Gemeente Noordenveld. Ontwerp-Milieuprogramma 2007

Gemeente Noordenveld Ontwerp-Milieuprogramma 2007

Roden, Afdeling Beleid en Publiek Het Milieuprogramma 2007 is vastgesteld door de raad van de gemeente Noordenveld De vaststelling is bekendgemaakt in De Krant van

RV06.0385

Inleiding ......................................................................................................................... 3 Het programma 2007 ..................................................................................................... 4 BCF: 6.4501.10 Gemeentelijk milieuplan ................................................................ 5 BCF: 6.4501.11 Milieuprogramma ........................................................................... 6 BCF: 6.4501.12 Milieujaarverslag............................................................................ 7 BCF: 6.4501.13 Milieuadviesraad ............................................................................ 8 BCF: 6.4501.14 Monitoring ..................................................................................... 9 BCF: 6.4501.15 Milieubeleid algemeen ................................................................. 10 BCF: 6.4502.10 Milieucommunicatie ..................................................................... 11 BCF: 6.4502.11 Energiebeleid............................................................................... 13 BCF: 6.4502.12 Gemeentelijke interne milieuzorg ................................................. 15 BCF: 6.4502.13 Duurzaam bouwen ....................................................................... 16 BCF: 6.4502.14 Afvalbeleid................................................................................... 17 BCF: 6.7207.12 (Afval-)waterbeleid....................................................................... 19 BCF: 6.7216.10: Gemeentelijk Riolerings Plan .......................................................... 20 BCF: 6.4502.17 Landbouw .................................................................................... 21 BCF: 6.4502.18 Overige milieutaken ..................................................................... 22 BCF: 6.4503.10 Milieuvergunningen ...................................................................... 25 BCF: 6.4503.11 Meldingen Wet milieubeheer ........................................................ 26 BCF: 6.4504.10 Geluidbeleid ................................................................................ 27 BCF: 6.4504.11 Uitvoering geluidstaken................................................................ 28 BCF: 6.4505.10 Bouwstoffenbesluit....................................................................... 29 BCF: 6.4505.11 Actief bodembeheer ..................................................................... 30 BCF: 6.4505.12 Bodemsaneringen ........................................................................ 31 BCF: 6.4505.13 Bodemonderzoeken ..................................................................... 33 Totaaloverzicht ............................................................................................................ 35 Colofon ........................................................................................................................ 39

Milieuprogramma 2007

-2-

Inleiding De Wet Milieubeheer verplicht gemeenten tot het opstellen van een milieuprogramma. De vaststelling dient door de raad te geschieden. Het programma bevat tenminste: a. een programma van de door het gemeentebestuur in de betrokken periode te verrichten activiteiten ter uitvoering van de bij wettelijk voorschrift met het oog op de bescherming van het milieu aan het gemeentebestuur opgedragen taken; b. een overzicht van de financiële gevolgen van de onder a. bedoelde activiteiten. Het ontwerp van het gemeentelijk programma, waarvan de voorbereiding bij het College van Burgemeester en Wethouders berust, dient bij het ontwerp van de begroting aan de raad te worden voorgelegd. Het Milieuprogramma 2007 is afgestemd op de Begroting 2007. Verder is bepaald dat indien in de gemeente een gemeentelijk milieubeleidsplan geldt, de gemeenteraad met dat plan rekening houdt bij de vaststelling van een gemeentelijk milieuprogramma.


-3-

Het programma 2007

In het milieujaarprogramma zijn de taken aangegeven die in 2007 zullen worden uitgevoerd. Het betreft in eerste instantie de wettelijk taken. Verder geeft de Wet milieubeheer aan dat indien in de gemeente een gemeentelijk milieubeleidsplan geldt, de gemeenteraad met dat plan rekening houdt bij de vaststelling van een gemeentelijk milieuprogramma. Uit het Jaarverslag 2005 is gebleken dat de uitvoering van het Milieubeleidsplan 2004-2007 op onderdelen grote vertraging heeft opgelopen. Deze vertraging zal in 2006 niet meer ingehaald kunnen worden. De belangrijkste oorzaak hiervan is de personele bezetting bij de vakgroep Milieu. Sinds 1 november 2005 is het aantal formatieplaatsen teruggebracht van 6 naar 5 en sinds 1 oktober 2005 maakt één van de medewerkers gebruik van de ouderschapsregeling (9 uur per week). Nadien heeft betrokkene verzocht part-time te mogen werken, welk verzoek is gehonoreerd. Dit betekent dat de bezetting sinds 1 juni 2006 bestaat uit 4,5 formatieplaatsen. Verder heeft de technisch medewerker milieu sinds 1 september 2006 de vakgroep verlaten vanwege benoeming elders. De invulling van de vacature zal enige maanden in beslag nemen en verwacht wordt dat met ingang van 1 januari of 1 februari 2007 de vacature vervuld zal worden. Tot die tijd is tijdelijke ondersteuning ingehuurd. Verder zal er in het kader van NOOT (Noordenvelds Organisatie Onderhouds Traject) worden getracht een junior medewerker te werven, waarmee de bezetting in januari/februari 2007 op 5,5 formatieplaatsen zal worden gebracht. De inwerkperiode van de twee nieuwe medewerkers zal ook de nodige tijd vergen. Het voorgaande is de reden waarom het college in 2006 heeft besloten het Milieubeleidsplan 2004-2007 aan te passen en af te stemmen op het Bestuursakkoord 2006-2010. De aanpassing zal in het vierde kwartaal van 2006 worden voorbereid en in 2007 ter vaststelling worden aangeboden. Vanwege begrotingstechnische redenen is vooralsnog uitgegaan van een bezetting van 5 formatieplaatsen. Het thema handhaving is niet meer in het Milieuprogramma opgenomen, doch in een apart integraal Handhavingsprogramma.


-4-

VOLKSGEZONDHEID EN MILIEU Beleidstaak:

723.10 Milieubeheer

Afdeling: Beleid en Publiek

Beheersproduct: 450 Milieubeheer algemeen BCF: 6.4501.10 Gemeentelijk milieuplan

Vakgroep: Milieu

Budgethouder: H.C. Scheltens Productbeschrijving De bewaking van de uitvoering en het actueel houden van het milieubeleidsplan. Activiteiten Milieubeleidsplan: De zorg, de coördinatie en eventueel de bijstelling van de uitvoering van het milieubeleidsplan Het actualiseren van het milieubeleidsplan. Meerjarenuitvoeringsprogramma: De zorg, de coördinatie en eventueel de bijstelling van de uitvoering van het meerjarenuitvoeringsprogramma. Het actualiseren van het uit het milieubeleidsplan voortvloeiende meerjarenuitvoeringsprogramma. Kwaliteitseisen -

Uitvoering conform vastgesteld plan. Actualiteit 1 maal per 4 jaar.

Prestaties

Kengetallen

Bewaking en eventueel jaarlijks bijstellen van de uitvoering. Uitvoering van de activiteiten uit het milieubeleidsplan.

Mensuren beleid en uitvoering 275 Kosten mensuren beleid en uitvoering € 17.600

Toelichting: Het Milieubeleidsplan 2004-2007 en het Meerjarenprogramma 2004-2007 zijn in mei 2004 door de raad vastgesteld. Uit het Jaarverslag 2005 is gebleken dat er ten aanzien van enkele thema's aanzienlijke vertragingen zijn opgelopen en enkele activiteiten niet zullen worden uitgevoerd vanwege het ontbreken van financiële en personele middelen. In verband hiermee zal het huidige Milieubeleidsplan worden aangepast, rekening houdend met financiële en personele middelen. Verder zal het plan worden afgestemd op het Bestuursprogramma 2006-2010.


-5-


723.10 Milieubeheer


Beheersproduct: 450 Milieubeheer algemeen

Vakgroep: Milieu

BCF:

Budgethouder: H.C. Scheltens

6.4501.11 Milieuprogramma

Productbeschrijving Het milieuprogramma. Activiteiten - Het opstellen van het milieujaarprogramma 2008 Kwaliteitseisen Voldoen aan de eisen als vermeld in artikel 4.20 van de Wet Milieubeheer: in het programma de te verrichten activiteiten ter uitvoering van de bij wettelijk voorschrift met het oog op de bescherming van het milieu aan het gemeentebestuur opgedragen taken aangeven; een overzicht van de financiële gevolgen van de hiervoor aangegeven activiteiten. Prestaties Het Milieujaarprogramma 2008.

Kengetallen Mensuren 155 Kosten mensuren € 9.920

Toelichting: Het betreft hier een wettelijk verplichte taak welke ingevolge de Wet milieubeheer. Het ontwerp-programma dient bij het ontwerp van de begroting aan de raad te worden voorgelegd en door de raad te worden vastgesteld. Indien er een milieubeleidsplan geldt, dient de gemeenteraad bij de vaststelling van het programma hiermee rekening te houden. Aan het hiervoor vermelde is voldaan.


-6-


723.10 Milieubeheer



Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4501.12 Milieujaarverslag

Productbeschrijving Het jaarverslag. Activiteiten - Het opstellen van het jaarverslag 2006. Kwaliteitseisen Voldoen aan het bepaalde in artikel 21.1 van de Wet milieubeheer: het aantal malen dat de aangegeven termijnen als vermeld in de Awb worden overschreden, de oorzaken daarvan en de maatregelen die zijn getroffen of zullen worden getroffen om het overschrijden van de termijnen zoveel mogelijk te voorkomen; de wijze waarop het beleid met betrekking tot de hoofdstukken 8 (inrichtingen), 13 (procedures), 18 (handhaving) en paragraaf 14.1 (coördinatie) hebben uitgevoerd).

Prestaties

Kengetallen

Het jaarverslag 2006.

Mensuren 170 Kosten mensuren € 10.880

Toelichting: Het opstellen van het milieujaarverslag betreft een wettelijke verplichting op grond van de Wet milieubeheer. In verband met het instellen van een vakgroep Handhaving zal ten aanzien van hoofdstuk 18 verslag worden gedaan in het jaarverslag Handhaving. Aangezien de raad heeft aangegeven dat monitoring van het milieubeleidsplan dient plaats te vinden, zal het jaarverslag worden gecombineerd met het jaarlijkse monitoringsverslag (voor een nadere toelichting wordt verwezen naar het onderdeel monitoring).


-7-


723.10 Milieubeheer



Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4501.13 Milieuadviesraad

Productbeschrijving Secretariaat Milieuadviesraad Noordenveld. Activiteiten - Het uitvoeren van het secretariaat van de Milieuadviesraad. - Het opstellen van het jaarverslag. Kwaliteitseisen Voldoen aan het bepaalde in de bijlage bij het besluit tot het instellen van de Milieuadviesraad (o.a. taken en werkwijzen). Prestaties

Kengetallen

- Het houden van zes vergaderingen, inclusief Levering derden € 306 voorbereiding en verslaglegging Kosten MARN € 3.483 - Het opstellen van het jaarverslag Mensuren 150 Kosten personeel: € 9.600

Toelichting: De Milieuadviesraad is in het kader van het duale stelsel op 20 augustus 2002 door het college van burgemeester en wethouders ingesteld als vaste commissie van advies aan het college als bedoeld in artikel 84 van de Gemeentewet. Het secretariaat van de Milieuadviesraad is ondergebracht bij de vakgroep milieu. De secretaris is belast met de dagelijkse werkzaamheden.


-8-


Beheersproduct: BCF:


723.10 Milieubeheer

450 Milieubeheer algemeen

Vakgroep: Milieu Budgethouder: H.C. Scheltens

6.4501.14 Monitoring

Productbeschrijving Het bijhouden van een monitoringssysteem. Activiteiten - Het invoeren en bijhouden van monitoringsgegevens. Kwaliteitseisen Voldoen aan het vastgestelde monitorplan. Prestaties

Kengetallen

Invoeren en bijhouden gegevens. Jaarlijkse verslaglegging. Eventuele aanpassing van de indicatoren.


Toelichting:

In het Milieubeleidsplan is aangegeven dat de gemeente inhoud zal geven aan monitoring om te kunnen beoordelen of de in het plan gestelde doelen worden gehaald. In 2004 is hiervoor een monitorplan opgesteld waarin aandacht is besteed aan de volgende zaken: de functie van de monitor, het formuleren van indicatoren en benodigde gegevens, de werkwijze, de organisatie en de inbedding. Bij het formuleren van de indicatoren is het Milieubeleidsplan het uitgangspunt geweest. Verder is gekeken welke indicatoren daarnaast moesten worden opgenomen om een goed inzicht te krijgen in de stand van zaken. In het milieubeleidsplan is aangegeven dat beleidsmonitoring een groeiproces is en dat Noordenveld kiest voor een pragmatische aanpak. Gewaakt moet worden voor een overdaad aan informatie.


-9-


723.10 Milieubeheer



Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4501.15 Milieubeleid algemeen

Productbeschrijving Het uitbrengen van adviezen. Activiteiten -

Het uitbrengen van adviezen aan College, Raad en andere afdelingen met betrekking tot onderwerpen welke niet apart in de begroting zijn opgenomen, zoals Europese richtlijnen, de Flora- en faunawet, advisering inzake milieuaspecten m.b.t. de ruimtelijke ordening en plannen van aangrenzende gemeenten.

Kwaliteitseisen Voldoen aan de door de gemeente gestelde eisen met betrekking tot het opstellen van adviezen.

Prestaties Diverse adviezen.

Kengetallen Levering derden € 2.130 Mensuren 230 Kosten mensuren € 14.720

Toelichting: Het betreft hier met de name de advisering over onderwerpen welke afkomstig zijn van andere bestuursorganen of instanties en welke niet van tevoren bekend zijn en derhalve niet gepland kunnen worden. Gedacht moet worden aan besluiten in het kader van bijvoorbeeld de Vogelrichtlijn of Habitatrichtlijn. Verder betreft het plannen ten aanzien waarvan het college in de gelegenheid wordt gesteld om een zienswijze uit te brengen en nieuwe wetgeving die geïmplementeerd moet worden.


- 10 -


723.10 Milieubeheer


Beheersproduct: 451 Milieubeheer specifiek

Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4502.10 Milieucommunicatie

Productbeschrijving Milieuvoorlichting, Milieu-informatie en Natuur- en Milieu-educatie

Activiteiten -

Het inzetten van het instrument voorlichting. Het uitvoeren van het Verdrag van Aarhus Het verstrekken van milieu-informatie op basis van het Verdrag van Aarhus Het financieel ondersteunen van het scholennetwerk NME. Het faciliteren van projecten op het gebied van NME. Het voeren van periodiek overleg met de onderwijsconsulent NME inzake de projecten inzake het scholen-netwerk. Het houden van overleg met de IVN's. Het uitvoeren van projecten in het kader van duurzame ontwikkeling, bijvoorbeeld een autoloze zondag op wijk- of straatniveau.

Kwaliteitseisen Voldoen aan het bepaalde in het Milieubeleidsplan, het Verdrag van Aarhus en de Overeenkomst Scholennetwerk. Prestaties -

Het beantwoorden van verzoeken om informatie. Projecten in het kader van het scholennetwerk. Projecten in het kader van duurzame ontwikkeling. Diverse publicaties.

Kengetallen Levering derden € 1.242 Kosten scholennetwerk NME € 19.820 Mensuren 240 Kosten mensuren € 32.000

Toelichting: Onder milieucommunicatie wordt verstaan: milieuvoorlichting en milieueducatie. Milieuvoorlichting betreft kortdurende activiteiten, toegespitst op een onderwerp, die vooral tot kennisvermeerdering leiden. Milieueducatie betreft activiteiten die langduriger van aard zijn waarbij sprake is van een vormingsproces en tweerichtingsverkeer dat gericht is op bewustwording en gedragsverandering. In het milieubeleidsplan is aangegeven dat de gemeente geen initiërende rol wil vervullen op het gebied van NME, doch in overleg met de betrokken partijen projecten zal uitvoeren, waarbij de rol van de gemeente in hoofdzaak een facilitaire is. Verdrag van Aarhus

In 1998 is het Verdrag van Aarhus tot stand gekomen. Nederland is één van de ondertekenaars van dit verdrag. Het Verdrag van Aarhus heeft tot doel de rechten op toegang tot milieu-informatie (1 e pijler), inspraak in de milieubesluitvorming (2 e pijler) en toegang tot de rechter inzake milieuaangelegenheden (3 e pijler) voor de burger te waarborgen. Vanaf 14 februari 2005 diende de gemeente invulling te geven aan de eerste pijler, te weten toegang te geven tot milieu-informatie. Hieraan is voldaan. Via de website van de gemeente kan de digitaal beschikbare informatie worden bekeken. Voor degene die niet beschikt over een computer, is er in de hal van het gemeentehuis de gelegenheid om deze informatie te bekijken. Verder zijn hier de stukken te bekijken welke niet digitaal beschikbaar zijn. Het uitvoeren van het Verdrag van Aarhus is een continue proces. Alle milieu-informatie dient te worden verzameld en zoveel mogelijk digitaal beschikbaar te worden gesteld. Deze taak


- 11 -

wordt door de vakgroep milieu uitgevoerd. Verder dienen de verzoeken om informatie te worden beantwoord. Alle verzoeken komen bij de vakgroep milieu binnen, waar vervolgens wordt gekeken wie het verzoek moet beantwoorden. "Gemeentelijk scholennetwerk Natuur- en Milieueducatie" Op 13 juni 2000 hebben Burgemeester en Wethouders besloten om zich gezamenlijk met het IVN Consulentschap Drenthe in te zetten tot het opzetten en onderhouden van een scholennetwerk Natuur- en Milieueducatie (NME) in deze gemeente. In verband hiermee heeft de gemeente Noordenveld zich verplicht tot het verstrekken van een jaarlijkse bijdrage in de kosten van het scholennetwerk. Dit bedrag is structureel in de begroting opgenomen. Het scholennetwerk is een groot succes gebleken door de deelname van alle scholen in de gemeente en de zeer positieve reacties. NME-project 2007 In het Afvalstoffenplan 2005-2008 is onder ander de doelstelling opgenomen dat in 2007 ten aanzien van fietspaden de schoonheidsgraad "schoon" zal worden bereikt. Om dit te bereiken zal via het scholennetwerk het thema "zwerfvuil" worden uitgevoerd. Ten behoeve hiervan is inmiddels een werkgroep opgericht, waarin de gemeente, de drie IVN-afdelingen in Noordenveld, de natuur- en milieu-educatieconsulent van Drenthe en de scholen zijn vertegenwoordigd. In het kader van dit project zal in 2007 wederom educatie worden gegeven op alle basisscholen in Noordenveld. De bedoeling is dat de kinderen meedenken over mogelijke maatregelen en hieromtrent adviezen aan het college geven. Het college zal dan bekijken of zij deze maatregelen kan en wil uitvoeren. Programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling Het landelijk programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling 2004-2007 is de opvolger van het programma Leren voor Duurzaamheid 2000-2003. Dit programma richt zich op de wijze waarop keuzes en gedrag van mensen en organisaties tot stand komen. Via leerprocessen stimuleert het programma kennis en vaardigheden die mensen in staat stellen om een meer duurzame afweging te maken. Als vervolg op de drie afzonderlijke programma's Leren voor Duurzaamheid (2000-2003) hebben de drie noordelijke provincies de handen ineengeslagen en gezamenlijk het Noordelijk ambitiestatement Leren voor Duurzame Ontwikkeling (2004-2007) opgesteld. In het kader van het Noordelijk ambitieniveau wordt een uitvoeringsprogramma opgesteld met projecten die in 2006 en 2007 zullen worden uitgevoerd. Het was de bedoeling dat de projectvoorstellen begin 2006 ter besluitvorming aan de colleges van Gedeputeerde Staten, en indien nodig aan Provinciale Staten zouden worden voorgelegd. Daarna zou de gemeente moeten besluiten of en aan welke projecten zou willen deelnemen. Hiervoor is een bedrag van € 10.000,-- beschikbaar gesteld. Tot op heden (september 2006) is geen enkel verzoek van de zijde van de provincie ontvangen. Wel zijn verzoeken van diverse andere partijen ontvangen om deel te nemen aan andere duurzaamheidsacties, bijvoorbeeld van Milieudefensie en de Milieufederatie. De bedoeling is om in 2007 te kijken aan welke projecten deelgenomen zou kunnen worden en de beschikbare financiële middelen ook hiervoor aan te wenden. In 2007 zal onder andere, indien er initiatieven van burgers worden ontvangen, in het kader van de zogenaamde "Week van de Vooruitgang" op wijk- of straatniveau een autoloze zondag worden georganiseerd.


- 12 -


723.10 Milieubeheer



Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4502.11 Energiebeleid

Productbeschrijving Een bijdrage leveren aan het terugbrengen van de CO2-uitstoot door de uitvoering van het hoofdstuk Energie als vermeld in het Milieubeleidsplan 2004-2007 en de uitvoering van de Raamovereenkomst LED-project (Liberalisering Energiemarkt Drenthe). Activiteiten -

-

Stapsgewijs in de periode 2006-2008 invoeren van energiebeheer bij alle gemeentelijke gebouwen (inclusief organisatie). Het uitvoeren van de acties met betrekking tot energiebeheer, motivatiecampagnes en monitoring. Op basis van onderzoek energiebesparende maatregelen binnen de gemeente uitvoeren met een terugverdientijd van kleiner of gelijk aan vijf jaar. Het doorvoeren van energiebesparende maatregelen bij nieuwbouw en renovatie van gemeentelijke gebouwen, met een terugverdientijd van kleiner of gelijk aan vijf jaar. Verhoging efficiency in de periode 2006-2008 door middel van: vaststellen energietaken en verantwoordelijkheden, opstellen procesbeschrijvingen en verbetering samenwerking tussen verschillende vakgebieden. Verdere uitvoering van het LED-project: 100% van de kostenreductie zal de gemeente inzetten voor energiebesparing en toepassing duurzame energie. Uitvoering van concrete LED-projecten, te weten: TELI (Tender Energiebesparing bij huishoudens met Lagere Inkomens), Energiebesparing gemeentelijke gebouwen, Plan van Aanpak voor Openbare Verlichting.

Kwaliteitseisen Verhoging energie-efficiency en terugbrengen CO2-uitstoot. Voldoen aan het bepaalde in het Milieubeleidsplan 2004-2007. Voldoen aan de Raamovereenkomst Liberalisering Energiemarkt Drenthe (Levering van electriciteit: in 2008 minimaal 10% besparing bij tenminste 25% van de gebouwen/objecten realiseren). Prestaties Kengetallen

-

-

Energiebeheer en jaarlijkse weergave resultaten. Analyses energieverbruik en uitvoering technische maatregelen Motivatiecampagnes. Procesbeschrijvingen. Projecten in het kader van het LEDproject.

Levering derden € 10.000 Mensuren milieu: 280 uren Kosten mensuren: € 17.920

Toelichting: Milieubeleidsplan: In mei 2004 is door de raad het Milieubeleidsplan 2004-2007 vastgesteld. Met name vanuit financiële overwegingen is er niet voor gekozen om aan te sluiten bij het Klimaatbeleid, hetgeen niet wil zeggen dat er niets zal gebeuren. De gemeente zal, indien dit past binnen de financiële en organisatorische mogelijkheden, kiezen voor pragmatische projecten en activiteiten. Uitgangspunt hierbij is dat de gemeente zichzelf ten aanzien van dit thema beschouwt als een lerende organisatie. Dit betekent dat de gemeente kleinschalig begint en haar activiteiten elk jaar uitbouwt op basis van de resultaten en projecten van het voorgaande jaar.


- 13 -

LED-project (Levering van electriciteit): De gemeente Noordenveld heeft gezamenlijk met de andere Drentse gemeenten en de provincie in het kader van het LED-project (Liberalisering Energie Drenthe) via Europese aanbesteding 100% duurzame stroom ingekocht voor de periode 1 juli 2003 tot 1 juli 2008. Doel van het LED-project is het gezamenlijk inkopen van energie op de vrije markt met aandacht voor het afnemen van duurzame energie of andere duurzaamheidsproducten en diensten. Uit het LED-project vloeien (zowel voor de stroomleverancier als de gemeente) een aantal contractueel vastgelegde projecten voort om prestaties te leveren. Het college heeft besloten om 100% van de kostenreductie, die met de gezamenlijke inkoop wordt bereikt, te besteden aan duurzaamheid. Onder voorbehoud van het verkrijgen van financiële dekking zullen in 2007 de volgende projecten worden uitgevoerd: -

TELI (Energiebesparing bij huishoudens met Lagere Inkomens. Doel van het project is om huishoudens met lagere inkomens in Drenthe advies en hulp te geven bij het besparen van energie. Naast advies en hulp zullen ze een zogenaamde energiebox ontvangen, waarmee energiebesparende maatregelen kunnen worden genomen, zoals bijvoorbeeld spaarlampen.

-

Energiebesparing bij gemeentelijke gebouwen. Doel van het project is te werken en te komen tot een structurele energiebesparing bij de eigen gebouwen. Einddoel is dat het bestand gebouwen en objecten is doorgelicht, voorzien van een energiecertificaat, de besparende maatregelen zijn doorgevoerd, een energieadministratie is opgezet en ingevoerd en dat structureel energiebeheer en management wordt uitgevoerd.

-

Plan van Aanpak voor Openbare Verlichting. De bedoeling is om een beleidsplan 'openbare verlichting' op te stellen, met daaraan gekoppeld een Plan van Aanpak. Het beleidsplan heeft tot doel om de doelmatigheid en de functionaliteit van de openbare verlichting te verbeteren.

LED-project (Levering van gas): In maart 2005 heeft de gemeente besloten om deel te nemen aan het project ‘Liberalisering Energiemarkt Drenthe: Gasinkoop”, waarbij de voorwaarde is gesteld dat het contract voor gas gelijktijdig met het contract voor electriciteit eindigt (30 juni 2008). De algemene doelstelling van het project is: het inkopen van gas tegen de economisch meest gunstige voorwaarden met inachtneming van een schaalvoordeel en waarbij de gerealiseerde (of een deel ervan) besparingen wordt bestemd voor het investeren in energiebesparing en in het opwekken van duurzame energie. Na de besluitvorming is het traject voor de gezamenlijke inkoop gestart. In 2006 is de aanbestedingsprocedure gestart. In het kader hiervan heeft slechts één aanbieder gereageerd. Deze voldeed echter niet aan de eisen van het beschrijvend document en besloten is om de aanbesteding terug te trekken. Vervolgens is gestart met het definiëren van een kansrijker traject en op basis hiervan zal een nieuw/aangepast beschrijvend document worden opgesteld en zal de aanbestedingsprocedure opnieuw worden gestart. Waterzijdig inregelen: Dit project vloeit voort uit het activiteitenprogramma van het Energiekompas en zal in de jaren 2005, 2006 en 2007 bij de scholen en de overige gemeentelijke gebouwen worden uitgevoerd. Het Energiekompas is een visie ten aanzien van een duurzame energiehuishouding en opgesteld door de drie noordelijke provincies, de milieufederaties, de Gasunie, de NAM, de NOVEM en de IVEM. Indien het project binnen de begroting van onze gemeente budgettair neutraal kan worden uitgevoerd, zal de gemeente hieraan deelnemen.


- 14 -


723.10 Milieubeheer



Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4502.12 Gemeentelijke interne milieuzorg

Productbeschrijving Het implementeren en het operationeel maken van milieuzorg binnen de gemeentelijke bedrijfsvoering. Activiteiten 2007: Prioriteiten: Het in werking hebben van een operationeel systeem op het vastgestelde niveau voor het gemeentehuis, het brengstation, de gemeentelijke werkplaatsen en de brandweerkazernes (Roden, Norg, Peize en Veenhuizen Het uitvoeren van een proef-audit. Het opzetten van een procedure duurzaam inkopen. Een rapportage over GIM aan het Managementteam. Reguliere activiteiten: Het herformuleren van GIM-doelstellingen. Het actualiseren van het GIM-handboek. Het actualiseren van werkhandboeken. Het volgen van een cursus auditing GIM. Het auditen/doorlichten van GIM-procedures. Het opstellen van een instructieboekje GIM. Het opstellen van een directiebeoordeling GIM. Het bijwonen van overlegstructuren GIM. Het geven van voorlichting over GIM. Kwaliteitseisen -

In 2007 operationeel systeem op het vastgestelde niveau. Voldoen aan alle relevante weten regelgeving. Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden zijn vastgelegd. Intern is er personeel aanwezig die de interne audits kunnen uitvoeren (opleiding tot auditor).

Prestaties -

Operationeel en certificeerbaar systeem. Uitgevoerde proef-audit. Een jaarlijkse rapportage aan het management. Een vastgestelde procedure voor het duurzaam inkopen. Schriftelijke instructies. Milieulogboeken. Een grondstoffenregistratiesysteem. Een afvalstoffenregistratiesysteem. Een GIM handboek. Een register milieuaspecten. Een register weten regelgeving. Voorlichtingsmateriaal.

Kengetallen Levering derden € 8.385 Mensuren: Bouwen en Wonen : 400 uur Kosten mensuren: € 25.600

Toelichting: De gemeente heeft in het milieubeleidsplan aangegeven dat ze ten aanzien van het thema milieuzorg het goede voorbeeld wil geven aan het bedrijfsleven. De gemeente wil zeker stellen dat haar bedrijfsvoering voldoet aan alle (milieu-) weten regelgeving die van toepassing is bij het uitvoeren van haar taken.


- 15 -


723.10 Milieubeheer



Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4502.13 Duurzaam bouwen

Productbeschrijving Het leveren van een bijdrage aan het halen van de landelijke doelstellingen met betrekking tot duurzaam bouwen door middel van het uitvoeren van het bepaalde in het Milieubeleidsplan. Activiteiten -

Het verhogen van het kennisniveau en draagvlak binnen de gemeentelijke organisatie door middel van voorlichtingsbijeenkomsten en cursussen. Met de woningbouwcorporaties in de prestatiecontracten afspraken maken over duurzaam bouwen. Een besluit nemen ten aanzien van de deelname aan de Verklaring "Bouwen met Kwaliteit". Een rapportage van de realisering van de vaste en kostenneutrale DuBo-maatregelen bij de bouw van scholen. Een voorbeeldproject volgens niveau 'actief' opstarten (laagste niveau Klimaat- en DuBobeleid). Het bijwonen van de vergaderingen van het Platform Duurzaam Bouwen Drenthe. Het geven van voorlichting.

Kwaliteitseisen Voldoen aan het bepaalde in het Milieubeleidsplan. Prestaties -

Kengetallen

Afspraken met de woningbouwcorporaties Levering derden € 19.820 over duurzaam bouwen. Mensuren (milieu: 220, bwt: 30) Een rapportage van de uitgevoerde Kosten mensuren: € 15.850 DuBo-maatregelen bij de scholen. Een besluit ten aanzien van de deelname aan de Verklaring "Bouwen met Kwaliteit".

Toelichting: In het Milieubeleidsplan is aangegeven dat de gemeente Noordenveld er, met name vanwege financiële overwegingen, er voor heeft gekozen om duurzaam bouwen op een realistisch (relatief laag) ambitieniveau uit te voeren. In verband hiermee is besloten om niet aan te sluiten bij het Convenant Duurzaam Bouwen Drenthe 2001 en het Klimaatbeleid. Wel is aangegeven dat de gemeente via concrete voorbeeldprojecten wil bijdragen aan de landelijke doelstellingen en de toegevoegde waarde voor burgers inzichtelijk maken. Verklaring "Bouwen met Kwaliteit" Uit de evaluatie van het Convenant Duurzaam Bouwen Drenthe 2001 is gebleken dat met het convenant niet alle doelen zijn bereikt vanwege het hoge ambitieniveau. Daarom is gekeken op welke manier een vervolg aan het convenant kon worden gegegeven. Gekozen is voor de Verklaring "Bouwen met Kwaliteit". De bedoeling is dat gemeenten de algemene verklaring ondersteunen en hieraan een eigen verklaring opstellen, waarin naar eigen vermogen de inzet en ambitie wordt geformuleerd. De eigen ambitie dient in elk geval uit te stijgen boven het gangbare niveau van het Bouwbesluit. In 2007 zal de gemeente worden verzocht een besluit te nemen ten aanzien van de ondersteuning van de algemene verklaring en het opstellen van de individuele verklaring.


- 16 -


723.10 Milieubeheer



Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4502.14 Afvalbeleid

Productbeschrijving Afvalbeleid: beleid en uitvoering met betrekking tot het inzamelen en verwijderen van afvalstoffen en de uitvoering van het thema afval uit het milieubeleidsplan Activiteiten De uitvoering van de activiteiten uit het Afvalstoffenbeleidsplan, te weten: De uitvoering van het communicatieplan afvalstoffen. De controle op de naleving van de afvalstoffen procedures van de vakgroep Reiniging. Restafval: Scheiden van andere deelstromen (naast de fracties uit het LAP). Promoten aanschaf compostvaten. Beschikbaarstellen antidrukwerkstickers. Het uitvoeren van sorteeranalyses huishoudelijk restafval. Het uitvoeren van analyses gft-afval. De registratie en verwerking van inzamelresultaten. Het opstellen van jaarrapportages. Het voorbereiden en aanleveren van productinformatie over afval op de gemeentelijke website. Het verzamelen van gegevens m.b.t. ingezameld afval en het leveren van deze gegevens aan het CBS. Het voeren van extern overleg in het kader van regionaal afvalbeleid binnen de Gemeenschappelijke Regeling Vuilverwijdering regio Assen met de regiogemeenten. Het voeren van intern overleg in het kader van gemeentelijk afvalbeleid met overige vakgroepen waaronder de vakgroep Reiniging (OW). Andere activiteiten: Evaluatie van de introductie m.b.t. het containermanagementsysteem. Ontbinding Gemeenschappelijke Regeling Vuilverwijdering regio Assen. Voortzetting composteercursus. Voortzetting zwerfafvaldag "Noordenveld Schoon". Kwaliteitseisen Europese Kaderrichtlijn Afvalstoffen (75/442/EEG, gewijzigd door Richtlijn 91/156/EG, 91/91/652/EG en beschikking 96/350//EG) Wet Milieubeheer Ladder van Lansink Landelijk Afvalbeheer Plan (LAP) Bestuursakkoord gemeente Noordenveld 2006-2010 Milieubeleidsplan gemeente Noordenveld 2004-2007 Afvalstoffenbeleidsplan gemeente Noordenveld 2005-2008 Prestaties -

-

-

Kengetallen

Een overzicht met betrekking tot de Levering derden: € 10.190 ingezamelde hoeveelheden afval in de gemeente Noordenveld. Mensuren: 700 uren Publicaties over afval(beleid) in de lokale/regionale bladen. Kosten mensuren: € 44.800 Productinformatie over afval(beleid) op de gemeentelijke website. Adviezen met betrekking tot vraagstukken op het gebied van afvalbeleid (afvalbeleid in ruime zin). Evaluatierapport introductie containermanagementsysteem. Cursus composteren. Zwerfafvaldag.


- 17 -

Toelichting: In het Milieubeleidsplan 2004-2007 is aangegeven dat de gemeente Noordenveld op een kostenbewuste manier goed voor de dag wil komen en dat de verschillende activiteiten planmatiger zullen worden uitgevoerd door middel van het opzetten van gemeentelijk afvalbeleid voor huishoudelijk afval. Dit beleid is in 2005 vastgelegd in het Afvalstoffenplan 2005-2008. Het ambitieniveau hierin is als volgt geformuleerd: Een maximale scheiding (van de in het Landelijk Afvalbeheersplan onderscheiden fracties) tegen minimale kosten bij een gelijkblijvend niveau van de dienstverlening en klanttevredenheid. In het Milieubeleidsplan zijn de volgende concrete doelstellingen geformuleerd: De hoeveelheid illegaal gestort afval is in 2007 25% minder dan in 2003. Ten aanzien van verwaaibaar zwerfvuil is de schoonheidsgraad (op basis van de indeling Stichting Nederland Schoon) vanaf 2004 'matig schoon' en 'schoon' in 2007 in de gehele gemeente. In het kader van het tevredenheidsonderzoek ten aanzien van de voorzieningen en de inspanningen van de gemeente op het gebied van afval treedt geen verslechtering op ten opzichte van 2002. In 2006 geeft minimaal 80%van de geënquêteerden aan tevreden te zijn over de inspanningen en voorzieningen van de gemeente Noordenveld. Ten aanzien van de afvalstoffenheffing blijft de gemeente Noordenveld gedurende de looptijd van het milieubeleidsplan (2004-2007) onder het landelijk gemiddelde en één van de goedkoopste van Drenthe. In 2007 composteert 33% van de huishoudens zelf. Met de uitvoering van het Afvalstoffenplan zullen de in het Milieubeleidsplan geformuleerde doelstellingen moeten worden gehaald. Ten aanzien van de afvalstoffenheffing kan nog worden vermeld dat ten aanzien hiervan de doelstelling in 2007 hoger is gelegd dan in het milieubeleidsplan. In 2007 wil Noordenveld namelijk de goedkoopste gemeente in Drenthe zijn.


- 18 -


723.10 Milieubeheer

Afdeling: Beheer en Uitvoering


Vakgroep:

BCF:

Budgethouder: H.Feiken

6.7207.12 (Afval-)waterbeleid

Productbeschrijving Het voeren van een integraal en duurzaam (afval)waterbeleid. Activiteiten -

Het uitvoeren van projecten volgens het projectenplan van het Waterplan Noordenveld. Het adviseren en informeren over de invulling van de watertoetsen i.o.m. het Waterschap. e Implementeren van (rijks-)beleid inzake aspecten water (Waterbeheer 21 eeuw, Kaderrichtlijn Water). Het opstellen en uitvoeren van een rioleringsplan (inzameling en transport van afvalwater: zie rioleringsplan). Het opnemen van voorschriften in milieuvergunningen m.b.t. het lozen van afvalwater. In het kader van de verruimde reikwijdte aandacht besteden aan waterbesparingsmogelijkheden.

Kwaliteitseisen Voldoen aan de relevante regelgeving en het bepaalde in het Milieubeleidsplan en het Waterplan. Prestaties -

Kengetallen

Projecten Waterplan Noordenveld. Mensuren: Een intensieve afstemming tussen onder Openbare Werken: 250 (waterplan BCF 6720712) andere de taakvelden ruimtelijke ordening Kosten mensuren € 15.250 en milieu met het huidige rioleringsbeleid.

Toelichting: Het doel van het Waterplan is het verkrijgen van een gezamenlijke visie op het stedelijk en landelijk waterbeheer, het afstemmen van waterbeleid tussen de gemeente, het waterschap en andere partijen en het maken van concrete afspraken over ambities, maatregelen en de bekostiging daarvan. Door een duurzame en integrale benadering van water wordt een optimale situatie geschapen voor een hoogwaardige, leefbare en economisch gezonde gemeente, nu en in de toekomst. Het Waterplan: Door middel van het Waterplan zal invulling worden gegeven aan een integraal en duurzaam waterbeheer. In het Waterplan zijn de volgende doelstellingen opgenomen: Water verankeren in ruimtelijke plannen. Voorkomen en opheffen van wateroverlast. Voorkomen verdroging. Verbeteren waterkwaliteit. Vergroten en specificeren functionaliteit van het water. Vergroten landschappelijke en ecologische waarde. Maatschappelijke draagkracht voor duurzaam omgaan met water. Duidelijkheid over verantwoordelijkheden. In het Projectenplan is aangegeven op welke wijze getracht zal worden bovenstaande doelstellingen te halen.


- 19 -


Afdeling: Beheer en Uitvoering

Beheersproduct: Gemeentelijk Riolerings Plan

Vakgroep: ?

BCF: 6.7216.10:

Budgethouder: H. Feiken

Gemeentelijk Riolerings Plan

Productbeschrijving Behalen doelen als vermeld in het Gemeentelijk Rioleringsplan 2005-2009.

Activiteiten Het opstellen en actueel houden van: Actuele basisrioleringsplannen. Operationele plannen voor aanleg, beheer en onderhoud. Bij nieuwbouw, renovatie en herinrichting, afhankelijk van de financieringsmogelijkheden: Zo min mogelijk schoon hemelwater op het gemeentelijk rioolstelsel, gescheiden rioolstelsel bij nieuwbouw en zo veel mogelijk water in het gebied houden. Afkoppelen schoon hemelwater bij renovatie en herinrichting. Sanering overstortlocaties, reductie vuiluitworp en stopzetten ongezuiverde lozingen op het oppervlaktewater. Kwaliteitseisen Voldoen aan de wettelijke eisen. Actualiteit 1 maal per 4 jaar. Instandhouding langdurige periode (min. 60 jaar). Actualiteit (revisiegegevens). Prestaties Een doelmatig beheer en onderhoud en goed gebruik van de riolering. Minimale belasting van het ‘vuile’ rioolstelsel. Schone overstortlocaties, geen vuiluitworp en schone oppervlaktewateren.

Kengetallen Levering derden € 330.000 excl. BTW Mensuren 2400 (begroting OW) Kosten mensuren € 146.400

Toelichting: De Wet milieubeheer verplicht de gemeente een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) op te stellen. Het GRP omvat de toestand en het beheer van de riolering, de noodzakelijke maatregelen, de milieu-effecten van de riolering en de financiële gevolgen. In juni 2006 is het GRP 2005-2009 door de Raad vastgesteld. Acties/prioriteiten 2007: 1. Sanering van overstort aan de Oosterzoom in Peize. 2. Het opstellen van plannen voor het afkoppelen van regenwater in Roden, Norg en Nietap. 3. Het afkoppelen van de invoer van het gebied Schipmeer te Norg van de riolering. 4. Het in samenwerking met het Waterschap Noorderzijlvest optimaliseren van het hoofdgemalen-systeem waarvan het gemaal aan de Slotlaan in Roden onderdeel uitmaakt. 5. Het realiseren van het nieuwe hoofdgemaal Nietap/Leek-De Dam in samenwerking met het Waterschap en eventueel de gemeente Leek. 6. Het actualiseren van het Basis Riolerings Plan (BRP) van de kern Roden. Verder resteren in 2007 nog een aantal percelen op het terrein van Natuurvrienden, welke in het kader van het project "PRONA" (project natuurvrienden) aangesloten zullen worden op de riolering.


- 20 -


723.10 Milieubeheer



Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4502.17 Landbouw

Productbeschrijving Implementeren Europees-, rijks- en provinciaal beleid. Activiteiten - Beleidsontwikkelingen volgen en zonodig eigen beleid formuleren en implementeren. - Het participeren in overlegstructuren. Kwaliteitseisen Het bepaalde in de Europese, landelijke en de provinciale regelgeving. Prestaties

Kengetallen

Advisering inzake actuele ontwikkelingen. Het 2 keer per jaar overleg voeren met de NLTO en de natuurbeherende instanties. Verzorgen publicaties Naoberschap.

Levering derden € 5.284 Mensuren 125 Kosten mensuren € 8.000

Toelichting: De belangrijkste regelgeving waar de gemeente mee te maken heeft, is de regelgeving en het beleid met betrekking tot geur en ammoniak. Deze aspecten dienen te worden getoetst bij de vergunningverlening voor agrarische bedrijven waar dieren worden gehouden. Geur In juli 2006 is het Wetsvoorstel geurhinder en veehouderij aangenomen door de Tweede Kamer. Het gewijzigde voorstel is vervolgens toegestuurd aan de Eerste Kamer. In het wetsvoorstel wordt geregeld op welke manier geurhinder ('stank') van veehouderijstallen in de milieuvergunning moet worden geregeld. De nieuwe wet betekent een sterke vereenvoudiging ten opzichte van de oude, ingewikkelde stankregelgeving met haar stankcirkels. Belangrijke inhoudelijke wijziging in het wetsvoorstel is het uitdrukken van de normen voor geurbelasting ('geureenheden' in plaats van 'mestvarkenseenheden'). Daarnaast mogen gemeenten in de toegestane geurbelasting variëren. Gemeenten kunnen naar boven en naar beneden afwijken. Daardoor kan de gemeente lokaal maatwerk leveren voor veehouderijen door gebruik te maken van een verordening. In deze verordening kan de gemeente voor delen van het grondgebied verschillende normen formuleren. Er wordt naar gestreefd de wet op 1 januari 2007 van kracht te laten worden. Vervolgens zal worden bekeken of er aanleiding is om een verordening op te stellen.

Ammoniak Het lag in de bedoeling om de nieuwe Wet ammoniak en veehouderij voor de zomer van 2006 in de Tweede Kamer te behandelen. Dit is echter niet gelukt. De oorzaak van de vertraging is het advies van de Raad van State (RvS). Het uitgebrachte advies was zo kritisch dat de staatssecretaris maanden nodig heeft (had) om er op te reageren. De RvS heeft vooral kritische vragen over het verband tussen de ammoniakwet en de regels die gelden rond Vogel- en habitatrichtlijnengebieden. Ondanks de vertraging is door het CDA geëist dat ook de ammoniakwet tijdig wordt behandeld en op 1 januari 2007 ingaat. Een belangrijk onderdeel in de nieuwe wet is het voorstel om melkveehouderijen die in de zogenaamde zone van 250 meter van een kwetsbaar gebied zijn gelegen de mogelijkheid te bieden om uit te breiden tot 200 melkkoeien plus bijbehorend jongvee. Het kwetsbaar moet dan niet onder de Natuurbeschermingswet vallen.


- 21 -


723.10 Milieubeheer



Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4502.18 Overige milieutaken

Productbeschrijving Uitvoering van de overige milieutaken zoals Externe veiligheid, Besluit Luchtkwaliteit en de Rampenwet Activiteiten -

Uitvoering van het Uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid Drenthe 2006-2010. Uitvoering van het Besluit Registratieverplichting (actualisatie Risicokaart Drenthe en invoering gegevens in het Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen). Uitvoering gedoogbeleid voor de tijdelijke opslag van vaste mest. Uitvoering van de taken in het kader het Besluit Luchtkwaliteit. Bijdrage afval(water)beleid. Het actueel houden van het inrichtingenbestand. Advisering/afstemming andere afdelingen/vakgroepen m.b.t. milieuaspecten. Werkzaamheden in het kader van gewijzigde regelgeving.

Kwaliteitseisen Voldoen aan de van toepassing zijnde wetgevingen de vastgestelde plannen en programma's..

Prestaties -

-

-

Projecten in het kader van het Uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid Geactualiseerde Risicokaart Drenthe en actueel Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen (RGGS). Uitvoering Besluit Luchtkwaliteit Bijdrage afval(water)beleid 5 gedoogbeschikkingen voor de opslag van vaste mest. Adviezen in het kader van RO, bouwaanvragen, ontwikkeling, afstemming met brandweer en vakgroep handhaving. Actueel inrichtingenbestand. Overig,bijvoorbeeld adviezen m.b.t. nieuwe regelgeving.

Kengetallen 150 uren 40 uren 100 uren 10 uren 10 uren

300 uren 150 uren 110 uren Uitvoeringskosten € 9.415 Advertentiekosten € 2.081 Totaal mensuren milieu 870 Kosten mensuren € 55.680

Toelichting: Programma Externe Veiligheid De gemeente Noordenveld heeft in 2004 en 2005 deelgenomen aan het Uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid Drenthe 2004-2005. Ook na 2005 wordt van de provincies en gemeenten verwacht dat zij komen tot een structurele en adequate uitvoering van de nieuwe taken in het kader van externe veiligheid


- 22 -

Het Ministerie heeft voor de periode 2006-2010 een bedrag aan Drenthe beschikbaar gesteld van jaarlijks € 313.000,00. Om in aanmerking te komen voor dit bedrag dient wederom een programma te worden opgesteld en ingediend bij VROM. Het provinciale uitvoeringsprogramma externe veiligheid 2006-2010 is op 14 februari 2006 vastgesteld door Gedeputeerde Staten en daarna goedgekeurd door het Ministerie van VROM. In het programma is expliciet rekening gehouden met de specifieke behoeften van alle uitvoerende organisaties. Het hart van het uitvoeringsprogramma wordt gevormd door de projecten die gedurende de periode 2006-2010 zullen worden uitgevoerd. De navolgende projecten uit het eerste uitvoeringsprogramma komen in het nieuwe uitvoeringsprogramma terug: De registratie-invoer van de gegevens over opslag van gevaarlijke stoffen van risicovolle bedrijven in een centraal registratiesysteem RRGS (Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen). Dit project heeft in feite een doorlopend karakter, namelijk het actueel houden van de ingevoerde informatie en kennis. De actualisatie van milieuvergunningen (implementatie voorschriften externe veiligheid in de vergunningen). Het vormgeven van externe veiligheid in ruimtelijke plannen. De routering van gevaarlijke stoffen. In de periode 2006-2010 zullen de volgende projecten worden uitgevoerd: Risico-inventarisatie Vergunningverlening en handhaving Transport gevaarlijke stoffen Beleidsvisie Externe Veiligheid Drenthe Ruimtelijke Ordening en Externe Veiligheid Verantwoording groepsrisico Sanering Risicocommunicatie Organisatorische versterking en professionalisering Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen (RRGS)/Actualisatie Risicokaart: In het kader van de externe veiligheid moet er een volledig overzicht komen van risicovolle bedrijven en transporten. Dit overzicht moet ook actueel worden gehouden, voor zowel overheden als burgers. De gemeente is verantwoordelijk voor de meest actuele input van dit Register van waaruit relevante gegevens worden 'doorvertaald' naar de provinciale risicokaart. De gemeenten hebben als taak het RRGS te voeden en actueel te houden. Dat geldt voor inrichtingen en daar waar het relevant is ook voor lokale wegen in relatie tot transportrisico's. Inzicht verschaffen in de risicobronnen is een wettelijke taak en de basis voor de ontwikkeling en uitvoering van een extern veiligheidsbeleid. Uitvoering Besluit luchtkwaliteit: Sinds 2001 is het Besluit luchtkwaliteit van kracht, een uitwerking van een Europese richtlijn voor luchtkwaliteit. Doel is mens en milieu te beschermen tegen schadelijke effecten van vervuilende stoffen. Het Besluit luchtkwaliteit stelt grenswaarden op voor onder meer stikstofdioxide en fijn stof. Voor de gemeente Noordenveld geldt geen rapportageverplichting ten aanzien van (dreigende) overschrijding van grenswaarden (grens ligt bij 40.000 inwoners). Niettemin hebben kleinere gemeenten een verantwoordelijkheid wanneer wordt verwacht dat de luchtkwaliteit niet voldoet. Verder moeten gemeenten aangeven wat de gevolgen zijn van het verkeer op de luchtkwaliteit en welke compenserende maatregelen eventueel moeten worden genomen om aan het Besluit te voldoen. In verband hiermee heeft de gemeente besloten mee te werken aan het Luchtkwaliteitsplan Drenthe (LKP). Dit plan zal door de provincie, in samenwerking met de Drentse gemeenten, worden opgesteld. Met dit plan wil de provincie bereiken dat: 1. de mogelijke, huidige knelpunten op het gebied van de luchtkwaliteit in de provincie opgelost kunnen worden, voor zover de provincie en de gemeenten hierop invloed hebben; 2. een aanpak voorhanden is waarmee mogelijke knelpunten in de toekomst voorkomen kunnen worden.


- 23 -

Advisering andere vakgroepen: Hieronder wordt verstaan de advisering van de vakgroep milieu aan andere afdelingen met betrekking tot milieuaspecten. Hierbij moet met name gedacht worden aan aspecten met betrekking tot geluid, stank, externe veiligheid enz. Actueel inrichtingenbestand Het inrichtingenbestand is de basis voor de planningen van de vakgroep milieu en handhaving. Het bijhouden van het inrichtingenbestand is een continu proces. Controlerapporten, nieuwe vergunningen en meldingen, SBI-codes (Standaardbedrijfsindeling), controlefrequenties en dergelijke moeten constant worden ingevoerd.


- 24 -


723.10 Milieubeheer


Beheersproduct: 452 Milieuvergunningen

Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4503.10 Milieuvergunningen

Productbeschrijving Uitvoering van de Wet milieubeheer, onderdeel vergunningverlening. Activiteiten Het verlenen van milieuvergunningen ingevolge de Wet milieubeheer volgens de procedure als vermeld in de Algemene wet bestuursrecht, waarbij invulling wordt gegeven aan: de zogenaamde actualiseringsplicht; de verruimde reikwijdte; het uitvoeren van vooronderzoeken (inclusief het maken van berekeningen). Het intrekken van vergunningen. Kwaliteitseisen Voldoen aan het bepaalde in de Wet milieubeheer en de door de gemeente opgestelde kwaliteitstoets, inclusief de toets voor handhaafbaarheid. Prestaties - het verlenen van 15 - Categorie 1 - Categorie 2 - Categorie 3

Kengetallen vergunningen – 1 vergunningen – 9 vergunningen – 5 vergunningen

Totaal mensuren milieu: 1005 Totaal mensuren boa: 45 Kosten personeel: € 67.110

- het intrekken van vergunningen.

Toelichting: Actualiseringsplicht: Ingevolge de Wet milieubeheer heeft de gemeente de zogenaamde actualiseringsplicht. Dit betekent dat regelmatig moet worden bezien of "de voorschriften die aan een vergunning zijn verbonden, nog toereikend zijn met betrekking tot de kwaliteit van het milieu". Aan deze plicht wordt invulling gegeven, door tijdens de reguliere bedrijfscontrole te bekijken of de verleende vergunning nog toereikend is. Kwaliteits- handhaafbaarheidstoets: In het Milieubeleidsplan is aangegeven dat de gemeente Noordenveld de ambitie heeft om vergunningen te verlenen van een zodanige kwaliteit dat voldaan wordt aan alle van toepassing zijnde wettelijke verplichtingen. Hiervoor wordt in 2006 een kwaliteitstoets ontwikkeld, welke in 2007 zal worden vastgesteld. Tevens is er een handhaafbaarheidstoets vastgesteld. Deze toets wordt uitgevoerd door de vakgroep Handhaving. Het intrekken van vergunningen: Eind 2006 zal er een inventarisatie worden gemaakt van de inrichtingen welke reeds gedurende drie jaren niet meer in werking zijn en welke ingetrokken kunnen worden. Deze zullen de komende jaren worden ingetrokken. Op het moment van het opstellen van dit programma was nog niet bekend om hoeveel vergunningen het gaat. Dit is de reden waarom (nog) geen aantallen zijn genoemd.


- 25 -


723.10 Milieubeheer


Beheersproduct: 452 Milieuvergunningen / handhaving

Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4503.11 Meldingen Wet milieubeheer

Productbeschrijving Uitvoering van de Wet milieubeheer, onderdeel meldingen als bedoeld in artikel 8.19 en 8.40 van de Wet milieubeheer. Activiteiten - Het beoordelen en het administratief-juridisch afhandelen van voornoemde meldingen. Kwaliteitseisen Toepassing van de verruimde reikwijdte Wet milieubeheer. Aandacht voor het stellen het van nadere eisen. Prestaties -

het binnenhalen, beoordelen en afhandelen van 30 meldingen: Categorie 1: 10 meldingen Categorie 2: 15 meldingen Categorie 3: 5 meldingen

Kengetallen Totaal mensuren milieu: 148 Totaal mensuren boa: 15 Kosten mensuren: € 10.402

Toelichting: Melding artikel 8.19 Het betreft hier meldingen ten behoeve van inrichtingen waarvoor reeds een vergunning is verleend. De veranderingen waarvoor melding wordt gedaan, zijn zodanig dat deze niet leiden tot andere of grotere gevolgen voor het milieu dan die de inrichting ingevolge de vergunning en de daaraan verbonden beperkingen en voorschriften mag veroorzaken. Melding artikel 8.40 Wet milieubeheer Het betreft hier de meldingen voor bedrijven die vallen onder de categorieën van inrichtingen die zijn aangewezen bij een Algemene Maatregel van Bestuur. Hiervoor geldt de vergunningplicht niet maar zijn de bij de Algemene Maatregel van Bestuur gestelde algemene regels van toepassing op het oprichten, in werking hebben en veranderen van die inrichting.


- 26 -


723.10 Milieubeheer


Beheersproduct: 453 Wet Geluidhinder

Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4504.10 Geluidbeleid

Productbeschrijving Uitvoering van de Wet Geluidhinder en de daarop gebaseerde uitvoeringsregelingen. Activiteiten -

Bijhouden ontwikkelingen met betrekking tot het geluidbeleid met name de voorgestelde aanpassing van de Wet geluidhinder m.b.t. de verdere decentralisatie en deregulering. Bij aanpassing Wet geluidhinder ten aanzien van bovengenoemde onderwerpen onderzoek naar de wenselijkheid tot het opstellen van gemeentelijk geluidbeleid. Indien nodig implementatie nieuwe regelgeving.

Kwaliteitseisen Voldoen aan het bepaalde in de Wet geluidhinder en het bepaalde in het Milieubeleidsplan. Prestaties -

Onderzoek naar wenselijkheid gemeentelijk geluidbeleid.

Kengetallen Mensuren 100 Kosten mensuren € 6.400

Toelichting: De ambitie van de gemeente Noordenveld ten aanzien van geluid en lucht is de overlast zo veel mogelijk te beperken en knelpunten zo snel mogelijk aan te pakken. Hierbij richt Noordenveld zich primair op de wettelijke taken. Een belangrijke taak voor de vakgroep milieu in deze is het opnemen van geluidvoorschriften in milieuvergunningen. Gemeentelijk geluidbeleid

In het Milieubeleidsplan is aangegeven dat naar verwachting in 2004 onderzoek zou worden verricht naar de wenselijkheid van een eigen gemeentelijk geluidbeleid (in afwachting van het rijksbeleid). De Wet geluidhinder is echter nog niet aangepast. Momenteel is het opstellen van lokaal geluidbeleid geen wettelijke plicht. Bovendien zijn, er voor zover bekend, geen omvangrijke geluidproblemen in de gemeente die het noodzakelijk maken hiertoe over te gaan. Daarom zal in eerste instantie de aanpassing van de Wet geluidhinder worden afgewacht. Daarna zal worden onderzocht of het wenselijk is een gemeentelijk geluidbeleid vast te stellen.


- 27 -


723.10 Milieubeheer


Beheersproduct: 453 Wet Geluidhinder

Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4504.11 Uitvoering geluidstaken

Productbeschrijving Uitvoering van de Wet Geluidhinder en de daarop gebaseerde uitvoeringsregelingen. Activiteiten Beoordeling van geluidsrapporten en overige geluidsaspecten t.b.v. bestemmingsplannen, bouwplannen en milieuvergunningen. Advisering t.a.v. geluid in het kader van bouwplannen nabij gezoneerde wegen en in het kader van bestemmingsplannen. Ondersteuning van de vakgroep handhaving in de vorm van geluidsonderzoeken voor ‘eenvoudige’ situaties bij de handhaving van geluidsvoorschriften bij vergunningen en meldingen (8.40 AmvB’s). Opnemen van geluidvoorschriften in de milieuvergunningen. Deelname aan het provinciaal vakberaad geluid Kwaliteitseisen Voldoen aan het bepaalde in de Wet geluidhinder.

Prestaties Kengetallen Rapportages en adviezen m.b.t. geluidsrapporten. Levering derden € 7.730 Adviezen m.b.t. geluid in het kader verkeer en Mensuren totaal 250 vervoer en ruimtelijke ordening. Kosten mensuren € 16.000 Geluidsonderzoeken t.b.v. de vakgroep handhaving.

Toelichting: Binnen de vakgroep milieu is de basiskennis met betrekking tot het uitvoeren van geluidonderzoeken bij ‘eenvoudige’ situaties aanwezig. Een eenvoudige situatie is een situatie waarbij methode I van de “Handleiding meten en rekenen industrielawaai” gehanteerd kan worden ter bepaling van de beoordelingsniveaus. Voor ‘complexe’ situaties dient methode II gehanteerd te worden. Deze situaties kunnen alleen door gespecialiseerde akoestische bureaus worden uitgevoerd.


- 28 -


723.10 Milieubeheer


Beheersproduct: 454 Wet Bodembescherming

Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4505.10 Bouwstoffenbesluit

Productbeschrijving Het uitvoeren van het Bouwstoffenbesluit. Activiteiten -

Uitvoering Bouwstoffenbesluit. Afhandelen meldingen voor het gebruik van bouwstoffen. Beoordelen kwaliteit van bouwmaterialen. Implementatie en uitvoering Bodemkwaliteitskaart en Bodembeheersplan. Implementatie en uitvoering Bodembeleidsplan.

Kwaliteitseisen Voldoen aan het bepaalde in het Bouwstoffenbesluit , het Beleids- en implementatieplan Bouwstoffenbesluit, de Bodemkwaliteitskaart en het Bodembeleidsplan. Prestaties

Kengetallen

- Beoordelingen meldingen voor het gebruik Levering derden € 21.242 van bouwstoffen. Mensuren 250 - Beoordelingen kwaliteit van bouwmaterialen. Kosten mensuren € 16.000 Een bodemkwaliteitskaart en een Bodembeheersplan. - Een bodembeleidsplan.

Toelichting: Het Bouwstoffenbesluit heeft tot doel het stimuleren van hergebruik en nuttige toepassingen van grond- en bouwstoffen zonder het veroorzaken van verontreiniging van bodem en/of het oppervlaktewater. Het besluit geeft regels voor het gebruik van bouwstoffen in en op de bodem en in oppervlaktewater. In het Beleids- en implementatieplan Bouwstoffenbesluit gemeente Noordenveld zijn een aantal concrete zaken nader uitgewerkt. In het kader van de uitvoering van het besluit wordt het aantal meldingen van de toegepaste categorie 1 en categorie 2 grond en categorie 2 bouwstoffen bijgehouden. Deze dienen formeel door de toepasser/ontvanger richting de gemeente te worden gemeld. Milieubeleidsplan

In 2006 is gestart met het ontwikkelen van bodemkwaliteitskaarten voor het stedelijk en landelijk gebied en het opstellen van een bodembeheerplan. Naar verwachting zullen de kaarten en het plan in 2006 dan wel begin 2007 ter vaststelling worden aangeboden. Met een bodemkwaliteitskaart zal er sneller kunnen worden gewerkt en kunnen derden sneller informatie verkrijgen. Een bodemkwaliteitskaart behoort bij een bodembeheerplan. De provincie Drenthe heeft in samenwerking met de gemeenten een blauwdruk opgesteld. In een bodembeheersplan wordt beschreven op welke wijze gebruik kan worden gemaakt van de bodemkwaliteitskaart. Bodembeleidsplan In 2005 heeft de Inspectie VROM wederom een onderzoek uitgevoerd naar de uitvoering van de VROM-taken. In het kader hiervan heeft de Inspectie de aanbevolen om bodembeleid vast te stellen. Deze aanbeveling is door het college overgenomen. De verwachting is dat het bodembeleidsplan begin 2007 zal worden vastgesteld.


- 29 -


723.10 Milieubeheer



Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4505.11 Actief bodembeheer

Productbeschrijving Beheer bodemgegevens Activiteiten -

Vullen en beheren bodeminformatiesysteem. Verstrekken van informatie. Registreren ondergrondse tanks (BOOT). Registreren toepassingen secundaire grondstoffen (Bouwstoffenbesluit). Opnemen adequate bodemvoorschriften in milieuvergunningen. Naar aanleiding van landelijke regelgeving of van gemeentelijke initiatieven overleg voeren met andere instanties alsmede intern overleg. Bijdrage leveren in provinciale bodemsaneringsprogramma’s. Opstellen van gemeentelijke bodemsaneringsprogramma's.

Kwaliteitseisen Voldoen aan de van toepassing zijnde regelgeving. Prestaties

Kengetallen

-


-

Actueel bodeminformatiesysteem. Verstrekken van informatie. Registratie ondergrondse tanks (BOOT). Registratie toepassingen secundaire grondstoffen (Bouwstoffen besluit). Adequate bodemvoorschriften in milieuvergunningen. Overleg met andere instanties alsmede intern overleg. Bijdrage provincialebodemsanerings programma’s. Gemeentelijke bodemsaneringsprogramma's.

Toelichting: Actief bodembeheer is het proces dat de keten preventie, beheer, sanering en nazorg omvat, met als doel het op maatschappelijk verantwoorde wijze realiseren van een duurzaam bodemgebruik. En belangrijk onderdeel om tot het proces van actief bodembeheer te komen is het bodembeheerplan. Hiervoor wordt verwezen naar het onderdeel Bouwstoffenbesluit.


- 30 -


723.10 Milieubeheer



Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4505.12 Bodemsaneringen

Productbeschrijving Begeleiden van overheidssaneringen en saneringen in eigen beheer. Activiteiten Voeren van overleg met provincie, opdrachtgever, direct betrokkenen, adviesbureaus en intern. Verzamelen van historische gegevens. Aanvragen en beoordelen offertes voor bodemonderzoeken. Het beoordelen van onderzoeksopzetten, onderzoeken en saneringsplannen. Toetsen aan wettelijke normen / richtlijnen. Begeleiding van de sanering, alsmede controleren. Verrichten van veldonderzoek en laten analyseren van monsters. Uitvoering gemeentelijke bodemsaneringsprojecten.

-

Kwaliteitseisen Voldoen aan het bepaalde in de Wet bodembescherming Prestaties

Kengetallen

- Overzicht historische gegevens. - Aanvragen en beoordelingen offertes voor bodemonderzoeken. - Beoordeling van onderzoeksopzetten, onderzoeken en saneringsplannen. - Toetsing aan wettelijke normen / richtlijnen. - Begeleiding van de sanering, alsmede controleren. - Veldonderzoeken en analyses van monsters (extern). - Gemeentelijke bodemsaneringsprojecten.


Overheidssaneringen De Westerd 9, Peize Grondsanering afgerond. Grondwatersanering loopt nog steeds, zal ook in 2007 doorlopen. Asserstraat 23 Norg In het verleden was op het perceel een smederij, een benzinepomp en een ondergrondse tank aanwezig. De grondsanering is in 2005 gestart en afgerond. De grondwatersanering is in 2005 gestart en zal ook in 2007 nog doorlopen. e

1 Energieweg 5-11, Roden (vml. IFG de With) De grondwatersanering wordt de komende jaren voortgezet, eventueel in combinatie met verontreiniging van Brabantia. Hierover is echter nog geen exacte duidelijkheid omdat Brabantia het pand gaat verlaten en er nog geen nieuwe eigenaar/gebruiker bekend is.


- 31 -

Saneringen in eigen beheer Noordesch 22 Lieveren De deelsanering grond is uitgevoerd in 2003. De rest van de grondverontreiniging is ontgraven en nog in depot op het perceel aanwezig. Het evaluatierapport wordt na de afvoer van de grond opgemaakt. De verwachting is dat dit in 2007 zal plaatsvinden. Plantsoenstraat 5, Norg (Norgerhaven) In 2002 is een saneringsplan opgesteld. Het betreft hier een grondwatersanering, die vermoedelijk in 2006 zal worden gestart en ook in 2007 nog door zal lopen. Oude Gracht 1, Norg (Esserheem) In 2004 is gestart met de sanering. De grondsanering zal waarschijnlijk in 2006 worden afgerond, doch de grondwatersanering zal ook in 2007 nog doorlopen.


- 32 -


723.10 Milieubeheer



Vakgroep: Milieu

BCF:


6.4505.13 Bodemonderzoeken

Productbeschrijving Het toetsen van aangeleverde bodemrapporten in het kader van bouwvergunningen en grondtransacties. Activiteiten -

Aanvragen en beoordelen offertes voor bodemonderzoeken; Het beoordelen van onderzoeksopzetten, onderzoeken en saneringsplannen; Beoordelen bodemonderzoeken, saneringsonderzoeken en saneringsplannen; Beoordelen noodzaak tot uitvoeren bodemonderzoeken en bodemsaneringen.

Kwaliteitseisen Voldoen aan het bepaalde in de Wet bodembescherming. Prestaties

Kengetallen

- Beoordelingen bodemonderzoeken, saneringsonderzoeken en saneringsplannen. - Beoordelingen noodzaak tot uitvoeren bodemonderzoeken en bodemsaneringen.



- 33 -

Totaaloverzicht In de overzichten zijn de activiteiten, de tijdsbesteding, de financiën en de dekking aangegeven. Beleidstaak milieubeheer: 723.10 Beheersproduct: Milieubeheer algemeen Productnummer: 450

Activiteiten BCF: BCF: BCF: BCF: BCF: BCF:

6.4501.10 6.4501.11 6.4501.12 6.4501.13 6.4501.14 6.4501.15

Tijdsbest eding Milieubeleidsplan Milieuprogramma Milieujaarverslag Milieuadviesraad Monitoring Milieubeleid algemeen

Totaal


275 155 170 150 125 230

1105

Jaarlijkse lasten Personeel Kosten derden

Trekker Milieu Milieu Milieu Milieu Milieu Milieu

€ “ “ “ “ “

17.600 9.920 10.880 9.600 8.000 14.720

€

70.720

€

3.789

“

2.130

€

5.919

- 35 -

Eénmalige Investeringen

Dekking Exploitatie Exploitatie Exploitatie Exploitatie Exploitatie Exploitatie

Beleidstaak: Milieubeheer Beheersproduct: Milieubeheer specifiek Productnummer: 451

Activiteiten

Tijdsbesteding

Trekker

Jaarlijkse lasten Personeel

Kosten derden


Dekking

BCF: 6.4502.10 Milieucommunicatie

240

Milieu

€

15.360

€

21.062

Exploitatie

BCF: 6.4502.11 Energiebeleid

280

Milieu

“

17.920

"

10.000

Exploitatie

BCF: 6.4502.12 Gemeentelijke Interne Milieuzorg

400

25.600

“

8.385

BCF: 6.4502.13 Duurzaam Bouwen

220 30 700 250

BCF: 6.4502.14 Afvalbeleid BCF: 6.7207.12 (Afval-)waterbeleid

Milieu

“

Exploitatie

BCF: 6.7216.10 Gemeentelijk Riolerings Plan BCF: 6.4502.17 Landbouw BCF: 6.4502.18 Overige milieutaken

2400

Totaal

5515

125 870

Milieu Bwt Milieu OW

OW Milieu Milieu

“ “ “ “

14.080 1.770 44.800 15.250

“

146.400

“ “

“

19.820

Exploitatie

“

10.190

Exploitatie Exploitatie

€ 330.000

8.000 55.680

“ “

5.284 11.496

344.860

€

86.237

Rioleringsfonds Exploitatie Exploitatie Exploitatie


€

- 36 -

€ 330.000

Beleidstaak milieubeheer Beheersproduct: Milieuvergunningverlening/-handhaving Productnummer: 452

Activiteiten

Tijdsbesteding

BCF: 6.4503.10 Vergunningverlening BCF: 6.4503.11 Meldingen

1005 45 148 15

Totaal

1213

Trekker


Milieu Boa Milieu Boa

€ “ “ “

64.320 2.790 9.472 930

€

77.512

Kosten derden


Dekking


Beleidstaak milieubeheer Beheersproduct: Uitvoering Wet geluidhinder Productnummer: 453

Activiteiten

Tijdsbesteding

Jaarlijkse lasten

Trekker

Personeel

BFC: 6.4504.10 Geluidbeleid

100

Milieu

€

6.400

BCF: 6.4504.11 Uitvoering geluidstaken

250

Milieu

“

16.000

Kosten derden


Dekking

Exploitatie

Totaal


€

7.730 Exploitatie

350

€

22.400

€

7.730

- 37 -

Beleidstaak milieubeheer Beheersproduct: Uitvoering van de Wet bodembescherming Productnummer: 454

Activiteiten

BFC: 6.4505.10 Uitvoering Bouwstoffenbesluit BCF: 6.4505.11 Actief bodembeheer BCF: 6.450.12 Bodemsaneringen/BOOT BCF: 6.4505.13 Bodemonderzoeken

Totaal

Tijdsbesteding

Trekker

Jaarlijkse lasten Personeel € 16.000


Dekking

Kosten derden € 21.242

250

Milieu

400

Milieu

"

25.600

"

5.100


200

Milieu

"

12.800

"

36.827

Exploitatie

250

Milieu

"

16.000

€

70.400

1100

Exploitatie € 63.169

Samenvatting

Activiteiten

Tijdsbesteding

Trekker


Kosten derden

Eénmalige investeringen

Dekking

3. Milieubeheer algemeen

1105

Milieu

€

70.720

€

5.919

4. Milieubeheer specifiek

2835 30 2650 1153 60 350

Milieu BWT OW Milieu BOA Milieu

“ “ “ “ “ “

181.440 1.770 161.650 73.792 3.720 22.400

"

86.237

“

7.730

Exploitatie

Milieu

“

70.400

"

63.169

Exploitatie

€

585.892

€

163.055

5. Milieuvergunningverlening 6. Uitvoering Wet geluidhinder 7. Uitvoering Wet bodembescherming

1100

Totaal

9283


Exploitatie Exploitatie + Rioleringsfonds € 330.000 Exploitatie

- 38 -

€ 330.000

Colofon

Opdrachtgever Project Omvang rapport Auteur Bijdrage Teamleider Afdelingshoofd Datum


: : : : : : : :

Gemeente Noordenveld Milieuprogramma 2007 40 pagina's G.I. Brink J.W. Piek, H. Triemstra, F.M. Bouma, J. van Boven, R. v.d. Schaaf H.C. Scheltens Vacature September 2006

- 39 -


- 40 -


- 41 -

Gemeente Noordenveld. Ontwerp-Milieuprogramma 2007

Recommend Documents