Z W E MB A D
Redder, nog steeds een knelpuntberoep? In 2010 werd redder voor de eerste keer erkend als knelpuntberoep. Naar aanleiding daarvan stond het beroep redder meer in de kijker. In 2011 werd er een samenwerking opgestart tussen ISB en VDAB om werkzoekenden toe te leiden naar het beroep redder. In deze bijdrage gaan we na hoe het met de tewerkstelling van en de invulling van de vacatures voor redders is gesteld. Verder bekijken we de genomen initiatieven sinds redder als knelpuntberoep erkend is en de eerste effecten hiervan op het veld.
Tewerkstelling van redders Zowel binnen de ISB-onderzoeksreeks ‘Kengetallen Overheidszwembaden – Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest’ als binnen het initiatief ‘Cijferboek Lokaal Sportbeleid’ van de Vlaamse overheid worden op regelmatige basis gegevens opgevraagd over de tewerkstelling van redders. Bij de gegevensverzameling in het kader van ‘Kengetallen Overheidszwembaden’ worden de publieke zwembaden bevraagd die beheerd worden door een gemeente, provincie of gewest/gemeenschap in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, terwijl voor het ‘Cijferboek Lokaal Sportbeleid’ enkel de Vlaamse gemeenten opgenomen zijn. Dit verklaart het verschil tussen de bekomen resultaten. Van 126 zwembaden (Kengetallen Overheidszwembaden) werd volledige informatie bekomen over het aantal redders dat zij in 2010 tewerkstelden en het overeenkomstige aantal voltijdse equivalenten (VTE). Uit de gegevens blijkt dat in die 126 zwembaden 852 redders werken. Per zwembad is dit een gemiddelde van 6,76 redders. In VTE uitgedrukt is het totaal 705,7 en het gemiddelde 5,6. De werkelijke tewerkstelling in de overheidszwembaden ligt echter hoger. In de 24 zwembaden die enkel de gegevens over het aantal personen invulden, werken 121 redders wat het totaal op 973 brengt. Dat is nog steeds een onderschatting, aangezien Vlaanderen en Brussel circa 180 overheidszwembaden tellen en bovenstaande cijfers gebaseerd zijn op de gegevens van 150 zwembaden. In het Cijferboek lokaal sportbeleid is er sprake van 769 redders, goed voor 661,77 VTE (situatie op 31 december 2010). In het algemene personeelsbestand van de lokale sportdiensten zijn de toezichters/zaalwachters, redders en het schoonmaakpersoneel duidelijk ‘koploper’. In deze functies worden telkens meer dan 700 personen tewerkgesteld. Voor de administratief medewerkers, nummer vier in de rij, zakt dit aantal naar 472. Het meest voorkomende niveau van tewerkstelling is het D-niveau (zie tabel 1). De meest voorkomende contract-
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer
N° 228
Zwembad Ieper
vormen zijn ‘contractueel onbepaalde duur’ en ‘statutair/vastbenoemd’. Vooral mannen (65%) oefenen het beroep redder uit. Bijkomend deden de sportdiensten in 2010 voor nog eens voor minimaal 80.093 uur een beroep op occasionele medewerkers (jobstudenten, interims …) met de functie redder. Ten opzichte van de cijfers in het Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2008-2010 (cijfers van 2007) liggen de resultaten in dezelfde lijn. Toen bedroeg het totaal aantal VTE van de 626 redders waarvan gegevens bekomen werden 541,89 en waren het tewerkstellingsniveau en het type contract nagenoeg hetzelfde (zie tabel 1).
31
Z W E MB A D
Tewerkstellingsmogelijkheden Vacatures permanent en occasioneel redderspersoneel 134 zwembaden beantwoordden de vraag of ze in 2010 vacatures hadden voor redders als permanente functie. 54 van hen (40%) antwoordden positief, bij de overige 80 zwembaden uit de steekgroep waren er geen vacatures. Voor permanent redderspersoneel waren er in deze 54 zwembaden 98 vacatures met een gemiddelde van 1,81 vacatures per zwembad (spreiding: 1 – 7). In de provincies Antwerpen, Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant ligt het gemiddeld aantal vacatures per zwembad hoger dan in Limburg en West-Vlaanderen (tabel 2). 57 zwembaden van de 89 die antwoordden (64%) waren in 2010 op zoek naar occasioneel redderspersoneel. 32 zwembaden gaven aan in 2010 geen vacatures voor occasionele redders gehad te hebben. Voor occasioneel redderspersoneel waren er 245 vacatures. Dit is bovendien een onderschatting. Vijf zwembaden vulden de vraag met betrekking occasionele redders niet in, maar gaven in de opmerkingen wel aan voor occasionele functies ad hoc een beroep te doen op een interimkantoor. Het gemiddelde aantal vacatures voor occasionele redders bedraagt 4,3 per zwembad (spreiding: 1 – 20), waarbij vooral het hoge gemiddelde (5,5)
in de provincie Oost-Vlaanderen opvalt (tabel 2). Hier kan de link gelegd worden met het grote aandeel openluchtzwembaden en zwembaden met zowel een overdekt als een niet-overdekt bad in deze provincie. Deze zwembaden zijn tijdens de zomer immers aangewezen op occasioneel redderspersoneel.
Ruim een derde van de vacatures redder levert maar één geslaagde kandidaat op Wervingsreserve 35 van de 140 zwembaden (25%) antwoordden positief op de vraag of ze een wervingsreserve ‘redders’ hebben. Het aantal kandidaten in de wervingsreserves (N=23) bedroeg in mei 2011 52. In elke wervingsreserve zitten gemiddeld twee kandidaten. Uit de gegevens is niet af te leiden of dit allemaal unieke kandidaten zijn. De mogelijkheid bestaat immers dat één persoon in wervingsreserves van verschillende zwembaden is opgenomen. Rekrutering 105 zwembaden gaven aan welke communicatiekanalen zij in 2010 gebruikten om de vacatures te verspreiden en bekend te maken. 66% van deze zwembaden verspreidden hun vacature via VDAB. Zoals uit tabel 3 blijkt, is
tabel 1: Tewerkstelling van redders d.d. 31.12.2010 en 31.12.2007 (bron: Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2011-2013 en Cijferboek Lokaal Sportbeleid 2008-2010)
permanent redderspersoneel
aantal personen 2010 (N=115) aantal VTE
2007
aantal personen aantal VTE
occasioneel 2010 redderspersoneel 2007
meest voorkomende niveaus tewerkstelling
meest contractueel 43,38% D (78,67%) voorkomende onbepaalde duur gendermannen: 65,41% statutair/ C (20,29%) soorten verhouding vrouwen: 34,59% 34,43% contracten vastbenoemd
meest voorkomende niveaus 541,89 (NVTE=626) tewerkstelling
meest contractueel 40,43% D (81,31%) voorkomende onbepaalde duur gendermannen: 63,83% C (16,41%) soorten statutair/ verhouding vrouwen: 36,17% 36,32% contracten vastbenoemd
769 661,77 658
aantal 60 gemeenten
totaal aantal uur 80.093 op jaarbasis
gemiddelde
1.334,88
spreiding
8 - 6.000
aantal 77 gemeenten
totaal aantal uur 113.750 op jaarbasis
gemiddelde
1.477,00
spreiding
40 - 29.130
tabel 2: Vacatures permanent en occasioneel redderspersoneel Vacatures permanent redderspersoneel
Antwerpen Limburg Oost-Vlaanderen
Vacatures occasioneel redderspersoneel
aantal zwembaden
aantal vacatures
gemiddelde
aantal zwembaden
aantal vacatures
gemiddelde
11
24
2,18
13
53
4,08
1,25
8
35
4,38
12
66
5,50
8
10
9
20
2,22
8
27
3,38
West-Vlaanderen
11
28
2,55
14
55
3,93
Brussels Hoofdstedelijk Gewest
15
16
1,07
2
9
4,50
Totaal
54
98
1,81
57
245
4,30
Vlaams-Brabant
32
Z W E MB A D
oog verloren worden dat er zich bij een vijfde van de vacatures slechts één kandidaat-redder aandient.
VDAB anno 2010 het kanaal dat door het grootste aandeel zwembaden gebruikt wordt, terwijl dat in 2008 nog de gemeentelijke website was. Maar ook de gemeentelijke website is met 61% nog steeds een belangrijk communicatiekanaal. Op de derde plaats staat de regionale pers. Iets meer dan de helft verspreidt via deze weg de vacatures voor redders. Maar ook ISB won aan belang als communicatiekanaal. In 2008 maakte 20% van de respondenten hun vacatures bekend via ISB, anno 2010 is dat gestegen tot 37%.
Wat het aantal geslaagde kandidaten betreft steeg het gemiddelde per vacature van 1,9 in 2008 tot 3,55 in 2010. Een positieve evolutie, maar ook hier geldt de kanttekening dat bij 35% van de vacatures slechts één geslaagde kandidaat uit de bus kwam. Verder blijkt uit de gegevens dat het slaagpercentage licht gedaald is. In 2008 slaagde 70% van de kandidaten, in 2010 was dat 68%.
Uit bovenstaande gegevens kan geconcludeerd worden dat de oproep die ISB sinds medio 2010 naar de zwembaden lanceert om de vacatures voor redders (ook) via VDAB en ISB te verspreiden, navolging kreeg.
De looptijd van de vacatures bedraagt gemiddeld 2,48 maanden met een spreiding van een halve maand tot een jaar. De gemiddelde vervullingstijd is ten opzichte van 2008 ongeveer gelijk, maar de spreiding is wel groter geworden, toen bedroeg die een halve maand tot een half jaar.
Aantal kandidaten en looptijd van de vacatures Van de vacatures voor permanent personeel werd bijkomende informatie opgevraagd met betrekking tot het aantal kandidaten, het aantal geslaagde kandidaten en de looptijd van de vacature (de periode die verloopt tussen het bekend maken van de vacature en de plaatsing van de kandidaat) (tabel 4). Van 42 vacatures werden volledige gegevens bekomen. Per vacature waren er gemiddeld 5,21 kandidaten.1 Hoewel dit ten opzichte van 2008 een verbetering is – toen waren er gemiddeld slechts 2,71 kandidaten per vacature – mag niet uit het
ISB en VDAB gingen samen aan de slag In 2011 werd een project opgezet tussen ISB en VDAB. De provinciale VDAB-kantoren engageerden zich om werkzoekenden die in aanmerking kwamen voor een toezichtsberoep, in dit geval redder, te selecteren en in hen in te schakelen in het stappenplan van het project (zie verder).
tabel 3: Gebruikte communicatiekanalen bij de verspreiding van vacatures ‘redder’
2010 (N=105)
2008 (N=71)
VDAB
65,71%
57,75%
website gemeente
60,95%
77,46%
regionale pers
51,43%
57,75%
VRC
44,76%
onderdeel ‘andere’
ISB
37,14%
19,72%
andere
interimkantoor, individuele contacten, infobord, inkom zwembad, eigen website, …
* meerdere antwoorden waren mogelijk tabel 4: Aanwerving van redders voor permanent functies ( referentiejaar 2010)
Aantal aantal vacatures kandidaten 60 4 Antwerpen 17 6 Limburg 30 8 Oost-Vlaanderen 84 15 Vlaams-Brabant 28 9 West-Vlaanderen Brussels Hoofdng ng stedelijk Gewest Totaal 42 219
Kandidaten gemiddeld aantal kandidaten/ vacature 15,00 2,83 3,75 5,60 3,11
aantal vacatures met 1 kandidaat 1 1 1 3 2
aantal geslaagde kandidaten 31 12 21 64 21
Geslaagde kandidaten gemiddeld aantal aantal vacatures geslaagde met 1 geslaagde kandidaten/vacature kandidaat 7,75 1 2,00 2 2,63 3 4,27 6 2,33 3
ng
ng
ng
ng
ng
5,21
8 (19,05%)
149
3,55
15 (35,71%)
1 In Antwerpen ligt het aantal kandidaten en het gemiddelde kandidaten opmerkelijk hoger dan in de andere provincies. Uit een detail van de gegevens blijkt dat één zwembad het geluk had om bij een eerste vacature 23 kandidaten en bij een tweede vacature 30 kandidaten aan te trekken.
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer
N° 228
33
Z W E MB A D
ISB stond in voor de invulling van infosessies om de werkzoekenden zo correcte informatie te geven vooraleer ze aan de opleiding startten, het organiseren van trainingen en opleidingen waar regionaal vraag naar was en het linken van de werkzoekenden aan een vacature redder, dit altijd in samenspraak met de provinciale coördinator toezichtsberoepen.
Cursus Hoger Redder Enkel kandidaten die het voorbereidend reddersbrevet behalen, kunnen verder deelnemen aan een cursus Hoger Redder. De meeste kandidaten starten in een bestaande cursus Hoger Redder. In West-Vlaanderen werd door ISB en VDAB West-Vlaanderen een eigen cursus Hoger Redder georganiseerd, aangezien daar voldoende kandidaten waren.
Stappen in het project ‘Redder als knelpuntberoep’ Assessment VDAB start met een assessment voor toezichtsberoepen. Tijdens deze opleidingsweek worden enkele specifieke competenties gescreend voor het beroep van redder: omgaan met conflicten, kunnen observeren, instructies begrijpen en uitvoeren ...
Mini-jobbeurs In december 2011 organiseerden ISB en VDAB WestVlaanderen samen een mini-jobbeurs voor cursisten die het diploma Hoger Redder behaalden. Het doel was de doorstroming naar het beroep redder te verbeteren en zo het knelpunt om vacatures voor redders in te vullen weg te werken, en om de werkzoekenden sollicitatie-ervaring te laten opdoen.
Voorbereidend reddersbrevet De deelnemers aan het assessment leggen een test af in het zwembad om het voorbereidend reddersbrevet te behalen. De kandidaten die niet slagen maar wel potentieel hebben, kunnen instappen in ‘extra trainingen’ en na vier weken de test opnieuw afleggen.
Gemotiveerde werkzoekenden die het volledige traject doorliepen en het diploma Hoger Redder behaalden, kregen de kans om zwembadbeheerders te ontmoeten. De zwembadbeheerders konden kennismaken met kandidaat-redders die al gescreend waren op de eerder aangehaalde specifieke competenties voor het beroep.
tabel 5: Overzicht deelnemers aan het project ‘Redder als knelpuntberoep’ (referentiejaar 2011)
Voorbereidend reddersbrevet Provincie Aantal deelnemers 34 8 4 10 24 80 (a)
Antwerpen Limburg Oost-Vlaanderen Vlaams-Brabant West-Vlaanderen Totaal
Cursus Hoger Redder Aantal deelnemers 9 4 4 5 19 41 (b) 51,25% t.o.v.(a)
Aantal geslaagden (diploma) 3 4 3 0 12 22 (c) 27,5% t.o.v. (a)
Aantal nietgeslaagden 6 0 1 5 7 19
Werkende als redder 2* 1 1 0 5 9 40,9% t.o.v. (c)
* waarvan 1 als basisredder
Verduidelijking van enkele begrippen • Aantal deelnemers voorbereidend reddersbrevet: Dit zijn alle deelnemers die via het assessment instappen in het project ‘Redder als knelpuntberoep’ én deelnemen aan de zwemproef om het voorbereidend reddersbrevet te behalen. • Aantal deelnemers cursus Hoger Redder: Alle deelnemers die slagen in de zwemproef en dus het voorbereidend reddersbrevet behalen, kunnen instappen in de cursus Hoger Redder. • Aantal geslaagden (diploma Hoger Redder): Het aantal cursisten dat ingestapt is in een cursus Hoger Redder en het diploma Hoger Redder behaalde. • Aantal niet-geslaagden: Het aantal cursisten dat ingestapt is in een cursus Hoger Redder en het diploma Hoger Redder niet behaald heeft of vroegtijdig gestopt is. • Werkende als redder: Alle cursisten die het diploma Hoger Redder behaalden via het project ‘Redder als knelpuntberoep’ en momenteel aan het werk zijn als redder.
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer
N° 228
35
Z W E MB A D
Persoonlijk contact helpt de kandidaat over te gaan tot een goede sollicitatie en helpt de zwembadbeheerder in de zoektocht naar een degelijke redder met de juiste attitude. Tijdens één voormiddag solliciteerden de kandidaten bij de vier aanwezige zwembaden. Zowel de potentiële redders als de zwembadbeheerders waren enthousiast over dit initiatief. De zwembadbeheerders gingen met heel wat CV’s en motivatiebrieven naar huis. Sommigen maakten een afspraak voor een volgende stap in de aanwervingsprocedure.
kandidaten dat slaagt voor de selectieproeven is dat de kans vergroot dat de zwembadbeheerders een échte keuze kunnen maken (uit meer dan twee kandidaten). Ondanks deze positieve signalen blijft het aandeel vacatures waarvoor er slechts één kandidaat (19%) of één geslaagde kandidaat (35%) is een aandachtspunt. En hoewel de gemiddelde vervullingstijd daalde, moet de toegenomen spreiding (één vacature stond een jaar open) en de verdere evolutie hiervan nauwlettend opgevolgd worden.
Naar aanleiding van de erkenning van redder als knelpuntberoep riep ISB de zwembaden op om de vacatures Resultaten op het werkveld voor redder ook via VDAB en ISB bekend te maken. Deze 80 personen namen deel aan het voorbereidend reddersoproep leidde in 2010 al tot een groter aandeel gemeenbrevet. 41 van hen (51%) slaagden en mochten deelneten die deze communicatiekanalen benutten. Maar ook men aan een cursus Hoger Redder. Ondanks de voorafhet project ‘Redder als knelpuntberoep’ van VDAB en gaande screening blijkt toch nog bijna de helft van de ISB leidde tot een verdere toename van het gebruik kandidaten af te vallen. De zwemproeven die de deelnevan deze communicatiekanalen. Mocht dit project in mers moeten afleggen, mogen niet onderschat worden. de toekomst niet verder gezet worden, is het benutten van de diverse communicaVan de 41 cursisten die tiekanalen om de vacatures instapten in de cursus Hoger bekend te maken iets waar De erkenning als knelpuntberoep geeft Redder behaalde 54% het ISB verder op zal blijven het beroep redder extra aandacht en diploma Hoger Redder. inzetten. Want, ook al is het leidt stilaan tot meer kandidaten Zoals uit tabel 5 blijkt zijn nog te vroeg om duidelijke er provinciale verschillen. evoluties vast te stellen, de Het aantal deelnemers dat in het traject instapt en het ruimere verspreiding van de vacatures lijkt een effect te percentage deelnemers dat op het einde het diploma hebben op het aantal kandidaten voor de openstaande Hoger Redder behaalt, lopen sterk uiteen. Dit verschil is vacatures. waarschijnlijk te wijten aan de intensiteit en manier van begeleiden door de provinciale coördinatoren. Voor werkzoekenden die het diploma Hoger Redder nog niet hebben en als redder aan de slag willen gaan, Van de 22 cursisten die in 2011 het diploma Hoger blijkt de begeleiding van VDAB een belangrijke factor Redder behaalden, zijn er momenteel 9 (41%) tewerkom de cursus tot een goed einde te brengen. Voor de gesteld als redder. zwembadbeheerders is het een pluspunt te weten dat kandidaat-redders die het VDAB/ISB-traject doorliepen VDAB en ISB als communicatiekanalen bij de verspreiding op de hoogte zijn van de jobinhoud van redder en reeds van vacatures gescreend werden op competenties als conflicthantering, Uit tabel 3 blijkt dat zowel VDAB als ISB in 2010 (in kunnen observeren … De kans dat de beheerder een tegenstelling tot in 2007) als kanaal werden gezien om gemotiveerde en kwaliteitsvolle redder aanwerft, is op vacatures voor redders te verspreiden. Hoewel het prodie manier groter wat een kwaliteitsvolle dienstverlening ject ‘Redder als knelpuntberoep’ toen nog niet opgestart van het zwembad alleen maar ten goede komt. was, heeft de extra aandacht die de erkenning van het beroep redders als knelpuntberoep met zich meebracht Op het veld zijn de eerste voorzichtig positieve effecten een gunstig effect gehad. En deze tendens lijkt zich door van de erkenning van redder als knelpuntberoep waar te zetten. In 2010 ontving ISB rechtstreeks 30 vacatures te nemen. Wanneer de inspanningen en projecten nu voor redder. In 2011 steeg dit aantal tot 52 ontvangen stopgezet zouden worden, zou de trein voor een duurvacatures redder, een stijging van 73%. Het project werkt zaam effect gemist worden. Net nu is het belangrijk om dus ook een ruimere verspreiding van de vacatures in de de reeds opgestarte trajecten verder te verfijnen en de hand. positieve evolutie te bestendigen. Goede redders vinden blijft een aandachtspunt
Marjolein van Poppel stafmedewerker ISB
De extra aandacht voor het beroep redder naar aanleiding van de erkenning als knelpuntberoep heeft een positief effect op het aantal kandidaten dat zich aandient bij een vacature. Het voordeel van het hoger aantal kandidaten in combinatie met een gelijkblijvend percentage
Ine Esch projectmedewerker ‘Redder als knelpuntberoep’ ISB
Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer
N° 228
Lien Van Belle stafmedewerker ISB Trefwoord(en): redders, tewerkstelling, kengetallen
37
