MEGAFOON 1. Van de voorzitter Bericht vanuit duurzaam Barendrecht 2 Algemeen Radon en thoron nog steeds een probleem 3

Stichting Milieu Dichterbij

JULI 2013

Vereniging Tegen Milieubederf

COLOFON De MEGAFOON is een Nieuwsbrief van de Stichting Milieu Dichterbij SMD) en de Vereniging Tegen Milieubederf (VTM) Stichting Milieu Dichterbij KvK-nr. : 24379846, opgericht 28-6-2005 Gironummer : 4892219 Bezoekadres : Bijdorp-Oost 8, 2992 LA Barendrecht Postadres : Postbus 21690, 3001 AR Rotterdam Telefoon : 0180 – 61 44 33 E-mail : [email protected] Website : www.milieudichterbij.nl Bestuur SMD : Lilian van der Horst, voorzitter Ton Kurvers, penningmeester / secretaris Jan Huisman, projectleider Klimaatark Vereniging Tegen Milieubederf In en Om het Nieuwe-Waterweggebied KvK-nr. : 40385009, opgericht 14-11-1963 Gironummer : 773500 Postadres : Postbus 21690, 3001 AR Rotterdam Telefoon : 0180 – 61 44 33 E-mail : [email protected] Website : www.vtm-milieu.nl Bestuur VTM : Lilian van der Horst, voorzitter / secretaris 010 415 11 88 Fred van der Drift, alg. bestuurslid 010 473 74 93 Ton Kurvers, bestuurslid R.O., penningmeester 010 415 23 24 Bijdragen van : Fred van der Drift, Rob van der Drift, Lilian van der Horst, Isolde van Overbeek, Lily Venema, Wim Gé Warnaar en Reinier Westermann Eindredactie Drukwerk

: Lilian van der Horst en Isolde van Overbeek : Nolin Uitgevers B.V., www.nolin.nl

Verschijnt in een oplage van 500 stuks en wordt verspreid onder relaties, overheden en leden.

INHOUD Van de voorzitter Bericht vanuit ‘duurzaam’ Barendrecht

2

Algemeen Radon en thoron nog steeds een probleem

3

Stichting Milieu Dichterbij Activiteiten Afvallessen in Ridderkerk ‘Gouden kliko’ voor beste idee verbeterde afvalscheiding in Schiedam Scholieren meten ecologische waterkwaliteit van slootjes in deelgemeente Overschie Duurzaamheidslessen op Maerlant Brielle Leerlingen GSR Rotterdam bedenken duurzame oplossingen voor watervraagstukken Geld nodig voor lessen in duurzaamheid De SMD op informatiemarkt Duurzaam Wonen en Ondernemen, Heinenoord Uitgevoerde projecten in het tweede kwartaal 2013

12 13

Klimaatark Voorlopig advies gemeenteraad Barendrecht overrealisatie Klimaatark in Zuidpolder

14

Vereniging Tegen Milieubederf 50 Jaar VTM

16

VTM-dossiers De Provinciale Adviescommissie Leefomgeving (PAL) komt op bezoek ‘De tafel van Midden-DelÀand’ in Polder Schieveen Rechttrekken Delftse Schie gaat ten koste van 433 bomen Project Bochtafsnijding Delftse Schie toont politiek falen Tekortkomingen in het besluit De Groenzoom is ‘om’: geen plas en dras in de Bergboezem Berkel Keuze voor A13/A16 onvoldoende onderbouwd Bezoek van Entente Florale aan Molensingel Schiedam op 14 mei Opbrengst collecte Natuurmonumenten terecht minimaal

17 18 19 21 23 24 25 26 27

De VTM steunt u bij inspraak en actie

28

Aanmeldbon

28

5 6 7 9 11 12

Barendrecht, juli 2013

Foto’s op de kaft: Linksboven : 50 jaar VTM. Buitenleven met ‘zomersmog’. Cartoon Ad Oskam Linksonder : Leerlingen van scholengemeenschap Willem van Oranje presenteren hun adviezen voor een duurzaam bedrijventerrein bij architektenburo Roos&Ros in Oud-Beijerland Rechtsboven : Leerlingen van Schiedamse middelbare scholen tonen hun oplossingen om afvalscheiding in hun stad te verbeteren Rechtsonder : De tafel van familie Hoogerbrugge is feestelijk gedekt voor Gaaf en Gastvrij Schieveen op 15 juni

MEGAFOON

Stichting Milieu Dichterbij De Stichting Milieu Dichterbij (SMD) is sinds 2005 als onafhankelijke stichting een voortzetting van Milieucommunicatie Rijnmond (MCR), destijds onderdeel van de VTM. De MCR gaf sinds 1985 als eerste milieuorganisatie gastlessen op scholen en voorlichting aan burgers op het gebied van milieu en gezondheid. De SMD is een niet-gemeentelijk educatief centrum voor duurzame ontwikkeling met drie projectmedewerkers. SMD-vakleerkrachten geven gastlessen op scholen en organiseren workshops en thema-avonden voor overige doelgroepen. Het werkgebied beslaat heel Zuid-Holland, met de focus op de Waterwegsteden en de Zuid-Hollandse Eilanden: Goeree-OverÀakkee, Hoeksche Waard en Voorne-Putten-Rozenburg. Het NME-VPR-samenwerkingsverband bestaat sinds 1996. Een breed educatief en informatief afvalprogramma geeft een impuls aan afvalscheiding en – preventie. Een uniek product: Scholen voor Duurzaamheid in samenwerking met bedrijfsleven, diensten en gemeenten en Duurzame Markten brengen consumenten en producenten bij elkaar. De SMD is een non-pro¿torganisatie, werkt volgens de richtlijnen van het CBF-keur voor kleine organisaties, heeft de ANBI-status en is niet-BTW-plichtig. Vereniging Tegen Milieubederf De Vereniging Tegen Milieubederf (VTM) is in 1963 te Vlaardingen opgericht bij Koninklijk Besluit als Vereniging Tegen Luchtverontreiniging. De VTM behartigt statutair de belangen van de bewoners van Zuid-Holland-Zuid en de Randstad ten behoeve van een gezond leefmilieu en natuurbehoud. Zij zet zich in voor het behoud van het cultuurhistorisch, agrarisch polderlandschap en tegen lucht-, water- en bodemverontreiniging en geluidshinder.

1

VAN DE VOORZITTER BERICHT VANUIT ‘DUURZAAM’ BARENDRECHT Goede doelen en goede bedoelingen “Een koffer vol ideeën”. Het oranje boekwerk viel op tussen de ramsj van de opgeheven bibliotheek van het provinciehuis. De ondertitel ‘Verrassende kansen voor een Groene Haven en een Leefbare Stad’ doet een recent product van een ambitieus Klimaatinitiatief vermoeden. Dat de ‘Koffer’, als product van ConSept dateert uit 1997 en nog steeds actueel is, geeft te denken! Is na 17 jaar de doelstelling bereikt, de haven ‘groen’ en de stad ‘leefbaar’? Gelet op de huidige slogans : Green Port, Klimaatneutrale haven in 2030 en de Duurzame Stad in 2025, verbloemt dat jargon dat de milieudoelstellingen over 20 jaar niet bereikt zijn. Integendeel, de CO2 uitstoot van 1996 geldt nu als de naar de toekomst doorgeschoven streefwaarde. Goede bedoelingen hebben geen einddatum, maar ook geen houdbaarheidsdatum,zo blijkt. Het Rotterdams Climate Initiative meende met een opgetuigd back -of¿ce het klimaat -wiel te moeten uitvinden. Jammer, want het RCI was effectiever- duurzamer- te werk gegaan door toepassing van de reeds bestaande inzichten, tips&tops van de provinciale organisaties. Waarom wordt afval wel gerecycled, is Wecyclen ‘best practice’ in de circulaire economie, maar belandden kennis en inzichten in de ramsj? Met de kreet ‘no time to waste’ luidde de bejaarde Club van Rome – oh nostalgie- als eerste de noodklok. Het Brundtland rapport is nog wel springlevend, gelet op de citaten die oorkonden van zakelijke duurzaamheidkringen en – coöperaties sieren. Maar de ‘Koffer’ belande van de onderste bureaula in de provinciale ramsj. Omdat het een product is van een zevental (ConSept) goede-doelen-milieu organisaties hangend aan met subsidies opgetuigd secretariaat? Milieu subsidies zijn welvaart -afhankelijk, een luxe uit een vervlogen tijdperk, nu zij bewijzen niet recessieproof te zijn. Bovendien in strijd met aanbestedingsregels waar boerenland werd omgezet in ‘nieuwe natuur’. Tot 2010, zo ongeveer de tijd dat de overheid de subsidiekraan dicht draaide, was een jaarplan vol goede bedoelingen immers voldoende om tonnen op de rekening gestort te krijgen. Sindsdien worden milieuprojecten afgerekend per opdracht, op behaalde resultaten, bereik en co -¿nanciering via crowd –funding of vanuit samenwerking met het bedrijfsleven. Lees: meet- en verrekenbaar pro¿jt voor de samenleving en de economie. ‘People’ en ‘planet’ gaan niet zonder ‘pro¿t’. Terug naar de ‘Koffer’ van ConSept. In haar 50-jarig bestaan maakt de VTM deel in de beginjaren deel uit van dit zevental goede- doelen-natuur en milieu- samenwerkingsverband. Onder de vorige voorzitter, ir. Hiep Boerma, trok de VTM zich terug op het moment dat de Milieufederatie de landbouwgronden verdeelde onder Natuurmonumenten, Zuid-Hollands Landschap en Staatsbosbeheer. Niet dat de terreinbeheerders enige notie hadden van landbouw, maar omdat zij ,vanuit hun de tunnelvisie gevoed door eigenbelang, aannamen dat uitsluitend intensieve landbouw kansrijk was. Zij ventileerden luid de stelling dat megastallen en met chemische bestrijdingsmiddelen vervuild water onlosmakelijk met landbouw verbonden zijn.

2

De provincie en in mindere mate het rijk, liet zich overtuigen dat ‘Nieuwe natuur’ met grote grazers als levende maaimachines, waarbij de Grote Drie de natuursubsidies opstreken, oprukkende verstedelijking zou intomen. De VTM, vanuit de doelstelling ‘behoud agrarisch cultuurlandschap’, wist wel beter. Want, waar dat eigenbelang toe geleid heeft en nog leidt, weten we. De 750ha aan akkers en weilanden ‘leefbaarheidcompensatie ‘ Maasvlakte II in de vorm van grootschalige moerasaanleg, is inmiddels een hoofdpijn dossier. Voeg daarbij Polder Schieveen, de restpolder aan de Delftse Schie, de Bergboezem -Groenzoom. Kopzorgen niet alleen voor de boeren die het veld moeten ruimen. In toenemende mate juist voor provincie en gemeenten die zich organiserende agrariërs tegenover zich zien. Met -verrassend genoeg- menig raadslid in het kielzog.‘ Het consensus model ‘Stadslandbouw’ moet de patstelling doorbreken. Stad en land zoeken elkaar op in een economisch rendabele en gezonde consument -producent relatie. Nu op stadslandbouw het containeretiket ‘duurzaamheid’ prijkt, wordt het manco van de Verrassende Ideeën uit de ConSept Koffer duidelijk. De goede bedoelingen van de Goede Doelen organisaties werkten niet zonder economische pijler! De drie P’s werken niet zonder ‘Pro¿t’. De driehoek Overheid, Onderwijs, Ondernemers valt om zonder ondernemers! Maar dan wel ondernemerschap gericht op de beide andere partijen middels MVO, CO2 ladder of ISO certi¿cering. Milieu Dichterbij, de verzelfstandigde educatieve projectorganisatie van de VTM en een goed doel met een ANBI-status, bestaat dank zij deze samenwerking met bedrijven en opdrachten van gemeenten en diensten. Het waterschap pro¿teert van de waarnemingen uit de slootlessen. Het afvalbedrijf pro¿teert van een schone schoolomgeving na afvallessen. Participerende bedrijven in ‘Klimaat&Bedrijf’ pro¿teren van contacten met kritische jongeren; de toekomstige werknemer en consument. Anno 2013 kan de ConSept -Koffer in de oude doos. Op zelfvervulling gerichte goede bedoelingen en goede doelen vervluchten als zij niet opgaan in de circulaire economie. L. van der Horst

MEGAFOON

ALGEMEEN De Stichting Milieu Dichterbij besteedt in haar projecten bijzondere aandacht aan de relatie tussen gezondheid en milieufactoren. In de Megafoon worden algemene onderwerpen belicht vanuit het landelijke netwerk gezondheid, klimaat, energie en groen.

RADON EN THORON NOG STEEDS EEN PROBLEEM Over het onderwerp radon wordt al zo’n 35 jaar gepraat. Dit radioactieve gas wasemt uit bouwmaterialen en komt zo in het binnenmilieu terecht. Inademing van radongas kan de kans op longkanker vergroten. De VTM, als milieuorganisatie sterk gericht op de relatie leefomgeving-gezondheid, publiceerde 20 jaar geleden onderzoeksresultaten van radon in woningen. Het RIVM is in januari van dit jaar met een nieuw onderzoek gestart naar de concentraties radon en thoron in huizen. Door Isolde van Overbeek In nieuwe woningen, die rond 1970 zijn gebouwd, blijkt radongas vooral uit bouwmaterialen afkomstig te zijn. In oudere woningen, van vóór circa 1970, komt het radioactieve gas grotendeels vrij uit de kruipruimte. Ook de betere isolatie van nieuwbouwwoningen zorgt voor een hogere concentratie, aangezien de lucht daardoor minder vaak ververst wordt. Radon is reukloos, kleurloos en smaakloos. Je merkt dus niet als er veel radon in je woning aanwezig is. Het RIVM heeft in de tweede week van januari dit jaar bewoners van 3.000 woningen benaderd om mee te doen aan een onderzoek naar radon en thoron. Uit een proefonderzoek is namelijk gebleken dat de concentratie thoron, een isotoop van radon, mogelijk hoger is dan in het verleden werd aangenomen. Het nationale onderzoek moet duidelijk maken hoe het is gesteld met de stralingsbelasting door radon en thoron in woningen. De VTM, als milieuorganisatie sterk gericht op de relatie leefomgeving-gezondheid, organiseerde in juli 1994 een lezing, getiteld ‘Radon: hoe groot is het probleem?’. Een deskundige van de Technische Universiteit Delft lichtte het onderwerp, dat zo’n 20 jaar later nog steeds actueel blijkt te zijn, uitvoerig toe. Hij legde de moeilijke materie helder uit, zodat het voor iedereen te volgen was. De voordracht spitste zich toe op natuurlijke radioactiviteit en de bouwsector. Radon is een radioactief gas dat van nature voorkomt in de bodem. De aardkorst bevat verschillende radioactieve atoomkernen, die waarschijnlijk bij het ontstaan van de aarde gevormd zijn.

MEGAFOON

De belangrijkste zijn uranium en thorium en hun vervalproducten, zoals radium en radon. Door de samenstelling van de Nederlandse bodem is de concentratie radon bij ons lager vergeleken met het buitenland. In Nederland zijn daarom vooral de bouwmaterialen van belang. Voor de productie van beton en baksteen worden grondstoffen gebruikt waarin van nature radioactieve elementen voorkomen. Ook gips, cement en kalkzandsteen kunnen radioactieve elementen bevatten. Daardoor leveren bouwmaterialen een bijdrage aan de stralingsbelasting in de woon- en werkomgeving. Kernstraling Er wordt onderscheid gemaakt tussen natuurlijke en kunstmatige radioactiviteit. Kunstmatige radioactiviteit ontstaat door toedoen van de mens. Natuurlijke radioactiviteit treedt spontaan op, bij instabiele atoomsoorten. Veruit de meeste instabiele elementen hebben een atoomnummer dat hoger is dan 83. Dat betekent dat deze elementen grote kernen hebben. Instabiele atoomkernen vallen spontaan uit elkaar tot stabielere vormen. Het uiteenvallen van atomen gaat gepaard met het uitzenden van een bepaalde straling. Dat verschijnsel heet radioactiviteit. Omdat die straling door atoomkernen wordt uitgezonden, spreken we van kernstraling. ‘Radioactieve straling‘ is fout: het is niet de straling, maar het element dat radioactief is. Van de circa 340 atoomsoorten die in de natuur worden aangetroffen, heeft circa 80 procent kernen die stabiel zijn; 65 atoomsoorten zijn radioactief. De eenheid Becquerel (Bq) geeft aan hoe sterk een radioactief element vervalt.

3

Eén Bq/m3 betekent dat er iedere seconde, per volume van één kubieke meter lucht, gemiddeld één radioactief atoom straling uitzendt. Het verval van radon (atoomnummer 86) leidt tot zogenaamde dochterproducten die zelf ook radioactief zijn. Die dochterproducten hechten zich gemakkelijk aan stofdeeltjes, die ingeademd kunnen worden. Zo komen radioactieve deeltjes in de longen terecht. Ook radon zelf kan in de longen terechtkomen, omdat het een gas is. Bij het uit elkaar vallen van radon en radondochters komt straling vrij (zie afbeeldingen). Als zeer energierijke J-straling (zie kader) het menselijk lichaam treft, dringt het daarin diep door. Hierbij kan het DNA, het erfelijk materiaal, worden beschadigd. De celdeling kan tijdelijk of blijvend stoppen, of abnormaal gaan verlopen. Bij ongeremde celdeling is sprake van tumorvorming. Volgens de Gezondheidsraad zijn 100 tot 1.200 gevallen van longkanker per jaar aan radonblootstelling toe te schrijven. De centrale schatting bedraagt 800. Eind jaren ’70 werd Nederland voor het eerste geconfronteerd met de vraag: ‘Wat moeten we doen aan de radonproblematiek?’ Pas in 1985 verscheen een advies van de Gezondheidsraad, nadat het eerste grootschalige

radon-meetprogramma al in 1984 was uitgevoerd. Daarbij werden woningen doorgemeten die zijn gebouwd tussen 1945 en 1955, tussen 1955 en 1970 en tussen 1970 en 1984. Dit leverde respectievelijk hoeveelheden radon op van 15 Bq/m3, 20 Bq/m3 en 29 Bq/m3. In 1994 mat men een hoeveelheid radon van 32 Bq/m3. Duidelijk was, dat de hoeveelheid gemeten radon opliep. Er volgde een tweede onderzoeksprogramma naar aanleiding van het advies van de Gezondheidsraad. Toenmalig minister van milieu Hans Alders bracht in september 1993 een concept Beleidsstandpunt Radon uit. Deskundigen stelden voor om de hoeveelheid radon in woningen terug te brengen naar 20 Bq/m3. Maatregelen zijn: het ventileren van de kruipruimte, de begane-grondvloer afdichten en toepassing van andere bouwmaterialen. Het bouwen op baggerspecie raadden de deskundigen ten sterkste af. Nu, 20 jaar later, blijkt radon - met name inde hoedanigheid van het isotoop thoron - nog steeds een probleem. Desondanks schenken de media er weinig aandacht aan. Het bestand ‘Radon, hoe groot is het probleem?’ is na te lezen op de website van de VTM.

Radon-222

a-straling y-straling De bouw van 2 elementen: links helium (atoomnummer 4), rechts koolstof (atoomnummer 12).

Het uiteenvallen van het radioactieve radon leidt tot dochterproducten, die ook weer radioactief zijn.

Moleculen, atomen, isotopen en radioactiviteit: een minicursus kernfysica Materie is opgebouwd uit moleculen, die op hun beurt zijn opgebouwd uit atomen. Deze minuscule bouwsteentjes, ook wel elementen genoemd, bestaan weer uit drie soorten andere deeltjes: protonen, neutronen en elektronen. Een atoom of element heeft een kern, bestaande uit protonen en neutronen. Daaromheen cirkelen elektronen, die een schil vormen. Tussen kern en schil zit een vacuüm. Protonen zijn positief geladen, elektronen negatief. Neutronen zijn elektrisch neutraal. Het eenvoudigste element of atoom is waterstof, aangeduid met H. Waterstof heeft 1 proton in de kern en 1 elektron in de schil. Het element zuurstof bestaat uit een kern van 8 protonen en 8 neutronen; in de schil bewegen 8 elektronen. Het atoomnummer komt overeen met het aantal protonen in de kern van het element. Het bepaalt ook de plaats in het zogeheten ‘periodiek systeem van de elementen’. De som van het aantal protonen en neutronen wordt atoommassa genoemd, uitgedrukt in u. Elektronen worden niet meegeteld, omdat het gewicht of de massa van een elektron ongeveer 1.800 keer zo licht is als het gewicht van een proton of neutron. Zuurstof heeft een atoommassa van 16 u en staat op de 8e plaats in het periodiek systeem. Radon staat op plaats 86 en heeft een atoommassa van 222 u. De kern van radon bestaat uit 86 protonen en 222-86 = 136 neutronen. In de schil bevinden zich 86 elektronen. Daarnaast bestaat ook 220Rn, oftewel thoron. Radon en thoron zijn isotopen. Ze zijn één en hetzelfde element, maar ze verschillen in massa. Dat komt omdat thoron 2 neutronen minder heeft in zijn kern. Isotopen zijn te scheiden op massa, bijvoorbeeld door een massaspectrometer. Er komen 3 soorten kernstraling voor: D-, E- en J-straling (alfa, bèta en gamma). D-Straling bestaat uit heliumkernen. Deze deeltjes worden met een snelheid van ongeveer honderd miljoen kilometer per uur uitgezonden. Desondanks heeft deze straling een gering doordringende vermogen. In metalen gaan de deeltjes niet dieper dan een fractie van een millimeter. E-deeltjes hebben een hogere snelheid dan D-deeltjes en kunnen daardoor in aluminium enkele millimeters doordringen. J-straling plant zich voort met de snelheid van het licht (ongeveer 300.000 kilometer per seconde). Deze zeer energierijke straling kan zelfs door een loden plaat van enkele centimeters dik gaan.

4

MEGAFOON

NME als beleidsinstrument Duurzaamheidsvoorlichting en klimaatinformatie leggen de basis voor een duurzame samenleving. Door de innovatieve kennis van jongeren aan te boren, groeien bij hen het respect en de verantwoordelijkheid voor de leefomgeving. Energiebesparing betekent vermindering van de CO2-uitstoot en een lagere energierekening. Aandacht voor ecologische en gezonde producten creëert een afzetmarkt voor deze producten. De SMD bekleedt de provinciale netwerkfunctie van ‘satelliet’ om ervoor te zorgen dat elke scholier toegang heeft tot duurzaamheidseducatie.

ACTIVITEITEN

Scholieren in Ridderkerk zijn fan van de oranje Plastic Hero

AFVALLESSEN IN RIDDERKERK Door: Rob van der Drift Het scheiden van afval gaat goed in Ridderkerk. De gemeente besteedt dan ook veel aandacht aan dit onderwerp. “Als gemeente willen we graag onze verantwoordelijk nemen om alle inwoners van Ridderkerk hierin te ondersteunen, ook de schooljeugd.” Om die laatstgenoemde doelgroep extra te stimuleren, heeft Ridderkerk in samenwerking met de Stichting Milieu Dichterbij een lesprogramma samengesteld dat inspeelt op de actualiteit en de uitdagingen op het gebied van afvalscheiding. Een gastdocent van de SMD heeft op 10 scholen 19 lessen over (plastic) afval, afvalscheiding en zwerfafval verzorgd. In totaal hebben ongeveer 450 leerlingen van groepen 5 en 6 de gastles gevolgd. Door het gebruik van actieve leervormen kregen de leerlingen meer inzicht in het feit dat afval grondstof kan zijn voor nieuwe producten. Goede afvalscheiding is hiervoor nodig. Na de pauze gingen de scholieren naar buiten voor een zwerfafvalopruimactie, gehuld in Àuorescerend gele hesjes en gewapend met grijpstokken. Enkele ouders zorgden voor de begeleiding. Arie den Ouden,

MEGAFOON

wethouder beheer buitenruimte, woonde op donderdag 28 maart de bijzondere les bij op de ds. G.H. Kerstenschool in Ridderkerk. Op woensdag 17 april was de beurt aan wethouder H. Houcke, tijdens de afvalles op de dr. Schaepmanschool. Uit de reacties van de leerkrachten blijkt dat zij de les leerzaam, leuk en interessant vinden: “De kinderen vonden het sorteerspel in de klas erg leuk. We hopen dat kinderen bewust zijn van de hoeveelheid afval en dat ze dat ook op een goede manier gaan scheiden.”Het project sluit af met een optreden van Ronald McDonald in het theater van de gemeente Ridderkerk op donderdag 13 juni. Hier zullen 220 leerlingen de opruimshow bekijken. De ‘opruimclown’ geeft ook een show op basisschool De Botter voor 80 leerlingen. Dit optreden vindt plaats op donderdag 27 juni. Sinds 1 januari 2010 zijn gemeenten verplicht plastic verpakkingsafval gescheiden in te zamelen en zoveel mogelijk te recyclen. Stichting Nedvang regelt namens de verpakkingsindustrie de inzameling van plastic afval.

5

Leerlingen uit het voortgezet onderwijs in Schiedam tonen hun creatieve oplossingen voor het afvalscheidingsprobleem in hun gemeente.

Een artistieke prullenbak.

GOUDEN KLIKO VOOR BESTE IDEE VERBETERDE AFVALSCHEIDING IN SCHIEDAM Een afvalcontainer in de vorm van een olifant die opengaat als aan de slurf wordt gedraaid. Leerlingen van het ProNovaCollege, Mavo Schravelant XL en Lyceum Schravelant in Schiedam bedachten allerlei oplossingen voor het afvalprobleem in hun stad. Op dinsdag 21 mei vond de afsluiting van het project plaats op Lyceum Schravelant waar de drie scholen hun ideeën presenteerden. Door Rob van der Drift Leerlingen van de brugklassen dachten na over manieren om het zwerfafval in de stad te verminderen en hoe de gemeente Schiedam haar afvalscheiding kan verbeteren. Wat dat betreft loopt Schiedam namelijk achter ten opzichte van het landelijk gemiddelde. De leerlingen, die ‘adviesbureaus’ hadden opgericht, presenteerden hun ideeën aan vertegenwoordigers van de gemeente Schiedam en Irado. Deze vormden de jury, die de presentaties beoordeelde en becommentarieerde. Het ProNovaCollege en Mavo Schravelant XL bedachten originele en aantrekkelijke prullenbakken - zoals de eerder genoemde olifant, maar bijvoorbeeld ook een ‘pop’ waarop uitgekauwde kauwgom kan worden geplakt. Die ludieke bakken moeten de mensen verleiden minder afval op straat te gooien. Ook Lyceum Schravelant kwam met goede ideeën, zoals meer voorlichting (educatie), beloningssystemen, meer (aansprekende) afvalbakken op straat en een betere vermelding op verpakkingen in welke container ze weggegooid moeten worden.

6

De beste ideeën en presentaties zijn beloond met een gouden, zilveren en bronzen kliko. De winnaars van de gouden kliko’s zijn tevens uitgenodigd voor een persoonlijk onderhoud met Arie Wijten, wethouder Beheer openbare ruimte, om van gedachten te wisselen over hun ideeën. Het afvalproject wordt volgend jaar weer uitgevoerd. Belangstellende scholen zijn uitgenodigd contact op te nemen met de Stichting Milieu Dichterbij ([email protected]), NME-centrum Harrewegh (www.nmegids.nl/ schiedam), de gemeente Schiedam of Irado. In dit project werkten de scholen voor het voortgezet onderwijs samen met de gemeente Schiedam, Irado, het NME-centrum Harrewegh en de Stichting Milieu Dichterbij. De gemeente Schiedam was opdrachtgever en het NME-centrum heeft in samenwerking met de Stichting Milieu Dichterbij het project begeleid. Lyceum Schravelant was dit jaar gastheer voor de gehouden eindpresentaties.

MEGAFOON

Een bioloog in spe bestudeert aandachtig zijn vangst (Foto: Arjen-Jan Stada).

Leerlingen van groep 5 van de Albert Schweitzerschool bestuderen de waterdieren die ze hebben gevangen in de slootjes achter Museum Oud Overschie (Foto: Arjen-Jan Stada).

SCHOLIEREN METEN ECOLOGISCHE WATERKWALITEIT VAN SLOOTJES IN DEELGEMEENTE OVERSCHIE Leerlingen van groep 5 van de Albert Schweitzerschool uit Overschie hebben de kwaliteit van het water in hun eigen leefomgeving bepaald. Een gastdocent van de SMD verzorgde op maandag 15 april een slootexcursie. Met een schepnet hebben de scholieren waterdieren gezocht. Portefeuillehouder Annemarie van den Broek gaf het startsein voor de lessen. Door Rob van der Drift Met een schepnet en aan de hand van proefjes onderzochten leerlingen van de Albert Schweitzerschool het water in de weilandslootjes van Museum Oud Overschie. Aanleiding voor deze ‘les uit de sloot’ was de vaststelling van het deelgemeentelijk Waterplan, dat hiermee feestelijk werd gepresenteerd. De kinderen onderzochten het slootwater in het kader van natuureducatie om de biodiversiteit van het water en daarmee ook de kwaliteit van het water te bepalen. Voor veel kinderen en de leerkrachten was het de eerste keer dat zij op deze manier een veldexcursie meemaakten in eigen omgeving. Het waterschap onderzoekt natuurlijk ook de waterkwaliteit, maar vooral op chemisch/technisch niveau. En haftenlarve betekent dat het water van goede kwaliteit is, een rattenstaartlarve komt daarentegen in verontreinigd water voor.

Ook hebben de leerlingen de temperatuur, de helderheid en de zuurgraad van het water gemeten. De gekozen, 18 april, was redelijk vroeg in het ‘seizoen’. Bovendien was het voorjaar nog niet echt op gang gekomen, omdat het nog Àink koud was geweest. De vraag was dan ook of het onderwaterleven zich al goed liet zien. De dieren waren wellicht nog niet actief genoeg om tijdelijk ‘gevangen’ te worden. Feit is wel dat er heel wat dieren zijn die kunnen ‘overwinteren’ in de modder, een klein luchtbelletje is vaak al genoeg om de winter door te komen. Bovendien zijn er dieren die eerst jaren in de sloot leven voordat ze ‘uitvliegen’. Het leven in de sloot is dus altijd wel aanwezig. Een ecologisch onderzoek zegt dus meer over de langetermijnkwaliteit van de sloot dan de momentopname van een chemisch onderzoek.

De ecologische waterkwaliteit van de slootjes in gevonden dieren De volgende soorten en dieren zijn aangetroffen in de slootjes achter het museum:

Goed water

Matig water

Slecht water

Schaatsenrijder

Waterschorpioen

Muggenlarven (meerdere soorten)

Larven van de waterjuffer

Poelslak

Eenoogkreeftjes

Haftenlarve (meerdere soorten

Zoetwaterpissebed

Visbloedzuiger

Zoetwatervlokreeftje

Zwemwants

Valse paardenbloedzuiger

MEGAFOON

7

Platworm

Slijkzwemmer

Staafwants

Kikkers (waaronder een amplex)

Duikerwants

Zwemwants

Salamander

Springstaart

Springstaart

Zwemwants

Waterkever

Waterkever

Springstaart Bootsmannetje Waterkever Dieren en soorten die in matig water of slecht water leven, kunnen over het algemeen ook in schoon water leven. Dieren die alleen in schoon water leven, overleven niet in matig of slecht water (zwart wit gesteld). De ecologische waterkwaliteit van de slootjes in een cijfer

Het aantal verschillende soorten waterdieren dat is gevonden Het cijfer in nevenstaande tabel dat hoort bij het aantal verschillende soorten waterdieren. Hoeveel verschillende soorten gevonden: 21 Bijbehorend cijfer: 5

- Welke soorten waterdieren zijn gevonden Het cijfer in nevenstaande tabel geeft aan in welke volgorde dieren belangrijk zijn voor het bepalen van de ecologische waterkwaliteit. Bijbehorend cijfer: 5 Er zijn meerdere soorten haftenlarve aangetroffen in de slootjes. Haftenlarven zijn zeer gevoelig voor verontreinigd water. Bij de minste of geringste verontreiniging zul je deze dieren niet aantreffen.

Voorgaande cijfers worden nu opgeteld en geven de kwaliteit van het water aan. Kijk daarvoor in de tabel hiernaast. Bijbehorend cijfer: 10

Conclusie ten aanzien van de waterkwaliteit van de slootjes Het water in de slootjes achter het museum is schoon. Er zijn voldoende soorten en ook de juiste soorten dieren zijn aangetroffen die deze conclusie rechtvaardigen. Deze gegevens zijn doorgestuurd aan de deelgemeente, het Museum Oud Overschie en het Hoogheemraadschap van DelÀand.

8

MEGAFOON

Wethouder Milieu Dick Verbeek (achterin, 2e van rechts) woont presentaties bij over duurzame voedselvoorziening op het Maerlant in Brielle. De leerlingen bogen zich 3 dagen lang over verschillende opdrachten met het thema ‘duurzaamheid’. Aan het einde van de les presenteerden zij hun ideeën en oplossingen.

DUURZAAMHEIDSLESSEN OP MAERLANT BRIELLE Door: Lily Venema De lessen op het Maerlant in Brielle stonden drie dagen lang in het teken van duurzaamheid. De Stichting Milieu Dichterbij verzorgde gastlessen aan 11 klassen over afvalstromen, waterberging en de voedselketen. Wethouder Dick Verbeek leverde de opdrachtbrieven. Beleidsmedewerkers, ondernemers en bestuurders woonden de presentaties van de scholieren bij. Tijdens het lesprogramma ’Scholen voor Duurzaamheid’ werkten de leerlingen als heuse ‘adviseurs’ aan opdrachten van gemeenten en bedrijven. Na het inleidende verhaal van de gastdocente van de SMD, waarin zij het abstracte begrip duurzaamheid uitlegde, verdeelden de scholieren zich over een aantal groepjes. Zij richtten een ‘adviesbureau’ op en gingen aan de slag met een van de drie opdrachten van Dick Verbeek, wethouder milieu en energie in Brielle. Docenten van het Maerlant begeleidden de jongeren bij de uitwerking van de opdrachten. Aan het eind van de dag presenteerden de verschillende adviesbureaus hun bevindingen. De scholieren van vwo-4 bogen zich maandag 22 april de hele ochtend en middag over vragen als: ‘Hoe kunnen we voorkomen dat ‘schoon’ regenwater in het riool verdwijnt?’ Ook dachten ze na over het energiezuinige huis van de toekomst. Afval stond dinsdag 23 april op het programma. Hieraan werkten 5 derde klassen havo en vwo. De leerlingen deden onderzoek naar de afvalstromen op school en elders. De directeur van het Maerlant, Harry Rogge, nam de adviezen over verbeterde afvalscheiding ’s middags in ontvangst. De voedsel- en productieketen was het onderwerp op

MEGAFOON

woensdag 24 april. Vier tweede klassen werkten de vraag uit hoe Voorne-Putten een bijdrage kan leveren aan de duurzame voedselvoorziening. ’s Morgens brachten de klassen een bezoek aan 2 supermarkten: Jumbo en Albert Heijn. De scholieren onderzochten waar de producten vandaan komen en of het EKO-, bio-, fairtrade- of streekproducten zijn. ’s Middags vertelde Siemen Cox van Transition Town Hoeksche Waard over permacultuur en hoe we duurzamer kunnen wonen en werken. De leerlingen dachten vervolgens na hoe Voorne-Putten zelfvoorzienend kan worden. Hun ideeën presenteerden zij daarna aan genodigden. Het is de eerste keer dat het Maerlant deze projectweek organiseert. De SMD heeft daarvoor het project speciaal op maat gemaakt, in samenwerking met docenten van het Maerlant. Ook het Wellantcollege Anna Hoeve in Brielle besteedde aandacht aan duurzaamheid. Leerlingen van de tweede klas kregen op donderdag 18 april les over ‘afval is grondstof’ van een gastdocent van de SMD. De SMD heeft deze duurzaamheidslessen uitgevoerd in opdracht van de gemeenten Brielle, Westvoorne, Bernisse en de deelgemeente Rozenburg. De SMD verzorgt ook duurzaamheidseducatie voor basisscholen.

9

Leerlingen van de Gereformeerde Scholengemeenschap Randstad in Rotterdam presenteren hun ideeën voor de verwerking van overtollig water van piekbuien.

LEERLINGEN GSR ROTTERDAM BEDENKEN DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR WATERVRAAGSTUKKEN De lessen op de Gereformeerde Scholengemeenschap Randstad (GSR) in Rotterdam stonden eind april een week lang in het teken van duurzaamheid. Twee vwo-klassen bogen zich naast projecten over sociale duurzaamheid ook over de thema’s waterberging en de duurzame wijk van de toekomst. De afdeling Watermanagement van de gemeente Rotterdam leverde de opdrachtbrieven en de Stichting Milieu Dichterbij begeleidde het project. Als afsluiting van de projectweek presenteerden de jonge 'adviseurs' hun ideeën over duurzaam waterbeheer aan klasgenoten, leerkrachten en vertegenwoordigers van Watermanagement en de Stichting Milieu Dichterbij. Door Lily Venema Tijdens het lesprogramma ’Scholen voor Duurzaamheid’ werkten de leerlingen als heuse ‘adviseurs’ aan opdrachten van de afdeling Watermanagement van de gemeente Rotterdam. Na het inleidende verhaal van de SMD en een excursie naar het gemaal aan de Westersingel vormden de scholieren een aantal groepjes. Zij richtten een ‘adviesbureau’ op en gingen aan de slag met de opdrachten. Docenten van de GSR begeleidden de jongeren bij de uitwerking van de opdrachten. Aan het eind van de projectweek presenteerden de verschillende ‘adviesbureaus’ hun bevindingen. Cruciale waterontwikkelingen Dankzij het lesprogramma zijn de jongeren nu op de hoogte van drie cruciale waterontwikkelingen, waarmee we de komende tijd te maken krijgen of kunnen krijgen: 1. Hogere waterstand door de stijging van de zeespiegel. In buitendijkse gebieden ontstaan risico's op overstromingen. Versterking van waterkeringen is onvermijdelijk. Maar daarnaast kunnen we ook op andere manieren hierop anticiperen, door gebieden slim in te richten. 2. Wateroverlast door toenemende neerslag. Door verandering van het klimaat kan er in korte tijd veel regen vallen. We zien steeds vaker piekbuien met extreme regenval. Vroeger viel er soms 70 mm per dag, tegenwoordig soms wel 100 mm. Om al dat water te verwerken is opvang en berging nodig. Op dit moment is er in Rotterdam al tekort aan zo'n 600.000 m3 bergingsruimte. Er zou minimaal 80 hectare aan extra plassen en singels nodig zijn om dat tekort op te vangen. Maar daarvoor ontbreekt de ruimte. Misschien biedt de ondergrond mogelijkheden? 3. Strenge eisen aan de kwaliteit van het water. Rotterdam wil een aantrekkelijke waterstad zijn, met schoon, helder en plantenrijk water, wat prettig is voor de inwoners, maar ook voor waterdieren en -vogels. De stad moet bovendien voldoen aan Europese eisen (de Europese Kaderrichtlijn

MEGAFOON

Water). Inmiddels zijn voor alle wateren in de stad zogeheten kwaliteitsbeelden opgesteld volgens die eisen. De scholieren van vwo-4 bogen zich in de week van 22 april enkele ochtenden en middagen over vragen als: ‘Hoe kunnen we voorkomen dat ‘schoon’ regenwater in het riool verdwijnt’ en ‘hoe verwerken we het overtollige water van de piekbuien’? Ook dachten ze na over de duurzame wijk van de toekomst waarin de ontwikkelingen van nieuwe wijken gekoppeld wordt aan de watervraagstukken. Hun ideeën presenteerden zij daarna aan de genodigden. De oplossingen varieerden van waterberging in bassins op platte daken waarbij het water gebruikt wordt voor toiletdoorspoeling en de was. Ook waterberging onder rotondes en sportvelden werd gesuggereerd, of in nieuw aan te leggen meren, met daarin capaciteit voor waterberging en drijvende huizen. Ook op de plek van de oude Kuip kan zo’n meer worden aangelegd, volgens de jonge adviseurs. Een groepje had als oplossing om de regen door chemische manipulatie elders te laten vallen, maar tijdens de presentatie verworpen zij dit idee als niet milieuvriendelijk. Het is de tweede keer dat het GSR deze projectweek organiseerde. De Stichting Milieu Dichterbij heeft het waterproject op maat gemaakt, in samenwerking met de docenten en de experts van Watermanagement Rotterdam. Al eerder hebben 2 klassen havo van het GSR gewerkt aan duurzaamheidsvragen van Rotterdam The Hague Airport. Om zich te kunnen verdiepen in de vragen hoorde daar natuurlijk een kijkje achter de schermen van het vliegveld bij. De SMD heeft deze duurzaamheidslessen uitgevoerd in opdracht van Watermanagement Rotterdam. Het waterproject draait tevens op het Libanon Lyceum en het Calvijn Vreewijk. De SMD verzorgt ook duurzaamheideducatie voor basisscholen in de regio Zuid-Holland-Zuid.

11

DE SMD OP INFORMATIEMARKT DUURZAAM WONEN EN ONDERNEMEN IN HEINENOORD De Stichting Milieu Dichterbij (SMD) presenteerde zich als lid van de Duurzaamheidscoöperatie Hoeksche Waard op 11 april tijdens de informatiemarkt Duurzaam Wonen en Ondernemen. De informatiemarkt werd gehouden in de Rabobank Hoeksche Waard in Heinenoord. Bij de stand van de SMD konden bezoekers terecht voor informatie over projecten voor scholen voor het voortgezet onderwijs, zoals het lesprogramma Scholen voor Duurzaamheid. Deze projecten komen tot stand in samenwerking met verschillende gemeenten en bedrijven als opdrachtgever. De SMD werkt samen met geïnteresseerde bedrijven die graag in contact komen met jongeren.

door het duurzame Rabobankgebouw en het bewonderen van de Nuna 5, de zonne-energiewagen van de TU Delft, waren hoogtepunten van de duurzame markt.

Bezoekers konden tijdens de markt ook informatie inwinnen over het ontwerpen en het duurzaam bouwen van woningen en bedrijven, tot aan lokale energieopwekking door middel van zonnepanelen. Er werden korte presentaties gegeven die antwoord gaven op vragen als: ‘Wat is het verdienmodel van zonnepanelen? Wat kan ik zelf doen om mijn woning of bedrijf te verduurzamen?’ Een rondleiding

De SMD heeft goede zaken gedaan op deze avond. De aanwezige wethouders accepteerden graag de uitnodiging voor de eindpresentatie van het vo-project ‘Klimaat&Bedrijf&Duurzaamheid’ op 14 mei. Ook werden de banden met het bedrijfselven in de Hoeksche Waard versterkt en kregen we een oplaadpaal van Ecotap aangeboden.

12

MEGAFOON

UITGEVOERDE PROJECTEN VAN DE SMD IN HET TWEEDE KWARTAAL 2013 • • • • • • • • • • • • •

Deelname aan informatiemarkt Duurzaam Wonen en Ondernemen in Heinenoord Scholen voor Duurzaamheid, module Afval in Lansingerland. Deelnemende scholen: Wolfert PRO, 6 brugklassen en Melanchthon Bergschenhoek, 7 brugklassen Scholen voor Duurzaamheid, module Energie&Bedrijf in de Hoeksche Waard. Deelnemende scholen: Willem van Oranje, 3 vijfde klassen vwo en Actief College, 3 derde klassen Zorg&Welzijn Scholen voor Duurzaamheid, diverse modulen, op Voorne-Putten en in de deelgemeente Rozenburg (VPR). Deelnemende scholen: Maerlant Brielle, diverse klassen; Wellantcollege Anna Hoeve Brielle, 2 tweede klassen (module afval); Wellantcollege Anna Hoeve Brielle, 4 derde klassen (Energieke Scholen); Scholen voor Duurzaamheid, module Watermanagement en opdracht vliegveld, Rotterdam. Deelnemende scholen: Calvijn Vreewijk Rotterdam, een ‘honneursklas’; Libanon Lyceum, een technasium-klas en GSR, 3 vierde klassen vwo en 3 vierde klassen havo. Afvallessen (voortgezet onderwijs), ‘Zwerfafval als uitglijder’ in Schiedam. Deelnemende scholen: ProNovaCollege, Mavo Schravelant XL en Lyceum Schravelant Uitvoering NME-programma op Voorne-Putten en Rozenburg in het kader van het samenwerkingsverband NME-VPR (Brielle, Bernisse, Westvoorne en deelgemeente Rozenburg) Plastic-Powerlessen in Ridderkerk, Rozenburg, Schiedam en op Goeree-OverÀakkee Uitvoering project Sarah’s Wereld in Maassluis en Schiedam Participatie in duurzaamheidsnetwerken, zoals Coöperatie Hoeksche Waard Duurzaam en Duurzaamheidskring Barendrecht Uitbouwen satellietfunctie op Goeree-OverÀakkee, in de Hoeksche Waard en in Rotterdam Ondersteuning Klimaatark Barendrecht Acquisitie

In opdracht van / mede mogelijk gemaakt door:

MEGAFOON

13

KLIMAATARK

Klimaatark: in de klimaatbuffer van Deltapoort In nauwe samenwerking met de gemeente Barendrecht ontwikkelden de SMD, 2012 Architecten en Van Binnen Natuurlijk Wonen een uniek concept voor een zelfvoorzienend en klimaatneutraal educatie- en bezoekerscentrum in de Zuidpolder: de Klimaatark. Het gebouw, ontworpen door 2012 Architecten uit Rotterdam, wordt met eenvoudige technieken opgetrokken uit her te gebruiken bouwmaterialen en op creatieve wijze verwerkte restmaterialen.

De SMD en wethouder Bas Nootenboom (Duurzaamheid) tekenden op 21 december 2012 een intentieverklaring voor de Klimaatark. Met deze overeenkomst geven partijen aan dat zij de intentie hebben om een klimaatneutraal bouwwerk te realiseren in de Zuidpolder.

VOORLOPIG ADVIES GEMEENTERAAD BARENDRECHT OVER REALISATIE KLIMAATARK IN ZUIDPOLDER Door Lilian van der Horst Op 19 maart jl. adviseerde de gemeenteraad Barendrecht voorlopig over de realisatie van de Klimaatark aan de 3e Barendrechtseweg 454. Het is terecht dat een dergelijk imposant project naast bestuurlijk enthousiasme en maatschappelijk draagvlak ook politieke instemming behoeft. Daar gaan een heel lobbytraject aan vooraf en presentaties in een consulterende vergadering. Dat laatste was op 19 maart niet het geval, waardoor veel vragen onvoldoende beantwoord werden. Op 25 juni is er een herkansing. Naast gesprekken met de fracties, beschreef de SMD samen

14

met de partners de meerwaarde van de Klimaatark voor de gemeente, de Zuidpolder als nieuw natuur- en recreatiegebied en de ‘buren’: de begraafplaats en het levend landbouwmuseum De Kleine Duiker. Ondertussen zijn er vorderingen te melden over de Werkschool, die voor arbeid en inkomsten zorgt en fondsenwerving. Nieuw zijn ook de stedenbouwkundige randvoorwaarden die verschuiven van ‘open polderlandschap’ naar een meer beboste omgeving. “Geen punt,” meent de architect van SuperUseStudios. “Die windturbines op het dak wekken te weinig energie op en de schets is eenvoudig aan te passen.”

MEGAFOON

Ligging in de Zuidpolder. Het gebied de Zuidpolder ligt tussen de bebouwde kom van Barendrecht en de Oude Maas. De gemeente Barendrecht wil dit gebied inrichten als natuur- en recreatiegebied. Door het geschikt te maken voor routegebonden recreatievormen (zoals wandelen en ¿etsen) en dit te combineren met natuurontwikkeling, behoud van cultuurhistorische waarden, stadslandbouw en het bufferen van water. Dat is prima voor recreanten die er even tussenuit willen, lekker wandelen of ¿etsen in een groene omgeving. Het zwaartepunt van de recreatieve voorzieningen komt aan de oostzijde van de 3e Barendrechtseweg, waar tevens de beoogde Klimaatark een plek kan krijgen. Met het levend landbouwmuseum De Kleine Duiker wordt de bezoeker de mogelijkheid geboden om hier iets langer te verblijven en om van het cultuurhistorische erfgoed van de streek te proeven. Deze locatie biedt veel voordelen: dichtbij de bebouwde kom in een recreatieve cluster met de Kleine Duiker, het Barend Speelbos, en straks de Klimaatbuffer, en lopend en ¿etsend te bereiken. Ook goed bereikbaar met de auto vanaf de Kilweg en Leedeweg. De Zuidpolder voorziet in de behoefte van bewoners die van activiteiten in de buitenlucht in een min of meer authentieke, rustige omgeving houden. De Klimaatark met zijn op duurzaamheid en natuureducatie gerichte activiteiten vormt een goede aanvulling voor de recreatieve behoefte van deze bewuste doelgroep en versterkt de identiteit van deze recreatieve cluster. De programmatische verwantschap tussen Klimaatark, Speelbos en Landbouwmuseum maakt kruisbestuivingen tussen de drie mogelijk. Door elkaar te versterken en aan te vullen wordt uiteindelijk de recreatieve waarde van de cluster verhoogd. Bundeling van deze ontwikkelingen creëert een ideale combinatie voor burgers, scholen en kinderen in Barendrecht en omstreken, inzake duurzaamheid- en natuureducatie en landschapbeleving. Er ontstaat een knooppunt van aantrekkelijke activiteiten, goed voor lichaam en geest. De Klimaatark op deze locatie sluit prima aan bij de gebiedsvisie Deltapoort 2025, die in juli 2012 in Barendrecht vastgesteld. De verwachting is dat, door bestaande routes en voorzieningen te koppelen in een recreatief routenetwerk met knooppunten voor Deltapoort, recreanten meer gebruik zullen maken van alle voorzieningen. Vandaar ook de locatiekeuze voor de Klimaatark, die hier een informatieve functie kan vervullen op het gebied van duurzame recreatie.

MEGAFOON

Voor elektrische ¿etsen wordt een oplaadpaal op licht- en zonne-energie geplaatst. Dit is reeds toegezegd. Deze heeft tevens aansluiting voor mobiele telefoons en i-pads. Hergebruik van materialen Niet alleen vanwege het tezamen komen van gunstige omstandigheden is voor deze locatie gekozen. Ook en juist omdat die aansluit bij het duurzame denken van de gemeente. Namelijk geen sloop van bestaande bebouwing, maar toonbeeld van hergebruik en benutting en een strategische ligging in een rustig recreatiegebied. Op de huidige locatie bevinden zich een tijdelijk bewoonde tuinderswoning en een oude landbouwschuur. De Klimaatark wordt voor het overgrote deel opgebouwd uit hergebruikte materialen en constructies, ook van de woning en de schuur. Dit levert naast milieuwinst ook een enorme CO2-reductie op, omdat er geen nieuwe materialen en grondstoffen gedolven of geproduceerd hoeven te worden, er veel minder afval ontstaat en de vervoerslijnen kort zijn. De Klimaatark is zelfvoorzienend (autarkisch) en behoeft geen ingrijpende grondwerkzaamheden om het terrein bouwrijp te maken. De bouwwerkzaamheden zijn organisch en veroorzaken nauwelijks geluid- en zichtoverlast in vergelijking met reguliere bouw. De fasering wordt afgestemd met de inrichtingswerkzaamheden van het natuur- en recreatiegebied Zuidpolder. Aansluitingen en leidingen zijn reeds aanwezig. Naast de 25 parkeerplaatsen op eigen terrein is er voldoende parkeergelegenheid op het nieuwe terrein pal tegenover nummer 454. Mede vanwege deze inpasbaarheid is dit volgens ontwerpers en adviseurs de geschikte en attractieve vorm voor een educatief informatie- en bezoekerscentrum. De Klimaatark zal voor Barendrecht, met mogelijk ook de omliggende gemeenten Albrandswaard en Ridderkerk, een impuls geven aan de bewustwording en technische toepassingen in het kader van duurzame ontwikkeling. Zeker nu de regionale samenwerking verder wordt ingevuld. Het gemeentelijk duurzaamheidbeleid, op weg naar klimaatautarkie, resulteert ondermeer in de Duurzaamheidskring Barendrecht en initiatieven zoals de GreensParade. De Klimaatark Barendrecht verwezenlijkt alle elementen van ‘verduurSamen’. Binnenkort wordt de onafhankelijke stichting Klimaatautarkie op gericht die alle rechten en plichten overneemt van de SMD.

15

De VTM bestaat volgend jaar 50 jaar! Met trots aangeduid als “de oudste nog bestaande milieuvereniging”. Kritische en capabele burgers waren het in Vlaardingen die in 1963 de gezondheidsrisico’s van de kwalijke luchtverontreiniging onder de politieke aandacht brachten. Ooit is overwogen om de termen ‘tegen’ en ‘milieubederf’ te vervangen door ‘zachtere’ woorden. Tenslotte is ervoor gekozen om de historische naam VTM te handhaven. Omdat de vereniging nu 50 jaar bestaat, wordt gezocht naar een benaming die aanspreekt en nog steeds recht doet aan de onveranderde doelstellingen.

Koninklijk Besluit oprichting VTM

50 JAAR VTM!

16

MEGAFOON

VTM-DOSSIERS

Gedeputeerde Govert Veldhuijzen, onder andere lid van de stuurgroep Buijtenland van Rhoon en de ontpoldering hier in zijn portefeuille heeft, bracht op 14 mei een bezoek aan de verkiezingsbijeenkomst van het CDA … (Foto: Sjors Ribeiro Edison).

… Dit was voor de boeren en bewoners aanleiding met tractoren op te trekken naar de sporthal van Rhoon (Foto: Sjors Ribeiro Edison).

Voor u geknipt uit de PolderKolder, nummer 279

DE PROVINCIALE ADVIESCOMMISSIE LEEFOMGEVING ZUID-HOLLAND KOMT OP BEZOEK Door Wim Gé Warnaar Na een aantal keren uitstel, vanwege lopende processen en uitspraken van de Raad van State, komt de Provinciale Adviescommissie Leefomgeving (PAL) Zuid-Holland op bezoek naar Het Buijtenland van Rhoon, heb ik via via mogen vernemen. Dit adviesorgaan – een onafhankelijke denktank die advies uitbrengt aan Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten – heeft het nog steeds over Buytenland met een y, maar dat is een verwaarloosbaar detail. Over wat de PAL precies is, wie daar in zitten en waar ook een presentatie van het PAL staat, zie hier: http:// www.zuid-holland.nl/pal. Wat ik minder vanzelfsprekend vind, is het programma en de opzet. Dat ze vanuit de Vlakkenburg opereren is logisch, ze hebben daar niet voor niets veel te veel voor betaald, dus dan maar gebruiken ook. Wat bij mij wantrouwen opwekt is de gastenlijst, want ik maak daarop uit dat men de leden van de PAL hoofdzakelijk laat spreken met mensen die de taal en plannen van de provincie spreken. Want ik kan niet verklaren waarom de Vereniging Albrandswaards Landschap (VAWL), die nog geen half jaar actief is en bestaat, mag aanschuiven. Terwijl de expertise van het Platform Polders Albrandswaard (15 jaar) alsmede de Carnisse Grienden (40 jaar) - die dus vóór de huidige bestemming en tegen de rigoureuze ontpolderingsplannen zijn - níet op de gastenlijst staan. Het Zuid-Hollands Landschap (ZHL) is wél dubbel vertegenwoordigd aan tafel, want aan de ene kant ervan zit

MEGAFOON

Michiel Houdtzagers (voorzitter ZHL) als lid van de PAL, om zich te laten informeren door beoogd beheerder Hans Visser (regiohoofd ZHL) aan de andere kant van de tafel. Dus dan kun je wel uittekenen hoe ‘onafhankelijk’ die denktank is. Verder staat er een ¿etstocht van 2 uur gepland met een stop op de Buytenhof, maar ik mis andere stopplaatsen. Want het zou van moed getuigen indien men de PAL-mensen ook laat stoppen en praten met de ondernemers en bewoners in het gebied – die best willen meewerken en meebewegen, maar niet onder de absurde provinciale regels. Waarom is er gekozen voor het zwaarste natuurdoeltype waarbinnen normale landbouw niet mogelijk is? Wat betekenen al deze plannen voor de gezinsbedrijven? Wat is hun toekomst? Het lijkt weer erg op een ‘gestuurde’ bijeenkomst, waarbij de uitslag al van tevoren vaststaat. Zoals we ook al eerder met het belevingswaardenonderzoek en andere zaken hebben meegemaakt. Boerenvariant Wat wel goed is denk ik, is het materiaal dat vooraf aan de leden van de PAL ter beschikking is gesteld voor de beeldvorming, het zogenaamde ‘Feitenrelaas’. Ik mis daar dan nog wel wat details bij, zoals de 1.750 elektronische handtekeningen en bezwaren tegen de

17

plannen - of de Boerenvariant als ingediend alternatief. Maar in de grote lijnen geeft het wel een beeld van de situatie hier. Alleen zitten ze er een beetje naast als ze beweren dat het gebied is ontwikkeld voor akkerbouw. 40-50 Jaar geleden waren het merendeels gemengde bedrijven die naast de akkerbouw ook melkvee hielden, maar dat is de laatste decennia (mestbeleid, melkquotum, verdienmodel) omgezet naar akker- en tuinbouw. Maar dat terzijde. Met een hoeveelheid links naar relevante websites en documenten, dus als die mensen de tijd hebben zich voor te bereiden (dat komt er vaak niet van helaas), kunnen ze zich aan de hand daarvan wel een beeld vormen. De vragen die ze ter voorbereiding kunnen stellen, zouden ook aan veel meer bewoners en boeren moeten worden gesteld dan aan de (hoofdzakelijk) groene lobby die op de gastenlijst staat. Het doel is duidelijk, denk ik: Doel van dit werkbezoek is om een beter inzicht te krijgen in het doorlopen proces in

de planontwikkeling voor het Buytenland van Rhoon als onderdeel van het Project Mainportontwikkeling Rotterdam (PMR). Op basis van de bij dit werkbezoek opgedane inzichten zullen wij GS en PS van Zuid-Holland adviseren over de aanpak van gebiedsgerichte projecten. Een op papier aardig uitgangspunt, maar dan moet je wel de juiste mensen aan tafel vragen voor een meer gevarieerde dialoog en inzichten dan de huidige gastenlijst……. Helaas kunnen we dus niet anders doen dan afwachten, liever geen mensen met andere inzichten bij het proces betrekken – je zou eens wat van ze kunnen leren. Zo heb ik me ook aangemeld voor de klankbordgroep Buijtenland die het Zuid-Hollands Landschap, Vereniging Albrandswaards Landschap en Provincie willen opzetten, maar daar krijg ik verder ook weinig reactie op.

‘DE TAFEL VAN MIDDEN -DELFLAND’ IN POLDER SCHIEVEEN Een dagje uit voor jong en oud in Gaaf en gastvrij Schieveen. Deze Midden -DelÀand in Overschie vond voor de vijfde maal plaats op zaterdag 15 juni j.l. op de boerderij annex Loonbedrijf Hoogerbrugge aan de Hofweg 94. Er was een poldermarkt met eerlijke streekproducten en proeverijen, van geitenkaas tot homemade jams. Bij de kraam van ‘Kookavontuur’ van streekgroenten met Limousin puur rundvlees vonden de hapjes en de recepten gretig aftrek. In de moestuin van Harry aan de Hofweg oogstten bezoekers hun eigen groente. Kinderen zagen waar de aardappels vandaan kwamen: uit de aarde. Stadsherder Martin Oosthoek schoor zijn laatste schaap nadat zijn Schotse Collie de kudde rustig naar hem toe dreef. Voor de Schieveense schaapskudde van Oosthoek zijn de wegbermen zelfs op Rotterdam – Zuid geen brug te ver. Aquaria met slootdieren ontlokte menig uitroep van verbazing en verwondering. Tientallen kinderen schepten met hun netten de slootdieren en determineerden de vondsten onder leiding van Rob van der Drift van Milieu Dichterbij. Aan de hand van een puzzeltocht kwamen de kinderen van alles te weten over boerderijdieren en

18

de polder. Bij de schapenhouderij en paarden stal van overbuurman Neeleman stonden de pony’s uitnodigend klaar voor een ritje. Met een echt puffend treintje tuften de bezoekers naar de Schieveense Dijk waar bij de familie Van Vliet de geschiedenis van de polder te zien was. Ook daar een drukte van belang op en om de boerderij waar het goed toeven was met de kof¿e aan tafel terwijl de kinderen knuffelden met de dieren van de kinderboerderij – op wielen. Vanwege ziekte van de gastvrouw waren de activiteiten aan de Oude Bovendijk afgelast. Vanaf deze plaats wensen wij Mevrouw Van Etten en haar gezin veel sterkte en hopen op een spoedig herstel. ‘Gaaf en Gastvrij Schieveen’ als onderdeel van de Midden - DelÀand Dag is sinds 2009 een initiatief van de bewonersgroep Behoud Schieveense Polder met vrijwillige inzet van de deelnemende agrarische ondernemers. Onder de Hollandse wolkenluchten toonde Polder Schieveen zich met zijn vergezichten met koeien, paarden, schapen en weidevogels zich van zijn mooiste kant: het behouden waard.

MEGAFOON

De bewoners van Overschie kijken nu nog op een groen scherm, dat het lelijke Bedrijventerrein Noord-West aan het zicht onttrekt.

RECHTTREKKEN DELFTSE SCHIE GAAT TEN KOSTE VAN 433 BOMEN De provincie Zuid-Holland wil de haakse bocht in de vaarweg ter hoogte van Overschie rechttrekken. Dit zal ten koste gaan van twee derde van het geboomte langs de huidige polderdijk. Hier staan nu zo’n 650 populieren. Aanwezigen hekelden tijdens de informatieavond van 23 mei de opstelling van de provincie, die de bochtafsnijding als een feit presenteerde. “Onacceptabel! Het wordt ons door de strot geduwd!” Door Isolde van Overbeek De provincie Zuid - Holland organiseerde op donderdag 23 mei in het Airport Hotel een informatieavond voor bewoners aan de Delftse Schie die nu nog uitkijken op een groen scherm en voorbijvarende schepen. Ook belangenorganisaties, zoals Stichting De Bomenridders, de VTM en de Stichting Oost Abtspoldr waren uitgenodigd.

Waarom wordt het dijkpro¿el niet opgeschoven? De bomen stonden er eerder!” protesteerde de architect. De woordvoerder van de provincie antwoordde koeltjes: “Wij voeren deze variant uit.” Wat een woedende uitroep bij een bewoner ontlokte: “Als u nu zegt: wij voeren deze variant uit, dan kunnen wij nu weer naar huis!”

Dat is namelijk gevaarlijk voor de stabiliteit, vindt het Hoogheemraadschap. Als een boom omwaait, ontstaat er een gat in de dijk. Nu houdt de huidige polderkade nog aan één kant het water tegen, aan de kant van het bedrijventerrein. Maar in de toekomstige situatie moet de kade het water aan twee zijden keren.

Meer aanwezigen roerden zich. “Onacceptabel!” riep iemand. “Het wordt ons door de strot geduwd! Het tracé van de vaart is heilig.” Bewoner Roelof te Velde wilde weten hoe het zat met het rapport van Witteveen+Bos, het ingenieursbureau dat tot heel andere conclusies was gekomen ten aanzien van het groen. “Alleen de onderbegroeiing hoefde weg.

Ter compensatie van het verlies aan groen wil de provincie ‘een mooie groene beplanting, die ook op de langere termijn kan blijven staan.’ Zij verzocht ingenieursbureau Oranjewoud drie ‘principemodellen’ uit te werken. Deze werden op de informatieavond gepresenteerd. Onacceptabel De toon was al snel gezet na aanvang van de avond over de bochtafsnijding en de daarmee samenhangende groencompensatie. Daniël van der Staak werd tijdens zijn inleidende praatje onderbroken door architect en VTM-lid Ashok Bhalotra. “Waarom is het uitgangspunt niet: de bestaande bomenrij behouden?

MEGAFOON

Waarom nu zo’n kaalslag?” De Bomenridders bekritiseerden het eufemistische woordgebruik in de Groenvisie van Oranjewoud. “Nergens worden concrete aantallen genoemd. Het gaat slechts om ‘enkele bomen’, maar hoeveel zijn dat er precies? Wij zijn ter plaatse gaan schouwen en telden circa 400 grote populieren en 250 sprietjes.” Vincent Smeets, werkzaam bij Oranjewoud en auteur van de ‘De¿nitieve Groenvisie Westelijke polderkade’, lichtte na de inleiding de drie ‘principemodellen’ van de groencompensatie toe.

19

“Ik merk dat het heel gevoelig ligt,” constateerde hij. “Maar de bochtafsnijding zoals die nu op de tekening staat, is het uitgangspunt.” De eisen en wensen van de diverse actoren – bewoners, gemeente, Hoogheemraadschap en groen- en recreatieverenigingen – heeft de Oranjewoudmedewerker in verschillende varianten uitgewerkt.

landschap.” Een ander merkte teleurgesteld op: “Ik vind dit geen drie varianten, het zijn drie plannen die sterk op elkaar lijken.” Hij had liever een damwand als optie gezien. VTM-lid Bert van Eekelen had grote moeite met principemodel 2: “Dus van de 33 procent bomen blijft uiteindelijk nog 16 procent over?”

Bij het eerste model blijft een derde van de populieren staan, waarbij een nieuwe strook bosplantsoen wordt aangeplant. Model 2 behelst het om en om kappen van de te handhaven rij populieren en het aanplanten van een nieuwe bomenrij. Het geheel wordt aangevuld met een bosplantsoenstrook.

De medewerker van Oranjewoud antwoordde dat het ‘omvorming’ van de groenstrook betrof, waarop Bert van Eekelen zijn geduld begon te verliezen. “Je houdt nog 16 procent over, u kunt toch rekenen? Klopt dat?” Vincent Smeets beaamde enigszins bedremmeld: “Ja, dat klopt. Maar niet meteen.”

Bij variant 3 worden alle bomen gerooid, waarvoor twee rijen bomen terugkomen. Onderbegroeiing blijft achterwege, ‘uit oogpunt van sociale veiligheid’. Bij de eerder genoemde varianten is dat kennelijk geen heet hangijzer.

Omdat de informatieavond tot veel vragen en suggesties leidde, heeft de provincie Zuid-Holland besloten om eerst verder onderzoek te doen. De komende weken wordt uitgezocht of: 1) er in plaats van een dijk een damwand kan komen, 2) de twee dijklichamen uit de huidige plannen kunnen worden samengevoegd tot één dijklichaam, en 3) of het tracé van de nieuwe vaarweg een aantal meter verlegd kan worden.

Tijdens de uitleg van Vincent Smeets klonk er veel gemor in de zaal. De architect mopperde: “Heeft u geen creatief idee gehad? U mag wel iets meer liefde hebben voor het

De monumentale Hoge Brug van Overschie, knelpunt bij de bochtafsnijding.

20

MEGAFOON

PROJECT BOCHTAFSNIJDING DELFTSE SCHIE TOONT POLITIEK FALEN Door: L. van der Horst Berichtten wij u in de vorige Megafoon over de discutabele uitspraak van de Rotterdamse voorzieningenrechter over de bomenkap van de Hof van Cyrene, nu blijkt het boegbeeld-project van gedeputeerde De Bondt (VVD) op vele fronten averij op te lopen. Verklaarde de voorzieningenrechter in januari nog het doodvonnis over de 63, vaak majestueuze en honderdjarige, bomen tegenover de Hoge Brug in Overschie met het oog op de termijn in de subsidievoorwaarden, nu blijkt dat in 2016, de streefdatum, nog steeds geen schepen door het nieuwe Schiekanaal zullen varen. Struikelblok is het ingewikkelde waterprobleem. De Schie is een regionale boezem die het water afvoert van alle polders tussen Delft en Delfshaven en loost in de Nieuwe Maas. De dijken, de waterkeringen, moeten aan 100 procent veiligheidseisen voldoen. Het doorsteken van de kades op twee plaatsen en het aanleggen van een nieuwe 100 procent veilige waterkering is een wateropgave van formaat. Bijkomend probleem is de afwatering van de aangelegen oude gifbelt, de DOP-NOAP, met havenslib en gifgrond. De nieuwe vaarroute doorbreekt de bestaande waterloop. DelÀand is nog bezig met drie alternatieven om het vervuilde water richting waterzuivering te loodsen. De door de provincie aangevraagde watervergunning ligt sinds november 2012 op de DelÀandse burelen. In- en externe experts pijnigen hun rekenknobbels om tot een aanvaardbare oplossing te komen. Aanvaardbaar, vanwege hun taak bewoners van DelÀand e.o. droge voeten en helder slootwater te garanderen. Aanvaardbaar ook voor hun opdrachtgever, de provincie Zuid-Holland, lees: de gedeputeerde en haar projectorganisatie. De Bondt wil zich graag als rechtlijnige en doortastende bestuurder af¿cheren, maar heeft zich de complexiteit van de verweven functies van de Schie niet gerealiseerd. Zij focust op het rechttrekken van de dubbele bocht in de binnenvaarroute tussen de Rotterdamse haven naar Delft en Haaglanden. Daarbij is nauwelijks aandacht voor de voornaamste taak van waterbeheer in Holland: zorgen voor constante en betrouwbare afvoer. De in afgelopen eeuwen ontworpen dubbelfunctie van vaarroute/afvoerkanaal is versmald tot een veiligheidsprobleem van grote binnenvaartschepen. Hoewel, welk probleem is er eigenlijk? Hoeveel botsingen en aanvaringen zijn geregistreerd? Nu ook de recreatievaart haar aandeel opeist en bovendien die lastige bewoners opkomen om hun historische erfgoed te beschermen, leidt die bestuurlijke rechtlijnigheid tot een politiek hoofdpijndossier. DelÀand heeft haar er ¿jntjes opgewezen dat er een nieuwe 100 procent veilige waterkering moet komen. En wel in plaats van een fraai, met populieren bomen

MEGAFOON

omzoomd verhoogd ¿etspad dat de blik van de polderlandschapliefhebber beschermt tegen het zicht op de treurige bedrijfsbebouwing van Bedrijventerrein Noord-West. Paniek! De problemen stapelen zich op. Honderden zienswijzen Wie gaat dat betalen? Rotterdam? Over kapvergunningen doet Rotterdam niet moeilijk, maar 650 stuks is een kostbare kwestie en ook dat ¿etspad dient opnieuw aangelegd. Nu blijkt bovendien dat Rotterdam de ‘oude arm’ krijgt overgedragen. Mèt de verantwoordelijkheid voor de natuurvriendelijke oevers en het op diepte houden van de oude vaargeul, zodra die afgesloten is voor de binnenvaart. ”Daarover zijn we in onderhandeling,” heet het. Hoe hoog en stevig wordt die nieuwe dijk en ligt die wel binnen het wijzigingsplan waarvoor de deelgemeente Overschie alle honderden zienswijzen met een pennenstreek naar de prullenbak verwees? In plaats van die vloekende, dure brug achter de Grote Kerk aan de Dorpstraat kan nu plotseling wel een trekpontje komen. Maar het dure en nota bene overtollige ¿etspad dat Overschie moest paaien in te stemmen met het afwijzen van de zienswijzen, leidt tot de aanleg van een andere brug, voor beheer en onderhoud, aan de Delftweg. Dan zijn er nog de vleer- en spitsmuizen, de archeologische bodemschatten, die deskundig vernietigd moeten worden. De sanering van vervuilde grond, doorworteld met de woekerende Japanse duizendknoop, bovenop die bodemschatten. De eisen van vliegveld over ganzen weren en bomentoppen. Had de ambtelijke projectorganisatie eerst alleen tot taak vergunningen en onthef¿ngen aan te vragen, die - vanwege bestuursakkoorden - onvoorwaardelijk verleend worden, nu moeten ze ook de VTM en boze bewoners afhouden van juridische stappen. De als charmeoffensief bedoelde informatieavond op 23 mei met een meerkeuzevraag over de bomenkap (alle 650 ineens of geleidelijk?) ontaardde in een demonstratie van bewonersweerstand. Terecht. Want welke geloofwaardige politicus houdt anno 2013 vast aan een eens genomen vaststellingsbesluit, Vaarwegennota 2006, om redenen van ‘bestuurlijke consistentie’? Provinciale Staten dus. Nooit gehoord van ‘voortschrijdend inzicht’, ‘actualisering van achterhaalde kosten-batenanalyse’ en kosten derden (gemeenten, DelÀand, rijk) die de gereserveerde 9,8 miljoen uit de provinciale portemonnee ver overschrijden? Niet Provinciale Staten Zuid-Holland. Conclusie De Bondt op 8 mei jl.: “Jullie vallen me er dus niet meer mee lastig”. Zelfs het onderstaande pleidooi vanuit Overschie bracht de politici niet tot andere gedachten. Hoezo dualisme als controlerend orgaan?

21

TEKORTKOMINGEN IN HET BESLUIT Door: Reinier Westermann Op 8 mei wees een bewoner van de Overschiese Dorpstraat, wonend aan de historische vaarroute tussen Delft, Delftshaven en Schiedam, Provinciale Staten (PS) op de tekortkomingen in het besluit over de aanleg van het nieuwe kanaal. “Geachte voorzitter, geachte leden van de commissie, Hartelijk dank voor de mogelijkheid in te spreken. Mijn naam is Reinier Westermann, ik woon aan de Bochtafsnijding Delftse Schie en vertegenwoordig de bewonersvereniging in oprichting Tis over zonder Schie. Wij willen de provincie graag een compliment geven voor de volharding waarmee zij een onmogelijk plan, de bochtafsnijding van de Delftse Schie, vorm willen geven. Wij delen echter ook de mening van de bijgesloten notitie van de heren Paymans en Brill. [VVD-fractie PS, red.]. Daarenboven willen wij u attenderen op een, in onze zienswijze, cruciale omissie in het Programma van Eisen van het de¿nitief ontwerp Bochtafsnijding van 5 november 2010. Er wordt in dit ontwerp geen rekening gehouden met de Beleidsvisie Cultureel Erfgoed 2013-2016, zoals besloten door de provincie. Hierin worden door de provincie, op pagina 19, de 7 erfgoedlijnen benoemd. De 7e erfgoedlijn, op pagina 21, is: De Trekvaarten Schie, Vliet en Haarlemmertrekvaart. Enige zinsneden hieruit zijn: ‘Over dit vaartenstelsel - dat halverwege de 17e eeuw tot grote bloei kwam - werden goederen vervoerd en later steeds meer personen. Nu zijn de historische vaarten weer in opkomst door de waterrecreatie. Opgave bij de trekvaarten en oevers is de ruimtelijk kwaliteit ervan te verhogen door aandacht te besteden aan panorama's, zichtlijnen en bouwhoogten. De recreatievaart moet aan kunnen leggen om op- of af te stappen. De vormgeving van bebording en het watermeubilair dient te accorderen met het historisch karakter van de vaarten.’ Wij hebben als bewoners, helaas, pas sinds kort kennisgenomen van het bestaan van dit de¿nitief ontwerp Bochtafsnijding. Wat hierin opvalt, is dat de Beleidsvisie Cultureel Erfgoed compleet ontbreekt. Tevens valt op dat de wens is geformuleerd: ‘Ontsluiting recreatievaart voor bewoners langs de bestaande vaarweg die mogelijk in de toekomst een recreatievaartuig achter hun tuin afmeren.’ Deze wens valt niet te rijmen met de huidige plannen om 1 en mogelijk zelfs 2 vaste bruggen aan te leggen, waardoor bewoners slechts nog heen en weer kunnen varen tussen 2 bruggen. Temeer omdat ditzelfde de¿nitief ontwerp benoemt dat de bestaande Delftse Schie wordt aangemerkt

MEGAFOON

als een vaarroute voor recreatievaart van de klasse BM. Dit betekent een brughoogte van ten minste 3 meter. En naar wij begrijpen is de geplande brughoogte 1,75 meter. Ook vinden wij het curieus dat in het Programma van Eisen een brug wordt genoemd. In onze ogen is een brug slechts één van de middelen om aan een gestelde eis te voldoen. Wat betreft de punten panorama’s en zichtlijnen uit de Beleidsvisie Cultureel Erfgoed sluiten wij ons aan bij de notitie van de heren Paymans en Brill. Als laatste willen wij u graag attenderen op de beantwoording van de Gedeputeerde op de vragen van PvdA en PvdD. Het antwoord op vraag 8 doet vermoeden dat de provincie geen bijdrage levert aan de gemeente Rotterdam. Toegezegd is echter bijna een miljoen, te weten €822.000,-. Afsluitend vraag ik deze commissie, namens de bewoners van Overschie, om nog eens indringend in overweging te nemen op welke wijze de provincie recht wil doen aan de Beleidsvisie Cultureel Erfgoed zoals besloten door deze zelfde provincie. Hartelijk dank voor uw aandacht.

23

De Bergboezem Berkel.

DE GROENZOOM IS ‘OM’: GEEN PLAS EN DRAS IN DE BERGBOEZEM BERKEL Door Lilian van der Horst Het lijkt een successtory: na het schrappen van moerassen en bedrijfsterrein in Polder Schieveen, is ook de Bergboezem in polder Berkel gespaard. De VTM reageert behouden op de juichende berichten en lovende woorden over bestuurders die zogenaamd luisteren naar de bezwaren van bewoners. Gespaard inderdaad, maar dan vanwege de noodzakelijke besparingen na de enorme verliezen op grondexploitatie die Lansingerland treffen als vinexlocatie. Onrendabele, loze bouwterreinen genoeg. Daar hoeft geen onrendabele natuurbouwput van 100 hectare bij te komen, realiseert de gemeente zich. Het alternatieve inrichtingsplan ‘Zuinig op cultuur. Zuinig op overheidsgeld’ van onder andere Natuur- en Milieuwacht Berkel&Rodenrijs en de VTM, is deze winter omarmd door zowel de klankbordgroep De Groenzoom als de gelijknamige projectorganisatie en het dagelijks bestuur. Hoera toch? Nou, nee: het vastgestelde Projectplan van DelÀand van februari 2013 wijkt geen millimeter af van de oorspronkelijke bedoeling: de aanleg van nieuwe natuur staat ongewijzigd op de kaart. Het plan wijdt een heel hoofdstuk aan een gedetailleerde omschrijving. Alleen ontbreekt het budget voor aanleg en beheer in de bijgaande begroting/ kredietaanvraag. Dit is de reden dat VTM en SNMW besloten toch beroep in te dienen bij de rechtbank. Als DelÀand en de gemeenten werkelijk het oorspronkelijke inrichtingsplan intrekken, dan dient dit een concreet besluit te zijn. Geen handjeklap met een welwillende klankbordgroep. Geen schriftelijke, ambtelijke toezeggingen achteraf. Geen opmerkingen in de notulen van een bestuursvergadering. De inrichtingsschets, 2.3 ondertussen, die de projectorganisatie Groenzoom heeft opgesteld met de klankbordleden, is een redelijk alternatief. Toch zitten er volgens de VTM teveel natuurvriendelijke oevers en rietkragen in het

24

compromis met de Vogelwacht, die het weiland/weidevogelareaal verminderen, agrarisch beheer frustreren en kenmerken heeft van langgerekte moerasstroken langs de watergangen. Het projectplan Bergboezem valt onder de Crisis- en herstelwet. 8 juli is de zitting. Dat niet alleen de VTM en SNMW twijfels hebben over het projectplan, blijkt uit de reactie van een van de fracties Verenigde Vergadering DelÀand. “Is er serieus onderzocht of het ’zuinige’ alternatief een goed alternatief biedt? De dijkgraaf schuift de verantwoordelijkheid door naar De Groenzoom. Het college spreekt zichzelf tegen: “Polder Berkel is urgent en kwetsbaar, vandaar de haast om de deadline (van subsidies en kredieten) in 2015 te halen.” Maar zorgt zelf voor vertraging door te kiezen voor alleen digitaal, dus onrechtmatig, te publiceren. Onthef¿ng bij de provincie wordt aangevraagd, maar dat is zwak. Want om de kadeophoging op tijd uit te voeren, moet extra grond worden aangevoerd. Dat zorgt voor extra druk en versnelt de zetting. Daarna wordt de grond weer afgevoerd vanwege de vereiste grondbalans. Dit leidt tot langdurige verstoring van het weidevogelgebied, verkeersoverlast op de Molenkade en € 2,3 miljoen meerkosten. Dat is heel veel geld! Door van dit extra krediet af te zien, loopt DelÀand het risico niet op tijd de werkzaamheden af te ronden en bovendien het risico calamiteiten niet te kunnen opvangen! Vraag : waarom neemt DelÀand de kosten van beheer en onderhoud niet als standaardonderdeel op van projectplannen? Het gemaal en de watergangen blijven immers voor rekening van DelÀand! De‘Boezemvrienden’ zijn niet tegen de kadeverbetering. Wel tegen het gesteggel over wie is verantwoordelijk/ aansprakelijk voor wat, over bestuurlijke afspraken achteraf, kortom zijn het ‘gepolder’ moe. Duidelijkheid graag, dan worden afspraken ondertekend.

MEGAFOON

Hier kom(g)een rijksweg.

KEUZE VOOR A13/A16 ONVOLDOENDE ONDERBOUWD Persbericht Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland Den Haag, 25 mei 2013 – Minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) heeft met haar formele standpunt voor de A13/A16 kenbaar gemaakt dat ze de aanleg van deze snelweg door wil zetten. Volgens de Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland (NMZH) schiet de onderbouwing van deze keuze tekort doordat uit wordt gegaan van inmiddels achterhaalde verkeerscijfers, een achteruitgang van leefbaarheid niet voorkomen kan worden en de kritiek van de commissie MER onvoldoende verwerkt is. Gisteren heeft minister Schultz van Haegen haar formele standpunt over de snelwegverbinding A13/A16 aan de Tweede Kamer kenbaar gemaakt. Ze blijft van mening dat de weg er moet komen en zal nu doorgaan met het besluitvormingsproces richting de aanleg.

Ook is het twijfelachtig welke voordelen de A13/A16 nu daadwerkelijk gaat bieden. De weg zou de leefbaarheid in Overschie moeten verbeteren, maar de commissie voor de milieueffectrapportage (MER) concludeerde enkele jaren geleden al dat dit niet het geval is.

De NMZH is echter van mening dat dit een slechte keuze is. Zo gaat de minister in de verkeersberekening die de noodzaak van de nieuwe weg moet onderbouwen uit van oude verkeersprognoses die een hoge groei van het verkeer voorspellen. Inmiddels is uit cijfers van het ministerie zelf gebleken dat de verkeersgroei al sinds 2005 gestagneerd is. Door het uitblijven van de groei van het verkeer is het ook nog maar de vraag of de baten van de A13/A16 wel op zullen wegen tegen de kosten van ongeveer 1 miljard euro.

Tevens constateerde deze commissie dat de bijdrage van de weg aan het verbeteren van de bereikbaarheid op regionaal niveau zeer beperkt is. De weg zal wel op diverse plekken zorgen voor een afname van de leefbaarheid, waar ook door gemeenten al zorgen over zijn geuit. Hoewel de NMZH het waardeert dat de minister diverse inpassingsmaatregelen heeft opgenomen in haar plannen voor de snelweg, is zij toch van mening dat de plannen voor de A13/A16 herzien zouden moeten.

MEGAFOON

25

Collage: Isolde van Overbeek

BEZOEK VAN ENTENTE FLORALE AAN MOLENSINGEL SCHIEDAM OP 14 MEI Door Fred van der Drift Geachte jury, U bent hier aangekomen op de Churchillweg, een locatie op een route door de stad die u ongetwijfeld de mooiere plaatjes laat zien. Gelukkig laat de gemeente Schiedam door de ¿etsroute langs deze weg te voeren, niet alleen de mooie plekjes zien, zoals het Julianapark of de Plantage. Groen is meer! Jammer genoeg is de Churchillweg niet de enige locatie waar het fout is gegaan in de afgelopen jaren. We noemen de voorbeelden: Hof van Cyrene, het huidige ziekenhuisparkeerterrein, het Beatrixpark, locaties langs de ecologische zone van de Poldervaart en andere delen van het bestemmingsplan Groene Long. De Churchillweg is wel de meest recente locatie waar heel veel tumult is ontstaan. U hebt het, denk ik, kunnen lezen in de kranten. Het waren niet alleen artikelen van Milieudefensie Schiedam, maar ook van gewone burgers. De verontwaardiging en boosheid waren en zijn wijd verbreid en ongekend in deze stad. Schiedammers hebben hun stad zien veranderen. Er heeft een enorme verdunning van het groen plaatsgevonden in

26

deze stad door allerlei ontwikkelingen: de herinrichting van het Bachplein, de noodkap van 2011 en 2012, de aanleg van de A4 en een extra strook langs de A20, de aanleg van het nieuwe ziekenhuisparkeerterrein. Er komen nog meer veranderingen in deze stad, zoals ‘Schiedam in beweging’ en de aanleg van een warmteleiding door Eneco. Het gaat allemaal te snel, bewoners gaan zich ontheemd voelen in hun eigen stad. Zoals u weet hebben Milieudefensie en de VTM ingesproken op de groenstructuurnota van 1997. We hebben gepleit voor meer biodiversiteit door het behoud van onderbegroeiing en groene stadslinten met aansluitingen naar Midden-DelÀand. Nu bestaan deze groene stadsassen uitsluitend uit een rij linden in een verder kaal gazon. Wij vinden dit gemiste kansen om daadwerkelijk de natuur de stad in te geleiden via de zoegenaamde ecologische stapstenen (stepping stones). De Churchillweg is een typisch voorbeeld van de verschraling van de natuur en ontgroening van de gemeente.

MEGAFOON

De gerooide groenstrook langs de Churchillweg toont opnieuw hoe slordig de gemeente omgaat met kapvergunningen, communicatie en participatie. Publicaties zijn fout, wat strijdig is met de Algemene wet bestuursrecht (Awb), maar de gemeente weigert te recti¿ceren en tot slot schuift zij bezwaren opzij. “De gemeente Schiedam wilde eigenlijk niet inhoudelijk of procedureel met ons over de Churchillweg praten. Zij houdt liever de gesprekken af. Wij mochten wel suggesties geven voor kleine aanpassingen. Doordat er totaal niet gecommuniceerd was met burgers, maar ook niet met de gemeenteraad naar aanleiding van het besluit in december 2012, kwam er veel protest. Schiedam werd door het tumult gedwongen om in gesprek te gaan met buurtbewoners.” Schiedam is nu geen groene stad Milieudefensie en de VTM hebben meerdere malen aangedrongen op de oprichting van een Milieuplatform met het groenbeleid als één van de aandachtpunten.

Dit voor een betere communicatie met de stad, het creëren van draagvlak en voor zelfreÀectie. De gemeente heeft belangstelling, zegt initiatieven te ondersteunen en het vertrouwen te willen herwinnen, maar laat het echte werk over aan burgers. ‘Groen’ behelst niet alleen de twee mooie stadsparken. Het is meer. ‘Groen’ mag in sommige gebieden gecultiveerd zijn, maar het moet ook divers zijn met mogelijkheden voor natuurontwikkeling in de stad. Het is ook samen bespreken, vaststellen en evalueren van het groenbeleid. Het is participatie van burgers en organisaties, het is een betere communicatie en het zorgvuldig omgaan met kapvergunningen, met inspraak en met respect voor de Awb. Conclusie: niet alleen Milieudefensie Schiedam en de VTM, maar ook aantoonbaar vele burgers menen dat het gemeentelijk groenbeleid niet in balans en onvoldoende is om een groenprijs Schiedam waardig te zijn.

Polder Schieveen

OPBRENGST COLLECTE NATUURMONUMENTEN TERECHT MINIMAAL Door Lilian van der Horst Welgeteld één duizend tweehonderd vijf en zestig euro en 41 cent heeft de collecte van Natuurmonumenten opgebracht. Die lage opbrengst is in overeenstemming met het feit dat veel leden in onze omgeving hun lidmaatschap opzeggen. Het dringt tot de mensen door dat Natuurmonumenten niet die ‘aaibare’ natuurbeschermer is, die de wormenstampacties (OER!!!), ravotten voor Rotterdamse kinderen op Tiengemeten en verzet tegen de Blankenburgtunnel propageren te zijn. Natuurmonumenten is een economische onderneming en de meest kapitaalkrachtige grote terreinbeheerder bovendien. Subsidies voor ‘nieuwe natuur’ waren jarenlang een vaste bron van inkomsten. Een inkomen dat de oorspronkelijke eigenaars, de agrariërs, ontnomen werd. Vergeleken met het kapitale bezit aan beheersgebieden, duingebieden, natuurreservaten, landgoederen en banktegoeden is iedere ingezamelde euro een lachertje. Dat bezit groeit nog elk jaar. Overschie kan daarover meepraten. Na de Noord-Kethel Polder (200 hectare) en de Schiezone (50

MEGAFOON

hectare) staat de dienst Stadsontwikkeling op het punt een Rotterdamse duit in de natuurmonumentale zak te steken. In de plannen voor Polder Schieveen gaan tweehonderd hectare weiland ter waarde van 16 miljoen euro in eeuwigdurende erfpacht naar Natuurmonumenten. Bij het inrichtingsplan Vlinderstrik, tussen Hillegersberg en Berkel, kijkt Natuurmonumenten mee. Vreemd genoeg ‘kijken’ de huidige pachters niet ‘mee’. Niet meekijken betekent meedoen bij de aanbesteding, wat vooralsnog wordt ontkend. De grond is eerst ontwaard tot 8 euro per m2. De agrariërs, die generaties lang de polders niet alleen gratis voor de gemeenschap hebben beheerd, maar er ook een familie-inkomen mee verdienden, hebben het nakijken. Want van een openbare aanbesteding is geen sprake. Naar verluidt gaan de weilanden van het poldertje achter het veerhuis aan de Delftse Schie ook over naar Natuurmonumenten. Mits de bochtafsnijding doorgaat en er een weiland-eiland ontstaat. Nog een reden om tegen de bochtafsnijding te zijn.

27

DE VTM STEUNT U BIJ INSPRAAK EN ACTIE Gebeurt er in uw omgeving iets waarmee u het niet eens bent? Wilt u dat laten weten aan de politiek en de beleidsmakers, maar weet u niet precies hoe u dat aan moet pakken of zoekt u medestanders? De Vereniging Tegen Milieubederf kan u op verzoek steunen bij inspraak en bezwaarprocedures over onderwerpen op het gebied van milieu, ruimtelijke ordening en leefomgevingkwaliteit.

AANMELDBON Naam: Adres: Postcode en woonplaats: Telefoonnummer: E- mailadres: Datum: Handtekening:

‰

JA! Ik word lid van de VTM voor €15,- per jaar. Ik wacht met betalen op de acceptgiro die mij wordt toegezonden.

DEZE BON OPSTUREN IN EEN GEFRANKEERDE ENVELOP NAAR: Vereniging Tegen Milieubederf Postbus 21690 3001 AR Rotterdam Aanmelden kan ook via de website www.vtm-milieu.nl

28

MEGAFOON