Geneesmiddelengebruik bij ouderen

Logical Connections NV ouderen.doc

1

Geneesmiddelengebruik bij ouderen. Om algemene uitspraken te kunnen doen over geneesmiddelengebruik en in het bijzonder over dat bij ouderen wil ik U enkele resultaten tonen van een onder botika’s op Curacao gehouden steekproef. Aselect werden 10 botika’s gekozen uit de 27 openbare apotheken alhier. Een van de gekozen botika’s hield in maart op te bestaan. Gegevens van de verstrekkingen op recept afgeleverd in de periode februari tot en met april 2001 werden verzameld. De halfverwege deze periode gesloten botika werd niet meegeteld. Om schattingen te maken voor geheel Curacao werd daarom de metingen bij de 9 botika’s vermenigvuld met 26,5/9. N.B: Verstrekkingen in en uit het ziekenhuis blijven buiten beschouwing. Ten tijde van de steekproef was er ook een census. Van het CBS werden voorlopige resultaten verkregen en vergeleken met de steekproef. Op het hele eiland woonden 135.000 mensen als volgt verdeeld over 3 leeftijdsgroepen: Leeftijdsopbouw 0-14 jaar 15-64 65+

Aandeel 2001 24,5 % 65,1 10,4

Aandeel 1992 25,9 % 66 8,1

In steekproef 19,2% 63,8 16,8

In 1992 was de gemiddelde leeftijd 31,7 jaar in 2001 34,7 In de vierde kolom ziet U de leeftijdsopbouw van de patienten in de steekproef. Het moge duidelijk zijn, dat de groep 65plussers meer gebruik maakt van de diensten van een apotheek dan de overige bevolkingsgroepen. De Anatomisch Therapeutisch en Chemische Code wordt sinds 1969 gebruikt bij statistisch onderzoek naar geneesmiddelengebruik. De codes veranderen nog wel eens, vooral in de Hart en Vaatstelsel groep hebben zich verschuivingen voorgedaan door de introductie van nieuwe therapeutische groepen. De verstrekkingen in de steekproef werden ingedeeld metde ATC zoals deze gedefinieerd is sinds 1997 De grofste indeling, die we kunnen maken bij de classificering van de geneesmiddelen is het Anatomisch niveau. In de volgende tabel werden 3 groepen met elkaar vergeleken: A) Verstrekkingen aan ALLEN zoals in de gehouden steekproef B) Verstrekkingen aan ALLEN zoals in een steekproef op Curacao in 1995 C) Verstrekkingen aan 65PLUSSERS zoals in de gehouden steekproef A en B verschillen binnen de 1% marge niet van elkaar en worden gerepresenteerd in de eerste kolom. Anatomische groep.

Allen in 95 en 01

Luchtwegen Stofwisseling Hart & Vaten Huid Beweging C.Z.S. Hulpmiddelen Oog/ Oor Antibiotica Bloed Geslachts org. Hormonen

20 14 11 11 11 10 7 5 4 4 3 1

Aandeel 65+ 01 8 16 20 7 10 7 12 8 2 7 2 1


2

Bij de ouderen staan verstrekkingen van hart en vaat geneesmiddelen nummer 1 ook maken ze meer gebruik van incontinentiemateriaal / voeding dan alle patienten. Positief is dat ademhalen niet als een groot probleem wordt ervaren door ouderen. In het verdere verhaal zullen de getallen voor alle leeftijden niet meer ter sprake komen en gaan de gepresenteerde cijfers over 65plussers zonder expliciete vermelding. Voordat we verder gaan kijken naar wat ouderen aan geneesmiddelen gebruiken en hoevaak/veel wil ik eerst een scheiding gaan maken in relevante en niet relevante geneesmiddelen. Om dat te doen werd er naar het tweede niveau van de ATC code gekeken. Daar bevinden zich de therapeutische groepen Diuretica, Laxantia etc. Wanneer de verstrekkingen werden onderverdeeld op het tweede niveau bleek het te gaan om 96 verschillende therapeutische groepen. Sommige geneesmiddelen worden zelden verstrekt omdat het om zeldzame aandoeningen gaat (psoriasis, antiparasitaire middelen, tuberculostatica, etc.) Wanneer er in de steekproef niet meer dan 100 keer een middel in een therapeutische groep werd verstrekt dan bleef deze groep buiten beschouwing. En toen bleven er nog maar 48 groepen over. Verder werd er nog een subjectieve uitsluiting gedaan: V07 A11 V06 A12 R02 D08

hulpmiddelen vitamines voeding mineralen bij keelpijn antiseptica

M02 D06 D R01 D03 A01

wrijfmiddelen uitwendige antibiotica algemene dermatologica neuspreparaten (decongestie) wond en ulcus middelen mond preparaten

Middelen, die m.i. niet relevant zijn voor de gezondheid en die bijvoorbeeld in Nederland niet voor vergoeding door het ziekenfonds in aanmerking komen. Op deze manier werd in de steekproef alleen naar 36 therapeutische groepen gekeken. De verstrekkingen, in de steekproef, die NIET behoorden tot de 36 gekozen therapeutische groepen werden buiten beschouwing gelaten. Het aandeel van de geneesmiddelen, die buitengesloten zijn was in aantal R ‘s 28 % In de steekproef werden 5.754 65plussers herkend. Na de uitsluiting zoals boven omschreven konden er 5.530 65plussers herkend worden. 214 ouderen 4% zijn door de keuze van therapeutische groepen buiten beschouwing gelaten. De volgende tabel geeft een representatie van de geneesmiddelen, op therapeutisch niveau, die door ouderen gebruikt worden. De groepen zijn gerangschikt op prevalentie. Dat getal geeft aan hoeveel van de 65plussers per 1000 65plussers wonende op Curaçao, een of meerdere geneesmiddelen, vallende onder die therapeutisch groep in 3 maanden tijd uit een openbare apotheek heeft verkregen. Kortom aantal gebruikers per 1000 65plussers. De berekening is n*26,5/9*0,72/13,208*1‰ = 0,16*n ‰ ATC

Therapeutische groep

S01 *M01 B01 A10 C07 C09 C03 C08 *R05 N05 A02 *A06

Ophthalmologica Anti-inflammatoire middelen, antirheumatica Antithrombotica Antidiabetica Betablokkers Renine-Angiotensine systeem Diuretica Calcium kanaal blokkers Hoest- en verkoudheidsmiddelen Psycholeptica Antacida/Ulcus/Flatulentie Laxantia

prevalentie 235 229 225 175 174 156 137 133 131 119 118 108


*N02 *R06 *J01 *D07 *D01 C10 B03 C01 C05 C04 G04 R03 *A07 N07 N03 H03 G03 A03 H02 M04 C02 M05 N06 N04

3

Analgetica Systemische antihistaminica Antibiotica Uitwendige corticosteroiden Antimycotica Antilipaemica Middelen bij anemie Cardiaca Vasoprotectiva Perifere vasodilatantia Urologica Middelen bij CARA /COPD Antidiarrhoica Overige middelen centraal zenuwstelsel Antiepileptica Schildkliermiddelen Geslachtshormonen en stimulantia der genitalia Spasmolytica en parasympathicolytica Systemische coricosteroiden Jichtmiddelen Antihypertensiva Middelen bij bot-aandoeningen Psychoanaleptica Parkinsonmiddelen

107 106 104 100 73 72 65 57 50 41 39 36 28 26 24 22 22 22 21 17 17 16 13 12

N.B: De getallen zijn geschat en hebben op 95% confidentie niveau een marge van 10% aan beide kanten S02 heeft een prevalentie van 235 ± 23 m.a.w. ligt tussen de 212 en 258 De prevalentie van al deze groepen tesamen is 3.030 M.a.w. Er worden door de ouderen gemiddeld 3 soorten geneesmiddelen, met een verschillende therapeutische werking zoals boven omschreven gebruikt. Dit resultaat zegt helaas niets over de problemen, die er kunnen ontstaan bij het gelijktijdig gebruik van twee of meer geneesmiddelen gedurende langere tijd. Er kan echter opgemerkt worden dat de meeste geneesmiddelen binnen bovengenoemde therapeutische groepen geacht worden chronisch te worden gebruikt. De incidenteel geachte therapieën zijn boven met een * aangegeven. Laten we tabel 2 eens nader bekijken. Als we er vanuit gaan dat alleen diabetici Antidiabetica gebruiken dan kunnen we uit deze cijfers de prevalentie van Diabetis te weten komen. Bovenaan de lijst staan de oog middelen. Deze zijn niet specifiek voor een duidelijk ziektebeeld. Echter, binnen deze groep is een duidelijk ziektebeeld te herkennen, met een subtherapeutische code S01E Middelen bij glaucoom. Op deze manier kunnen de prevalenties van de volgende ziektebeelden berekend worden Aandoening

Therapeutische groep

Prevalentie

Hart en Vaatziektes Diabetis Glaucoom Maag lijden CARA / COPD Epilepsie Parkinson Jicht

C A10 S01E A02B R03 N03 N04 M04

469 175 131 58 36 24 12 17


4

Voordat we verder gaan met beschouwingen over de aard van de gebruikte geneesmiddelen wil ik U wat cijfers laten zien over het meerdere geneesmiddelen gebruik per patient. Zoals al eerder opgemerkt wordt er gemiddeld 3 geneesmiddelen uit de therapeutische groepen door de patienten gebruikt. In de volgende grafiek kunt U zien hoe dat verdeeld is binnen de 65+ populatie in de steekproef:

Door het invoeren van de groep 10 of meer is het gemiddelde wat lager geworden Gelukkig gaat het niet altijd om zware therapeutische interventies. Analgetica , Laxantia etc. zitten ook in de beschouwde therapeutische groepen. Als de vraag gesteld wordt of polyfaramcie bij ouderen op Curacao voorkomt moeten we met een volmondig ja antwoorden. Het gebruik is zeer zeker poly. Of dat terecht is en of de zegeningen van de medicatie omslaan in gevaar is moeilijker te beantwoorden. Helaas zijn er geen veel voorkomende combinaties te vinden. Hooguit bij de 2 middelen gebruikers zijn er “populaire combinaties” te vinden. Binnen de groep van 3 middelen gebruikers was een combinatie met 22 gebruikers het hoogst in aantal. Geen productieve analyse. Wat wel relevante aantallen oplevert is de vraag wat de overlap is tussen de therapeutische groepen: Een duidelijk voorbeeld hiervan is: “Hoeveel patienten met hart medicatie gebruiken ook antidiabetica? Dit kan worden weergegeven in een Ven diagram

5


De percentages gelden voor de hele poulatie. 2% van de steekproef populatie gebruikten C en A10 en S01E De antidiabetica nader bekeken: A10 A10A A10AB A10AC A10AD A10B A10BA A10BB A10BF A10BX

patienten

Antidiabetica Parenteraal Insulines, snelwerkend Insulines, middellang Insulines, middellang + snel Oraal Biguaniden Sulfonylureum verbindingen Alpha glucosidase remmers Antidiabetica, overigen

40 60 218 343 683 86 59

100% (1092) 27% (294)

79% (868)

Het aantal insuline gebruikers van zowel insuline als orale antidibetica is beperkt tot 70 gebruikers dat is 6 % Metformine wordt vaak in combinatie met sulfonylureum verbindingen gebruikt. Deze combinatie wordt gezien als het eindstation van de orale bloedglucoseregulatie. Het blijken er 244 (71% van de metformine gebruikers) te zijn. Tesamen met de parenteraal insuline gebruikende ouderen zijn er in de steekproef 525 met ernstige diabetis mellitis. Dit geeft een prevalentie schatting van 86 ‰ (1/2 van diabetici) Van deze groep gebruikt 64% (336) ook geneesmiddelen uit groep Hart en Vaatstelsel. Dit is niet hoger 65% dan voor de gehele groep van antidiabetica gebruikers.


Hart en vaten medicatie bij diabetici nader bekeken De hart en vaat geneesmiddelen werden uitgesplitst op het therapeutisch niveau. De gele balken representeren de aantallen 65plussers en de groene balken het aantal diabetische 65plussers. De twee populaties zijn genormeerd op 100%

Alle 65plussers tesamen 175% Diabetische 65plussers 194% Bij de diabetici wordt meer gecombineerd binnen de C groep. Het diuretica en betablokkers gebruik is gelijk in beide populaties de R.A.S. beïnvloeding is duidelijk hoger bij de diabetici. Conclusie: door de ouderen worden in 78% twee of meer geneesmiddelen tegelijkertijd gebruikt voor verschillende indicaties. Bijna 50% van de medicatie betreft ingrepen in het Hart en vaatstelsel. Van de antidiabetica gebruikers gebruikt 64% ook geneesmiddelen uit de hart en vaatgroep. Teunis Middelkoop mei 2001 Verkorte weergave van lezing geneesmiddelgebruik bij ouderen. Met behulp van de resultaten van een steekproef gehouden onder openbare apotheken te Curacao wordt aangetoond wat de meest voorkomende farmaceutische interventies bij ouderen zijn. Meer dan drie kwart van de ouderen gebruikt twee of meer geneesmiddelen tegelijkertijd voor verschillende indicatie gebieden. Antidiabetica en Hart en vaatmiddelen worden nader bekeken.

6

Geneesmiddelengebruik bij ouderen

Recommend Documents