Gemeente Heist-op-den-Berg Milieubeleidsplan

Gemeente Heist-op-den-Berg Milieubeleidsplan 2002 - 2006

Gemeentelijk Milieubeleidsplan Heist-op-den-Berg

2002-2006

Inhoud

begeleiding opmaak Provinciaal Instituut voor Hygiëne

1


2002-2006

MILIEUBELEIDSPLANNING ........................................................................................................... 5 1 ACHTERGROND.................................................................................................................................... 6 2 BELEIDSKADER .................................................................................................................................... 6 3 PROCEDURE ......................................................................................................................................... 8 4 PLANPERIODE ...................................................................................................................................... 9 5 OPVOLGING ......................................................................................................................................... 9 6 OPBOUW PLAN ................................................................................................................................... 10 7 TOTSTANDKOMING ........................................................................................................................... 11 SITUERING VAN DE GEMEENTE HEIST-OP-DEN-BERG EN HAAR MILIEU- EN NATUURBELEID ............................................................................................................................... 12 1 HISTORIEK EN KORTE SITUERING .................................................................................................... 13 2 HET MILIEUBELEID IN DE GEMEENTE HEIST-OP-DEN-BERG ......................................................... 15 3 DE GEMEENTE HEIST-OP-DEN-BERG IN DE DIVERSE BELEIDSPLANNEN VAN DE HOGERE BESTUURSNIVEAUS ............................................................................................................................... 15 3.1 GEWESTELIJK MILIEUBELEIDSPLAN (1997-2001): MINA-PLAN 2.................................................. 15 3.2 MILIEUBELEIDSPLAN PROVINCIE ANTWERPEN (1998-2002) .......................................................... 16 3.3 RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VLAANDEREN ................................................................................. 16 3.4 RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN PROVINCIE ANTWERPEN ................................................................ 16 3.5 UITVOERINGSPLAN HUISHOUDELIJKE AFVALSTOFFEN (1997-2001) ............................................. 17 4 ACTUELE BESTEMMINGSINDELING .................................................................................................. 17 5 HYDROGRAFISCH NETWERK ............................................................................................................ 21 MILIEUVERSTORINGEN IN DE DIVERSE MILIEU-ENTITEITEN ....................................... 23 1 MILIEUVERSTORINGEN IN DE HYDROLOGISCHE CYCLUS .............................................................. 24 1.1 ACTUELE TOESTAND ........................................................................................................................ 25 1.2 BELEIDSKADER ................................................................................................................................ 30 1.3 KNELPUNTEN ................................................................................................................................... 33 1.4 PRIORITAIRE BELEIDSLIJNEN ........................................................................................................... 33 1.5 ACTIEPUNTEN .................................................................................................................................. 33 2 MILIEUVERSTORINGEN IN DE ATMOSFEER ..................................................................................... 37 2.1 LUCHTVERONTREINIGING EN GEURHINDER..................................................................................... 37 2.2 LICHT- EN STRALINGSHINDER.......................................................................................................... 44 2.3 GELUIDSHINDER .............................................................................................................................. 46 3 MILIEUVERSTORINGEN IN DE BODEM .............................................................................................. 50 3.1 ACTUELE TOESTAND ........................................................................................................................ 50 3.2 BELEIDSKADER ................................................................................................................................ 52 3.3 KNELPUNTEN ................................................................................................................................... 53 3.4 PRIORITAIRE BELEIDSLIJNEN ........................................................................................................... 53 3.5 ACTIEPUNTEN .................................................................................................................................. 53 4 MILIEUVERSTORINGEN IN DE NATUUR, HET VERLIES VAN BIODIVERSITEIT ................................ 56 4.1 ACTUELE TOESTAND ........................................................................................................................ 56 4.2 BELEIDSKADER ................................................................................................................................ 59 4.3 KNELPUNTEN ................................................................................................................................... 61 4.4 PRIORITAIRE BELEIDSLIJNEN ........................................................................................................... 61 4.5 ACTIEPUNTEN .................................................................................................................................. 61

2



2002-2006

EEN DUURZAAM GEMEENTELIJK BELEID............................................................................. 64 1 KRIJTLIJNEN VOOR EEN DUURZAAM BELEID .................................................................................. 65 1.1 ACTUELE TOESTAND ........................................................................................................................ 66 1.2 KNELPUNTEN ................................................................................................................................... 66 1.3 PRIORITAIRE BELEIDSLIJNEN ........................................................................................................... 66 1.4 ACTIEPUNTEN .................................................................................................................................. 66 2 AFVALPREVENTIE EN -INZAMELING ................................................................................................ 68 2.1 ACTUELE TOESTAND ........................................................................................................................ 68 2.2 BELEIDSKADER ................................................................................................................................ 71 2.3 KNELPUNTEN ................................................................................................................................... 72 2.4 PRIORITAIRE BELEIDSLIJNEN ........................................................................................................... 72 2.5 ACTIEPUNTEN .................................................................................................................................. 72 3 DUURZAAM OMGAAN MET WATER ................................................................................................... 76 3.1 ACTUELE TOESTAND ........................................................................................................................ 76 3.2 BELEIDSKADER ................................................................................................................................ 76 3.3 KNELPUNTEN ................................................................................................................................... 77 3.4 PRIORITAIRE BELEIDSLIJNEN ........................................................................................................... 77 3.5 ACTIEPUNTEN .................................................................................................................................. 77 4 DUURZAAM GEBRUIK VAN GRONDSTOFFEN EN PRODUCTEN ......................................................... 79 4.1 ACTUELE TOESTAND ........................................................................................................................ 79 4.2 BELEIDSKADER ................................................................................................................................ 79 4.3 KNELPUNTEN ................................................................................................................................... 80 4.4 PRIORITAIRE BELEIDSLIJNEN ........................................................................................................... 80 4.5 ACTIEPUNTEN .................................................................................................................................. 80 5 DUURZAAM OMGAAN MET BESTRIJDINGSMIDDELEN ..................................................................... 82 5.1 ACTUELE TOESTAND ........................................................................................................................ 82 5.2 BELEIDSKADER ................................................................................................................................ 83 5.3 KNELPUNTEN ................................................................................................................................... 83 5.4 PRIORITAIRE BELEIDSLIJNEN ........................................................................................................... 83 5.5 ACTIEPUNTEN .................................................................................................................................. 83 6 RATIONEEL ENERGIEGEBRUIK ......................................................................................................... 85 6.1 ACTUELE TOESTAND ........................................................................................................................ 85 6.2 KNELPUNTEN ................................................................................................................................... 85 6.3 PRIORITAIRE BELEIDSLIJNEN ........................................................................................................... 85 6.4 ACTIEPUNTEN .................................................................................................................................. 86 7 DUURZAME RUIMTELIJKE ORDENING .............................................................................................. 88 7.1 ACTUELE TOESTAND ........................................................................................................................ 88 7.2 BELEIDSKADER ................................................................................................................................ 89 7.3 KNELPUNTEN ................................................................................................................................... 90 7.4 ACTIEPUNTEN .................................................................................................................................. 91 INSTRUMENTEN VOOR EEN GEÏNTEGREERD GEMEENTELIJK MILIEU- EN NATUURBELEID ............................................................................................................................... 92 1 SENSIBILISATIE EN INSPRAAK........................................................................................................... 93 1.1 ACTUELE TOESTAND ........................................................................................................................ 93 1.2 BELEIDSKADER ................................................................................................................................ 94 1.3 KNELPUNTEN ................................................................................................................................... 94 1.4 PRIORITEITEN................................................................................................................................... 94 1.5 ACTIEPUNTEN .................................................................................................................................. 94 2 GEMEENTELIJKE MILIEUDIENST ...................................................................................................... 96 2.1 ACTUELE TOESTAND ........................................................................................................................ 96


3


2002-2006

2.2 BELEIDSKADER ................................................................................................................................ 97 2.3 KNELPUNTEN ................................................................................................................................... 97 2.4 PRIORITEITEN................................................................................................................................... 97 2.5 ACTIEPUNTEN .................................................................................................................................. 97 3 OVERIGE GEMEENTELIJKE BELEIDSDOCUMENTEN ........................................................................ 99 3.1 ACTUELE TOESTAND ........................................................................................................................ 99 3.2 BELEIDSKADER .............................................................................................................................. 100 3.3 PRIORITEITEN................................................................................................................................. 100 3.4 ACTIEPUNTEN ................................................................................................................................ 100 4 REGLEMENTEN EN VERGUNNINGEN............................................................................................... 101 4.1 ACTUELE TOESTAND ...................................................................................................................... 101 4.2 BELEIDSKADER .............................................................................................................................. 102 4.3 PRIORITEITEN................................................................................................................................. 102 4.4 ACTIEPUNTEN ................................................................................................................................ 102 ACTIEPLAN...................................................................................................................................... 104

BIJLAGEN......................................................................................................................................... 132 1 OVERWEGINGSDOCUMENT ............................................................................................................. 133 2 AFSTEMMING OP DE MILIEUBELEIDSDOCUMENTEN VAN DE HOGERE OVERHEID ...................... 148 3 LIJST VAN IN HET PLAN GEBRUIKTE AFKORTINGEN ..................................................................... 156 4 VERKLARENDE WOORDENLIJST ..................................................................................................... 158 5 LITERATUURLIJST ........................................................................................................................... 163

4



2002-2006

Hoofdstuk 1

Milieubeleidsplanning


5


2002-2006

1 Achtergrond In Vlaanderen is milieuplanning als instrument voor een integraal milieuen natuurbeleid nog maar een vrij nieuw gegeven. Tot in de tweede helft van de jaren negentig werd het Vlaamse milieuen natuurbeleid gekenmerkt door een louter sectorale aanpak. Dit uitte zich voornamelijk in de opmaak van een aantal sectorale plannen binnen o.a. de sectoren water (AWP’s1) en afval (vb. afvalstoffenplan 1991-1995). Ook de organisatorische invulling van dit beleid kende een fragmentarische aanpak met voor elk beleidsveld naast een eigen wetgeving ook een aparte ambtelijke organisatie. Milieubeleidsplanning wordt meer en meer gezien als het instrument bij uitstek om een ‘integraal’ en ‘duurzaam’ milieuen natuurbeleid te realiseren. ‘Integraal’ omdat bij de opmaak van een beleidsplan de verschillende beleidsdomeinen (diensten) en beleidsniveaus betrokken worden; ‘duurzaam’ omdat het planningsproces een meer doordachte beleidsvoering mogelijk maakt. Vooral de implementatie van de duurzame principes in het toekomstige milieuen natuurbeleid is hierbij een essentiële factor. Duurzame ontwikkeling toegespitst op dit beleid omvat immers de basiselementen voor een doordachte lange termijn aanpak zoals het preventief handelen, de brongerichte aanpak en het standstill-beginsel. In tegenstelling tot onze buurlanden en bijvoorbeeld. de Verenigde Staten2 heeft het dan ook tot 1997 geduurd vooraleer een eerste integraal milieubeleidsplan op Vlaams niveau het levenslicht zag, nl. het MINA-plan 2. Langzaam maar zeker zijn vanaf 1998 ook de andere bestuursniveaus gestart met het plannen op langere termijn van hun milieuen natuurbeleid. Zo heeft de Provincie Antwerpen als eerste provincie een provinciaal milieubeleidsplan vastgesteld in 1998. Heel wat gemeentebesturen tenslotte hebben de opmaak van een eigen milieubeleidsplan opgestart in 1999, 2000 of in 2001 na het aantreden van de nieuwe legislatuur.

2 Beleidskader Decreet houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid Sinds de Vlaamse overheid bevoegd is voor het leefmilieu is er een massa aan wetgeving rond milieu en natuur bijgekomen, al dan niet ter vervanging van bestaande federale wetgeving. Veruit de belangrijkste decreten die de voorbije jaren het licht zagen, zijn het Afvalstoffendecreet3, het Milieuvergunningsdecreet4, het Bodemsaneringsdecreet5 en - meer recentelijk - het Natuurbehoudsdecreet6. Deze decreten zijn echter kaderwetgevingen, waarin heel wat bepalingen verdere invulling vereisen d.m.v. Uitvoeringsbesluiten. De voorbije 10 jaren heeft men dan ook diverse besluiten uitgevaardigd, zoals VLAREM I7, VLAREM II8, het VLAREBO9 en het VLAREA10. Een VLARENA11 zou in de maak zijn. 1

Algemeen Waterzuiveringsprogramma: dergelijke programma’s bestaan op drie niveaus (niveau 1: Vlaams Gewest, niveau 2: deelstroombekkens en niveau 3: zuiveringszones) en geven een volledig beeld van de bestaande waterkwaliteit, de kwaliteitsobjectieven en toekomstige initiatieven. 2 Al sinds 1970 verschijnt in de Verenigde Staten jaarlijks een zeer lijvig en omvattend rapport betreffende de ‘Environmental Quality’. 3 Decreet van 02 juli 1981 betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen. 4 Decreet van 28 juni 1985 betreffende de milieuvergunning. 5 Decreet van 22 februari 1995 betreffende de bodemsanering. 6 Decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu. 7 Vlaams reglement betreffende de milieuvergunning van 6 februari 1991. 8 Vlaams reglement houdende algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne van 1 juni 1995.

6



2002-2006

Al vrij snel besefte men dat de nodige samenhang moest worden gegeven aan het milieurecht dat van toepassing was en nog zou worden in Vlaanderen. Reeds in 1989 werd hiervoor door de Vlaamse regering een commissie opgericht die als voornaamste opdracht meekreeg een voorontwerp van een kaderdecreet inzake milieuhygiëne uit te werken. De werkzaamheden van deze commissie leidden uiteindelijk tot een voorontwerp van het Decreet Milieubeleid, dat op 20 februari 1995 aan de toenmalige Minister voor Leefmilieu, de heer De Batselier, werd overhandigd. In dit lijvig voorstel, dat een integrale aanpak van het milieubeleid nastreefde, werden ook bepalingen opgenomen die een kader moesten creëren voor milieubeleidsplanning op de diverse bestuursniveaus. Op 5 april 1995 werd een decreet goedgekeurd dat een gedeelte van dit voorontwerp omvatte: Decreet houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid. In Titel II ‘Besluitvorming en inspraak’ van dit decreet zijn de bepalingen opgenomen die moeten leiden tot een voor het Vlaams Gewest coherente milieubeleidsplanning over de diverse beleidsniveaus heen. Hierbij werden alleen voor het gewestelijk niveau verplichtingen opgenomen. Zo dient het Vlaams Gewest minstens jaarlijks een milieujaarprogramma, tweejaarlijks een milieurapport en vijfjaarlijks een milieubeleidsplan op te stellen. De lagere bestuursniveaus, zijnde de provincies en gemeenten, kunnen, op vrijwillige basis, milieubeleidsplannen en milieujaarprogramma’s opstellen. Hierbij mag echter een milieubeleidsplan van een lager bestuursniveau inhoudelijk nooit afwijken van de bindende bepalingen die zijn opgenomen in een milieubeleidsplan van een hoger beleidsniveau. Elk milieubeleidsplan - gewestelijk, provinciaal en gemeentelijk - dient volgens dit decreet minstens een actieplan te bevatten, waarbinnen bepalingen als bindend kunnen worden aangeduid. Dit actieplan moet volgens het decreet minstens volgende punten bevatten: 1) de in de betrokken periode beoogde kwaliteit van de onderscheiden onderdelen van het milieu en met name de vooropgestelde milieukwaliteitsnormen en de termijnen waarbinnen ze dienen te worden bereikt; 2) de aanduiding van gebieden waarin de kwaliteit van het milieu of van een of meer onderdelen daarvan bijzondere beschermings- of beheersmaatregelen behoeft; 3) de daartoe vereiste beperking van milieubelasting, sanering of herstel van het milieu; 4) de maatregelen, de middelen en de termijnen die worden vooropgesteld om deze doelstellingen te bereiken, alsmede de prioriteiten die daarbij gelden.’ Het spreekt voor zich dat een dergelijk actieplan op gemeentelijk niveau inhoudelijk veel concreter zal uitgewerkt zijn en dichter bij de burger kan en moet staan. Gemeentelijk milieuconvenant12 2000-2001 Om de gemeenten te stimuleren een eigen milieuplanningsproces op te starten binnen de krijtlijnen van het Decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid, werd in optie 1 van het gemeentelijk milieuconvenant 2000-2001 een subsidie voorzien voor het opstellen van een gemeentelijk milieubeleidsplan.

9

Vlaams reglement betreffende de bodemsanering van 5 maart 1996. Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en -beheer van 17 december 1997. 11 Vlaams reglement op het natuurbehoud. 12 Vrijwillige overeenkomst tussen het Vlaams Gewest en de gemeenten die het gemeentelijk milieubeleid, door het uitkeren van toelagen, de nodige impulsen moet geven. Het convenant bestaat uit een basisovereenkomst en 10 opties of subovereenkomsten. Gemeenten die de basis ondertekenen kunnen de verschillende opties naar keuze ondertekenen. 10


7


2002-2006

3 Procedure De opmaak- en inspraakprocedure om tot een decretaal onderbouwd gemeentelijk milieubeleidsplan te komen, duurt verscheidene maanden (zie Figuur 1) ONTWERPPLAN

OPENBAAR ONDERZOEK

DEFINITIEF PLAN

vaststelling door College van Burgemeester en Schepenen - maximum 3 maanden na vaststelling ontwerpplan - 60 dagen ter inzage bij gemeentebestuur - advies wordt gevraagd aan diverse instanties en organisaties - opmerkingen van de bevolking - binnen 60 dagen vaststelling definitief plan door gemeenteraad - bestendige deputatie krijgt hierna nog 3 maanden om tegenstrijdige bepalingen te vernietigen.

Figuur 1: te volgen procedure bij de opmaak van een gemeentelijk milieubeleidsplan. Het ontwerpplan De ontwerpversie van het plan wordt vastgesteld door het College van Burgemeester en Schepenen. Voor de opmaak kan een lokaal bestuur beroep doen op externen of de opmaak binnen de eigen diensten laten geschieden. Openbaar onderzoek Het ontwerp wordt overgemaakt aan diverse door het decreet bepaalde instanties13 en voor een termijn van zestig dagen ter inzage gelegd. De lijst van adviserende instanties kan door het College van Burgemeester en Schepenen verder aangevuld worden. Gedurende de periode van het openbaar onderzoek kunnen alle burgers (al dan niet via groeperingen of verenigingen) schriftelijk opmerkingen overmaken aan het College van Burgemeester en Schepenen. Het definitief plan Na het openbaar onderzoek worden de uitgebrachte adviezen en opmerkingen onderzocht. In een overwegingsdocument wordt weergegeven welke adviezen en opmerkingen tijdig bij het bestuur zijn ingediend. Het bevat eveneens een overzicht van de geboden advies- en inspraakmogelijkheden en de voornaamste wijzigingen die zijn aangebracht in het ontwerpplan om tot een definitief plan te komen. Het definitieve plan moet binnen de zestig dagen na het afsluiten van het openbaar onderzoek vastgesteld worden door de gemeenteraad en ter inzage gelegd zijn. Na deze vaststelling heeft de Bestendige Deputatie van de Provincie Antwerpen nog drie maanden de tijd om bepalingen die tegenstrijdig zijn met de bindende bepalingen uit de plannen van de hogere overheden te vernietigen.

13

Minstens aan de Vlaamse regering, de Bestendige Deputatie, OVAM, VLM, VMM, AMINAL, AROHM, de Administratie Gezondheidszorg en de Administratie Economie.

8



2002-2006

4 Planperiode Alhoewel er decretaal geen periodiciteit is vooropgesteld voor een gemeentelijk milieubeleidsplan, wordt in het Gemeentelijk Milieuconvenant 2000-2001 gesteld dat, om aanspraak te kunnen maken op subsidiëring, de planperiode voor een gemeentelijk milieubeleidsplan vijf jaar of meer moet bedragen. Vermits de bestaande plannen van de hogere overheden eveneens een termijn van vijf jaar bestrijken, zal deze termijn ook als planperiode gehanteerd worden voor dit gemeentelijk milieubeleidsplan. De meest concrete beleidslijnen zullen dus afgebakend worden voor de periode 2002 t.e.m. 2006. Daar het nieuwe concept van milieubeleidsplanning onder meer stoelt op het begrip ‘Duurzame Ontwikkeling’ en dit doelstellingen op langere termijn inhoudt, zal in dit plan toch bij een aantal items een visie worden weergegeven inzake het milieu en de leefomgeving op middellange termijn. Op deze manier wordt een continuïteit gecreëerd binnen het gemeentelijk milieubeleid.

5 Opvolging Milieujaarprogramma Ook de inhoud van dit jaarprogramma wordt bepaald door het ‘Decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid’. Het dient minstens een overzicht te bevatten van de gerealiseerde en geplande acties ter uitvoering van de diverse bestaande milieubeleidsplannen en een koppeling aan de begroting. Het beschikken over een milieubeleidsplan is dus een eerste belangrijke stap in de uitbouw van een onderbouwde gemeentelijke milieuplanning. Een dergelijk plan dient beschouwd te worden als een basisdocument; als een leidraad voor het te voeren toekomstige milieubeleid. Bij een degelijk uitgebouwd milieubeleid hoort echter ook een opvolging. Het jaarlijks milieujaarprogramma is hiervoor het instrument bij uitstek. Dit milieujaarprogramma laat immers toe om de uitvoering van het beleidsplan tussentijds te evalueren en indien nodig te actualiseren of bij te sturen. Afstemming planning hogere overheden In dit milieubeleidsplan werd - zoals decretaal verplicht - de nodige aandacht besteed aan de acties en initiatieven uit het provinciale en gewestelijke milieubeleidsplan waar de gemeenten als betrokkene of als mede-initiatiefnemer zijn vermeld. Men kan er immers vanuit gaan dat de door de hogere overheden beoogde doelstellingen in de verschillende milieubeleidsplannen vertaald werden naar acties en initiatieven. Een koppeling van de acties en initiatieven uit dit plan aan de acties en initiatieven uit het gewestelijke en provinciale plan kan dan ook als een maat beschouwd worden voor de invulling van de doelstellingen van deze plannen. Een overzicht hiervan is weergegeven in bijlage 2. Decretaal werd ook bepaald dat een bestaand gemeentelijk milieubeleidsplan geactualiseerd dient te worden wanneer een hogere overheid een nieuw milieubeleidsplan heeft vastgesteld. Aangezien de termijn van het milieubeleidsplan Heist-op-den-Berg zich uitstrekt tot en met 2006, kan een afstemming nodig zijn met het nieuwe gewestelijk milieubeleidsplan vanaf 2002 en het nieuw


9


2002-2006

milieubeleidsplan van de Provincie Antwerpen vanaf 2003. (zie art. 2.1.21§3 van het decreet milieubeleid van 5 april 1995).

6 Opbouw plan In dit milieubeleidsplan werd geopteerd voor een opdeling van de decretaal omschreven ‘onderscheiden onderdelen van het milieu’ die het midden houdt tussen de sectorale opdeling van het provinciale beleidsplan en de thematische onderverdeling die bij het gewestelijke werd gehanteerd. De milieuverstoringen in de ons omringende milieu-entiteiten water, bodem en lucht werden hierbij losgekoppeld van de eerder maatschappelijk verwante en meer beleidsgebonden milieuproblemen zoals het afvalbeleid, ruimtelijke ordening en duurzame ontwikkeling. Binnen elke milieuverstoring of beleidstak die in dit plan aan bod komt wordt eerst de ‘Actuele toestand’ (actueel tot september 2001) weergegeven. Hierbij is het zeker niet de bedoeling een gedetailleerd overzicht te geven van alle resultaten van de diverse onderzoeken en inventarisaties die ooit zijn uitgevoerd. Wel worden de voor dit plan meest significante gegevens opgenomen. Deze gegevens worden - indien mogelijk - getoetst aan het bestaande ‘Beleidskader’. Dit beleidskader omvat o.a. de wettelijk opgelegde normen, de normen of doelstellingen die voorkomen in beleidsplannen van hogere overheden en de belangrijkste gemeentelijke bevoegdheden. Naast een opsomming van de ‘Knelpunten’ worden in elk onderdeel ook ‘Prioritaire beleidslijnen’ opgenomen. Deze schetsen niet alleen het kader waarbinnen het gros van de initiatieven en acties zijn uitgewerkt, maar geven ook de krachtlijnen weer voor het toekomstige milieuen natuurbeleid. Binnen het onderdeel ‘actiepunten’, dat per verstoring of beleidstak het milieubeleid concreet uitstippelt, wordt de nodige aandacht besteed aan de acties die aangewezen zijn om dit beleid uit te voeren. In dit onderdeel worden enerzijds acties opgesomd die door een bestuur zelf ondernomen zullen worden en anderzijds initiatieven waarvan de uitwerking niet door het bestuur zelf gedragen wordt, maar waarbij aan hogere overheden, doelgroepen, e.d. gevraagd wordt de nodige verantwoordelijkheden of maatregelen te nemen. Het essentiële verschil tussen initiatieven en acties bestaat erin dat bij de eerste groep van maatregelen het resultaat afhankelijk is van de manier waarop de aangesproken doelgroepen of hogere overheden reageren. In het plan worden ze dan ook voorafgegaan door de term: ‘De gemeente verzoekt ...’. Bij acties wordt het mogelijke resultaat bepaald door factoren die rechtstreeks door een lokaal bestuur te beïnvloeden zijn. Ze worden voorafgegaan door de vermelding ‘De gemeente zal ... . Alle acties en initiatieven worden in een laatste hoofdstuk gebundeld tot een actieplan, waarin eveneens termijnen, actoren en budgetten zijn opgenomen. Afhankelijk van de noodwendigheid werden bepaalde objectieven of acties aangepast aan de specifieke noden of eigenschappen van bepaalde deelgebieden, die afgebakend worden in hoofdstuk 2. Alle acties die in dit plan vermeld worden dragen de intentie in zich tot verwezenlijking. De acties die voor het bestuur prioritair zijn en als bindend worden aangeduid, werden in het actieplan voorzien van een symbool ‘B’. Overige acties worden met een 'I' aangeduid. In het actieplan (hoofdstuk 6) wordt voor elke actie vermeld wanneer de actie zal opgestart of uitgevoerd worden.

10



2002-2006

7 Totstandkoming Het ontwerpplan werd opgemaakt door het Provinciaal Instituut voor Hygiëne en kwam tot stand in de loop van 2001 onder begeleiding van een werkgroep, bestaande uit: - Bert De Haes, schepen van leefmilieu - Wilfried Wouters, milieuambtenaar - Suzy Van Loo, adjunct-milieuambtenaar - Jean Van Rompaey, milieupolitie - Staf Van der Linden, technische dienst - Staf Goyvaerts, technische dienst - Paul Van Roosbroeck, voorzitter milieuraad - Yves Goossens, PIH, verantwoordelijke milieubeleidsplanning - Els Roggeman, PIH, regioverantwoordelijke Het ontwerpplan werd vastgesteld door het College van Burgemeester en Schepenen op 18 december 2001. Het openbaar onderzoek liep van 14 februari 2002 t.e.m. 17 april 2002. Iedereen kon gedurende deze termijn, tot bij de sluiting van het onderzoek, opmerkingen toezenden aan het College van Burgemeester en Schepenen, Kerkplein 17, 2220 Heist-op-den-Berg. Een informatieavond vond plaats op dinsdag 12 maart 2002 om 20.00 uur in het Cultureel Centrum Zwaneberg, Bergstraat te 2220 Heist-op-den-Berg.


11


2002-2006

Hoofdstuk 2

Situering van de gemeente Heist-opden-Berg en haar milieuen natuurbeleid

12



2002-2006

1 Historiek en korte situering Enkele gevonden neolithische werktuigen zoals schrabbers en pijlpunten zijn aanwijzingen van mogelijke menselijke aanwezigheid in Heist-op-den-Berg zo’n 2500 jaar voor Christus. Een eerste vermelding van Heist is terug te vinden in een oorkonde van 1008, uitgevaardigd door de Duitse keizer Hendrik II, over de graasrechten van het ‘Waverwoud’ die hij schonk aan de prinsbisschoppen van Luik. Het Waverwoud kwam geografisch overeen met het gebied tussen de Dijle en de Nete ten oosten van Mechelen, en omvatte dus ook Heist. Bij het ontstaan van het hertogdom Brabant, vormden de stad en het district Mechelen samen met het ressort Heist de heerlijkheid Mechelen, een Luikse enclave binnen het hertogdom. De oudste vermelding van de deelgemeente Itegem dateert uit 976. De heerlijkheid Heist, zowat de helft in oppervlakte van de huidige fusiegemeente, was onderverdeeld in zeven ‘heerdgangen’, min of meer afzonderlijke leefgemeenschappen: Bergeraede, Hallaer, Laer en Sonderschot, Boescot, Bosch en Achterheide, Bernum en Bruggeneinde, en het Werft. Deze indeling bleef bestaan tot de Franse Revolutie. Met uitzondering van Bergeraede (de berg en het centrum van Heist) bleef de naam van de heerdgangen, de latere gehuchten, bewaard. De huidige deelgemeenten Itegem, Wiekevorst en Schriek waren Brabantse heerlijkheden en lagen buiten de invloedsfeer van Heist. Vanaf 1630 is er sprake van het “Land en de Vrijheid van Heist”, verwijzend naar het speciale statuut van Heist: het had een eigen schepenbank om recht te spreken en moest enkel bij betwisting naar Mechelen. De Franse Revolutie maakte een eind aan het Land en de Vrijheid van Heist en op 25 november 1795 werd het kanton Heist opgericht, dat bestond uit zes gemeenten Heist-op-den-Berg, Hulshout, Houtvenne, Schriek met Grootlo, Beerzel en Wiekevorst. Het grondgebied van de gemeente bleef nagenoeg hetzelfde, alleen Gestel werd bij het kanton Berlaar gevoegd. Vandaag heeft Heist-op-den-Berg met de deelgemeenten Booischot, Hallaar, Itegem, Schriek en Wiekevorst een oppervlakte van 8645 ha en telt het 37 396 inwoners. In de 19de eeuw hadden algemene verbeteringen aan het wegennet, evenals de aanleg van de weg LierAarschot en de spoorlijn Antwerpen-Aarschot (voltooid in 1864), een belangrijke impact op de economische ontwikkeling van het landelijke Heist. Vooral tegen de eeuwwisseling aan werden nieuwe steenwegen aangelegd. De landbouwbedrijvigheid, tot de Tweede Wereldoorlog de belangrijkste bron van inkomsten, verminderde tegen het einde van de 19de eeuw en in de 20ste eeuw. Geleidelijk werd de landbouw ook gemoderniseerd, waardoor de werkgelegenheid afnam. In de 19de en begin 20ste eeuw beperkte de industriële activiteit zich tot ambachtelijke bedrijvigheid, klompenmaken en bezembinden. Daarnaast bestonden enkele brouwerijen, die circa 1910 gemechaniseerd waren. De 19de-eeuwse industriële revolutie uitte zich te Heist in een sterke groei van de woonkernen. De eertijds geïsoleerde historische domeinen, zoals het ‘Hof van Riemen’, ‘Het Pelgrimhof’ en het ‘Moretuskasteel’ werden geïntegreerd. Op kaart 1 wordt een overzicht gegeven van de gemeente.


13


14

2002-2006



2002-2006

2 Het milieubeleid in de gemeente Heist-op-den-Berg Tot 1992 werden de gemeentelijke milieutaken waargenomen door de bouwdienst, die toen drie personeelsleden telde. Na 1990 kwam de milieuwetgeving in een stroomversnelling terecht met een reeks nieuwe decreten tot gevolg (Bosdecreet, Mestdecreet, Milieuvergunningsdecreet,…). Naar aanleiding van het toenemende takenpakket en de ondertekening van het Gemeentelijk Milieuconvenant 1992-1996 werd de bouwdienst in 1992 omgedoopt tot de dienst Ruimtelijke ordening, Huisvesting en Leefmilieu (ROHL). Sinds 1992 beschikt de gemeente dus over een volwaardige milieudienst bemand door een (deeltijdse) milieubeambte. In navolging van het Gemeentelijk Milieuconvenant Natuurontwikkelingsplan (GNOP) goedgekeurd.

werd

in

1996

het

Gemeentelijk

Ondertussen breidde de milieudienst uit met een adjunct-milieuambtenaar. Van 1993 tot 1998 was de gemeente aangesloten bij de intercommunale milieudienst van IOK. Sinds 1999 is de milieudienst uitgebreid met een milieuambtenaar en wordt een beroep gedaan op de ondersteuning van het PIH. In 1999 werd de dienst omgevormd tot de afdeling ruimtelijke ordening, huisvesting, leefmilieu en locale economie, bestaande uit 3 diensten: de dienst ruimtelijke ordening, de dienst leefmilieu en de dienst locale economie. Ook voor het tweede milieuconvenant (1997-1999) bestond onmiddellijk interesse. In 1997 werd de basisovereenkomst en de opties aangaande kringloopcentra (optie 5), de uitvoering van het GNOP (optie 6) en de MINA-werkers (optie 8) ondertekend. Voor de milieuconvenant 2000-2001 werden de opties aangaande het milieubeleidsplan (optie 1), de milieudatabank (optie 3), afval (optie 4), kringloopcentra (optie 5) en geïntegreerd rioleringsbeleid (optie 10) ondertekend.

3 De gemeente Heist-op-den-Berg in de diverse beleidsplannen van de hogere bestuursniveaus

3.1 Gewestelijk Milieubeleidsplan (1997-2001): MINA-plan 2 Dit plan, dat van kracht is sedert 1 januari 1997, zet de grote lijnen van het milieubeleid voor Vlaanderen uit voor de komende twintig jaar. Het heeft een sterk uitgesproken thematische opbouw, waarbinnen het gros van de acties en initiatieven voor de volgende 5 jaar terug te vinden zijn. Van de 179 acties en initiatieven in het plan werden er 69 door de Vlaamse regering als bindend aangeduid. Strikt beschouwd slaat het al dan niet bindende karakter voor een actie of initiatief op de titel en de omschrijving, en niet op de initiatiefnemers of op de betrokkenen. Niettegenstaande dit feit heeft het MINA-plan 2 toch een aanzienlijke impact op het te voeren gemeentelijke milieubeleid en zodoende ook op de gemeentelijke milieubeleidsplannen. Bij heel wat


15


2002-2006

van de opgenomen acties en initiatieven worden de steden en gemeenten immers (meestal samen met de provincies) als betrokken partij opgenomen. Hieruit kan duidelijk afgeleid worden dat men alle beleidsniveaus wil betrekken om het toekomstige milieubeleid in Vlaanderen gestalte te geven en de huidige milieuen natuurproblemen aan te pakken. Een lokaal bestuur kan de haar toebedeelde betrokkenheid wel met eigen accenten invullen. Een overzicht van de acties en initiatieven waarbij de gemeenten als mede-initiatiefnemers of als betrokken partijen werden vermeld in het MINA-plan 2, met verwijzingen naar de acties die in dit plan zijn opgenomen, is weergegeven in tabel 1 van bijlage 2.

3.2 Milieubeleidsplan Provincie Antwerpen (1998-2002) Net zoals in het MINA-plan 2 werden in dit plan bij diverse acties de gemeenten opgenomen als initiatiefnemers of als betrokkenen. Ook hier wordt het gemeentelijke bestuursniveau expliciet betrokken bij het uitvoeren van het vooropgestelde provinciale milieubeleid. In tegenstelling tot het gewestelijke milieubeleidsplan hebben de samenstellers van het provinciale milieubeleidsplan geopteerd voor een meer traditionele aanpak, namelijk via sectoren. De meeste acties - er wordt niet gesproken over initiatieven - hebben vooral betrekking op de sectoren afval (24 acties) en water (32 acties). Van de in totaal 122 voorgestelde acties werden er 31 als bindend aangeduid. Een overzicht van de acties waarbij de gemeentebesturen als betrokkenen of als mede-initiatiefnemers zijn vermeld, met verwijzingen naar de acties die in dit plan zijn opgenomen, is te vinden in tabel 2 van bijlage 2.

3.3 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen14 Dit plan werd op 23 september 1997 door de Vlaamse regering goedgekeurd. Het geeft de krachtlijnen aan die door de diverse bestuursniveaus gehanteerd moeten worden inzake ruimtelijke ordening tot het jaar 2007. Het consequent hanteren van deze richtlijnen moet leiden tot een meer samenhangend beleid. De gemeente Heist-op-den-Berg wordt aangeduid als kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau. Een kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau wordt in provinciale ruimtelijke uitvoeringsplannen afgebakend of op voorstel en op vraag van de betrokken provincie en in samenspraak met de betrokken bestuursniveau’s door het Vlaams Gewest in de gewestplannen afgebakend. De Grote Nete is structuurbepalend voor het buitengebied en dient ontwikkeld te worden in relatie met de omgevende vallei.

3.4 Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen De provincieraad van Antwerpen stelde op 25 januari 2001 het ruimtelijk structuurplan van de provincie Antwerpen definitief vast. Het uitgangspunt is het efficiënt gebruik van de ruimte en het voorkomen van verdere versnippering. Het plan deelt de provincie op in 4 hoofdruimten, die telkens in verschillende deelruimten onderverdeeld worden. Zo behoort Heist-op-den-Berg enerzijds binnen de hoofdruimte ‘Antwerpse fragmenten’ tot de deelruimte ‘Mechels rasterlandschap’. Dit stedelijk14

16

Goedgekeurd door de Vlaamse regering op 23 september 1997



2002-2006

agrarisch gebied met verweven tuinbouw en open ruimte situeert zich tussen de (klein-)stedelijke gebieden Mechelen, Lier, Heist-op-den-Berg en Aarschot. Deze fungeren hier als verdichtingspunten om het binnengebied te vrijwaren. De kleinstedelijke rol die Heist-op-den-Berg heeft, overstijgt de huidige toestand van deze kern. Het centrum moet zowel naar omvang als naar functies groeien en verdichten. Anderzijds behoort de gemeente ook tot de deelruimte ‘Gebied van de Grote Nete’ binnen de hoofdruimte ‘Netegebied’. De hoofdfuncties van deze ruimte zijn natuurbeleving, verbrede en grondgebonden landbouw, toerisme en recreatie. Versnippering van bebouwing en bijkomende voorzieningen worden hier niet gestimuleerd.

3.5 Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen (1997-2001) Dit plan vormt het kader waarbinnen de opgelegde taken uit het Afvalstoffendecreet voor zowel OVAM15, de provincies, de gemeenten, de privé-sector als de VMH16 dienen te worden uitgevoerd. Het afvalbeleid van Heist-op-den-Berg dient dan ook - net zoals voor alle andere gemeenten - te kaderen binnen de krijtlijnen van dit uitvoeringsplan. Om de beoogde doelstellingen te bereiken, heeft men naast de - onvermijdelijke - beslissingen van hogerhand, ook acties opgenomen waarbij de diverse instanties en doelgroepen worden betrokken. Net zoals in de milieubeleidsplannen zijn in heel wat gevallen ook de gemeenten vernoemd bij de initiatiefnemers of betrokkenen. Een overzicht van de acties uit het ‘Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen (1997-2001)’ waarin de steden en gemeenten als betrokkene of als initiatiefnemer zijn vermeld, is te vinden in tabel 3 van bijlage 2. In het ‘Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen (1997-2001)’ worden de gemeenten ingedeeld in GFT17-inzamelregio’s en groenafvalregio’s. Heist-op-den-Berg behoort tot de GFT-inzamelregio van de intercommunale IOK. Het Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen 1997-2001 werd verlengd tot 31.12.2002 waarna het vervangen zal worden door een nieuw Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen 2003-2007.

4 Actuele bestemmingsindeling Heist-op-den-Berg heeft een oppervlakte van 8645 ha. De gemeente telt eind 2001 zeven goedgekeurde BPA’s. Vijf daarvan zijn van voor de vaststelling van het gewestplan (05/08/76) en werden op aanvraag van de gemeenteraad behouden (ruimtelijk ordeningsdecreet18), twee overblijvende zijn van na de vaststelling en het gewestplan. Op 20 februari 2001 keurde de gemeenteraad het sectoraal BPA ‘zonevreemde terreinen en gebouwen voor sport, recreatie en jeugdactiviteiten’ goed. Op 4 september 2001 keurde de gemeenteraad het BPA Hallaar en het sectoraal BPA ‘zonevreemde bedrijven’ goed. Tabel 1 geeft weer welke BPA’s behouden worden en welke niet. Tabel 1: Overzicht goedgekeurde BPA’s Te behouden

Goedgekeurd

Gewijzigd

Heist-op-den-Berg 15

Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij voor het Vlaamse Gewest Vlaamse Milieuholding 17 Groente-, Fruit- en Tuinafval 18 Het Decreet 18 mei 2000 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening. Het decreet voorziet een vervalregeling voor de BPA’s die zijn goedgekeurd voor 3 oktober 1979. 16


17


BPA Noord de Bergstraat BPA Zuid de Bergstraat BPA Hof van Riemen Booischot BPA Het Moer BPA Het Raam Itegem BPA Noord de Schoolstraat Wiekevorst BPA Dorp Zuid

2002-2006

X X

KB 30.01.67 KB 03.02.67

X

KB 19.01.70

KB 10.05.84 KB 19.01.70 – 20.07.73 – 15.04.77 – KB 03.11.85 KB 16.01.84 – 17.05.00

KB 17.05.76 KB 23.11.81

KB 16.04.85

X

KB 21.11.67

in herziening

X

KB 13.06.74

KB 19.03.81, in herziening

De bestemmingsverdeling volgens het gewestplan wordt weergegeven op kaart 2. In Tabel 2 wordt een procentuele opdeling van het grondgebied van de gemeente Heist-op-den-Berg weergegeven van het landgebruik volgens het gewestplan. Tabel 2: Bestemming van het grondgebied volgens het gewestplan. Bestemming volgens gewestplan in % bebouwd gebied 23,8 industriegebied & KMO-zone 3,2 agrarisch gebied 64,5 groengebied (natuur- en reservaatgebied) 0,12 bosgebied 4,23 park-, buffergebied en groengebied voor vissport 1,64 recreatiegebied 1,9 gebieden voor gemeenschapsvoorzieningen en openbaar nut 0,5 transportwegen: wateren autowegen, luchthaven 0,2

18




2002-2006

19


20

2002-2006



2002-2006

5 Hydrografisch netwerk Het hydrografisch netwerk (weergegeven op kaart 3) van de gemeente Heist-op-den-Berg bestaat uit de volgende waterlopen schuin gedrukte waterlopen wateren af naar de Dijle, de andere naar de Grote Nete): • bevaarbare waterlopen (AWZ19): Grote Nete • categorie 1 (bevoegdheid van Aminal): Wimp • categorie 2 (bevoegdheid van de provincie): Leibeek / Schriekenleibeek (deels), Goorloop, Binnenbeek, Leemheideloop, Procureursloop / Huizebeek (deels), Gestelbeek / Testlaarbeek, Notesloop (deels), Moerenloop / Meesterkesloop (deels), Bergebeek, Raambeek (deels), Kwadenplasloop (deels), Eussels rittenloop / Houtvensloop,, Molenbeek, Raambeek (bovenloop van de Vrouwvliet), Weutjesloop (deels), Schransloop (deels), Beversluisbeek / Kerkeloop (deels), Minsebeek (deels), Valkelaerebeek • categorie 3 (bevoegdheid van de gemeente): Leibeek / Schriekenleibeek (deels), Bosbeek, Geitebeek, Wimpelloop, Goorheideloop, Hagelandse Heibeek, Leembossenheibeek, Verkensloop, Dorpsloop, Procureurloop / Huizebeek (deels), Molenvenbeek, Reetbeek, Notesloop (deels), Moerenloop / Meesterkesloop (deels), Raambeek (deels), Vogelroedeloop, Kwadenplasloop, Oude Molenbeek, Laarloop, Rashoevebeek, Loop van Riemen, Klein Veldekensloop, Statieloop, Weutjesloop (deels), Schransloop (deels), Beek, Sluisbeek, Beversluisbeek / Kerkeloop (deels), Minsebeek (deels) • niet geklasseerd (gemeente houdt toezicht op beheersverplichting, alleen de voornaamste zijn opgesomt): Bruggeneindse Laak, Bernumse Laak, Goorheideloop (deels), Huizebeek, Hagelandse Heibeek (deels), Leembossenheide (deels), Reetbeek (deels), Raambeek (deels), Vogelroedeloop (deels), Oude Molenbeek (deels), Minsebeek (deels) en een aantal onbenoemde waterlopen. • daarnaast zijn er nog ettelijke kilometers baan- en andere kleine grachten. De scheidingslijn tussen het Grote Nete bekken en het Dijlebekken doorkruist het grondgebied van Heist-op-den-Berg zuidoost-noordwest diagonaal, ten zuidwesten van de N10. Het noordelijk en grootste deel van het grondgebied van Heist-op-den-Berg wordt ontwaterd door de Grote Nete. De Dijle ontvangt de beken ten zuiden van de waterscheidingskam.

19

Administratie Waterwegen en Zeewezen.


21


22

2002-2006



2002-2006

Hoofdstuk 3

Milieuverstoringen in de diverse milieu-entiteiten


23


2002-2006

1 Milieuverstoringen in de hydrologische cyclus Situering Milieuverstoringen van het oppervlakteen grondwater zijn niet alleen het gevolg van de verspreiding van een groot aantal verontreinigende stoffen. Ook veranderingen in de waterhuishouding en wijzigingen aan de structuur van de waterloop hebben een zichtbaar effect. De gevolgen hiervan kunnen gaan van de aantasting en verdwijning van waardevolle ecosystemen, over problemen met de drinkwaterproductie, stank- en wateroverlast tot nadelen voor bepaalde economische activiteiten. Zowat alle menselijke activiteiten oefenen, rechtstreeks of onrechtstreeks, druk uit op zowel de waterkwaliteit als de -kwantiteit. Naast de lozing van verontreinigende stoffen via het huishoudelijk afvalwater en bedrijfsafvalwater zijn er nog een aantal verstorende effecten die mee de toestand van het oppervlakteen grondwater bepalen. Het betreft hier voornamelijk vermesting, verzuring, verdroging en de verspreiding van bestrijdingsmiddelen. Een van de meest bekende gevolgen van vermesting in water is algenbloei. Vermesting of aanrijking met voedingsstoffen hangt zeer nauw samen met het landgebruik langsheen de waterlopen. Een te hoog mestgebruik veroorzaakt immers vaak afspoeling van overtollige meststoffen naar het oppervlaktewater. Ook het grondwater kan door insijpeling van meststoffen verontreinigd raken. Deze vorm van verontreiniging wordt echter vaak ook veroorzaakt door sterfputten, lekkende septische putten of oude rioleringen. Verzuring is voornamelijk te wijten aan emissies van verzurende gassen, zoals zwaveldioxide (SO2), ammoniak (NH3) en stikstofoxiden (NOx). Hierdoor wordt immers niet alleen een verstoring in de samenstelling van de atmosfeer veroorzaakt. Via o.a. het regenwater komen een deel van de verzurende componenten ook in het gronden oppervlaktewater terecht. De effecten hiervan zijn voornamelijk waar te nemen bij kwetsbare ecosystemen zoals vennen en meren. Ook verdroging heeft een ingrijpende invloed op het milieu. In eerste instantie worden hierdoor vooral vegetaties bedreigd die gebonden zijn aan natte en vochtige ecosystemen. In tweede instantie kan verdroging leiden tot het verdwijnen van volledige - meestal zeldzame - ecosystemen. Niet alleen het onttrekken van grondwater ligt hiervan aan de basis, ook de steeds kleiner wordende hoeveelheid regenwater die terug in de bodem kan infiltreren is een oorzaak van verdroging. Tot slot is er nog de verspreiding van bestrijdingsmiddelen. Sinds de jaren 40-50 zijn bestrijdingsmiddelen intensief en ondoordacht gebruikt geweest. Vooral de eerste generatie van bestrijdingsmiddelen (waaronder DDT20) werd veelvuldig toegepast, zonder enig onderzoek naar mogelijke nadelige gevolgen voor mens en omgeving. Het ongewenst voorkomen van deze biociden en ook de meer recent ingeburgerde bestrijdingsmiddelen (zoals atrazine en simazine) in oppervlaktewater en/of waterbodem is bovendien niet alleen schadelijk voor de watergebonden fauna en flora, maar dwingt drinkwatermaatschappijen ook tot bijkomende investeringen in de zuiveringsstappen bij de winning van drinkwater. Omwille van de talrijke factoren die hun invloed kunnen uitoefenen op de kwaliteit en kwantiteit van het oppervlakteen grondwater dient beleidsmatig resoluut voor een alles omvattende aanpak te worden geopteerd. Alleen via een dergelijke manier kan definitief komaf gemaakt worden met de verdere aantasting van onze ecosystemen.

20

DDT: organochloorbestrijdingsmiddel (dichloordiphenyltrichloorethaan), dat omwille van z’n persistentie en bioconcentreringsgedrag ondertussen in de meeste westerse landen is verboden.

24



2002-2006

1.1 Actuele toestand Heist-op-den-Berg bevindt zich op de waterscheiding tussen het bekken van de Grote Nete en dat van de Dijle. De waterscheidingskam ligt ten zuidwesten van de N10, de gewestweg die Antwerpen met Diest verbindt. Ruw geschat kan gesteld worden dat het noordelijkste driekwart van de gemeente afwatert naar de Grote Nete en het zuidelijkste kwart naar de Dijle. De belangrijkste waterlopen zijn aangegeven op kaart 2, hydrografisch netwerk Heist-op-den-Berg. De enige bevaarbare waterloop in de gemeente is de Grote Nete en ze valt bijgevolg onder de bevoegdheid van Administratie Waterwegen en Zeewezen (AWZ). De Grote Nete is tot in Itegem onderhevig aan getijdenwerking. Er is een waterloop van eerste categorie, de Wimp, die door AMINAL wordt beheerd. Een aantal waterlopen vallen onder de bevoegdheid van een polder of een watering. Deze besturen zijn belast met de ruiming en het onderhoud van deze waterlopen. Voor de geklasseerde waterlopen van 2e en 3e categorie kunnen zij rekenen op een subsidie van respectievelijk de provincie en de gemeente. De Goorloop is gelegen in de watering De Goren. De Grote Laak, Bruggeneindse Laak, Volkaartslaakbeemdenloop, Volkenslaak (waterlopen van de oude atlas) zijn gelegen in de Verenigde Polders en de Midden Nete. De geklasseerde waterlopen binnen deze polder worden onderhouden door de provincie en de gemeenten. Een aantal waterlopen zijn zo klein dat ze niet geklasseerd zijn. Wettelijk gezien moeten ze onderhouden worden door de aangelanden21, de gemeente moet erop toezien dat dit correct gebeurt. Waar nodig voor de waterveiligheid voert de gemeente zelf ruimingen uit van deze waterlopen. In totaal zijn er 72 km waterlopen die, wanneer nodig, door de gemeente geruimd of gemaaid worden. Jaarlijks ruimt de gemeente ongeveer 50 km van deze waterlopen. Daarnaast zijn er nog een heel aantal verbindingsgrachten verspreid over de hele gemeente. Ze liggen vaak op privégronden en staan meestal droog. Omdat ze echter wel deel uitmaken van het waternetwerk is onderhoud soms nodig om de waterveiligheid van andere stukken in de gemeente te garanderen. Indien dit het geval is, worden ze door de gemeente geruimd.

1.1.1 Waterkwaliteit Op het vlak van waterkwaliteit komen de grootste (bemonsterde) waterlopen, namelijk de Grote Nete en de Wimp, er het beste uit. Dit blijkt uit Tabel 4 en Tabel 5, de legende bij deze tabellen is weergegeven in Tabel 3. De kwaliteit is er matig volgens de Belgisch Biotische Index (BBI) en de O2Prati-index. De waterkwaliteit van de andere bemonsterde waterlopen schommelt tussen een enkele maal "matig" en "zeer slechte kwaliteit" en dat volgens de beide indexen. Hierbij dient opgemerkt dat de BBI rekening houdt met veel meer factoren dan de O2-Prati-index en dus een beter beeld geeft. De hier besproken tabellen geven enkel de kwaliteit van de zeven door de VMM bemonsterde waterlopen weer. De bemonsterde waterlopen zijn wel minimum van 2e categorie en ontvangen dus water van verschillende kleinere beken zodat ze wel een gemiddeld beeld geven van de waterkwaliteit. In totaal zijn er een honderdtal kleinere en grotere waterlopen in Heist-op-den-Berg. Tabel 3: legende bij tabel Tabel 4 en Tabel 5. Belgisch Biotische Index Prati-index interval Beoordeling interval Beoordeling 9-10 niet verontreinigd; zeer goede kwaliteit 0,1-1 niet verontreinigd 7-8 weinig verontreinigd; goede kwaliteit 1-2 aanvaardbaar 5-6 verontreinigd; matige kwaliteit 2-4 matig verontreinigd 3-4 zwaar verontreinigd; slechte kwaliteit 4-8 verontreinigd 1-2 zeer zwaar verontreinigd; zeer slechte kwaliteit 8 zwaar verontreinigd 0 uiterst slechte kwaliteit, organismen zijn >16 zeer zwaar verontreinigd nauwelijks aanwezig

21

aangelanden: personen van wie de eigendom grenst aan een waterloop


25


2002-2006

Tabel 4: De kwaliteit van een aantal Heistse waterlopen van 1995 tot en met 2000 volgens de Belgische Biotische Index. Cijfers afkomstig van de VMM. (http://www.vmm.be, gedownload op 9 juli 2001). Waterloop Grote Nete

Meetplaats 252500 253000 254000

1995 6

1996 5 6

1997 6 6

1998 7 5

6

5

6

6

254500 254600 Wimp

Bergebeek

316000

8

317000 318000

7 6

322000

2

322200

6 6

2

Molenbeek

323000

2

Goorloop

321000

2

2000 5 6 6

5 6

5 5

6 6

6 6

6 4

3

4

4

5 7 7

5

4

2

321200

1999 6 5

5 5

2

Tabel 5: De kwaliteit van een aantal Heistse waterlopen van 1995 tot en met 2000 volgens de O2-Pratiindex. Cijfers afkomstig van de VMM. (http://www.vmm.be, gedownload op 9 juli 2001). Waterloop Grote Nete

Meetplaats

1997

1998

1999

1996

3,74

2,88

3,12

3,28 3,26

3,37 3,21

2,54 2,72

3,0 2,7

254500

2,31

2,9

254600

2,23

2,8

3,80 2,71

3,5 3,1

3,95

4,4

3,10 4,53

4,1

252500 253000 254000

Wimp

1995 3,32 3,30

3,56 3,47

2000

316000 317000 318000

Oude Molenbeek

322700

Bergebeek

322000 322200

3,20 3,10 8,16 8,48

2,84 2,25 8,82 5,90

2,48 2,29 7,19 4,08

2,24 2,00 5,00 4,21

322300

4,32

Molenbeek Dorpsloop

323000

6,24

6,35

321400

3,87

Goorloop

321000

5,94

3,47

321200

5,75

4,51

4,36

4,56

4,08

3,6

4,03 2,22 4,2

Hierna volgt een overzicht van de belangrijkste waterkwaliteitsknelpunten. De Bernumse Laak heeft een behoorlijke waterkwaliteit en een mooie natuurlijke structuur met meanders en natuurlijke 26



2002-2006

oeverbegroeiing. De Oude Molenbeek heeft dan weer een waardevolle structuur. Haar waterkwaliteit, die bij de ene VMM-meting als matig verontreinigd werd gecatalogeerd, zou stilaan merkelijk moeten verbeteren. Eind 2000 werd immers de sociale woonwijk 'Heivelden' die haar afvalwater in deze beek loosde aangesloten op een rioolwatercollector die het afvalwater naar het RWZI22 van Heist-centrum leidt. De Molenbeek (niet te verwarren met de Oude Molenbeek) kent een matige kwaliteit, die slechter wordt bij regenweer omdat het slib uit de riolering van Booischot dan mee in de beek gespoeld wordt. Door de nieuw aangelegde collector zou dit probleem gedeeltelijk van de baan moeten zijn. Er is wel nog een overstort aanwezig en op de bovenloop (in Vlaams Brabant) zijn er ook een aantal overstorten en rechtstreekse lozingen. De woningen rond de Dorpsloop en de Procureursloop zijn aangesloten op riolering die naar het RWZI loopt, zodat beide waterlopen een redelijke waterkwaliteit kennen. De Procureursloop kent nog mindere punten, namelijk een overstort en huishoudelijk afvalwaterlozingen op de Huizebeekloop en de Averegtenloop die later in de Procureursloop overgaan. Na die lozingen stroomt de Procureursloop door het provinciale domein de Averegten en zorgt de zelfzuiverende werking ervoor dat aan de benedenloop de kwaliteit zeer behoorlijk is. De Bergebeek en de Rashoevebeek hebben jarenlang afvalwater van Heist-centrum en het nabijgelegen industrieterrein te verwerken gekregen. In 1998 is er een collector in gebruik genomen die een deel van dit afvalwater afvoert naar het RWZI. Theoretisch moest vanaf dan de waterkwaliteit verbeteren, wat in praktijk bevestigd werd door de metingen van de VMM. In 2002 zou er een collector komen die het afvalwater van Heist-Goor via de Mechelbaan naar de collector in de Peremansheidestraat moet brengen. Van de Bergebeek werd in 1988 een eerste deel rechtgetrokken. De Rashoevebeek wordt aangepast door in een eerste fase de oevers te verstevigen met schanskorven en betuining en in een tweede fase er een bufferbekken bij aan te leggen. De waterlopen rond Wiekevorst zijn sterk beïnvloed door de ruilverkaveling die er ooit is doorgevoerd. Daarbij zijn de beken rechtgetrokken om de landbouw te vergemakkelijken, waardoor de natuurwaarde van de waterlopen (Bosbeek, Schriekenleibeek, Goorloop, Goorheideloop en Leemheideloop) achteruitgegaan is. De Bosbeek en de Schriekenleibeek hebben wel nog brede, waardevolle oevers en bij de laatste is ook de vallei vrij goed bewaard gebleven. Jaarlijks neemt de technische dienst in het kader van een ruiming deze waterlopen onder handen. Bovendien zal de inkalvende oever van de Schriekenleibeek geherprofileerd worden om het inkalven van de oever tegen te gaan. De waterkwaliteit van deze waterlopen is overwegend behoorlijk op voorwaarde dat er water in staat, wat vaak niet het geval is. De Gestelbeek, de Moerenloop en de Notesloop liggen in landschappelijk waardevol gebied maar hun kwaliteit is laag door de riooloverstorten die erop uitkomen. De Gestelbeek slibt bovendien sterk aan. Het gemeentelijke voorstel tot riolering is op het subsidiëringsprogramma van het Vlaams Gewest voor 2002-2006 geplaatst. De laatste waterloop die vermeld moet worden is de Valkelaere Beek, die uitgebreid aan bod komt in het deel waterbodem. Begin 2001 bevatte deze waterloop, waarvan de structuur sterk door de mens beïnvloed is, nog meer dan 4 maal de wettelijk toegestane hoeveelheid chroom. In 1997 was 41% van de bevolking aangesloten op riolering en slechts 13% van het huishoudelijke rioleringswater kwam in een RWZI terecht. Er wordt verwacht dat in de loop van 2002 ongeveer 34% van het huishoudelijke afvalwater gezuiverd zal worden. Om een verdere zuivering te bekomen worden er voortdurend nieuwe rioleringen en collectoren aangelegd. Onder de Mechelbaan is een riolering gepland, die het afvalwater van de verschillende zijstraten kan opvangen. Deze riolering kan het afvalwater van een reeks lintbebouwingen opvangen. Het is dan wel nodig dat de riolering doorgetrokken wordt onder de gewestweg N10. De doortrekking zou gecombineerd worden met de aanleg van ontbrekende stukken riolering onder deze weg en zou binnen de vier jaar afgerond kunnen worden. Het afvalwater uit het zuidoostelijke deel van Heist-centrum (o.a. Boudewijnlaan en Lostraat) zou tegen 2005 aangesloten worden. Ook de riolering van de Heistse Hoekstraat en het Eindeke staat op het programma. Voor deze laatste straat is de procedure al lopende. Op langere termijn wordt verwacht dat maximaal 50% van het huishoudelijk afvalwater op een zuivering kan aangesloten worden. Enkele burgers anticipeerden hierop en plaatsten al een eigen individuele zuivering. Sinds

22

Rioolwaterzuiveringsinstallatie: afvalwaterzuiveringsinstallatie op bovengemeentelijk niveau


27


2002-2006

begin 2001 is de installatie van een individuele zuivering buiten zuiveringszone23 A of B, trouwens verplicht door een stedenbouwkundige verordening. Dit wordt ondersteund door een gemeentelijk subsidiereglement voor de plaatsing van individuele waterzuiveringen. De gemeentelijke diensten leggen tijdens de opmaak van dit milieubeleidsplan de laatste hand aan een kaart van de gemeente waarop al de zuiveringszones staan afgebakend. Een aantal bedrijven beschikt over een eigen waterzuivering zoals De Neef Chemie, Mylène en Impextraco (voorheen Rena Conserven).

1.1.2 Waterkwantiteit Zoals de naam al suggereert, kent Heist-op-den-Berg verschillende hoger gelegen stukken. Op die hoge stukken doen zich geen waterkwantiteitsproblemen voor, behalve misschien op de zandberg in Heist, waar de tuin van het gemeentehuis 's zomers gesproeid moet worden, om groen te blijven. In de lagere delen van de gemeente is er wel wateroverlast. Door de bouw van de dijken op sigmaplanhoogte en de eraan gekoppelde uitdieping met 1 m van de Grote Nete in 1986-1987, werd de waterhuishouding in de vallei verstoord. De grondwatertafel daalde 1,5 m met verdroging en verdwijnen van vochtminnende soorten tot gevolg. De 'verdrogende' effecten van de dijken zijn merkbaar tot aan de rand van de vroegere winterbedding. Maar de verhoogde dijken hebben ook de wateroverlast eerder verschoven dan opgelost. De zijbeken van de Grote Nete monden erin uit via klepduikers. Bij zware regenval staat het water in de Grote Nete zo hoog dat de klepduikers dicht blijven. Daardoor stopt de ontwatering, met overstromingen aan de monding van de zijbeken tot gevolg. Ruw geschat staan de beemden langs de Grote Nete nu twee maand per jaar (gedeeltelijk) onder water. De AWZ is hiervan op de hoogte en heeft plannen om de problematiek aan te pakken door overstromingsbekkens aan te leggen. Om de impact van de overstromingen op fauna en flora correct te kunnen inschatten is aan het Instituut voor Natuurbehoud gevraagd een ecohydrologische studie uit te voeren. Het water van de Grote Nete heeft immers een redelijke kwaliteit maar bevat wel veel zouten: de chemiebedrijven in Tessenderlo lozen 300 ton zouten per dag. Afdeling water van AMINAL heeft het bekken van de Nete gekozen als pilootproject voor de opmaak van bekkenbeheersplannen. Zoals uit de vorige paragraaf al duidelijk is, is verdroging verbonden met wateroverlast. Beken die buiten hun oevers treden hoeven niet noodzakelijk wateroverlast te veroorzaken. Meestal zijn de vochtige gebieden al eeuwen gekend, wat onder andere blijkt uit de straatnamen (Goorweg, Moerstraat, Rietveld, Het Broek,...). De plaatselijke landbouwers kunnen er hun landgebruik aan aanpassen. Mits dit aangepaste landgebruik en een voldoende waterkwaliteit, veroorzaken de overstromingen geen problemen. Als zulke gebieden worden omgevormd tot woongebied of ander bebouwd gebied, ontstaat natuurlijk wel overlast. Dit bleek duidelijk tijdens de overstromingen in het najaar van 1998 toen er wateroverlast was in de industriezone en andere gronden naast de Bergebeek, delen van Booischot, delen van Schriek, de zuidoostkant van Heist-centrum, de eerder vermelde problematiek rond de Grote Nete en in een woonuitbreidingsgebied (Belstraat, Webstraat) in Wiekevorst. De dienst water van de provincie werkt aan een studie rond de Bergebeek. Door de bouw van een wachtbekken door de gemeente op de Rashoevebeek in de buurt van de sociale woonwijk Rashoeve zou het overtollige water moeten worden opgevangen. De inplanting van een wachtbekken op de Raambeek wordt nog onderzocht. De gemeente nam een aantal maatregelen om de wateroverlast in te perken. Er werd een subsidiereglement uitgeschreven voor het plaatsen van infiltratievoorzieningen en voor hemelwateropvang met hergebruik. Dit werd gekoppeld aan een stedenbouwkundige verordening die de installatie ervan verplicht bij (ver-)nieuwbouw. Infiltratie zal jammer genoeg niet overal haalbaar zijn. De meest noordelijke helft en het uiterste zuidelijke deel hebben respectievelijk een zandleembodem en een zandbodem, hier is infiltratie mogelijk. In het stuk daartussen is de bodem 23

zuiveringszone: de zone rond een bestaande of geplande riolering. Zuiveringszone A geeft aan dat er al riolering ligt die aangesloten is op een zuiveringsinstallatie, zone B heeft riolering en zal nog aangesloten worden op een zuivering en zone C heeft riolering maar er wordt geen aansluiting op een zuivering geplant.

28



2002-2006

kleihoudend wat de infiltratie sterk bemoeilijkt. Als infiltratie moeilijk is, kan hemelwater natuurlijk ook (met beperkt debiet) afgevoerd worden via een waterloop. Bij het toekennen van stedenbouwkundige vergunningen worden er bezwaren gemaakt tegen onnodige ophogingen van percelen: het perceel in kwestie zal minder gevoelig zijn voor wateroverlast maar de kans op overlast verhoogt hierdoor voor de naburige (oudere) percelen. Bijkomende bebouwing op natte gronden wordt verboden. Er zijn reeds enkele stukken gescheiden riolering aangelegd in Heist-op-den-Berg. De nieuwe rioleringen worden, waar technisch mogelijk, gescheiden gebouwd maar bij voorkeur wordt het hemelwater door grachten afgevoerd en het huishoudelijk afvalwater door een riool. De aansluiting van de huishoudelijke watercircuits (afvalwater en hemelwater) op de gescheiden riolering gebeurt door het gemeentepersoneel en kan gecontroleerd worden via twee putjes. Dit om zeker te zijn dat de aansluiting correct gebeurt en om de bron op te sporen bij een vervuiling van het hemelwater. Bij de bouw van nieuwe bedrijven of de uitbreiding van bestaande bedrijven, verplicht de gemeente de bedrijven een buffering te voorzien voor ze het hemelwater in de waterlopen pompen. Dit pompen mag tegen een debiet van maximum 2 tot 10 liter per seconde (afhankelijk van de kwetsbaarheid) om de waterafvoerpieken van de waterlopen te spreiden in de tijd. Er wordt geen infiltratie opgelegd omdat dit door de bodem sterk bemoeilijkt zou worden. De gemeente legt de bufferplicht op aan de bedrijven waarvoor zij de stedenbouwkundige vergunningen moeten leveren en adviseert de bestendige deputatie deze verplichting op te nemen in de lozingsvergunningen waar de provincie voor verantwoordelijk is. Deze bufferverplichting zou de problemen in het industriegebied en de verdere benedenloop van de Bergebeek moeten opvangen maar kan alleen toegepast worden bij nieuwe bedrijven. De bestaande bedrijven blijven hun hemelwater onverminderd in de waterlopen lozen. Binnen haar regelgevende mogelijkheden eist de gemeente het gebruik van grachten voor de opvang van hemelwater bij nieuwe verkavelingen. Op basis hiervan werden al twee verkavelingsaanvragen geweigerd en nog eens twee aanvragen geblokkeerd tot er een hydrologische studie is gemaakt. In september 2001 werd een stedenbouwkundige verordeningen goedgekeurd die het inbuizen van baangrachten verbiedt, behalve bij overbruggingen voor toegangswegen en enkele andere specifieke gevallen. In nieuwe verkavelingen wordt er eveneens een gescheiden rioleringsstelsel aangelegd.

1.1.3 Grondwater De grondwaterkwetsbaarheidskaart toont verschillende gebieden in Heist-op-den-Berg. Het noorden van de gemeente is aangeduid als zeer kwetsbaar, het centrale deel is kwetsbaar. Zuidelijker gronden zijn weinig kwetsbaar en de meest zuidelijke delen zijn terug zeer kwetsbaar. Deze verdeling volgt uit de bodemlagen in de verschillende delen van de gemeente: in het noorden miocene zanden, vervolgens Boomse klei en in het uiterste zuiden de oligocene Zelzate formatie (zand). Het water uit de miocene zanden is sterk aangerijkt met ijzer, de oligocene zanden zijn licht aangerijkt met ijzer en kalium. Deze aanrijkingen zijn te verklaren vanuit de ontstaansgeschiedenis van de lagen. Zo bevat de miocene laag bijvoorbeeld glauconiet, wat een ijzerhoudend gesteente is. Een aantal jaar geleden konden burgers de waterkwaliteit van hun drinkwaterputten op vrijwillige basis laten onderzoeken. Hieruit werd besloten dat de meeste diepere putten water bevatten dat, op het ogenblik van controle, voldeed aan de drinkwaterkwaliteitsnormen, terwijl water uit ondiepere putten daar vaak niet aan voldeed. De overschrijdingen van de drinkwaternormen deden zich voornamelijk voor bij de gehaltes aan nitraten en de hoeveelheid bacteriën. Dit kan wijzen op overvloedige bemesting en/of de nabijheid van een sterfput of een lekke septische put. Het is niet geweten hoeveel mensen in de gemeente over een eigen drinkwaterput beschikken en hoeveel van hen nog effectief hun drinkwater uit zo'n put betrekken. Gezien de hoge kosten24 verbonden aan de aansluiting op het drinkwaternet wordt vermoed dat een heel aantal burgers verkiezen deze kost niet te betalen. Naast de bewoners pompt de industrie water op van een diepte van 24

de kostprijs bedraagt: 49,58 € (2000 BEF) per lopende meter, de eerste 200 m wordt gratis gelegd door PIDPA


29


2002-2006

40-50 m, o.a. voor gebruik als koelwater. Dit leidt ertoe dat het waterpeil in de watervoerende laag daalt en dat sommige drinkwaterputten tijdens droge perioden droog staan. Er wordt gestreefd om via het vergunningenbeleid het opgepompte debiet te verminderen.

1.1.4 Waterbodem VMM startte in 1997 met een waterbodemmeetnet ('triade'25). In 2000 is er een meting gebeurd op de Grote Nete (253000). Het resultaat voor dit meetpunt was biologische kwaliteit: klasse 2; fysischchemische kwaliteit: klasse 4; ecotoxicologische kwaliteit: klasse 3; triade: klasse 4. De baangrachten worden manueel geruimd door het personeel van de technische dienst. Begin oktober besliste het college om bovendien een grachtenruimer aan te kopen. Het ruimen van de waterlopen wordt uitbesteed en gebeurt machinaal. Momenteel zijn er vrij weinig problemen met erosie in de gemeente, behalve op een plek op de berg van Heist-centrum, gekoppeld aan sedimentatie in de baangrachten aan de Herentalsesteenweg en Hollestraatloop. Het is wel zo dat onder invloed van de landbouw de houtkanten langs baangrachten en beken verdwijnen wat erosie in de hand werkt. Soms worden grachten dichtgeploegd. De Valkelaerebeek kwam al aan bod in het deel waterkwaliteit. De Valkelaerebeek ontspringt op de grens tussen Putte en Heist-op-den-Berg om vervolgens door Putte en Heist-op-den-Berg naar Bonheiden te stromen. Meer dan vijftig jaar lang is er met chroom (Cr) verontreinigd afvalwater in geloosd met nefaste gevolgen voor de waterbodemkwaliteit. Het bedrijf (de leerlooierij 'n.v. Pelterijen Fauna') dat de voornaamste veroorzaker was van deze verontreiniging, ging failliet in 1988 waardoor de overheid meer dan waarschijnlijk zal opdraaien voor de kosten. Een ander belangrijk verontreinigend bedrijf heeft in december 2000 zijn productie naar Rusland verplaatst. Aquafin plant de voornaamste lozingen van huishoudelijk afvalwater binnen de twee à drie jaar te kunnen afkoppelen van deze waterloop. Een bodemonderzoek door het PIH met staalname om de 500 m op 1,5 en 6 m afstand van de waterloop gaf aan dat er zich in de bovenste laag chroomgehaltes voordoen tot 13,4 g chroom per kg droge stof, in de onderste laag tot 7 g chroom per kg droge stof. De oevers van de Valkelaerebeek hebben een zwakke structuur en kalven geregeld af. De aangelanden houden weinig of geen rekening met de verontreiniging en blijven de verontreinigde oeverstroken verder bewerken waardoor het chroom zich verder kan verspreiden. Een voorlopige ruwe schatting plaatst het kostenplaatje voor de sanering (zonder integraal waterbeheer) in de buurt van 10 miljoen € (400 miljoen BEF). Er is voorgesteld om een werkgroep op te richten die de sanering moet onderzoeken en laten uitvoeren. De sanering zou gebeuren door samenwerking van de betrokken gemeentes, de dienst waterbeleid van de provincie Antwerpen, het PIH, AMINAL afdeling water en afdeling natuur, OVAM, VMM, VLM, n.v. Aquafin en het kabinet van de Vlaamse minister van leefmilieu. De sanering zou kaderen in een totaalproject met aandacht voor integraal waterbeheer en natuurontwikkeling van en rond de beek, waarbij een strook van 5 m naast de beek zou onteigend worden.

1.2 Beleidskader Europese kaderrichtlijn water Deze kaderrichtlijn bundelt een aantal eerdere richtlijnen en wil tegen 2020 de (chemische en ecologische) vervuiling in Europese rivieren en stromen verregaand terugdringen. Er wordt vooropgesteld dat per stroomgebied gewerkt moet worden, eerder dan per land of regio. Voor drink25

triade: afgeleid van triadebenadering. Een methode om de waterbodemkwaliteit vast te stellen door het combineren van de gegevens van de biologische, fysisch-chemische en ecoltoxicologische kwaliteit. De kwaliteit wordt onderverdeeld in 4 klassen, waarvan klasse 1 de beste is en klasse 4 de meest verontreinigde.

30



2002-2006

en afvalwater wordt vooropgesteld dat in alle lidstaten de kostprijs van het drinkwater, zowel de productiekost als de zuiveringskost van het afvalwater omvat. VLAREM II Alle oppervlaktewateren dienen sinds 1 juli 1995 te voldoen aan de Vlaamse basiskwaliteitsnormen zoals ze werden bepaald in bijlage 2.3.1 van VLAREM II. Het Vlarem II bevat in bijlagen 2.3.2 t.e.m. 2.3.5 ook bijzondere kwaliteitsnormen voor oppervlaktewateren met een specifieke bestemming. Deze bestemmingen werden toegekend in een besluit van 8 december 1998 van de Vlaamse regering. In Heist-op-den-Berg moet alleen de Wimp voldoen aan viswaterkwaliteit. Naast de talrijke emissienormen voor ingedeelde inrichtingen zijn in VLAREM II ook verplichtingen en normen opgenomen voor de lozing van huishoudelijk afvalwater. Zo zijn aan het rechtstreeks lozen van huishoudelijk afvalwater in oppervlaktewater strikte normen verbonden. Hieraan kan praktisch uitsluitend voldaan worden door het plaatsen van een septische put (wettelijk minimum) of, veel beter, een kleinschalige waterzuiveringsinstallatie. Verder worden de diverse zuiveringszones (zones A, B en C) gedefinieerd die van essentieel belang zijn voor het gemeentelijk rioleringsbeleid. In zuiveringszone C gelden dezelfde regels als voor lozen in oppervlaktewater: er moet minimum een septische put aanwezig zijn. De aanleg van een individuele zuivering wordt echter zeer wenselijk geacht. Bij het gebruik van een individuele zuivering in zuiveringszone C of bij lozingen in een oppervlaktewater kunnen de eigenaars van de zuivering een volledige vrijstelling van de afvalwaterheffing verkrijgen. Sinds 1999 is ook de grondwatervergunning geïntegreerd in de milieuvergunning. De meeste bepalingen van het Grondwaterdecreet werden hierbij opgeheven. Wetgeving onbevaarbare waterlopen 26 De gemeentebesturen zijn verantwoordelijk voor het beheer van de onbevaarbare waterlopen van derde categorie. Onbevaarbare waterlopen van tweede categorie zijn in beheer van de provincie, die van eerste categorie van het Vlaams Gewest. Dit houdt o.a. de ruimings-, onderhouds- en herstellingswerkzaamheden in. Het beheer van onbevaarbare waterlopen binnen de omschrijving polders en wateringen, uitgezonderd deze van 1e categorie, valt onder de bevoegdheid van deze besturen. Bekkencomités Per rivierbekken werd een bekkencomité opgericht. Deze bekkencomités zijn overlegorganen die per stroomgebied de visie voor een integraal waterbeheer ontwikkelen en realiseren vanuit verschillende invalshoeken zoals milieu, ruimtelijke ordening, recreatie en economische sectoren. Heist-op-den-Berg behoort tot het bekkencomité Netebekken. VLAREA Sinds 1 juni 1998 worden voor het eventueel deponeren van ruimingsspecie de normen gehanteerd uit het VLAREA. Dit normenpakket is echter heel wat uitgebreider en strenger dan de normen die men gebruikt in het kader van het Bodemsaneringsdecreet.

26

Deze aangelegenheid wordt geregeld door de Wet van 28 december 1967 betreffende de onbevaarbare waterlopen die werd aangevuld door het Decreet van 21 april 1983 houdende de ruiming van onbevaarbare waterlopen.


31


2002-2006

Geruimde specie die niet voldoet aan de VLAREA-voorwaarden voor gebruik als bodem en derhalve niet op de oever gedeponeerd mag worden, dient afgevoerd te worden. Eventueel kan het - in functie van de analyseresultaten - in aanmerking komen als secundaire grondstof 27. Mestdecreet 28 Het Mestdecreet heeft tot doel het leefmilieu te beschermen tegen de verontreiniging ten gevolge van de productie en het gebruik van meststoffen bij landen tuinbouwactiviteiten. Het is een zeer ingewikkelde wetgeving met tal van uitvoeringsbesluiten, die tracht in te grijpen op de negatieve gevolgen van de vermesting op de kwaliteit van het oppervlakteen grondwater. Zo worden voor o.a. ecologisch waardevolle gebieden strengere bepalingen opgenomen. Gemeentelijk milieuconvenant 2000-2001 Bij ondertekening van optie 10 van het gemeentelijk milieuconvenant, verbindt de gemeente er zich toe een geïntegreerd rioleringsbeleid te voeren. De gemeente kan dan een bestaande gemeentelijke premie voor de aanleg van hemelwaterputten met hergebruik, infiltratievoorzieningen en IBA’s met een gewestelijke bijdrage verhogen. Bijkomende gemeentelijke bevoegdheden De mogelijkheden tot gemeentelijke verordeningen op het vlak van oppervlaktewateren grondwaterverontreiniging zijn door de uitvaardiging van de hierboven opgesomde decreten tot een absoluut minimum herleid. Wel dienen de gemeenten op hun grondgebied in te staan voor het rioleringsnet dat aangesloten kan worden op het net van prioritaire rioleringen. Belangrijk hierbij is dat sinds 1996 de aanleg van nietprioritaire rioleringen door het Vlaams Gewest gesubsidieerd kan worden. Aan deze subsidiëring zijn sinds het Besluit van de Vlaamse regering van 23 maart 199929 echter een aantal voorwaarden verbonden. Zo dient de gemeente te beschikken over een subsidiereglement inzake hemelwateropvang en/of infiltratievoorzieningen, een stedenbouwkundige verordening bij nieuwbouw en vernieuwbouw inzake hemelwateropvang en/of infiltratievoorzieningen en een verordening inzake de gescheiden afvoer van hemelwater en afvalwater bij nieuwbouw en vernieuwbouw. De inhoudelijke eisen van dit besluit zijn te vinden in de krachtlijnen voor een geïntegreerd rioleringsbeleid in Vlaanderen ‘Code van goede praktijk voor de aanleg van openbare riolen en individuele voorbehandelingsinstalaties30’. Er zijn eveneens codes van goede praktijk opgemaakt voor de herwaardering van grachtenstelsels en voor hemelwaterputten en infiltratievoorzieningen31.

27

grondstoffen herwonnen uit afvalstoffen Decreet van 23 januari 1991 tot bescherming van het leefmilieu tegen de verontreiniging door meststoffen; ingrijpend gewijzigd met ingang van 1 januari 1996 en het gewijzigde decreet MAP2-bis en uitvoeringsbesluiten (Belgisch Staatsblad 30-03-2000). 29 Besluit van de Vlaamse regering tot wijziging van het besluit van de Vlaamse regering van 30 maart 1996 houdende vaststelling van de voorwaarden onder dewelke, alsook van de verhouding in dewelke het Vlaamse Gewest bijdraagt in de kosten verbonden aan de aanleg en de verbetering door de gemeenten van openbare rioleringen, andere dan prioritaire rioleringen, evenals houdende vaststelling van nadere regels met betrekking tot de procedure tot vaststelling van subsidiëringsprogramma’s. 30 Omzendbrief van 31 juli 1996 met betrekking tot de vaststelling van de code van goede praktijk voor de aanleg van openbare riolen en individuele voorbehandelingsinstallaties. 31 Omzendbrief van 23 maart 1999 met betrekking tot de vaststelling van de codes van goede praktijk voor de herwaardering van grachtenstelsels en voor hemelwaterputten en infiltratievoorzieningen. 28

32



2002-2006

1.3 Knelpunten WA1 WA2 WA3 WA4

WA5

de slechte waterkwaliteit van een aantal waterlopen en baangrachten, zowel wat het water zelf als de natuur- en structuurkwaliteit van de oevers en bedding betreft de vele woningen die niet op een waterzuivering aangesloten kunnen worden de waterkwantiteitsproblemen, voornamelijk het optreden van wateroverlast in een aantal bebouwde zones en de slecht uitgevoerde overwelvingen van waterlopen en (baan)grachten de lage waterbodemkwaliteit van een aantal waterlopen en grachten, die bij ruiming het op de oever brengen van de ruimingsspecie of andere nuttige toepassingen verhindert. De Valkelaerebeek is een extreem geval hiervan. de grondwaterkwaliteit, -kwantiteit en de putwaterkwaliteit

1.4 Prioritaire beleidslijnen De komende jaren zal in het waterbeleid in de eerste plaats aandacht worden besteed aan: het zoeken naar een oplossing voor de water(bodem)kwaliteit door afkoppelen van lozingen en het aanleggen van bufferbekkens op overstorten. een integrale aanpak van de wateroverlast en ecologische waarde van de waterlopen gecombineerd met een herwaardering van het grachtenstelsel de uitbouw van een gescheiden stelsel; en de sanering en herinrichting van de Valkelaerebeek.

1.5 Actiepunten Knelpunt WA1: waterkwaliteit en waarde van de waterlopen Slechte waterkwaliteit heeft nadelige gevolgen voor mens en natuur. Landbouwers kunnen productieverlies lijden door contaminaties tengevolge van de slechte waterkwaliteit. De geringe waarde van bedding en oevers is eveneens nadelig voor mens en natuur. Een meer natuurlijke oeverstructuur draagt bij tot een betere infiltratie en vertraagt het afvloeien van water. De gemeente zal... WA1.a1 ongezuiverde lozingen in oppervlaktewater, binnen haar bevoegdheden, verbieden. Dit wordt ondersteund door toezicht op vergunde en onvergunde lozingen. WA1.a2 aanvullend op de VMM-metingen, de waterkwaliteit van de waterlopen van derde categorie onderzoeken op specifieke punten om veranderingen vast te stellen. WA1.a3 in samenwerking met Aquafin NV en/of de bevoegde instanties, de problemen rond een aantal overstorten in de gemeente wegwerken. WA1.a4 een coherent onderhoudsbeleid voeren voor de bestaande gemeentelijke rioleringen om plotse grote (milieu)kosten te vermijden. WA1.a5 het eigen personeel sensibiliseren over het belang van een correcte aansluiting op een gescheiden riolering. WA1.a6 de natuurontwikkeling van oevers bevorderen. Dit gebeurt o.a. door bij het ruimen de oevervegetatie niet onnodig te verstoren of beschadigen (door eigen personeel of door de uitvoerende aannemer) of door aandacht te besteden aan de natuurvriendelijke inrichting van oevers als ze geherprofileerd of verstevigd worden. De gemeente verzoekt... WA1.i1 de hogere overheden om streng te zijn in het toekennen van vergunningen voor het lozen in de Heistse oppervlaktewateren en om nauwgezet toezicht uit te oefenen op de vergunningen waarvoor die overheden verantwoordelijk zijn.


33


2002-2006

Knelpunt WA2: woningen die niet op waterzuivering zijn aangesloten Er wordt verwacht dat binnen de huidige planning 50% van het huishoudelijke afvalwater niet aangesloten zal raken op een waterzuivering. Indien dit onveranderd blijft is dit een onaanvaardbare bron van verontreiniging voor de Heistse oppervlaktewateren. Bovendien legt het dan een hypotheek op alle plannen in verband met overstromingsgebieden, integraal waterbeheer en natuurontwikkeling van beken en oevers. De gemeente zal... WA2.a1 een studie maken van de verschillende mogelijkheden om de oppervlaktewaterlozingen van huishoudelijk afvalwater vergaand terug te dringen. Voorbeelden van verschillende mogelijkheden zijn: de aanleg van (kleinere, dus goedkopere) leidingen32 om verafgelegen woningen aan te sluiten op het rioleringsnetwerk; aanleg door de gemeente van KWZI's om het water van kleine wijken of straten te zuiveren; verplichting tot aanleg van -al dan niet gemeentelijk gesubsidieerde- IBA's; extra bekend maken van het subsidiereglement,... WA2.a2 een gemeentelijk beleid (wat uiteraard geen samenwerking met andere instanties hoeft uit te sluiten) uitwerken om voor een welbepaalde datum het aantal lozingenspunten terug te dringen en een aantal plaatsen uit te werken waar er prioritair aan gewerkt zal worden. Met behulp van de informatie uit actie WA2.a1 kan een gefundeerde keuze worden gemaakt over de manier waarop dit dient te gebeuren en kan een ambitieus maar haalbaar percentage vooropgesteld worden. Knelpunt WA3: wateroverlast in bebouwde zones Op het vlak van de waterkwantiteit kunnen er problemen optreden door een teveel of door een tekort. De grootste problemen zijn er momenteel met waterbeheer, dus een teveel of tekort aan water. Wateroverlast kent twee componenten: schade door het water, zoals het zwellen van hout en schade door de slechte waterkwaliteit, zoals het achterblijven van verontreinigd slib op een akker. Beide vormen van schade zijn niet wenselijk en moeten vermeden worden. Een tekort aan water leidt tot verdroging en vormt een bedreiging van de natuurwaarden in valleigebieden. Dit kan door integraal waterbeheer. Integraal waterbeheer houdt rekening met en werkt mee met de dynamiek van het "systeem waterloop", wat veel fundamentelere oplossingen biedt dan met allerlei technieken deze dynamiek tegen te werken. De acties DW1.a1-3, DW1.a5, DW1.a7 en DW1.i1-3 kunnen eveneens een bijdrage leveren aan het terugdringen van wateroverlast. De gemeente zal... WA3.a1 integraal waterbeheer opstarten in de gemeente. Op korte termijn start de gemeente met een of enkele (kleinere) projecten rond integraal waterbeheer, al dan niet in samenwerking met andere overheden. Op lange termijn zullen, waar mogelijk, alle waterlopen integraal worden beheerd. Zie ook actie NB1.a1. WA3.a2 haar afkoppelingsbeleid verderzetten. Het gescheiden afvoeren van hemel- en afvalwater wordt verplicht in vergunningen voor grote en middelgrote verharde oppervlakken. WA3.a3 zoveel mogelijk grachten herwaarderen en terug in gebruik nemen voor de afvoer van hemelwater. Gekoppeld aan actie WA1.a6 kunnen de grachten bij hun herwaardering natuurvriendelijk worden ingericht. WA3.a4 daar waar grachten niet kunnen worden gebruikt voor de afvoer van hemelwater, op lange termijn, een gescheiden riolering aanleggen, bij voorkeur geperforeerd voor extra infiltratie (uiteraard alleen maar op plaatsten waar infiltratie haalbaar is). WA3.a5 een aantal afvloeiingsvertragende maatregelen nemen. Dit kan gaan van het verbreden en beplanten van bestaande waterlopen (dat valt dan eigenlijk onder actie WA1.a6) tot het

32

Het gebruik van kleinere leidingen, in de praktijk meestal drukleidingen, houdt wel in dat er een doorgedreven scheiding (aan de bron) van afval- en regenwater moet gebeuren.

34



WA3.a6

WA3.a7 WA3.a8

2002-2006

aanleggen van bergingsbekkens met infiltratiemogelijkheid. Deze actie kan gekoppeld worden aan actie WA1.a6. zelf het goede voorbeeld geven door straten, pleinen en gronden van eigen diensten waar mogelijk zo aan te leggen dat het regenwater kan infiltreren. Ondoordringbare oppervlakken worden zoveel mogelijk vermeden. binnen haar bevoegdheid strikt toezicht houden op permanente en tijdelijke bemalingen en, indien van toepassing, de naleving van de hieraan gekoppelde infiltratiemaatregelen. de verbindingsgrachten die belangrijk zijn voor de afwatering in kaart brengen en in geval van problemen gepaste maatregelen nemen.

De gemeente verzoekt... WA3.i1 de hogere overheid dringend zelf te starten met integraal waterbeheer en haar plannen bekend te maken. De gemeente hoopt immers haar eigen inspanningen voor integraal waterbeheer (zie ook WA3.a1) in te passen in die van de hogere overheid, wat de efficiëntie ervan sterk ten goede zou komen. WA3.i2 haar burgers zoveel mogelijk water te hergebruiken en/of te infiltreren. Dit wordt gestimuleerd door een sensibilisatieactie waarin de verschillende mogelijkheden en het subsidiereglement voor regenwateropvang, -hergebruik en infiltratie worden belicht. Aanvullend kunnen landbouwers en architecten uit de gemeente worden geïnformeerd over de VMM-brochures die voor hen beschikbaar zijn. WA3.i3 de hogere overheden regelmatig de bemalingen te controleren waar zij verantwoordelijk voor zijn. Knelpunt WA4: slechte waterbodemkwaliteit en de Valkelaerebeek De kwaliteit van water en waterbodem zijn via verschillende evenwichten met elkaar verbonden. Een extreem voorbeeld hiervan is de Valkelaerebeek die door de grote verontreiniging van de bodem een slechte waterkwaliteit heeft zelfs na het stopzetten van de verontreinigingsbronnen. Een slechte waterbodemkwaliteit zal direct of via de waterkwaliteit een nefaste invloed uitoefenen op het leven in en rond de waterloop. Bovendien moet door de hoge verontreinigingsgraad van een aantal waterbodems de ruimingsspecie als verontreinigd afval worden beschouwd. Dit maakt het op de oever brengen van de ruimingsspecie onmogelijk, wat voor de gemeente een zeer grote kost inhoudt. De gemeente zal... WA4.a1 jaarlijks de waterbodemkwaliteit van een aantal kilometers waterlopen controleren en indien noodzakelijk gepaste maatregelen nemen om gevaren voor milieu, natuur of volksgezondheid onder controle te krijgen. De gemeente verzoekt... WA4.i1 alle betrokken partijen snel tot een verantwoorde oplossing te komen voor de Valkelaerebeek. WA4.i2 de Provincie Antwerpen en het Vlaams Gewest met aandrang een grootschalige oplossing te zoeken voor het ruimingsprobleem in het algemeen en meer bepaald voor de waterlopen waarvoor ze zelf bevoegd zijn. WA4.i3 het Vlaams Gewest de gemeenten te ondersteunen bij de sanering van waterbodems omdat dit snel buiten de mogelijkheden van een gemeente ligt. Knelpunt WA5: grondwaterkwaliteit en -kwantiteit Veel exacte gegevens zijn er niet beschikbaar over de grondwaterkwaliteit en -kwantiteit maar de gegevens die beschikbaar zijn wijzen op een redelijk grote grondwaterkwetsbaarheid en een overwegend slechte kwaliteit van het putwater. Toch zijn er burgers die putwater als drinkwater gebruiken.


35


2002-2006

De gemeente zal... WA5.a1 een inventaris van de drinkwaterputten in de gemeente opmaken, continu actualiseren en aanvullen met de doeleinden waarvoor dit putwater wordt gebruikt. WA5.a2 een beleid voeren dat de grondwatervoorraden beschermt. Dit gebeurt door het tegengaan van onnodige grondwaterwinningen via het vergunningsbeleid. Door in het vergunningenbeleid hemelwaterhergebruik op te leggen kan een deel van de bestaande en bijkomende winningen overbodig gemaakt worden. WA5.a3 de burgers, bedrijven en instellingen houden aan hun wettelijke verplichting om maatregelen te nemen tegen de verontreiniging van het grondwater, als de sanering van een vervuilde bodem niet mogelijk is binnen afzienbare tijd. De gemeente verzoekt... WA5.i1 de gebruikers van grondwater jaarlijks een kwaliteitscontrole te laten uitvoeren. Zoals in het verleden reeds gebeurde zullen de gebruikers van putwater periodiek gewezen worden op de noodzaak van een dergelijke regelmatige controle. Hierbij zal voor de meest voorkomende problemen eveneens een oplossing vermeld worden (bv. loden buizen vervangen, regelmatig reinigen van filters,...).

36



2002-2006

2 Milieuverstoringen in de atmosfeer

2.1 Luchtverontreiniging en geurhinder Situering Luchtverontreinigingen zijn (gemeente-)grensoverschrijdende problemen. De klimatologische omstandigheden zoals wind, regen, temperatuur en andere bemoeilijken het vinden van een verband tussen de bron en de plaats waar de hinder optreedt. Het is een verontreiniging die zich bovendien vaak moeilijk exact laat meten, zowel omwille van de klimatologische omstandigheden, als omwille van de talrijke scheikundige reacties in de atmosfeer. De verspreiding van verontreinigende stoffen in de atmosfeer zorgt bovendien vaak voor een bijkomende verontreiniging van de bodem en het oppervlaktewater. Zowel rechtstreeks als onrechtstreeks kunnen heel wat verontreinigende stoffen die in de atmosfeer terechtkomen, schade toebrengen aan de gezondheid van de mens en drastisch ingrijpen op de biodiversiteit. De meest directe hinder waarmee de bevolking geconfronteerd wordt ten gevolge van luchtverontreiniging is geurhinder, rookhinder, roethinder of allergieën. Nochtans vormen deze symptomen slechts een topje van de ijsberg. Andere belangrijke gevolgen van de diverse milieuverstoringen in de atmosfeer zijn klimaatsveranderingen door het broeikaseffect, verzuring, fotochemische luchtverontreiniging en de verdunning van de ozonlaag, Het broeikaseffect of de geleidelijke opwarming van de aarde wordt veroorzaakt door de verhoogde aanwezigheid van de zogenaamde broeikasgassen. De mens is verantwoordelijk voor de toegenomen concentratie in de lucht van stoffen als koolstofdioxide (CO2) methaan (CH4), CFK’s33, lachgas (N2O) en ozon (O3). Verzuring treedt op ten gevolge van uitstoot van zwavel- en stikstofhoudende verbindingen in de atmosfeer die voornamelijk vrijkomen bij verbrandingsprocessen (zwaveldioxide (SO2) en stikstofoxiden (NOx)) en uit dierlijke meststoffen (ammoniak (NH3)). Vooral de veeteelt is een belangrijke bron van ammoniak. Verzuring kan ingrijpende gevolgen hebben op ecosystemen, maar tast ook gebouwen en monumenten aan. Daarnaast is er nog de fotochemische luchtverontreiniging. Dit is een verontreiniging van de omgevingslucht met stoffen die een oxiderende werking hebben. Deze oxiderende stoffen ontstaan door de aanwezigheid van vluchtige organische stoffen (VOS) en stikstofoxiden (NOx) onder invloed van zonlicht en hogere temperaturen. Het voornaamste gevolg hiervan is een verhoogde ozonconcentratie in de omgevingslucht. Als sterk oxidans oefent ozon niet alleen nadelige effecten uit op alle levende wezens (zoals ademhalingsproblemen), maar ook op diverse materialen. Uit rapporten van VMM blijken voor Vlaanderen de voornaamste bronnen van deze drie milieuverstoringen in de atmosfeer het wegverkeer, de verwarming van gebouwen en industriële activiteiten te zijn. Zo wordt de uitstoot van SO2 en CO2 grotendeels veroorzaakt door industriële 33

Chloor-Fluor-Koolwaterstoffen is een groep van zeer stabiele verbindingen die o.a. hun toepassing vinden als koelmiddel en als drijfgas


37


2002-2006

activiteiten. Stikstofoxiden daarentegen worden voor 55% door het wegverkeer veroorzaakt en voor 40% door industriële activiteiten. Bij de industriële activiteiten blijken de elektriciteitscentrales verantwoordelijk te zijn voor een relatief grote aandeel van de emissies. Voor de volledigheid dient vermeld dat ook de luchtvaart verantwoordelijk is voor een deel van de CO2-uitstoot. De ozonlaag, die een beschermende functie heeft tegen de schadelijke UV-zonnestralen, wordt voornamelijk aangetast door chloor- en bromidehoudende stoffen (waaronder de zogenaamde CFK’s) die o.a. gebruikt worden/werden als drijfgassen in spuitbussen, koelmiddelen en ontsmettingsmiddelen in de landbouw. Tot slot worden er via de atmosfeer nog heel wat zogenaamde milieugevaarlijke stoffen verspreid. Het betreft hier vooral stoffen die zich verspreiden via aërosolen34. Op deze manier worden vooral zware metalen, pesticiden en polycyclische aromatische koolwaterstoffen verspreid. Niettegenstaande het mondiale karakter van de meeste van de opgesomde verstoringen, mag een lokaal bestuur niet voorbij gaan aan deze realiteit en dient een gemeente ook haar verantwoordelijkheden te nemen door de nodige initiatieven op te starten.

2.1.1 Actuele toestand De belangrijkste bron van luchtverontreiniging en geurhinder in Heist is het verkeer. De gewestweg (N10) doorsnijdt de gemeente van het zuidoosten naar noordwesten. Er komen per dag gemiddeld 17.000 tot 18.000 PWE (persoonwageneenheden) voorbij, wat gelijk staat met een volledige verzadiging tijdens de piekmomenten. Een tweede belangrijke verkeersader is de provincieweg (N15). Alhoewel er in de gemeente geen autosnelweg ligt, zijn er toch veel transportbedrijven. Blijkbaar is de ligging van Heist-op-den-Berg, midden in de driehoek gevormd door de autostrades E313-E314-E19, voor hen voordelig genoeg om zich in Heist-op-den-Berg te vestigen. Bij de herinrichting van de dorpskern(en) worden snelheidsremmende maatregelen genomen. Het gemeentelijk structuurplan voorziet een fietsroute voor recreanten en voor woon-werkverkeer naast de spoorweg. Er zijn al een aantal stroken fietspad langs de spoorweg maar die moeten nog verder met elkaar verbonden worden. Heist-op-den-Berg voert een actief fietsbeleid. Er zijn al veel fietspaden. Wanneer nodig worden de oude gerenoveerd en waar nodig worden er nieuwe aangelegd. De openbare gebouwen en het station zijn voorzien van voldoende fietsenstallingen. Gemeentepersoneel dat voor milieuvriendelijk woon-werkverkeer kiest (niet gemotoriseerd) kan aanspraak maken op een fiets- en wandelvergoeding van 0,15 € (6 BEF) per kilometer. In samenwerking met de middenstandsraad werd in september 2000 en in de zomer van 2001 de actie ‘met de fiets naar de winkel’ opgestart. De milieudienst plant voor scholen een analoge actie die scholieren aanzet om met fiets of met het openbaar vervoer naar school te komen. De prijzen zullen aangepast zijn aan de doelgroep en de actie zou gevoerd worden in een wintermaand om te vermijden dat de 'goedweerfietsers/bussers' kunnen meedingen naar een prijs. Een alternatief voor de auto is de trein. In Heist-centrum is er een IR-station, in Booischot is er een Lstation en het L-station van Melkouwen, in buurgemeente Berlaar, ligt vlak tegen de grens met Heistop-den-Berg. De Heistenaars hebben dus drie keuzemogelijkheden om de trein te nemen en de auto te laten staan. Bij de heraanleg van het stationsplein in Heist-centrum werden trouwens extra parkeerplaatsen voorzien om het overstappen op de trein te bevorderen. Vanuit Heist-op-den-Berg is er een directe verbinding naar Antwerpen, Hasselt en Leuven. Nog een ander alternatief wordt geboden door de bussen van de Lijn. De Heistenaars kunnen kiezen tussen drie normale lijnen (naar Aarschot, naar Antwerpen en naar Mechelen) en twee belbuslijnen die Heist-centrum met Berlaar en met Schriek verbinden. De belbussenservice werd in het najaar van 2001 opgestart, samen met het opdrijven van de frequentie van de gewone lijnen. Heist-op-den-Berg/Berlaar is de tweede regio in de 34

38

Aërosolen zijn vaste of vloeibare deeltjes in de lucht die als drager kunnen fungeren voor bepaalde stoffen.



2002-2006

provincie Antwerpen waar deze service werd opgestart. De gemeente past een deel van de kostprijs bij, zodat een ritje voor de burgers maar 0,62€ (25 BEF) kost. Een volgende bron van luchtverontreiniging zijn de verbrandingsgassen door vaste installaties. De gemeente sloot op 1 september 1993 haar huisvuilverbrandingsoven. Voor de verwarming van openbare gebouwen wordt systematisch overgeschakeld van stookolie op aardgas indien dit mogelijk is. Verschillende delen van de gemeente zijn immers nog niet aangesloten op het aardgasleidingennetwerk. Aansluitend wordt het aardgasnetwerk in de gemeente verder uitgebreid. De verschillende serres in de gemeente stoken dan weer wel met zware stookolie, wat de nodige luchtverontreiniging en uitstoot van CO2 tot gevolg heeft. In totaal zijn de serres verantwoordelijk voor ongeveer 5% van de luchtverontreiniging door gebouwenverwarming in de gemeente. Globaler bekeken is de gemiddelde luchtverontreiniging (het gemiddelde van de geproduceerde hoeveelheid stof, CO, CO2, NOx, VOS, Pb en PM10-stof in kg/ha) door gebouwenverwarming in Heist-op-denBerg kleiner dan in de omliggende gemeenten of de provincie maar is het gemiddelde en altijd gelijk of groter dan het Vlaamse gemiddelde. De cijfers zijn weergegeven in Tabel 6. Tabel 6: vergelijkend overzicht van de uitstoot per ha en per jaar van een aantal componenten component Heist o/d Berg arrondissement provincie gewest stof (kg/ha/jaar) 3 5 3 3 CO (kg/ha/jaar) 28 31 23 21 CO2 (kg/ha/jaar) 10398 14538 11718 8993 NOx (kg/ha/jaar) 19 34 22 17 SO2 (kg/ha/jaar) 7 11 8 6 VOS (kg/ha/jaar) 3 5 4 3 Pb (kg/ha/jaar) 0 0 0 0 PM10-stof (kg/ha/jaar) 2 4 2 2 NH3 (kg/ha/jaar) 21 14 42 49 Er is in Heist-op-den-Berg weinig zware of andere industrie die luchtverontreiniging veroorzaakt. In 1999 was er een daling in de uitstoot van verontreinigende stoffen ten opzichte van 1998. Chemische bedrijven waar met solventen gewerkt wordt, kunnen bij een ongeluk een risico op het vlak van luchtverontreiniging vormen. Een afvalverwerkend bedrijf geeft soms aanleiding tot geurhinder. Bij grondwerkbedrijven ontstaat soms stof bij het laden en lossen van kasseien of grond. De koffiebranderij zorgt ervoor dat Itegem zo nu en dan een koffiegeur ruikt. Alhoewel de meeste mensen koffiegeur als aangenaam beschouwen kan dat bij langdurige blootstelling leiden tot ongemak. Evenals enkele schrijnwerkerijen en grootwarenhuizen leveren ook verschillende burgers een bijdrage aan de luchtverontreiniging, door afval te verbranden in allesbranders of in open lucht. De gemeente vaardigde een verordening uit die dit probleem moet indijken. De politie treedt voornamelijk vermanend op tegen afvalverbrandingen. Alleen bij hardnekkige overtreders wordt PV opgesteld. Ook de landbouw draagt bij tot de luchtverontreiniging door de ammoniakemissies van het vee. Ten opzichte van de omliggende gemeenten is de ammoniakproductie per hectare in Heist-op-den-Berg eerder groot, in vergelijking met al de Vlaamse gemeenten is de productie vrij laag, wat ook weergegeven is in Tabel 6. Naast luchtverontreiniging, geven de veeteelt en de bemestingen soms aanleiding tot geurhinder.

2.1.2 Beleidskader VLAREM II De wettelijke doelstellingen voor de kwaliteit van de omgevingslucht in Vlaanderen werden onder de vorm van milieukwaliteitsnormen in VLAREM II opgenomen.


39


2002-2006

De inhoudelijke voorwaarden inzake voorkoming en beperking van luchtverontreiniging door ingedeelde inrichtingen zijn eveneens vervat in VLAREM II. De algemene emissiegrenswaarden gelden voor elke ingedeelde inrichting. Voor de specifieke categorieën van hinderlijke inrichtingen zijn ook sectorale emissiegrenswaarden opgenomen. De emissiegrenswaarden kunnen om lokale redenen via de bijzondere voorwaarden in de milieuvergunning verstrengd worden. Ook huishoudelijke emissies worden hierdoor gevat via de jaarlijkse controles van branders en schouw (vaste en vloeibare brandstoffen). Luchtverontreiniging door het verwarmen van gebouwen35 Dit besluit reglementeert het gebruik, het onderhoud en de emissies van installaties voor verwarming van gebouwen, alsook de keuring van nieuwe verbrandingsinstallaties. Inzake luchtverontreiniging door particuliere bronnen is dit een zeer belangrijke wet, waarvan de controle op een correcte naleving praktisch onbestaande is. (Deze bepalingen werden ook opgenomen in VLAREM II, hoofdstuk 6.6). VLAREA Vanaf 1 juli 1999 geldt een terugnameplicht en vanaf 1 juli 2004 geldt een aanvaardingsplicht36 voor AEEA37, waaronder ook de koel- en vriestoestellen vallen. In dit uitvoeringsbesluit wordt ook uitdrukkelijk opgenomen dat niet-herbruikbaar AEEA in een daartoe vergunde inrichting dient te worden verwerkt, wat o.a. een gescheiden inzameling van de nog aanwezige CFK’s inhoudt. Gemeentelijke bevoegdheden De gemeentelijke bevoegdheid inzake bestrijding van luchtverontreiniging beperkt zich tot verordenend optreden voor allesbranders en particuliere verbranding van afval. Wel kan een gemeente via verkeerstechnische ingrepen of via een mobiliteitsplan een invloed uitoefenen op het aandeel van het verkeer in luchtverontreiniging. Een gemeentelijke stedenbouwkundige verordening kan de vestiging of het gebruik van luchtverontreinigende installaties verbieden, voor zover de verordening een stedenbouwkundig element als voorwerp heeft.

2.1.3 Knelpunten LU1 LU2 LU3

de luchtverontreiniging door verkeer de luchtverontreiniging door verwarming van gebouwen de niet-gewettigde afvalverbrandingen

2.1.4 Prioritaire beleidslijn Omwille van de beperkte juridische middelen - en dus ook impact - waarover een lokaal bestuur beschikt om op de verschillende bronnen en veroorzakers van luchtverontreiniging in te grijpen, zal het gemeentebestuur van Heist-op-den-Berg vooral een coördinerende rol trachten waar te maken 35

Koninklijk Besluit van 6 januari 1978 tot voorkoming van luchtverontreiniging bij het verwarmen van gebouwen met vaste of vloeibare brandstof. 36 Door de terugnameplicht is een eindverkoper verplicht om bijvoorbeeld bij de aanschaf van een nieuwe diepvriezer, het oude exemplaar gratis in ontvangst te nemen. Bij de aanvaardingsplicht is een eindverkoper verplicht om oude toestellen in ontvangst te nemen, zonder dat de consument zich een vervangproduct aanschaft. De eindverkoper kan voor het nakomen van zijn verplichtingen wel beroep doen op erkende afvalbeheerorganisaties. 37 AEEA: afgedankte elektrische en elektronische apparatuur

40



2002-2006

tussen de verschillende actoren. Naar de diverse veroorzakers - zowel burgers, industrie als verkeer zal binnen de wettelijke mogelijkheden sturend worden opgetreden.

2.1.5 Actiepunten Knelpunt LU1: luchtverontreiniging door verkeer De constante verkeersstroom van zowel auto- als vrachtverkeer veroorzaakt een sterke luchtverontreiniging op lage hoogte. Wegen raken/zijn verzadigd met negatieve gevolgen voor milieu en leefbaarheid. De opmaak van het structuurplan is een eerste stap van een beleid dat verschillende noden als verkeer, natuur, leefbaarheid, woon- en andere behoeften,... met elkaar moet verzoenen. De gemeente zal... LU1.a1 aan de hand van de aanbevelingen uit het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan een duurzaam mobiliteitsbeleid uitbouwen door de opmaak van een mobiliteitsplan. In het mobiliteitsbeleid zal naast de bereikbaarheid evenveel aandacht besteed worden aan de milieuimplicaties en de verkeersleefbaarheid van het beleid. De milieudienst zal actief betrokken worden bij de opmaak. LU1.a2 een mobiliteitsbeleid uitbouwen dat de schadelijke effecten van verkeer tracht terug te dringen. Uiteraard krijgen het openbaar vervoer, voetgangers en fietsers hierin een belangrijke plaats, of het nu gaat om recreatief, woon-werk of ander verkeer. Een concreet voorbeeld van wat dit mobiliteitsbeleid zal inhouden is het verderzetten en meer promoten van de fietsbelactie. LU1.a3 het mobiliteitsbeleid ondersteunen door een mobiliteitsambtenaar aan te werven. LU1.a4 de bestaande miswegen38 inventariseren en onderzoeken welke terug in gebruik genomen kunnen worden voor utilitair en/of recreatief niet-gemotoriseerd verkeer. In het onderzoek wordt rekening gehouden met het feit dat de wegen nog steeds moeten bestaan en dat het gebruik en de geldende eigendomsrechten gevrijwaard moeten blijven. LU1.a5 de omgeving van de scholen optimaliseren op het vlak van veiligheid voor de zwakke weggebruikers. LU1.a6 maatregelen nemen om de uitstoot van schadelijke stoffen door het eigen wagenpark te beperken. Er zal een inventaris worden opgemaakt van het wagenpark, met o.a. de leeftijd van de wagens. Aansluitend zal de technische dienst adviseren welke wagens best vervangen kunnen worden. Er zullen dienstfietsen ter beschikking worden gesteld voor dienstverplaatsingen op korte afstand. LU1.a7 het eigen personeel blijven stimuleren tot milieuvriendelijk woon-werkverkeer zoals dat al gebeurt door de fietsvergoeding. De gemeente verzoekt... LU1.i1 De Lijn meer gebruik te maken van alternatieve brandstoffen zoals aardgas, oudere bussen te vervangen door bussen met meer milieuvriendelijke motoren, kleinere bussen in te schakelen op minder drukke trajecten en bij de opleiding van de buschauffeurs meer aandacht te besteden aan een aangepast rijgedrag om zodoende de uitstoot aan schadelijke stoffen te minimaliseren. LU1.i2 de burgers voor korte verplaatsingen gebruik te maken van de fiets of te voet te gaan. Om de schoolgaande jeugd aan te moedigen om met de fiets of het openbaar vervoer naar school te gaan, zal het gemeentebestuur in samenwerking met de scholen een aantal initiatieven uitwerken, zoals het schoolvervoersplan. LU1.i3 de verantwoordelijke hogere overheden extra inspanningen te leveren om de milieuvriendelijkere transportmogelijkheden te stimuleren.

38

misweg: ook wel kerkweg genoemd, is een buurtweg. De buurtwegen zijn kleine wegen die dienden om van het omliggende land naar de dorpskernen te gaan.


41


LU1.i4

LU1.i5

2002-2006

het Vlaams Gewest de aanleg en het onderhoud van de wegen waar zij voor verantwoordelijk zijn, af te stemmen op het Heistse beleid, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid voor fietsers. de bedrijven een bedrijfsvervoersplan op te stellen om hun personeel te stimuleren gebruik te maken van alternatieve vervoersvormen. Hiertoe zal het gemeentebestuur overleg plegen met de bedrijven en KMO’s op haar grondgebied.

Knelpunt LU2: luchtverontreiniging door verwarming van gebouwen Door de verwarming van gebouwen komen broeikasgassen en zwaveldioxide vrij. Nochtans kan door goed onderhouden efficiënt materiaal en het gebruik van zuivere brandstoffen een deel van de verontreiniging vermeden worden. De gemeente zal... LU2.a1 luchtverontreiniging door de eigen diensten tegengaan. Dit kan in het kader van REG door weinig vervuilende, hoogenergetische brandstoffen te gebruiken, door goede isolatie om het brandstofverbruik te verminderen en door andere technologieën zoals zonneboilers39 en condensatieketels40 te installeren. In navolging van het MINA-plan 2 zal groene energie gebruikt worden. LU2.a2 de vergunningen voor grote verwarmingsinstallaties inventariseren en de eigenaars van verwarmingsinstallaties aanmanen te voldoen aan hun wettelijke verplichtingen. De controles van de installaties zullen worden opgevolgd. LU2.a3 meer promotie maken voor de bestaande Vlaamse subsidies voor zonneboilers en andere milieuvriendelijke energievormen. De gemeente verzoekt... LU2.i1 de burgers jaarlijks hun verwarmingsinstallaties te laten controleren. Dit is een wettelijke verplichting die wel eens over het hoofd wordt gezien. De gemeente zal hier jaarlijks de burgers aan herinneren door een kleine sensibilisatie-actie, bijvoorbeeld een stukje in het gemeentelijk informatieblad. LU2.i2 het Vlaams Gewest controle uit te voeren op de correcte uitvoering van de technische controles op verwarmingsinstallaties door erkende brandertechnici. Knelpunt LU3: niet-gewettigde afvalverbrandingen Sommige particulieren en KMO's maken zich schuldig aan het illegaal verbranden van afval. Of het nu gebeurt in open lucht of binnenskamers in een allesbrander, de negatieve gevolgen blijven dezelfde. Ongecontroleerde verbrandingen doen immers een veelvoud aan dioxines ontstaan van t.o.v. een goed gecontroleerd verbrandingsproces. De gemeente zal... LU3.a1 er op toezien dat de wetgeving inzake het gebruik van allesbranders en het verbranden van afval wordt nageleefd en zal ze ook periodiek onder de aandacht brengen. De gemeente voert een sensibilisatie-actie over het gebruik van allesbranders, de wetgeving en de goede naleving ervan. Ze kan onder de aandacht brengen dat composteren verschillende voordelen biedt en dus een betere oplossing is voor tuinafval. Bovendien voorziet de gemeente tijdens vooren najaar in de ophaling van snoeihout om verbranding tegen te gaan.

39

Een zonneboiler zet zonlicht om in bruikbare warmte-energie. Een zwarte plaat op het dak vangt de zonnewarmte op en die wordt gebruikt om water op te warmen. Indien nodig wordt het water bijverwarmd zodat het gebruikt kan worden in badkamer en keuken. In totaal kan 50% van de energie voor de opwarming van sanitair water op deze manier gewonnen worden. 40 Een condensatieketel is een aardgasketel met een zeer hoog rendement omdat de voelbare warmte van de verbrandingsgassen en de warmte van de waterdamp gerecupereerd worden.

42



LU3.a2

2002-2006

indien er vermoedens zijn dat een persoon of bedrijf systematisch afval verbrand een onderzoek instellen en streng optreden.

De gemeente verzoekt... LU3.i1 de burgers hun verantwoordelijkheden te nemen omtrent de verbranding van alle afval en omtrent het gebruik van allesbranders. Hiertoe zullen jaarlijks de nodige sensibilisatieinitiatieven worden genomen. LU3.i2 de hogere overheden een sensibilisatiecampagne uit te werken rond de verbranding van afval in open lucht en het verkeerd gebruik van allesbranders door particulieren. Industriële bronnen van luchtverontreiniging Momenteel doen er zich geen grote problemen voor door industrie. Om dit zo te houden wil de gemeente enkele kleine maatregelen uitvoeren. De gemeente zal... LU4.a1 bij de vergunningsaanvragen indien nodig extra voorwaarden opleggen. De bijzondere voorwaarden opgelegd in milieuvergunningen dienen steeds economisch en technisch haalbaar te zijn. Voorbeelden van bijzondere voorwaarden zijn: besproeien van grondopslag, betere luchtzuivering plaatsen, bij hogere/lagere temperatuur werken... . Dit is een van de belangrijkste juridische middelen om maatregelen tegen luchtverontreiniging te laten uitvoeren. LU4.a2 bij concrete problemen een open dialoog aangaan met de bedrijven gevestigd op Heists grondgebied om zo via overleg tot mogelijke oplossingen te komen. De gemeente verzoekt... LU4.i1 de bedrijven in Heist-op-den-Berg het gemeentebestuur op de hoogte te stellen als er zich calamiteiten voordoen die een negatief effect kunnen hebben op het milieu en/of de volksgezondheid. Geurhinder veroorzaakt door de landbouw Zo nu en dan geven landbouwactiviteiten aanleiding tot klachten over geurhinder. Deze klachten moeten echter genuanceerd worden. Door de oprukkende lintbebouwing en de behoefte om te wonen "in het groen", zijn er mensen komen wonen in "woongebied met landelijk karakter". Zij vergeten soms dat de geur van landbouwactiviteiten deel uitmaakt van dat landelijk karakter. Anderzijds kunnen onoordeelkundige landbouwactiviteiten door geurhinder een belangrijke overlast veroorzaken. De gemeente heeft hier in de eerste plaats een verzoenende functie. De gemeente zal... LU5.a1 bij klachten in eerste instantie bemiddelend optreden tussen beide partijen. LU5.a2 de landbouwers wijzen op hun verantwoordelijkheden om geurhinder te vermijden bij het toedienen en opslaan van dierlijke mest. LU5.a3 in samenwerking met de landbouworganisatie(s) een informatieve brochure/tekst voor de burgers maken, met daarin het waarom, wanneer van de bemestingen, wat de landbouwers doen om de geurhinder onder controle te houden en wat er daarbij kan mislopen. Hierdoor worden de buurtbewoners beter geïnformeerd en kunnen een aantal klachten uit onbegrip worden vermeden. LU5.a4 de landbouwers informeren over de code van goede landbouwpraktijken (ALT) teneinde geurhinder te vermijden door het uitrijden van dierlijke mest te vermijden bij warm en winderig weer. De landbouwers worden daarnaast geïnformeerd dat septisch materiaal als afval moet behandeld worden en dus niet zomaar op de velden gebracht mag worden.


43


2002-2006

De gemeente verzoekt... LU5.i1 haar burgers en zeker diegenen die in landelijke gebieden wonen zich tolerant op te stellen tegenover de geurhinder die onvermijdelijk samenhangt met landbouwactiviteiten.

2.2 Licht- en stralingshinder Situering Lichtverontreiniging is een milieuverstoring waarrond nog maar weinig gerichte inventarisaties of onderzoeken zijn gevoerd. Nochtans scoort België wat lichtverontreiniging en lichthinder betreft op wereldvlak zeer slecht. Bij dieren en planten kan lichtverontreiniging leiden tot gedrags- en groeistoornissen. Bij mensen lokt het - al dan niet overdadig - gebruik van kunstlicht vaak tegenstrijdige reacties op. Enerzijds kan het een gevoel van veiligheid creëren, maar anderzijds kan het ook een bron van onbehagen vormen of voor astronomen bijvoorbeeld - een bron van ergernis. In extreme gevallen kan het zelfs verblinding tot gevolg hebben. Sommige stralen, zoals gammastralen, zijn ogenblikkelijk schadelijk voor mens en milieu, terwijl andere, zoals UV-straling, maar eerst na langere blootstellingstijden een negatieve invloed uitoefenen. Van nog andere vormen, zoals televisiegolven, wordt aangenomen dat ze onschadelijk zijn. Van de stralingen die momenteel als veilig beschouwd worden is nog niet geweten of ze dat ook op langere termijn en/of in combinatie met hogere dosissen zullen zijn.

2.2.1 Actuele toestand In 1994 verbood Heist-op-den-Berg als tweede gemeente in Vlaanderen het gebruik van lasers om de aandacht te trekken. Sindsdien zijn er geen grote acties tegen lichtverontreiniging uitgevoerd. Het gemeentebestuur heeft de afgelopen 6 jaar een programma afgewerkt om de volledige openbare verlichting uit te rusten met spaarlampen. Hierdoor is het totaal geïnstalleerd vermogen met 40% verminderd. Tevens worden openbare gebouwen momenteel reeds spaarzaam verlicht. Tenslotte wordt de helft van de straatverlichting om 22u uitgeschakeld. De gemeente neemt niet deel aan de nacht der duisternis en de gemeentelijke monumenten blijven 's nachts verlicht. Het beste voorbeeld hiervan is de watertoren op de berg van Heist-centrum die 's nachts van kilometers ver te zien is. De gemeente beschouwt dit beeld als een visitekaartje van de gemeente. Een aantal burgers zijn bezorgd om het toenemend aantal stralingsbronnen in de gemeente en hebben daarover een bezwaarschrift ingediend. Hierbij zijn het voornamelijk de GSM-zendinstallaties die hun ongenoegen opwekken.

2.2.2 Beleidskader VLAREM II In VLAREM II zijn er voor zowel de ingedeelde als niet-ingedeelde inrichtingen zeer algemene bepalingen opgenomen inzake voorkoming en beperking van lichthinder. Deze bepalingen hebben voornamelijk betrekking op de intensiteit van de gebruikte lichtbronnen en op de zogenaamde klemtoonverlichting en lichtreclame. Via omzendbrieven werd de controle van dit aspect recent nog beklemtoond.

44



2002-2006

Urgentieplan lichthinder Dit plan werd op 16 december 1997 goedgekeurd door de Vlaamse regering en bevat een aantal acties waarin ook de gemeenten als betrokkenen worden vermeld. Het belangrijkste initiatief waarbij de gemeenten worden vermeld is de handhaving van de normen in VLAREM II, hoe vaag deze normen ook zijn. Het plan loopt over de periode 1998-2001. Gemeentelijke bevoegdheden Voor de gemeentelijke bevoegdheid geldt hetzelfde als bij geluidshinder. Doordat nog heel wat aspecten niet gereglementeerd zijn op het federale of Vlaamse niveau kan een gemeentebestuur reglementerende initiatieven nemen ter bestrijding van lichtverontreiniging. VLAREM II blijft vaag op het gebied van lichtpollutie, zodat er nog heel wat mogelijkheden bestaan voor lokale initiatieven via de stedenbouwkundige vergunningen.

2.2.3 Knelpunten LI1

de hoge woondichtheid winkelverlichting.

resulteert

in

lichtverontreiniging

door

straat-,

huis-

en

2.2.4 Prioritaire beleidslijnen Om de lichtverontreiniging terug te dringen zal de gemeente een aantal voorbeeldacties starten en daarnaast erop toezien dat de Vlarembepalingen strikt worden nageleefd.

2.2.5 Actiepunten Knelpunt LI1: lichtverontreiniging door diverse activiteiten Bewoning brengt lichtverontreiniging met zich mee, gaande van verlichting van huizen en tuinen over straatverlichting tot de lichtreclame van de plaatselijke winkels en handelszaken. Een zekere vorm van lichtverstrooiing is onvermijdelijk maar de gemeente kan samen met burgers en handelaars wel enkele maatregelen nemen om de overlast sterk te beperken. De gemeente zal... LI1.a1 de nacht van de duisternis aangrijpen om de bevolking te sensibiliseren en te informeren. LI1.a2 een onderzoek in te stellen om lichtverstrooiing door verlichting van monumenten en openbare gebouwen vanaf een bepaald uur te beperken. LI1.a3 acties, zoals het verspreiden van praktische tips tegen lichthinder in het kader van REG, opstarten om verschillende doelgroepen te sensibiliseren over lichthinder en mogelijke oplossingen aan te reiken. LI1.a4 het naleven van de VLAREM-wetgeving controleren. De gemeente verzoekt… LI1.i1 de burgers om overbodige en weinig efficiënte lichtbronnen te verwijderen of te vervangen. LI1.i2 de bedrijven en handelaars om na 23.00u de verlichting te beperken tot het noodzakelijke, rekening houdend met de veiligheid.

Toenemend aantal stralingsbronnen


45


2002-2006

Het toenemend aantal stralingsbronnen, in de praktijk voornamelijk de GSM-zendinstallaties, in de gemeente is volgens sommige burgers een reden tot bezorgdheid. De wetenschap heeft momenteel nog geen consensus bereikt over de mogelijke gevaren van veelvuldig GSM-gebruik of het wonen in de onmiddellijke nabijheid van GSM-zendinstallaties. De federale overheid stelde normen in die 4x lager liggen dan de normen die voorgesteld worden door de wereldgezondheidsorganisatie (WGO). Indien de negatieve effecten kunnen worden aangetoond is het waarschijnlijk dat de hogere overheden maatregelen zullen nemen.

2.3 Geluidshinder Situering Veruit de meeste activiteiten in onze samenleving gaan gepaard met een zekere geluidsproductie. Als belangrijkste bronnen voor geluidshinder worden meestal het weg-, trein en luchtverkeer aangewezen. Plaatselijk kunnen economische activiteiten en bepaalde vormen van recreatie echter ook voor aanzienlijke geluidshinder zorgen. De voornaamste directe gevolgen voor de gezondheid zijn slaapverstoringen en gehoorsvermindering. Indirect kan geluidshinder leiden tot o.a. stress en concentratieverlies. Over de invloed van geluidsverontreiniging op de fauna, zijn slechts weinig gegevens bekend. Uit wetenschappelijke studies blijkt dat geluidshinder de biodiversiteit in negatieve zin beïnvloedt en een zeer nefaste invloed kan hebben op gevoelige - en dus meestal ook zeldzame - soorten.

2.3.1 Actuele toestand Zoals bij luchtverontreiniging, is ook bij geluid het verkeer de voornaamste bron van overlast. De met verkeer verzadigde N10 blijft een bron van geluidsoverlast. De verschillende winkels langs deze baan trekken bovendien extra verkeer aan. In een reactie hierop staat de gemeente geen verdere uitbreiding van de industrie en handel langs deze baan toe, zolang de doorstroming niet verbetert. In 1994 werd de provinciebaan N15 verlegd, zodat het verkeer rond de dorpskern van Heist-centrum wordt geleid. Nadien werd het vroegere traject via de Bergstraat heraangelegd met verscheidene snelheidsremmende maatregelen. Hierdoor daalde de geluidshinder en steeg de verkeersveiligheid in de drukste winkelstraat van Heist-op-den-Berg. De provinciebaan N15 werd begin 2001 heraangelegd in de dorpskern van Booischot zodat de leefbaarheid steeg. De vele transportbedrijven werden al aangehaald in het stuk over luchtverontreiniging. Om de geluidsoverlast van de vrachtwagens in de dorpskernen te minderen is door de gemeente een voorkeurroute voor vrachtwagens bewegwijzerd, die het vrachtverkeer richting E313 uit de dorpskernen houdt. Niet alleen het rijden van de vrachtwagens op zich is een probleem. De tijdstippen van vertrek en aankomst zorgen dat een geluidshoeveelheid die normaal niet als hinderlijk ervaren wordt, plots veel meer problemen veroorzaakt. Als ook het laden en lossen in rekening worden gebracht, is de hinder door vrachtverkeer nog groter. Aan het distributiecentrum van een warenhuisketen begint het laden en lossen al vanaf vier uur in de ochtend. Om het lawaai van de koelinstallatie van wagens en magazijn in te dijken, plaatste de warenhuisketen een geluidswerend scherm rond haar terrein. De hinder door spoorverkeer is niet al te groot omdat in Heist-op-den-Berg de spoorweg gedeeltelijk verzonken in het landschap ligt. Het is wel zo dat het vrachtvervoer naar Duitsland door de gemeente komt. Bij de heringebruikname van de Ijzeren Rijn zou dus minstens een deel van het treinvrachtverkeer moeten verdwijnen in Heist-op-den-Berg. Er is wel hinder door overvliegende vliegtuigen. De gemeente ligt onder een van de wachtroutes van Zaventem zodat veel burgervliegtuigen overvliegen. Bovendien ligt er een militaire luchtcorridor die door jacht- en vrachtvliegtuigen gebruikt wordt.

46



2002-2006

Fuiven en nachtlawaai zorgen eveneens voor de nodige overlast. Er worden fuiven en feesten gehouden in de diverse (parochie-)zalen verspreid over de gemeente die regelmatig tot klachten van de omwonenden leiden. Tot 2000 was er een hal in de industriezone die gebruikt werd voor grootschalige fuiven maar de eigenaar heeft het gebouw verkocht en de hal heeft een andere bestemming gekregen. Door sensibilisatie en gesprekken met de milieupolitie zijn de chirofuiven verplaatst van de traditionele tenten naar zalen, wat de geluidsoverlast voor de omwonenden meer beperkt. Om geluidshinder vast te stellen beschikt de milieucel van de politie over twee toestellen voor geluidsmetingen. Hinder door allerhande lawaaiproducerende toestellen of dieren wordt aan banden gelegd door het politiereglement, meerbepaald de artikels 88 tot en met 91. De politie voert zo nu en dan een controleactie uit naar geluidshinder door bromfietsen. Twee maal per jaar wordt er gedurende 3 dagen op kleiduiven geschoten

2.3.2 Beleidskader VLAREM II In uitvoering van de Wet ter bestrijding van geluidshinder van 18 juli 1973 werden in VLAREM II milieukwaliteitsnormen voor geluid in open lucht vastgesteld. Deze normen zijn functie van de bestemming van het gebied en het tijdstip. Ter beoordeling van het geluid van ingedeelde inrichtingen werden richtwaarden, gelijkaardig aan de milieukwaliteitsnormen, opgenomen waaraan het specifiek geluid van een inrichting wordt getoetst. Ook voor binnenshuis waargenomen geluid werden richtwaarden vastgelegd. VLAREM II bevat ook bepalingen die betrekking hebben op niet-ingedeelde muziekactiviteiten en die aan het College van Burgemeester en Schepenen een zekere bevoegdheid geven inzake het toelaten van muziekactiviteiten in open lucht en/of in een voor publiek toegankelijke inrichting. KB houdende vaststelling van geluidsnormen voor muziek in openbare en private inrichtingen (24 februari 1977) Dit KB legt enerzijds een maximum geluidsniveau vast voor elektronisch versterkte muziek in openbare inrichtingen. Anderzijds worden geluidsnormen vastgelegd die van toepassing zijn in de buurt (in lokalen of gebouwen waarin zich personen bevinden) van om het even welke inrichting waar muziek wordt geproduceerd. De bepalingen van dit KB zijn niet van toepassing op de via VLAREM I ingedeelde feestzalen en dansgelegenheden. Gemeentelijke bevoegdheden Het College van Burgemeester en Schepenen kan volgens VLAREM II, in afwijking van de geluidsnormen van het KB van 24 februari 1977, muziekactiviteiten toelaten in open lucht en/of in een voor publiek toegankelijke inrichting. Daarnaast maken vele bronnen van geluidshinder nog geen voorwerp uit van een federale of Vlaamse wetgeving en beschikt de gemeente hier dus toch over een bijkomende niet onbelangrijke bevoegdheid. Dergelijke bronnen zijn o.a. huisdieren, wedstrijden met motorvoertuigen op de openbare weg, grasmachines en andere tuinwerktuigen, landbouwkanonnetjes,….


47


2002-2006

Tot slot kunnen via een stedenbouwkundige verordening, die een stedenbouwkundig element als voorwerp heeft, maatregelen worden genomen die eventuele geluidshinder beperken.

2.3.3 Knelpunten GL1 GL2

de overlast door vervoer en transport de overlast door uitgaansleven

2.3.4 Prioritaire beleidslijnen De geluidshinder die door de Heistse bevolking wordt ervaren, mag zeker niet verder stijgen. De gemeente zal werk maken van het begin van een daling van de geluidshinder. Daarom zal er daadkrachtig worden opgetreden tegen de hinder door verkeer en wordt er getracht om ontspanning met wonen te verzoenen.

2.3.5 Actiepunten Knelpunt GL1: hinder door vervoer en transport De voorspellingen geven voor het komende decennium een verdere stijging van de verkeershoeveelheid aan. Door keuzes te maken op het vlak van ruimtelijke ordening, vervoersmodaliteiten, gecombineerd met verzachtende maatregelen, kan de geluids- en andere overlast draagbaar blijven. De actiepunten LU1.a1-3, LU1.a5-7, LU1.i1, LU1.i3-6 leveren een belangrijke bijdrage aan het terugdringen van geluidshinder door het verkeer. De gemeente zal… GL1.a1 sommige delen van de gemeente verkeersluw maken. Al het overbodige doorgaand verkeer wordt zo veel mogelijk geweerd. In andere delen wordt het verkeer langs vooraf bepaalde in- en uitvalswegen geleid. Er wordt gedacht aan verdere maatregelen die de mobiliteit en de leefbaarheid ten goede komen zoals bijvoorbeeld onderzoeken op welke wegen de doorgang beperkt kan worden tot plaatselijk verkeer, landbouwverkeer en fietsers. GL1.a2 periodiek controles uitvoeren naar geluidshinder door bromfietsen. De gemeente verzoekt... GL1.i1 het Vlaams Gewest om bij heraanleg van de gewestwegen fluisterasfalt te gebruiken. Knelpunt GL2: ontspanning en recreatie De hinder door het uitgaansleven in Heist-op-den-Berg is nog geen onoverkomelijk probleem, mede dankzij de milieuafdeling van de politie die over de expertise beschikt om op te treden tegen overlast. Het ontbreken van een zaal voor fuiven en andere luidruchtige evenementen is een knelpunt waar de gemeente een oplossing voor moet vinden. De gemeente zal... GL2.a1 afspraken maken met de uitbaters van ontspanningsgelegenheden over de maatregelen die door hen genomen zullen worden om de geluidshinder te beperken. GL2.a2 uitbaters die een fuifzaal willen inrichten ondersteunen door informatie te verstrekken en op aanvraag van de uitbater preventieve geluidsmetingen uit te voeren.

48



2002-2006

De gemeente verzoekt... GL2.i1 de burgers zich verantwoord te gedragen en rekening te houden met elkaar en met de omwonenden. GL2.i2 het Vlaams Gewest om voor kleiduifschieten alle activiteiten vergunningsplichtig te maken, teneinde via de vergunning de locatie en de periode te kunnen bepalen.


49


2002-2006

3 Milieuverstoringen in de bodem Situering Ten gevolge van menselijke invloeden is een ongerept bodemoppervlak in Vlaanderen een zeldzaamheid geworden. Dit menselijk ingrijpen varieert van bodemaantasting over bodemuitputting naar bodemverontreiniging. Vooral deze laatste milieuverstoring is een actueel onderwerp geworden ten gevolge van de ingrijpende, maar ingewikkelde VLAREBO wetgeving. Voornamelijk de verspreiding van milieugevaarlijke stoffen ten gevolge van ambachtelijke en industriële activiteiten (voornamelijk via de lucht en door een ondoordachte opslag van producten) en ten gevolge van het dumpen van afvalstoffen heeft in het verleden ernstige bodemverontreinigingen met o.a. zware metalen, minerale olie en bepaalde organische stoffen veroorzaakt. Andere milieuverstoringen die bodemverontreiniging veroorzaken en dus ook gevolgen hebben voor de gebruiker(s) van het bodemoppervlak - zijnde de natuur of de mens -, zijn vermesting en verzuring. Bodemverzuring heeft vooral een impact op gevoelige ecosystemen. Intensieve landbouw leidt naast de klassieke gevolgen van vermesting, nl. een aanrijking met voedingsstoffen, ook tot een opstapeling van zware metalen in de bodem - door het massaal gebruik van dierlijke mest, kunstmest en zuiveringsslib - en tot een ophoping van pesticiden. Het grote probleem bij bodemverontreinigingen is het blijvend karakter van deze milieuverstoring. Het wegnemen van de oorzaak zal immers zelden leiden tot een directe verbetering van de bodemgesteldheid, maar eerder een stand-still veroorzaken van de verontreiniging. Vaak kunnen alleen dure en ingrijpende saneringsoperaties dergelijke verontreinigingen definitief wegwerken.

3.1 Actuele toestand De bodemgesteldheid werd al weergegeven in het stuk over grondwater: het noorden van de gemeente ligt op een zandlaag, het midden-zuiden op de Boomse klei en het uiterste zuiden terug op een zandlaag. De klei werd vroeger ontgonnen en de vrijgekomen putten werden dichtgestort of omgevormd tot visvijver. Kenmerkend zijn de verschillende heuvels in het landschap. Enerzijds is er de uitloper van de Boomse paracuesta41, die een langgerekte heuvelrug vormt. Daarnaast zijn er een aantal restheuvels, waarvan de Diestiaanheuvel42 in Heist-centrum wel de opvallendste is. Bovenop deze ondergrond komen veel plaggenbodems43 voor, een aantal podzolachtige44 bodems, wat arme heidebodems en alluviale45 kleibodems in de vallei van de Grote Nete en de Wimp.

41

paracuesta: paraquesta is hier een verhoging in het landschap die langs een zijde langzaam oploopt en langs de andere zijde steiler naar beneden gaat. 42 Diestiaanheuvel: verhoging die voor een belangrijk deel bestaat uit Diestiaanzand. Het Diestiaanzand werd afgezet tijdens het Mioceen, de periode tussen circa 25 en 5 miljoen jaar geleden. Diestiaanzand is ijzerhoudend en heeft de neiging tot samenklitten. Hierdoor ontstaat de moeilijker verweerbare ijzerzandsteen, wat de kern kan vormen van in het landschap overblijvende heuvels. 43 plaggenbodem: bodem waarvan de samenstelling en textuur verrijkt werd door een jarenlange bemesting met plaggen of stalmest.

50



2002-2006

Qua aantal zijn, volgens de inventaris van potentieel verontreinigde sites (IPVS), de oude stortplaatsen de belangrijkste bron van (potentiele) bodemverontreinigingen. Op een totaal van 26 potentieel verontreinigde sites zijn er 22 oude stortplaatsen. Dit is een gevolg van het (gebrek aan) afvalbeleid in het verleden. Vroeger had elke deelgemeente een of meerdere stortplaatsjes. Sommige werden officieel uitgebaat door de gemeente, andere ontstonden spontaan bij bedrijven of op andere plaatsen. Een voorbeeld is de stortplaats Kievit in Booischot die eind jaren '70 gesloten werd en waar huishoudelijk en industrieel afval gestort werd. De grondwaterkwaliteit op het terrein wordt opgevolgd door het PIH. De noodzaak aan die stortplaatsjes is vervolgens deels opgevangen door een gemeentelijke afvalverbrandingsoven. In 1993 werd deze oven op zijn beurt gesloten, sindsdien staan IOK en Igemo in voor de afvalverwerking. Een van die vroegere stortplaatsen op een perceel in Hallaar Aard is opgenomen in het natuurinrichtingsproject Hallaar Aard. Het perceel is gedeeltelijk verontreinigd en natuurontwikkeling werd aangegeven als een mogelijke oplossing. De assen van de afvalverbrandingsoven werden gestort op naburige stortplaatsen en gebruikt voor de verharding van wegen, verspreid over de hele gemeente. De kennis van waar exact assen gestort zijn en waar wegen verhard werden met deze assen, is deels verloren gegaan. Onlangs werd bij de uitbreiding van het containerpark vastgesteld dat er een verontreiniging met zware metalen was, omdat het park gelegen was op een oude asstortplaats. De inventaris van potentieel verontreinigde sites is niet meer officieel aangevuld sinds 1997. Alhoewel ze niet naar voren komen in de IPVS, zijn de stookolietanks een andere belangrijke bron van potentiële verontreinigingen. Naast de particuliere stookolietanks zijn de tanks van benzinestations potentiële bronnen van verontreiniging. Bij stations die nog in bedrijf zijn, wordt het risico beperkt door de wetgeving waar ze aan moeten voldoen. Bij buiten gebruik gestelde stations is het niet altijd zeker dat ze op de correcte manier werden ontmanteld en is het risico dus groter. Dit is zo voor de industriële tanks en voor de particuliere. Een voormalige wasserij, gelegen midden in de E. Woutersstraat, gebruikte stookolie en is de bron van een verontreiniging in de gemeente. In het verleden werden naar aanleiding van een sensibilisatie-actie een vijfhonderdtal tanks aangegeven. Dit gecombineerd met het aantal woningen (12.000-13.000) doet vermoeden dat er een 3000 à 4000 stookolietanks in de Heistse ondergrond zouden zitten. De gemeente vervult op dit vlak haar voorbeeldfunctie: de technische dienst controleert de bestaande gemeentelijke stookolietanks en laat de oude tanks correct verwijderen. Het gemeentelijk tankstation wordt aangepast aan de norm waarbij alleen de dieselpomp behouden zal blijven. Voor de gemeentelijke voertuigen die op benzine rijden (de minderheid) zal een overeenkomst worden afgesloten met een benzineleverancier uit de privésector. Er waren in 1998 nog 233 bij de VLM geregistreerde inrichtingen in Heist-op-den-Berg, waarvan een belangrijk deel zich toelegt op veeteelt. Aansluitend bij de veeteelt wordt het akkergebruik omgeschakeld naar kuilvoedergewassen voor het vee. De geactualiseerde gemeentelijke productiedruk voor Heist-op-den-Berg bedraagt 118 kg fosfaat per hectare cultuurgrond (situatie 31-12-2000). Dit is t.o.v. 1992 een toename van de vergunde productie met 24.761 kg fosfaat (of 10 kg fosfaat per hectar). Sinds MAP2-bis zijn nieuwe vergunningen niet meer mogelijk. Dit houdt in dat Heist-op-den-Berg volgens het mestdecreet46 een 'donkergrijze'47 gemeente is. Alle geproduceerde mest werd verspreid 44

podzol: type bodemprofiel dat op zure zandbodems met heide- of naaldhoutvegetatie ontstaat. Wordt gekenmerkt door o.a. verwering van het moedermateriaal, een humuslaag, een uitlogingslaag en een ijzeraanrijkingslaag. 45 alluviaal: een bodem die typisch rond een rivier ontstaat, die zijn oorsprong vindt in afzettingen door een rivier. 46 Decreet van 23 januari 1991 tot bescherming van het leefmilieu tegen de verontreiniging door meststoffen, werd met ingang van 1 januari 1996 ingrijpend gewijzigd in het kader van het Mest-Actieplan en het gewijzigde decreet MAP2-bis en uitvoeringsbesluiten (Belgisch Staatsblad 30-03-2000). 47 donkergrijze gemeente: een gemeente met een productie van tussen de 100 en de 125 kg P2O5 per ha landbouwgrond. Concreet betekent dit dat als er een nieuwe productievergunning wordt geleverd er eerst vier derde van de nieuw vergunde capaciteit moet zijn weggevallen.


51


2002-2006

over een oppervlakte cultuurland van 2865 ha, waaronder 1594 ha grasland, 783 ha maïs en 488 ha andere gewassen. De geproduceerde hoeveelheid mest bestaat voornamelijk uit runder- en varkensmest. Ingevolge het MAP wordt er mest aangevoerd uit andere streken waar er mestoverschotten zijn, teneinde een spreiding van de mest te bekomen. De mestbank moet controleren of de boeren zich aan hun aangegeven hoeveelheden houden maar in de praktijk is dit een moeilijke taak. Of de mest dan bovendien op de aangegeven gronden wordt gebracht en niet extra op de gronden dicht bij het bedrijf en minder op de gronden ver van het bedrijf, is al helemaal niet meer te controleren. Het effect van mest op het milieu is in Heist-op-den-Berg nog niet onderzocht.

3.2 Beleidskader Bodemsaneringsdecreet Voor de aanpak van zowel historische als nieuwe bodemverontreinigingen is het bodemsaneringsdecreet met z’n uitvoeringsbesluit - het VLAREBO - van toepassing. Dit geeft aanleiding tot zeer veel vragen om historische informatie bij overdracht van gronden. Een op til zijnde wijziging van dit decreet zal aan de gemeentebesturen belangrijke bijkomende opdrachten geven (o.a. inventaris van risicogronden). Deze VLAREBO-inventaris van risicogronden zal door elke geïnteresseerde burger geraadpleegd kunnen worden. Van elke grond die opgenomen is in het register van verontreinigde gronden op het grondgebied van de gemeente moet een bodemattest ter inzage liggen voor de belanghebbenden. Van elk milieuvergunningsplichtig bodemsaneringsproject dat op het grondgebied van de gemeente wordt opgestart moet er tevens een dossier ter inzage liggen voor de belanghebbenden. Mestdecreet 48 Om het leefmilieu te beschermen tegen de verontreiniging door meststoffen werd in 1991 het mestdecreet van kracht. De diverse bijhorende uitvoeringsbesluiten werden gezamenlijk door de Vlaamse regering goedgekeurd op 20 december 1995. In functie van de gemeentelijke mestdruk wordt het vergunningenbeleid gedifferentieerd en wordt de mestafzet van landbouwbedrijven met mestoverschotten geregeld. Voor elke gemeente werd in 1992 op basis van de fosfaatproductie en de oppervlakte cultuurgrond een gemeentelijke productiedruk berekend. Op basis van deze oorspronkelijke productiedruk werden de gemeenten in witte, lichtgrijze, donkergrijze en zwarte gemeenten ingedeeld. Deze classificatie heeft geen repercussies meer op het vergunningenbeleid, maar nog wel op het mestafzetbeleid (LAT-regeling)49. De wetgeving die een beheersing van de verontreiniging door meststoffen mogelijk moet maken is echter een zeer ingewikkelde reglementering met talrijke uitzonderingen op de regel en met diverse interpretatiemogelijkheden. Zeer recent (1999) werd de wetgeving terzake na een grondige evaluatie aangepast in het kader van het zogenaamde tweede MAP50. Dit resulteerde in het gewijzigde decreet MAP2-bis en de bijhorende uitvoeringsbesluiten (Belgisch Staatsblad 30-03-2000).

48

Decreet van 23 januari 1991 tot bescherming van het leefmilieu tegen de verontreiniging door meststoffen; werd met ingang van 1 januari 1996 ingrijpend gewijzigd in het kader van het Mest-Actieplan.(MAP 1) en het zogenaamde MAP2-bis (B.S. 30-03-2000). 49 Lange-Afstands-Transport-regeling 50 Mest-Actieplan

52



2002-2006

VLAREM II Volgens VLAREM II moeten alle particuliere bovengrondse stookolietanks ten laatste op 1 augustus 2002 een controle hebben ondergaan en voorzien zijn van een overvulbeveiliging. Afgekeurde of nietgecontroleerde tanks mogen na die datum niet meer bijgevuld worden. VLAREA In bijlage I van dit besluit worden de afvalstoffen opgesomd die in aanmerking komen voor toepassing als secundaire grondstof. Eén van de toepassingsmogelijkheden is het gebruik als meststof of bodemverbeterend middel. Hierbij wordt, naast een opsomming van een aantal gebruiks- en samenstellingsvoorwaarden, expliciet gesteld dat men rekening moet houden met het bijkomende aanbod van nutriënten bovenop het al bestaande aanbod. Het VLAREA bevat ook de normen waaraan een afvalstof moet voldoen voor een vrij gebruik als bodem of als bouwstof. Gemeentelijke bevoegdheden De mogelijkheid tot gemeentelijke verordeningen op het vlak van bodemverontreiniging is door de uitvaardiging van de hierboven opgesomde decreten en uitvoeringsbesluiten praktisch tot nihil herleid.

3.3 Knelpunten BO1 BO2 BO3

de stortplaatsen de verontreiniging door lekke stookolietanks de mestdruk

3.4 Prioritaire beleidslijnen In Heist-op-den-Berg zijn een aantal historische stortplaatsen, de ondergrondse stookolietanks en de hoge mestdruk de voornaamste bedreigingen voor de bodemkwaliteit. De gemeente zal de evolutie van de bodemverontreinigingen opvolgen, de gepaste maatregelen nemen en de bevolking hierover informeren.

3.5 Actiepunten Knelpunt BO1: oude stortplaatsen Op oude stortplaatsen werd in het verleden voornamelijk huishoudelijk afval gestort. De exacte samenstelling van dit afval was niet altijd bekend. Dit kunnen inerte materialen zijn maar ook milieugevaarlijke stoffen. Daarom is het belangrijk dat de evolutie van de bekende (potentieel) verontreinigde sites op de voet gevolgd wordt zodat er, wanneer nodig, snel gereageerd kan worden. De gemeente zal... BO1.a1 de toestand van de potentieel verontreinigde sites opvolgen door eigen onderzoek of het opvragen van de benodigde informatie afhankelijk van wie voor de grond verantwoordelijk is. Indien de benodigde informatie niet volstaat om voldoende onderbouwde conclusies te trekken kan de gemeente bijkomende onderzoeken laten uitvoeren. BO1.a2 binnen haar mogelijkheden actief meewerken aan de sanering van de verontreinigde sites waar zij mee verantwoordelijk voor is. BO1.a3 een permanent geactualiseerde inventaris opmaken van de kadastrale percelen waarop een inrichting is of was gevestigd, respectievelijk een activiteit wordt of werd uitgevoerd zoals


53


BO1.a4

2002-2006

bedoeld in artikel 2§1 van het VLAREBO. Dit is een onderdeel van de databank met milieuvergunningen die door de gemeente wordt aangemaakt. Zie ook actie GD4.a2. trachten een uitwisselingsprotocol af te sluiten met OVAM voor de uitwisseling van alle informatie over terreinen met en zonder bodemverontreinigingen. Deze informatie kan aan een GIS-systeem worden gekoppeld zodat ze makkelijk gebruikt kan worden door de eigen diensten. Deze informatie of uittreksels eruit kunnen ook ter beschikking van de burgers worden gesteld.

De gemeente verzoekt... BO1.i1 de verantwoordelijken voor de verschillende storten om de toestand ervan nauwgezet te blijven opvolgen en om de gemeente steeds op de hoogte te houden van de actuele situatie. BO1.i2 de eigenaars van potentieel verontreinigde gronden om een indicatief bodemonderzoek te laten uitvoeren en indien aangewezen tot verdere onderzoeken en sanering over te gaan. Knelpunt BO2: verontreiniging door lekke stookolietanks In Heist-op-den-Berg bevinden zich nog heel wat oudere ondergrondse stookolietanks die bij een eventuele lekkage een gevaar betekenen voor de bodem en het grondwater. De gemeente zal... BO2.a1 het probleem van de stookolietanks onder controle trachten te brengen. Dit gebeurt door de meldingsplichtige stookolietanks die nog in gebruik zijn te inventariseren en te noteren waar er vergunningen zijn verleend. De oude tanks worden in de inventaris opgenomen als hun ligging nog gekend is of als zij (naar aanleiding van een klacht) ontdekt worden. BO2.a2 de stookolietanks van de gemeente laten controleren, vervangen door visueel controleerbare of dubbelwandige tanks of overschakelen op een andere energiebron en waar nodig saneringen verder uitvoeren. De gemeente verzoekt... BO2.i1 de burgers om hun stookolietanks bij buitengebruikstelling op verantwoorde wijze onschadelijk te maken. De burgers worden aangeraden om bij (ver)nieuwbouw of vervanging een visueel controleerbare tank te plaatsen of een andere energievorm te gebruiken. Dit wordt gekoppeld aan een sensibilisatie-actie, bijvoorbeeld in het gemeentelijke infoblad of in de gemeentelijke nieuwsbrief. BO2.i2 IVERLEK om de premie bij overschakeling van stookolie naar aardgas te koppelen aan een correcte buitengebruikstelling van de stookolietank. De gemeente ondersteunt deze actie door sensibilisatie eventueel, als onderdeel van de uitwerking van actie BO2.i1. Knelpunt BO3: mestdruk Heist-op-den-Berg is een gemeente met een grote mestdruk. Op lange termijn zal het wettelijke uitdovingsbeleid voor de vergunningen ervoor zorgen dat die mestdruk kleiner wordt. Op korte termijn moet er uiterst voorzichtig omgesprongen worden met mest om het milieu niet teveel schade te berokkenen. De gemeente zal... BO3.a1 bij eventuele problemen de resultaten van de onderzoeken (VLM, VMM) voorleggen aan de landbouwers met het oog op het zoeken naar een oplossing. De resultaten van de metingen zullen ook bekend worden gemaakt aan de milieuen de landbouwadviesraad. BO3.a2 in samenwerking met VLM toelichting geven de bij de code van goede landbouwpraktijken. Een gerichte sensibiliseringscampagne zal worden uitgewerkt. BO3.a3 constructief meewerken met de Vlaamse overheid aan de afbakening van de kwetsbare gebieden. Een mogelijke concreet voorstel hiervoor is het organiseren van een overleg met landbouwadviesraad en milieuraad om te bespreken welke meetpunten zinnig zijn en dit doorgeven aan VMM/AMINAL.

54



2002-2006

De gemeente verzoekt... BO3.i1 de landbouwers te werken volgens de code van goede landbouwpraktijk en maximaal gebruik te maken van duurzame landbewerkingstechnieken met aandacht voor het behoud van de bodem.. BO3.i2 VLM en VMM om negatieve effecten door uitloging van mest op te volgen en de gemeente op de hoogte te houden. BO3.i3 VLM om vorming te organiseren voor de milieuambtenaren en politie om hen op de hoogte te brengen van hun controlemogelijkheden rond de mestproblematiek. Het bestuur zal hiertoe een aanvraag indienen bij VLM.


55


2002-2006

4 Milieuverstoringen in de natuur, het verlies van biodiversiteit Situering Onder biodiversiteit wordt de algemene verscheidenheid verstaan aan organismen die onze fauna en flora uitmaken. De term heeft zowel betrekking op de variatie aan genen, populaties als ecosystemen. Biodiversiteit wordt in aanzienlijke mate beïnvloed door menselijke activiteiten. Het verlies aan levensvormen wordt hierbij zowel veroorzaakt door kwantitatieve verstoringen (versnippering en inname door de mens van de natuurlijke ruimte), als door kwalitatieve verstoringen in het oppervlakteen grondwater, in de atmosfeer en aan het bodemoppervlak. Hierbij spelen voornamelijk verdroging, verzuring, vermesting, verspreiding van bestrijdingsmiddelen en waterverontreiniging (door afvalwater) een grote rol. De beschrijving van deze milieuverstoringen wordt behandeld in de drie overige delen van Hoofdstuk 3 (Toestand van het milieu en de verschillende onderdelen ervan). Dat de biologische verscheidenheid of biodiversiteit effectief sterk achteruitgaat wordt aangetoond door een aantal gegevens die in het eerste Vlaamse Natuurrapport, dat werd gepubliceerd in 1999, zijn opgenomen. Zowel naar biotopen als naar fauna en flora bevat dit rapport niet te miskennen cijfers. Zo zou in het laatste decennium van de 20ste eeuw meer dan de helft van de heiden en vennen verdwenen zijn. Ook moerassen, historisch permanente graslanden en voedselrijke waters, zoals slikken en schorren, gaan er steeds verder op achteruit. Het zijn echter juist deze biotopen die vaak de laatste toevluchtsoorden vormen voor heel wat Rode-Lijstsoorten51. In Vlaanderen werden ooit 1279 soorten hogere planten waargenomen. Vooral omwille van de voortdurende inkrimping van hun habitatgebieden is 43% daarvan nu bedreigd of verdwenen. Van de 69 soorten zoogdieren die in Vlaanderen leefden, prijkt de helft op de Rode Lijst. Een kwart van de 64 soorten inheemse dagvlinders is uitgestorven en maar liefst een derde is in mindere of meerdere mate bedreigd. Van de 19 inheemse soorten amfibieën en reptielen zijn er nog maar 5 soorten ruim verspreid. Van de vogelsoorten die in Vlaanderen broeden behoort een kwart tot de Rode Lijst.

4.1 Actuele toestand De natuur in Heist-op-den-Berg staat onder sterke druk door landbouw en lintbebouwing. Op het gewestplan is de hele Grote Netevallei ingekleurd als landschappelijk waardevol landbouwgebied en lintbebouwing bedreigt de hele Kempen. Natuurwaarden liggen sterk versnipperd, verspreid over het hele grondgebied en de juridische bescherming ervan is vaak gering. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste natuurwaarden en -problemen in de gemeente. Het overzicht volgt de opdeling van de gemeente in drie grote zones zoals die in het GNOP (IMD-IOK, 1996, deel 4, p57) gemaakt wordt: Netevallei, Nete-interfluvium en de Kempen van Waver en Heist.

51

Lijst van soorten die bedreigd zijn en een als indicator fungeren voor bijzondere en bedreigde ecosystemen. Deze lijsten maken het mogelijk op een objectieve manier gebieden te selecteren die van bijzonder belang zijn voor de instandhouding van de biodiversiteit.

56



2002-2006

De Netevallei omvat de Grote Nete en haar winterbedding, ruwweg een strook van 300 m breed. Het gebied wordt gekenmerkt door een veelheid aan vegetatietypes gaande van natte weilanden tot natte ruigten en populier aanplantingen. De vallei omvat de belangrijkste concentratie aan broedvogels in de gemeente, o.a. blauwborst, bosrietzanger, nachtegaal, rietgors, sprinkhaanzanger en wielewaal. Daarnaast komen er reeën voor, verschillende soorten libellen en amfibieën. In de buurgemeenten Hulshout en Westerlo ligt de Grote Nete volgens het gewestplan in natuurgebied, wat overeenkomt met het belang dat in het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen gehecht wordt aan de vallei van de Grote Nete. De Netevallei wordt immers geselecteerd als een strategisch landinrichtingsproject, wat inhoudt dat het "een voorbeeldfunctie kan vervullen voor een samenhangende uitwerking van de natuurlijke structuur, de agrarische structuur, het landschap en de nederzettingstructuur. Zij kunnen mee bepalend zijn om het beleid ten aanzien van het buitengebied effectief te maken". Bovendien is de Grote Netevallei VEN-waardig52. In Heist-op-den-Berg daarentegen is de Netevallei op het gewestplan gekleurd in het geel van landschappelijk waardevol agrarisch gebied. Dit biedt uiteraard minder juridische bescherming voor de natuurwaarden. Bijkomend nadeel is dat natuurverenigingen die hier gronden willen aankopen, hierdoor minder subsidies ontvangen zodat natuurontwikkeling en natuurbescherming verder vertraagd worden. In totaal beschikt de Natuurpunt vzw over 40 ha grond in dit gebied, Aminal over 20 ha. Doordat landbouwers hun activiteiten op (marginale want zeer vochtige) gronden stopzetten, kan de aankoop van gronden gerealiseerd worden. De afbakening van GEN53 en GENO54 zou hier een nieuwe stimulans kunnen betekenen. De zone Nete-interfluvium omvat al de gronden ten noordoosten van de Grote Nete. In de tweede helft van de jaren '70 vond er rond Wiekevorst een ruilverkaveling plaats. Deze ruilverkaveling was voornamelijk gericht op het opdrijven van de productiviteit van de landbouw. Landschappelijke structuren werden uitgewist of genivelleerd, waterlopen werden rechtgetrokken en kleinschalige landschapselementen (KLE55) verdwenen ten voordele van grote monotone velden. In het GNOP wordt voorgesteld om hier de aanplant van KLE's te stimuleren omdat dit voor de natuur verschillende mogelijkheden biedt zonder de landbouw in het gedrang te brengen. In het oosten van de zone, ten zuiden van Wiekevorst ligt de depressie ‘de Goren’. Eeuwenlang was dit een nat heidegebied, recenter werd het gedeeltelijk door de landbouw ingepalmd, alhoewel intensieve landbouw door de drassige toestand van de gronden moeilijk is. Het hele gebied is op het gewestplan ingekleurd als bosgebied. In de praktijk is het een mengeling van enkele bossen (populierenbossen en arme zure eikenbossen), lanen, akkers (maïs), graslanden en nog 2 resterende hectaren heidegebied. De uitbreidingsmogelijkheden of zelfs maar aansluitingsmogelijkheden voor de natuur hier zijn gering: de nabijgelegen gronden in Hulshout en Westerlo zijn ingekleurd als industriezones. Naar de Grote Nete toe wordt het landschap kleinschaliger en wordt de landbouw minder intensief (Bernum, VosseKoten). Het grootste deel van de gemeente ligt in de Kempen van Waver en Heist. Ten westen van HeistHallaar-Itegem bevindt zich het grootste boscomplex van de gemeente, de Averegten. Het 80 ha grote bos is een provinciaal domein met een natuureducatief centrum (de vroegere kinderboerderij). Het bos en de omliggende (extensief beheerde) weilanden vormen een belangrijke woonplaats voor tal van vogelsoorten en diverse zoogdieren. In de nabijheid van het bos is er een belangrijke voortplantingsplaats van de Gewone pad. Delen van het bos liggen in recreatiegebied wat de juridische bescherming van die stukken sterk beperkt. Een stuk van de Averegten werd ingericht als speelbos. De gemeente heeft een inrichtingsplan laten opmaken (PIH, 2001) om de, aan de Averegten 52

VEN: Vlaams Ecologisch Netwerk, een samenhangend en georganiseerd geheel van gebieden van de open ruimte, waarin een specifiek beleid inzake natuurbehoud wordt gevoerd. Binnen het VEN is natuur de hoofdfunctie. Het VEN omvat het GEN en het GENO. 53 GEN: grote eenheden natuur, gebieden met grote of belangrijke natuurelementen. 54 GENO: grote eenheden natuur in ontwikkeling, gebieden met belangrijke mogelijkheden voor natuurelementen. 55 KLE: vlak-, lijnen puntvormige elementen met inbegrip van de behorende vegetaties waarvan het uitzicht, de structuur of de aard al dan niet resultaat zijn van menselijk handelen, en die deel uitmaken van de natuur, zoals bermen, bosjes, dijken, houtkanten, hagen, sloten, poelen, ... . Op zichzelf staand is hun natuurwaarde niet bijzonder groot maar als verbinding ("stepping stone") tussen grotere natuurlijke gehelen zijn ze heel belangrijk.


57


2002-2006

grenzende, Hallaar Aard zo in te richten, dat er een verbinding ontstaat tussen de Averegten en de vallei van de Nete. Het plan houdt in dat er een kleine kudde paarden zou huizen, een aantal amfibieënpoelen worden aangelegd, bomen worden aangeplant en ruigtes onderhouden. In het noordoosten is de Averegten begrensd door een uitloper van Itegem, om via de kasteelparken van het Isschothof en La Garenne een verbinding te maken met de Itegemse Heide. De Itegemse Heide is een oud heidegebied dat geëvolueerd is naar zuur eikenbos en waar grove den werd geplant. De natuurwaarde is door de geringe hoeveelheid streekeigen bossen minder groot dan die van de Averegten. Het landschap in het zuiden van de gemeente wordt praktisch volledig bepaald door landbouw en lintbebouwing. De belangrijkste natuurwaarde in dit gebied is het Broekbos ‘de Puttebossen’. Twee andere groenprojecten waren de heraanleg van de dekenijtuin en het project rond het Hof van Riemen en de bijhorende gronden. De controle op de uitvoering van het GNOP werd oorspronkelijk opgevolgd door een opvolgingscommissie maar is ondertussen overgenomen door de milieuraad van de gemeente. De gemeente maakt deels gebruik van MINA-werkers (zie optie 856 van het gemeentelijke milieuconvenant) voor de realisatie van acties uit het GNOP. De belangrijkste uitgevoerde acties in het kader van het GNOP zijn de heraanleg van de dekenijtuin, de heraanleg van de gronden rond het Hof van Riemen, de behaagactie, de subsidiëring van aankoop van natuurgebieden door natuurverenigingen, de opmaak en het begin van uitvoering van het natuurinrichtingsproject Hallaar Aard. Om de natuur in de gemeente extra kansen te bieden heeft de gemeente een aantal reglementen in het leven geroepen en vervult ze haar voorbeeldfunctie. Er is een gemeentelijke kapverordening die het kappen van hoogstammige bomen aan banden legt en eventuele heraanplantingen verplicht. Een ander reglement is dat van de bankwaarborg voor buffergroen. Groenbuffers rond industriële of landbouwgebouwen zorgen ervoor dat ze minder storen in het landschap en leveren een aantal van de voordelen van een KLE. Alhoewel de gemeente bij het afleveren van een milieuvergunning bedrijven verplichtte om buffergroen aan te leggen rond hun terreinen, gebeurde dit in de praktijk vaak niet. De gemeente reageerde hierop door een 3 m brede strook buffergroen te eisen in elke milieuvergunning die ze aflevert, gekoppeld aan een bankwaarborg van 12,39 € (500 BEF) per lopende meter voor landbouwers of van 24,79 € (1.000 BEF) per lopende meter voor industrie. Dit heeft een merkelijke verbetering bewerkstelligd. Om te voorkomen dat woonzones te veel hinder ondervinden van industriële activiteiten zouden er idealiter bufferzones moeten liggen tussen beiden. Op het huidige gewestplan zijn die niet altijd aangegeven. Waar van de industrie en de landbouw via de milieuvergunning een minimale inspanning voor het milieu geëist kan worden, is dit bij de burgers niet het geval. Om ook deze doelgroep te betrekken bij de aanleg van KLE's werd al drie keer, een tweejaarlijkse behaagactie georganiseerd. Dit was telkens een groot succes. Om grotere stukken natuur te beschermen, bestaat er een budget van 9916 € (400.000 BEF) per jaar om natuurverenigingen die natuurgebieden aankopen te subsidiëren. Bij alle nieuwe projecten, zoals het aanplanten van nieuwe straatbomen, worden streekeigen planten gebruikt. Monumenten en Landschappen liet bovendien al 340 ha van de Grote Netevallei als landschap klasseren zodat het toch een beetje extra juridische bescherming krijgt. De gemeente Heist-op-den-Berg neemt bovendien actief deel aan de werking rond het Regionaal Landschap Grote Nete57. In het kader van het Regionaal Landschap wordt in Heist-op-den-Berg extra aandacht besteed aan de vallei van de Grote Nete, De Goren en de Itegemse Heide-Averegten. Om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen op het vlak van groenvoorziening is de gemeente lid van de Vlaamse Vereniging voor Openbaar Groen. Hierdoor kan het personeel permanent bijgeschoold worden. Tenslotte zijn er nog de kleinere maatregelen die misschien wel eerder het groene uitzicht dan de natuur ten goede komen maar toch ook hun steentje 56

optie 8 van het gemeentelijke milieuconvenant: deze optie laat toe om langdurig werklozen in te schakelen bij milieuprojecten in de gemeente. Die projecten moeten verband houden met optie 2, 4, 5, 6 of 7 van het gemeentelijke milieuconvenant. 57 Regionaal Landschap: een begrip dat gedefinieerd werd door het Decreet op Natuurbehoud. Het is een duurzaam samenwerkingsverband gericht op overleg en communicatie met betrokken doelgroepen, ter bevordering van het draagvlak voor natuurbehoud.

58



2002-2006

bijdragen aan meer natuur en groen in de gemeente. In 1999 werd een 500 bomen groot geboortebos geplant. In de volgende jaren werden bomen verkocht tijdens de jaarlijkse behaagactie. Jonge ouders werden schriftelijk op de hoogte gesteld van de bomenverkoop. Bij de behaagactie worden geen beukenhagen verkocht om de aanleg van hagen uit standplaatsgeschikte haagbeuk te stimuleren. De behaagactie is niet alleen voor de burgers maar is ook opengesteld voor bedrijven. Meer nog, bedrijven worden op vriendelijke wijze attent gemaakt op de behaagactie en tegelijkertijd herinnerd aan hun bufferverplichting. Op het kerkhof mag bij een nieuw graf alleen een verticale steen geplaatst worden zodat de bodem kan ingezaaid worden met gras. Bij de heraanleg van de dorpskernen werden inlandse hoogstammen aangeplant (bvb. Kerkplein, Dorpsstraat, Kapelstraat, Bergstraat, Stationsstraat, Leuvensebaan). Op sommige andere punten is er toch nog een zekere weg af te leggen. De maaidatums (en op sommige plaatsen het aantal maaibeurten) uit het bermbesluit worden niet altijd correct nageleefd. De bermen worden geklepeld, waardoor een deel van het maaisel in de grachten terecht komt. Er is al wel een offerte aangevraagd om het maaisel af te voeren maar dit blijkt door de vele wegen in Heist-opden-Berg budgettair moeilijk haalbaar (kostprijs voor het bermbeheer zou verdrievoudigen). Meer algemeen kan trouwens gesteld worden dat een langetermijnvisie op het openbaar groenbeheer nog niet werd uitgewerkt.

4.2 Beleidskader Natuurbehouddecreet Dit recent uitgevaardigd decreet (21-10-1997) moet de - federale - Wet op het Natuurbehoud van 1973 vervangen en de nieuwe inzichten in natuurbeheer en -ontwikkeling in een nieuw Vlaams beleidskader plaatsen. Het decreet gaat uit van het ‘stand-still-principe’. Er mag dus geen natuur meer verloren gaan (natuur en natuurelementen moeten minstens behouden blijven, ook buiten de klassieke groengebieden). Een ander belangrijk nieuw begrip op het gebied van het natuurbehoud is de zogenaamde zorgplicht. Dit houdt in dat iedereen verplicht is schade aan natuur te voorkomen, te beperken of te herstellen. Voorts dient elke overheid die vergunningen of toestemmingen verleent er over te waken dat er geen vermijdbare schade aan de natuur wordt berokkend (het zogenaamde integratiebeginsel). De burgemeester en de gemeentelijke ambtenaren die hiertoe door de gemeenteraad zijn aangewezen kunnen toezicht uitoefenen op de naleving van de bepalingen van het Natuurbehouddecreet. Naast de zogenaamde horizontale maatregelen (zorgplicht, integratie en stand-still) bevat het Natuurbehouddecreet ook een uitgebreid hoofdstuk omtrent het gebiedsgericht beleid. Zo krijgen de uitbouw van een Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en het Integraal Verwevings - en Ondersteunend Netwerk (IVON) met dit decreet een wettelijke basis. Tegen eind 2002 zullen er in Vlaanderen 125.000 ha (natuur-)gebieden afgebakend worden die het VEN zullen uitmaken en 150.000 ha die het IVON (het zogenaamde natuurverwevingsgebied) zullen uitmaken. Andere belangrijke bepalingen met betrekking tot natuurbehoud en van belang voor het lokale niveau zijn het soortgericht beleid en het betrekken van de lokale overheden bij het natuurbeleid. Het decreet bevat ook de bepalingen voor het opmaken van een Vlaams natuurbeleidsplan en een natuurrapport. Een eerste natuurrapport binnen dit kader is verschenen in 1999. Een eerste uitvoeringsbesluit werd op 23 juli 1998 goedgekeurd en bevat naast concrete bepalingen omtrent de afbakening van VEN en IVON, het voorkooprecht en natuurinrichtingsprojecten, ook de


59


2002-2006

voorwaarden voor het wijzigen van vegetaties en kleine landschapselementen, met inbegrip van de natuurvergunning. De beslissende instantie voor zowel de natuurvergunning, als de meldingsplicht is in de meeste gevallen het schepencollege. Het betreft hier wel een voorlopig besluit dat op termijn geïntegreerd zal worden in het Vlaams reglement op het natuurbehoud (VLARENA). Op te merken valt ook dat het Natuurbehoudsdecreet een aantal wijzigingen aangebracht heeft aan het Bosdecreet, waarmee gepoogd werd een aantal conflictpunten tussen de natuurbehouds- en bosbouwsector weg te werken. Bosdecreet Dit decreet (13-6-1990) regelt voor alle bossen - dus niet alleen voor de openbare bossen - in Vlaanderen de verschillende bosfuncties. Naast deze multifunctionaliteit legt het decreet nadruk op bescherming en behoud van het bos in Vlaanderen. Het definieert een aantal belangrijke begrippen zoals bebossing, herbebossing en natuurlijk de term bos zelf. Net zoals alle andere eigenaars van openbare bossen is een gemeente verplicht een beheersplan op te maken voor alle bossen in haar eigendom. In 1999 werden naast bossen ook parken opgenomen in het Bosdecreet. Subsidiëring van de bebossing van landbouwgronden Sinds oktober 1996 kunnen particuliere en openbare eigenaars van landbouwgronden een kostendekkende gewestelijke subsidie verkrijgen als zij hun landbouwgrond minimaal 20 jaar bebossen. Bermbesluit Het bermbesluit (27-6-1984) is van toepassing op bermen langs zowel wegen als waterlopen waarvan het beheer toebehoort aan o.a. de openbare besturen. De belangrijkste bepalingen zijn het verbod op gebruik van biociden en de vastlegging van de perioden waarin de bermen gemaaid mogen worden. De bepalingen van dit besluit zijn beperkt tot de landelijke ruimte. Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen Het structuurplan wil een ruimtelijke bijdrage leveren om de natuur in Vlaanderen te beschermen en verder te laten ontwikkelen. Hierbij wil men niet alleen komen tot grote natuur- en boscomplexen, maar ook kleinere waardevolle natuurelementen versterken. In dit kader is onder meer vastgelegd dat op het gewestplan 10.000 ha bos en 38.000 ha natuur- en reservaatgebieden moeten bijkomen tegen 2007. Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen De provincie kan als beleidsniveau tussen Vlaanderen en de gemeenten instaan voor de ontwikkeling van een samenhangend beleid over de gemeentegrenzen heen. Het structuurplan is volgens dit principe opgebouwd. Een aantal punten (vb.: openbaar vervoerstructuur) uit het structuurplan Vlaanderen worden meer geconcretiseerd en er wordt een leidraad aangeboden op een bovengemeentelijk niveau. Hierdoor kan er over de gemeentegrenzen heen toch een samenhangende structuur gecreëerd worden. Gemeentelijke bevoegdheden In het Natuurbehouddecreet wordt aan de Vlaamse steden en gemeenten het recht gegeven om onroerende goederen te verkrijgen door onteigening voor algemeen nut om redenen van natuurbehoud. Bovendien kunnen de gemeentelijke ambtenaren die door de gemeenteraad hiervoor werden aangeduid toezicht uitoefenen op de naleving van de bepalingen van het Natuurbehouddecreet. Verder worden ze

60



2002-2006

expliciet vernoemd als partners bij het werken aan natuur in de stedelijke omgeving en voor de invulling van natuurverbindingsgebieden. Gewestplannen In de gewestplannen wordt aangegeven welke ontwikkeling mogelijk is op welke plaats. In hoofdstuk 2, Situering van de gemeente Heist-op-den-Berg en haar milieuen natuurbeleid, zit een weergave van de gewestplannen voor de gemeente Heist-op-den-Berg.

4.3 Knelpunten NB1 NB2 NB3

de kwaliteit en juridische bescherming van de overblijvende natuur de versnippering en geringe afmetingen van de overblijvende natuur- en bosgebieden de voorbeeldfunctie van de gemeente

4.4 Prioritaire beleidslijnen De gemeente wil de natuur alle kansen bieden om zich verder te ontwikkelen. Ze is ervan overtuigd dat dit de beste garantie is om ook in de toekomst kwalitatief wonen en leven in Heist-op-den-Berg te garanderen. Daarom wil de gemeente: waar mogelijk de groengebieden trachten uit te breiden en ze met elkaar verbinden om de leefbaarheid voor de aanwezige soorten te vergroten; samen met de burgers werken aan meer natuur, niet alleen in de buitengebieden maar ook in de woonkernen; en haar voorbeeldfunctie ten volle vervullen.

4.5 Actiepunten Knelpunt NB1: kwaliteit en juridische bescherming van de overblijvende natuur De kwaliteit en eigenheid van de overblijvende groen- en natuurgebieden is belangrijk. Een grote verzameling natuurgebieden met matige kwaliteit leidt immers tot een "eenheidsnatuur", wat vermeden moet worden. De geringe juridische bescherming van sommige natuurgebieden maakt inspanningen ter verbetering van de kwaliteit riskant. Dit moet verholpen worden zodat inspanningen die hier geleverd worden niet voor niets zijn. De gemeente zal... NB1.a1 stelselmatig de ecologische structuur van de waterlopen 3e categorie verbeteren. Zie ook actie WA3.a1. NB1.a2 ondersteuning bieden aan verenigingen en personen die natuurgebieden en natuurverbindingsgebieden beheren. NB1.a3 maatregelen nemen bij het 'extern beheer' van een groengebied door o.a. te verhinderen dat verontreinigd oppervlaktewater in het groengebied terecht komt of te streven naar het herstel van de oorspronkelijke grondwatertafel. Door een zorgvuldig vergunningsbeleid worden storende activiteiten in de omgeving vermeden, dammetjes met vistrappen kunnen de grondwatertafel ondersteunen. NB1.a4 streven naar een betere juridische bescherming voor gebieden met natuurwaarde. Mogelijke oplossingen hiervoor zijn een verzoek aan hogere overheid voor een betere bescherming via een gewestplanwijziging of de aankoop van die gebieden door gemeente of natuurvereniging.


61


2002-2006

Knelpunt NB2: versnippering en geringe afmetingen van de overblijvende natuur- en bosgebieden Natuurlijke gebieden zijn klein en liggen soms ver van elkaar wat hun leefbaarheid sterk verlaagt. Voor het voortbestaan van de soortenrijkdom is het essentieel dat er voldoende kwalitatief hoogstaande habitats overblijven en dat die met elkaar in verbinding staan. De gemeente zal... NB2.a1 waar mogelijk bijkomende groengebieden verwerven, in samenwerking of samenspraak met instanties en natuurverenigingen die een actief verwervingsbeleid voeren zoals de Natuurpunt vzw. NB2.a2 de nodige budgetten uittrekken om de migratiemogelijkheden via groene (o.a. KLE) en blauwe (waterlopen) linten tussen de diverse natuur- en bosgebieden uit te werken. NB2.a3 inwoners verder blijven stimuleren om KLE's, bossen aan te leggen en te onderhouden. Dit gebeurt door sensibilisatie, door de jaarlijkse behaagactie en/of door andere acties. NB2.a4 in RUP58’s gedetailleerde voorschriften opnemen voor de aard, de oppervlakte en de ligging van het groen in woon- en industriezones zodat een verbinding van het groen binnen en tussen deze zones wordt verzekerd. De milieudienst zal steeds betrokken worden bij het opstellen van deze voorschriften. NB2.a5 bij het verlenen van (verkavelings-, stedebouwkundige-,...) vergunningen voorwaarden stellen m.b.t. de bescherming van bestaande natuurwaarden en voor aanplanting (aard, minimum oppervlakte, ligging,...) van nieuw groen, om verbindingen tussen de verschillende groenzones te verzekeren. NB2.a6 De gemeente zal burgers en bedrijven verplichten om de opgelegde groenschermen effectief aan te planten. Het huidige systeem van bankwaarborgen blijft behouden. NB2.a7 in samenwerking met de verschillende natuurverenigingen en scholen een diersoort uitkiezen waar actie rond wordt gevoerd. Deze projecten worden bijvoorbeeld toegespitst op nestgelegenheden, migratiekunstwerken, ... NB2.a8 actief blijven deelnemen aan de werking rond het Regionaal Landschap Grote Nete. NB2.a9 in overleg met GECORO en milieuraad een voorstel uitwerken over de aanleg van groenschermen, dat beantwoordt aan de wettelijke voorschriften. NB2.a10 een onderzoek instellen naar de aanleg van bufferzones tussen het industriegebied en het woongebied. Op plaatsen, waar dit technisch mogelijk is, zal een bufferzone aangelegd worden. De aanlegkost wordt hier bij voorkeur verrekend via de aankoopprijs van te verkopen bedrijfsgronden, gelegen binnen de nieuwe bufferzone. De gemeente verzoekt... NB2.i1 de bewoners van Heist-op-den-Berg, op wiens eigendom KLE's, bossen of andere natuurwaarden voorkomen, er voor te zorgen dat deze belangrijke natuurelementen regelmatig onderhouden worden. Er wordt informatie verspreid over de VLM-subsidies voor het beheer van perceelsranden. NB2.i2 de burgers rekening te houden met de bestaande natuurwetgeving. Hiertoe zal de gemeente de bevolking sensibiliseren via een aangepaste actie. NB2.i3 burgers, openbare besturen, instanties en bedrijven met woning/vestiging in Heist-op-denBerg om waar mogelijk streekeigen groen te planten op hun gronden. Knelpunt NB3: voorbeeldfunctie van de gemeente Een deel van de sensibilisatie van de burgers kan gebeuren door het goede voorbeeld van de gemeente. Als mensen zien dat de gemeente bepaalde technieken met succes, zonder comfortverlies en zonder slechter uitzicht toepast, kunnen ze wennen aan nieuwe ideeën en geïnteresseerd raken om het zelf eens te proberen. Zie ook de acties van hoofdstuk 4.5

58

62

RUP: ruimtelijk uitvoeringsplan, de opvolger van het BPA.



2002-2006

De gemeente zal... NB3.a1 het eigen groen zo natuurlijk mogelijk inrichten. Om te voldoen aan de vraag van sommige burgers die 'nettere' stukken groen vragen kunnen stukken als plantsoen, park of speelbos worden ingericht. Daarom wordt het gemeentelijk groen opgedeeld in stukken die dienen ter verfraaiing van de gemeente en stukken die in de eerste plaats gericht zijn op natuurontwikkeling. NB3.a2 in natuurgebieden en bossen streekeigen soorten planten, exoten verwijderen of er een uitdovingsbeleid voor voeren. De spontane ontwikkeling van vegetatie geniet de voorkeur. NB3.a3 zal maximaal inheems plantgoed blijven gebruiken, voor bij voorkeur aanplantingen in drie lagen, en daarnaast haar burgers sensibiliseren om hetzelfde te doen. Hieruit volgt dat ze tweejaarlijks een behaagactie blijft opzetten. NB3.a4 een inventarisatie maken van de waardevolle bermen en voor de waardevolle bermen een passend beheer uitwerken.


63


2002-2006

Hoofdstuk 4

Een duurzaam gemeentelijk beleid

64



2002-2006

1 Krijtlijnen voor een duurzaam beleid Situering De VN-conferentie over milieu en ontwikkeling (UNCED59) van 1992 in Rio de Janeiro handelde over het thema duurzame ontwikkeling60. Deze bijeenkomst van meer dan 100 staats- en regeringsleiders uit Noord en Zuid mondde uit in een lijvig rapport: Agenda 21. Agenda 21 is een actieplan dat de principes van duurzame ontwikkeling in de praktijk moet brengen. Het plan richt zich tot iedereen: regeringen, lokale overheden, organisaties, ondernemingen, handel, wetenschappers en individuele burgers. Het plan stimuleert onder meer de lokale overheden tot het opstellen van een eigen, lokale Agenda 21. Het idee “duurzame ontwikkeling” is dus al een aantal jaren aan het rijpen. Alhoewel het idee oorspronkelijk afkomstig is uit ecologische hoek, heeft het ondertussen het ecologische al lang overstegen. Het socio-economisch luik vormt een belangrijk onderdeel van duurzame ontwikkeling alsook cultuur, levenskwaliteit, voorkomen van armoede en uitsluiting en de rol & participatie van verschillende maatschappelijke groepen. Men kan stellen dat het gaat om de “maatschappelijke organisatie van een inter- en intragenerationele rechtvaardigheid”61. Op lange termijn is het de bedoeling dat die principes voor het hele beleid op elk bestuurlijk niveau als leidraad dienen, of het nu gaat om evenementen, belastingen of mobiliteit. Om een echt duurzame ontwikkeling te verwezenlijken is het belangrijk dat er een zo breed mogelijk draagvlak gecreëerd wordt. Niet alleen de gemeente maar ook industrie, onderwijs, instellingen, burgers, jeugdverenigingen,… iedereen moet participeren om het te doen slagen. Dit kan natuurlijk niet gebeuren van vandaag op morgen. Momenteel blijft de implementatie van het begrip ‘duurzame ontwikkeling’ in de meeste Vlaamse gemeenten veelal beperkt tot enkele losstaande acties. Deze gaan van het plaatsen van spaarlampen en spaardouchekoppen over het opzetten van kringloopcentra, het ondersteunen van ECO-teams62 en het ondertekenen van een charter63, tot het promoten van alternatieve vervoersmiddelen, het opzetten van een duurzaamheidsbarometer en het aanstellen van een duurzaamheidsambtenaar.

59

United Nations’ Conference on Environment and Development de bekendste definitie van duurzame ontwikkeling luidt: ‘Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die tegemoet komt aan de noden van het heden zonder de mogelijkheden in gedrang te brengen van de toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien.’ In essentie houdt het begrip vijf elementen in: het gaat om een ontwikkeling die de kwaliteit van het leven verbetert, die sociaal rechtvaardig is in en tussen Noord en Zuid, die de draagkracht van ecosystemen niet overschrijdt, die ook voor de generaties na ons een goede levenskwaliteit garandeert, en die steunt op de actieve participatie van de bevolking. 61 Block, T. & Van Assche, J. (2000) Stad op koers? Gentse Barometer voor Duurzame Ontwikkeling. Centrum voor Duurzame Ontwikkeling, Universiteit Gent. 62 Een EcoTeam is een groep van een tiental huishoudens die gedurende 7 maanden samen werken aan een duurzamere levensstijl. Ter ondersteuning krijgen zij een EcoTeam-gids en een Werkboek en zijn er 6 bijeenkomsten waarin zij een bepaald thema bespreken. De werking gaat uit van Ecolife (vroeger was dit GAPVlaanderen vzw.). 63 Door het charter van Aalborg oftewel het Handvest van Europese steden en gemeenten op weg naar duurzaamheid te ondertekenen verbinden steden en gemeenten zich ertoe om deel te nemen aan activiteiten in het kader van Agenda 21 op lokaal niveau en om plannen voor duurzame ontwikkeling op lange termijn op te stellen. 60


65


2002-2006

Daarnaast zijn er ook meer gestructureerde initiatieven opgezet zoals het project ‘Groene School64’, het Klimaatsverbond65 en optie 7 van het Gemeentelijk Milieuconvenant 2000-2001. Via optie 7 worden gemeenten vanuit de Vlaamse overheid gestimuleerd initiatieven te ondernemen m.b.t. afvalpreventie en recuperatie, duurzaam gebruik van regenwater, gebruik van duurzame grondstoffen, duurzaam gebruik van bestrijdingsmiddelen en zuinig energiegebruik.

1.1 Actuele toestand Bij de ondertekende opties van het milieuconvenant is optie 7, de optie rond duurzame ontwikkeling, een opvallende afwezige. Heist-op-den-Berg beschikt dus niet over een duurzaamheidsambtenaar om duurzame ontwikkeling aan te moedigen. De milieudienst vangt dit op en tracht deze principes toe te passen in het beleid. Dit maakt dat Heist-op-den-Berg ook zonder duurzaamheidsambtenaar de afgelopen jaren verschillende acties realiseerde die passen binnen optie 7 van het gemeentelijk milieuconvenant. De uitgevoerde acties waren voornamelijk concrete, praktijkgerichte acties, eerder dan uitgebreid sensibiliserend of informerend. Deze acties worden in de volgende hoofdstukken uitgebreid besproken.

1.2 Knelpunten DO1 DO2

duurzame ontwikkeling is niet voldoende bekend in de samenleving waardoor vooroordelen financiële en praktische bezwaren, het uitvoeren ervan bemoeilijken en vertragen. de principes van duurzame ontwikkeling zijn onvoldoende verweven in het hele gemeentelijke beleid.

1.3 Prioritaire beleidslijnen Om de leefbaarheid van de gemeente ook in de toekomst te garanderen, kiest Heist-op-den-Berg voor duurzame ontwikkeling. Dit zal gebeuren door bekendheid te geven aan de positieve effecten van duurzame ontwikkeling en door duurzame ontwikkeling te integreren in alle beleidsdomeinen.

1.4 Actiepunten Knelpunt DO1: onbekendheid van de mogelijkheden Onbekend is dikwijls onbemind, wat jammer genoeg ook geldt voor duurzame ontwikkeling (DO). Om burgers, eigen werknemers en ondernemers van de wenselijkheid van DO te overtuigen, moet DO op een aantal plaatsen toegepast worden zodat de ideeën erachter in de praktijk hun waarde kunnen bewijzen.

64

Een project van de cel natuur- & milieueducatie van AMINAL, dat scholen moet aanzetten tot inspanningen op milieugebied. De deelnemende scholen trachten het groene schoollogo te verwerven, wat een kwaliteitslabel is om aan te geven dat de school een educatief proces rond milieu realiseert, ze alle schoolleden sensibiliseert, ze op systematische wijze acties onderneemt en dat ze aanhoudend inspanningen levert voor het milieu. 65 Door het ondertekenen van het Manifest van het Klimaatsverbond verbinden steden en gemeenten zich ertoe hun CO2-uitstoot met 50% te verminderen tegen 2002 (t.o.v. 1987), te stoppen met productie & gebruik van CFK’s en om de inheemse volkeren van het Amazonegebied te ondersteunen.

66



2002-2006

De gemeente zal... DO1.a1 het eigen personeel overtuigen van het nut en de wenselijkheid van duurzame ontwikkeling door een uitgebreide (langdurige) sensibilisatiecampagne. Het personeel krijgt de mogelijkheid om vertrouwd te raken met bepaalde principes, materialen en systemen. DO1.a2 de mogelijkheid voor de verschillende gemeentediensten om advies in te winnen bij de milieudienst over de duurzaamheid van projecten of raad te vragen over meer duurzame oplossingen voor problemen, in de verf zetten. Dit is pas echt te realiseren na het aanwerven van een duurzaamheidsambtenaar en kan gekoppeld worden aan DO1.a3. DO1.a3 fungeren als informatiebron voor de burgers. Via de gebruikelijke kanalen (het informatieblad, de website) kunnen de burgers informatie krijgen over duurzame ontwikkeling. De gemeente zal de bestaande informatiepunten verder uitbouwen zodat de burgers er terechtkunnen met vragen over duurzame ontwikkeling of technieken. Dit kan gekoppeld worden aan DO1.a2. DO1.a4 actieve steun verlenen aan organisaties / verenigingen die werken rond duurzame ontwikkeling. DO1.a5 de bevolking en het gemeentelijk personeel op de hoogte brengen van de geboekte resultaten. De gemeente verzoekt... DO1.i1 zijn inwoners zich open te stellen voor nieuwe systemen en een andere levenswijze met het oog op het creëren van een duurzame samenleving. Hiertoe zullen blijvende sensibilisatieacties ondernomen worden. Knelpunt DO2: integratie van DO in het hele beleid Door DO door te voeren in het hele gemeentelijke beleid kan het gedachtengoed ingang vinden bij de bevolking. Daarnaast kan het bestuur meegenieten van de inherente voordelen van DO: sociaal rechtvaardiger, beter voor het milieu en, zeker op langere termijn, voordeliger. De gemeente zal... DO2.a1 een duurzaamheidsambtenaar aan te werven (binnen de budgettaire mogelijkheden). DO2.a2 bij nieuwbouw waar een aantal duurzame technieken momenteel niet kunnen toegepast worden (wegens vb. de kostprijs), de nodige voorzieningen treffen zodat omschakeling op termijn op een eenvoudige wijze kan gerealiseerd worden. DO2.a3 het principe van DO integreren in de andere gemeentediensten zodat DO niet beperkt blijft tot de milieudienst. DO2.a4 de interne milieuzorg verder uitbouwen. Binnen dit systeem kan per gebouw een verantwoordelijke worden aangeduid die een aantal meterstanden opvolgt. Zie ook acties DW1.a6 en REG1.a1.


67


2002-2006

2 Afvalpreventie en -inzameling Situering Ons productie- en consumptiepatroon levert een gigantische berg afval op. Voor huishoudens houdt het afvalprobleem meestal op bij het aan de deur zetten van hun vuilniszak. Het probleem is echter complexer dan dat. In een dichtbevolkt gebied als Vlaanderen wordt het steeds moeilijker om de effecten van het ontstaan en de verwerking van afvalstoffen te beheersen. De verwerking van afvalstoffen brengt immers een aantal milieuproblemen met zich mee zoals verontreinigingen van lucht, water en bodem, het verloren gaan van grondstoffen en energie, het ruimtebeslag, ... De laatste 20 jaar hebben de gemeenten in Vlaanderen de selectieve inzameling van huishoudelijke afvalstoffen steeds verder uitgebreid en geoptimaliseerd, zowel de huis-aan-huis ophaling als de inzameling via containerparken. De stijging van het recuperatiepercentage ging echter gepaard met een toename van de totale hoeveelheid huishoudelijk afval en van de kosten voor de eindverwerking van dit afval. De laatste jaren wordt daarom meer en meer de nadruk gelegd op het voorkomen van afval. Wat niet is, moet niet weg. En wat er is, kan best opnieuw gebruikt worden. Indien recyclage niet mogelijk is wordt overgegaan tot verbranding (met energierecuperatie) en pas in laatste instantie is storten van afval te verantwoorden.

2.1 Actuele toestand resultaten Een van de onderdelen van duurzame ontwikkeling waar de afgelopen jaren veel aandacht naar toe ging, was afvalpreventie en -inzameling. De resultaten hiervan zijn te zien in tabel 4 die de evolutie van de huishoudelijke afvalstromen in de periode 1996-2000 schetst. Tabel 7: de hoeveelheid afval (totaal en huishoudelijk restafval) in de periode 1996-2000 en het percentage van het afval dat gerecupereerd werd. De gegevens zijn dezelfde als diegene die aan OVAM zijn doorgegeven.

jaartal 1996 1998 1999* 2000*

totaal afval in ton 18.230 17.870 20.319 21.918

aantal inwoners 36.761 37.220 37.342 37.395

totaal afval in kg/inw 496 480 544 586

huishoudelijke restafval in kg/inw 256 155 114 126

% gerecupereerd 48 68 79 78

*: in 1999 bleef een deel van het gemeentevuil liggen op de terreinen van de technische dienst. Deze hoeveelheid werd maar in 2000 meegerekend bij de totale hoeveelheid afval.

68



2002-2006

Met deze resultaten voldoet Heist-op-den-Berg qua recuperatiepercentage en hoeveelheid te verwijderen restafval, aan de doelstellingen voor 2006 uit het Sectoraal Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen 1997-2001 en uit het Provinciaal milieubeleidsplan. De totale hoeveelheid afval die geproduceerd wordt, ligt boven de doelstellingen van deze plannen. Door de lage hoeveelheid huishoudelijk restafval dat verwijderd moet worden, zal Heist-op-den-Berg een verhoogde toelage krijgen voor optie 4 van het gemeentelijk milieuconvenant 2000-2001. In deze optie staat dat om aanspraak te maken op de volledige subsidie, er in de gemeente niet meer dan 180 kg te verwijderen huishoudelijk restafval per inwoner mag zijn. Als er minder dan 150 kg te verwijderen huishoudelijk restafval per inwoner is, zoals in Heist-op-den-Berg het geval is, krijgt de gemeente 50% extra subsidie. De laatste jaren bleef de totale hoeveelheid afval stijgen terwijl het recuperatiepercentage eerst steeg, om tussen 1999-2000 schijnbaar te stabiliseren. In werkelijkheid is deze stabilisatie meer dan waarschijnlijk een lichte daling die door de stockage van gemeentevuil bij de technische dienst, niet tot uiting kwam in de cijfers. De stijging van de te verwijderen hoeveelheid afval is veel groter dan de bevolkingsaangroei, zodat een verband hiertussen kan uitgesloten worden. De stijging in de totale hoeveelheid afval kan deels verklaard worden door een doorgedreven selectie en de gewijzigde gezinstoestand (meer kleinere gezinnen). ophaling en kostprijs IOK66 en private aannemers staan in Heist-op-den-Berg in voor de afvalophaling bij de burgers, IGEMO67 zorgt voor de uitbating van de twee containerparken. Tweewekelijks wordt er in de gemeente huisvuil, GFT68 en PMD69 opgehaald. De ophaling van KGA70 gebeurt vier keer per jaar, groot huisvuil kan men om de twee maanden, op afroep aanbieden. Heist-op-den-Berg had ooit een aantal glasbollen maar in 1993 zijn die verwijderd omdat de kwaliteit van het geleverde glas te laag was (veel andere stoffen tussen het glas) en er rond de bollen enkele kleine sluikstortjes ontstonden. Papier en karton worden 12 maal per jaar huis aan huis opgehaald, 8 maal door IOK en 4 maal door verenigingen uit de gemeente. De verenigingen die traditioneel papier ophaalden, werden dus ingeschakeld in de gereguleerde papierophaling van de gemeente. Ze staan tegelijkertijd in voor het opruimen van zwerfvuil dat rond de containers achtergelaten wordt. Als tegenprestatie garandeert de gemeente dat de verenigingen minimum 0,05 € per kilogram papier krijgen of de hogere waarde als de marktprijs hoger ligt. Vanaf 2001 wordt op de terreinen van de technische dienst door IOK gratis landbouwplastic verzameld om in Nederland als brandstof gebruikt te worden. In de maanden maartapril en oktober-november komt de gemeente op aanvraag snoeihout ophalen. De ophaling van snoeihout is gestart om het verbranden van snoeihout en afval tegen te gaan. Herbruikbare goederen mogen gratis afgeleverd worden bij de kringloopwinkel, "de Krinkel", of worden opgehaald door de winkel. De werking van de kringloopwinkel wordt financieel ondersteund met een tonnagevergoeding van 0,10 € per kilogram. De gemeente promoot de werking van de winkel, onder andere door het publiceren van een kortingbon in het gemeenteblad. In november 2001 werd er binnen de gemeente ijverig gewerkt aan een nieuw retributiereglement voor huishoudelijk afval. Tegen het in werking treden van het milieubeleidsplan is de werkelijke situatie dus waarschijnlijk anders dan diegene die hier geschetst werd in de actuele toestand. Op de containerparken mogen volgende afvalstoffen gratis afgeleverd worden: glas, papier en karton, snoeihout en kleine boomstronken, groenafval, afvalolie en vet, PVC, PE en PET, steenpuin, autobanden, textiel en lederwaren, oude metalen, gemengde kunststoffen, houtafval, KGA, batterijen, 66

IOK: Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij van de Kempen IGEMO: Intercommunale voor Ontwikkeling van het Gewest Mechelen en omgeving 68 GFT: groente- fruit- en tuinafval. Deze types afval breken makkelijk af en kunnen gebruikt worden om compost te maken. 69 PMD: plastiekverpakking, metaalverpakking en drankkarton. Deze drie vormen van afval worden vaak samen opgehaald omdat ze makkelijk te scheiden zijn voor ze verwerkt worden. 70 KGA: klein gevaarlijk afval. Dit zijn de resten van alledaagse producten waarin chemische stoffen verwerkt zitten en ook de verpakkingen van deze producten. Enkele voorbeeldjes: verf- en lijmresten, batterijen, oliën, zuren, schoonmaakmiddelen,… 67


69


2002-2006

TL-lampen, PMD, EPS (isomo) en herbruikbare voorwerpen. Voor AEEA71 moet een bijdrage geleverd worden alsook voor grofvuil en huisvuil. In het containerpark aan de Impulsstraat worden bovendien matrassen, eternit, roofing (ook hiervoor is een bijdrage vereist), roet, vensterglas en spoorwegbills selectief ingezameld. De toegang tot de containerparken wordt geregeld met magnetische kaarten, door de registratie hiervan heeft de gemeente een goed overzicht van het containerparkgebruik door de bevolking. Bedrijven kunnen tegen betaling op het containerpark aan de Impulsstraat terecht met een aantal bedrijfsafvalstoffen. Marktkramers mogen na de twee wekelijkse markten geen afval meer achterlaten. In 2001 kunnen ze voor hun afval speciale afvalzakken kopen tegen 2,48 € maar nemen meestal hun afval mee naar huis. Ondanks het feit dat deze maatregelen het achterblijven van afval moeten tegengaan is het toch nog nodig dat de gemeente na afloop de markt kuist met een veegwagentje. In 2001 betaalt elk gezin per jaar een forfaitair bedrag van 49,58 € (37,18 € voor alleenstaanden) voor de afvalophalingen. De verplicht te gebruiken 60 l zakken voor huisvuil kosten 0,5 €, de gemeentelijke 60 l PMD-zakken zijn te koop voor 0,12 €. Bij ophaling van groot vuil moet er een sticker van 6,20 € gekocht worden per 0,5 m³ groot vuil en dat voor maximum 2 m³. Indien groot vuil naar het containerpark gebracht wordt, kost het de burgers maar 3,72 €. De gemeente spaart immers de transportkosten uit. De ophaling van snoeihout gebeurt eveneens met stickers van 6,20 € met het verschil dat er voor dat bedrag wel 1 m³ wordt opgehaald. De hierboven beschreven bijdrages brengen per jaar bijna 900.000 € op: 700.000 € voor de forfaitaire afvalheffing en 200.000 € van de diverse bijdrages. De totale kostprijs voor de afvalophaling en -verwerking bedraagt 2.434.000 €: 1.884.000 € voor het afval uit de huis-aan-huis ophalingen en 550.000 € voor de werking van het containerpark. Deze cijfers tonen aan dat het "vervuiler betaalt" principe nog lang niet volledig is doorgevoerd en dat de gemeente door afvalpreventie nog veel geld kan besparen. Als de kostprijs voor de burger vergeleken wordt met andere Vlaamse gemeenten en met de door OVAM vooropgestelde tarieven (DIFTAR binnen het Vlaamse afvalbeleid, OVAM, 2001), valt op dat de inwoners van Heist-op-den-Berg een stuk minder betalen dan veel andere gemeenten. De prijs wordt dus niet volledig als stimulans benut om preventie aan te moedigen en komt niet overeen met de werkelijke kostprijs. Toch is er in Heist-op-den-Berg weinig definitief te verwijderen afval per inwoner. Prijsverschil blijkt hier dus niet nodig om goed sorteergedrag te bekomen. Het kan misschien wel een stimulans zijn om de totale hoeveelheid afval te reduceren. In ieder geval zorgt de huis aan huis omhaling ervoor dat er controle kan uitgevoerd worden op de ingezamelde fractie (vb. geen ander afval bij het glas) en dat iedereen (ook de minder mobiele mensen) afval gescheiden kan aanbieden. De goede afvalresultaten kunnen dus mogelijks verklaard worden door een combinatie van deze twee factoren. sluikstorten en hondenpoepproblematiek Per jaar worden enkele tientallen sluikstorten gemeld in de gemeente. Melding gebeurt overwegend bij de politie of op het speciale meldpunt van de milieudienst. De technische dienst van de gemeente ruimt vervolgens de sluikstorten op en de milieupolitie tracht de dader te vatten. Op verschillende plaatsten laten burgers tuinen groenafval achter, wat ook een vorm van sluikstorten is maar hier wordt niet tegen opgetreden. Er bestaat een belastingreglement dat voor sluikstorten de effectieve kosten van het opruimen aanrekent aan de overtreder, met een minimum van 123,95 €. Hondenpoepproblemen doen zich vooral voor in het centrum van Heist en aan de speelpleintjes. In 1999 werd een reglement uitgevaardigd dat hondenbezitters verplicht een zakje bij te hebben en de hondenpoep op te kuisen. Na de goedkeuring van het reglement werd er enige aandacht aan besteed. Gedurende een tijd waren er minder problemen maar langzamerhand vervaagt dit. Het gebrek aan controle is hier waarschijnlijk niet vreemd aan.

71

70

AEEA: afgedankte elektrische en elektronische apparatuur



2002-2006

sensibilisatie en preventie In de eerste helft van de jaren '90 werd er in Heist-op-den-Berg een milieuveertiendaagse, "samen de afvalberg te baas", georganiseerd. Er was toen een tentoonstelling met geleide rondleidingen in het cultureel centrum waar te zien was hoe afval ontstond en welke recyclagemogelijkheden er toen waren. Sindsdien zijn er geen grote sensibilisatie-acties meer ondernomen. Wel verschijnen nog regelmatig artikels over afval in de gemeentekrant, dit is het gemeentelijk informatieblad, en wordt in datzelfde blad toelichting gegeven bij de bereikte resultaten. Om nieuwe initiatieven qua afvalophaling te promoten wordt door IOK een afvalkrant gepubliceerd. Er zijn een tiental compostmeesters in de gemeente maar de compostmeesterwerking staat de laatste jaren op een laag pitje. De gemeente subsidieert de aankoop van compostvaten zodat die voor de burgers te koop zijn voor 700 BEF per stuk. Op die manier werden al een 500-tal compostvaten verkocht. Lange tijd werd het verenigingsleven in Heist-op-den-Berg, (onder andere) gesteund door gratis huisvuilzakken van de gemeente. Omdat deze traditie eerder afvalbevorderend dan preventief werkte, werd ze in 2001 afgeschaft. Alleen de scholen en de rusthuizen kunnen nog op een kleine tegemoetkoming rekenen doordat ze maar de halve prijs voor de huisvuilzakken moeten betalen. De scholen ondertekenden wel een convenant met de gemeente waarin overeengekomen werd dat er door de scholen per jaar rond één milieuthema gewerkt wordt. In 1999-2000 leidde dit tot het verplicht gebruik van de brooddoos, in 2000-2001 werd papier gescheiden opgehaald in de scholen. Ook het dubbelzijdig kopiëren, het zuinig gebruik van papier en het gebruik van kladpapier werden gepromoot. Het thema voor 2001-2002 is mobiliteit. Daarnaast kunnen de scholen gratis gebruik maken van een hakselaar om ook deze afvalfractie milieuvriendelijk te verwerken. Op de academie wordt het sorteergedrag aangemoedigd door het plaatsen van containers. In de scholen worden inktcartridges die meegebracht worden door leerlingen en leerkrachten ingezameld. In ruil voor deze cartridges krijgt de school didactisch materiaal. In de gemeentelijke sporthallen en de scholen wordt PMD afzonderlijk ingezameld (via IOK). Op de kantoren van de gemeente wordt papier, PMD en KGA al meerdere jaren afzonderlijk opgehaald. Op de terreinen van de technische dienst staan containers voor metaalafval, steengruis, groen, papier en restafval, zodat al een gedeelte gescheiden ingezameld wordt. In de komende jaren zal het terrein van de technische dienst worden heringericht waarbij ook plaats voorzien zal worden voor een verdere selectieve afvalophaling. Inktcartridges van de gemeentelijke diensten worden opgehaald in samenwerking met het recyclagecentrum.

2.2 Beleidskader Het afvalstoffendecreet 72 Dit decreet geeft de gemeentebesturen de taak om, al dan niet in samenwerking met andere gemeenten, de huishoudelijke afvalstoffen op te halen en/of in te zamelen. Het decreet stelt dat afvalstoffen in de eerste plaats moeten worden voorkomen of nuttig toegepast. Verwijdering van afvalstoffen komt op de laatste plaats. Dit decreet werd verder uitgewerkt in het VLAREA, waarin o.a. de aanvaardingsplicht en terugnameplicht werden opgenomen voor een aantal fracties waaronder AEEA, afvalbanden, accu’s en batterijen. Het bevat eveneens een afvalstoffencatalogus, alsook de voorwaarden voor het gebruik van afvalstoffen als o.a. bouwstof en meststof.

72

Decreet van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen.


71


2002-2006

Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen 1997-2001 In het Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen 1997-2001 is de inzamel- en ophaalplicht, samen met preventie en recuperatie van huishoudelijk afval uitvoerig omschreven. Dit plan geeft de beslissingen en acties aan die gedurende de planperiode door de beleidsmakers en uitvoerders moeten worden uitgevoerd. Gemeentelijk milieuconvenant 2000-2001 In het gemeentelijk milieuconvenant komt het luik afvalbeleid 4 keer aan bod: in de basisovereenkomst en de opties 4, 5 en 7. Door het ondertekenen van optie 4 verbond een gemeentebestuur er zich o.a. toe de restfractie aan huishoudelijke afvalstoffen te reduceren tot 150 kg per inwoner in 1999 en dit getal te behouden tot 2001. Een streefcijfer dat trouwens ook verbonden is aan optie 7 (Duurzaam gemeentelijk beleid). Optie 5 heeft betrekking op de afsluiting van een samenwerkingsovereenkomst met een kringloopcentrum. De gemeente Heist-op-den-Berg heeft enkel optie 4 en 5 ondertekend. Reglement retributie huishoudelijk afval De retributieregeling voor huishoudelijk afval is reeds beschreven in de actuele toestand. Vanaf 1/1/2002 zal een nieuwe regeling in voege treden, die meer gestoeld is op het principe ‘de vervuiler betaalt’. De huisvuilbelasting zal dalen, en de prijs van de huisvuilzakken toenemen. Hierdoor zullen inwoners die milieubewust kopen en optimaal sorteren beloond worden.

2.3 Knelpunten AF1

de totale hoeveelheid afval dient verder te dalen om de doelstellingen te halen

2.4 Prioritaire beleidslijnen De te verwijderen hoeveelheid restafval is laag. Dit lage niveau is zeer positief en moet uiteraard behouden blijven in de komende jaren. Om de huidige en de toekomstige kosten door afval voor milieu, bevolking en gemeente te drukken, is het voorkomen van zo veel mogelijk afval noodzakelijk. Recyclage en hergebruik kunnen de financiële kosten helpen drukken maar verder doorgedreven preventie blijft noodzakelijk om de normen uit het provinciaal milieubeleidsplan voor 2006, nl. 495 kg totale hoeveelheid afval per inwoner, te halen.

2.5 Actiepunten Knelpunt AF1: verdere daling van totale hoeveelheid restafval De Vlaamse prioriteiten voor afval worden weergegeven door 'de ladder van Lansink': afval moet in de eerste plaats voorkomen worden, indien dat niet kan hergebruikt, anders gerecycleerd, als dat niet mogelijk is, verbrand (liefst met energierecuperatie) en pas als allerlaatste mogelijkheid gestort worden. Heist-op-den-Berg is ver gevorderd op het vlak van recyclage (en de gescheiden ophaling die daarbij hoort). Hergebruik en preventie liggen moeilijker maar zijn wel essentieel om de totale hoeveelheid restafval naar beneden te krijgen.

72



2002-2006

De gemeente zal... AF1.a1 een gericht afvalpreventiebeleid voeren naar de verschillende doelgroepen toe: de eigen diensten, appartementbewoners, handelaars, consumenten, het verenigingsleven, scholen, rusthuizen, grote evenementen, ... De nadruk zal hierbij gelegd worden op sensibilisatie, informatieverstrekking en ondersteuning. AF1.a2 het afvalbeleid jaarlijks evalueren en bijsturen, waarbij preventie steeds als absolute prioriteit zal worden beschouwd. Verder zal ook rekening gehouden worden met de eigenheid van de verschillende doelgroepen, praktische en hygiënische aspecten, de invloed van de kostprijs op de afvalstromen en de invloed van de verschillende afvalstromen op het milieu... AF1.a3 het thuiscomposteren actief blijven stimuleren door de sensibilisatie-acties en de verkoop van compostvaten verder te zetten. De werking van compostmeesters zal een extra stimulans krijgen. Mensen die reeds thuiscomposteren zullen hierin maximaal geholpen worden. AF1.a4 de samenwerking met het kringloopcentrum ‘Krinkel’ verder zetten en de werking van het kringloopcentrum regelmatig onder de aandacht brengen. In dit kader zal het publiceren van een kortingbon voor Krinkel in het gemeenteblad periodiek herhaald worden. Herbruikbare goederen die op het containerpark verzameld worden, zullen zoveel mogelijk afgevoerd worden naar de kringloopwinkel. AF1.a5 een aantal preventie en sensibilisatie-acties (zoals het bedelen van brooddozen, installatie van drinkwaterkraantjes, promoten van drinkbekers of -flessen,...) voor scholen verder zetten zoals reeds opgestart met het stappenplan. Bestaande acties en initiatieven van de MOS-coördinator kunnen ondersteund en begeleid worden. AF1.a6 haar burgers objectieve informatie over afvalpreventie blijven verschaffen en tips geven over hoe afval voorkomen kan worden. AF1.a7 zich engageren om haar afvalbeleid waar nodig te ondersteunen met gepaste controlemaatregelen naast uitgebreide sensibilisatie en andere acties. AF1.a8 het sorteergedrag van gebruikers van de gemeentelijke academie aanmoedigen door het uitbouwen van een eigen recyclagepark. AF1.a9 met de rustoorden een convenant afsluiten naar het voorbeeld van het convenant met de scholen. Afvalbeperking wordt hierin een belangrijk thema. De gemeente verzoekt... AF1.i1 de burgers extra aandacht te besteden aan het voorkomen van afval door een aangepast aankoopgedrag en mee te werken aan de correcte selectieve inzameling. Via continue sensibilisatie-acties zal het gemeentebestuur trachten bij haar burgers een mentaliteitsverandering te bewerkstelligen. De behaalde resultaten zullen regelmatig aan de burgers meegedeeld worden. AF1.i2 de burgers gebruik te maken van de aanvaardings- en/of terugnameplicht die op bepaalde goederen van toepassing is (bv. autobanden, AEEA, accu’s, ...). De gemeente zal de bevolking tijdig inlichten over de evolutie van de wetgeving omtrent de aanvaardings- en terugnameplicht. AF1.i3 de burgers zoveel mogelijk gebruik te maken van gerecycleerde materialen en secundaire grondstoffen. Het gemeentebestuur zal hiertoe in samenspraak met de handelaars een lijst opmaken van ‘criteria voor milieuvriendelijk winkelen’. AF1.i4 de handelaars van Heist-op-den-Berg zo weinig mogelijk verpakkingsmateriaal te gebruiken en verpakkingsarme producten aan te bieden aan de consumenten. De gemeente ondersteunt initiatieven inzake afvalpreventie van winkels die het gebruik van verpakkingsmateriaal ernstig trachten te beperken. AF1.i5 Fost Plus een ecologisch verantwoorde oplossing te zoeken voor het verpakkingsafval dat niet samen met het PMD wordt ingezameld.


73


2002-2006

Toepassing van het 'vervuiler betaalt'-principe Het 'vervuiler betaalt'-principe wordt als rechtvaardig aanvaard en zet aan tot afvalpreventie. Nochtans worden er in Heist-op-den-Berg ook vrij goede resultaten behaald zonder een doorgedreven toepassing van dit principe. De verklaring ligt in de huis aan huis ophalingen van GFT, glas en papier. De gemeente zal... AF2.a1 in 2002 de forfaitaire huisvuilbelasting verminderen van € 49,56 tot € 42,00 en de prijs van de huisvuilzakken verhogen. Een zak voor restafval van 60 liter zal voortaan €1,00 kosten en het PMD-zak zal € 0,20 kosten. Tevens worden 30-liter zakken aangeboden aan de helft van de prijs. AF2.a2 het DIFTAR-systeem stapsgewijs verder uitbouwen. Dit houdt in dat iedereen moet betalen per gegeven hoeveelheid en soort afval. Bedrijven en instellingen in de gemeente zullen de volledige prijs van ophaling en verwerking moeten betalen. AF2.a3 optreden tegen inrichters van (commerciële) activiteiten die het afvalprobleem trachten af te wentelen op de gemeenschap. AF2.a4 afvalbeperkende maatregelen eisen van organisatoren van festivals, happenings, markten en evenementen. Indien de gemeente zelf de organisator is, zal ze de nodige maatregelen nemen om de afvalproductie te beperken. AF2.a5 waar mogelijk afvalbeperkende beleidsmaatregelen nemen tegen afvalproducerende activiteiten, zoals het verder promoten van de stickers die niet geadresseerd reclamedrukwerk vermijden. AF2.a6 actie ondernemen tegen de hondenpoepproblematiek in de gemeente. Mogelijkheden zijn strenger optreden tegen vervuilers, sensibiliseren door middel van infoborden, … Gemeentelijke diensten Als de gemeente van burgers en bedrijven verlangt dat ze zoveel mogelijk afval voorkomen, is het niet meer dan normaal dat ze dat binnen de eigen diensten ook probeert te doen. Bovendien zal de gemeente hierdoor ook geld besparen door verminderde kosten voor afvalverwerking, DIFTAR geldt immers ook voor de gemeente zelf. De gemeente zal... AF3.a1 de eigen voorbeeldfunctie inzake afvalpreventie ten volle vervullen. AF3.a2 op de begroting een budget voorzien voor het opruimen van particulier afval dat het uitzicht (in afwachting van een gerechtelijke uitspraak) van de gemeente sterk ontsierd. De kosten van het opruimen worden teruggevorderd na de uitspraak van de rechtbank. De gemeente verzoekt... AF3.i1 het gemeentepersoneel om het goede voorbeeld te geven en mee te werken aan het voorkomen en selecteren van afval. Het personeel zal hiertoe blijvend gesensibiliseerd worden en zal regelmatig op de hoogte gebracht worden van het hoe en waarom van de doorgevoerde acties en over de behaalde resultaten. Hogere overheden De lagere overheden worden meer en meer geconfronteerd met de - vaak kostelijke - gevolgen van een falend hoger beleid. Ook wat het afvalbeleid betreft is dit van toepassing. Heel wat problemen zouden vermeden kunnen worden indien de industrie aangezet werd tot de ontwikkeling van meer duurzame producten en tot een betekenisvolle reductie van verpakkingsmateriaal. De gemeente verzoekt… AF4.i1 het Vlaams Gewest en de federale overheid het instrument ecotaks optimaal te gebruiken om het koopgedrag te beïnvloeden en afvalpreventie te promoten.

74



AF4.i2

2002-2006

Fost Plus te komen tot een duidelijk merkteken op verpakkingen die met het PMD kunnen verwerkt worden of alle plastiekfracties in te zamelen. Op deze manier kan verwarring en verkeerd sorteergedrag bij de consument vermeden worden.


75


2002-2006

3 Duurzaam omgaan met water Situering Drinkwater is in onze samenleving vlot te verkrijgen voor een eerder lage prijs. De doorsnee consument staat dan ook niet stil bij het feit dat drinkbaar water een allesbehalve onuitputtelijke grondstof is waarvan de productiekosten alsmaar stijgen ten gevolge van diverse milieuverontreinigingen. Het is dan ook belangrijk dat het juiste water wordt gebruikt voor de juiste toepassingen. Drinkwater wordt veelvuldig gebruikt voor talloze laagwaardige toepassingen zoals het doorspoelen van toiletten, het poetsen van wagens, e.d. Bruikbaar regenwater wordt dan weer massaal afgevoerd naar de riolering wat o.a. kan leiden tot een daling van de grondwatertafel, tot een daling van het rendement van de RWZI’s en tot verhoogde overstortfrequenties van o.a. rioolwater in de openbare waterlopen. Het overtollige water kan dan ook beter geïnfiltreerd worden of afgevoerd worden naar een gracht.

3.1 Actuele toestand In het hoofdstuk verstoringen in de hydrologische cyclus kwamen waterkwantiteitsproblemen al aan bod. Daar werd reeds vermeld dat bedrijven bufferverplichtingen krijgen opgelegd, dat er een inbuizingsreglement is en een subsidie voor infiltratie en hemelwaterhergebruik. De subsidie voor infiltratievoorzieningen bij bestaande woningen bedraagt 247,89 €, de subsidie voor een hemelwaterput met hergebruik bij een bestaande woning bedraagt 0,05 € per liter buffercapaciteit maar hier is de maximale uitgekeerde subsidie gelijk aan 371,84 €. Er zijn twee duidelijke voorbeelden van duurzaam omgaan met water in de gemeente. In de Kerkhofstraat legde de gemeente als voorbeeldproject een infiltrerend parkeerterrein aan voor het eigen personeel. Dit parkeerterrein werd aangelegd volgens de regels van de kunst met waterdoorlatende betonstraatstenen, grastegels, drainagesleuven en open grachten. Bij de restauratie van de dekenij werd dan weer een hemelwaterput van 10.000 l geïnstalleerd waarin hemelwater wordt opgeslagen dat op drogere momenten wordt gebruik om de tuin te sproeien. Op dit vlak kan trouwens vermeld worden dat het jammer is dat het Kerkplein bij de heraanleg volledig werd verhard met natuursteen. Voor de heraanleg was er een grasveld voor de kerk, wat vanuit infiltratiestandpunt natuurlijk veel beter was. Er werd gekozen voor de verharding omdat die beter aansloot bij het historische uitzicht van het plein.

3.2 Beleidskader Gewestelijke stedenbouwkundige verordening73 Deze stedenbouwkundige verordening, die van kracht werd op 7 september 1999, legt de plaatsing van een hemelwaterput op bij het bouwen of herbouwen van eengezinswoningen. Eengezinswoningen waarvan beide zijgevels zich op de zijdelingse perceelsgrenzen situeren en de gevelbreedte langs de straatzijde minder dan zes meter bedraagt zijn vrijgesteld van deze verplichting. Deze vrijstelling geldt ook voor eengezinswoningen op een perceel kleiner dan 3 are. 73

Besluit van de Vlaamse regering van 29 juni 1999 houdende vaststelling van een algemene stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten.

76



2002-2006

Subsidiëringsbesluit 74 De in dit besluit opgenomen voorwaarden tot het bekomen van een gewestbijdrage bij gemeentelijke rioleringswerken werden bij besluit van 23 maart 1999 aanzienlijk verstrengd. Deze voorwaarden omvatten sindsdien o.a. de opmaak van een gemeentelijke stedenbouwkundige verordening en subsidieregeling inzake hemelwateropvang met hergebruik en/of infiltratievoorzieningen. Gemeentelijk milieuconvenant 2000-2001 Bij ondertekening van optie 10 van het gemeentelijk milieuconvenant, verbindt de gemeente er zich toe een geïntegreerd rioleringsbeleid te voeren. De gemeente kan dan een bestaande gemeentelijke premie voor de aanleg van hemelwaterputten met hergebruik, infiltratievoorzieningen en IBA’s met een gewestelijke bijdrage verhogen.

3.3 Knelpunten DW1 duurzaam (zuinig omspringen, hergebruiken, infiltreren, zuiveren,...) gebruik van water gebeurt onvoldoende

3.4 Prioritaire beleidslijnen De gemeente wil infiltratie, gebruik van hemelwater en duurzame omgang met water promoten en toepassen om op die manier de diverse doelgroepen bewust te maken van de mogelijkheden en de voordelen. Dit komt het milieu, de algemene (water)veiligheid en de portemonnee van burgers en bestuur ten goede.

3.5 Actiepunten Knelpunt DW1: onvoldoende duurzaam watergebruik Een doorgedreven duurzaam gebruik van water zorgt voor veiligheid, een beter milieu en besparingen op middellange tot lange termijn. Met een aantal eenvoudige principes kan er al heel wat bereikt worden. Al de acties uit WA3 en de actie WA1.a6 zijn gericht op het verminderen van waterkwantiteitsproblemen. Deze acties zijn echter vooral gebaseerd op aanpassingen van waterlopen, rioleringen en verbeterde infiltratie. Ze worden aangevuld door onderstaande acties. De gemeente zal... DW1.a1 zoveel mogelijk praktische informatie omtrent de installatie en het gebruik van systemen voor de opvang, het gebruik en de infiltratie van hemelwater ter beschikking stellen van de bevolking (bv. via een eigen brochure of een kast in de openbare bibliotheek met brochures van andere organisaties). Hiervoor zal het gemeentebestuur de nieuwste ontwikkelingen en de resultaten van bestaande projecten opvolgen.

74

Besluit van de Vlaamse regering van 30 maart 1996 houdende vaststelling van de voorwaarden onder dewelke, alsook van de verhouding in dewelke het Vlaamse Gewest bijdraagt in de kosten verbonden aan de aanleg en de verbetering door de gemeenten van openbare rioleringen, andere dan prioritaire rioleringen, evenals houdende vaststelling van nadere regels met betrekking tot de procedure tot vaststelling van subsidiëringsprogramma’s.


77


DW1.a2 DW1.a3

DW1.a4 DW1.a5 DW1.a6 DW1.a7

2002-2006

het subsidiereglement voor infiltratie van hemelwater, de opvang en het gebruik van hemelwater en de aanleg van IBA's evalueren, bijsturen en/of verderzetten. stelselmatig in alle gemeentelijke eigendommen waar dit realistisch is (zie ook actie DO2.a7), de nodige aanpassingen verrichten om het hemelwater nuttig te kunnen aanwenden en/of te laten infiltreren in de bodem. Hiertoe zal met de technische dienst afgesproken worden dat bij elke verbouwing of nieuwbouw de milieudienst gecontacteerd wordt om een maximale implementatie van dergelijke systemen in de eigendommen van het gemeentebestuur te bekomen. geleidelijk aan spaardouchekoppen, spaarkranen en toiletten met spaartoets plaatsen in alle gemeentelijke gebouwen. de diverse uitgevoerde aanpassingen voor de opvang en het gebruik van hemelwater onder de aandacht brengen van de bevolking. het eigen waterverbruik (leidingen hemelwater) opvolgen. Dit kan gekoppeld worden aan actie REG1.a1. in de vergunningen voor vergunningsplichtige inrichtingen (vb. betoncentrales) en nieuwe verkavelingen, indien haalbaar, de opvang en/of infiltratie van hemelwater en het hergebruik van hemel- en/of proceswater opleggen. Ook de hoeveelheden opgepompt grondwater kunnen hierin beperkt worden.

De gemeente verzoekt... DW1.i1 de burgers het hemelwater dat op hun woningen terecht komt op te vangen en maximaal te gebruiken voor het sproeien van tuinen, het doorspoelen van toiletten, het poetsen, het wassen van kleren,... of te infiltreren in de bodem. Zij kunnen hiervoor in het geval van bestaande woningen gebruik maken van het subsidiereglement (zie actie DW1.a2). DW1.i2 de huisvestingsmaatschappijen en het OCMW om systemen voor regenwateropvang, hergebruik en/of infiltratie op te nemen in hun projecten. Aansluitend worden waterverbruikbeperkende maatregelen zoals het plaatsen van spaardouchekoppen, genomen in bestaande en toekomstige gebouwen. Het OCMW kan maatregelen uitwerken om de aankoop van waterbesparende apparatuur voor zijn klanten te vergemakkelijken. Zie ook REG3.i3. DW1.i3 de architecten in hun ontwerpen rekening te houden met regenwateropvang, regenwaterhergebruik en infiltratie, en om het onder de aandacht van hun opdrachtgevers te brengen. DW1.i4 de landbouwers om zuinig en correct om te springen met water en afvalwater.

78



2002-2006

4 Duurzaam gebruik van grondstoffen en producten Situering De duurzaamheid van een grondstof of product beoordelen kan slechts via een grondige evaluatie van de verschillende stadia van de levenscyclus van het product. Toch zijn er ook een aantal eenvoudige criteria waar iedereen rekening mee kan houden. Zo kan de voorkeur worden gegeven aan secundaire grondstoffen, gerecycleerde producten of materialen die op een ecologisch verantwoorde manier worden geproduceerd. Ook producten en grondstoffen die op een rechtvaardige manier werden verhandeld, vallen hieronder. Duurzaam omgaan met grondstoffen en producten betekent bovendien producten gebruiken die zo weinig mogelijk afval met zich meebrengen. Daarnaast moeten voor een echt duurzaam aankoopbeleid ook de Noord-Zuid relaties in acht genomen worden. Een van de belangrijkste middelen om het gebruik van duurzame grondstoffen en producten te stimuleren in werken die door een plaatselijk bestuur worden uitgevoerd is het opnemen van dergelijke verplichtingen in de bestekken. Dit heeft vooral betrekking op het gebruik van FSC75-gelabeld hout of een equivalent, producten vervaardigd uit gerecycleerd materiaal en secundaire grondstoffen.

4.1 Actuele toestand Optie 7 van het gemeentelijk milieuconvenant werd niet ondertekend. Nochtans maakte Heist-op-denBerg in het verleden al enkele bewuste keuzes om het gebruik van duurzame grondstoffen te bevorderen. Het gecentraliseerde aankoopbeleid zorgt er al bijna 10 jaar voor dat de gemeente met ongebleekt papier werkt en dat er met biologisch afbreekbare onderhoudsproducten gewerkt wordt. Daarnaast is er een collegebeslissing die stelt dat bij gemeentelijke projecten het gebruik van tropisch hardhout zo veel mogelijk beperkt wordt. Een deel van het verhakselde snoeihout uit de gemeente wordt gebruikt door de groendienst voor het onderhoud van bloemperken en verkeersgroen. In de bestekken van de technische dienst worden zoveel mogelijke duurzame materialen opgenomen (zoals FSC-hout of secundaire grondstoffen). Wel wordt steeds rekening gehouden met typebestek 250. De technische dienst gebruikt zelf zoveel mogelijk inlands hout (tenzij de toepassing het niet toelaat).

4.2 Beleidskader VLAREA76 Bepaalde afvalstoffen kunnen aangewend worden als secundaire grondstoffen. De Vlaamse regering stelt de lijst op van afvalstoffen die wettelijk mogen gebruikt worden als secundaire grondstoffen

75

Hout afkomstig uit bossen die op een verantwoorde manier zijn beheerd en onafhankelijk gecertificeerd volgens de regels van het Forest Stewardship Council. 76 Besluit van de Vlaamse Regering van 17 december 1997 tot vaststelling van het Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en -beheer (B.S. 16 april 1998).


79


2002-2006

alsmede de voorwaarden inzake samenstelling en/of gebruik. Een gebruikscertificaat attesteert de conformiteit met de gestelde voorwaarden.

4.3 Knelpunten DG1 DG2

binnen de gemeente is het duurzaam gebruik van grondstoffen nog niet standaard onbekendheid van duurzaam grondstof- en productgebruik bij de bevolking

4.4 Prioritaire beleidslijnen De gemeente zal in haar eigen beleid de grondstoffen en producten zo duurzaam mogelijk gebruiken. Hiervoor zal de gemeente informatie en ervaring moeten opbouwen, waaruit de praktische kant van het beleid uitgestippeld kan worden. Hieraan wordt sensibilisering voor de inwoners gekoppeld, zodat ze zelf kunnen zien wat de voordelen zijn van duurzaam gebruik van grondstoffen en producten.

4.5 Actiepunten Knelpunt DG1: gemeentelijk duurzaam gebruik van grondstoffen en producten Door enerzijds een beleid te voeren rond duurzaam gebruik van grondstoffen en producten en dit anderzijds ook effectief uit te voeren kan de gemeente een duidelijk voorbeeld geven aan haar bevolking. De gemeente zal... DG1.a1 het gebruik van ecologisch verantwoorde materialen opnemen in bestekken en het dagelijks aankoopbeleid. Voorbeelden die hiervoor in aanmerking komen zijn de aankoop van houtproducten, de uitbesteding van drukwerk, ecologische onderhoudsproducten,... Hiertoe kunnen de bestekken voor advies voorgelegd worden aan de milieudienst. DG1.a2 de nuttige toepassing van afvalstoffen en het gebruik van secundaire grondstoffen stimuleren door in bestekken m.b.t. werken door of in opdracht van de gemeente deze punten op te nemen en dit overeenkomstig typebestek 250. DG1.a3 het gebruik van duurzame grondstoffen illustreren - niet alleen bij het uitvoeren van bouwactiviteiten, maar bv. ook bij de aanleg van een tuin - op locaties die minstens een gedeelte van het jaar open staan voor de bevolking. DG1.a4 spaarzaam omspringen met producten. Voorbeelden zijn het aankopen van verven, vernissen en lijmen in gepaste hoeveelheden zodat er geen overschotten zijn. Het gebruik van organische solventen en strooizout wordt beperkt tot het noodzakelijke minimum. DG1.a5 compost en gehakseld hout als bodemlaag gebruiken in de gemeentelijke plantsoenen, waar dit mogelijk is. Knelpunt DG2: onbekendheid van duurzaam producten grondstoffengebruik Duurzaam gebruik van producten en grondstoffen is niet voldoende bekend bij de bevolking. Het is voor de burgers niet altijd even eenvoudig om echt duurzaam om te gaan met producten en grondstoffen in een tijd dat 'duurzaam' een modewoord is geworden. Verschillende ecolabels moeten hier een oplossing aan bieden maar de veelheid aan labels maakt alles nog ingewikkelder.

80



2002-2006

De gemeente zal... DG2.a1 informatie over duurzame producten en grondstoffen ter beschikking stellen (vb.: databank met gegevens, advies van milieu- of groendienst,…) van de eigen diensten en de bevolking. DG2.a2 de lijst van het WWF77 met de verkooppunten waar FSC-gelabelde houtproducten te verkrijgen zijn, verspreiden naar de bevolking en de architecten. DG2.a3 de betekenis van Europese ecolabels en andere labels die de duurzaamheid van een product aangeven, toelichten aan de bevolking. DG2.a4 scholen attent maken op de drinkwaterfonteinactie van PIDPA. DG2.a5 het gebruik van drinkbekers of -flessen in scholen promoten. DG2.a6 in samenwerking met de provincie aan toekomstige bouwheren informatie over duurzaam bouwen bezorgen. De gemeente verzoekt... DG2.i1 de burgers om bij de keuze van materialen de milieu-impact en duurzaamheid in rekening te brengen en indien mogelijk gelabelde producten te kopen. Zij zullen hierop herhaaldelijk gewezen worden, gekoppeld aan praktische tips, via de gemeentelijke informatiekanalen. DG2.i2 VMM of AMINAL in navolging van o.a. de waterwegwijzer voor architecten, een wegwijzer voor duurzame producten te ontwikkelen en te verspreiden onder de architecten.

77 WWF: World Wildlife Fund oftewel het wereld natuur fonds ondersteunt het FSC (Forest Stewardship Council). begeleiding opmaak Provinciaal Instituut voor Hygiëne

81


2002-2006

5 Duurzaam omgaan met bestrijdingsmiddelen Situering Bestrijdingsmiddelen zijn natuurlijke of synthetische stoffen die ingezet worden tegen planten en dierlijke organismen, zoals ‘onkruid’, insecten, aaltjes en schimmels. Door veelvuldig en ongecontroleerd gebruik komen pesticiden in diverse milieucompartimenten terecht, zowel in de lucht, in de bodem als in het water (zie hoofdstuk 3). Zo worden planten en dieren in hun leefomgeving aan heel wat giftige en weinig afbreekbare stoffen blootgesteld. Sommige van deze middelen kunnen elkaar versterken, anderen worden in iedere stap van de voedselketen meer geconcentreerd, waardoor zij ook gevaarlijker worden. De meeste openbare besturen gebruiken nog al te gemakkelijk chemische bestrijdingsmiddelen ter bestrijding van ongewenste fauna en flora. Dit gebeurt soms drastisch en weinig selectief en vormt een rechtstreekse bedreiging voor de bodem, het gronden het oppervlaktewater. Nochtans zijn er diverse alternatieve vormen van bestrijding voorhanden. Naast een aanpassing van het gebruikte gamma naar ecologisch meer verantwoorde producten, is het dikwijls mogelijk de toegepaste dosis te verlagen door zeer gericht te werken en enkel indien nodig te spuiten in plaats van preventief. Bovendien kan het gebruik van biociden drastisch dalen door gebruik te maken van aangepaste beplantingen en verhardingen. Zo is het veelvuldig gebruik van éénjarige planten en het aanleggen van brede nietbetreedbare verhardingen af te raden. In beide gevallen is een arbeidsintensief onderhoud nodig. Vaak wordt er in deze omstandigheden naar pesticiden gegrepen. Belangrijk is ook dat het uitvoerend personeel regelmatig bijkomende vorming terzake kan volgen. De meeste burgers en landbouwers gebruiken nog heel wat bestrijdingsmiddelen bij o.a. het telen van gewassen, groenten en fruit. Ook in huis wordt heel wat minder gewenste fauna met bestrijdingsmiddelen te lijf gegaan. Vaak is men niet op de hoogte van evenwaardige, ecologisch verantwoorde alternatieven. Op deze manier komen er jaarlijks grote hoeveelheden bestrijdingsmiddelen in het milieu terecht.

5.1 Actuele toestand Het onderhoud van grotere plantsoenen en grotere parken wordt uitbesteed aan een aannemer. Het bestrijdingsmiddelengebruik van deze aannemer wordt weinig of niet gecontroleerd door de gemeente. Wel worden in het lastenboek voorwaarden opgenomen in verband met de afbreekbaarheid van de bestrijdingsmiddelen en het moment van gebruik. De gemeente zelf staat in voor het beheer van de wegen, kleine plantsoenen en kleine parken. Langs fietspaden worden bestrijdingsmiddelen gebruikt om ze vrij te houden. Er worden reeds minder schadelijke producten aangewend bij het onderhoud in vergelijking met het verleden.

82



2002-2006

5.2 Beleidskader Bestrijdingsmiddelen voor landbouwkundig gebruik De erkenning van bestrijdingsmiddelen voor landbouwkundig gebruik is geregeld via een KB van 24 februari 199478. Elke aanvraag tot erkenning van een nieuw product wordt bestudeerd door een Erkenningscomité op basis van een zeer uitgebreid dossier waarin o.a. de fysico-chemische eigenschappen, de toxiciteit en de invloed op het leefmilieu aan bod komen. Decreet houdende vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door openbare diensten in het Vlaams Gewest (B.S. 31 januari 2002) Dit decreet bepaalt dat het op het grondgebied van het Vlaamse Gewest en onverminderd de bevoegdheid van de Vlaamse Regering om het gebruik te reglementeren van andere stoffen die giftig of gevaarlijk zijn voor mens en milieu, het voor alle openbare diensten verboden is gebruik te maken van bestrijdingsmiddelen: • in de openbare parken en plantsoenen • op minder dan 6 meter van waterlopen, vijvers en moerassen of andere oppervlaktewaters • op wegranden, bermen en andere terreinen van het openbare domein die deel uitmaken van de weg of er bij horen, autosnelwegen, waterwegen en spoorwegen inbegrepen • in natuur- en bosgebieden of kwetsbare gebieden zoals vallei- of brongebieden, zoals bedoeld in het decreet van 21 oktober 1997 betreffende natuurbehoud en het natuurlijk milieu en het bosdecreet van 13 juni 1990 • op de terreinen die al dan niet behoren tot het openbaar domein, waarvan de overheid eigenaar, vruchtgebruiker, pachter, opstalhouder of huurder is en die voor openbaar nut worden gebruikt of horen bij een gebouw dat voor openbaar nut wordt gebruikt.

5.3 Knelpunten DB1

duurzaam bestrijdingsmiddelengebruik wordt onvoldoende toegepast door de inwoners, industrie, landbouwers en andere doelgroepen

5.4 Prioritaire beleidslijnen Heist-op-den-Berg wil de bestrijdingsmiddelendruk op milieu en volksgezondheid terugdringen. Hiervoor is een mentaliteitswijziging en kennis nodig. De gemeente wil de benodigde kennis en ervaring vergaren en ter beschikking stellen om de nodige mentaliteitswijziging te ondersteunen.

5.5 Actiepunten Knelpunt DB1: bestrijdingsmiddelengebruik door de inwoners, bedrijven en instellingen De meeste burgers, bedrijven en instellingen gebruiken nog heel wat chemische bestrijdingsmiddelen, zowel in de tuin als in huis, op de gronden rond het bedrijf of instelling. Dit vormt een diffuse en moeilijk te controleren bron van milieuverontreiniging. Vaak is men niet op de hoogte van evenwaardige ecologisch-verantwoorde alternatieven. 78

KB betreffende het bewaren, het op de markt brengen en het gebruiken van bestrijdingsmiddelen voor landbouwkundig gebruik. Dit besluit is de omzettingen van de Europese richtlijn 91/414/EEG.


83


2002-2006

De gemeente zal... DB1.a1 medewerking verlenen aan eventuele bestaande initiatieven rond alternatieve methoden van ‘onkruid’- en ‘ongedierte’bestrijding. De gemeente verzoekt... DB1.i1 de burgers het gebruik van klassieke bestrijdingsmiddelen tot een absoluut minimum te beperken. Hiervoor zullen regelmatig de nodige sensibilisatie-acties worden uitgevoerd die de nadruk leggen op de gevolgen van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen voor het milieu en voor de volksgezondheid. Anderzijds zullen evenwaardige ecologischverantwoorde alternatieven geregeld onder de aandacht gebracht worden. gemeentelijk beleid Door een duidelijk beleid te voeren dat gericht is op het terugdringen van schadelijke bestrijdingsmiddelen, geeft de gemeente een signaal dat moeilijk verkeerd begrepen kan worden. De gemeente zal... DB2.a1 een inventaris opmaken van de gebruikte pesticiden, de gebruikte hoeveelheden en de resultaten ervan opvolgen. DB2.a2 de aanleg van het openbaar groen verder zetten volgens het principe ‘meer groen met minder onderhoud’. Zo zal het gebruik van biociden verder verminderd worden door aangepaste beplantingen en verhardingen. Het gebruik van éénjarige planten zal beperkt worden. DB2.a3 het uitvoerend personeel verder de mogelijkheid geven regelmatig de nodige vorming te volgen. DB2.a4 een onderzoek verrichten naar de toepasbaarheid van alternatieve bestrijdingsmethoden (bvb. verschroeiing) en op basis hiervan het gebruikte gamma aan bestrijdingsmiddelen aanpassen. DB2.a5 het bestrijdingsmiddelengebruik en de impact door de bestrijdingsmiddelen verder verminderen (zie acties DB1.a2, DB1.a3 en DB1.a4). De gemeente verzoekt... DB2.i1 bedrijven en instellingen om op de gronden in hun beheer zo weinig mogelijk bestrijdingsmiddelen te gebruiken. DB2.i2 de afdeling Gesubsidieerde Infrastructuur van het Vlaamse gewest te overleggen met de gemeente wat groenaanplantingen betreft. De gemeente moet later immers instaan voor het onderhoud hiervan Bestrijdingsmiddelengebruik in de landbouw De landbouw is een belangrijke gebruiker van bestrijdingsmiddelen. De gemeente verzoekt de landbouwers om hun bestrijdingsmiddelengebruik zoveel mogelijk te matigen en zo negatieve effecten voor mens en milieu te vermijden. In deze tijden van bezorgdheid om de voedselkwaliteit zal dat het imago van de landbouw zeker ten goede komen. De gemeente zal... DB3.a1 met de landbouwers een gemeenschappelijk standpunt ontwikkelen omtrent duurzame teelten, bestrijdingsmiddelen en andere onderwerpen. De landbouwadviesraad is hiervoor wellicht een goed overlegorgaan. Het Europese subsidiereglement voor mechanische onkruidbestrijding bij maïs zal aan de landbouwers bekend worden gemaakt. De gemeente verzoekt... DB3.i1 de landbouwers om te werken volgens de code van goede landbouwpraktijken en om waar mogelijk gebruik te maken van mechanische onkruidbestrijding bij het telen van hun gewassen.

84



2002-2006

6 Rationeel energiegebruik Situering Om de energiebehoefte en de energieproductie op een duurzame wijze op mekaar af te stemmen, dient enerzijds rationeel te worden omgesprongen met energie en anderzijds de aanwending van hernieuwbare energiebronnen te worden aangemoedigd. Rationeel energiegebruik (REG) is spaarzaam en efficiënt omgaan met energie, zonder comfortverlies, dikwijls met verhoogd comfort. REG moet een plaats krijgen in verschillende sectoren: huishoudens, industrie, transport, ... Daarvoor is een beleid nodig dat twee sporen tegelijk volgt: het aanmoedigen van energiebesparing en het ontmoedigen van energiegebruik. Windenergie, waterkracht en alle vormen van zonne-energie en biomassa putten hun energie-inhoud rechtstreeks of onrechtstreeks uit de zon. Men noemt ze ‘hernieuwbaar’ omdat ze zich steeds weer hernieuwen, dankzij die ‘constante’ zon. Ze gelden als ‘onuitputtelijk’, want het gaat niet om een bepaalde eindige voorraad. Hernieuwbare energie kan gebruikt worden in het huishouden, industrie en transport. De laatste decennia werden hiervoor doeltreffende technologieën ontwikkeld of bestaande technieken geoptimaliseerd. Op verschillende plaatsen in Vlaanderen worden deze technieken reeds toegepast voor de productie van warmte en/of elektriciteit.

6.1 Actuele toestand Het gemeentebestuur van Heist-op-den-Berg is zich bewust van het belang van REG en voerde al verschillende ingrepen uit om REG in de praktijk te brengen. De volledige straatverlichting werd de afgelopen jaren vervangen door hoge druk natriumlampen die zuiniger zijn dan gewone kwikdamplampen. Bovendien wordt vanaf 22.00u de helft van de verlichting uitgeschakeld. In vernieuwde of nieuwe gebouwen wordt er voor spaarlampen gekozen. Daarnaast zijn er in bepaalde lokalen optische ogen om de verlichting aan en uit te schakelen. Op deze manier wordt het gebruik van elektriciteit voor verlichting beperkt tot het strikt noodzakelijke. Om het verwarmingsverbruik terug te dringen worden in sommige openbare gebouwen de buitendeuren vervangen door een sluizensysteem met twee deuren. Zo een sluizensysteem is namelijk veel efficiënter in het binnenhouden van warmte dan een enkele deur die bij opening veel warmte laat ontsnappen.

6.2 Knelpunten REG1 resultaten van het gevoerde beleid zijn niet geheel bekend REG2 verdere uitbouw van REG binnen de gemeentelijke diensten REG3 nog onvoldoende rationeel energiegebruik bij de burgers en bedrijven

6.3 Prioritaire beleidslijnen Heist-op-den-Berg nam al verschillende geslaagde maatregelen om het rationeel energiegebruik in de gemeente en binnen de eigen diensten te bevorderen. De gemeente zal in de toekomst het


85


2002-2006

energieverbruik nauwgezet opvolgen. Met deze informatie zullen de verdere inspanningen voor rationeel energiegebruik geoptimaliseerd worden. De gemeente zal bovendien trachten zoveel mogelijk mensen te overtuigen van het nut van rationeel energiegebruik waarbij de resultaten binnen de eigen gemeentelijke diensten als overtuigend argument gebruikt kunnen worden.

6.4 Actiepunten Knelpunt REG1: resultaten REG-beleid zijn onbekend Onbekend maakt onbemind. Nochtans heeft de gemeente al een aantal vooruitstrevende maatregelen genomen die hoogst waarschijnlijk positieve effecten hebben opgeleverd. Door het energieverbruik nauwgezet op te volgen wordt er kostbare informatie gewonnen die kan gebruikt worden ter ondersteuning van het beleid. De gemeente zal... REG1.a1 in haar eigen gebouwen, het energieverbruik (het waterverbruik kan mee gemeten worden, zie ook DW1.a6) regelmatig registreren. Dit kan gebeuren door een verantwoordelijke per gebouw die zich daarmee bezighoudt of door een ambtenaar die een ronde langs de verschillende gebouwen maakt. Belangrijk is, dat dit verbruik vaak en regelmatig genoteerd wordt, zodat er snel gereageerd kan worden als er zich energieverliezen voordoen. Deze informatie wordt verwerkt in een energieboekhouding. REG1.a2 de informatie die voortkomt uit punt REG1.a1 analyseren en periodiek een energieplan met acties en streefcijfers opstellen voor een verdere vermindering van het energiegebruik. Knelpunt REG2: verdere uitbouw van REG in de gemeente De gemeente kan dankzij het gevoerde beleid al duidelijk haar voorbeeldfunctie vervullen. Dit betekent niet dat de geleverde inspanningen worden stopgezet, integendeel. Door het voortzetten van het rationeel energiegebruik draagt de gemeente bij aan een beter milieu en maakt op middenlange termijn middelen vrij die het milieu op andere plaatsen ten goede kunnen komen. De gemeente zal... REG2.a1 voor een aantal van de meest energieverbruikende gebouwen van de gemeente een energiezorgsysteem uitbouwen. REG2.a2 iemand binnen de gemeentelijke diensten een REG-cursus79 laten volgen om een continuïteit in het gevoerde energiebeleid te verzekeren. Daarnaast krijgt het personeel de mogelijkheid om suggesties voor REG aan te brengen. REG2.a3 gemeentelijke gebouwen nakijken (aan de hand van de lijst uit REG2.a4) en een aantal zeer elementaire REG-maatregelen nemen (elektrische toestellen uitschakelen wanneer niet in gebruik, conciërge die nakijkt of lichten ’s avonds nog branden, tochtgaten dichten, nutteloze verlichting verwijderen, preventief nazicht van verwarmingsinstallaties, nauwkeurig nazicht van de afstelling van de regelsystemen...). REG2.a4 oude apparaten (armaturen, elektrische apparaten, stookolieketels,…) die aan vervanging toe zijn, vervangen door nieuwe, energiezuinigere apparaten. REG2.a5 waar haalbaar zonnepanelen en zonneboilers installeren in de eigen infrastructuur. Eventueel kan gestart worden met een proefproject (vb. parkeermeters, verkeerssignalisatie,…) REG2.a6 moderne regelsystemen installeren om het verbruik op de werkelijke noodzaak af te stemmen. REG2.a7 een onderzoek verrichten om de verlichting van monumenten en openbare gebouwen vanaf een bepaald uur te verminderen. 79

door Vireg worden opleidingen voor energie-adviseurs georganiseerd

86



2002-2006

De gemeente verzoekt... REG2.i1 het eigen personeel om rationeel met energie om te gaan (ongebruikte verlichting en toestellen uitschakelen wanneer ze niet in gebruik zijn,…). Dit wordt ondersteund door een sensibilisatie-actie naar het eigen personeel. Knelpunt REG3: rationeel energiegebruik bij de burgers en bedrijven Het is belangrijk dat de inwoners bewust worden van hun eigen energiegebruik. Door een succesvolle bewustwording kan een maatschappij ontstaan waar REG de norm is en niet een spielerei voor een kleine geëngageerde minderheid. De gemeente kan haar inwoners helpen en begeleiden in dat bewustwordingsproces, wat trouwens de burgers ten goede komt bij de afrekening van de energiefacturen. De gemeente zal... REG3.a1 de voordelen van en de mogelijkheden voor energiezuinige alternatieven demonstreren door het gebruik binnen de eigen diensten en een sensibilisatie-actie in samenwerking met IVERLEK.. De gemeente verzoekt... REG3.i1 de burgers zuinig om te gaan met energie. Hiervoor zullen de energielabels en de subsidies die door IVERLEK/Electrabel en het Vlaams Gewest worden toegekend meermaals onder de aandacht worden gebracht. REG3.i2 de burgers hun energieverbruik nauwgezet op te volgen. Door de gemeente zullen fiches verdeeld worden waarop het maandelijks energieverbruik en de financiële gevolgen hiervan kunnen gevisualiseerd worden in samenwerking met IVERLEK. REG3.i3 de huisvestingsmaatschappijen en het OCMW om in alle nieuwbouwprojecten de REGprincipes toe te passen. Op korte termijn kunnen dezelfde eenvoudige maatregelen worden genomen die de gemeente binnen de eigen diensten neemt. Op lange termijn kunnen sociale woningen worden heruitgerust met duurzame technologie. Het OCMW kan maatregelen uitwerken om REG voor zijn klanten te vergemakkelijken. Zie ook DW1.i2.


87


2002-2006

7 Duurzame ruimtelijke ordening Situering Tot voor kort kon op het gemeentelijke bestuursniveau - net zoals op de andere bestuursniveaus trouwens - bij de beleidsvoering moeilijk een gefundeerde ruimtelijk visie gehanteerd worden. Soms werden wel bepaalde maatregelen voor een deelgebied uitgewerkt, doch zonder deze in een bredere ruimtelijke context te plaatsen. Instrumenten waarop men zich kon baseren waren de gewestplannen en de BPA’s. In de nieuwe wetgeving rond ruimtelijke planning is er een koerswijziging. De verschillende beleidsniveaus zijn nu verplicht een eigen ruimtelijk structuurplan op te maken. De verschillende structuurplannen - die gelijkaardig van opbouw moeten zijn - zullen dusdanig op mekaar zijn afgestemd, dat ze moeten leiden tot een meer samenhangend beleid en tot een verhoogde rechtszekerheid.

7.1 Actuele toestand In december 2000 werd het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van Heist-op-den-Berg definitief vastgesteld. Een aantal van de knelpunten die daarin geselecteerd werden kwamen naar voren in de voorgaande hoofdstukken van dit plan (waterkwaliteit en -kwantiteit, geringe juridische bescherming van natuurgebieden,...). Andere punten kwamen nog niet (uitgebreid) aan bod in de voorgaande hoofdstukken en daarvan wordt in de onderstaande paragrafen een overzicht gegeven. De versnippering van de open ruimte, lage woondichtheden en lintbebouwing zijn, zoals het RSP al aanhaalde, goed zichtbaar in de gemeente. Deels is dit in uitvoering van de gewestplannen die de lintbebouwing bestendigen. Lintbebouwing drijft de kosten voor nutsvoorzieningen sterk op, werkt verkeersonveiligheid in de hand en doorsnijdt de landbouwgebieden zodat die kleinschaliger en dus minder rendabel worden. Sommige landbouwgebieden zijn zo klein geworden dat ze niet meer bruikbaar zijn voor de landbouw. Het RSP-Heist-op-den-Berg haalt ook aan dat er ontsluitingsproblemen zijn van bedrijven en diensten met overlast in de dorpskernen tot gevolg. Zolang de mobiliteitsproblemen in de gemeente niet opgelost zijn zal de uitbreiding van de industriezones beperkt blijven tot de vorming van een nieuw lokaal bedrijventerrein aansluitend bij het kleinstedelijk gebied. In de industriezone Heist-op-denBerg staan nog een aantal woningen. In de zones voor ambachtelijke bedrijven en kmo's is de vermenging met woningen nog veel sterker. Dit moet echter niet noodzakelijk tot problemen leiden indien de hinder voor/door beide partijen beperkt wordt. Op het gewestplan zijn ook heel weinig buffers voorzien tussen industrie en woonzones. Dit maakt dat de overgang tussen industriezone en woongebied vaak heel abrupt verloopt en dat er makkelijker hinder optreedt. Om dit probleem te temperen legt de gemeente de bedrijven een bufferverplichting op en denkt ze erover om desnoods gemeentelijke gronden als buffer in te richten om de achterliggende woongebieden af te schermen. Concreet denkt men in de eerste plaats aan een buffer rond de Rashoevewijk. De ontsluiting van de industriezones van Hulshout en Heultje (Westerlo) is een ander probleem. Gelegen aan de noordoostzijde van de gemeente trekken deze zones een grote hoeveelheid verkeer aan. Een deel van dit verkeer rijdt door Booischot richting A12 of door Wiekevorst richting E313.

88



2002-2006

Andere ontsluitingsproblemen genereren zichzelf. De N10 is een grote verkeersader die de omliggende gebieden makkelijk bereikbaar maakt. Hierdoor is deze weg een ideale vestigingsplek voor allerhande baanwinkels. Naast de eerder beschreven schadelijke lintbebouwing, brengt dit ook extra verkeer met zich mee. In het geval van de drukgebruikte N10 is dit extra verkeer er mee voor verantwoordelijk dat het verzadigingspunt bereikt is. Op vele plaatsen in de gemeente komt het actuele landgebruik niet overeen met het landgebruik dat op het gewestplan is aangegeven. Vaak zijn er landbouwgronden in bosgebieden wat zeker in de Goren duidelijk zichtbaar is. Bovendien verandert het karakter van de landbouw er: de kleinschalige weilanden worden vervangen door tuinbouw. Op andere plekken verdwijnt de landbouw dan weer door het stopzetten van de landbouwactiviteiten. Vermits het GEN en het GENO nog niet zijn afgebakend, komen de vrijgekomen gronden nog niet in aanmerking voor natuurontwikkeling. Veel van de oude hoeves die op deze manier vrijkomen, worden omgebouwd tot residentiële woningen wat vanuit milieustandpunt niet ideaal is. Enkele grote manèges in Heist-op-den-Berg veranderden van activiteit en werden stoeterijen om hun ligging in landbouwgebied te rechtvaardigen. Voor andere (niet altijd milieu-gerelateerde) knelpunten en hun oplossingen wordt er verwezen naar het RSP-Heist-op-den-Berg. Wel worden hier nog enkele maatregelen uit het RSP ter bescherming van het milieu aangehaald. In het RSP werden enkele fietsassen en -tracés als prioritair te verwezenlijken geselecteerd om het utilitair school- en werkverkeer te stimuleren. De west-oost-as zou langs het spoorwegtracé Lier-Aarschot liggen, waar al een stuk fietsroute bestaat. De barrièrewerking van de spoorweg is beperkt, er zijn meer dan 10 overwegen of bruggen en twee fietstunnels die het blijvend contact tussen het noordelijk en het zuidelijk deel van de gemeente garanderen. Het RSP bakent de gemeentelijke natuurlijke structuur af (Hallaar Aard, Hovengordel, stadspark, Bergbos, Puttebossen, kasteelparken, en de grotere beekvalleien). De gemeente neemt de taak op zich om deze structuur te versterken. Er is in het RSP zelfs sprake van een subsidie voor het tot stand brengen van meer natuurlijke bossen. Ruimtelijke ordening en milieu maken deel uit van dezelfde dienst binnen de gemeente. De contacten verlopen goed en bij ruimtelijke ordening wordt er rekening gehouden met milieuoverwegingen. Voorbeelden hiervan zijn de verplichte groenbuffers voor bedrijven, de verplichte hemelwaterbuffering voor bedrijven en de weigering van de gemeente om verkavelingsvergunningen af te leveren voor zeer natte gronden. Een goed voorbeeld van deze laatste actie is de woonzone aan de rand van de Goren. De woonzone ligt in een zeer nat gebied en ondervindt al wateroverlast. Nog meer verharde oppervlakten in dit gebied zouden de problemen verergeren dus worden er hier geen stedenbouwkundige vergunningen afgeleverd. Verder wordt er door de gemeente in de stedenbouwkundige vergunningen opgelegd waar er welke milieuhinderlijke activiteiten mogen plaatsvinden. Soms wordt in deze vergunningen ook het aanvragen van een milieuvergunning opgelegd.

7.2 Beleidskader Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen80 Het decreet op de ruimtelijke planning81, dat inmiddels is ingeschoven in het decreet houdende de ruimtelijke ordening (dd. 18 mei 1999), bepaalt dat er op de drie beleidsniveaus ruimtelijk structuurplannen moeten worden opgesteld. Wel dienen ze te bestaan uit een informatief gedeelte, een omschrijving van de gewenste ruimtelijke structuur en bindende bepalingen. Deze plannen vormen echter geen basis waarop vergunningen verleend of geweigerd kunnen worden. De bindende bepalingen zullen enkel het kader leveren voor de uitvoerende maatregelen. 80 81

Goedgekeurd door de Vlaamse regering op 23 september 1997 Decreet van 24 juli 1996 houdende de ruimtelijke ordening


89


2002-2006

De gewenste ruimtelijke structuur uit het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan moet gerealiseerd worden via de gemeentelijke plannen van aanleg en met behulp van verordeningen. De gewenste Vlaamse en provinciale ruimtelijke structuur zal gerealiseerd worden via de gewestplannen en met behulp van verordeningen. Door een gemeentelijk structuurplan op te stellen kan een gemeente een eigen beleid inzake ruimtelijke ordening voeren. Het laat toe een eigen visie op wonen en werken, leefbaarheid en bereikbaarheid of milieuen natuurbeleid te ontwikkelen. Omwille van de noodzakelijke samenhang van het ruimtelijke beleid kan een gemeentelijk plan niet strijdig zijn met de visie van het Vlaams en provinciaal structuurplan. Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen De provincie kan als beleidsniveau tussen Vlaanderen en de gemeenten instaan voor de ontwikkeling van een samenhangend beleid over de gemeentegrenzen heen. Het structuurplan is volgens dit principe opgebouwd. Een aantal punten (vb.: openbaar vervoerstructuur) uit het structuurplan Vlaanderen worden meer geconcretiseerd en er wordt een leidraad aangeboden op een bovengemeentelijk niveau. Hierdoor kan er over de gemeentegrenzen heen toch een samenhangende structuur te gecreëerd worden. Decreet op de ruimtelijke ordening Dit decreet vervangt het decreet op de ruimtelijke planning uit 1996. Dit nieuwe decreet is gebaseerd op duurzame ontwikkeling en tracht de ruimtelijke behoeften van verschillende maatschappelijke activiteiten tegen elkaar af te wegen. Krachtlijnen zijn: het beter afstemmen van de ruimtelijke structuurplannen op de ruimtelijke uitvoeringsplannen; het invoeren van een provinciaal niveau van ruimtelijke uitvoeringsplannen; meer bevoegdheden op het vlak van stedenbouwkundige vergunningen voor de gemeenten, gekoppeld aan een verdere stijging van de ruimtelijke deskundigheid binnen dit bestuursniveau. De BPA’s die dateren van voor de definitieve vaststelling van de gewestplannen (K.B. 05/08/76) vervallen van rechtswege. De gemeenten kunnen wel aan de Vlaamse regering voorstellen om bepaalde plannen te behouden. De gemeente Heist-op-den-Berg heeft gevraagd om de vijf 'oude' BPA's te mogen behouden, wat aanvaard werd door de hogere overheid. Tot de vaststelling van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan kunnen de gemeenten nog APA’s en BPA’s opmaken of wijzigen. Wanneer de gemeente aan bepaalde voorwaarden voldoet, schakelt zij over op gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen. Voor het invoeren van de gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen bestaat er een overgangstermijn van vijf jaar na het in werking treden van dit decreet of na de start van de opmaak van een gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. Het decreet bepaalt bovendien dat er in elke gemeente een adviesraad voor ruimtelijke ordening (GECORO: gemeentelijke commissie voor ruimtelijke ordening) moet worden opgericht, die een aantal in het decreet vastgelegde opdrachten vervult en bovendien op eigen initiatief of op vraag van het college van burgemeester en schepenen advies verleent over de ruimtelijke ordening. Jaarlijks dient er een jaarverslag en een jaarprogramma te worden opgemaakt over het gevoerde en te voeren ruimtelijke ordeningsbeleid.

7.3 Knelpunten RO1 RO2

90

vergaande versnippering van natuur en landschap, aantasting van de open ruimte mobiliteit



2002-2006

7.4 Actiepunten Knelpunt RO1: versnippering van natuur en landschap Het ruimtelijke ordeningsbeleid dat in het verleden door de verschillende overheden werd gevoerd, leidde tot een sterke versnippering van natuur en landschap. Met de aanmaak van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan gaf de gemeente de eerste aanzet tot remediëring. De gemeente zal... RO1.a1 de acties uit het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan uitvoeren, in het bijzonder de acties rond natuur, milieu en het tegengaan/terugdringen van de versnippering. RO1.a2 een ruimtelijk (aankoop)beleid voeren ter versterking van de natuurlijke structuur zoals beschreven in het RSP en van de belangrijke natuurlijke en landschappelijke waarden. RO1.a3 de milieudienst betrekken bij alle projecten en beslissingen die een invloed hebben op de ruimtelijke structuur van de open ruimte van de gemeente. RO1.a4 een paddentunnel aanleggen onder de Spekstraat bij herstelling of vernieuwing van het wegdek. De gemeente verzoekt... RO1.i1 de bevoegde instanties streng te laten optreden tegen bouwmisdrijven in de open ruimtegebieden van het gewestplan, het goedgekeurd BPA of het ruimtelijk uitvoeringsplan. RO1.i2 het Vlaams Gewest om de bindende bepalingen uit het ‘Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen’ zo snel mogelijk uit te werken opdat de gemeente haar ruimtelijk beleid hierop kan afstemmen. RO1.i3 het Vlaams Gewest om de GEN en de GENO samen met de landbouwgebieden af te bakenen opdat de gemeente haar ruimtelijk beleid hierop kan afstemmen. RO1.i4 de Provincie Antwerpen de bindende bepalingen uit het ‘Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen’ zo snel mogelijk uit te werken opdat de gemeente haar ruimtelijk beleid hierop kan afstemmen. RO2: mobiliteit Alhoewel iedereen recht heeft op mobiliteit, leidt het ongeremd (auto-) gebruik van dat recht tot problemen: files op de wegen, onleefbaarheid in de woonkernen en diverse vormen van verontreiniging. Als die mobiele samenleving niet gebaseerd is op een doordachte ruimtelijke ordening, worden de hiervoor beschreven problemen nog versterkt. Een gericht beleid waarbij ruimtelijke ordening sturend optreedt, de alternatieve vervoersmiddelen worden aangemoedigd en onnodig verkeer wordt ontmoedigd, kan het recht op mobiliteit verzoenen met een leefbare gemeente en komt bovendien het milieu ten goede. Zie ook punten LU1.a1-LU1.a3, LU1.a6, LU1.a7, LU1.i4-LU1.i6. De gemeente zal... RO2.a1 trachten om in samenspraak met Hulshout en Westerlo een oplossing te vinden voor de overlast door het vrachtverkeer dat vanuit de industriezone in die gemeentes door Heist-opden-Berg rijdt.


91


2002-2006

Hoofdstuk 5

Instrumenten voor een geïntegreerd gemeentelijk milieuen natuurbeleid

92



2002-2006

1 Sensibilisatie en inspraak De laatste jaren wordt men er zich meer en meer van bewust dat sensibilisatie zeer belangrijk is om een beleid tot uitvoering te kunnen brengen. Sensibilisatie heeft echter geen zin zonder continuïteit. Kortlopende initiatieven hebben geen blijvend effect. Communicatie (ook bottom-up!) in combinatie met consultatie en participatie maken eveneens intrinsiek deel uit van een duurzaam gemeentelijk beleid. Tot op heden blijft inspraak in de meeste gemeenten echter beperkt tot de klassieke top-down benadering: het informeren van de burgers en desgewenst vragen om mee te werken in een reeds van bovenuit uitgewerkt initiatief. Toch zijn er ook heel wat mogelijkheden om de burger zelf ideeën te laten formuleren om deze naderhand samen uit te voeren. Adviesraden krijgen in deze dikwijls een actievere rol toebedeeld, zowel bij het uitstippelen als het uitvoeren van het gemeentelijk beleid. Voor het milieubeleid van de gemeente is de milieuraad een zeer belangrijk instrument, maar ook andere adviesraden, belangengroepen, organisaties en verenigingen kunnen bepaalde doelgroepen vertegenwoordigen bij het uitwerken van het milieubeleid. Om individuele burgers te betrekken bestaan er een aantal instrumenten zoals hoorzittingen, wijkvergaderingen, referenda, enquêtes, meldingskaarten, openbaar onderzoek van beleidsdocumenten... Elke beslissing behoeft een specifieke vorm van inspraak. De ervaring leert echter dat burgers vaak slechts geïnteresseerd zijn als het gaat om zaken die hen direct aanbelangen. Sensibilisatie en educatie zijn daarom belangrijke randvoorwaarden om het inspraakproces te doen lukken. Anderzijds is het ook belangrijk dat de adviesraden en burgers die hun mening kenbaar maakten op de hoogte worden gebracht, op welke manier - en waarom - er met hun adviezen of bemerkingen rekening werd gehouden. Inspraak van burgers heeft ook dikwijls meer kans op slagen als het kleinschalig gebeurt, op wijk- of zelfs straatniveau, en als mensen direct worden benaderd. Bovendien dienen de nodige beslissingsruimte en middelen voorzien te worden. Tenslotte bleek uit verschillende praktijkvoorbeelden dat het niet zo eenvoudig is om een inspraakproces in goede banen te leiden en dat professionele, onafhankelijke begeleiding soms nodig is.

1.1 Actuele toestand Sensibilisatie/verspreiden van informatie Het verspreiden van informatie is in de gemeente Heist-op-den-Berg in de eerste plaats een taak van de informatiedienst. Deze dienst beschikt hiervoor o.m. over de Gemeentekrant, de Welkomsbrochure, de lokale kabeltekst op televisie, de lokale persgeving en internet. In de Gemeentekrant wordt uitgebreid aandacht besteed aan informatie en tips rond milieu. Elke inwoner krijgt bovendien jaarlijks een afvalkalender met informatie over de selectieve afvalinzameling in de bus. De burgers kunnen steeds terecht bij deze dienst door langs te gaan bij het gemeentehuis, te telefoneren, te faxen of te e-mailen. Daarnaast kunnen de burgers met specifieke vragen en problemen steeds bij het loket van de milieudienst terecht. In het gemeentehuis zijn er verschillende milieugerelateerde brochures beschikbaar, die geïnteresseerden ten alle tijden kunnen inkijken of mee nemen. Wat sensibilisatie betreft, heeft de gemeente in de eerste helft van de jaren '90 een milieuveertiendaagse, "samen de afvalberg de baas", georganiseerd. Sindsdien zijn er geen grote sensibilisatie-acties meer ondernomen. Wel verschijnen er nog regelmatig artikels over milieu in de gemeentekrant en worden er hier en daar voorbeeldprojecten uitgewerkt. Zo werd er bijvoorbeeld bij de restauratie van de dekenij een hemelwaterput van 10.000 l geïnstalleerd. Er wordt bij deze voorbeeldprojecten jammer genoeg nergens vermeld dat het om een duurzame oplossing gaat, waardoor het sensibiliserend effect zeer klein is. Het gemeentebestuur neemt wel tweejaarlijks deel aan het Milieuontmoetingsprogramma (MOP), waarbij kinderen van 5 tot 12 jaar gedurende twee


93


2002-2006

weken (meestal in schoolverband) aan activiteiten rond milieu en natuur kunnen deelnemen. Met het stappenplan van de scholen wordt elk jaar een ander milieuthema aangepakt. Inspraak De gemeentelijke adviesraad voor milieu en natuur werd opgericht in 1989 en komt 5 à 6 keer per jaar samen. Hij is samengesteld uit 7 vertegenwoordigers van milieuen natuurvereningingen, 2 van wildbeheerseenheden, 3 van werkgeversorganisaties, 3 van werknemersorganisaties, 3 van landbouworganistaies, 2 van socio-culturele organisaties en 2 vertegenwoordigers van oudercomités of scholen. Ook zijn er nog een aantal niet-stemgerechtigde leden (ambtenaren, schepen, gemeenteraadslid). Op deze manier wordt ernaar gestreefd alle belangrijke groepen in de gemeente een vertegenwoordiging te geven en zo dus mee te kunnen sturen in het milieuen natuurbeleid. Via een meldingskaart kunnen de inwoners van Heist-op-den-Berg al hun vragen, opmerkingen, klachten, enz.... in verband met hun gemeente doorsturen naar het gemeentebestuur. Deze meldingskaarten vindt men in het gemeentehuis en op de gemeentelijke website. Elke milieuklacht wordt bij de milieupolitie geregistreerd in het digitaal klachtenregister. Het is ook de milieupolitie die de klachten opvolgt.

1.2 Beleidskader Gemeentelijk milieuconvenant 2000-2001 Door de ondertekening van het gemeentelijk milieuconvenant 2000-2001 verbindt een gemeentebestuur er zich toe gemeentelijke adviesraad voor milieu en natuur (MINA-raad) op te richten.

1.3 Knelpunten SI1 SI2

nood aan sensibilisatie-initiatieven inspraak in het milieuen natuurbeleid dient verder te worden uitgebouwd

1.4 Prioriteiten • • •

Blijvend de verschillende actoren (bevolking, industrie, handelaars,…) sensibiliseren en een aantal acties regelmatig herhalen. De gemeente zal zowel informatie als educatie bieden en het effect van de acties opvolgen. Streven naar een optimale informatiestroom op de lijn beleid-bevolking. De inspraakmogelijkheden verder uitbouwen om het democratisch gehalte van het bestuur te vergroten.

1.5 Actiepunten Doorheen dit hele plan zijn er in bijna alle hoofdstukken sensibilisatie-acties opgenomen: WA3.i1, LU1.a6, LU2.i1, LU3.a1, LU4.i1, LU5.a3, GL2.a3, BO2.i1, NB2.a3, NB2.i1, DO1.a1, DO1.a3, DO1.i1, AF1.a1, AF1.a3, AF1.a5, AF1.a6, AF1.a7, AF1.i1, AF3.a1, DW1.a1, DG2.a1, DG2.a2, DG2.i2, DB1.a5, DB2.i1, DB3.i3, REG2.i1, REG3.a1.

94



2002-2006

Knelpunt SI1: nood aan sensibilisatie-initiatieven Al zijn de bedoelingen nog zo goed, zonder de steun en het begrip van de bevolking hebben veel acties weinig kans op slagen. Informatie en educatie vertellen de burger wat en waarom het moet gebeuren zodat zij of hij het nut inziet van de actie en de gemeente zich van haar/zijn medewerking kan verzekeren. Dit is noodzakelijk omdat er op milieugebied veel meer bereikt wordt met medewerking en zelfdiscipline dan met wetten en dwang. De gemeente zal… SI1.a1 in een aantal gemeentegebouwen extra informatie geven bij wat er gebeurt met betrekking tot het milieu. Zie ook actie DG1.a4. SI1.a2 lopende acties evalueren, eventueel aanpassen en verder zetten indien ze aan een aantal criteria (vb.: effect, actualiteit,…) voldoen. Waar nodig worden de acties met een zekere regelmaat herhaald. SI1.a3 haar communicatiekanalen benutten om milieugerelateerde informatie te verspreiden. Hierbij zal vooral veel aandacht besteed worden aan de gemeentelijke website en de uitbouw van een digitaal loket, zodat men ten alle tijden informatie kan opzoeken. Zie ook actie DO1.a3. Knelpunt SI2: inspraak in het milieuen natuurbeleid dient verder te worden uitgebouwd Voor een goede democratie is het essentieel dat de burgers zich betrokken voelen bij en aangesproken door het beleid. Een vlotte doorstroming van informatie tussen de overheid en de burgers is hiervoor een belangrijke vereiste. Vanuit heldere informatie kan er dan een constructieve dialoog groeien tussen de gemeente en haar burgers. Professionele begeleiding kan voorkomen dat de dialoog vroegtijdig afgeblazen wordt. De gemeente zal… SI2.a1 inspraakprocessen steeds begeleiden door vooraf voldoende informatie te verstrekken. SI2.a2 voor de belangrijkste inspraakprocessen professionele begeleiding inschakelen. SI2.a3 bij concrete projecten de burger de mogelijkheid bieden om zelf ideeën aan te dragen en die projecten in samenspraak met de burgers uitvoeren. SI2.a4 bij het nemen van beslissingen die betrekking hebben op bepaalde doelgroepen, overleggen met de betrokken adviesraden, belangengroepen, organisaties en verenigingen. SI2.a5 adviesraden, organisaties,... die op één of andere manier inspraak krijgen in de besluitvorming, nadien meedelen in hoeverre er al dan niet iets met hun inbreng werd gedaan, aangevuld met een motivering. SI2.a6 bij het organiseren van inspraakprocedures de nodige tijd en middelen voorzien. SI2.a7 een overlegstructuur tussen milieudienst en ondernemingen opstarten.


95


2002-2006

2 Gemeentelijke milieudienst Lokale milieudiensten zijn relatief jonge afdelingen binnen de gemeentelijke administraties. In de meeste steden en gemeenten heeft deze dienst zich ontwikkeld vanuit de technische dienst. Afhankelijk van gemeente tot gemeente verschilt de uitbouw en plaats binnen de globale administratie echter sterk. De milieudiensten hebben over de jaren heen - willens nillens - een zeer breed gamma van taken toebedeeld gekregen. Naast de wettelijk omschreven taken, worden ze vaak aangesproken vanuit openbare instanties met betrekking tot diverse opzoekingen en de opmaak van inventarisaties. Verder komen zowel bedrijven, belangenorganisaties en verenigingen, als particulieren met de meest diverse klachten en vragen bij deze dienst terecht. Zowel de milieuwetgeving als de diverse milieutechnische aspecten evolueren aan een dergelijk tempo dat het up-to-date houden van essentiële informatie een ontzaglijke klus is geworden. Daarom is het essentieel dat de medewerkers van de milieudienst regelmatig de mogelijkheid tot bijscholing en voldoende communicatiemiddelen krijgen. Om hun controlerende bevoegdheden naar behoren te kunnen uitvoeren, dienen de milieudiensten ten slotte te beschikken over voldoende tijds- en personeelsruimte en over een budget om onderzoeken uit te voeren. Meten is immers weten.

2.1 Actuele toestand De Dienst leefmilieu is een onderdeel van de afdeling ruimtelijke ordening en leefmilieu en is samen met de dienst ruimtelijke ordening gevestigd in de oude dekenij. In 1987 werd binnen de dienst ruimtelijke ordening iemand aangeworven met als specifieke opdracht ‘het milieu’. In 1992 werd de eigenlijke milieudienst opgericht. De milieudienst wordt op dit moment bemand door een statutair milieuambtenaar en adjunct-milieuambtenaar. De taken van de milieudienst omvatten: behandelen van milieuvergunningsdossiers (Vlarem-vergunningen klasse 2 en 3), loketdienst, afvalpreventie en recyclage, secretariaat milieuraad, behandelen kapvergunningen, opvolgen en onderzoeken milieuklachten, toezicht op Vlarem-wetgeving, voorbereidend en uitvoerend administratief werk inzake leefmilieu, uitwerken milieuconvenant, sensibilisatie, educatie, communicatie (ook interne milieuzorg),… Door de veelheid van taken, waaronder het steeds groter wordend takenpakket dat vanuit de hogere overheden wordt opgelegd, en de relatief beperkte middelen die hiertegenover staan, is de milieudienst genoodzaakt vooral acuut op te treden en rest er te weinig tijd voor structureel en beleidsmatig handelen. Toch wordt van een moderne milieudienst verwacht dat zij haar louter administratieve taak ombuigt naar een actieve sensibiliserende en educatieve functie. Het personeelsbehoefteplan probeert de hoge werkdruk reeds te verkleinen en voorziet een administratief medewerker. De milieuinbreuken worden opgevolgd door de milieupolitie. Er wordt hoofdzakelijk opgetreden naar aanleiding van klachten. Controle op de naleving van de vergunningsvoorwaarden gebeurt zelden. Op de milieudienst beschikt elke ambtenaar over een eigen PC, die aangesloten is op een netwerk met interne mail. Er is één internetaansluiting en iedere ambtenaar beschikt over een persoonlijk extern mailadres. Sinds december 2000 wordt er aan de opmaak van een plannenregister gewerkt. De nodige apparatuur voor het komende GIS-systeem is reeds aanwezig. De Vlarem-vergunningen vanaf 1991

96



2002-2006

zijn digitaal beschikbaar en raadpleegbaar via een verouderd computersysteem. De ARABvergunningen zijn enkel in fichevorm verkrijgbaar en kunnen niet op adres gesorteerd worden. Vanaf midden 2000 worden de Vlarem-vergunningen ingebracht in een digitale toepassing die alle gegevens meteen doorgeeft aan de provincie en het gewest. De samenwerking met de andere milieugerelateerde diensten voorloopt niet altijd even vlot. Het opstarten van een overlegstructuur met een vertegenwoordiging van alle betrokken diensten zou de integratie van het milieubeleid in de andere beleidsdomeinen en de verschillende diensten bevorderen.

2.2 Beleidskader Gemeentelijk milieuconvenant 2000-2001 Door de ondertekening van het gemeentelijk milieuconvenant engageert een gemeente zich om haar administratieve diensten dusdanig te organiseren dat ze in staat zijn minstens volgende taken uit te voeren: - alle taken die door de milieuen natuurwetgeving aan de gemeente worden opgedragen - het opmaken en bijhouden van diverse inventarissen (grondwaterwinningen, VLAREM inventaris,...) - de uitbouw van een eerstelijns milieuzorg naar de burger - de uitbouw van een klachtenregister - het jaarlijks opstellen van een gemeentelijk MINA-jaarprogramma of milieujaarprogramma.

2.3 Knelpunten GD1 GD2 GD3 GD4

een hoge werkdruk, gecombineerd met de loketwerking van de bouwen de milieudienst die soms moet waargenomen worden door de milieudienst. de samenwerking met andere diensten dient systematischer te zijn gebrek aan betaalbare, praktijkgerichte opleidingsmogelijkheden de milieudata zijn nog niet volledig geïnformatiseerd

2.4 Prioriteiten •

streven naar een efficiënte en duurzame aanpak van het milieubeleid door de werking van en de communicatie tussen de gemeentediensten te optimaliseren.

2.5 Actiepunten Knelpunt GD1: een hoge werkdruk Milieuproblematiek wordt steeds actueler en het publiek vraagt om acties. Goed uitgeruste en opgeleide diensten zijn essentieel om die milieuproblematiek onder controle te krijgen en om een gericht beleid te voeren. De gemeente verzoekt… GD1.i1 de hogere overheid om aan bijkomende opgelegde taken ofwel een financiële ondersteuning, ofwel een administratieve ondersteuning te koppelen.


97


2002-2006

Knelpunt GD2: de samenwerking met andere diensten dient systematischer te zijn De meeste milieuproblemen vragen om een integrale aanpak. Regelmatig overleg tussen de diverse betrokken diensten is dan ook onontbeerlijk. Ook voor de verdere uitbouw van een intern milieuzorgsysteem dient een uitwisseling van informatie tussen de diverse gemeentediensten en de milieudienst te worden gestimuleerd. Daarnaast is geregeld overleg tussen de milieudienst en de IPZ aangewezen om tot een gecoördineerde aanpak te komen van overtredingen op de milieuwetgeving. De gemeente zal… GD2.a1 een interne overlegstructuur uitbouwen waarin minstens de milieudienst, de dienst ruimtelijke ordening en de technische dienst vertegenwoordigd zullen zijn. Gemeentelijke herstellings- en verbouwingswerken, bouwen renovatieprojecten, infrastructuur-werken, bouwen verkavelingsvergunningen, RUP’s, ... zullen worden voorgelegd aan deze overlegstructuur. GD2.a2 een periodiek overleg organiseren tussen de locale politie en de milieudienst. Knelpunt GD3: gebrek aan betaalbare, praktijkgerichte opleidingsmogelijkheden Zowel de milieuwetgeving als de diverse milieutechnische aspecten zijn voortdurend in ontwikkeling. Ook op het vlak van ecologisch verantwoord groen- en waterbeheer is geregelde bijscholing nodig. Gespecialiseerde opleidingen van privé-organisatoren zijn over het algemeen te duur voor een gemeente. De gemeente verzoekt… GD3.i1 de hogere overheden zeer praktijkgerichte en betaalbare opleidingen inzake milieuen natuurbeheer te organiseren. Deze opleidingen moeten inhoudelijk sterk onderbouwd zijn. Knelpunt GD4: de milieudata zijn nog niet volledig geïnformatiseerd Om de werking van de milieudienst efficiënter te laten verlopen is er nood aan een geïnformatiseerd datasysteem voor zowel vergunningen, klachten, milieugegevens als natuurgegevens. Dit systeem dient regelmatig geëvalueerd en bijgestuurd te worden. De gemeente zal… GD4.a1 onderzoeken hoe de klachtenregistratie kan geïnformatiseerd/ opgestart / geëvalueerd en indien nodig bijgestuurd worden. Eventueel is een koppeling moegelijk met de databanken van de milieuvergunningen en van de politie. GD4.a2 de inventaris van vergunningen, meldingen en klachten in een databank inbrengen, permanent actualiseren en optimaliseren en waar nodig hiervoor tijdelijk personeel voorzien. GD4.a3 het GIS-systeem zo snel mogelijk op punt stellen en beschikbaar maken voor de milieudienst. GD4.a4 oude en nieuwe milieuen natuurgegevens inventariseren, digitaliseren en koppelen aan het GIS-systeem. Regelmatig zal de dataverwerking en het databeheer van milieuen natuurgegevens worden geoptimaliseerd. Deze actie sluit aan bij de vorige actie GD4.a3. GD4.a5 de ontwikkelingen in de communicatiewereld opvolgen en naargelang de behoefte en verantwoording nuttige systemen en softwarepakketten introduceren in de milieudienst.

98



2002-2006

3 Overige gemeentelijke beleidsdocumenten

3.1 Actuele toestand Gemeentelijk beleidsprogramma 2001-2006 Het beleidsprogramma omschrijft het beleid van de gemeente Heist-op-den-Berg voor de periode 2001-2006. Er wordt rond 16 beleidsthema’s gewerkt, waaronder het thema milieu. Hierin staat beschreven dat aandacht zal gaan naar o.a. afvalpreventie, zuinig watergebruik, aangepast bermbeheer, beheer van grachten en uitbreiden van groenruimten. Ook zal werk gemaakt worden van duurzaam beleid en zullen tal van sensibilisatiecampagnes georganiseerd worden. GNOP Het Gemeentelijk Natuurontwikkelingsplan (GNOP) van Heist-op-den-Berg bevat naast een uitgebreide basisinventaris van de natuurwaarden op het grondgebied ook een actieplan. Hierin zijn zowel maatregelen opgenomen die in onmiddellijke effecten moeten resulteren, als maatregelen die op termijn moeten leiden tot de bescherming en ontwikkeling van natuurwaarden. Het plan werd in december 1996 goedgekeurd en men werkt aan de uitvoering ervan. Milieujaarprogramma Dit belangrijke beleidsdocument wordt jaarlijks opgesteld door de milieudienst en is digitaal beschikbaar. Het bevat per onderwerp een inventarisatie en formulering van de knelpunten, gevolgd door een actieprogramma met daarin de acties die dat jaar gepland zijn. Het milieujaarprogramma is deels onderbouwd door documenten van een aantal milieugerelateerde diensten, verenigingen of organen, bijgevoegd in de bijlagen van het milieujaarprogramma. Gemeentelijk ruimtelijk Structuurplan Op 19 december 2000 stelde het gemeentebestuur het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Heist-opden-Berg definitief vast. Het plan geeft een lange-termijnvisie op de ruimtelijke ontwikkeling van Heist-op-den-Berg en bestaat uit een informatief gedeelte, een richtinggevend gedeelte en een bindend gedeelte. Op 19 juni 2001 keurde de minister het plan goed. Bijzondere Plannen van Aanleg (BPA’s) In Heist-op-den-Berg zijn 7 BPA’s van kracht. In de loop van 2001 zijn er 3 extra BPA’s definitief vastgesteld door de gemeenteraad. Op 1/12/2001 waren de lopende BPA’s nog niet goedgekeurd door de Vlaamse Regering. De goedkeuring door de Vlaamse regering is nog niet gebeurd. Mobiliteitsplan Het mobiliteitsplan is in opmaak. De oriëntatienota werd reeds goedgekeurd; de beleidsopties werden neergeschreven en afgestemd op het budget van de gemeente.


99


2002-2006

3.2 Beleidskader Gemeentelijk milieuconvenant 2000-2001 Door de ondertekening van het gemeentelijk milieuconvenant 2000-2001 verbindt een gemeentebestuur er zich toe jaarlijks een (MINA- of) milieujaarprogramma op te maken, volgens de richtlijnen van de convenant. Een gemeentelijk milieujaarprogramma bevat in de eerste plaats een gedetailleerde weergave van het te voeren gemeentelijke milieuen natuurbeleid voor het komende begrotingsjaar. Verder dient er een overzicht van de lopende acties en van de in het voorbije jaar uitgevoerde acties in opgenomen te worden. Essentieel aan een milieujaarprogramma is de koppeling aan de begroting. Bij het opstellen van een gemeentelijk milieujaarprogramma moet er een duidelijke koppeling bestaan met de diverse geldende beleidsplannen.Het gemeentelijk milieujaarprogramma is daarenboven het ideale instrument om het gemeentelijk milieubeleidsplan tussentijds te evalueren en - indien nodig - bij te sturen. Decreet op de ruimtelijke planning Dit decreet verplicht de gemeenten een ruimtelijk structuurplan op te stellen. Hierbij werd expliciet vermeld dat men als gemeentebestuur niet dient te wachten op de vaststelling van het provinciale ruimtelijk structuurplan om de opmaak van een eigen plan op te starten.


Om een fragmentarische aanpak van het milieubeleid te voorkomen is het noodzakelijk dat het milieu aan bod komt in het hele gemeentelijke beleid.

3.4 Actiepunten Beleidsdocumenten in het gebruik In de gemeentelijke beleidsdocumenten wordt het beleid neergeschreven zodat iedereen, personeel, burgers en bedrijven er kennis van kunnen nemen. De gemeente zal… BD1.a1 voor elk nieuw beleidsdocument de daarin voorgestelde initiatieven toetsen aan de milieu/ natuurbehoeften (GNOP & milieubeleidsplan) en de principes van duurzame ontwikkeling zodat tegenstrijdigheden vermeden worden. BD1.a2 regelmatig de milieuen natuurgebonden beleidsdocumenten evalueren, en bijsturen. BD1.a3 elk nieuw beleidsplan kort voorstellen (doel, periode waarover het loopt,…) in het gemeentelijk infoblad (Gemeentekrant). BD1.a4 de beleidsdocumenten toegankelijk maken voor de burgers, o.a. door ze op de website van de gemeente te plaatsen.

100



2002-2006

4 Reglementen en vergunningen

4.1 Actuele toestand De controle van vergunningen en VLAREM-wetgeving gebeurt volledig door de gemeentepolitie (milieupolitie). Door tijds- en personeelstekort wordt er echter enkel opgetreden na klachten. De belangrijkste reglementen en vergunningen zijn: Politieverordeningen Er zijn verschillende politieverordeningen van toepassing in Heist-op-den-Berg. Het politiereglement houdende bepalingen inzake de openbare orde regelt o.a. het verbranden van afvalstoffen (Art. 87), lawaaiproducerende machines (Art. 88), tijdstip van gebruik van toestellen (Art. 89), dierengeluiden (Art. 90), knalapparaten (Art. 91) en projecteren van laserstralen (Art. 92). Andere politieverordeningen die verband houden met milieu (vnl.afval) zijn: de verordening betreffende het ophalen van huishoudelijke afvalstoffen en het gebruik van het containerpark, de verordening op de begraafplaatsen, de verordening uitvliegen van duiven, het reglement inzake loslopende honden, het reglement maandagmarkt en zondagmarkt, het reglement over de ophagen van spandoeken, het reglement op speelpleinen en het huishoudelijk reglement voor woonwagenparken. In actie LI1.a5 wordt over politieverordeningen gesproken. Gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen De gemeente heeft sinds 20 februari 2001 een stedenbouwkundige verordening die de lozing van huishoudelijk afvalwater, de aansluiting op de openbare riolering en de afkoppeling van hemelwater beschrijft. De verordening die het overwelven van baangrachten regelt, werd 4 september 2001 goedgekeurd. Ook is er een reglement tot het vellen van bomen, in werking vanaf 29/3/1977. Een aantal acties in het plan vereisen een aanpassing van de stedenbouwkundige verordeningen of een uitbreiding ervan: WA5.a3, LI1.a3 en BO2.a1. Subsidiereglementen voor de burger 20 februari 2001 keurde het gemeentebestuur van Heist-op-den-Berg de subsidiereglementen voor het hergebruik van hemelwater, het plaatsen van een infiltratievoorziening en de installatie van een individuele zuiveringsinstallatie goed. Naast bovenstaande subsidies verleent de gemeente ook een rechtstreekse subsidie bij de aankoop van een compostvat.


101


2002-2006

4.2 Beleidskader Nieuwe Gemeentewet 82 De gemeente kan slechts haar reglementerende bevoegdheid laten gelden voor zover de betrokken aangelegenheid niet toevertrouwd werd aan een hogere overheid bij wet of decreet. Wel kan een burgemeester in geval van een onvoorziene gebeurtenis, waarbij het geringste uitstel gevaar of schade zou kunnen opleveren voor de inwoners, politieverordeningen uitvaardigen, op voorwaarde dat de gemeenteraad hiervan onverwijld op de hoogte wordt gebracht. Decreet op de milieuvergunningen83 Naast de algemene en sectorale milieuvoorwaarden kan de vergunningverlenende overheid bijzondere exploitatievoorwaarden opleggen teneinde de bescherming van mens en milieu te verzekeren en inzonderheid met het oog op de handhaving of het bereiken van de milieukwaliteitsnormen. Een gemeentebestuur kan vergunningen klasse 2 weigeren indien deze weigering voldoende gemotiveerd kan worden. Gemeentelijke stedenbouwkundige verordening Gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen dienen vastgesteld te worden door de gemeenteraad en geadviseerd door de Bestendige Deputatie. Ze kunnen regels inhouden rond stevigheid of fraaiheid van de gebouwen, maar ook rond het behoud van groenbestanden of rond de nutsvoorzieningen. Natuurbehoudsdecreet 84 Dit decreet gaat uit van het ‘stand-still-principe’. Er mag dus geen natuur meer verloren gaan. Eén van de instrumenten die hiervoor in het leven is geroepen, is de natuurvergunning welke in de meeste gevallen door het Schepencollege afgeleverd dient te worden. Deze vergunning wordt verder nog aangevuld met een meldingsplicht, waarvoor men eveneens bij de gemeente terecht moet. Sowieso moet elke overheid die vergunningen of toestemmingen verleent er over waken dat er geen vermijdbare schade aan de natuur wordt berokkend (het zogenaamde integratiebeginsel).


Zowel naar bedrijven, als naar de particulieren zal in de eerste plaats stimulerend en motiverend gehandeld worden. Pas daarna zal repressief worden opgetreden. De diverse stimuli zullen consequent door sensibilisatie-acties worden ondersteund.

4.4 Actiepunten Gebruik van reglementen en vergunningen Reglementen en vergunningen zijn de instrumenten bij uitstek om een aantal delen van het gemeentelijk beleid uit te stippelen. Het is wel belangrijk dat ze actueel blijven, dat ze ondersteund worden met sensibilisatie-acties en dat het naleven ervan gecontroleerd wordt. 82

Koninklijk Besluit van 24 juni 1988 Decreet van 28 juni 1985 betreffende de milieuvergunning. 84 Decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijke milieu. 83

102



2002-2006

De gemeente zal… RV1.a1 regelmatig de bestaande politieverordeningen, stedenbouwkundige verordeningen, vergunningenbeleid en subsidies evalueren en waar nodig bijsturen. RV1.a2 waar wenselijk de burgers, bedrijven en instellingen stimuleren door een aantal acties te ondersteunen met subsidies en reglementen. RV1.a3 het geven van subsidies altijd ondersteunen met sensibilisatie-acties. De gemeente verzoekt... RV1.i1 de milieu-inspectie om toezicht te houden op de inrichtingen van klasse 1 in de gemeente en de milieudienst te informeren over de resultaten van de gevoerde plaatsbezoeken. De gemeente zal eveneens de elders in het plan vermelde acties uitvoeren: WA2.a1, WA3.i1, WA5.a3, LI1.a3, LI1.a5, BO2.a1, NB2.a3, NB2.i1, DW1.a2, DW1.i1, REG3.a3.


103


2002-2006

hoofdstuk 6

Actieplan

104


Gemeentelijk Milieubeleidsplan Heist-op-den-Berg 2002-2006

actieplan

Actieplan gemeentelijk milieubeleidsplan Heist-op-den-Berg Verklaring B(indend) of I(ndicatief) De letter 'B' voor een actie geeft aan dat een actie door het gemeentebestuur als bindend beschouwd wordt, een letter 'I' geeft aan de de actie indicatief is, d.w.z. dat de actie door het gemeentebestuur gewenst is en zal uitgevoerd worden als tijd en middelen beschikbaar zijn. Verklaring van de afkortingen gebruikt voor actoren en betrokkenen rohl: dienst ruimtelijke ordening, huisvesting, leefmilieu en locale economie td: technische dienst Verklaring van de gebruikte termijnen planperiode: gedurende de hele tijd dat het plan van kracht is en gedurende eventuele verlengingen van het plan. Het gaat meestal over acties die een continue inspanning vragen. 2002-planperiode: meestal gebruikt voor initiatieven. Het verzoek gebeurt eigenlijk vanaf de goedkeuring van het plan. Het gemeentebestuur kan dat later benadrukken door het te herhalen met bijvoorbeeld een officieel schrijven. De actie waarvoor verzocht wordt, moet gedurende de hele planperiode blijven duren. 200x-planperiode, waarbij x een jaartal is: gaat van start vanaf dit jaartal en loopt gedurende de verdere planperiode. Deze termijn wordt voornamelijk gebruikt wanneer er eerst een aanzet voor een andere actie moet gegeven worden of een andere actie moet uitgevoerd zijn voor deze actie van start kan gaan. jaartal-… : acties die starten in het aangegeven jaar maar die waarschijnlijk veel langer duren dan het tijdskader van het plan. Meestal zijn deze acties afhankelijk van een heel aantal factoren en is het einde ervan moeilijk in te schatten. jaartal-jaartal: de actie wordt uitgevoerd binnen de termijn aangegeven door de jaartallen. Verklaring van de gebruikte budgetten PA: project afhankelijk. Deze afkorting wordt gebruikt voor acties waarvan de kostprijs afhankelijk is van welke projecten er binnen die actie worden uitgevoerd. NB: normale begroting. Geeft aan dat er wel een zekere kostprijs is verbonden aan de actie maar dat die binnen de normale begroting van een gemeentelijke dienst zou moeten vallen. Dit omdat de actie al verwezenlijkt wordt, binnen de doelstellingen van de dienst ligt of permanent bestendigd dient te worden. De afkorting NB betekent dus niet noodzakelijk dat er geen extra kredieten nodig zijn voor de uitvoering van de


105


acties. Indien mogelijk werd er meer informatie gegeven. Als de afkorting NB gevolgd wordt door een getal tussen haakjes, geeft dit aan welk budget er in 2002 voorzien was voor deze taak. De volgende jaren zal het budget waarschijnlijk van dezelfde grootteorde zijn. niet te ramen, meestal door een combinatie van lange duur van de actie en een groot aantal onbekende factoren. nul geeft aan dat deze actie kan uitgevoerd worden zonder een grote kost. het plusteken geeft aan dat dit een actie is die fondsen of een substantiële besparing kan opleveren.

NTR: 0: +: pag. actie nr

actieplan

B of I

Omschrijving

Actoren

Termijn

Budget (€)

Doelgroep

Milieuverstoringen in de diverse milieu-entiteiten Milieuverstoringen in de hydrologische cyclus De gemeente zal... 34

WA1.a1

I

34

WA1.a2

B

34

WA1.a3

I

35

WA1.a4

I

35

WA1.a5

I

35

WA1.a6

I

ongezuiverde lozingen in oppervlaktewater, binnen haar bevoegdheden, verbieden. Dit wordt ondersteund door toezicht op vergunde en onvergunde lozingen. aanvullend op de VMM-metingen, de waterkwaliteit van de waterlopen van derde categorie onderzoeken op specifieke punten om veranderingen vast te stellen. in samenwerking met Aquafin NV en/of de bevoegde instanties, de problemen rond een aantal overstorten in de gemeente wegwerken. een coherent onderhoudsbeleid voeren voor de bestaande gemeentelijke rioleringen om plotse grote (milieu)kosten te vermijden. het eigen personeel sensibiliseren over het belang van een correcte aansluiting op een gescheiden riolering. de natuurontwikkeling van oevers bevorderen. Dit gebeurt o.a. door bij het ruimen de oevervegetatie niet onnodig te verstoren of beschadigen (door eigen personeel of door de uitvoerende aannemer) of door aandacht te besteden aan de natuurvriendelijke inrichting van oevers als ze geherprofileerd of verstevigd worden.


rohl

2002-planperiode

rohl

planperiode

td, Aquafin 2002-2010 NV td, Aquafin planperiode NV td 2002-2003 td

planperiode

NB (1.000)

PA NB eigen personeel technische dienst, aannemers

106


35

WA2.a1

B

35

WA2.a2

I

36

WA3.a1

I

36

WA3.a2

B

36

WA3.a3

I

36

WA3.a4

I

36

WA3.a5

I

36

WA3.a6

B

36

WA3.a7

I

een studie maken van de verschillende mogelijkheden om de oppervlaktewaterlozingen van huishoudelijk afvalwater vergaand terug te dringen. Voorbeelden van verschillende mogelijkheden zijn: de aanleg van (kleinere, dus goedkopere) leidingen om verafgelegen woningen aan te sluiten op het rioleringsnetwerk; aanleg door de gemeente van KWZI's om het water van kleine wijken of straten te zuiveren; verplichting tot aanleg van -al dan niet gemeentelijk gesubsidieerde- IBA's; extra bekend maken van het subsidiereglement,... een gemeentelijk beleid (wat uiteraard geen samenwerking met andere instanties hoeft uit te sluiten) uitwerken om voor een welbepaalde datum het aantal lozingenspunten terug te dringen en een aantal plaatsen uit te werken waar dit prioritair aan gewerkt zal worden. Met behulp van de informatie uit actie WA2.a1 kan een gefundeerde keuze worden gemaakt over de manier waarop dit dient te gebeuren en kan een ambitieus maar haalbaar percentage vooropgesteld worden. integraal waterbeheer opstarten in de gemeente. Op korte termijn start de gemeente met een of enkele (kleinere) projecten rond integraal waterbeheer, al dan niet in samenwerking met andere overheden. Op lange termijn zullen, waar mogelijk, alle waterlopen integraal worden beheerd. Zie ook actie NB1.a1. haar afkoppelingsbeleid verderzetten. Het gescheiden afvoeren van hemel- en afvalwater wordt verplicht in vergunningen voor grote en middelgrote verharde oppervlakken. zoveel mogelijk grachten herwaarderen en terug in gebruik nemen voor de afvoer van hemelwater. Gekoppeld aan actie WA1.a6 kunnen de grachten bij hun herwaardering natuurvriendelijk worden ingericht. daar waar grachten niet kunnen worden gebruikt voor de afvoer van hemelwater, op lange termijn, een gescheiden riolering aanleggen, bij voorkeur geperforeerd voor extra infiltratie (uiteraard alleen maar op plaatsten waar infiltratie haalbaar is). een aantal afvloeiingsvertragende maatregelen nemen. Dit kan gaan van het verbreden en beplanten van bestaande waterlopen (dat valt dan eigenlijk onder actie WA1.a6) tot het aanleggen van bergingsbekkens met infiltratiemogelijkheid. Deze actie kan gekoppeld worden aan actie WA1.a6. zelf het goede voorbeeld geven door straten, pleinen en gronden van eigen diensten waar mogelijk zo aan te leggen dat het regenwater kan infiltreren. Ondoordringbare oppervlakken worden zoveel mogelijk vermeden. binnen haar bevoegdheid strikt toezicht houden op permanente en tijdelijke bemalingen en, indien van toepassing, de naleving van de hieraan gekoppelde


actieplan

eigen 2003-2004 diensten of externen

PA

gemeente, td, rohl

2004-... (afhankelijk van NTR informatie uit WA2.a1 (450.000)

td, rohl

2002-...

gemeente

planperiode

gemeente, td, rohl

planperiode

PA

td

2002-2015

NTR

td

2002-2006 (aanleggen van berginsbekkens kan langer duren)

PA (265.246)

td

2002-...

PA

td, rohl, politie

planperiode

PA

107


36

WA3.a8

I

36

WA4.a1

B

37

WA5.a1

I

37

WA5.a2

B

37

WA5.a3

I

infiltratiemaatregelen. de verbindingsgrachten die belangrijk zijn voor de afwatering in kaart brengen en in geval van problemen gepaste maatregelen nemen. jaarlijks de waterbodemkwaliteit van een aantal kilometers waterlopen controleren en indien noodzakelijk gepaste maatregelen nemen om gevaren voor milieu, natuur of volksgezondheid onder controle te krijgen. een inventaris van de drinkwaterputten in de gemeente opmaken, continu actualiseren en aanvullen met de doeleinden waarvoor dit putwater wordt gebruikt. een beleid voeren dat de grondwatervoorraden beschermt. Dit gebeurt door het tegengaan van onnodige grondwaterwinningen via het vergunningsbeleid. Door in het vergunningenbeleid hemelwaterhergebruik op te leggen kan een deel van de bestaande en bijkomende winningen overbodig gemaakt worden. de burgers, bedrijven en instellingen houden aan hun wettelijke verplichting om maatregelen te nemen tegen de verontreiniging van het grondwater, als de sanering van een vervuilde bodem niet mogelijk is binnen afzienbare tijd.

actieplan

td, rohl td, rohl

2002-2003 (voor het in kaart brengen), 2002-.... planperiode

rohl

2004-2005/planperiode

gemeente

planperiode

rohl

planperiode

de hogere overheden om streng te zijn in het toekennen van vergunningen voor het lozen in de Heistse oppervlaktewateren en om nauwgezet toezicht uit te oefenen op de vergunningen waarvoor die overheden verantwoordelijk zijn. de hogere overheid dringend zelf te starten met integraal waterbeheer en haar plannen bekend te maken. De gemeente hoopt immers haar eigen inspanningen voor integraal waterbeheer (zie ook WA3.a1) in te passen in die van de hogere overheid, wat de efficiëntie ervan sterk ten goede zou komen. haar burgers zoveel mogelijk water te hergebruiken en/of te infiltreren. Dit wordt gestimuleerd door een sensibilisatieactie waarin de verschillende mogelijkheden en het subsidiereglement voor regenwateropvang, -hergebruik en infiltratie worden belicht. Aanvullend kunnen landbouwers en architecten uit de gemeente worden geïnformeerd over de VMM-brochures die voor hen beschikbaar zijn. de hogere overheden regelmatig de bemalingen te controleren waar zij verantwoordelijk voor zijn.

gemeentebestuur

2002-planperiode

0

Vlaams Gewest, Provincie

gemeentebestuur

2002-2003

0

Vlaams Gewest, AMINAL, afdeling water, Provincie, dienst waterbeleid burgers, landbouwers en architecten

alle betrokken partijen snel tot een verantwoorde oplossing te komen voor de Valkelaerebeek.

NB (5.000)

bedrijven

De gemeente verzoekt... 35 WA1.i1

I

36

WA3.i1

I

36

WA3.i2

B

36

WA3.i3

I

37

WA4.i1

B


gemeente- 2002-planperiode bestuur, informatied ienst

NB

gemeentebestuur

2002-planperiode

0

gemeentebestuur

2002-2006

PA

hogere overheid, AMINAL afdeling milieu-inspectie & afdeling water OVAM, Provincie

108


37

WA4.i2

I

37

WA4.i3

I

37

WA5.i1

I

de Provincie Antwerpen en het Vlaams Gewest met aandrang een grootschalige oplossing te zoeken voor het ruimingsprobleem in het algemeen en meer bepaald voor de waterlopen waarvoor ze zelf bevoegd zijn. het Vlaams Gewest de gemeenten te ondersteunen bij de sanering van waterbodems omdat dit snel buiten de mogelijkheden van een gemeente ligt. de gebruikers van grondwater jaarlijks een kwaliteitscontrole te laten uitvoeren. Zoals in het verleden reeds gebeurde zullen de gebruikers van putwater periodiek gewezen worden op de noodzaak van een dergelijke regelmatige controle. Hierbij zal voor de meest voorkomende problemen eveneens een oplossing vermeld worden (bv. loden buizen vervangen, regelmatig reinigen van filters,...).

actieplan

gemeentebestuur

2002-planperiode

Vlaams Gewest, Provincie

gemeente- 2002-planperiode bestuur gemeente- 2005-2006 bestuur, informatied ienst

0/+

Vlaams Gewest

0

putwatergebruikers

aan de hand van de aanbevelingen uit het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan een duurzaam mobiliteitsbeleid uitbouwen door de opmaak van een mobiliteitsplan. In het mobiliteitsbeleid zal naast de bereikbaarheid evenveel aandacht besteed worden aan de milieuimplicaties en de verkeersleefbaarheid van het beleid. De milieudienst zal actief betrokken worden bij de opmaak. een mobiliteitsbeleid uitbouwen dat de schadelijke effecten van verkeer tracht terug te dringen. Uiteraard krijgen het openbaar vervoer, voetgangers en fietsers hierin een belangrijke plaats, of het nu gaat om recreatief, woon-werk of ander verkeer. Een concreet voorbeeld van wat dit mobiliteitsbeleid zal inhouden is het verderzetten en meer promoten van de fietsbelactie.

gemeente- looptijd mobiliteitsplan bestuur, td, rohl, politie

NTR (1.000.000)

Gemeentelijke diensten

gemeente- looptijd mobiliteitsplan bestuur, td, rohl, politie

NTR (zie mobiliteistst udie)

gemeentebestuur rohl

2003-2004

td, rohl

2002-2006

td

2002-...

Milieuverstoringen in de atmosfeer De gemeente zal... 42

LU1.a1

B

42

LU1.a2

I

42

LU1.a3

B

het mobiliteitsbeleid ondersteunen door een mobiliteitsambtenaar aan te werven.

42

LU1.a4

I

42

LU1.a5

B

42

LU1.a6

B

de bestaande miswegen inventariseren en onderzoeken welke terug in gebruik genomen kunnen worden voor utilitair en/of recreatief niet-gemotoriseerd verkeer. de omgeving van de scholen optimaliseren op het vlak van veiligheid voor de zwakke weggebruikers. maatregelen nemen om de uitstoot van schadelijke stoffen door het eigen wagenpark te beperken. Er zal een inventaris worden opgemaakt van het wagenpark, met o.a. de leeftijd van de wagens. Aansluitend zal de technische


Fietsbelactie (1.000) 2003 niet-gemotoriseerd verkeer PA (1.000.000)

kinderen, ouders, leerkrachten

109


42

LU1.a7

B

43

LU2.a1

I

43

LU2.a2

B

43

LU2.a3

I

44

LU3.a1

I

44

LU3.a2

B

44

LU4.a1

B

44

LU4.a2

I

44

LU5.a1

B

44

LU5.a2

I

dienst adviseren welke wagens best vervangen kunnen worden. Er zullen dienstfietsen ter beschikking worden gesteld voor dienstverplaatsingen op korte afstand. het eigen personeel blijven stimuleren tot milieuvriendelijk woon-werkverkeer zoals dat al gebeurt door de fietsvergoeding. luchtverontreiniging door de eigen diensten tegengaan. Dit kan in het kader van REG door weinig vervuilende, hoogenergetische brandstoffen te gebruiken, door goede isolatie om het brandstofverbruik te verminderen en door andere technologieën zoals zonneboilers en condensatieketels te installeren. In navolging van het MINA-plan 2 zal er groene energie gebruikt worden. de vergunningen voor grote verwarmingsinstallaties inventariseren en de eigenaars van verwarmingsinstallaties aanmanen te voldoen aan hun wettelijke verplichtingen. De controles van de installaties zullen worden opgevolgd.

actieplan

gemeente- planperiode bestuur gemeente- planperiode bestuur, td, rohl

rohl

meer promotie maken voor de bestaande Vlaamse subsidies voor zonneboilers en rohl, andere milieuvriendelijke energievormen. informatie dienst er op toezien dat de wetgeving inzake het gebruik van allesbranders en het rohl, verbranden van afval wordt nageleefd en zal ze ook periodiek onder de aandacht informatied brengen. De gemeente voert een sensibilisatie-actie over het gebruik van ienst allesbranders, de wetgeving en de goede naleving ervan. Ze kan onder de aandacht brengen dat composteren verschillende voordelen biedt en dus een betere oplossing is voor tuinafval. Bovendien voorziet de gemeente tijdens vooren najaar in de ophaling van snoeihout om verbranding tegen te gaan. indien er vermoedens zijn dat een persoon of bedrijf systematisch afval verbrand rohl, politie een onderzoek instellen en streng optreden. bij de vergunningsaanvragen indien nodig extra voorwaarden opleggen. gemeenteVoorbeelden van bijzondere voorwaarden zijn: besproeien van grondopslag, bestuur betere luchtzuivering plaatsen, bij hogere/lagere temperatuur werken... . Dit is een van de belangrijkste juridische middelen om maatregelen tegen luchtverontreiniging te laten uitvoeren. bij concrete problemen een open dialoog aangaan met de bedrijven gevestigd op gemeenteHeists grondgebied om zo via overleg tot mogelijke oplossingen te komen. bestuur, rohl bij klachten in eerste instantie bemiddelend optreden tussen beide partijen. gemeentebestuur, rohl de landbouwers wijzen op hun verantwoordelijkheden om geurhinder te rohl, politie


2002-2003 (inventarisatie), daarna planperiode voor opvolging 2002-2003

NB (12.395)

eigen personeel

eigenaars verwarmingsinstallatie

0

planperiode

burgers/bouwers

burgers, (landbouw)bedrijven & instellingen

planperiode

0

planperiode

0

planperiode

0

planperiode

0

planperiode

0

vergunningsaanvrager s

landbouwers

110


44

LU5.a3

B

44

LU5.a4

I

vermijden bij het toedienen en opslaan van dierlijke mest. in samenwerking met de landbouworganisatie(s) een informatieve brochure/tekst voor de burgers maken, met daarin het waarom, wanneer van de bemestingen, wat de landbouwers doen om de geurhinder onder controle te houden en wat er daarbij kan mislopen. Hierdoor worden de buurtbewoners beter geïnformeerd en kunnen een aantal klachten uit onbegrip worden vermeden.

de landbouwers informeren over de code van goede landbouwpraktijken (ALT) teneinde geurhinder te vermijden door het uitrijden van dierlijke mest te vermijden bij warm en winderig weer. De landbouwers worden daarnaast geïnformeerd dat septisch materiaal als afval moet behandeld worden en dus niet zomaar op de velden gebracht mag worden.

actieplan

gemeente- 2003-2006 bestuur, informatied ienst, rohl,landbouworgan isatie(s) Gemeente- 2003-2006 bestuur, informatie dienst, landbouwo rganisaties

buurtbewoners

landbouwers

De gemeente verzoekt... 43 LU1.i1

I

43

LU1.i2

I

43

LU1.i3

I

43

LU1.i4

B

43

LU1.i5

I

43

LU2.i1

B

De Lijn meer gebruik te maken van alternatieve brandstoffen zoals aardgas en elektriciteit, oudere bussen te vervangen door bussen met meer milieuvriendelijke motoren, kleinere bussen in te schakelen op minder drukke trajecten en bij de opleiding van de buschauffeurs meer aandacht te besteden aan een aangepast rijgedrag om zodoende de uitstoot aan schadelijke stoffen te minimaliseren. de burgers voor korte verplaatsingen gebruik te maken van de fiets of te voet te gaan. Om de schoolgaande jeugd aan te moedigen om met de fiets of het openbaar vervoer naar school te gaan, zal het gemeentebestuur in samenwerking met de scholen een aantal initiatieven uitwerken, zoals het schoolvervoersplan. de verantwoordelijke hogere overheden extra inspanningen te leveren om de milieuvriendelijkere transportmogelijkheden te stimuleren. het Vlaams Gewest de aanleg en het onderhoud van de wegen waar zij voor verantwoordelijk zijn, af te stemmen op het Heistse beleid, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid voor fietsers. de bedrijven een bedrijfsvervoersplan op te stellen om hun personeel te stimuleren gebruik te maken van alternatieve vervoersvormen. Hiertoe zal het gemeentebestuur overleg plegen met de bedrijven en KMO’s op haar grondgebied. de burgers jaarlijks hun verwarmingsinstallaties te laten controleren. Dit is een wettelijke verplichting die wel eens over het hoofd wordt gezien. De gemeente


gemeentebestuur

2002-planperiode

gemeentebestuur, rohl, scholen gemeentebestuur gemeentebestuur

planperiode, 2002-2005

gemeentebestuur

0

De Lijn

burgers, schoolgaande jeugd

2004-2006

0

hogere overheden

2003-2006

0

Vlaams Gewest

2004-2006

0/NB

bedrijven en hun personeel

rohl, 2002-planperiode informatied

burgers met verwarmingsinstallatie

111


43

LU2.i2

I

44

LU3.i1

B

44

LU3.i2

I

44

LU4.i1

B

44

LU5.i1

I

zal hier jaarlijks de burgers aan herinneren door een kleine sensibilisatie-actie, bijvoorbeeld een stukje in het gemeentelijk informatieblad. het Vlaams Gewest controle uit te voeren op de correcte uitvoering van de technische controles op verwarmingsinstallaties door erkende brandertechnici. de burgers hun verantwoordelijkheden te nemen omtrent de verbranding van alle afval en omtrent het gebruik van allesbranders. Hiertoe zullen jaarlijks de nodige sensibilisatie-initiatieven worden genomen. de hogere overheden een sensibilisatiecampagne uit te werken rond de verbranding van afval in open lucht en het verkeerd gebruik van allesbranders door particulieren. de bedrijven in Heist-op-den-Berg het gemeentebestuur op de hoogte te stellen als er zich calamiteiten voordoen die een negatief effect kunnen hebben op het milieu en/of de volksgezondheid. haar burgers en zeker diegenen die in landelijke gebieden wonen zich tolerant op te stellen tegenover de geurhinder die onvermijdelijk samenhangt met landbouwactiviteiten.

actieplan

ienst

s

gemeentebestuur gemeentebestuur

2005-2006

Vlaams Gewest

2002-planperiode

burgers

gemeentebestuur

2002-planperiode

hogere overheden

gemeentebestuur

2004-2006

bedrijven

gemeentebestuur

2003-planperiode

burgers (in landelijke gebieden)

een nacht der duisternis in periode 2002 - 2006

burgers

De gemeente zal... 46

LI1.a1

I

46

LI1.a2

I

46

LI1.a3

I

46

LI1.a4

B

de nacht van de duisternis aangrijpen om de bevolking te sensibiliseren en te informeren.

gemeentebestuur, rohl, informatied ienst een onderzoek in te stellen om lichtverstrooiing door verlichting van gemeentemonumenten en openbare gebouwen vanaf een bepaald uur te beperken. bestuur, td acties, zoals het verspreiden van praktische tips tegen lichthinder in het kader van rohl, REG, opstarten om verschillende doelgroepen te sensibiliseren over lichthinder informatied en mogelijke oplossingen aan te reiken. ienst het naleven van de VLAREM-wetgeving controleren. rohl, politie, gemeentebestuur

2003

+

2003

planperiode, 2002-2006

burgers en verschillende doelgroepen

De gemeente verzoekt... 46

LI1.i1

I

46

LI1.i2

I

de burgers om overbodige en weinig efficiënte lichtbronnen te verwijderen of te gemeentevervangen. bestuur de bedrijven en handelaars om na 23.00u hun overbodige verlichting te beperken gemeente-


2003-planperiode 2003-planperiode

handelaars

112


tot het noodzakelijke, rekening houdend met de veiligheid.

actieplan

bestuur

De gemeente zal... 49

GL1.a1

B

50 50

GL1.a2 GL2.a1

B I

50

GL2.a2

I

sommige delen van de gemeente verkeersluw maken. Al het overbodige doorgaand verkeer wordt zo veel mogelijk geweerd. In andere delen wordt het verkeer langs vooraf bepaalde in- en uitvalswegen geleid. Er wordt gedacht aan verdere maatregelen die de mobiliteit en de leefbaarheid ten goede komen zoals bijvoorbeeld onderzoeken op welke wegen de doorgang beperkt kan worden tot plaatselijk verkeer, landbouwverkeer en fietsers. periodiek controles uitvoeren naar geluidshinder door bromfietsen. afspraken maken met de uitbaters van ontspanningsgelegenheden over de maatregelen die door hen genomen zullen worden om de geluidshinder te beperken. uitbaters die een fuifzaal willen inrichten ondersteunen door informatie te verstrekken en op aanvraag van de uitbater preventieve geluidsmetingen uit te voeren.

gemeente- planperiode bestuur, rohl, politie

politie gemeentebestuur

PA (1.000.000)

2002-2006 planperiode

bromfietsbestuurders uitbaters van ontspanningsgelegenh eden uitbaters van fuifzalen

rohl, politie 2004-2006


GL1.i1

I

50

GL2.i1

I

50

GL2.i2

I

het Vlaams Gewest om bij heraanleg van de gewestwegen fluisterasfalt te gebruiken. de burgers zich verantwoord te gedragen en rekening te houden met elkaar en met de omwonenden. het Vlaams Gewest om voor kleiduifschieten alle activiteiten vergunningsplichtig te maken, teneinde via de vergunning de locatie en de periode te kunnen bepalen.

gemeentebestuur gemeentebestuur gemeentebestuur

2002-planperiode

0

Vlaams Gewest

2004-planperiode

0

burgers

2004- tot voldaan

0

Vlaams Gewest

2004-2006

NB

OVAM, externe studiebureau's

2003-...

PA

Milieuverstoringen in de bodem De gemeente zal... 55

BO1.a1

I

55

BO1.a2

I

de toestand van de potentieel verontreinigde sites opvolgen door eigen onderzoek rohl of het opvragen van de benodigde informatie afhankelijk van wie voor de grond verantwoordelijk is. Indien de benodigde informatie niet volstaat om voldoende onderbouwde conclusies te trekken kan de gemeente bijkomende onderzoeken laten uitvoeren. binnen haar mogelijkheden actief meewerken aan de sanering van de gemeente-


113


verontreinigde sites waar zij mee verantwoordelijk voor is. 55

BO1.a3

I

55

BO1.a4

I

55

BO2.a1

I

55

BO2.a2

B

56

BO3.a1

I

56

BO3.a2

I

56

BO3.a3

I

een permanent geactualiseerde inventaris opmaken van de kadastrale percelen waarop een inrichting is of was gevestigd, respectievelijk een activiteit wordt of werd uitgevoerd zoals bedoeld in artikel 2§1 van het VLAREBO. Dit is een onderdeel van de databank met milieuvergunningen die door de gemeente wordt aangemaakt. Zie ook actie GD4.a2. trachten een uitwisselingsprotocol af te sluiten met OVAM voor de uitwisseling van alle informatie over terreinen met en zonder bodemverontreinigingen. Deze informatie kan aan een GIS-systeem worden gekoppeld zodat ze makkelijk gebruikt kan worden door de eigen diensten. Deze informatie of uittreksels eruit kunnen ook ter beschikking van de burgers worden gesteld. het probleem van de stookolietanks onder controle trachten te brengen. Dit gebeurt door de meldingsplichtige stookolietanks die nog in gebruik zijn te inventariseren en te noteren waar er vergunningen zijn verleend. De oude tanks worden in de inventaris opgenomen als hun ligging nog gekend is of als zij (naar aanleiding van een klacht) ontdekt worden. de stookolietanks van de gemeente laten controleren, vervangen door visueel controleerbare of dubbelwandige tanks of overschakelen op een andere energiebron en waar nodig saneringen verder uitvoeren. bij eventuele problemen de resultaten van de onderzoeken (VLM, VMM) voorleggen aan de landbouwers met het oog op het zoeken naar een oplossing. De resultaten van de metingen zullen ook bekend worden gemaakt aan de milieuen de landbouwadviesraad. in samenwerking met VLM toelichting geven de bij de code van goede landbouwpraktijken. Een gerichte sensibiliseringscampagne met aandacht voor het behoud van de bodem. constructief meewerken met de Vlaamse overheid aan de afbakening van de kwetsbare gebieden. Een mogelijke concreet voorstel hiervoor is het organiseren van een overleg met landbouwadviesraad en milieuraad om te bespreken welke meetpunten zinnig zijn en dit doorgeven aan VMM/AMINAL.

actieplan

bestuur, rohl, td rohl

2004-...

PA

gemeentebestuur, rohl

2004-...

OVAM, burgers

rohl

2002-...

eigenaars (oude) stookolietank

td

2002-2012


planperiode

gemeente- 2003-2004 bestuur, VLM, rohl gemeente- 2002-2004 bestuur, rohl, milieuraad, landbouwadviesraad

PA (19.137) milieuraad, landbouwadviesraad

landbouwers

VMM, AMINAL afdeling water


BO1.i1

I

de verantwoordelijken voor de verschillende storten om de toestand ervan gemeentenauwgezet te blijven opvolgen en om de gemeente steeds op de hoogte te houden bestuur


2005-2006

verantwoordelijken van storten

114


55

BO1.i2

I

55

BO2.i1

B

55

BO2.i2

I

56

BO3.i1

I

56

BO3.i2

I

56

BO3.i3

I

van de actuele situatie. de eigenaars van potentieel verontreinigde gronden om een indicatief bodemonderzoek te laten uitvoeren en indien aangewezen tot verdere onderzoeken en sanering over te gaan. de burgers om hun stookolietanks bij buitengebruikstelling op verantwoorde wijze onschadelijk te maken. De burgers worden aangeraden om bij (ver)nieuwbouw of vervanging een visueel controleerbare tank te plaatsen of een andere energievorm te gebruiken. Dit wordt gekoppeld aan een sensibilisatieactie, bijvoorbeeld in het gemeentelijke infoblad of in de gemeentelijke nieuwsbrief. IVERLEK om de premie bij overschakeling van stookolie naar aardgas te koppelen aan een correcte buitengebruikstelling van de stookolietank. De gemeente ondersteunt deze actie door sensibilisatie eventueel, als onderdeel van de uitwerking van actie BO2.i1. de landbouwers te werken volgens de code van goede landbouwpraktijk en maximaal gebruik te maken van duurzame landbewerkingstechnieken met aandacht voor het behoud van de bodem.

actieplan

gemeentebestuur

2005-2006

eigenaars potentieel verontreinigde gronden burgers die een stookolietank buiten gebruik stellen

gemeente- 2002-planperiode bestuur, rohl, informatied ienst gemeentebestuur

2002-planperiode

IVERLEK

gemeente- 2003-planperiode bestuur, rohl, informatied ienst VLM en VMM om negatieve effecten door uitloging van mest op te volgen en de gemeente- 2004-planperiode gemeente op de hoogte te houden. bestuur VLM om vorming te organiseren voor de milieuambtenaren en politie om hen op gemeente- 2003-2006 de hoogte te brengen van hun controlemogelijkheden rond de mestproblematiek. bestuur Het bestuur zal hiertoe een aanvraag indienen bij VLM.

landbouwers

VLM, VMM VLM, milieuambtenaren, politie

Milieuverstoringen in de natuur, het verlies van biodiversiteit De gemeente zal... 63

NB1.a1

I

63

NB1.a2

B

63

NB1.a3

I

stelselmatig de ecologische structuur van de waterlopen 3e categorie verbeteren. Zie ook actie WA3.a1. ondersteuning bieden aan verenigingen en personen die natuurgebieden en natuurverbindingsgebieden beheren. maatregelen nemen bij het 'extern beheer' van een groengebied door o.a. te verhinderen dat verontreinigd oppervlaktewater in het groengebied terecht komt of te streven naar het herstel van de oorspronkelijke grondwatertafel. Door een


rohl, td

2002-2010

gemeente- planperiode bestuur gemeente- 2002-2006; planperiode bestuur, td, rohl

PA NB (10.000) PA

Eigenaars natuurgebieden

115


63

NB1.a4

I

63

NB2.a1

I

63

NB2.a2

I

63

NB2.a3

I

63

NB2.a4

B

63

NB2.a5

B

63

NB2.a6

B

63

NB2.a7

I

63

NB2.a8

I

63

NB2.a9

B

zorgvuldig vergunningsbeleid worden storende activiteiten in de omgeving vermeden, dammetjes met vistrappen kunnen de grondwatertafel ondersteunen. streven naar een betere juridische bescherming voor gebieden met natuurwaarde. Mogelijke oplossingen hiervoor zijn een verzoek aan hogere overheid voor een betere bescherming via een gewestplanwijziging of de aankoop van die gebieden door gemeente of natuurvereniging.

gemeentebestuur, rohl, natuurvere niging waar mogelijk bijkomende groengebieden verwerven, in samenwerking of gemeentesamenspraak met instanties en natuurverenigingen die een actief bestuur, verwervingsbeleid voeren zoals de Natuurpunt vzw. natuurvere nigingen de nodige budgetten uittrekken om de migratiemogelijkheden via groene (o.a. gemeenteKLE) en blauwe (waterlopen) linten tussen de diverse natuur- en bosgebieden uit bestuur, te werken. rohl, td inwoners verder blijven stimuleren om KLE's, bossen aan te leggen en te gemeenteonderhouden. Dit gebeurt door sensibilisatie, door de jaarlijkse behaagactie bestuur, en/of door andere acties. rohl, natuurvere nigingen in RUP’s gedetailleerde voorschriften opnemen voor de aard, de oppervlakte en gemeentede ligging van het groen in woon- en industriezones zodat een verbinding van het bestuur, groen binnen en tussen deze zones wordt verzekerd. De milieudienst zal steeds rohl betrokken worden bij het opstellen van deze voorschriften. bij het verlenen van (verkavelings-, stedebouwkundige-,...) vergunningen gemeentevoorwaarden stellen m.b.t. de bescherming van bestaande natuurwaarden en voor bestuur aanplanting (aard, minimum oppervlakte, ligging,...) van nieuw groen, om verbindingen tussen de verschillende groenzones te verzekeren. De gemeente zal burgers en bedrijven verplichten om de opgelegde gemeentegroenschermen effectief aan te planten. Het huidige systeem van bestuur, bankwaarborgen blijft behouden rohl in samenwerking met de verschillende natuurverenigingen en scholen een rohl, diersoort uitkiezen waar actie rond wordt gevoerd. Deze projecten zich bij natuurvere voorbeeld toespitsen op nestgelegenheden, migratiekunstwerken, ... nigingen actief blijven deelnemen aan de werking rond het Regionaal Landschap Grote gemeenteNete. bestuur, rohl in overleg met GECORO en milieuraad een voorstel uitwerken over de aanleg gemeentevan groenschermen, dat beantwoordt aan de wettelijke voorschriften. bestuur,


actieplan

2002-2006

Vlaams Gewest

planperiode

PA

2003-2010

PA

planperiode

0

inwoners

planperiode

planperiode

vergunningsaanvragers

planperiode

burgers en bedrijven

2004-2006

scholen

planperiode

NB

2002-2003

0

iedereen die moet voldoen aan een

116


63

NB2.a10 B

64

NB3.a1

I

64

NB3.a2

I

64

NB3.a3

I

64

NB3.a4

B

een onderzoek instellen naar de aanleg van bufferzones tussen het industriegebied en het woongebied. Op plaatsen, waar dit technisch mogelijk is, zal een bufferzone aangelegd worden. De aanlegkost wordt hier bij voorkeur verrekend via de aankoopprijs van te verkopen bedrijfsgronden, gelegen binnen de nieuwe bufferzone. het eigen groen zo natuurlijk mogelijk inrichten. Om te voldoen aan de vraag van sommige burgers die 'nettere' stukken groen vragen kunnen stukken als plantsoen, park of speelbos worden ingericht. Daarom wordt het gemeentelijk groen opgedeeld in stukken die dienen ter verfraaiing van de gemeente en stukken die in de eerste plaats gericht zijn op natuurontwikkeling. in natuurgebieden en bossen streekeigen soorten planten, exoten verwijderen of er een uitdovingsbeleid voor voeren. De spontane ontwikkeling van vegetatie geniet de voorkeur. zal maximaal inheems plantgoed blijven gebruiken, voor bij voorkeur aanplantingen in drie lagen, en daarnaast haar burgers sensibiliseren om hetzelfde te doen. Hieruit volgt dat ze tweejaarlijks een behaagactie blijft opzetten.

een inventarisatie maken van de waardevolle bermen en voor de waardevolle bermen een passend beheer uitwerken.

actieplan

rohl, GECORO, milieuraad gemeentebestuur, rohl

bufferverplichting

2002-2006

0

td, rohl

2004-2006

NB (17.500)

td, rohl

2002-...

NB

td, rohl, planperiode + informatied tweejaarlijks ienst, natuurvere nigingen rohl 2004

NB

bedrijven, omwonenden van bedrijfsterreinen

burgers

PA


NB2.i1

I

64

NB2.i2

I

64

NB2.i3

I

de bewoners van Heist-op-den-Berg, op wiens eigendom KLE's, bossen of andere natuurwaarden voorkomen, er voor te zorgen dat deze belangrijke natuurelementen regelmatig onderhouden worden. Er wordt informatie verspreid over de VLM-subsidies voor het beheer van perceelsranden. de burgers rekening te houden met de bestaande natuurwetgeving. Hiertoe zal de gemeente de bevolking sensibiliseren via een aangepaste actie. burgers, openbare besturen, instanties en bedrijven met woning/vestiging in Heist-op-den-Berg om waar mogelijk streekeigen groen te planten op hun gronden.


gemeentebestuur

2003-2006

bezitters van natuurwaarden


2003-planperiode

burgers

2002-planperiode

burgers, openbare besturen, instanties en bedrijven

117


actieplan

Duurzaam gemeenteelijk beleid Krijtlijnen voor een duurzaam beleid De gemeente zal... 68

DO1.a1

I

het eigen personeel overtuigen van het nut en de wenselijkheid van duurzame ontwikkeling door een uitgebreide (langdurige) sensibilisatiecampagne. Het personeel krijgt de mogelijkheid om vertrouwd te raken met bepaalde principes, materialen en systemen. de mogelijkheid voor de verschillende gemeentediensten om advies in te winnen bij de milieudienst over de duurzaamheid van projecten of raad te vragen over meer duurzame oplossingen voor problemen, in de verf zetten. Dit is pas echt te realiseren na het aanwerven van een duurzaamheidsambtenaar en kan gekoppeld worden aan DO1.a3. fungeren als informatiebron voor de burgers. Via de gebruikelijke kanalen (het informatieblad, de website) kunnen de burgers informatie krijgen over duurzame ontwikkeling. De gemeente zal de bestaande informatiepunten verder uitbouwen zodat de burgers er terechtkunnen met vragen over duurzame ontwikkeling of technieken. Dit kan gekoppeld worden aan DO1.a2. actieve steun verlenen aan organisaties / verenigingen die werken rond duurzame ontwikkeling.

gemeente- 2002-2004 bestuur, informatied ienst, rohl rohl vanaf aanwerving DA

68

DO1.a2

I

68

DO1.a3

I

68

DO1.a4

B

68

DO1.a5

I

de bevolking en het gemeentelijk personeel op de hoogte brengen van de geboekte resultaten.

informatied planperiode ienst

68

DO2.a1

B

68

DO2.a2

I

gemeente- planperiode bestuur gemeente- planperiode bestuur, td, rohl

68

DO2.a3

I

een duurzaamheidsambtenaar aan te werven (binnen de budgettaire mogelijkheden). bij nieuwbouw waar een aantal duurzame technieken momenteel niet kunnen toegepast worden (wegens vb. de kostprijs), de nodige voorzieningen treffen zodat omschakeling op termijn op een eenvoudige wijze kan gerealiseerd worden. het principe van DO integreren in de andere gemeentediensten zodat DO niet


NB

eigen personeel

NB

eigen personeel

rohl, vanaf aanwerving DA informatied ienst

gemeentebestuur

rohl

planperiode

vanaf aanwerving DA

burgers

NB (75.000)

organisaties / verenigingen die werken rond DO burgers en gemeentelijk personeel rohl

PA

ontwerper

gemeentediensten

118


68

DO2.a4

I

actieplan

beperkt blijft tot de milieudienst. de interne milieuzorg verder uitbouwen. Binnen dit systeem kan per gebouw een rohl verantwoordelijke worden aangeduid die een aantal meterstanden opvolgt. Zie ook acties DW1.a6 en REG1.a1.

vanaf aanwerving DA

NB


DO1.i1

I

zijn inwoners zich open te stellen voor nieuwe systemen en een andere levenswijze met het oog op het creëren van een duurzame samenleving. Hiertoe zullen blijvende sensibilisatie-acties ondernomen worden.

gemeentebestuur

Vanaf aanwerving DA

inwoners

Afvalpreventie en –inzameling De gemeente zal... 74

AF1.a1

I

74

AF1.a2

I

74

AF1.a3

B

74

AF1.a4

B

74

AF1.a5

I

een gericht afvalpreventiebeleid voeren naar de verschillende doelgroepen toe: de eigen diensten, appartementbewoners, handelaars, consumenten, het verenigingsleven, scholen, rusthuizen, grote evenementen, ... De nadruk zal hierbij gelegd worden op sensibilisatie, informatieverstrekking en ondersteuning. het afvalbeleid jaarlijks evalueren en bijsturen, waarbij preventie steeds als absolute prioriteit zal worden beschouwd. Verder zal ook rekening gehouden worden met de eigenheid van de verschillende doelgroepen, praktische en hygiënische aspecten, de invloed van de kostprijs op de afvalstromen en de invloed van de verschillende afvalstromen op het milieu... het thuiscomposteren actief blijven stimuleren door de sensibilisatie-acties en de verkoop van compostvaten verder te zetten. De werking van compostmeesters zal een extra stimulans krijgen. Mensen die reeds thuiscomposteren zullen hierin maximaal geholpen worden.

rohl, td, planperiode, afhankelijk informatied van de concrete acties ienst,

NB (20.000)

doelgroepen

rohl, td

planperiode, jaarlijks

NB

afvalproducenten

rohl, informatied ienst, compostme esters rohl, td, informatied ienst

planperiode, vanaf heropstart compostmeesters

NB (1.000)

thuiscomposteerders

planperiode

NB (1.000)

Krinkel

planperiode

NB (7.500)

scholen

de samenwerking met het kringloopcentrum ‘Krinkel’ verder zetten en de werking van het kringloopcentrum regelmatig onder de aandacht brengen. In dit kader zal het publiceren van een kortingbon voor Krinkel in het gemeenteblad periodiek herhaald worden. Herbruikbare goederen die op het containerpark verzameld worden, zullen zoveel mogelijk afgevoerd worden naar de kringloopwinkel. een aantal preventie en sensibilisatie-acties (zoals het bedelen van brooddozen, rohl installatie van drinkwaterkraantjes, promoten van drinkbekers of -flessen,...) voor


119


74

AF1.a6

B

74

AF1.a7

I

74

AF1.a8

B

74

AF1.a9

I

75

AF2.a1

B

75

AF2.a2

B

75

AF2.a3

I

75

AF2.a4

I

75

AF2.a5

I

75

AF2.a6

I

75

AF3.a1

I

75

AF3.a2

I

scholen verder zetten zoals reeds opgestart met het stappenplan. Bestaande acties en initiatieven van de MOS-coördinator kunnen ondersteund en begeleid worden. haar burgers objectieve informatie over afvalpreventie blijven verschaffen en tips rohl, geven over hoe afval voorkomen kan worden. informatied ienst zich engageren om haar afvalbeleid waar nodig te ondersteunen met gepaste rohl, td, controlemaatregelen naast uitgebreide sensibilisatie en andere acties. politie het sorteergedrag van gebruikers van de gemeentelijke academie aanmoedigen rohl, td door het uitbouwen van een eigen recyclagepark. met de rustoorden een convenant afsluiten naar het voorbeeld van het convenant rohl met de scholen. Afvalbeperking wordt hierin een belangrijk thema. in 2002 de forfaitaire huisvuilbelasting verminderen van € 49,56 tot € 42,00 en Gemeentede prijs van de huisvuilzakken verhogen. Een zak voor restafval van 60 liter zal bestuur voortaan €1,00 kosten en het PMD-zak zal € 0,20 kosten. Tevens worden 30-liter zakken aangeboden aan de helft van de prijs. het DIFTAR-systeem stapsgewijs verder uitbouwen. Dit houdt in dat iedereen gemeentemoet betalen per gegeven hoeveelheid en soort afval. Bedrijven en instellingen bestuur, in de gemeente zullen de volledige prijs van ophaling en verwerking moeten rohl, td betalen. optreden tegen inrichters van (commerciële) activiteiten die het afvalprobleem gemeentetrachten af te wentelen op de gemeenschap. bestuur, rohl afvalbeperkende maatregelen eisen van organisatoren van festivals, happenings, gemeentemarkten en evenementen. Indien de gemeente zelf de organisator is, zal ze de bestuur, nodige maatregelen nemen om de afvalproductie te beperken. politie Waar mogelijk afvalbeperkende beleidsmaatregelen nemen tegen informatied afvalproducerende activiteiten, zoals het verder promoten van de stickers die niet ienst, rohl geadresseerd reclamedrukwerk vermijden. actie ondernemen tegen de hondenpoepproblematiek in de gemeente. rohl, politie Mogelijkheden zijn strenger optreden tegen vervuilers, sensibiliseren door middel van infoborden, … de eigen voorbeeldfunctie inzake afvalpreventie ten volle vervullen. gemeentebestuur, rohl op de begroting een budget voorzien voor het opruimen van particulier afval dat gemeentehet uitzicht (in afwachting van een gerechtelijke uitspraak) van de gemeente sterk bestuur ontsierd. De kosten van het opruimen worden teruggevorderd na de uitspraak van de rechtbank.


actieplan

2002-2006

NB

planperiode

burgers

burgers

2002-2003

NB

2002 - looptijd convenant 2002

NB

rustoorden

NB

burgers

2004-2006 (gefaseerd)

PA

bevolking, bedrijven, instellingen

2004

NB

inrichters afvalveroorzakende activiteiten organisatoren van evenementen

2003-2006

NB

eigenaars van honden

2003-2004

NB

gemeentelijke diensten

2003-2004

NB

planperiode

planperiode

120


actieplan


AF1.i1

I

74

AF1.i2

I

75

AF1.i3

I

75

AF1.i4

I

75

AF1.i5

I

75

AF3.i1

I

76

AF4.i1

I

76

AF4.i2

I

de burgers extra aandacht te besteden aan het voorkomen van afval door een aangepast aankoopgedrag en mee te werken aan de correcte selectieve inzameling. Via continue sensibilisatie-acties zal het gemeentebestuur trachten bij haar burgers een mentaliteitsverandering te bewerkstelligen. De behaalde resultaten zullen regelmatig aan de burgers meegedeeld worden. de burgers gebruik te maken van de aanvaardings- en/of terugnameplicht die op bepaalde goederen van toepassing is (bv. autobanden, AEEA, accu’s, ...). De gemeente zal de bevolking tijdig inlichten over de evolutie van de wetgeving omtrent de aanvaardings- en terugnameplicht. de burgers zoveel mogelijk gebruik te maken van gerecycleerde materialen en secundaire grondstoffen. Het gemeentebestuur zal hiertoe in samenspraak met de handelaars een lijst opmaken van ‘criteria voor milieuvriendelijk winkelen’. de handelaars van Heist-op-den-Berg zo weinig mogelijk verpakkingsmateriaal te gebruiken en verpakkingsarme producten aan te bieden aan de consumenten. De gemeente ondersteunt initiatieven inzake afvalpreventie van winkels die het gebruik van verpakkingsmateriaal ernstig trachten te beperken. Fost Plus een ecologisch verantwoorde oplossing te zoeken voor het verpakkingsafval dat niet samen met het PMD wordt ingezameld. het gemeentepersoneel om het goede voorbeeld te geven en mee te werken aan het voorkomen en selecteren van afval. Het personeel zal hiertoe blijvend gesensibiliseerd worden en zal regelmatig op de hoogte gebracht worden van het hoe en waarom van de doorgevoerde acties en over de behaalde resultaten. het Vlaams Gewest en de federale overheid het instrument ecotaks optimaal te gebruiken om het koopgedrag te beïnvloeden en afvalpreventie te promoten. Fost Plus te komen tot een duidelijk merkteken op verpakkingen die met het PMD kunnen verwerkt worden of alle plastiekfracties in te zamelen. Op deze manier kan verwarring en verkeerd sorteergedrag bij de consument vermeden worden.

gemeente- 2002-planperiode bestuur, informatied ienst

burgers

gemeente- 2004-2006 bestuur, informatied ienst, rohl gemeente- 2004-2006 bestuur, handelaars gemeente- 2004-2006 bestuur

burgers

gemeentebestuur gemeentebestuur, informatied ienst, rohl gemeentebestuur gemeentebestuur

burgers

handelaars

2002-tot voldaan

Fost Plus

2002-planperiode

gemeentepersoneel

2002-planperiode

Vlaams Gewest

2002-tot voldaan

Fost-Plus

Duurzaam omgaan met water De gemeente zal... 79

DW1.a1

I

zoveel mogelijk praktische informatie omtrent de installatie en het gebruik van


rohl

2002-

NB

burgers

121


79

DW1.a2

B

79

DW1.a3

I

79

DW1.a4

I

79

DW1.a5

I

79

DW1.a6

I

79

DW1.a7

I

actieplan

systemen voor de opvang, het gebruik en de infiltratie van hemelwater ter beschikking stellen van de bevolking (bv. via een eigen brochure of een kast in de openbare bibliotheek met brochures van andere organisaties). Hiervoor zal het gemeentebestuur de nieuwste ontwikkelingen en de resultaten van bestaande projecten opvolgen. het subsidiereglement voor infiltratie van hemelwater, de opvang en het gebruik rohl, van hemelwater en de aanleg van IBA's evalueren, bijsturen en/of verderzetten. gemeentebestuur stelselmatig in alle gemeentelijke eigendommen waar dit realistisch is (zie ook rohl, td actie DO2.a7), de nodige aanpassingen verrichten om het hemelwater nuttig te kunnen aanwenden en/of te laten infiltreren in de bodem. Hiertoe zal met de technische dienst afgesproken worden dat bij elke verbouwing of nieuwbouw de milieudienst gecontacteerd wordt om een maximale implementatie van dergelijke systemen in de eigendommen van het gemeentebestuur te bekomen. geleidelijk aan spaardouchekoppen, spaarkranen en toiletten met spaartoets td plaatsen in alle gemeentelijke gebouwen. de diverse uitgevoerde aanpassingen voor de opvang en het gebruik van informatied hemelwater onder de aandacht brengen van de bevolking. ienst, rohl het eigen waterverbruik (leidingen hemelwater) opvolgen. Dit kan gekoppeld rohl, worden aan actie REG1.a1. andere gemeentedi ensten in de vergunningen voor vergunningsplichtige inrichtingen (vb. betoncentrales) gemeenteen nieuwe verkavelingen, indien haalbaar, de opvang en/of infiltratie van bestuur, hemelwater en het hergebruik van hemel- en/of proceswater opleggen. Ook de rohl hoeveelheden opgepompt grondwater kunnen hierin beperkt worden.

planperiode

NB (110.000)

2002-...

PA

2002-2012

PA

planperiode

burgers

2002-2006

planperiode


DW1.i1

I

79

DW1.i2

I

de burgers het hemelwater dat op hun woningen terecht komt op te vangen en maximaal te gebruiken voor het sproeien van tuinen, het doorspoelen van toiletten, het poetsen, het wassen van kleren,... of te infiltreren in de bodem. Zij kunnen hiervoor in het geval van bestaande woningen gebruik maken van het subsidiereglement (zie actie DW1.a2). de huisvestingsmaatschappijen en het OCMW om systemen voor regenwateropvang, -hergebruik en/of infiltratie op te nemen in hun projecten. Aansluitend worden waterverbruikbeperkende maatregelen zoals het plaatsen van spaardouchekoppen, genomen in bestaande en toekomstige gebouwen. Het



2002-planperiode

gemeentebestuur

2002-2012

huisvestingsmaatschap pijen en het OCMW

122


79

DW1.i3

I

79

DW1.i4

I

OCMW kan maatregelen uitwerken om de aankoop van waterbesparende apparatuur voor zijn klanten te vergemakkelijken. Zie ook REG3.i3. de architecten in hun ontwerpen rekening te houden met regenwateropvang, regenwaterhergebruik en infiltratie, en om het onder de aandacht van hun opdrachtgevers te brengen. de landbouwers om zuinig en correct om te springen met water en afvalwater.

actieplan

gemeentebestuur

2002-planperiode

architecten

gemeentebestuur

2004-planperiode

landbouwers

Duurzaam gebruik van grondstoffen en producten De gemeente zal… 81

DG1.a1

I

81

DG1.a2

I

81

DG1.a3

I

81

DG1.a4

I

81

DG1.a5

I

82

DG2.a1

I

82

DG2.a2

I

82

DG2.a3

I

het gebruik van ecologisch verantwoorde materialen opnemen in bestekken en het dagelijks aankoopbeleid. Voorbeelden die hiervoor in aanmerking komen zijn de aankoop van houtproducten, de uitbesteding van drukwerk, ecologische onderhoudsproducten,... Hiertoe kunnen de bestekken voor advies voorgelegd worden aan de milieudienst. de nuttige toepassing van afvalstoffen en het gebruik van secundaire grondstoffen stimuleren door in bestekken m.b.t. werken door of in opdracht van de gemeente deze punten op te nemen en dit overeenkomstig typebestek 250. het gebruik van duurzame grondstoffen illustreren - niet alleen bij het uitvoeren van bouwactiviteiten, maar bv. ook bij de aanleg van een tuin - op locaties die minstens een gedeelte van het jaar open staan voor de bevolking. spaarzaam omspringen met producten. Voorbeelden zijn het aankopen van verven, vernissen en lijmen in gepaste hoeveelheden zodat er geen overschotten zijn. Het gebruik van organische solventen en strooizout wordt beperkt tot het noodzakelijke minimum. compost en gehakseld hout als bodemlaag gebruiken in de gemeentelijke plantsoenen, waar dit mogelijk is. informatie over duurzame producten en grondstoffen ter beschikking stellen (vb.: databank met gegevens, advies van milieu- of groendienst,…) van de eigen diensten en de bevolking. de lijst van het WWF met de verkooppunten waar FSC-gelabelde houtproducten te verkrijgen zijn, verspreiden naar de bevolking en de architecten. de betekenis van Europese ecolabels en andere labels die de duurzaamheid van een product aangeven, toelichten aan de bevolking.


gemeente- 2002/2003 (afh. bestuur, td, DG1.a1)-planperiode rohl

NB

gemeentebestuur, td

2002/2003 (afh. DG1.a1)-planperiode

NB

rohl, td

2003-2006

gemeentelij planperiode ke diensten

td

+

planperiode

informatied 2004 (na aanwerving ienst, rohl DA)

eigen diensten en bevolking

informatied 2004 ienst, rohl informatied 2004 ienst, rohl

burgers en architecten burgers

123


82 82 82

DG2.a4 DG2.a5 DG2.a6

I I I

scholen attent maken op de drinkwaterfonteinactie van PIDPA. het gebruik van drinkbekers of -flessen in scholen promoten. in samenwerking met de provincie aan toekomstige bouwheren informatie over duurzaam bouwen bezorgen.

actieplan

rohl rohl rohl, provincie

2004 2004 2002/2003

scholen scholen bouwheren


DG2.i1

I

82

DG2.i2

I

de burgers om bij de keuze van materialen de milieu-impact en duurzaamheid in rekening te brengen en indien mogelijk gelabelde producten te kopen. Zij zullen hierop herhaaldelijk gewezen worden, gekoppeld aan praktische tips, via de gemeentelijke informatiekanalen. VMM of AMINAL in navolging van o.a. de waterwegwijzer voor architecten, een wegwijzer voor duurzame producten te ontwikkelen en te verspreiden onder de architecten.

gemeente- 2004-planperiode bestuur, informatied ienst, rohl gemeente- 2004-tot voldaan bestuur

burgers

VMM, architecten

Duurzaam omgaan met bestrijdingsmiddelen De gemeente zal… 85

DB1.a1

I

85

DB2.a1

B

85

DB2.a2

I

85

DB2.a3

B

85

DB2.a4

I

85

DB2.a5

I

85

DB3.a1

I

medewerking verlenen aan eventuele bestaande initiatieven rond alternatieve methoden van ‘onkruid’- en ‘ongedierte’bestrijding. een inventaris opmaken van de gebruikte pesticiden, de gebruikte hoeveelheden en de resultaten ervan opvolgen. de aanleg van het openbaar groen verder zetten volgens het principe ‘meer groen met minder onderhoud’. Zo zal het gebruik van biociden verder verminderd worden door aangepaste beplantingen en verhardingen. Het gebruik van éénjarige planten zal beperkt worden. het uitvoerend personeel verder de mogelijkheid geven regelmatig de nodige vorming te volgen. een onderzoek verrichten naar de toepasbaarheid van alternatieve bestrijdingsmethoden (bvb. verschroeiing) en op basis hiervan het gebruikte gamma aan bestrijdingsmiddelen aanpassen. het bestrijdingsmiddelengebruik en de impact door de bestrijdingsmiddelen verder verminderen (zie acties DB1.a2, DB1.a3 en DB1.a4). met de landbouwers een gemeenschappelijk standpunt ontwikkelen omtrent duurzame teelten, bestrijdingsmiddelen en andere onderwerpen. De


rohl, td

planperiode

NB

td

2002-2003

rohl, ted

planperiode

NB

rohl, td

planperiode

NB

rohl, td

planperiode

rohl, td

2003-2004

gemeentebestuur,

2003-2004

uitvoerend personeel

bevolking

124


landbouwadviesraad is hiervoor wellicht een goed overlegorgaan. Het Europese subsidiereglement voor mechanische onkruidbestrijding bij maïs zal aan de landbouwers bekend worden gemaakt.

actieplan

landbouwa dviesraad, rohl


DB1.i1

I

85

DB2.i1

I

85

DB2.i2

B

86

DB3.i1

I

de burgers het gebruik van klassieke bestrijdingsmiddelen tot een absoluut minimum te beperken. Hiervoor zullen regelmatig de nodige sensibilisatie-acties worden uitgevoerd die de nadruk leggen op de gevolgen van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen voor het milieu en voor de volksgezondheid. Anderzijds zullen evenwaardige ecologisch-verantwoorde alternatieven geregeld onder de aandacht gebracht worden. bedrijven en instellingen om op de gronden in hun beheer zo weinig mogelijk bestrijdingsmiddelen te gebruiken. de afdeling Gesubsidieerde Infrastructuur van het Vlaamse gewest te overleggen met de gemeente wat groenaanplantingen betreft. De gemeente moet later immers instaan voor het onderhoud hiervan de landbouwers om te werken volgens de code van goede landbouwpraktijken en om maximaal gebruik te maken van mechanische onkruidbestrijding bij het telen van hun gewassen.

gemeentebestuur

2004-planperiode

burgers


2004-planperiode/ duur overeenkomst 2002-planperiode

bedrijven en instellingen Hogere overheid

gemeentebestuur

2004-planperiode

landbouwers

Rationeel energiegebruik De gemeente zal… 88

REG1.a1 I

88

REG1.a2 I

88

REG2.a1 I

in haar eigen gebouwen, het energieverbruik (het waterverbruik kan mee gemeten worden, zie ook DW1.a6) regelmatig registreren. Dit kan gebeuren door een verantwoordelijke per gebouw die zich daarmee bezighoudt of door een ambtenaar die een ronde langs de verschillende gebouwen maakt. Belangrijk is, dat dit verbruik vaak en regelmatig genoteerd wordt, zodat er snel gereageerd kan worden als er zich energieverliezen voordoen. Deze informatie wordt verwerkt in een energieboekhouding. de informatie die voortkomt uit punt REG1.a1 analyseren en periodiek een energieplan met acties en streefcijfers opstellen voor een verdere vermindering van het energiegebruik. voor een aantal van de meest energieverbruikende gebouwen van de gemeente een energiezorgsysteem uitbouwen.


rohl, td, 2005-2006 andere gemeentedi ensten

rohl, td

2005-2006

rohl, td

2005-2010 (of eerder in het kader van de

0/+

PA

125


88

REG2.a2 B

88

REG2.a3 B

88

REG2.a4 B

89

REG2.a5 B

89

REG2.a6 I

89

REG2.a7 I

89

REG3.a1 I

iemand binnen de gemeentelijke diensten een REG-cursus laten volgen om een continuïteit in het gevoerde energiebeleid te verzekeren. Daarnaast krijgt het personeel de mogelijkheid om suggesties voor REG aan te brengen. gemeentelijke gebouwen nakijken (aan de hand van de lijst uit REG2.a4) en een aantal zeer elementaire REG-maatregelen nemen (elektrische toestellen uitschakelen wanneer niet in gebruik, conciërge die nakijkt of lichten ’s avonds nog branden, tochtgaten dichten, nutteloze verlichting verwijderen, preventief nazicht van verwarmingsinstallaties, nauwkeurig nazicht van de afstelling van de regelsystemen...). oude apparaten (armaturen, elektrische apparaten, stookolieketels,…) die aan vervanging toe zijn, vervangen door nieuwe, energiezuinigere apparaten. waar haalbaar zonnepanelen en zonneboilers installeren in de eigen infrastructuur. Eventueel kan gestart worden met een proefproject (vb. parkeermeters, verkeerssignalisatie,…) moderne regelsystemen installeren om het verbruik op de werkelijke noodzaak af te stemmen. een onderzoek verrichten om de verlichting van monumenten en openbare gebouwen vanaf een bepaald uur te verminderen. de voordelen van en de mogelijkheden voor energiezuinige alternatieven demonstreren door het gebruik binnen de eigen diensten en een sensibilisatieactie in samenwerking met IVERLEK..

actieplan

samenwerkingsovereenk omst gemeentelij 2004-2005 ke diensten eigen 2002-2003 diensten, td

td

2002-...

NB

td, rohl

2004-2006

PA

td

2004-...

NB

gemeente- Vanaf nacht der + bestuur, td, duisternis in planperiode rohl rohl, td, 2004-2006 informatied ienst, andere gemeentelij ke diensten

burgers


REG2.i1 I

89

REG3.i1 I

het eigen personeel om rationeel met energie om te gaan (ongebruikte verlichting en toestellen uitschakelen wanneer ze niet in gebruik zijn,…). Dit wordt ondersteund door een sensibilisatie-actie naar het eigen personeel. de burgers zuinig om te gaan met energie. Hiervoor zullen de energielabels en de subsidies die door IVERLEK/Electrabel en het Vlaams Gewest worden toegekend meermaals onder de aandacht worden gebracht.


gemeentebestuur

2002/2003-...

gemeente- 2003-planperiode bestuur, IVERLEK/ Electrabel, Vlaams

eigen personeel

burgers

126


89

REG3.i2 I

89

REG3.i3 I

de burgers hun energieverbruik nauwgezet op te volgen. Door de gemeente zullen fiches verdeeld worden waarop het maandelijks energieverbruik en de financiële gevolgen hiervan kunnen gevisualiseerd worden in samenwerking met IVERLEK. de huisvestingsmaatschappijen en het OCMW om in alle nieuwbouwprojecten de REG-principes toe te passen. Op korte termijn kunnen dezelfde eenvoudige maatregelen worden genomen die de gemeente binnen de eigen diensten neemt. Op lange termijn kunnen sociale woningen worden heruitgerust met duurzame technologie. Het OCMW kan maatregelen uitwerken om REG voor zijn klanten te vergemakkelijken. Zie ook DW1.i2.

actieplan

Gewest gemeentebestuur, rohl gemeentebestuur

2004-2006

burgers

2004-planperiode

huisvestingsmaatschap pijen en OCMW

Duurzame ruimtelijke ordening De gemeente zal… 93

RO1.a1

I

93

RO1.a2

B

93

RO1.a3

B

93

RO1.a4

I

93

RO2.a1

I

de acties uit het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan uitvoeren, in het bijzonder gemeentede acties rond natuur, milieu en het tegengaan/terugdringen van de versnippering. bestuur, rohl een ruimtelijk (aankoop)beleid voeren ter versterking van de natuurlijke structuur gemeentezoals beschreven in het RSP en van de belangrijke natuurlijke en bestuur landschappelijke waarden. rohl de milieudienst betrekken bij alle projecten en beslissingen die een invloed hebben op de ruimtelijke structuur van de open ruimte van de gemeente. een paddentunnel aanleggen onder de Spekstraat bij herstelling of vernieuwing td, rohl van het wegdek. trachten om in samenspraak met Hulshout en Westerlo een oplossing te vinden gemeentevoor de overlast door het vrachtverkeer dat vanuit de industriezone in die bestuur, gemeentes door Heist-op-den-Berg rijdt. Hulshout, Westerlo

looptijd RSP (2007)

NTR

looptijd RSP (2007)

NTR (12.975)

planperiode 2002-2010

PA

2003-2006


RO1.i1

I

93

RO1.i2

I

de bevoegde instanties streng te laten optreden tegen bouwmisdrijven in de open ruimtegebieden van het gewestplan, het goedgekeurd BPA of het ruimtelijk uitvoeringsplan. het Vlaams Gewest om de bindende bepalingen uit het ‘Ruimtelijk Structuurplan


gemeentebestuur

planperiode

bevoegde instanties

gemeente-

2002-tot voldaan

Vlaams Gewest

127


93

RO1.i3

I

93

RO1.i4

I

Vlaanderen’ zo snel mogelijk uit te werken opdat de gemeente haar ruimtelijk beleid hierop kan afstemmen. het Vlaams Gewest om de GEN en de GENO samen met de landbouwgebieden af te bakenen opdat de gemeente haar ruimtelijk beleid hierop kan afstemmen. de Provincie Antwerpen de bindende bepalingen uit het ‘Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen’ zo snel mogelijk uit te werken opdat de gemeente haar ruimtelijk beleid hierop kan afstemmen.

actieplan

bestuur gemeentebestuur gemeentebestuur

2002-tot voldaan

Vlaams Gewest

2002-tot voldaan

Provincie Antwerpen

Instrumenten voor een geïntegreerd gemeentelijk milieuen natuurbeleid Sensibilisatie en inspraak De gemeente zal… 97

SI1.a1

I

97

SI1.a2

I

97

SI1.a3

B

97

SI2.a1

I

97

SI2.a2

I

97

SI2.a3

I

in een aantal gemeentegebouwen extra informatie geven bij wat er gebeurt met betrekking tot het milieu. Zie ook actie DG1.a4. lopende acties evalueren, eventueel aanpassen en verder zetten indien ze aan een aantal criteria (vb.: effect, actualiteit,…) voldoen. Waar nodig worden de acties met een zekere regelmaat herhaald. haar communicatiekanalen benutten om milieugerelateerde informatie te verspreiden. Hierbij zal vooral veel aandacht besteed worden aan de gemeentelijke website en de uitbouw van een digitaal loket, zodat men ten alle tijden informatie kan opzoeken. Zie ook actie DO1.a3. inspraakprocessen steeds begeleiden door vooraf voldoende informatie te verstrekken. voor de belangrijkste inspraakprocessen professionele begeleiding inschakelen.

bij concrete projecten de burger de mogelijkheid bieden om zelf ideeën aan te dragen en die projecten in samenspraak met de burgers uitvoeren.


rohl, td

2003-2005

0

burgers

rohl, planperiode informatied ienst rohl, 2003-planperiode informatied ienst informatied planperiode ienst gemeente- planperiode bestuur, externen rohl, planperiode informatied ienst

PA PA

burgers

128


97

SI2.a4

I

bij het nemen van beslissingen die betrekking hebben op bepaalde doelgroepen, overleggen met de betrokken adviesraden, belangengroepen, organisaties en verenigingen.

97

SI2.a5

B

97

SI2.a6

I

97

SI2.a7

I

adviesraden, organisaties,... die op één of andere manier inspraak krijgen in de besluitvorming, nadien meedelen in hoeverre er al dan niet iets met hun inbreng werd gedaan, aangevuld met een motivering. bij het organiseren van inspraakprocedures de nodige tijd en middelen voorzien. een overlegstructuur tussen milieudienst en ondernemingen opstarten.

actieplan

burgers informatied planperiode ienst, doelgroepe n

doelgroepen

informatie planperiode dient gemeente- planperiode bestuur gemeente planperiode bestuur, rohl

inspraak gevenden

0

ondernemingen

Gemeentelijke milieudienst De gemeente zal… 100

GD2.a1

B

100

GD2.a2

B

100

GD4.a1

I

100

GD4.a2

B

100

GD4.a3

B

101

GD4.a4

I

een interne overlegstructuur uitbouwen waarin minstens de milieudienst, de rohl, td planperiode dienst ruimtelijke ordening en de technische dienst vertegenwoordigd zullen zijn. Gemeentelijke herstellings- en verbouwingswerken, bouwen renovatieprojecten, infrastructuur-werken, bouwen verkavelingsvergunningen, RUP’s, ... zullen worden voorgelegd aan deze overlegstructuur. een periodiek overleg organiseren tussen de locale politie en de milieudienst. rohl, politie planperiode, periodiek onderzoeken hoe de klachtenregistratie kan geïnformatiseerd/ opgestart / geëvalueerd en indien nodig bijgestuurd worden. Eventueel is een koppeling moegelijk met de databanken van de milieuvergunningen en van de politie. de inventaris van vergunningen, meldingen en klachten in een databank inbrengen, permanent actualiseren en optimaliseren en waar nodig hiervoor tijdelijk personeel voorzien. het GIS-systeem zo snel mogelijk op punt stellen en beschikbaar maken voor de milieudienst.

oude en nieuwe milieuen natuurgegevens inventariseren, digitaliseren en


rohl, politie 2002-2003

NB

rohl, 2003-2004 gemeentebestuur gemeente- 2003 bestuur, informatica dienst rohl 2004-2006

PA

PA

rohl

PA

129


101

GD4.a5

I

actieplan

koppelen aan het GIS-systeem. Regelmatig zal de dataverwerking en het databeheer van milieuen natuurgegevens worden geoptimaliseerd. Deze actie sluit aan bij de vorige actie GD4.a3. de ontwikkelingen in de communicatiewereld opvolgen en naargelang de gemeentebehoefte en verantwoording nuttige systemen en softwarepakketten introduceren bestuur, in de milieudienst. rohl

planperiode

NB


GD1.i1

I

100

GD3.i1

I

de hogere overheid om aan bijkomende opgelegde taken ofwel een financiële ondersteuning, ofwel een administratieve ondersteuning te koppelen. de hogere overheden zeer praktijkgerichte en betaalbare opleidingen inzake milieuen natuurbeheer te organiseren. Deze opleidingen moeten inhoudelijk sterk onderbouwd zijn.


2002-planperiode

hogere overheid

2002-tot voldaan

hogere overheid

gemeentebestuur, rohl gemeentebestuur, rohl informatied ienst informatied ienst

planperiode (wanneer relevant)

Ontwerpers beleidsdocumenten

planperiode (wanneer relevant planperiode (wanneer relevant

gemeente-

planperiode (of enkele

Overige gemeentelijke beleidsdocumenten De gemeente zal… 103

BD1.a1

B

103

BD1.a2

I

103

BD1.a3

B

103

BD1.a4

B

voor elk nieuw beleidsdocument de daarin voorgestelde initiatieven toetsen aan de milieu/ natuurbehoeften (GNOP & milieubeleidsplan) en de principes van duurzame ontwikkeling zodat tegenstrijdigheden vermeden worden. regelmatig de milieuen natuurgebonden beleidsdocumenten evalueren, en bijsturen. elk nieuw beleidsplan kort voorstellen (doel, periode waarover het loopt,…) in het gemeentelijk infoblad (Gemeentekrant). de beleidsdocumenten toegankelijk maken voor de burgers, o.a. door ze op de website van de gemeente te plaatsen.

planperiode

inwoners inwoners

Reglementen en vergunningen De gemeente zal… 106

RV1.a1

B

regelmatig de bestaande politieverordeningen, stedenbouwkundige


130


verordeningen, vergunningenbeleid en subsidies evalueren en waar nodig bijsturen. 106

RV1.a2

I

106

RV1.a3

B

waar wenselijk de burgers, bedrijven en instellingen stimuleren door een aantal acties te ondersteunen met subsidies en reglementen. het geven van subsidies altijd ondersteunen met sensibilisatie-acties.

actieplan

bestuur, politie, rohl, td gemeentebestuur informatied ienst

jaartallen invullen, vb 2003 & 2006?) planperiode

burgers, bedrijven en instellingen

planperiode


RV1.i1

de milieu-inspectie om toezicht te houden op de inrichtingen van klasse 1 in de gemeente en de milieudienst te informeren over de resultaten van de gevoerde plaatsbezoeken.


gemeentebestuur

2002-planperiode

milieu-inspectie, klasse 1 inrichtingen

131

Gemeentelijk Milieubeleidsplan Heist-op-den-Berg 2002-2006 bijlagen

hoofdstuk 7

Bijlagen

1. 2. 3. 4. 5. 6.

132

Overwegingsdocument Afstemming op de milieubeleidsdocumenten van de hogere overheid Lijst van in het plan gebruikte afkortingen Verklarende woordenlijst Literatuurlijst Gemeenteraadsbeslissing



bijlagen

1 Overwegingsdocument

1.1 Doel van het overwegingsdocument Dit document komt tegemoet aan de decretale bepaling dat de gemeenteraad het definitieve plan vaststelt bij een met redenen omkleed besluit waarbij in het algemeen wordt vermeld in welke mate rekening werd gehouden met de ingediende adviezen en opmerkingen. Het document geeft aldus weer welke adviezen en opmerkingen tijdig bij het stadsbestuur zijn ingediend. Het bevat eveneens een overzicht van de geboden advies- en inspraakmogelijkheden en de belangrijkste wijzigingen die zijn aangebracht in het ontwerpplan om tot een definitief plan te komen.

1.2 Kennisgeving ontwerpplan Het ontwerpplan werd overgemaakt voor advies aan: - de administrateur-generaal van OVAM, VLM en VMM; - de directeur-generaal van AMINAL, AROHM, de Administratie Gezondheidszorg en de Administratie Economie; - de Bestendige Deputatie van de Provincieraad van Antwerpen; Er werden infovergaderingen georganiseerd: - voor de bevolking op 12 maart 2002 - voor de leden van de milieuraad op 13 december 2001 De ter inzage legging en de termijn van het openbaar onderzoek werden ter kennis gegeven aan de bevolking d.m.v. publicaties in : - de Standaard van 12 februari 2002 - de Gentenaar en het Nieuwsblad van 12 februari 2002 - het Laatste Nieuws van 12 februari 2002 - het reclameklokje 14 februari 2002


133


bijlagen

De ontwerptekst was tijdens het openbaar onderzoek te raadplegen op de webstek van de gemeente (http://www.heist-op-den-berg.be). Het openbaar onderzoek liep van 14 februari tot 17 april 2002

1.3 Overzicht van de adviezen en opmerkingen Van hoger vermelde instanties hebben de Administratie Gezondheidszorg en de Administratie Economie, geen advies of opmerkingen aan het College overgemaakt. Alle adviezen en opmerkingen, met uitzondering van de adviezen van AMINAL en OVAM, zijn binnen de vastgestelde termijn van het openbaar onderzoek toegekomen bij het gemeentebestuur. De adviezen worden hieronder kort besproken. 1) AROHM 7 februari 2002 AROHM neemt kennis van het milieubeleidsplan van de gemeente Heist-op-den-Berg maar geeft geen extra advies bij dit plan. Zij geven wel aan dat acties die strijdig zijn met het bij Ministerieel Besluit (19/06/01) goedgekeurde gemeentelijke ruimtelijk structuurplan niet kunnen aanvaard worden. 2) H.E.I.S.T. 22 februari 2002 H.E.I.S.T. stelt voor om twee actiepunten (AF2.a2 en NB2.a6) te wijzigen en een extra punt toe te voegen. Voor deze wijzigingen wordt telkenmale een motivatie gegeven. Het voorstel voor de wijziging van NB2.a6 (burgers en bedrijven verplichten om aan aanplantverplichtingen en het inrichten van bufferzones te voldoen. Daarnaast zal ze er streng op blijven toezien dat aan alle verplichtingen voldaan wordt. Het huidige systeem van bankwaarborgen blijft behouden en kan waar nodig worden uitgebreid." vervangen door "De gemeente zal burgers en bedrijven verplichten om aan aanplantverplichtingen en het inrichten van bufferzones te voldoen. Daarnaast zal ze er op blijven toezien dat aan de wettelijke verplichtingen voldaan wordt. Met de vertegenwoordigers van het bedrijfsleven zullen bedrijfsvriendelijke maatregelen uitgewerkt worden om, rekening houdend met de vigerende VLAREM-regelgeving en ten laatste te implementeren op het ogenblik dat artikel 193§1 van het gecoördineerd Decreet van 18 mei 1999 van toepassing wordt op de gemeente Heist-op-den-Berg, in bepaalde situaties te kunnen overgaan tot een gefaseerde aanleg van groenschermen; tevens zal met deze organisaties gezocht worden naar eventuele goedkopere alternatieven. Nog tijdens deze legislatuur zal in het industriepark overgegaan worden tot het aanleggen van bufferzones (cfr. bij te voegen actiepunt) wat de aanleg van een groenschermen op bedrijfsniveau zal vervangen. Het huidige systeem van bankwaarborgen zal regelmatig geëvalueerd worden binnen de MINA-raad.) en de nieuwe actie NB2.ax (de gemeente zal zelf gronden aankopen om een bufferstrook aan te leggen in het industriepark als zelfstandig bestemmingsgebied. Daar waar dit niet mogelijk is, zal de gemeente er nauwlettend op toezien dat er een bufferstrook aangelegd wordt rond de sectoren C&D volgens de richtinggevende breedten voorzien in ministeriële omzendbrieven; deze bufferstrook vormt geen zelfstandig ruimtelijk bestemmingsgebied. De gemeente zal aanzienlijk tussenkomen in de kost voor de aanleg van deze bufferstrook.)

werden niet als dusdanig weerhouden. Na overweging van de voorstellen en bijhorende motivatie heeft het college wel beslist om de actie NB2.a6 te wijzigen en de actiepunten NB2.a9 en NB2.a10 toe te voegen.

3) MINA-raad Heist-op-den-Berg 14 maart 2002 Het advies van de MINA-raad is te lezen in het verslag van de vergadering van 14 maart 2002. In dit verslag zijn ook een aantal vragen opgetekend die op die vergadering gesteld werden en de antwoorden die erop gegeven werden. Een aantal opmerkingen en vragen werden in het onderstaande document beproken. 4) Landbouwadviesraad Heist-op-den-Berg


18 maart 2002

134


bijlagen

Het advies van de landbouwadviesraad is gebaseerd op het actieplan, niet op de hele tekst. Het bestaat uit een aantal gerichte opmerkingen, wat voornamelijk raadgevingen zijn over hoe bepaalde acties best kunnen geïnterpreteerd worden of een mening over een actie en anderzijds een aantal algemene opmerkingen. Samengevat wordt in de algemene opmerkingen gesteld dat het plan zeer eenzijdig richting natuur in opgesteld, dat kleinschalige familiale landbouwbedrijven met bijkomende verplichtingen worden geconfronteerd waarvan de haalbaarheid niet getoetst werd, dat er onvoldoende bijdrage tot overleg en samenwerking tussen milieu en landbouw wordt gegeven en dat de positieve kanten van landbouw voor milieu niet aan bod komen. 5) Jeugdraad 19 maart 2002 De jeugdraad vindt actiepunt GL2.a2 een waardevol initiatief maar is er niet mee akkoord dat dit naar voren geschoven wordt als een oplossing om geluidshinder in de gemeente aan te pakken. De jeugdraad vindt dat er in dit actiepunt onterecht gesteld wordt dat spelende kinderen voor geluidsoverlast zorgen en stelt daarom voor om dit punt te schrappen. 6) Peeters et al., 10 burgers uit Booischot Dit advies meldt dat er wateroverlast optreedt die verbonden zou zijn met de ophoging van 7 percelen.

10 april 2002

7) Bestendige Deputatie 11 april 2002 Het advies van het provinciebestuur bestaat uit een algemeen advies, een beoordeling van de verenigbaarheid van het gemeentelijk milieubeleidsplan van Heist-op-den-Berg met de milieubeleidsplannen van de hogere overheden en buurgemeenten en een advies ten behoeve van de auteur (inhoudelijke verbeteringen, reacties,...). Algemeen advies: het is een goed opgebouwd milieubeleidsplan waarin alle vereiste zaken duidelijk worden weergegeven. De bestendige deputatie is van mening dat de termijnen begrotingen in de overzichtstabel zeer vaag worden gehouden. Er wordt gevraagd of het toch niet mogelijk is om hier duidelijker in te zijn. Verenigbaarheid met gewestelijk en provinciaal milieubeleidsplan: Er werden geen tegenstrijdigheden vastgesteld met het gewestelijk en het provinciaal milieubeleidsplan. Coördinatie met andere gemeentelijke plannen binnen de provincie: Er werden geen tegenstrijdigheden vastgesteld met de milieubeleidsplannen van Berlaar, Herentals, Hulshout, Nijlen en Putte (buurgemeenten van Heist-op-den-Berg). 8) GECORO 15 april 2002 De GECORO adviseert het plan positief en heeft er 4 opmerkingen bij geformuleerd, waaronder de vraag naar de effectieve uitvoering van WA2.a1 en WA2.a2. 9) Stefan Jansens 15 april 2002 Dhr. Jansens heeft zijn drie belangrijkste opmerkingen bij het plan geformuleerd, waarbij vooral het belang van de subsidie voor de aankoop van natuurgebieden uitgebreid geargumenteerd wordt. 10) Jong-Agalev Heist


15 april 2002

135


bijlagen

Jong-Agalev Heist heeft 4 heel concrete suggesties en vindt dat acties WA2.a1 en WA2.a2 bindend gemaakt, en uitgevoerd moeten worden. Zij zijn van mening dat de budgetten voor de aankoop van natuurgebieden voor de begroting van 2002 gedaald zijn ten opzichte van de begroting van 2001 en dat dit bedrag terug op gelijke hoogte gebracht moet worden. Tot slot wordt er benadrukt dat de inzet van voldoende personeel en middelen noodzakelijk zijn voor de uitvoering van de voorziene acties en initiatieven. 11) VMM 15 april 2002 VMM vindt dat de geformuleerde acties aangeven dat de gemeente werk wil maken om de impact van de knelpunten te verminderen of op te heffen. Er wordt opgemerkt dat de "Leidraden bij het gemeentelijk rioleringsbeleid" een belangrijke bron kan zijn voor de concrete invulling van de actiepunten met betrekking tot het rioleringsbeleid. Verder wordt er voor het afkoppelingsbeleid en de aanpak van industriële lozingen en RWZI's verwezen naar de omzendbrief van Minister Dua (LNM 2001/01) betreffende krachtlijnen inzake de beoordeling van de verenigbaarheid van het lozen in de openbare riolering met de bedrijfsaanpak inzake rioolwaterzuiveringsinstallaties. Op het vlak van overstorten is VMM bezig met een proefproject om de problematiek in kaart te brengen als mogelijke aanloop naar een algemene overstortmeetstrategie. Verder worden er enkele specifieke opmerkingen gegeven die werden opgenomen in het milieubeleidsplan en meldt VMM dat zij geïnteresseerd zijn in de resultaten van eigen bemonsteringen van de gemeenten. 12) Bart Wyns 15 april 2002 Dhr. Wyns verheugd zich over het feit dat het gemeentebestuur een langetermijnvisie voor het gemeentelijk milieubeleid uitgeschreven heeft. Hij heeft een heel aantal concrete suggesties en vindt dat vijf actiepunten bindend dienen te zijn en met prioriteit moeten worden uitgevoerd: WA2.a1 en WA2.a2, NB1.a2 (financiële ondersteuning voor verenigingen; inkrimping van het budget met 25% in 2002 ten opzichten van 2001), NB2.a6 en DO2.a1. 13) Marlies Lejuste 16 april 2002 Mevr. Lejuste stelt voor om infiltratie door waterdoorlaatbare tegels aan te moedigen door dit te subsidiëren en dat de gemeente zelf ook fluisterasfalt gebruikt waar nuttig. 14) Natuurpunt, afdeling Grote Nete 16 april 2002 Natuurpunt verheugd zich over de opmaak van een lange termijnvisie voor milieu. In haar advies duidt ze verschillende acties aan die volgens haar bindend en prioritair dienen uitgevoerd te worden. Bij deze acties worden korte argumentaties gegeven of concrete voorstellen tot uitvoering gedaan. Tot slot wordt benadrukt dat de inzet van voldoende personeel en middelen noodzakelijk zijn voor de uitvoering van het plan. 15) VLM 17 april 2002 Het advies van VLM is voornamelijk informatief en bevat een overzicht van haar activiteiten die aansluiten met het werk van de gemeentelijke milieuambtenaar. Een vijftal opmerkingen bevatten gerichte suggesties naar aanvullingen en verbeteringen in de tekst. 16) Wildbeheerseenheid "Berg en Dal" vzw 17 april 2002 De wildbeheerseenheid "Berg en Dal" vzw. vindt dat het milieubeleidsplan zeker waardevolle elementen bevat maar dat een aantal algemene en specifieke opmerkingen toch gepast zijn. Vele acties zijn ruim geïnterpreteerd zodat een latere toepassing ervan niet tot de gewenste stellingname kan leiden. Het plan


136


bijlagen

getuigd van een zeker eenrichtingsverkeer waarbij enkel private natuurverenigingen als volwaardige partners aanzien worden, terwijl andere groepen niet voldoende betrokken zijn. 17) AMINAL Het ontwerp van het gemeentelijk milieubeleidsplan Olen werd op een aantal punten geëvalueerd en kreeg een goede eindbeoordeling.

31 mei 2002

18) OVAM OVAM heeft geen fundamentele bedenkingen maar formuleerde wel enkele gerichte opmerkingen die werden opgenomen in het plan.

31 mei 2002

1.4 Opmerkingen waaruit wijzigingen van het plan volgden Er zullen enkele tekstuele en vormelijke aanpassingen uitgevoerd worden die echter geen inhoudelijke wijzigingen tot gevolg zullen hebben (het gaat hier voornamelijk over typfouten in de oorspronkelijke tekst). Deels gebeurden deze aanpassingen door de auteurs, deels gebeurden ze op aangeven van adviesverlenende instanties en burgers. Hieronder volgt in Tabel 8 een overzicht van de meer ingrijpende inhoudelijke aanpassingen die aangebracht zullen worden in het definitieve milieubeleidsplan van de gemeente Heist-op-den-Berg. Het betreft vooral aanvullingen in de algemene tekst en wijzigingen en/of aanvullingen van acties. Verklaring van de omschrijvingen van de veranderingen: Aanpassing: op aangeven van de adviesverlener werd er een stuk in de tekst aangepast, meestal ter verduidelijking van de tekst of om de tekst correcter te maken. De aanpassing of toevoeging werd opgesteld door de makers van het GMBP. Aanvulling: op aangeven van de adviesverlener werd er een stuk tekst bijgevoegd, meestal ter verduidelijking van de tekst of om de tekst correcter te maken. De aanpassing of toevoeging werd opgesteld door de makers van het GMBP. Toevoeging: de adviesverlener heeft een toevoeging voorgesteld die letterlijk is overgenomen. Vervanging: de adviesverlener heeft een vervanging voorgesteld die letterlijk is overgenomen. Verwijdering: op geargumenteerde vraag van de adviesverlener wordt een stuk uit het plan geschrapt. Tabel 8: aanpassingen ten gevolge van opmerkingen uit het openbaar onderzoek Pagina 11

18

Omschrijving voorstel tot aanpassing toevoeging: Aangezien de termijn van het milieubeleidsplan Heist-op-den-Berg zich uitstrekt tot en met 2006, kan een afstemming nodig zijn met het nieuwe gewestelijk milieubeleidsplan vanaf 2002 en het nieuw milieubeleidsplan van de Provincie Antwerpen vanaf 2003. (zie art. 2.1.21§3 van het decreet milieubeleid van 5 april 1995). toevoeging: Het Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen 1997-2001 werd verlengd tot 31.12.2002 waarna het vervangen zal worden door


advies van : VLM

OVAM

137


22 26

27

28

29 29 30 31

31 32

32 33, 53, 54 35

bijlagen

een nieuw Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen 2003-2007. aanpassing: in de lijst met waterlopen werden een aantal namen aangepast of toegevoegd.

Bestendige Deputatie vervanging: "Verder zijn er ... Volkenslaak, Volkenslaakloop)" werd vervangen door "Een aantal waterlopen vallen onder de bevoegdheid van Bestendige een polder of een watering. Deze besturen zijn belast met de ruiming en het onderhoud van deze waterlopen. Voor de geklasseerde waterlopen Deputatie van 2e en 3e categorie kunnen zij rekenen op een subsidie van respectievelijk de provincie en de gemeente. De Goorloop is gelegen in de watering De Goren. De Grote Laak, Bruggeneindse Laak, Volkaartslaakbeemdenloop, Volkenslaak (waterlopen van de oude atlas) zijn gelegen in de Verenigde Polders en de Midden Nete. De geklasseerde waterlopen binnen deze polder worden onderhouden door de provincie en de gemeenten." vervanging: tabel 4: BBI in 2000 van de meetplaatsen 322000 en 322200 is respectievelijk 4 an 5. Tabel 5:meetplaats 252500 werd niet VMM bemonsterd in 1996, meetplaats 321200 werd niet bemonsterd in 1997 en de Prati-index van meetplaats 253000 was in 1997 3,28 in plaats van 3,40. aanpassing: "Door een nieuw...overstort aanwezig." vervangen door "Door de nieuw aangelegde collector zou dit probleem gedeeltelijk van de Bestendige baan moeten zijn. Er is wel nog een overstort aanwezig en op de bovenloop (in Vlaams Brabant) zijn er ook een aantal overstorten en Deputatie rechtstreekse lozingen. verwijdering: "...heeft het bekken van de Grote Nete gekozen als..." VMM toevoeging: "een wachtbekken door de gemeente op de Rashoevebeek in de buurt van de sociale woonwijk Rashoeve zou het overtollige water Bestendige moeten worden opgevangen. De inplanting van een wachtbekken op de Raambeek wordt nog onderzocht." Deputatie aanvulling: "...infiltratie sterk bemoeilijkt. Als infiltratie moeilijk is, kan hemelwater natuurlijk ook (met beperkt debiet) afgevoerd worden via Bestendige een waterloop. Bij het toekennen..." Deputatie aanpassing: VMM startte in 1997 met een waterbodemmeetnet ('triade'85). In 2000 is er een meting gebeurd op de Grote Nete (253000). Het VMM resultaat voor dit meetpunt was biologische kwaliteit: klasse 2; fysisch-chemische kwaliteit: klasse 4; ecotoxicologische kwaliteit: klasse 3; triade: klasse 4. aanpassing: De Valkelaerebeek ontspringt op de grens tussen Putte en Heist-op-den-Berg om vervolgens door Putte en Heist-op-den-Berg naar Bestendige Bonheiden te stromen. Deputatie aanvulling: bij beleidskader, VLAREM II: In zuiveringszone C gelden dezelfde regels als voor lozen in oppervlaktewater: er moet minimum VMM een septische put aanwezig zijn. De aanleg van een individuele zuivering wordt echter zeer wenselijk geacht. Bij het gebruik van een individuele zuivering in zuiveringszone C of bij lozingen in een oppervlaktewater kunnen de eigenaars van de zuivering een volledige vrijstelling van de afvalwaterheffing verkrijgen. toevoeging: bij beleidskader over onbevaarbare waterlopen: Het beheer van onbevaarbare waterlopen binnen de omschrijving polders en Bestendige wateringen, uitgezonderd deze van 1e categorie, valt onder de bevoegdheid van deze besturen. Deputatie aanvulling: "...en het gewijzigde decreet MAP2-bis en uitvoeringsbesluiten (Belgisch Staatsblad 30-03-2000)." VLM aanvulling: voetnoot 31 werd toegevoegd: Het gebruik van kleinere leidingen, in de praktijk meestal drukleidingen, houdt wel in dat er een Bestendige

85

triade: afgeleid van triadebenadering. Een methode om de waterbodemkwaliteit vast te stellen door het combineren van de gegevens van de biologische, fysischchemische en ecoltoxicologische kwaliteit. De kwaliteit wordt onderverdeeld in 4 klassen, waarvan klasse 1 de beste is en klasse 4 de meest verontreinigde.


138


42 42 42 43 44 50

52

56

63

63

63

70 73 73 78

bijlagen

doorgedreven scheiding (aan de bron) van afval- en regenwater moet gebeuren. verwijdering: ... met negatieve gevolgen voor milieu en verkeersleefbaarheid.

Deputatie Bestendige Deputatie aanvulling: bij LU1.a4: In het onderzoek wordt rekening gehouden met het feit dat de wegen nog steeds moeten bestaan en dat het gebruik en landbouwde geldende eigendomsrechten gevrijwaard moeten blijven. adviesraad toevoeging: bij LU1.a6: Er zullen dienstfietsen ter beschikking worden gesteld voor dienstverplaatsingen op korte afstand. Bestendige Deputatie aanvulling: LU2.a3 meer promotie maken voor de bestaande Vlaamse subsidies voor zonneboilers en andere milieuvriendelijke energievormen. Dhr. Wyns toevoeging: toegevoegd aan LU4.a1: "De bijzondere voorwaarden opgelegd in milieuvergunningen dienen steeds economisch en technisch MINA-raad haalbaar te zijn." schrapping: GL2.a2 wordt geschrapt "uitbaters die een fuifzaal willen inrichten ondersteunen door informatie te verstrekken en op Jeugdraad Heist-op-denaanvraag van de uitbater preventieve geluidsmetingen uit te voeren." Berg vervanging: "Op 31 december 1998 bedroeg de geactualiseerde mestproductie 118 kg P2O5 per ha cultuuroppervlakte (niet gecontroleerd door VLM de gemeente), wat inhoudt..." door "De geactualiseerde gemeentelijke productiedruk voor Heist-op-den-Berg bedraagt 118 kg fosfaat per hectare cultuurgrond (situatie 31-12-2000). Dit is t.o.v. 1992 een toename van de vergunde productie met 24.761 kg fosfaat (of 10 kg fosfaat per hectar). Sinds MAP2-bis zijn nieuwe vergunningen niet meer mogelijk. Dit houdt in ..." aanvulling: BO3.a3 constructief meewerken met de Vlaamse overheid aan de afbakening van de kwetsbare gebieden. Een mogelijke concreet Dhr. Wyns voorstel hiervoor is het organiseren van een overleg met landbouwadviesraad en milieuraad om te bespreken welke meetpunten zinnig zijn en dit doorgeven aan VMM/AMINAL. aanpassing: aan actie NB1.a2 werd "en personen" toegevoegd wildbeheerseenheid "Berg en Dal" vzw aanpassing: NB2.a6 wordt: "De gemeente zal burgers en bedrijven verplichten om de opgelegde groenschermen effectief aan te College van Burgemeester planten. Het huidige systeem van bankwaarborgen blijft behouden." en Schepenen aanvulling: NB2.a9 in overleg met GECORO en milieuraad een voorstel uitwerken over de aanleg van groenschermen, dat College van Burgemeester beantwoordt aan de wettelijke voorschriften. NB2.a10 een onderzoek instellen naar de aanleg van bufferzones tussen het industriegebied en het woongebied. Op plaatsen, waar en Schepenen

dit technisch mogelijk is, zal een bufferzone aangelegd worden. De aanlegkost wordt hier bij voorkeur verrekend via de aankoopprijs van te verkopen bedrijfsgronden, gelegen binnen de nieuwe bufferzone. OVAM aanpassing: plastiekverpakking, metaalverpakking en drankkarton aanvulling: " en dit getal te behouden tot 2001" schrapping: "hoeveelheid restafval dient" aanvulling: meer toelichting bij duurzaam watergebruik: "(zuinig omspringen, hergebruiken, infiltreren, zuiveren,...)"


OVAM OVAM Bestendige Deputatie

139


84

86

aanvulling: Decreet houdende vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door openbare diensten in het Vlaams Gewest (B.S. 31 januari 2002) Dit decreet bepaalt dat het op het grondgebied van het Vlaamse Gewest en onverminderd de bevoegdheid van de Vlaamse Regering om het gebruik te reglementeren van andere stoffen die giftig of gevaarlijk zijn voor mens en milieu, het voor alle openbare diensten verboden is gebruik te maken van bestrijdingsmiddelen: • in de openbare parken en plantsoenen • op minder dan 6 meter van waterlopen, vijvers en moerassen of andere oppervlaktewaters • op wegranden, bermen en andere terreinen van het openbare domein die deel uitmaken van de weg of er bij horen, autosnelwegen, waterwegen en spoorwegen inbegrepen • in natuur- en bosgebieden of kwetsbare gebieden zoals vallei- of brongebieden, zoals bedoeld in het decreet van 21 oktober 1997 betreffende natuurbehoud en het natuurlijk milieu en het bosdecreet van 13 juni 1990 • op de terreinen die al dan niet behoren tot het openbaar domein, waarvan de overheid eigenaar, vruchtgebruiker, pachter, opstalhouder of huurder is en die voor openbaar nut worden gebruikt of horen bij een gebouw dat voor openbaar nut wordt gebruikt. vervanging: DB3.i1 "maximaal" vervangen door "waar mogelijk"

93

toevoeging: RO1.i3 "samen met de landbouwgebieden"

97

toevoeging: SI2.a7 een overlegstructuur tussen milieudienst en ondernemingen opstarten.

bijlagen

Bestendige Deputatie

landbouwadviesraad landbouwadviesraad MINA-raad

1.5 Opmerkingen die niet geleid hebben tot een wijziging van het plan Hieronder wordt een overzicht gegeven van de opmerkingen die niet tot een wijziging van het plan hebben geleid, samen met een motivatie. De redenen hiervoor zijn vaak divers. Sommige opmerkingen zijn kanttekeningen bij het plan, zijn waarschuwingen, zijn raadgevingen, kunnen ondertussen achterhaald zijn of niet helemaal relevant voor een milieubeleidsplan. Andere adviezen komen dan weer voort uit een andere interpretatie van de tekst, terwijl de intenties van de adviesverlener wel overeenkomen met die van het milieubeleidsplan. Nog andere opmerkingen zijn eigenlijk eerder vragen of komen overeen met de visie van de gemeente. Deze opmerkingen worden weergegeven in Tabel 9. Tabel 9: opmerkingen die niet geleid hebben tot een wijziging van het plan pagina

opmerking, advies de GECORO uit haar bezorgdheid over het naleven van de prioritaire functie van elke zone


motivering voor het niet wijzigen advies van Vanuit het milieubeleidsplan wordt het principe van de functie van een gebied, zoals vastgelegd GECORO in gewestplan en ruimtelijke uitvoeringsplannen geëerbiedigd. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat door overleg, zorgvuldige keuze van randvoorwaarden of secundaire functies er een duidelijke meerwaarde kan gecreëerd worden voor milieu en/of de gemeenschap.

140


Vele acties zijn ruim geïnterpreteerd zodat een latere toepassing ervan niet tot de gewenste stellingname kan leiden. Het plan getuigt van een zeker eenrichtingsverkeer waarbij enkel private natuurverenigingen als volwaardige partners aanzien worden, terwijl andere groepen niet voldoende betrokken zijn. 30

35

35

36, 79

De acties zijn soms vrij algemeen gesteld om de volledige planperiode bruikbaar te blijven en om te kunnen inspelen op de wisselende actualiteit. Dit houdt inderdaad het gevaar in dat verschillende partijen zullen trachten de visie uit het plan naar hun hand te zetten, het is dan aan het gemeentebestuur om er over te waken dat zijn haar eigen beleid voert en geen speelbal is van verschillende publieke opinies. De algemene formulering staat bovendien toe dat naast de traditionele natuurverenigingen, wat toch de meest voor de hand liggende partners voor natuurbeheer zijn, ook andere verenigingen (ook W.B.E.'s,...) of zelfs particulieren die werken met natuur gecontacteerd of betrokken worden. Op pag 31 wordt in de actuele toestand deze problematiek vermeld. Bij het geven van nieuwe vergunningen zouden deze problemen zich niet meer mogen voordoen door verbod op ophoging of verplichting tot infiltratie (DW1.a7). Voor illegale ophogingen kunnen de gemeente of belanghebbenden gerechtelijke stappen ondernemen. Indien dit niet het gewenste resultaat oplevert, kan de gemeente nog altijd in het kader van actie (WA3.a1) proberen een oplossing te zoeken voor het probleem.

Een aantal percelen (81X, 50C, 51G, 51K, 51H, 38C, 18W) in Booischot 6e afdeling, sectie D, werden de laatste jaren opgehoogd, waardoor de waterhuishouding van de omliggende percelen verstoord is. Hierdoor ontstaan voor de eigenaars van de omliggende gronden allerlei ongemakken. Er wordt gevraagd om streng op te treden tegen ophogingen. WA2.a1 & WA2.a2, wat is er operationeel, wat Het hoofddeel van deze opmerking in de vraag naar een studie omtrent de problematiek, dit is goed en wat niet, kan er een studie gemaakt komt overeen met actie WA2.a1. Welke delen van de riolering op het moment operationeel zijn worden aangaande de waterproblematiek kan opgevraagd worden bij de technische dienst van de gemeente. Wat goed is en wat niet hangt af van de situatie. Ongezuiverd lozen is altijd negatief voor mens en milieu. De beste keuze op het vlak van riolering/zuivering is situatieafhankelijk met als belangrijkste factoren het prijskaartje, de afstand tot zuiveringsinfrastructuur en de beschikbare oppervlakte. WA2.a1, WA2.a2 zijn belangrijk gezien de De mening van Natuurpunt verschilt niet (sterk) van die van het plan. slechte kwaliteit van het oppervlaktewater. Investeringen in rioleringen en KWZI's zijn bijgevolg noodzakelijk toevoegen van een actie rond een gemeentelijke Gezien de budgetten en de gestelde prioriteiten verkiest de gemeente om in de eerste plaats subsidie voor waterdoorlatende verhardingen. subsidies te geven voor IBA's, hemelwaterhergebruik en infiltratievoorzieningen. Waterdoorlaatbare verhardingen zijn natuurlijk te verkiezen boven gewone verhardingen maar het beschikbare budget staat niet toe ook hier geld voor te voorzien zonder op de overige subsidies te moeten bezuinigen. Dit laatste werd door de gemeente onwenselijk geacht.

bijlagen

wildbeheerseenheid "Berg en Dal" vzw

Peeters et al.

GECORO

Natuurpunt, afdeling Grote Nete

concrete waarschuwingen bij het aanleggen van fietsroutes, in het bijzonder over het vervolledigen van de fietsroute naast de spoorweg, wat kan binnen actie LU1.a2. - volledig autovrij maken is niet mogelijk want de weg wordt hier en daar door particulieren

MINA-raad, mevr. Lejuste, dhr. Wyns, Jong-Agalev Heist-op-denBerg Bij de beslissing over/de aanleg van deze fietsroute kunnen deze waarschuwingen mee in wildbeheersoverweging genomen worden. Twee opmerkingen hierbij: het aanleggen van een weg kan eenheid "Berg bezwaarlijk rechtstreeks verbonden worden aan de 'aanleg' van een sluikstort. Analoog zou de en Dal" vzw bouw van nieuwe huizen dan vermeden moeten worden om het aantal inbraken niet te doen stijgen. Ten opzichte van de belasting door spoorverkeer op een gebied is de overlast veroorzaakt door


141

39


42

44

45

49, 50 52

56

56

58

gebruikt om de woning te bereiken. - de mogelijkheden tot sluikstorten stijgen - een vrij rustig en gedeeltelijk open gebied krijgt een zwaardere belasting de GECORO vindt het belangrijk dat de verkeersleefbaarheid wordt nagestreefd en dat er aandacht gegeven wordt aan de zwakke weggebruiker LU4.a1, het opleggen van extra vergunningsvoorwaarden moet als uitzondering beschouwd worden

een fietsroute waarschijnlijk gering.

Dit strookt met de visie die in het milieubeleidsplan uitgedrukt wordt. De actiepunten LU1.a1 GECORO tot en met LU1.a5 zouden dit mee moeten garanderen. Vermits dit nauw samenhangt met ruimtelijke ordening zal de GECORO hier zelf ook een belangrijke rol in kunnen spelen.

Of er preventief extra vergunningsvoorwaarden opgelegd moeten worden zal sterk afhangen van de activiteiten die er in de toekomst bijkomen. Afhankelijk daarvan, en van de maatregelen die het bedrijf uit zichzelf voorstelt, zullen de extra vergunningsvoorwaarden regelmatig ingeroepen moeten worden of een zeldzame uitzondering zijn. bij punt LU5.a1, a2, a3, a4 en i1 moet er Dit punt wordt volledig aanvaard door het gemeentebestuur en wordt nergens in het plan rekening gehouden worden dat opslaan en tegengesproken. De bewuste actiepunten zijn opgesteld om preventief op te treden tegen toedienen van mest een recht is en ook nodig is mogelijke klachten van geurhinder die ontstaan door de vermenging van woon- en voor de vruchtbaarheid van de gronden. landbouwfunctie die op sommige plaatsen historisch gegroeid is. GL1.a1 toevoegen dat de gemeente zelf ook oude voorlopig is dit om financiële redenen nog niet haalbaar. betonplaten door fluisterasfalt zal vervangen een inventaris maken van asstortplaatsen en eventueel zou dit kunnen BO1.a1, BO1.a3 maar dit is een kostelijke operatie. Het is misschien onderzoek uitvoeren naar de gevolgen voor het interessanter om af te wachten wat de resultaten zijn van onderzoek naar zinkassen die voor milieu wegverharding gebruikt werden. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door OVAM, VITO, PIH, provincie Limburg en enkele gemeenten in de Kempen. Dit zal al een eerste indicatie geven van de mogelijke gevolgen. in BO3.a1 de zin "De resultaten van de metingen Dit deel van de actie moet meehelpen een aantal hardnekkige misverstanden uit de wereld te zullen ook bekend worden gemaakt aan de helpen en moet de informatiedoorstroming ten goede komen. Door duidelijk aan te geven waar milieuen de landbouwadviesraad" verwijderen er problemen zijn en hoe die op welke termijn opgelost zullen worden, is het duidelijk dat iedereen zich correct aan de regels houdt en meewerkt aan verbeteringen. toevoegen: Het gemeentebestuur kan steeds via De voorgestelde toevoeging werd niet opgenomen omdat ze eigenlijk een antwoord is op de telefonische of schriftelijke contactopname met vraag die de gemeente stelt. De gemeente dankt VLM voor de snelle reactie op haar vraag en de Mestbank een aanvraag tot voorlichting zal reageren op de door VLM voorgestelde handelwijze. indienen. Naast het aspect controle kunnen ook de vergunningsadvisering of meer algemene onderwerpen van de mestwetgeving toegelicht worden. de term VEN-waardig is nonsens. In Heist-opDe term VEN-waardig heeft betrekking op de gehele Grote Nete vallei. In de volgende zin staat den-Berg is de Grote Nete vallei landschappelijk aangegeven dat de vallei in Heist-op-den-Berg is ingekleurd als waardevol agrarisch gebied. waardevol agrarisch gebied en het is niet de taak Het is inderdaad de taak van het Vlaams Gewest om het VEN af te bakenen maar de gemeente van de gemeente hier verandering in te brengen. kan natuurlijk altijd advies geven.


bijlagen

landbouwadviesraad

landbouwadviesraad

Dhr. Wyns, Dhr. Janssens

landbouwadviesraad

VLM

wildbeheerseenheid "Berg en Dal" vzw

142


63

63

63

63

63 63

63

63

NB1.a2, Natuurpunt betreurt dat het budget voor de aankoop van natuurgebieden een stuk kleiner is in 2002 dan in 2001 en benadrukt de verantwoordelijkheid van de gemeente voor de in Vlaanderen belangrijke Netevallei als de gemeente bezorgd is om de natuurlijke en landschappelijke rijkdom van de Netevallei dan kan ze niet anders dan de subsidies terug op minstens € 10.000 te brengen: de Netevallei is een van de grotere Vlaamse natuurlijke gebieden; de afgelopen decennia zijn er verschillende vogelsoorten verdwenen; de vermindering van subsidie is een negatief signaal naar de vrijwilligers die zich inzetten voor de natuur in de Netevallei bij actiepunten NB1.a3, a4 en NB2.a8: de hoofdbestemming van de verschillende gebieden moet gerespecteerd worden; extra vergunningsvoorwaarden mogen dit op geen enkele wijze beïnvloeden; de juridische bescherming van natuurwaarden wordt best gekoppeld aan inrichtings- of uitvoeringsplannen. door NB1.a3 kan de bestemming van de gebieden rond natuurgebieden veranderen. Dit actiepunt is te vaag en kan te ver uitdeinen actiepunten NB2.a4 en NB2.a6 moeten in het juiste perspectief geplaatst worden. actie NB2.a5 kadert in de zorgplicht van het Natuurdecreet en dient dus zeker behouden en uitgevoerd want is een decretale verplichting verweving van functies en landschappelijke integratie door bufferzones rond individuele (landbouw)bedrijven en bedrijvenparken. Het eisen van een bankwaarborg begint stilaan vruchten op te leveren, het verder zetten van deze maatregel is dus noodzakelijk. betere juridische bescherming van gebieden met


bijlagen

Vanuit milieuen natuurstandpunt is dit inderdaad te betreuren maar de financiële toestand liet geen groter bedrag toe.


Zie vorige.

Dhr. Janssens

Dit is een mening die in grote lijnen strookt met de visie van het milieubeleidsplan (zeker landbouwomtrent de juridische bescherming). Alleen het punt dat extra vergunningsvoorwaarden op geen adviesraad enkele wijze mogen beïnvloeden kan niet zomaar aanvaard worden. Dit zou ze immers nutteloos maken, terwijl vergunningsvoorwaarden een kader kunnen vormen om twee verschillende activiteiten naast elkaar te laten plaatsvinden, zonder grote bufferstroken te moeten aanleggen. Dit geldt trouwens niet alleen voor de grens landbouw-natuur maar kan even goed gelden voor de grens industrie-woonzone. Het is zeker niet de bedoeling om de bestemming van de gebieden rond natuurgebieden te wijzigen. Het voorbeeld in deze actie geeft nog het best de intentie van deze actie aan: enkele eenvoudige maatregelen nemen om externe invloeden op natuurgebieden te temperen. Er kan geen bezwaar zijn tegen acties in het juiste kader te bekijken en te trachten verschillende functies te verzoenen. bevestiging van een bestaande actie

Het plan stelt het behoud van deze actie voor.

wildbeheerseenheid "Berg en Dal" vzw GECORO Natuurpunt, afdeling Grote Nete Natuurpunt, afdeling Grote Nete

In de uitvoering van deze actie kan de gemeente rekening houden met de belangen van andere wildbeheers-

143


63

64

64

64

68 75

natuurwaarde is goed maar er moet rekening gehouden worden met de gerechtigde belangen van andere gebruikers. NB2.a1, verwerven van bijkomende groengebieden kan indien deze gebieden in het beheer van de gemeente blijven. Onteigening door de gemeente gevolgd door beheer door een natuurvereniging creëert een concurrentievervalsing waartegen een eigenaar zich niet kan verzetten. NB2.i1 is een goed initiatief maar utopisch zolang artikel 87 van het Gemeentelijk Politiereglement aangaande verbranding in open lucht, blijft bestaan. de gemeente houdt zich niet aan het bermdecreet (1984), aantal maal en tijdstippen van maaien zijn niet correct, weghalen van maaisel gebeurt niet correct. actie NB3.a4 is te zwak geformuleerd, alle bermen dienen bezocht te worden om te kunnen uitmaken wat de waardevolle zijn. Natuurpunt pleit voor de opmaak van een volledig bermbeheersplan, wat trouwens in het actieplan van het GNOP staat. De maaidata en maaifrequentie worden niet gerespecteerd en bermaaisel wordt niet afgevoerd. naar aanleiding van DO1.a2 een vraag voor een landbouwambtenaar actie AF2.a2 vervangen door "De gemeente zal het DIFTAR-systeem slechts invoeren nadat een studie uitgewezen heeft dat de baten voor de gemeente (op het vlak van de jaarlijkse financiële kost) opwegen tegen de kosten (kost van de inning van de retributie, de kosten van het opruimen van sluikstorten,...) en onder volgende voorwaarden: het inbouwen van waterdichte controlemogelijkheden voor elk gezin, om te


gebruikers.

bijlagen

eenheid "Berg en Dal" vzw

Wie, gemeente of natuurvereniging, een natuurgebied beheert maakt niet veel verschil uit, wildbeheerszolang een gebied eigendom is van de gemeente kan de gemeente bepalen wat er op dat eenheid "Berg eigendom gebeurt, of en in hoeverre het opengesteld wordt voor publiek,... en Dal" vzw

via acties NB2.a2 en NB2.a3 kan er een extra stimulans voor deze actie gegeven worden, zodat wildbeheersdie hopelijk niet meer zo utopisch is. eenheid "Berg en Dal" vzw In het verleden zijn de dingen niet altijd gelopen zoals ideaal zou zijn. De technische diensten zijn zich hiervan bewust en tijdens de opmaak van het plan was men al naar mogelijkheden aan het zoeken om een aantal gebreken weg te werken. Deze actie werd geformuleerd van uit de visie dat van vandaag op morgen omschakelen niet haalbaar is. Stapsgewijs verbeteren is wel haalbaar en in eerste instantie wil de gemeente de meest waardevolle stukken vrijwaren. zie vorige.

Jong-Agalev Heist, Dhr. Wyns.


Het milieubeleidsplan stippelt het milieu- (en duurzaamheids)beleid uit. De ambtenaar lokale landbouweconomie is ook bevoegd voor landbouw. adviesraad Dit voorstel (en de bijhorende argumentatie) bestaat uit een aantal onderdelen en zal per H.E.I.S.T. onderdeel behandeld worden. Er moet wel vermeld worden dat de actie maar loopt vanaf 2004 omdat de afvalintercommunale IOK zeker tot dan nodig heeft om de bestuderen en te plannen hoe DIFTAR zo efficiënt mogelijk kan uitgevoerd worden. - studie om uit te wijzen dat financiële baten opwegen tegen kosten. Door de keuze van de tarieven is het altijd mogelijk om het systeem kostendekkend te maken. Bovendien is in sommige gemeenten de afvalophaling en verwerking helemaal niet kostendekkend, wat de gemeente dan als een tegemoetkoming aan de burgers of service beschouwt. Daarnaast is het in milieugerelateerde problemen correct om de geboekte 'milieuwinst' (of het vermeden

144


kunnen nagaan of het aangerekende bedrag overeenstemt met de aangeboden hoeveelheid huisvuil in de resp. periode, het voorkomen dat buurtbewoners in mekaars afvalcontainers huisvuil gaan deponeren, het voorkomen van afvaltoerisme tussen gemeenten door het DIFTAR-systeem pas in te voeren in onze gemeente indien de omringende gemeenten eenzelfde actie ondernemen, het inbouwen van correcties in functie van de samenstelling van het gezin (grote gezinnen, gezinnen met zieken, jonge kinderen,...) en na overleg met het bedrijfsleven.

103

actie BD1.a1 aanvullen met het onderzoeken van de economische effecten van de beleidsdocumenten

bijlagen

'milieuverlies') mee te nemen in de argumentatie, wat hier niet is gebeurd. - H.E.I.S.T. stelt voor om correcties in te bouwen voor bepaalde gezinnen. Dit is een aantasting van het, door de meeste als rechtvaardig aanvaarde principe, dat wie meer vervuilt meer betaalt. Bovendien legt het een hypotheek op de kostendekking die eerder in het voorstel als belangrijk naar voren werd geschoven. Deze twee punten in overweging nemend, staat het de gemeente natuurlijk vrij om haar sociale beleid te laten doorwerken in het milieubeleid. - vraag tot waterdichte controle tegen misbruiken. In theorie is waterdichte controle mogelijk maar het kosten daarvoor zullen waarschijnlijk onaanvaardbaar zijn. Misbruiken lijken dus onvermijdelijk. Een zorgvuldige communicatiestrategie, gekoppeld aan een zo efficiënt mogelijk systeem en controle kunnen de misbruiken inperken. - overleg met het bedrijfsleven omtrent de invoering van DIFTAR. Voor de invoering van het systeem is het inderdaad interessant om rond de praktische uitvoering van het systeem samen te zitten met het bedrijfsleven. Omtrent de 'implicaties of de afvalverwerkingkosten' kan gesteld worden, dat ook hier het vervuiler betaalt-principe van kracht is. Zoals eerder, staat het de gemeente ook hier vrij haar economisch ondersteuningsbeleid te voeren via het milieubeleid. dit valt buiten de bevoegdheid van een milieubeleidsplan. MINA-raad

1.6 Zeer concrete voorstellen voor acties De adviezen die werden uitgebracht door de burgers en de Bestendige Deputatie werden zeer goed onthaald door het gemeentebestuur omdat zij veel opbouwende opmerkingen bevatten. Vooral naar de concrete uitwerking toe van de acties die in het plan zijn opgenomen, werden een aantal aanvullingen en voorstellen geformuleerd. Aangezien het echter een beleidsplan betreft werden deze (te concrete) acties niet weerhouden. Bij de opmaak van één van de volgende milieujaarprogramma’s zullen deze opmerkingen zeker in overweging worden genomen. Om de aangedragen suggesties niet verloren te laten gaan, worden de opmerkingen in Tabel 10 opgesomd, met een verwijzing naar de acties uit het milieubeleidsplan waarbinnen deze concrete opmerkingen kunnen kaderen. De opmerkingen van de opmakers worden in cursieve druk gezet.

Tabel 10: zeer concrete voorstellen voor acties pagina 42

opmerking, advies acties GMBP advies van: het verbeteren van oude buurtwegen voor niet-motorisch verkeer is een goede zaak als het over gebruikte wegen gaat. Het LU1.a4 wildbeheersafgedwongen terug open stellen zal voor veel moeilijkheden zorgen. eenheid "Berg


145


42 43

44 63

63, 93

63 63

64

68

68 74, 75

93

bijlagen

actie LU1.a4 moet voorzichtig behandeld worden. LU1.a4 voorstel tot extra actiepunt: in afwachting van een sluitend fietspadennetwerk, het schoolvervoer terug invoeren. Mits intensieve LU1.i2 campagne moeten de ouders hiervoor warm gemaakt kunnen worden. Schoolvervoer is een goed idee dat eventueel binnen LU1.i2 kan uitgevoerd worden, zeker indien hier belangstelling voor blijkt. De belangstelling door een campagne trachten op te wekken is moeilijker (maar niet onmogelijk), dit leidt mogelijk tot een jaarlijkse herhaling van de actie om de interesse levend te houden. LU4.a1 gebeurt best in overleg met de verschillende niveaus (individueel, adviesraden,...). LU4.a1 door vergunningsbeleid zorgen dat percelen in open ruimte niet meer "ondoordringbaar" afgebakend worden, wat de vorming van natuurverbindingsgebieden ten goede zou moeten komen. Vanuit het milieubeleidsplan zijn er geen bezwaren tegen een verantwoorde verweving van functies. Dit is een zeer ruime interpretatie van deze actie en in de praktijk zal dit zeer moeilijk uitvoerbaar blijken, tenzij er misschien op vrijwillige basis gewerkt wordt. (naar aanleiding van actie NB1.a4) Een betere bescherming van de aanwezige natuurwaarden dient door het gemeentebestuur zelf te geschieden voor de gebieden die behoren tot de gemeentelijke natuurlijke structuur. Bij de opmaak van een RUP 'open ruimte' dient hieraan de nodige aandacht besteed te worden. Door middel van ruimtelijke ordening kunnen natuurwaarden inderdaad een betere juridische bescherming krijgen. NB1.a4 kan ook uitgevoerd worden door de opmaak van ruimtelijke uitvoeringsplannen. een actie toevoegen rond het stimuleren van de aanleg en het behoud van KLE's door een subsidiereglement. Tijdens de opmaak van het beleidsplan leek het niet mogelijk om in de onmiddellijke toekomst hier geld voor vrij te maken. Door de formulering van acties NB2.a2 en NB2.a3 is het wel mogelijk om in de toekomst deze actie door te voeren als concretere uitwerking van die acties. de ecologische waarde van de openbare groenruimten verhogen door grotere diversificatie in (maai)beheer. Bijvoorbeeld rond het Hof van Riemen kan de kort gemaaide grasmat (gedeeltelijk) omgezet in een grasvlakte, wat kostenbesparend is en de natuur meer kansen geeft. spoedige aanwerving van een duurzaamheidsambtenaar, waarvoor in de nieuwe samenwerkingsovereenkomst met het Vlaamse Gewest toelagen worden voorzien. De uitvoering van het milieubeleidsplan heeft maar kans op slagen als er voldoende personeel en middelen worden ingezet. dringende aanwerving van een duurzaamheidsambtenaar om deze snel evoluerende materie op gemeentelijk vlak te kunnen blijven volgen en omdat milieu een steeds belangrijker rol zal innemen in ons maatschappelijk bestel. meer promotie rond de beschikbaarheid van herbruikbare bekers bij de gemeentelijke uitleendienst

NB1.a3

landbouwadviesraad wildbeheerseenheid "Berg en Dal" vzw

RO1.a1, RO1.a2


NB1.a4 NB2.a2, NB2.a3

MA-raad Bestendige Deputatie

NB3.a1

Natuurpunt, afdeling Grote Nete Natuurpunt, afdeling Grote Nete Dhr. Janssens

DO2.a1

DO2.a1

AF1.a1, AF1.a6, AF1.i1, AF2.a4 het aankoopbeleid ter versterking van de natuurlijke structuur kan door het gemeentebestuur zelf worden uitgevoerd of in RO1.a2, samenwerking met verenigingen zoals Natuurpunt vzw. Mits de nodige financiële ondersteuning kan Natuurpunt haar bijdrage NB2.a1 leveren. De bescherming van natuurlijke en landschappelijke waarden in de Netevallei is een belangrijke doelstelling van Natuurpunt. Natuurpunt is bereid haar medewerking te verlenen aan actie NB2.a1.


en Dal" vzw MINA-raad Jong-Agalev Heist, Bart Wyns

Jong-Agalev Heist, dhr. Wyns Natuurpunt, afdeling Grote Nete

146


bijlagen

1.7 Besluit Er werden geen tegenstrijdigheden met de geldende gewestelijke en provinciale milieubeleidsplannen, noch problemen inzake coördinatie tussen de gemeentelijke plannen binnen de provincie gemeld. Vermits bij de adviezen en opmerkingen verder ook geen essentiële bezwaren werden geuit, kon het ontwerpplan dat voorwerp heeft uitgemaakt van het openbaar onderzoek - mits het aanbrengen van de hierboven aangehaalde aanpassingen - door de gemeenteraad op 18 juni 2002 worden vastgesteld als het definitief Gemeentelijk Milieubeleidsplan van de gemeente Heist-op-den-Berg voor de periode 2002-2006.


147


2 Afstemming op de milieubeleidsdocumenten van de hogere overheid

2.1 Overzicht van de in de diverse beleidsplannen opgenomen acties en doelstellingen, met koppeling aan het actieplan van het gemeentelijk milieubeleidsplan van Heist-op-den-Berg. In deze bijlage wordt weergegeven welke acties en initiatieven uit het gemeentelijk milieubeleidsplan van Heist-op-den-Berg invulling trachten te geven aan de doelstellingen van het Gewestelijke Milieubeleidsplan, het Provinciale Milieubeleidsplan en het Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen. Alhoewel alleen de acties en initiatieven uit de hierboven vermelde plannen weergegeven zijn waarbij de steden en gemeenten als mede-initiatiefnemer of als betrokkene werden aangegeven, zal men bij heel wat acties en initiatieven geen invullende actie of initiatief vinden uit het gemeentelijk milieubeleidsplan van Heist-op-den-Berg. Dit betekent zeker niet dat de gemeente met betrekking tot deze acties geen initiatieven onderneemt. De gemeentelijke betrokkenheid slaat bovendien vaak op een passieve betrokkenheid of op een betrokkenheid via overkoepelende organisaties. Aan de andere kant zal men sommige acties uit het actieplan tevergeefs zoeken in onderstaande tabellen. Dergelijke acties slaan op specifieke problemen voor Heist-op-den-Berg en geven dit milieubeleidsplan een eigen gezicht. Op de moment dat dit plan in voege zal treden, zal het Gewestelijk Milieubeleidsplan (1997-2001) misschien vervangen zijn, het Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen (1997-2001) (werd één jaar verlengd) en het Provinciale Milieubeleidsplan zullen nog één jaar gelden (1998-2002). Er werd gekozen om het voorliggende gemeentelijke milieubeleidsplan toch te toetsen aan deze aflopende plannen. Alhoewel een aantal punten uit deze plannen (gedeeltelijk) achterhaald zijn, geven zij globaal toch een bepaalde visie weer die niet afloopt op 31 december 2001/2002. Wanneer de nieuwe versies van deze plannen beschikbaar zijn, zal de inhoud van het gemeentelijk milieubeleidsplan hieraan getoetst worden en indien nodig wordt het GMBP-Heist-op-den-Berg hieraan aangepast in het daarop volgende milieujaarprogramma. Tabel 11: Betrokkenheid van de Vlaamse gemeenten bij het uitvoeren van het MINA-plan 2, met vermelding van de acties en initiatieven uit het milieubeleidsplan van Heist-op-den-Berg die betrekking hebben op de doelstellingen verbonden aan de vermelde gewestelijke acties en initiatieven.

MINA-plan 2 nr actie of initiatief

omschrijving

GMBP Heistop-den-Berg nr actie

gemeente als initiatiefnemer Thema: ‘Verstoring door geluidshinder’

148



actie 77

Sensibiliseringscampagne voeren ter bestrijding van geluidshinder door de bevolking

GL2.a3, GL2.i1

gemeente als betrokkene Thema: ‘Verdunning van de ozonlaag’ actie 5

Aanvaardingsplicht voor huishoudelijke koeltoestellen invoeren

AF1.a1, AF1.a2, AF1.a4, AF1.i2

actie 6

Vlaams CO2-REG-beleidsplan actualiseren en uitvoeren

alle acties onder hoofdstuk 4, 6 (Rationeel Energiegebruik)

Thema: ‘Verontreiniging door fotochemische stoffen’ actie 14

Opstellen en uitvoeren van een maatregelenpakket voor de beïnvloeding LU1.a1, LU1.a2, van het rijgedrag GL1.a1

actie 15

Opstellen en uitvoeren van een maatregelenpakket voor de beheersing van het verkeersvolume

initiatief 17

Ontwikkelen van een milieu-impactmodule voor het doorrekenen van verkeersscenario's

LU1.a1, LU1.a2, LU1.a4, LU1.a7, LU1.i2, LU1.i3, LU1.i5, GL1.a1

Thema: ‘Verzuring’ actie 20

Opzetten van een actieprogramma voor een efficiënte vervanging en onderhoud van centrale verwarmingsinstallaties

LU2.a1, LU2.a2, LU2.i1, BO2.a2, BO2.i1

Thema: ‘Verspreiding van milieugevaarlijke stoffen’ actie 32

Kwantitatief en kwalitatief reductieprogramma opmaken en uitvoeren voor het gebruik van bestrijdingsmiddelen

alle acties onder hoofdstuk 4, 5 (duurzaam omgaan met bestrijdingsmiddelen)

actie 35 actie 36

Systeem 'actief bodembeheer' uitwerken Voorbereiding en uitvoering van sanering van waterbodems met het oog WA4.a1, WA4.i1, op ecologisch herstel van watersystemen WA4.i2, WA4.i3

Thema: ‘Verontreiniging door afvalstoffen’ initiatief 43 actie 44 actie 47 actie 48 initiatief 49

Uniform systeem van kostentoerekening en - dekking voor huishoudelijke afvalstoffen uitwerken en promoten ‘Uitvoeringsplan gescheiden inzameling bedrijfsafval KMO's’ opmaken en uitvoeren ‘Uitvoeringsplan organisch afval 1998-2001’ opmaken en uitvoeren ‘Uitvoeringsplan huishoudelijk afval 1997-2001’ opmaken en uitvoeren Stort- en verbrandingsverboden voor afvalstoffen voorbereiden en instellen

AF2.a1 zie tabel 2b 3 zie tabel 2b 3 zie tabel 2b 3

Thema: ‘Verontreiniging van oppervlaktewater’ actie 55

Sturend vergunningenbeleid voor de industrie ontwikkelen


WA3.a2, DW1.a7

149


initiatief 57

Programma uitwerken voor de versnelde en ecologisch onderbouwde aanleg van gemeentelijke rioleringen

initiatief 58

Sturend vergunningenbeleid voor de RWZI's ontwikkelen

WA1.a3, WA1.a4, WA1.a5, WA2.a1, WA2.a2, WA3.a2, WA3.a3, WA3.a6, WA3.i2, WA5.a3, DW1.a1, DW1.a3, DW1.a7

Thema: ‘Verdroging’ actie 62 actie 63

actie 66 actie 70 actie 71 actie 72

actie 73 actie 74 actie 75 actie 76

Waterhuishoudingsplannen opmaken als onderdeel van integrale bekkenbeheersplannen Informatie- en sensibiliseringscampagne voeren om rationeel watergebruik te stimuleren

WA3.a6, WA3.i2, DW1.a1, DW1.a2, DW1.a3, DW1.a4, DW1.a5

Beleidsinstrumenten voor bodemgebruik ontwikkelen en verbeteren Herstelprogramma's uitwerken en uitvoeren om grondwaterwinningen in WA3.a1, WA3.a2, overeenstemming met de draagkracht te brengen WA3.a3 Wetgeving op kwantitatieve waterhuishouding vernieuwen Infiltratie en lokale berging stimuleren en waterafvoer afremmen WA3.a2, WA3.a3, WA3.a4, WA3.a5, WA3.a6, WA3.i2, DW1.a1, DW1.a2, DW1.a3, DW1.a5, DW1.a7, DW1.i1, DW1.i2, DW1.i3 Proefprojecten actief peilbeheer (anti-verdroging) opstarten Verder ontwikkelen en toepassen van technieken voor natuurtechnische milieubouw bij inrichting en beheer van waterlopen Informatiesysteem voor rationeel watergebruik ontwikkelen Kennis van de hydrologische systemen vergroten en geschikte WA1.a2, WA5.a1 beleidsindicatoren afleiden

Thema: ‘Verstoring door geluidshinder’ actie 78 actie 83 actie 85

Stiltegebieden in de open ruimte en in woongebieden alsook zones voor luidruchtige recreatie afbakenen Beschermen van niet verstoord natuurgebied en onderzoek naar de invloed van geluid op natuur Knelpunten van geluidshinder inventariseren o.m. aan de hand van metingen en berekeningen

GL1.a2

Thema: ‘Verstoring door geurhinder’ actie 86 actie 87

Emissie-inventaris voor bronnen van geurhinder uitbouwen Verplichting instellen om een geurbestrijdingsplan op te maken voor alle inrichtingen die geurhinder veroorzaken

Thema: ‘Versnippering’ actie 92 actie 93

150

Proefprojecten voor waterlopen en wegen uitbreiden en uitvoeren, typebestekken aanpassen en opmaken Projecten uitvoeren voor rivierherstel, verbetering van de vismigratie en aanleg van paaiplaatsen

NB3.a4 WA3.a1



initiatief 94

actie 96 actie 98 actie 99

actie 101

Richtlijnen ter voorkoming van versnippering opstellen voor het instrumentarium van de ruimtelijke ordening, het dossier van de vergunningsaanvraag uitbreiden Begeleidingsregeling uitwerken voor ingrepen met een groot versnipperingseffect Natuurverbindingen invullen en realiseren met het oog op de samenhang tussen VEN en IVON Projecten voor de bevordering van algemene natuurkwaliteit ondersteunen, de samenwerking tussen lokale overheden, milieuen natuurverenigingen en andere partners bevorderen Prioritaire versnipperingsknelpunten oplossen waarbij leefgebieden van soorten doorsneden zijn door (water/spoor)wegen en/of leidingen (ontsnippering)

NB2.a4, NB2.a6, RO1.a1, RO1.a2, RO1.i1 NB2.a4, RO1.a3 NB2.a2, NB2.a3, RO1.a1 NB1.a3, NB1.a4, NB1.a5, NB2.a1, NB2.a2, NB2.a3 RO1.a1

Thema: ‘Verlies aan biodiversiteit’ actie 105 actie 108 actie 111 actie 113

Ecosysteemvisies uitwerken voor bepaalde rivieren beekvalleien en voor de Natuurlijke Structuur in functie van de beheersplannen Verwerving van natuur- en bosgebieden verfijnen Acties in geselecteerde GNOP-aandachtsgebieden meefinancieren en begeleiden Opmaak van een uitvoeringsplan gebiedsgericht natuurbeleid

NB2.a1

Doelgroepenbeleid initiatief 123

Milieuvriendelijk handelen van overheid stimuleren

WA3.a6, LU2.a1, LI1.a2, BO1.a1, BO1.a2, BO2.a2, DO1.a1 t.e.m. DO1.a4, DO2.a2, DO2.a3, AF3.a1, AF3.a2, DW1.a3, DW1.a4, DW1.a6, DG1 alle acties, DB2 alle acties, REG1 alle acties, REG2 alle acties, GD alle acties, BD1.a1, BD2.a1

Gebiedsgerichte benadering actie 125 actie 126 actie 129 actie 130 actie 131 actie 132 actie 135 actie 136

Mogelijke overlappingen tussen gebiedsaanduidingen bewaken; eventuele tegenstellingen tussen bepalingen signaleren Eén loket voorzien voor de aanvraag van vergunningen en subsidies en hiervoor het bestaande informatienetwerk beter uitbouwen Overlegstructuur op niveau Vlaanderen voor integraal waterbeheer opzetten Bekkenoverlegstructuren operationaliseren WA4.i1 Integrale bekkenbeheersplannen opmaken Financieringsstromen en programma's afstemmen i.f.v. een geïntegreerd gebiedsgericht milieubeleid Geïntegreerde visie en een plan van aanpak opmaken voor geselecteerde projecten voor geïntegreerd gebiedsgericht milieubeleid Ontwerp van bestuursovereenkomst en een handleiding voor geïntegreerd gebiedsgericht milieubeleid opmaken


151


Instrumenten initiatief 146 actie 149 actie 151

Natuur- en milieu-educatief netwerk tot stand brengen en inhoudelijk versterken Wettelijk en organisatorisch kader uitwerken voor vrijwillige beheersovereenkomsten Beleidsvoorbereidend onderzoek naar de vereenvoudiging van de bestaande milieu-uitvoeringsreglementering

Samenwerking met overheden actie 164

Stimuleringsprogramma voor het lokale milieubeleid opstellen

actie 165 actie 166 initiatief 172

Milieubeleidsplanning van lokale besturen stimuleren Draaiboek Duurzame Ontwikkeling voor lokale overheden opstellen Intergewestelijk Milieu-overleg opstarten

ondertekening milieuconvenant dit GMBP hoofdstuk 4

Epiloog actie 178

Permanente structuur voor planning uitbouwen

Tabel 12: Betrokkenheid van de gemeenten bij het uitvoeren van het Provinciaal Milieubeleidsplan 1998-2002, met vermelding van de acties uit het milieubeleidsplan van Heist-op-den-Berg die hieraan invulling geven.

Provinciaal Milieubeleidsplan 1998-2002 nr actie

omschrijving

GMBP Heistop-den-Berg nr actie

gemeente als initiatiefnemer Sector: ‘Oppervlakte- en Grondwater’ 4-13 4-14

Woningen die op de riolering kunnen aangesloten worden aanmanen dit te doen Woningen die niet op de riolering kunnen aangesloten worden aanmanen zich in regel te stellen

RV1.a4

gemeente als betrokkene Opvolging milieubeleidsplanning 1-2

Uitvoering geven aan het Decreet ‘Algemeen Milieubeleid’: advies over Gemeentelijke Milieubeleidsplannen

Hoofdlijnen Provinciaal Milieubeleid 2-3

Opstellen en uitvoeren van een provinciaal fietsrouteplan

Sector: ‘Afval’ 3-2

Schakelprogramma voor preventieve projecten

3-3 3-6 3-8 3-12

Kaderprogramma voor onderbouwing en sturing van het preventiebeleid Gemeentelijke afvalpreventie ondersteunen Thuiscompostering stimuleren Informatie voor gemeenten over beperking van de restfractie

152

AF1.a1, AF1.a2, AF1.a5, AF1.a6, AF2.a4 AF1.a2 AF1.a3



3-14 3-15 3-16 3-17 3-19

Creëren van ontbrekende verbrandingscapaciteit Verwerking van huishoudelijk afval met nieuwe afvalverwerkingstechnieken Planning van de bestaande stortplaatsen categorie 2 Sturing van afvalstromen en coördinatie van eindverwerking Vermijden van illegale verwijdering van afval

3-21 3-23 3-24

Stimulering van preventie en recuperatie van bedrijfsafval Studies naar het ontstaan en de verwerking van bepaalde afvalstromen Afzonderlijke registratie en doorrekening van het ingezamelde bedrijfsafval

lopende lopende lopende lopende alle acties LU3, AF2.a5 AF1.a1, AF2.a1 AF2.a1

Sector: ‘Oppervlakte- en Grondwater’ 4-1 4-2 4-3 4-4

Natuurlijke en open waterlopen door beperken van overwelvingen Wachtbekkens en overstromingszones Verbetering van de lozing op oppervlaktewater Afkoppelen van hemelwater en oppervlaktewater van rioleringsstelsels

4-5 4-6 4-7 4-8 4-9 4-10 4-11 4-12 4-16

Opmaken en bijhouden van kaartmateriaal Subsidie voor wachten bezinkingsbekkens na riooloverstorten Bouwen van wachten bezinkingsbekkens na riooloverstorten Overname beheer van wachten bezinkingsbekkens Logistieke ondersteuning van gemeenten bij integraal waterbeheersplan Verleggen van waterloopvlakken van dorpskernen naar periferie Gemeentelijke rioleringsdatabank voor lozingswaarden Gegevens riolering Opmaken van een slibbeheersplan en oprichten van tijdelijke opslagplaatsen voor slib Provinciaal subsidiereglement voor kleinschalige waterzuivering Overname van taken van muskusratvangers door provinciale ambtenaren Opmaak van modelbestekken Uitvoeren van een natuurgericht waterlopenbeheer Bouwen van vistrappen en/of aanpassing van stuwen en kleppen Maatregelen tot erkenning en bescherming van de onbevaarbare waterlopen Informatie over waterbeleid voor lokale besturen Informatie impact waterwinning Uitbouwen van een operationele grondwaterdatabank Subsidiëring voor het opvangen en gebruik/infiltratie van hemelwater

4-17 4-19 4-20 4-21 4-22 4-23 4-25 4-28 4-30 4-32

reeds voldaan WA3.a5 WA1.a1, WA1.a3 WA3.a2, WA3.a3, WA3.a4, WA3.a6

WA3.a1, NB1.a1 NB1.a1, NB1.a3

DW1.a2

Sector: ‘Lucht’ 5-1

Uitbouw onderzoeksdomein lucht en geur in het PIH

Sector: ‘Geluid’ 6-1

Actief meewerken aan de betrokken actiepunten van het Gewestelijk Milieubeleidsplan 1997-2002

Sector: ‘Bodem’ 7-1 7-2

Het onderzoeksgebied bodem wordt verder ondersteund en uitgebouwd Het project ‘inventarisatie van potentieel verontreinigde sites’ wordt verder ondersteund en uitgebouwd

BO1.a1

Sector: ‘Natuur’ 8-1 8-2 8-4

Provinciaal NatuurOntwikkelingsPlan Inventaris van acties voor natuurbeheer Verbeteren van communicatie tussen de verschillende betrokken partijen


NB1.a2, NB1.a4,

153


NB2.a8, SI2-alle punten 8-10 8-11 8-12 8-13

Ondersteuning Gemeenten bij uitvoering van de actieplannen uit de GNOP’s Acties in stedelijke gebieden Faunagericht beheer in provinciale domeinen en bij infrastructuurwerken NB2.a5 Sensibilisering behoud van kleine landschapselementen NB2.a3, NB2.i1, NB3.a3 Subsidie voor kleine landschapselementen

8-14

Sector: ‘Natuur-en Milieu-educatie’ 9-1 9-6

Ontwikkelen van netwerkstructuur Organiseren van vormingscursussen

GD3.i1

Doelgroepen 10-2

Begeleiding bij vergunningsaanvragen

WA1.i1

Gebiedsgerichte benadering 11-1 11-4 11-6

Uitbreiden van het Bosverplegingsproject Kempense Heuvelrug Beheersplan voor retentiebekkens en natuurbouwzones langs de Aa Meewerken aan de uitvoering van het landinrichtingsproject ‘Grote Nete’

niet van toepassing niet van toepassing

NB2.a8

Samenwerking met overheden 12-1

Verdere uitbouw van de regiowerking milieu en natuur

Tabel 13: Betrokkenheid van de Vlaamse gemeenten bij de uitvoering van het Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen 1997-2001 (werd één jaar verlengd) en de relatie hiervan met het milieubeleid van Heist-op-den-Berg en het milieubeleidsplan 2000-2004.

Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen 1997-2001 aard van aanpak

omschrijving

pag.

GMBP Heistop-den-Berg nr. actie

gemeente als initiatiefnemer Preventie Acties

Instrumenten

Sensibilisering thuiscomposteren (op gemeentelijk niveau) Inzameling gave flessen Afval op evenementen Retributie op containerpark Informatieverspreiding rond preventie

pag. 129 pag. 131 pag. 132 pag. 135 pag. 136

LU3.a1, AF1.a3

Scholenactie

pag. 136

AF1.a1, AF2.a3 reeds voldaan AF1.a1, AF1.a3, AF1.a5, AF1.a6, AF1.i1 AF1.a5

Gefaseerde invoering van de selectieve inzameling van de fracties uit het huishoudelijk afval Uniformisering containerpark Kwalitatieve verbetering van de selectieve inzameling Selectieve inzameling van GFT-afval Selectieve inzameling van groenafval Selectieve inzameling van papier en karton

pag. 143

reeds voldaan

pag. 143 pag. 144 pag. 146 pag. 147 pag. 148

reeds voldaan AF1.a7, AF1.a8 reeds voldaan reeds voldaan reeds voldaan

Recuperatie Acties

154



Monitoring

Selectieve inzameling van glas Afvoer van selectief ingezameld afval Opname van compost en gerecycleerde producten in bestekken Registratie afvalaanbod

pag. 148 pag. 150 pag. 154

reeds voldaan reeds voldaan, DG1.a2, DG1.a3

pag. 161

reeds voldaan

Subsidies bij aanschaf compostvat Opleiding Compostmeesters Sensibilisering thuiscomposteren (grote schaal) Vermindering reclamemailings op naam Verpakkingsafval verminderen bij de winkeliers Uitwerken van preventieve maatregelen in gemeentelijke modelpolitieverordening Uitreiking van een preventie-certificaat Actieplan Huishoudelijke Afvalstoffen Evaluatie-onderzoek rond preventie en thuiscomposteren

pag. 129 pag. 129 pag. 129 pag. 130 pag. 131 pag. 134

reeds voldaan reeds voldaan LU3.a1, AF1.a3 AF1.a6 AF1.i4

Subsidiëring aanleg en uitrusting containerpark Subsidiëring sorteercentra en composteringsinstallatie Gewestelijke invulling van het samenwerkingsakkoord betreffende de preventie en het beheer van verpakkingsafval Uitwerking Uitvoeringsplan gescheiden inzameling bedrijfsafvalstoffen van KMO’s Voorbeeldfunctie van de overheid en scholen Massabalansanalyse onderzoek Evaluatie van belasting op huishoudelijk afval

pag. 143 pag. 150 pag. 155

Handhaving taakstellingen Oprichting provinciaal overlegplatform Stortverbod

pag. 170 pag. 170 pag. 191

gemeente als betrokkene Preventie Acties

Instrumenten

Monitoring

pag. 136 pag. 137 pag. 137

Recuperatie Acties Instrumenten

Monitoring

reeds voldaan

pag. 158 pag. 160 pag. 161 pag. 162

AF3.a1, AF3.i1

Verwijdering Acties Instrumenten


155


3 Lijst van in het plan gebruikte afkortingen In deze lijst zijn de afkortingen opgenomen die meerdere keren gebruikt worden in het plan. Afkorting A12 AEEA AMINAL AROHM AWP AWZ BBI BPA CFK DDT E19 E313 E314 EPS FSC GEN GENO GFT GIS GNOP i.e. IBA IGEMO IOK IPVS IVON KB KGA KLE KMO KWZI MAP MINA-plan 2 MOS N10 N15 NMBS OCMW OVAM PE PET PIDPA

156

Verklaring autobaan Brussel-Antwerpen afgedankte elektrische en elektronische apparatuur Administratie Milieu-, Natuur-, Land- en Waterbeheer Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten en Landschappen Algemeen Waterzuiveringsprogramma Administratie Waterwegen en Zeewezen Belgisch Biotische Index Bijzonder Plan van Aanleg chloor-fluor-koolwaterstoffen bestrijdingsmiddel (dichloordiphenyltrichloorethaan) autosnelweg Brussel-Antwerpen autosnelweg Antwerpen-Luik autosnelweg Leuven-Genk geëxpandeerd polystyreenschuim Forest Stewardship Council grote eenheden natuur grote eenheden natuur in ontwikkeling groente, fruit en tuin (-afval) geografisch informatiesysteem gemeentelijk natuurontwikkelingsplan inwoners equivalent individuele behandeling van afvalwater Intercommunale voor Ontwikkeling van het Gewest Mechelen en omgeving Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij van de Kempen inventaris van potentieel verontreinigde sites Integraal Verwevings - en Ondersteunend Netwerk koninklijk besluit klein gevaarlijk afval kleine landschapselementen kleine en middelgrote ondernemingen kleinschalige waterzuiveringsinstallatie Mest-Actieplan Vlaams milieubeleidsplan 1997-2001 milieuzorg op school autobaan Lier-Diest provincieweg Mechelen-Herselt Nationale Maatschappij voor Buurtspoorwegen Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn Openbare Afvalstoffenmaatschappij voor het Vlaamse gewest Polyeth(yl)een (o.a. toegepast in plastic zakken en tassen) Polyetheentereftalaat (o.a. toegepast in flessen voor frisdrank, olie) Provinciale en Intercommunale Drinkwatermaatschappij der Provincie Antwerpen



PIH PVC PMD REG RSV RWZI VEN VLAREA VLAREBO VLAREM I VLAREM II VLARENA VLM VMH VMM VOS vzw WWF

Provinciaal Instituut voor Hygiëne polyvinylchloride (o.a. toegepast in waterleidingbuizen) plastiekflessen, metalen verpakkingen en drankkartons rationeel energieverbruik Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen rioolwaterzuiveringsinstallatie Vlaams Ecologisch Netwerk Vlaams Reglement inzake Afvalvoorkoming en –beheer Vlaams Reglement betreffende de Bodemsanering Vlaams Reglement betreffende de Milieuvergunning Vlaams Reglement inzake Milieuvoorwaarden voor hinderlijke inrichtingen Vlaams Reglement betreffende de Natuurvergunning Vlaamse Landmaatschappij Vlaamse Milieuholding Vlaamse Milieumaatschappij vluchtige organische stoffen vereniging zonder winstoogmerk World Wildlife Fund


157


4 Verklarende woordenlijst Aangelanden : personen van wie de eigendom grenst aan een waterloop Aanvaardingsplicht : verplichting die inhoudt dat men bij aankoop van een nieuw product het oude kan inleveren bij de handelaar. Bij terugnameplicht is er geen aankoopverplichting bij inlevering van het oude product. Bemaling : het oppompen van water om de grondwaterstand op een gewenst (lager dan natuurlijk) peil te houden. Bestrijdingsmiddel : stof aangewend tegen onkruid (herbiciden), insecten (insecticiden) en schimmels (fungiciden). De naam pesticiden wordt gebruikt voor bestrijdingsmiddelen tegen plagen van cultuurgewassen of onkruid. Bijzondere plannen van aanleg (BPA's) : geven aan bepaalde delen van het gewestplan een specifieke invulling, zij gaan verder dan 'het aanduiden van een bestemming van de bodem'. Op die wijze kunnen BPA's - weliswaar in beperkte mate - hefbomen zijn voor een goede ruimtelijke ordening, voor ruimtelijke kwaliteit. Zij kunnen zowel beschermen wat er is, als mogelijk maken wat er nog niet is. Biocide : chemische stof die gebruikt wordt tegen levende organismen; een bestrijdingsmiddel. Biodiversiteit : biologische diversiteit, verscheidenheid aan levende materie op een bepaalde plaats op aarde , doet zich voor op alle niveaus van biologische organisatie, maar het onderzoek beperkt zich meestal tot ecosysteemdiversiteit, soortendiversiteit en genomische diversiteit. Buffering : afzwakking van uitgesproken verschijnselen, een proces waarbij de bestaande toestand behouden blijft of verandering wordt tegengewerkt. Categorieën (van waterlopen) : een deel van een onbevaarbare waterloop behoort tot de eerste categorie, stroomafwaarts vanaf het punt waar zijn waterbekken 5.000 ha bedraagt of meer. Een deel van een onbevaarbare waterloop behoort tot de tweede categorie, als het niet tot de eerste of tweede categorie behoort. Een deel van een onbevaarbare waterloop behoort tot de derde categorie vanaf het punt waar het waterbekken minimum 100 ha bedraagt, tot aan de grens van de gemeente waarin de waterloop ontspringt of tot het punt waar de waterloop uitmondt in een bevaarbare waterloop of in een bevaarbare waterloop van eerste of tweede categorie. Alternatief behoren tot de derde categorie ook die waterlopen waarvan het waterbekken geen 100 ha bedraagt maar waarvan het debiet abnormaal verzwaart wordt, die verontreinigd zijn door afvalwater en diegene die door een Besluit van de Vlaamse Regering bij de onbevaarbare waterlopen worden geklasseerd. Chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK’s) : koolwaterstoffen waarop sommige of alle waterstofatomen vervangen zijn door chloor- en/of fluoratomen. Het zijn producten met een hoge chemische en thermische stabiliteit die worden gebruikt als koelmiddel, blaasmiddel bij de productie van schuimen, oplosmiddel en reinigingsmiddel. Deze producten tasten de stratosferische ozonlaag aan. Compostmeester : vrijwilliger die zich inzet om het composteren in de gemeente te promoten. Zij krijgen een gratis opleiding en stellen daarna hun kennis ter beschikking van de bevolking. Concessie : een vergunning van overheidswege om bepaalde werken te mogen uitvoeren, om bedrijvigheden op een bepaalde plaats te mogen verrichten. Convenant : vrijwillige overeenkomst tussen diverse overheden dat het beleid de nodig impulsen geeft. cv: coöperatieve vereniging of commanditaire vennootschap. Dichtheid (morfologische en functionele ~) : hoeveelheid per oppervlakte, in dit specifiek geval de concentratie van functies (wonen, werken, ontspanning,…) en het type bebouwing (hoogbouw, rijhuizen, vrijstaande woningen). Dioxines : groep van 210 scheikundig verwante gevaarlijke stoffen die gevormd worden bij de onvolledige verbranding van organisch materiaal in aanwezigheid van chloor.

158



Duurzame ontwikkeling : ‘Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die tegemoet komt aan de noden van het heden zonder de mogelijkheden in gedrang te brengen van de toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien.’ In essentie houdt het begrip vijf elementen in: het gaat om een ontwikkeling die de kwaliteit van het leven van mensen verbetert, die sociaal rechtvaardig is in en tussen Noord en Zuid, die de draagkracht van ecosystemen niet overschrijdt, die ook voor de generaties na ons een goede levenskwaliteit garandeert, en die steunt op de actieve participatie van de bevolking. Eco-team : een groep van een tiental huisgezinnen, die gedurende zeven maanden werken aan een duurzame levenstijl. Emissie : uitworp of lozing van stoffen, golven of andere verschijnselen door bronnen. Erosie : afslijting van land door inwerking van wind, ijs, stromend water of zee. Eutrofiëring : teveel aan voedingsstoffen in het oppervlaktewater waardoor de groei van bepaalde planten wordt gestimuleerd(‘algenbloei’) en de kwaliteit van het water vermindert. Exoot : uitheemse plant of dier. Fauna: alle dieren van een bepaalde streek of een bepaald land Flora: alle planten van een bepaalde streek of een bepaald land Fotochemische luchtverontreiniging : verontreiniging die ontstaat wanneer stikstofoxiden en vluchtige organische stoffen (VOS) onder invloed van het zonlicht chemisch met elkaar reageren. Als gevolg daarvan ontstaan in de omgevingslucht verhoogde concentraties van o.a. ozon en peroxyacetylnitraat (PAN). Fotovoltaïsche cellen: cellen die zonne-energie omzetten in elektriciteit. Verschillende fotovoltaïsche cellen vormen samen een fotovoltaïsch zonnepaneel of PV-paneel. FSC-gelabeld hout : hout afkomstig uit bossen die op een verantwoorde manier worden beheerd en onafhankelijk gecertificeerd volgens de regels van het Forest Stewardship Council. Gescheiden riolering : een dubbel stelsel van leidingen of openluchtgreppels waarvan het ene stelsel bestemd is voor het opvangen en transporteren van afvalwater en het andere stelsel bestemd is voor de afvoer van hemelwater. Een bijzondere variant hierop is het verbeterd gescheiden rioolstelsel. Dit is een stelsel dat alleen maar als gescheiden stelsel werkt op momenten van grote regenval, zodat overstorten in oppervlaktewateren vermeden wordt. GIS (geografisch informatiesysteem) : een computerpakket dat toelaat om verschillende aan de geografie verwante informatielagen te bewerken, te combineren en af te drukken. Gradiënt : verloop van een variabele in de ruimte, meestal een verandering van hoeveelheid per lengte-eenheid. Grondwater: al het water dat zich onder het bodemoppervlak in de verzadigingszone bevindt en dat in direct contact met bodem of ondergrond staat. Habitat : de plaats waar de voorwaarden aanwezig zijn waaronder een bepaald organisme kan overleven; leefruimte. IBA : individuele behandeling van afvalwater, een kleine waterzuiveringsinstallatie voor het afvalwater van maximum 20 i.e. Indien het over afvalwater van een hoger aantal i.e. gaat, wordt er meestal gesproken van een KWZI. IGEMO : Intercommunale voor ontwikkeling van het GEwest Mechelen en Omgeving Indicatief bodemonderzoek : bodemonderzoek waarbij een kwalitatief beeld geschetst wordt van de onderzochte bodem. Indicator : eenvoudig te begrijpen maatstaf om de waarde van een aantal onderliggende of verwante variabelen en hun evolutie weer te geven. Infiltreren : langzame doordringing van water (in de bodem), insijpeling. Ingedeelde inrichtingen: de inrichtingen die als hinderlijk worden geacht voor de mens en het leefmilieu. Ze worden in drie klassen ingedeeld, afhankelijk van de aard en het belang van de daaraan verbonden milieueffecten. De lijst en de klassen van die inrichtingen worden door de Vlaamse regering vastgesteld en zijn weergegeven in bijlage 1 bij titel I van het Vlarem. Integraal waterbeheer : definitie uit het voorontwerp decreet betreffende het integraal waterbeleid, versie 16 van 26 juni 2001: "is het ter bescherming van mens en milieu gecoördineerd en geïntegreerd ontwikkelen, beheren en herstellen van watersystemen, rekening houdende met het belang van het multifunctionele gebruik door de huidige generatie en de behoeftenvoorziening van


159


de toekomstige generaties." hierbij wordt watersysteem gedefinieerd als "een samenhangend en functioneel geheel van oppervlaktewater, grondwater, waterbodems en oevers, met inbegrip van de daarin voorkomende levensgemeenschappen en alle bijhorende fysische, chemische en biologische processen, en de daarbij horende technische infrastructuur.". Integratie (van het beleid): maken tot of opnemen in een geheel; samenwerking tussen verschillende delen en strekkingen, met inzicht in de relatie tussen de verschillende facetten. Het integratiebeginsel, zoals beschreven in het milieubeleidsdecreet, houdt in dat de zorg voor het milieu ook in andere beleidsdomeinen aan bod moet komen of in de reglementeringen moet worden ingebouwd. Intercommunale : organisatie van verschillende gemeenten die wordt opgericht om nutsbedrijven te beheren. Inwonersequivalent (i.e.) : getalwaarde die de maat is voor de hoeveelheid zuurstofbindende stoffen die gemiddeld per dag en per inwoner met het afvalwater worden geloosd. Kleine landschapselementen (KLE’s): vlak-, lijnen puntvormige elementen met inbegrip van de behorende vegetaties waarvan het uitzicht, de structuur of de aard al dan niet resultaat zijn van menselijk handelen, en die deel uitmaken van de natuur, zoals bermen, bosjes, dijken, houtkanten, hagen, sloten, poelen, ... . Klemtoonverlichting : verlichting gericht op een bepaald object, vaak een historisch gebouw of monument, om er de aandacht op te vestigen. Lintbebouwing: vrijwel aaneengesloten bebouwing langs hoofdwegen, terwijl de achtergelegen gronden openblijven. Monitoring : van nabij volgen van een ontwikkeling of systeem om op het gepaste ogenblik te kunnen ingrijpen. Natuurinrichting : het door actief ingrijpen ontwikkelen van natuur op kansrijke plaatsen. Om dit mogelijk te maken zijn in een projectgebied verschillende soorten maatregelen en inrichtingswerken mogelijk. De waaier omvat onder meer grondwerken, aanpassing van wegen, ruilen van eigendom en gebruik van gronden en de uitbouw van voorzieningen voor natuureducatie. Oppervlaktewater: de kustwateren, de wateren van de waterwegen, de wateren van de onbevaarbare waterlopen en van afwateringen met voortdurende of onderbroken afvoer, alsook in het algemeen de stromende en stilstaande wateren van het openbaar domein, met uitzondering van de openbare riolen en de kunstmatige afvoerwegen voor hemelwater. Organisch : voortkomend uit de natuur of uit de koolstofchemie. Organisch materiaal zijn alle stoffen die door organismen (dieren, planten, bacteriën) geproduceerd worden. Organische solventen vloeistoffen die gebruikt worden om ander stoffen in op te lossen of opgelost te houden. Overstorten : lozen van ongezuiverd afvalwater door rioolstelsels of rioolwaterzuiveringsinstallaties bij hevige regenval op opppervlaktewater. Ozon : een reactieve chemische verbinding (O3). Indien ze voorkomt in de onderste luchtlagen (troposfeer) is ze schadelijk voor het leefmilieu en de mens. In hogere luchtlagen (stratosfeer) absorbeert ozon ultraviolette straling en heeft het dus een beschermende effect. Peilput : constructie om de grondwaterstand of stijghoogte van het grondwater te meten. Persistent : niet of zeer moeilijk afbreekbaar. Pesticiden: chemische verbindingen om ongewenste aantastingen (pests) tegen te gaan. Polder: door dijken begrensd stuk land of gebied waarin de waterstand kan worden beheerst. Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) : de verzamelnaam van enige honderden organische stoffen de meerdere benzeenringen als basisstructuur hebben. Potentieel: beschikbaar vermogen Productiedruk – indeling : de productiedruk is de totale hoeveelheid fosfaat geproduceerd in een gemeente per ha oppervlakte van die gemeente. In witte en lichtgrijze gemeenten mag de totale productiedruk nog stijgen tot een bepaalde grens, in donkergrijze en zwarte gemeenten moet de totale productiedruk afnemen. Rationeel energieverbruik (REG) : het leveren van energiediensten (verlichting, drijfkracht, enz.) met een minimum aan energiegebruik en met de energievorm van de laagste kwaliteit die nog volstaat.

160



Recyclage : het terugwinnen van grondstoffen uit afvalstoffen en het inzetten ervan in een productieproces, als gehele of gedeeltelijke vervanging van primaire grondstoffen. Robinson-lijst : alle personen die op de Robinson-lijst vermeld staan, ontvangen in principe geen publiciteit meer op naam van de bedrijven die aangesloten zijn bij het BDMV (Belgisch Direct Marketing Verband). Rode lijst : lijst van planten- of diersoorten die bedreigd zijn en een indicator zijn voor bijzondere en bedreigde ecosystemen ; soorten met een grote esthetische waarde maar niet echt bedreigd, worden uitgesloten. Rode Lijsten maken het mogelijk op een objectievere manier gebieden te selecteren die van bijzonder belang zijn voor de instandhouding van de biodiversiteit en die dus in aanmerking komen voor een bijzondere bescherming en/of een gebiedsgerichte aanpak. Rode-Lijstsoorten kunnen op deze manier gebruikt worden als richtsoorten voor ecologische kwaliteitsdoelstellingen. Ruilverkaveling: overheidsinstrument voor de herstructurering van de landbouw en de multifunctionele inrichting van de open ruimte. Ruilverkaveling kan gepaard gaan met aanleg en verbetering van wegen, waterbeheersingswerken, grondverbeteringswerken, werken voor landschapszorg en andere maatregelen van landinrichting. Ruimingsspecie : bodemmateriaal dat verwijderd wordt bij het onderhoud van onbevaarbare waterlopen. In deze tekst wordt baggerspecie als synoniem gebruikt. Secundaire grondstof : afvalstoffen die bij besluit van de Vlaamse Regering mogen worden gebruikt als grondstof indien zij voldoen aan bepaalde voorwaarden inzake samenstelling en/of gebruik. De opgelegde voorwaarden waarborgen dat de secundaire grondstof kan worden gebruikt zonder gevaar voor de gezondheid van de mens en zonder nadelige gevolgen voor het milieu. Sediment: bezinksel, neerslag, afzettingsgesteente Sedimentatie : afzetting, bezinking; hier bezinking van vaste stoffen (zand, grind,…) in een rivier. Slikken en schorren : Slikken en schorren zijn een typisch kenmerk voor getijderivieren en ontsaan door de periodieke overstroming van de gebieden tussen de oevers. Slikken steken enkel bij laagtij boven water. Schorren zijn verder opgehoogd zodat zij niet meer dagelijks overstroomd worden en een permanente plantengroei mogelijk wordt. Heel de getijdezone is een zeer dynamisch ecosysteem rijk aan gradiënten in sediment, overstromingsfrequentie, voedselrijkdom en zoutgehalte. Smog : oorspronkelijke betekenis is met rook en uitlaatgassen verontreinigde mist, een tijdelijke verhoogde luchtverontreiniging, mede onder invloed van weersomstandigheden en vervuilingsbronnen. Stand-still-beginsel : De bestaande milieukwaliteit moet minimum behouden blijven. Stroomgebied: het volledige gebied dat op een stroom afwatert. Vegetatie: ruimtelijke massa van plantenindividuen, in samenhang met de plaats waar zij groeien en in de rangschikking die zij spontaan en door onderlinge concurrentie hebben ingenomen. Verdroging : vermindering van de waterinhoud van de watervoerende lagen en van de bodem onder invloed van de mens. Vermesting : ontregeling van ecologische processen en kringlopen door een overmatig gebruik van nutriënten in het milieu. Versnippering : is in essentie het proces van delen van ruimtelijke gehelen in kleinere entiteiten. Verzuring : gezamenlijke effecten en gevolgen van vooral zwavel- en stikstofverbindingen (zwaveldioxide, stikstofoxiden en ammoniak) die via de atmosfeer in het milieu worden gebracht. Vluchtige organische stoffen : organische stoffen die bij een omgevingstemperatuur een dampspanning hebben van groter dan of gelijk aan 1,33 hPa en dus verdampen. Waterbodem: bodem van een oppervlaktewater die altijd of een groot deel van het jaar onder water staat. Waterhuishouding : transport en beweging van water in de bodem en aan de oppervlakte. Het gebruik van water door mens, dier en planten is hier soms bij inbegrepen. Woonuitbreidingsgebied: gebieden bestemd voor groepswoningbouw. Hiermee bedoelt men het tegelijkertijd en gemeenschappelijk oprichten van woningen. Dit gebeurt meestal door de overheid. De noodzaak tot het aansnijden van deze uitbreidingszones moet steeds gemotiveerd worden. Zonneboiler: apparaat dat zonnelicht omzet in bruikbare warmte-energie, door een vloeistof op te warmen.


161


Zuiveringszone : Zone A: een geheel bestaande uit een operationele openbare afvalwaterzuiveringsinstallatie, het stelsel van de openbare rioleringen en collectoren die ermee verbonden zijn, alsook de zone van 50 meter gelegen rondom dit stelsel. Zone B: de zone gelegen van 50 meter gelegen rond het stelsel van de openbare riolering en collectoren waarvan de aansluiting op een operationele openbare afvalwaterzuiveringsinstallatie is gepland. Zone C: het gedeelte van het stelsel van de openbare riolering en collectoren dat niet valt onder zuiveringszone A, noch onder zuiveringszone B, alsook de zone van 50 meter gelegen rond dit stelsel.

162



5 Literatuurlijst AMINAL, afdeling water. 2000. Het watersysteem in het bekken van de Nete. Op weg naar integraal waterbeheer. Block, T. & Van Assche, J. Ontwikkeling.

2000. STAD OP KOERS?

Gentse Barometer voor Duurzame

De Pue E., Lavrysen L. & Stryckers P. 2000. Milieuzakboekje, editie 2000, 14e herwerkte editie. Kluwer. De Gemeente. 2001. Parkeerterrein Kerkhofstraat-Heist-op-den-Berg. De Gemeente, juni-juli 2001, katern Nieuwe uitdagingen in het gemeentelijk waterbeheer. p.20. Federale en Vlaamse overheid, voor het plan relevante wetteksten (decreten, reglementen, wetten,…) werden opgezocht via de website: http://www.cass.be/wet/wet.htm Heist-op-den-Berg, gemeentelijke webstek http://www.heist-op-den-berg.be Heist-op-den-Berg. 1999. Milieujaarprogramma 1998-1999. Heist-op-den-Berg. 2000. Milieujaarprogramma 2000. IOK. 1996. Basisinventaris GNOP Heist-op-den-Berg. IOK. 1996. GNOP Heist-op-den-Berg. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Departement Leefmilieu en Infrastructuur, Administratie Ruimtelijke ordening, Huisvesting, Monumenten en Landschappen, Afdeling ruimtelijke planning. Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. 1997. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Departement Leefmilieu en Infrastructuur, Administratie Milieu, Natuur-, Land-, en Waterbeheer. 1997. MINA-plan 2. Het Vlaamse milieubeleidsplan 19972001. OVAM, afvalgegevens per gemeente.

http://www.ovam.be

OVAM. 1997. Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen 1997-2001. PIH. 1996. Grondwaterkwaliteit in de Provincie Antwerpen. AMINAL & Provincie Antwerpen. PIH. 2001. Inrichtingsplan Hallaar Aard Heist-op-den-Berg. Provincie Antwerpen, Dienst Milieu en Natuurbehoud. 1998. Provinciaal Milieubeleidsplan 19982002. Studiegroep Omgeving. 2000. gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Heist-op-den-Berg.


163


Studiegroep Omgeving. 2000. Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen. VIREG. 2001. ENERGIE BESPAREN 2001 bij u thuis en in uw bedrijf. PREMIES EN ACTIES van uw elektriciteits- en gasleveranciers. VIWC. 2001. De Europese Kaderrichtlijn Water. Een leidraad. VLM. 1996. Gids bij het nieuwe mestdecreet. Vlaamse overheid, afdeling landbouw. 2001. Werk maken van erosiebestrijding. VMM meetresultaten van waterkwaliteit voor de jaren 1994 tot 1998. 2000. http://www.vmm.be/ VMM. 2000. Lozingen in de lucht. 1980 - 1999. VMM. 2000. Luchtkwaliteit in het Vlaams Gewest, jaarverslag immissiemetingen kalenderjaar 1998 en meteorologische jaren 1998 & 1999.

164



6 Gemeenteraadsbeslissing


165


166


Gemeente Heist-op-den-Berg Milieubeleidsplan

Recommend Documents