezen dat het bij een nobel streven blijft.
De Crisis- en Herstelwet (CHW) versterkt de onbalans. Ongenuanceerd doortrekken van de A4 en doorzetten van de CO2-opslag in Barendrecht versterken in onze regio het gevoel van onmacht. In de met ontpoldering bedreigde polders reageren gedupeerden woedend op de achterkamertjesafspraken over verdeling van hun wegbestemde landbouwgronden. Ad hoc samenwerkingsverbanden en single-issues comités geven protesten een politieke stem. Met de CHW heeft de gekozen politiek zichzelf buiten spel gezet. Niet Schiedam en Vlaardingen stappen naar de rechter vanwege tunnelonveiligheid en luchtkwaliteit, maar ‘a4middendelflandsnelweg’, ‘CO2 isNEE’ uit Barendrecht en ‘Nieuwe Natuur, Nee!’. Deze burgergroeperingen zijn numeriek sterker en vertegenwoordigen beter het maatschappelijk draagvlak dan plaatselijke politieke partijen.
Bezinning en ontmoeting stonden centraal op Duurzame Dinsdag en in de Week van de Duurzame Mobiliteit. De VTM propageert sinds 1963, en Stichting Milieu Dichterbij sinds 2005, een nieuwe frisse invulling van NME. In creatieve sfeer treffen de duurzaamheiddoelstellingen van bedrijfsleven, scholing en politiek elkaar. Iedereen is positief, enthousiast zelfs: sponsoren, bezoekers en kraamhouders op de ecomarkten, leerkrachten en leerlingen, deelnemers aan workshops.
2
Het is tijd voor een andere aanpak. De wat stoffige term ‘Natuur- en Milieu Educatie’ heet nu : ‘Klimaatmarkt’, ‘Energieke Scholen’,’ Slootexcursie’,’ Sarah’ s Wereld’ . Met een knipoog naar de wereld van projectontwikkelaars : ‘De Planoloog’ en naar de politiek: ‘Sarah en de Gemeente’. Op het platteland: ‘Sarah in de (streek)keuken’.
Nieuw is dat een economische pijler onontbeerlijk is voor een toekomst waar duurzaamheid normaal, zelfs ‘fun, gaaf of cool’ is. De andere pijler blijft de persoonlijke bevlogenheid van betrokkenen. Met meer politici die hun gewicht in de milieuschaal leggen, is herstel van het natuurlijk evenwicht geen toekomstmuziek.
MEGAFOON
ALGEMEEN De Stichting Milieu Dichterbij besteedt in haar projecten bijzondere aandacht aan de relatie tussen gezondheid en milieufactoren. In de Megafoon worden onderwerpen belicht vanuit het landelijke netwerk Gezondheid en milieu.
KWEEKVLEES
Vlees gekweekt uit stamcellen
Gekweekt vlees, niet van de boer, maar uit de fabriek? Is dat fantasievolle toekomstmuziek, of een reële optie om op termijn het houden en slachten van beesten voor de vleesproductie te vervangen? Geen stallen meer met koeien en varkens, maar bioreactoren waarin consumptievlees met duizenden kilo’s tegelijk wordt gekweekt? Dat toekomstbeeld is lang niet zo waanzinnig meer dankzij de jarenlange inzet van Nederlandse wetenschappers. Maar kweekvlees ligt nog niet bepaald morgen in de supermarkt. Door Rob van der Drift Winston Churchill voorspelde het al in 1930: "Over vijftig jaar zijn we ontsnapt aan de absurditeit van het fokken van een hele kip voor slechts de vleugel of de borst. Dan groeien we deze onderdelen los van elkaar in een geschikt medium". Goed, de Britse minister-president zat er wel een
paar jaar naast, maar verder was het midden in de roos. Twintig jaar later pikte de Nederlander Willem van Eelen het idee op en liet het niet meer los. Waarom moest vlees van levende dieren komen, en kon het niet gewoon geproduceerd worden in een fabriek? Sinds de jaren 90 stapelden de ontdekkingen zich langzaam op. Van Eelen vroeg het eerste patent aan op de productie van kweekvlees, NASA onderzocht het als een manier om astronauten op lange ruimtereizen goed vlees te geven en in 2005 kende de Nederlandse overheid 2,5 miljoen euro toe aan onderzoekers om het eerste stukje varkensvlees in het lab te produceren. Eetbaar is het helaas nog niet. De technieken om stamcellen van varkens en koeien te veranderen in sappige biefstukken zijn vreselijk moeilijk na te bootsen in het lab en bovendien niet goedkoop. Wetenschappers vermoeden daarom dat het eerste eetbare kweekvlees misschien binnen tien jaar in gehaktvorm op de borden ligt. De echte steaks liggen nog stukken verder in de toekomst. Zelfs als kweekvlees in de supermarkt ligt, wil de consument er dan wel aan? Het woordje kweekvlees doet nou niet bepaald watertanden, laat staan de Engelse term in vitro meat. Maar de voordelen lijken sterk op te wegen tegen de nadelen. Zo kan kweekvlees enorm bijdragen aan een verminderde uitstoot van broeikasgassen, neemt het in tegenstelling tot de bio-industrie bijna geen ruimte in en hoeft er geen kalf voor geslacht te worden.
DE EEUW VAN PLASTIC
Pop van celluloid
Wat een eeuw geleden als doorbraak gold, zorgt nu voor wereldwijde verontreiniging en problemen: plastic. Door Isolde van Overbeek
MEGAFOON
Al in de 17e en 18e eeuw probeerden wetenschappers natuurlijke producten zoals zijde na te maken. Rond 1830 lukte het de Duitse chemicus Justus von Liebig als eerste om een volledig kunstmatige stof te maken: melamine. Dit materiaal is de voorloper van de kunststoffen en plastics zoals we die nu kennen. Toch zou het nog 100 jaar duren voordat deze grondstof op industriële schaal werd vervaardigd. In 1856 ontdekte Alexander Parkes celluloid, een synthetisch materiaal op basis van cellulose. Hilaire Bernigaut vond in 1884 een methode om kunstzijde uit cellulose te spinnen. Deze materialen lijken qua eigenschappen nog op het oorspronkelijke natuurproduct en zijn eigenlijk half synthetisch. Het eerste, 100 procent kunstmatige materiaal dat op grote schaal in productie werd genomen, was bakeliet. Deze kunsthars, uitgevonden in 1907 door de Belgische chemicus Leo Baekeland, was een geheel nieuw materiaal met specifieke eigenschappen. Deze hittebestendige, elektrisch isolerende, slijtvaste en in elke gewenste vorm te vervaardigen kunststof werd in duizenden huishoudelijke en industriële producten toegepast. Met de uitvinding van bakeliet was een nieuw tijdperk, het kunststoftijdperk, begonnen.
3
Tussen de Eerste en Tweede Wereldoorlog volgden revolutionaire ontdekkingen op kunststofgebied elkaar snel op. Piepschuim, PVC, perspex, teflon en nylon veroverden de wereld. Petroleum werd de basisgrondstof voor de meeste kunststoffen, omdat het goedkoper was en gemakkelijker te veranderen dan andere grondstoffen, zoals hout. Door de oorlog ontstond er een groot gebrek aan natuurlijke grondstoffen. Er kwam er een enorme intensivering van onderzoek naar kunststoffen op gang. Voor parachutes werd nylon in plaats van zijde gebruikt en plexiglas verving gewoon glas in de cockpit van gevechtsvliegtuigen. Na de oorlog hadden mensen weinig geld, maar de vraag naar alledaagse consumentenartikelen was groot. Kunststoffen konden goedkoop gefabriceerd worden in alle mogelijke kleuren en vormen. Plastic overspoelde de markt. De wereldwijde kunststofproductie bleef groeien tot 2008, van 1,5 miljoen ton in 1950 tot 260 miljoen ton in 2007. In 2008 daalde die hoeveelheid naar 245 miljoen ton als gevolg van de financiële crisis. In Europa bedroeg de kunststofproductie in 2007 en 2008 respectievelijk 65 en 60 miljoen ton. Ook in het begin van de jaren ’70 is een dipje te zien: het gevolg van de oliecrisis. Mondiale kunststofproductie 1950-2006
Kunststof is een heel praktisch product: het is licht van gewicht, waterdicht en in een plastic zak blijven voedingsmiddelen langer vers. In zekere zin is het ook een duurzaam materiaal omdat het lang mee gaat. Dat er ook diverse negatieve aspecten aan kunststoffen kleven, kwam pas vele jaren na de plastic revolutie aan het licht. De hoeveelheid kunststoffen om ons heen is gigantisch. Het hergebruik is beperkt, met als gevolg dat de afvalberg ook steeds groter wordt. Vóór 1970 werd nog nauwelijks kunststofafval gevonden in het restafval, nu bestaat 20 procent van de restfractie uit kunststoffen. De hoeveelheid zwerfafval neemt eveneens toe. En door de slechte afbreekbaarheid hoopt kunststof zich op in onze leefomgeving.
Tips om plastic te verminderen: • Vermijd zoveel mogelijk verpakkingen van PVC. • Lever huishoudelijke kunststofverpakkingen zoveel mogelijk apart (en schoon) in. Vanaf 2010 kan dat in alle gemeenten. • Neem een boodschappentas mee en neem zo weinig mogelijk plastic tasjes aan bij het winkelen, om plastic restafval te vermijden. • Gebruik kleine kunststof PET-flesjes vaker, bijvoor-
beeld voor drankjes onderweg. Maak ze voor hergebruik eventueel schoon met sop en lauw warm water. Bron: www.milieucentraal.nl
4
Charles Moore ontdekte de ‘plastic soep’ in 1997 toen hij over de Stille Oceaan zeilde. Het viel hem op dat hij dag na dag voorwerpen van kunststof op de waterspiegel zag dobberen. Hij besloot om het verschijnsel te gaan bestuderen en kwam tot de schokkende conclusie dat er gigantische afvalbergen van oude plastic flessen, tassen, wegwerpaanstekers, jerrycans en speelgoed in de oceaan drijven. Daarbij gaat het niet om een soort eilanden waar je overheen kunt lopen, maar om een grote hoeveelheid kunststof dat in steeds kleinere deeltjes uiteenvalt. Dit afval is jaarlijks verantwoordelijk voor de verstikking en verdrinking van vele honderdduizenden vogels, zeezoogdieren en vissen die het opeten of erin verstrikt raken. Een ander nadeel van kunststoffen is dat de productie en het transport ervan veel energie kosten, voornamelijk in de vorm van fossiele brandstoffen. Daarbij komt het broeikasgas CO2 vrij. Ook ontstaan er allerlei schadelijke chemische stoffen bij de fabricage en verbranding van plastics. Het plastic afval dat in de oceanen drijft en onder invloed van ultraviolette straling verbrokkelt, levert eveneens schadelijke verbindingen op. Van de kunststoffen is polyvinylchloride (PVC) is één van de schadelijkste voor het milieu en de gezondheid. PVC bevat veel chloor. Bij de fabricage en verbranding levert dat dioxines op, stoffen die kankerverwekkend zijn en schadelijk voor de voortplanting. Om PVC soepel en zacht te maken, worden weekmakers toegevoegd. Sinds 2005 mogen 6 verschillende soorten weekmakers vanwege hun kankerverwekkende en hormoonverstorende eigenschappen niet meer worden toegepast in speelgoed en kinderverzorgingartikelen. Ook polycarbonaat (PC) is een kunststof die beter vermeden kan worden. Van dit materiaal worden onder andere plastic flessen en verpakkingen gemaakt. Uit dit plastic kan bisfenol A vrijkomen, een stof die de hormoonhuishouding ontregelt. Om die reden heeft Denemarken eind maart van dit jaar een verbod ingesteld op bisfenol A in verpakkingen van kinderproducten. In Frankrijk worden plastic zuigflessen met deze chemische stof sinds mei 2010 verboden. PC en PVC zijn te herkennen aan hun recyclingcodes 3 en 7. De eerste oplossing om het kunststofprobleem tegen te gaan, is ervoor te zorgen dat er minder plastic bijkomt. De industrie zou minder verpakkingsplastic moeten maken. De kunststoffen die wel worden geproduceerd, kunnen duurzamer (bioplastics), goed herbruikbaar zijn en vrij van schadelijke chemische stoffen.
Verschil kunststof-plastic Plastic is Engels voor ‘vervormbaar’; daarmee duidde men aanvankelijk de kunststoffen aan die vervormbaar zijn na verhitting (‘thermoplasten’). Kunststoffen die pas bij zeer hoge temperaturen uiteen vallen (‘thermoharders’), zoals bijvoorbeeld bakeliet, vallen dus buiten deze oorspronkelijke definitie.
MEGAFOON
ACTIVITEITEN
Concentratie bij de presentatie….
Vreugde na de winst!
MERULA WINT ENERGIEPROJECT Door Rob van der Drift Hoe ga je op een verstandige manier met energie om? Hier hebben leerlingen van groepen 5 en 6 van basisscholen in Bernisse zich tijdens het energieproject in april en mei mee bezig gehouden. Er was ook een wedstrijd aan dit project verbonden: de opdracht was om een stad te bouwen die op schone energie draait.
gespannen. Eerst werd de derde prijs, een donatie van 1000 euro, bekend gemaakt: basisschool De Hoorn uit Oudenhoorn. De tweede prijs, goed voor 1500 euro, was voor basisschool De Bongerd uit Zuidland. Jurylid Bos: “Het meeste indruk heeft basisschool Merula uit Heenvliet op ons gemaakt met hun legobouwwerk en hun vele goede duurzame ideeën.”
Op woensdagmiddag 30 juni kwamen de kinderen met hun ‘schone steden’ naar het gemeentehuis. In de raadzaal lieten zij hun bouwwerken zien en gaven er uitleg bij. Windmolens en zonnepanelen kwamen in de meeste steden veelvuldig voor. Aan de jury de moeilijke taak om te beoordelen welke school het beste gepresteerd had.
De eerste prijs was goed voor een cheque van 2000 euro en de Merula-kinderen en hun leerkrachten waren hier erg blij mee. Maar ook de andere scholen gingen niet met lege handen naar huis. Directeur Bos van InterGen vond dat alle kinderen ontzettend hun best hadden gedaan en hierom gaf hij alle scholen namens zijn energiebedrijf 500 euro ‘voor de moeite’. Dit leverde hem een luid applaus op.
“Dan kijken we ondermeer naar het idee, het bouwwerk zelf, de presentatie en de creativiteit,” vertelde jurylid Bos, directeur van de InterGen centrales in Nederland. Hij hoefde de beslissing niet alleen te nemen, want wethouder Riet van Bernisse en mevrouw van der Horst van ‘Milieu Dichterbij’ oordeelden mee.
Het energieproject was een initiatief van energiebedrijf InterGen en van Stichting Milieu Dichterbij. Gezamenlijk hebben zij gastlessen over elektriciteit, fossiele brandstoffen, duurzame energie en energiebesparing op de scholen verzorgd. De geldprijzen zijn door InterGen ter beschikking gesteld.
Naarmate het tijdstip van het bekendmaken van de winnaar dichterbij kwam, werden de kinderen stiller en zichtbaar
Overgenomen uit weekblad de Bernisser, tekst Monique Biert
MEGAFOON
5
AANDACHT VOOR DE ZEE huis, drommen kinderen bij de kramen van de natuur- en milieuorganisaties om een zeepaspoort te bemachtigen. Er zijn verschillende activiteiten waarvoor de kinderen een stempel kunnen verdienen. Bij stichting Seacleaners kunnen ze een kleurplaat halen en WNF deelt dierenmaskers uit om in te kleuren. Onder begeleiding van vrijwilligers van SeaCleaners en WNF kunnen kinderen aanspoelsels en schelpen zoeken op het strand. De vondsten kunnen ze bij de SMD-kraam determineren met behulp van zoekkaarten en aanwijzingen van de medewerkers. Verder kan er geknutseld worden met het op het strand gevonden materiaal en er is een groot schilderdoek waarop de kinderen zich mogen uitleven met verf. Ook kan er met een schepnet in zee worden gevist, maar er blijkt niets gevangen te worden. Met 4 stempels is het zeepaspoort vol. In ruil hiervoor krijgen de jonge deelnemers een bon voor een gratis ijsje bij Badlust. Wethouder Klok ontvangt Neptunus
Door Isolde van Overbeek Het strand van Rockanje ligt er verlaten bij. Het is hartje zomer, maar grijze regenwolken drijven met grote snelheid landinwaarts. Bij de 1e slag , naast het strandpaviljoen Badlust, bouwen medewerkers van het Wereldnatuurfonds (WNF), de Stichting Seacleaners en de Stichting Milieu Dichterbij (SMD) hun kramen op voor de Dag van de Zee. Vastgesnoerde zeilen moeten de uitgestalde spullen beschermen tegen de harde wind. Rond het middaguur zijn de buien overgewaaid en schijnt de zon. Uit zee verrijst plotseling een grote gestalte met lange, witte wapperende haren en dito baard. In zijn rechterhand houdt hij een drietand vast, in zijn linkerhand een plastic zak. Het blijkt Neptunus te zijn, de god van de zee. Per reddingsbrigadeboot nadert hij het strand. Wethouder Ies Klok van de gemeente Westvoorne begeleidt het hoge bezoek naar het vaste land. In de plastic zak heeft Neptunus allerlei vuilnis uit zee verzameld. “Kijk eens wat jullie met mijn zee doen!” roept Neptunus uit terwijl hij de zak met afval omhoog houdt. “De zee is mijn huis!” Streng spreekt hij het nieuwsgierige publiek toe: “Het enige wat je op het strand mag achterlaten, zijn je voetstappen!” Het doet de zeegod deugd dat er organisaties als stichting Seacleaners, Stichting Milieu Dichterbij en WNF bestaan die opkomen voor een gezonde leefomgeving - en dus ook voor een schone zee. “Dat vind ik fijn om te horen,” bromt hij in zijn witte baard tegen Tanja van de Seacleaners, terwijl zij vertelt over de doelstellingen van haar stichting. Omringd door een groepje mensen stapt Neptunus naar de boulevard, alwaar de wethouder de zeegod nogmaals hartelijk welkom heet. De blauwe vlag wappert als bewijs dat het strand en de zee bij Rockanje mooi schoon zijn en de wethouder is daar zichtbaar trots op. Neptunus knikt tevreden en zet zijn handtekening op het schilderdoek. Terwijl Zijne Hoogheid met zijn drietand terugkeert naar
MEGAFOON
Op het terras van Badlust treedt de clown Ronald McDonald op. Een heel bijzondere clown die kan toveren met afval. Clown Ronald vertelt over glas, papier, plastic, verf, kauwgom en waar je deze materialen en ander afval moet laten. Tussen de tips door laat hij goocheltrucs zien. De kinderen mogen helpen door hardop een toverspreuk te zeggen en met hun tovervingers in de lucht te zwaaien: “Simsalabim... boem!” Geregeld roept clown Ronald: ”Met hetzelfde gemak gooi je het in de …”. De kinderen hoeven daar niet over na te denken. In koor roepen ze: ”Afvalbak!”
Nederland organiseerde voor het eerst een Week van de Zee in 2002, in navolging van België waar het evenement op dat moment al 5 jaar bestond. De Week van de Zee vindt ieder jaar plaats met als doel om een breed publiek te informeren en actief te betrekken bij de (natuur)waarden van de kust en de Noordzee. Dit jaar bleek het helaas niet meer mogelijk om in Nederland zo'n landelijke week te organiseren vanwege een te smalle financiële basis. organiseerde voor het eerst een Week van de Zee in 2002, in navolging van België waar het evenement op dat moment al 5 jaar bestond. De Week van de Zee vindt ieder jaar plaats met als doel om een breed publiek te informeren en actief te betrekken bij de (natuur)waarden van de kust en de Noordzee. Dit jaar bleek het helaas niet meer mogelijk om in Nederland zo'n landelijke week te organiseren vanwege een te smalle financiële basis. Omdat aandacht voor de (Noord)zee noodzakelijk blijft, verzorgde de SMD in samenwerking met de gemeente Westvoorne, het WNF en stichting Seacleaners dit jaar daarom geen Week maar een Dag van de Zee. Op zaterdag 17 juli werd speciale aandacht gevestigd op het probleem van plastic afval in de zeeën en oceanen. Sinds Charles Moore in 1997 tijdens een zeiltocht over de Stille Oceaan een eindeloze hoeveelheid plastic voorwerpen op het wateroppervlak zag dobberen, staat ‘plastic soep’ - en alle nadelige gevolgen ervan - volop in de belangstelling.
7
STILLE OPENING VAN DE DUURZAME MARKT TIJDENS BRIELLE BRUIST kramen van de duurzame markt. Zo was duurzame mobiliteit vertegenwoordigd door een opstelling van elektrische fietsen, scooters, elektrische- en semi- elektrische auto’s en duurzame energie door een opstelling van zonnepanelen en zonneboilers, energiezuinige lampen en allerlei duurzame gadgets. Ook voor duurzaam voedsel en kleding was een plek. De markt werd gecompleteerd door informatiestands voor behoud van natuur en milieu en de gemeente Brielle die de slogan ‘Samen doen, Brielle groen’ uitdroeg door o.a. het uitdelen van spaarlampen. In de middag trad Ronald McDonald op met zijn opruimshow. Hij probeerde het publiek bewust te maken van het hergebruik van producten en van de hoeveelheid onnodig zwerfafval op straat. Wethouder Verbeek start de duurzame markt in stilte
Door Rob van der Drift In alle stilte ging de duurzame markt tijdens Bruisend Brielle op zaterdag 28 augustus van start. Er stond geen openingswoord gepland maar een stille openingshandeling. Wethouder Verbeek startte de elektrische Tesla Roadster Signature en reed geluidloos weg. De opstelling van de Tesla Roadster Signature was onderdeel van de duurzame markt en toont aan dat duurzaam ook luxe kan. De wethouder reed langs alle
Stichting Milieu Dichterbij stond met een kraam waar een slootdierenonderzoek plaats vond. Kinderen konden met behulp van determineer kaarten en loupepotjes vragen beantwoorden over onze slootbewoners. Niet alleen kinderen waren geïnteresseerd, ouders en oudere voorbijgangers toonden veel belangstelling voor de natte kriebelbeestjes. De duurzame markt werd bezocht door behoorlijk wat publiek en kenmerkte zich door een goede sfeer en een luisterend oor naar de boodschap die de markt probeert uit te dragen. De organisatie van de duurzame markt kijkt dan ook terug op een geslaagd evenement.
STICHTING MILIEU DICHTERBIJ ALS SATELLIET de SMD letterlijk de ruimte in te schieten, maar figuurlijk dekt de term satelliet wel degelijk de lading. Het zit namelijk zo: In de landelijke rijksnota Natuur en Milieu Educatie staat dat ieder kind in Nederland eenmaal per jaar een educatieve les moet krijgen over natuur of milieu. In de grotere gemeenten in Nederland is het over het algemeen goed geregeld. De meeste grote steden hebben een eigen natuur- en milieueducatieve (NME) dienst met verschillende NME-centra in de stad. Vaak zijn deze in een kinderboerderij gevestigd en soms zijn er zelfs schooltuintjes bij. Schoolklassen gaan hier op bezoek en krijgen een les over een natuurthema, over bijen en dergelijke.
De SMD als satelliet Door Lily Venema Volgens de Dikke van Dale is een satelliet een hemellichaam dat een baan beschrijft om een planeet. De SMD is door de provincie Zuid-Holland aangewezen tot NME-satelliet. Het is niet de bedoeling van de provincie om
8
Ook lenen deze NME-diensten leskisten uit waarmee de leerkrachten op school zelf aan de slag kunnen. Deze kisten bevatten bijvoorbeeld proefjes voor het opwekken van elektriciteit of ingrediënten voor het maken van kaas. De middelgrote gemeenten hebben vaak ook een NME-centrum met enkele medewerkers, waar schoolklassen op bezoek komen voor een natuur- of milieules. Deze nme-centra lenen ook leskisten uit. Kleine gemeenten hebben geen capaciteit en budget voor een
MEGAFOON
eigen NME-medewerker of NME-centrum. Enkele van de kleinere gemeenten kopen NME-diensten in bij een grotere gemeente in de buurt of bij een zelfstandig projectbureau zoals de Stichting Milieu Dichterbij. Er resteren nog teveel gemeenten zonder enige vorm van beleid rond natuur- en milieueducatie. Deze gemeenten worden in op rijksniveau ’Witte Vlekken’ genoemd. De leerlingen van de scholen in deze Witte-Vlekken gemeenten krijgen geen lessen aangeboden op het gebied van duurzame ontwikkeling zoals energie en klimaat. De regering heeft in de rijksnota beschreven dat er een landelijk dekkend netwerk van natuur- en milieueducatie gerealiseerd moet worden. De NME-diensten gekoppeld aan gemeenten vormen daarbij de ruggengraat van het te realiseren dekkend netwerk. Het volgende schema geeft een beeld van de verschillende spelers in dit veld:
Rijksnota | Ambtelijk platform - Regiegroep NME/ LvdO* Programmabureau NME/ LvdO | Stuurgroep ZH /ZON* | Gemeente /NME-dienst | Scholen Burgers * NME = natuur- en milieueducatie LvdO = Leren voor Duurzame Ontwikkeling. Het programmabureau Leren voor Duurzame Ontwikkeling verleent aanvullende subsidies voor de uitvoering van de nota ZH/ ZON = het Zuid-Hollands netwerk van NME-diensten met ondersteuning van het IVN-ZH.
De nieuw opgerichte Vereniging van Gemeenten voor Duurzame Ontwikkeling (GDO) heeft de opdracht een stappenplan te maken om tot een landelijk dekkend netwerk te komen. De provincie Zuid-Holland heeft hier zelfs een speerpunt van beleid van gemaakt. Het GDO organiseert informatiebijeenkomsten voor bestuurders en beleidsambtenaren en probeert hen warm te maken om structureel geld vrij te maken zodat alle kinderen jaarlijks natuur- en milieulessen krijgen. Een van de mogelijkheden om gemeenten te enthousiasmeren is het aanbieden van een zogeheten “proefabonnement”. Hierbij kunnen gemeenten en scholen kennis maken met NME-lessen. Deze lessen worden dan gegeven door NME-diensten met de status van satelliet. Zij hebben de verantwoordelijkheid op zich genomen om Witte NME-vlekken op de kaart in te vullen. De Stichting Milieu Dichterbij biedt als onafhankelijke stichting natuur- en milieulessen aan in opdracht van (kleinere) gemeenten die daar zelf de capaciteit niet voor hebben. De beoogde werkwijze van een satelliet is bij de SMD al jaren de praktijk. Het samenwerkingsverband met de gemeenten op Voorne-Putten Rozenburg staat model voor de inkoop van NME op basis van vraag en aanbod in combinatie met beleidsprioriteiten. Jaarlijks wordt een gezamenlijk activiteitenplan opgesteld wat de effectiviteit waarborgt en de resultaten zichtbaar zijn. Uitzonderlijk is dat de SMD in veel gevallen cofinanciering (fondsen, subsidies en donaties van bedrijven) zoekt om lessen en projecten uit te voeren en het gemeentelijk NME-budget aan te vullen. Doordat de SMD een zeer flexibele onafhankelijke en platte organisatie is kan zij snel op vragen inspelen. De SMD is onderdeel van het Zuid-Hollands netwerk van NME-diensten. Vanuit die positie heeft de provincie Zuid-Holland de SMD benoemd tot ‘Satelliet’, samen met Rotterdam, Dordrecht, Delft, Den Haag, Zoetermeer, Leiden en Gouda. De SMD vindt dit een mooi resultaat van 5 jaar hard en resultaatgericht werken.
Het netwerk van NME-diensten in Zuid-Holland.
MEGAFOON
9
UITGEVOERDE PROJECTEN VAN DE SMD IN DERDE KWARTAAL 2010 Duurzame markt in Brielle tijdens Bruisend Brielle in samenwerking met de gemeente Brielle Duurzame markt in deelgemeente Rozenburg in samenwerking de deelgemeente Rozenburg Afvaltentoonstelling geleverd aan de Groene Draek in Ridderkerk tijdens de milieuweken voor basisscholen. Werk in uitvoering
Organisatie Energiemarkt in Zuidland tijdens de jaarmarkt in opdracht van InterGen (energieproducent)
De SMD heeft in het derde kwartaal de volgende gastlessen en activiteiten georganiseerd:
Deelname aan Duurzame Dinsdag met het initiatief Waterschatjes
9 Slootexcursies op Voorne-Putten Rozenburg voor groepen 5/6 van het basisonderwijs
Organisatie en deelname aan de Klimaatmarkt in Hellevoetsluis in samenwerking met de gemeente Hellevoetsluis
Deelname aan straatspeeldag Barendrecht met bodem- en slootdieren.
Start uitvoering project Sarah’s Wereld in Schiedam (8 groepen)
Afsluiting energieproject in Bernisse in samenwerking met InterGen en de gemeente Bernisse
Start uitvoering project Sarah’s Wereld in Delft (10 groepen)
Organisatie Dag van de Zee in samenwerking met de gemeente Westvoorne
Start uitvoering project Sarah’s Wereld in Maassluis (13 groepen)
10
MEGAFOON
VTM 45 JAAR De VTM bestaat 45 jaar. Met trots aangeduid als “de oudste nog bestaande milieuvereniging”. Kritische en capabele burgers waren het in Vlaardingen die de gezondheidsrisico’s van de kwalijke luchtverontreiniging onder de politieke aandacht brachten.
Koninklijk Besluit oprichting VTM
VTM-DOSSIERS DE BOCHTAFSNIJDING EN WAT OVERSCHIE ER OVER TE VERTELLEN HEEFT punt voldeed het gesprek geheel aan de verwachtingen. Hierbij geen gespreksverslag maar enkele bevindingen en conclusies. Drie plannen Om de bochtafsnijding te kunnen realiseren en het ontstane eiland in te richten zijn er drie soorten plannen nodig, die alle drie door de Deelgemeente Overschie moeten worden vastgesteld: - een wijzigingsplan - een projectbestemmingsplan - een inrichtingsplan De bocht in de Delftse Schie bij Overschie
Door Paul Smeele Een gesprek Op 7 juli j.l. vond er een gesprek plaats van enkele leden van de expertgroep die zich met de bochtafsnijding bezighoudt met de Dienst Stedebouw en Volkshuisvesting van de Gemeente Rotterdam, die de gemeente vertegenwoordigt in de projectgroep die de bochtafsnijding voorbereidt. (Andere leden: Provincie, Waterschap, Schiedam, Deelgemeente). Over dit gesprek is tevoren overleg geweest met de deelgemeente. Belangrijkste doel was het krijgen van inzicht in de procedures die er lopen en gaan lopen, de rol van de verschillende overheden daarbij en de mogelijkheden voor burgers om tijdig geïnformeerd te worden en tijdig commentaar te kunnen leveren. Tot dusver lukte het niet om daar via de meer voor de hand liggende instanties, Provincie en Deelgemeente, achter te komen. Op dit
MEGAFOON
Wijzigingsplan. In het bestemmingsplan Overschie Dorp is de wijzigingsbevoegdheid opgenomen die het mogelijk maakt om een strook ‘weidepark’ om te zetten in ‘vaarweg’. Om die bevoegdheid te activeren moet er een wijzigingsplan gemaakt worden door de instantie die de wijziging wil, de Provincie, waarin wordt aangegeven hoe de nieuwe situatie er – binnen de grenzen van het geldende bestemmingsplan – uitziet. Het wijzigingsplan wordt vastgesteld door de Deelgemeente, en die bepaalt hoe dat gebeurt. Er zijn drie varianten denkbaar: - de Deelraad delegeert alles aan het Dagelijks bestuur; er vindt geen publieke discussie plaats; - de Raad stelt vast maar organiseert geen publieke discussie; - de Raad stelt vast nadat de stukken ter inzage hebben gelegen en er een inspraakronde heeft plaatsgevonden. (Het zal duidelijk zijn dat wij alleen de laatste variant aanvaardbaar vinden)
11
Projectbestemmingsplan. Er zijn allerlei zaken, ook omstreden ingrepen als het fietspad op het eiland, die passen in het bestemmingsplan. Dat wil niet zeggen dat ze er automatisch komen, wel dat er geen wijziging van het bestemmingsplan voor nodig is. Maar dat bestaande bestemmingsplan voorziet niet in de aanleg van bruggen, hoewel iedereen vindt dat er in elk geval één moet komen. Daarvoor moet het bestemmingsplan veranderd worden; vroeger ging dat met een artikel 19-procedure, nu met een projectbestemmingsplan. Daarin worden alle voornemens opgenomen die strijdig zijn met het huidige plan Overschie-Dorp. Zo is het de vraag of de natuurvriendelijke oevers die men met alle geweld langs de oude en de nieuwe vaarweg wil aanleggen niet zoveel ruimte eisen dat de grenzen die het bestemmingsplan voor de vaarweg aangeeft worden overschreden. In dat geval moeten er in het projectbestemmingsplan eerst ruimere grenzen worden geregeld. Ook het projectbestemmingsplan wordt vastgesteld door de Deelgemeente Overschie. Wat de procedure betreft: zie boven. Inrichtingsplan. Dit wordt nu opgesteld door het bureau Witteveen en Bos op basis van de voorstellen van Urland, en geeft aan hoe het eiland wordt ingericht. Ook dit plan wordt vastgesteld door de Deelgemeente. Procedure: zie boven Wel of geen MER? Het project bochtafsnijding is te klein om automatisch MER-plichtig te zijn, maar er zouden bijzondere omstandigheden kunnen zijn waardoor een MER toch nodig is. Het project is daarom wel MER-beoordelingsplichtig. Die beoordeling of een MER nodig is wordt uitgevoerd door de Provincie en de DCMR (Milieudienst Rijnmond). Nu is al bekend dat zij een MER niet nodig vinden. Ook deze beoordeling wordt aan de Deelgemeente voorgelegd, en ook hier ligt het voor de hand een publieke discussie te doen plaatsvinden. Bij die gelegenheid kan nadere informatie worden verkregen over de gevaren van vervuild kwelwater vanuit het met havenslib opgehoogde bedrijventerrein. Onder wie valt het gebied: gemeente of deelgemeente? Er is nooit formeel vastgesteld wie er bestuurlijk verantwoordelijk is voor het gebied: de gemeente Rotterdam of de deelgemeente Overschie. De gemeente verlangt zeggenschap over gebieden met een stedelijke functie zoals de bedrijventerreinen en het vliegveld. Dit gebied valt volgens Rotterdam onder de deelgemeente, maar de deelgemeente pakt dat niet op en verwijst telkens naar de stad. Als de deelgemeente dat blijft doen zal de stad de rol van bevoegd gezag moeten overnemen. Het is ongewenst dat deze onduidelijkheid blijft voortbestaan (waardoor de Provincie vrij spel heeft); Overschie dient zich met kracht te manifesteren als bevoegd gezag over dit gebied. Wie gaat het gebied beheren? Er is veel voor te zeggen om, als het gebied een natuurfunctie krijgt, eigendom en beheer over te dragen aan een private non-profit organisatie. De al jaren bestaande Stichting Oost-Abtspolder zou dat kunnen doen, maar beschikt op dit moment niet over de middelen om het gebied van de gemeente te kunnen kopen.
12
Hoge Brug en fietspad Twee inhoudelijke punten zijn kort aan de orde geweest. Er is nog eens gememoreerd dat de Hoge Brug een doorvaartbreedte heeft van 7.20 m. terwijl het nieuwe kanaal gedimensioneerd wordt voor schepen die een meter breder zijn; de verzekering dat de Hoge Brug niet wordt aangepakt is daarom met gepast wantrouwen ontvangen. Er zal een heel wat steviger verklaring van de provincie moeten komen om de verdenking dat het een kwestie van salamitactiek is, weg te nemen. Velen hebben met verwondering kennis genomen van het voorstel om het eiland van twee bruggen te voorzien en de fietsroute RotterdamDelft voor een kort traject via het eiland te leiden. Daar blijkt een diepe gedachte achter te liggen: deze fietsroute van de Delfhavenseweg naar de Delftweg gaat nu via de Dorpsstraat, en die wordt door de gemeentelijke fietsologen beschouwd als van zeer lage kwaliteit, een echt knelpunt; pas als overal rode asfaltstroken liggen, zoals nu op de Delftweg, is men tevreden. In de Dorpsstraat kan dat niet, op het eiland wel. De rol van de Deelgemeente en de Deelgemeenteraad Uit het voorgaande is gebleken dat in de verdere besluitvorming met betrekking tot de bochtafsnijding de Deelgemeente een centrale rol speelt en de nodige beleidsruimte heeft: - inhoudelijk, met name bij het vaststellen van het inrichtingsplan en het projectbestemmingsplan, maar ook bij de MER-discussie; - procedureel bij het bepalen van de rol van de Raad en de bevolking Tot dusver heeft het Dagelijks Bestuur de zaken passief, op afstand gevolgd en zich positief betoond t.a.v. het principe van de bochtafsnijding en de inrichtingsvoorstellen; de Raad heeft men er niet actief bij betrokken – en de Raad heeft dit laten gebeuren. Nu er binnen en buiten de Raad kritische geluiden over de plannen opklinken is het van groot belang dat er waarborgen komen die een open behandeling van de plannen mogelijk maken: - geïnteresseerden moeten er van op aan kunnen dat ze actief en tijdig geïnformeerd worden en alle relevante stukken ter beschikking krijgen. (Het moet niet zo gaan als met de belangrijke brief van wethouder Bolsius die van maart dateerde maar pas vele weken later uit de ontoegankelijke digitale brij van ingekomen stukken kon worden opgevist) - er moeten op korte termijn voorstellen worden geformuleerd m.b.t. de inspraakprocedure. Tot dusver heeft het Dagelijks Bestuur dit dossier passief en met een positieve grondhouding gevolgd. Nu er uit de Raad kritische geluiden komen en men een actieve rol wil spelen ontstaat er een onduidelijke situatie. Externe partijen als Provincie en Gemeente vragen zich af: wat krijgen we nou – we hadden alles met Overschie toch keurig geregeld? Intern is er meteen al verwarring over een brief die de Raad wil schrijven en die het Dagelijks Bestuur niet overneemt. Voorkomen moet worden dat de Raad en Dagelijks Bestuur verschillende sporen gaan volgen. Het is van groot belang dat hier helderheid komt: primair een taak van fractievoorzitters en Dagelijks Bestuur.
MEGAFOON
ONTEIGENEN VOOR WATER OVER VRUCHTBAAR POLDERLAND
Duidelijke krantenkoppen
Door L. van der Horst De krantenkoppen zijn overduidelijk: stop de ontpoldering! Als een veenbrand gaat het verzet tegen ontpoldering door Nederland. Wat jaren geleden een uitkomst leek voor boeren zonder bedrijfsopvolging, nekt nu de agrarische sector en daarmee de landschappelijke cultuur van de lage landen : “Wie het polderland inruilt voor nieuwe natuur, verloochent zijn afkomst en eigen cultuur ”. Deze leuze van het Platform Polders Albrandswaard siert de landschapsborden van de VTM , opgericht ter gelegenheid van het 45 jarig bestaan. Zo bezien, kunnen we aan de gang blijven met het plaatsen van landschapsborden, ware het niet dat zowel initiatief als financiering afhankelijk is van de leden van de VTM in een bedreigd gebied. Hoe is het zover gekomen dat provinciaal beleid de economische
waarde van landbouwgrond negeert? Voorbij gaat aan de maatschappelijke functie van de agrarische landschapsbeheerder? Totaal geen notie heeft van het menselijke verdriet, de emoties van machteloosheid en frustratie die gesettelde burgers aanzetten tot actie? Het is makkelijk te verwijzen naar het agrarisch onderwijs, dat na inkrimping van de sector nieuwe studierichtingen in de markt zette voor landschap- en natuur ontwikkeling. Afgestudeerden vonden een plek in beleidmakersland, waar de subsidiekranen draaien. Of zij gingen als projectleider aan de slag bij grote terrein beheersorganisaties, die feilloos de subsidiestromen integreren in hun plannen voor nieuwe natuuraanleg. Hoe anders is het te verklaren dat Natuurmonumenten in het reservaat Ackerdijkse Plassen in Delft 2 ha aan bomen en struiken rooit om het leefgebied van de roerdomp te vergroten? Omdat met het roerdompproject (Europese) subsidie binnen te halen valt en met mezen en mussen niet. De gerichte subsidiestromen verklaren ook waarom het Zuid Hollands Landschap aandeelhouder is van het plan Buytenland in Albrandswaard. De beheerskosten voor 600 ha nieuw klei -oer moeras- met- recreatie worden in één lumpsum uitgekeerd – door het rijk en de provincie. Leuke beleggingsopdracht voor de huisbankier. Gewaarschuwd door het tekort aan dekkingsgraad bij de pensioenfondsen, is een second opinion een maatschappelijke must. Het risico bestaat immers dat over 20 jaar de miljoenen zijn verdampt en het land verworden is tot wildernis, overwoekerd, ongezond en onleefbaar. De VTM site is vernieuwd. Op de homepage staan de organisaties met gelijke doelstelling vermeld. De rij met sites van mondige groene verontruste burgergroepen wordt als maar langer. Allen zijn is pro -landbouw, voor agrarisch natuurbeheer als economische pijler onder in standhouding van landschapsschoon. Waar blijven nu de landbouworganisaties?
BERGBOEZEM BERKEL: DODE VOGELS VOOR DROGE VOETEN
Buizerd Door L. van der Horst Meldden wij in september vorig jaar over de vergunning om gruttokuikens te laten verdrinken, de tol door vogels betaald voor het herinrichtingsplan van de Bergboezem Berkel blijkt hoger. Waar het Ministerie van Landbouw (LNV) onvoorwaardelijk instemde met de terminale gevolgen van het tot de rand onder water zetten van deze bergpolder in Lansingerland, beraadt het gemeentebestuur zich nog over het vernietigen van een bewoond buizerdnest in het
MEGAFOON
populierenbosje nabij de N470. Sinds de Raad van State, eind 2007, op ons verzoek het bestemmingsplan afkeurde, is een gordiaanse knoop van juridische procedures tegen een tiental vergunningen ontstaan. De kern van elk pleidooi van VTM en Stichting Natuur- en Milieuwacht Berkel&Rodenrijs is de liefde en bewondering voor het Hollandse landschap en het vernuft waarmee de generaties voor ons het ontgonnen land gezond en productief maakten. Goed voor de welvaart, door de opbrengsten aan melk en veevoer, goed voor bijzondere weidevogelsoorten, zoals grutto, tureluur en veldleeuwerik, die gedijen in de vruchtbare weilanden en schone sloten. Nu ons vertrouwde landschap, ons erfgoed in het geding is, voeren wij aan dat met minder schade aan natuur en bedrijven en met een fractie aan plankosten, de drogevoetengarantie even zeker gesteld kan worden. Weidevogels De waardevolle Bergboezem voor natuur, productie en landschap wordt bedreigd door de plannen van het Hoogheemraadschap Delfland de calamiteitenberging te verdubbelen. Bovendien wil Delfland de weilanden ontgraven tot plassengebied met rietkragen volgens het
13
Groen Blauwe Slinger concept. Met de afgegraven grond worden de overige weilanden opgehoogd: de gewenste ‘grondbalans’. Afvoeren maakt het plan immers duurder. Hoe vaak benadrukken vogeldeskundigen dat de nieuwe Bergboezem ongeschikt is voor weidevogels! Dat het geen watervogels zijn, maar dat ze nestelen op het droge en niet in plasdras. Dat de ouders aansterken na de wintertrektocht en de kuikens in de vochtige voorjaarsweilanden snel groeien door de insectenrijkdom, juist vanwege de jaarlijkse organische bemesting. Dat de door Delfland opgehoogde weilanden arm zijn aan bodemleven, zodat de pullen zullen verhongeren. Dat kuikens niet kunnen lopen in de beoogde ‘bloemrijke graslanden’ van Delfland en omkomen. Kortom, dat weidevogels afhankelijk zijn van agrarisch beheer en inrichting.Geen wet beschermt beschermde vogels. LNV weigert zelden door overheden aangevraagde ontheffingen om te verstoren en verjagen, zelfs zoals in dit extreme geval waarin het Hoogheemraadschap delfland vergunning heeft gekregen om gruttokuikens te laten verdrinken. Het enige argument dat stand houdt bij de rechter is het aandragen van een ‘andere bevredigende oplossing’. Aantonen dat op een andere manier de openbare veiligheid (droge voeten) valt te waarborgen dan door de Bergboezem om de zoveel jaar tot de rand te vullen? Een rand die overigens verhoogd moet worden door zandstort, waaronder het veen zal bezwijken. Alternatief Die ‘andere bevredigende oplossing’ bestaat al. Dat is gebruik maken van bestaande bergboezems dichter bij de Delftse Schie gelegen om calamiteiten rond Delft en Rijswijk op te vangen. Waarvoor minder ingrepen en investeringen nodig zijn. Pas vanaf 2005 is gesleuteld aan de herinrichtingsplannen voor deze laatste gave polder in Lansingerland. Terug in 2003 bedongen natuurorganisaties in Pijnacker en Bleiswijk al ‘natuurinrichting’ van het boerenland onder verwijzing naar de plannen voor de Groen-Blauwe slinger. De vraag blijft onbeantwoord waarom de Berkelse bewoners en agrariërs nooit naar hun mening is gevraagd. Buurtoverleg met benutting van aanwezige kennis had de overheid tonnen bespaard aan advocaatkosten. Aan overbodige aanlegkosten miljoenen. Nu betaalt de gemeenschap een hoge prijs voor deze arrogantie. Een eigentijds argument, steeds vaker aangehaald bij grote overheidprojecten. Bypass De eerder genoemde gordiaanse knoop ontstond door een compilatie van wensen. Eerst de ‘Plassen en Moerassen’-wens (meer soorten planten en dieren dan in grasland) van de natuurorganisaties, gesteund door provinciaal beleid. Zij stonden afkerig tegenover de combinatie met een calamiteitenberging. Die calamiteit kan ontstaan bij hevige neerslag en westenwind, die het water in de Zweth zo opstuwt dat het niet weg kan naar de Schie richting zee. Overstroming met gebiedsvreemd, vervuild water uit de woonwijken van de B-driehoek bedreigt die gewenste variëteit aan flora en fauna. Het is bekend dat in het zuurstofarme moeras verrotting toeslaat, waardoor er niets - behalve riet - nog wil groeien. Grasland daarentegen herstelt zich snel na een periode van inundatie. Een ‘Bypass’ is de creatieve oplossing voor moerasbescherming: een extra kanaal dat de taak van berging
14
overneemt. Te graven pal langs de bestaande Bovenvaart, dwars door de weilanden naar een nieuw extra gemaal Bergboezem. Kostenraming: enkele miljoenen. Veel geld voor een moerasnatuurproject dat nog altijd bedreigd wordt door overstroming die de lage, natuurvriendelijke bypassoevers toch niet kunnen tegenhouden. Ter rechtvaardiging van het miljoenenproject legt Delfland het argument ‘droge voeten’ in de juridische weegschaal. Hoezo? De Bergboezem is berekend om jaarlijks overtollig water op te vangen, meer dan het extra kanaal en gemaal aankunnen. Met als voordeel dat veel water wegzakt in het grasland en verdampt, zodat minder hoeft te worden afgevoerd via de Berkelse Zweth. De ’oplossing’ van Delfland is een bewijs van de Wet van Behoud van Ellende. Die ellende zit in de smalle en door oeverbegroeiing versmalde Berkelse Zweth die uitmondt in een betonnen vernauwing bij buurtschap De Zweth aan de Delftweg. Stremming van de watermassa’s in die fuik is vergelijkbaar met een file: kilometers voor een wegvernauwing staat het verkeer al stil. Er dreigt een maalstop, vier kilometer terug, voor de pompen aan de Bovenvaart. Delfland wil in dat geval de inlaatschuif naar de Bergboezem openzetten, maar de bergingscapaciteit is minder dan vóór de aanleg van kanaal, gemaal en plassen. Zeker als in geval van watersnood rond Delft het Schiewater de lange weg via Zwethheul en 4 km Berkelse Zweth heeft afgelegd om zich in de lagergelegen Bergboezem te storten. Voor dat geval worden de kaden dus opgehoogd met gespoeld zeezand – op de slappe veengrond. Snapt u het nog? Buizerd Sinds 2003 zijn de plantekeningen al viermaal gewijzigd. Het tracé van de Bypass loopt nu dwars door een heuvel verontreinigde grond, waarop jaren geleden een woonwagenkamp toneel was van afvalverwerking. Een statige populierengroep bovenop markeert de top van de Bergboezem. In een populier nestelt een buizerdfamilie, nest en bomen het hele jaarrond wettelijk beschermd. Betekent dit dat de bomen niet gekapt mogen worden met als doel de grond te saneren om de Bypass te graven? Nee! Na de instemming met het verdrinken van gruttokuikens, verleent LNV nu ontheffing (vergunning) om het buizerdnest te vernietigen. Met argumenten zoals: “Buizerds kunnen immers wegvliegen. Hun aantal neemt toe, dus de instandhouding van de soort komt niet in gevaar. Bovendien worden in de nieuwe Groenzone bomen aangeplant [3 m hoog, LH], vast goed voor buizerdnesten [doorsnee 1 m, LH]”. Cynisch gezegd: in de uitvoering bieden natuurbeschermingswetten meer bescherming aan bestaande bouwplannen dan bestaanszekerheid aan beschermde vogels. Maarten van Herk ( 1921-2009) legde de grondslag voor die ‘andere bevredigende oplossing’. “Bouw het schuurtje bij het huisje”: voor Delft en omstreken droge voeten garanderen door overtollig Schiewater te bergen in nabije bergpolders. Voor droge voeten in Berkel voldoet de grassige Bergboezem Berkel zoals die nu is. Het hoognodige onderhoud aan dijken en kades kost geen miljoenen. Overheidssubsidies zijn niet bedoeld om een andere overheid (waterschap) te laten experimenteren met nieuwe natuuraanleg en landschapsbeheer. Vergunningen zijn bedoeld om schade te vermijden. Niet om schade te veroorzaken. De bewoners zijn overtuigd, nu de rechters nog.
MEGAFOON
POLDERS ALBRANDSWAARD ONDER DE RECHTER verder dan de Polders Albrandswaard en de bewoners.
Polders Albrandswaard
Door L. van der Horst Het lot van het bestemmingsplan Buytenland Rhoon ligt in handen van de Raad van State. In samenspraak met de bewoners en agrariërs zijn vanaf de inspraak op de startnotitie mer alle benodigde stappen gezet om zover te komen. Het verzet tegen de plannen voor een zoet-klei oermoeras als onderdeel van herinrichting , lees: op de schop gooien van 600 ha vruchtbaar, fraai polderland reikt
MEGAFOON
Vanaf 2003 zet de VTM zich in om de drogreden ‘noodzakelijke natuurcompensatie aanleg Maasvlakte 2’ onderuit te halen. In protest tegen de deal, tot stand gekomen onder regie van de Milieu Federatie Zuid-Holland waarbij landbouwland onteigend en verdeeld wordt onder de drie grote terreinbeheerders Natuurmonumenten, Zuid-Hollands Landschap en Staatsbosbeheer. De uitspraak van het Maasvlakte 2 beroep bij de Raad van State is overduidelijk: “De beklonken 750 ha nieuwe natuuraanleg is geen natuurcompensatie”. Zeker niet voor de nabij de havenuitbreiding verloren gegane natuur. “Gemeenten dienen in overleg met direct betrokkenen hun plannen op te stellen”, aldus de Raad van State. Die uitspraak stemt hoopvol nu Albrandswaard op aanwijzing van de provincie verder gaat met de inpassingsbesluiten tegen de wil van de bevolking. Hieronder een passage uit het beroepschrift van mr. J.E. Dijk, Verkerke en Vos Advocaten. De volledige tekst is te vinden op www.vtm-milieu.nl.
15
A4 DOOR SCHIEDAM: ‘ALLES ONDER EEN DAK’. we middels procesafspraken aan werken. Binnen een jaar ligt er een oplossing”. Procesafspraken ook over onderzoek naar tunnelveiligheid, leren van wat er fout ging bij Roermond en de A2 bij Utrecht. Daar ligt een tunnelbak, maar het verkeer gaat er omheen. Met marktpartijen wordt een pre -bouwplan opgesteld. Namen werden niet genoemd, bedragen wel. Zo kreeg het gehoor meer duidelijkheid over de extraatjes voor Schiedam. Zoals een nieuwe sportcomplex op het tunneldak ter vervanging van het onlangs vernieuwde sportpark Harga.
Door L. van der Horst Op 6 september belegde de gemeente Schiedam een informatie avond waarin de uitleg over de bestuurlijke ommezwaai : ‘ja’ tegen doortrekken A4, in professionele handen werd gelegd. Aan gespreksleider Marga van Praag, bekend van de TV, de moeilijke taak tegenstanders aan het woord en in hun waarde te laten. Dat lukte slechts ten dele vanwege het brute optreden van professor mevrouw Riek Bakker, bekend van Leidse Rijn en Kop van Zuid. Zoete broodjes kent zij niet, respect voor twijfels aan de politieke correctheid van de Schiedamse ommezwaai evenmin. Milieudefensie Schiedam werd door haar als kleuter behandeld, Ir. Ben van der Chijs, een erkend zwaargewicht op dit dossier, publiekelijk gekleineerd. De informatie bijeenkomst heeft de zorgen om de milieu overlast niet weggenomen, eerder gedefinieerd. De maatschappelijk verantwoordelijkheid van de gemeente Schiedam voor het welzijn van de inwoners is overgenomen door Milieudefensie Zuid-Holland met de dossierkennis van de Milieu Federatie Zuid - Holland als basis. Enkele momentopnamen van de informatie avond. “De randvoorwaarden zijn nog niet voor elkaar”. (wethouder Schiedam). De maximum snelheid wordt 100km/uur, niet de veilige 8okm/uur, ondanks de bocht in de tunnel. “Je legt geen snelweg aan als het verkeer niet snel kan rijden. Dat is niet duurzaam,niet goed voor de toekomst”, sprak professor Bakker. Bij Vijfsluizen ontstaat een serieus probleem. “Daar gaan
MEGAFOON
De professor repte niet over de vieze lucht bij de tunnelmonden. Desgevraagd verklaarde de wethouder: “dat dit inderdaad aan de orde is geweest, er is discussie over gevoerd. Maar wij zijn bereid het bezwaar vanwege de luchtkwaliteit bij de tunnelmond in te leveren, geconfronteerd met het feit dat dit een gepasseerd station is. Nu wordt gewerkt aan maatregelen om de luchtverontreiniging op te vangen voor de bewoners van Groenoord. Wat tot de conclusie leidde dat: “de flats aan de Beethovenlaan en Chopinlaan in de rode zone komen. De afspraken over niet zien, ruiken en horen zijn geschonden”. Ben van der Chijs wees op de uitspraak van oud minister Winsemius over de verwachte onaanvaardbare verkeersproblemen bij het Kethelplein. ”Schiedam wordt onbereikbaar, het is de doodsteek voor Schiedam dat in de spits onbereikbaar wordt”. Hij werd weggehoond, maar de zaal applaudiseerde. Professor Bakker pareerde met: “ik ben realist, ik weet bestuurlijk komt de weg er. Luister naar mij. Het uitgangspunt is de bestuurlijke keuze. Óf de A4 komt er volgens het tracé–Ben óf samen met Schiedam zorgen voor een betere inpassing. De stad moet zich ook kunnen ontwikkelen”. Veertig jaar is gesproken over nut en noodzaak van de ontbrekende 7 km asfalt. Volgens de Schiedamse wethouder: “is alles al besproken. If you can’t beat them, join them“. Het raadsdebat of het college genoeg uit de onderhandelingen heeft gesleept, moest op dat moment nog gevoerd worden. Intussen nemen de maatschappelijke organisaties hun verantwoordelijkheid. Zij zijn klaar voor de rechtsgang. De formele bevestiging van professor Bakker die avond over risico’s op het gebied van openbare veiligheid en volksgezondheid, komt hen goed van pas.
17
INSPRAAK EN RECHTSPRAAK De VTM is statutair belang- en rechthebbende in Rijnmond en omgeving met als brede doelstelling behoud en bescherming van het agrarische open landschap en de daarbij behorende cultuurhistorische, landschap- en natuurwaarden. Ruimtelijke en infrastructurele plannen worden getoetst aan de aspecten water-, bodem- en luchtkwaliteit en gezonde leefomgeving en een goede afweging van nut en noodzaak van nieuwbouwplannen en waterberging. De VTM pleit voor het vastleggen van de relatie tussen gezondheid en leefomgeving in een Gezondheidseffectscreening (GES). Indien nodig worden juridische procedures gevoerd, in samenwerking met lokale organisaties, bedrijven en bewoners. Lidmaatschappen van professionele en juridische milieuorganisaties dragen bij aan kennis en versterken de positie binnen het netwerk. De VTM voert de volgende (inspraak)procedures: Landschap • Groenzone Pijnacker-Berkel, aandachtsgebied Bergboezem Berkel. Uitspraak 12 december 2007 waarbij de bezwaren van de VTM en de St. Natuuren Milieuwacht Berkel&Rodenijs door de Raad van State gegrond zijn verklaard. De provincie vecht de gevolgen van deze uitspraak aan door een ontheffing flora en faunawet aan te vragen voor het vernietigen van het broed- en fourageergebied van weidevogels in de Bergboezem. De succesvolle appellanten gaan in beroep tegen de verleende vergunningen, nadat getracht is met zienswijzen een twintigtal vergunningen tegen te houden. • Polder Schieveen. Na de absolute vernietiging van het bestemmingsplan door de Raad van State in 2007 zijn de vervolgprocedures tegen de verleende ontheffingen flora- en faunawetgeving afgerond met een klacht aan de Europese Commissie. Tegen het voorontwerpbestemmingsplan natuur- en businesspark Schieveen zijn juridische argumenten ingebracht en meer dan duizend zienswijzen door bewoners. In combinatie met een alternatief natuur- en recreatieplan. De nieuwe Rotterdamse coalitie heeft het bedrijfsterrein geschrapt. • Beroep en zienswijzen tegen de aanleg van 750 ha natte natuur, gekoppeld aan de aanleg van Maasvlakte II. i.s.m. diverse lokale groepen, agrariërs en overige bewoners in Albrandswaard, de Schiezone en de Vlinderstrik. • Bochtafsnijding van de Delftse Schie nabij Overschie. Behoud cultuurhistorisch en landschappelijk waardevol poldertje. • Lobby voor behoud van de (duurzame) agrarische sector in Zuid-Holland en tegen de verruiging en vernatting van agrarische gebieden ten gunste van de grote terreinbeheerorganisaties. Infra • A4 Midden-Delfland: Nee tegen deze A4. • Aanleg A16/13. Zienswijzen trajectnota: geen oplossing wegens verkeersaantrekkende werking op termijn. Achtergrondconcentratie luchtvervuiling blijft te hoog. Barrièrewerking, aantasting leefomgeving en de aanleg biedt geen oplossing voor knelpunten in Overschie en Prins Clausplein. Ondertunneling is de beste oplossing, inclusief ontmanteling van de A13 door Overschie om aantasting van Polder Schieveen en de Vlinderstrik te voorkomen.
18
(Weide)vogelbescherming • Weidevogelbescherming door behoud open polder landschap en aangepast beheer • Klacht aan het Europese Hof tegen Nederland vanwege het niet beschermen van broedplaatsen van de grutto. • Lobby voor vermelding grutto op de Bijlage I Europese Vogelrichtlijn. Landschapsbescherming • Na bezwaar tegen bomenkap in Sveaparken Schiedam is de kapvergunning ingetrokken • Na ingediende zienswijzen tegen de kap van circa 600 bomen langs de Doenkade vanwege verbreding zijn de oorspronkelijke vergunningen ingetrokken en het aantal te kappen bomen gehalveerd. • Zienswijzen ingediend tegen de kap van duizend bomen en 25 ha bosplantsoen in polder Zestienhoven. • Bezwaar tegen de voorgenomen kap van de bomengroep bij het voormalige Hof van Cyrene vanwege de Bochtafsnijding van de Schie. • Bezwaar tegen het kappen van 2 ha bomen en struiken in reservaat Ackersdijk door Natuurmonumenten. Gezondheid en Milieu • Samenwerking met het landelijk Platform Gezondheid en Milieu. Lobby om gezondheidseffecten van ruimtelijke plannen op te nemen in een aparte GES (Gezondheidseffectscreening) naast de vereiste Milieu Effect Rapportage. Kritisch volgen van implementatie van het Verdrag van Århus o.a. in gemeentelijke (milieu) voorlichting en milieurechtsgang i.s.m. het Rotterdams Milieucentrum, Platform Gezondheid en Milieu, St. Gezond Overschie. • Het Dioxine-dossier wordt gevolgd. Kennis over UMTS-straling en gevoeligheid voor elektrische apparaten wordt bijgehouden. Duurzaam bouwen • Realisatie van de klimaatark, een klimaatneutraal en autarkisch gebouw uit rest- en natuurlijke materialen. I.s.m. 2012 Architecten, Van Binnen Natuurlijk wonen en de SMD. Bergboezem Berkel
MEGAFOON
WETENSWAARDIG HOMMELES, VOOR ELKE NATUURKLUS Hommeles is gespecialiseerd in het leveren van materialen en diensten voor het maken van insecten-, vogel-, en dierenkasten in uw tuin met respect voor de natuur en het milieu. Hommeles is ontstaan vanuit de constatering dat mensen
graag praktisch met natuur bezig willen zijn. Aangeboden diensten en producten hebben zich al bewezen in de praktijk als leuke en leerzame activiteiten. Hommeles springt in op een leemte in het huidige standaard Natuuren Milieueducatie (NME) activiteitenaanbod. Het aanbod van Hommeles is geschikt voor kinderen en volwassenen. Voor meer info zie: www.hommelesnme.nl
KORTE AUTORITTEN VERVANGEN DOOR DE FIETS LOONT Ook het milieu gaat er dan op vooruit: per auto kan jaarlijks 185 kilo CO2 bespaart worden door vaker te fietsen of te lopen. Dat is vergelijkbaar met een besparing van bijna tien procent van de jaarlijkse CO2-uitstoot door het elektriciteitsgebruik in een gemiddeld huishouden.
President Obama op de fiets
Ruim een op de drie autoritten is korter dan vijf kilometer. Op deze afstand is de fiets een logischer en aantrekkelijk alternatief. Milieu Centraal berekende dat met het vermijden van korte autoritten gemiddeld honderd euro per auto per jaar te besparen is op de brandstofkosten. Wanneer alle korte ritten voortaan met de fiets of lopend zouden worden afgelegd is er een totale jaarlijkse besparing mogelijk van 500 miljoen liter brandstof met een bespaarpotentieel van ruim 750 miljoen euro.
Luchtkwaliteit Veel korte ritten zijn stadsritten, bijvoorbeeld naar het winkelcentrum. Door het vele optrekken en remmen is het brandstofverbruik gemiddeld zo’n 1 liter op 10 kilometer; 33 procent hoger dan het gemiddelde gecombineerde verbruik. De korte ritten zijn niet alleen duur door het hogere brandstofverbruik, ze zijn ook extra slecht voor het milieu en de luchtkwaliteit in de stedelijke omgeving. Autogebruik in de stad kan bovendien extra kosten met zich mee brengen: denk bijvoorbeeld aan hoge parkeerkosten en extra slijtage – dus onderhoud - vanwege het rijden met een koude motor. Bron: Milieucentraal
RUNNING THE NUMBERS
foto: Chris Jordan (running the numbers)
Door Isolde van Overbeek De Amerikaanse fotograaf Chris Jordan maakte twee kunstwerken over de consumptiemaatschappij: Running the Numbers: An American Self-Portrait (2006-2009) en Running the Numbers II: Portraits of global mass culture (2006-2009). In het eerste deel van Running the Numbers vangt Chris Jordan de hedendaagse Amerikaanse cultuur in abstracte getallen. Op foto’s zijn bepaalde hoeveelheden van een voorwerp te zien, waarbij die hoeveelheid een maat is voor het verbruik. Zo staan bijvoorbeeld 15 miljoen A4-tjes voor 30 seconden papierverbruik en zijn 106.000 aluminium blikjes het equivalent van 30 seconden drinken uit blikjes. De fotograaf hoopt dat het verbeelden van getallen een ander effect heeft op mensen dan de kale cijfers zoals zij
MEGAFOON
die dagelijks in kranten en boeken tegenkomen. Cijfers zijn abstract en doen mensen duizelen, waardoor het moeilijk voor hen wordt om er betekenis aan te hechten. De verkoop van 3,6 miljoen SUV’s per jaar bijvoorbeeld, of van 2,3 miljoen Amerikanen die in de gevangenis zitten, of van 32.000 borstvergrotingen die iedere maand in de Verenigde Staten worden uitgevoerd: zulke gigantische aantallen gaan mensen al gauw de pet te boven. Running the Numbers onderzoekt de reusachtige en bizarre maten van onze maatschappij op een visuele manier. Jordan stelt duizenden kleinere foto’s samen tot ingewikkelde, gedetailleerde beelden. Door gebruik te maken van thema’s, zoals dichtbij tegenover ver weg en enkel tegenover veel, hoopt de kunstenaar vragen op te roepen over onze rol als individu en onze verantwoordelijkheid in een samenleving die alsmaar groter, onbegrijpelijker en overweldigender wordt. In de vervolgserie Running te Numbers II kijkt Chris Jordan naar verschijnselen die zich op mondiale schaal voordoen. Net als bij de eerste serie Running the Numbers toont iedere foto een getal, bijvoorbeeld de hoeveelheid tonijn die iedere 15 minuten uit de oceanen wordt gevist. Alleen gelden de cijfers dit keer voor de gehele wereld in plaats van alleen voor Amerika.
19
DE VTM STEUNT U BIJ INSPRAAK EN ACTIE Gebeurt er in uw omgeving iets waarmee u het niet eens bent? Wilt u dat laten weten aan de politiek en de beleidsmakers, maar weet u niet precies hoe u dat aan moet pakken of zoekt u medestanders?
De Vereniging Tegen Milieubederf kan u op verzoek steunen bij inspraak en bezwaarprocedures over onderwerpen op het gebied van milieu, ruimtelijke ordening en leefomgevingkwaliteit.
AANMELD-BON
Naam: Adres: Postcode en woonplaats: Telefoonnummer: E- mailadres: Datum: Handtekening:
JA! Ik word lid van de VTM voor €15,- per jaar. Ik wacht met betalen op de acceptgiro die mij wordt toegezonden.
DEZE BON OPSTUREN IN EEN GEFRANKEERDE ENVELOP NAAR: Vereniging Tegen Milieubederf Postbus 21690 3001 AR Rotterdam Aanmelden kan ook via de website www.vtm-milieu.nl
20
MEGAFOON
