A
gemeente Eindhoven
Commissie Ruimte en Vastgoed Commissie Economie en Mobiliteit
Strategie Van C. Wildeboer Schut Kamer 7.89 Telefoon (040) 238 22 68 20 mei 2012
Memo Betreft Eindhoven Airport. Mobiliteitsopgave In de raadsvergadering van 28 februari jl. heeft u ons bij motie opgedragen om uiterlijk vóór het zomerreces een brede discussie te starten over het mobiliteitsvraagstuk rond Eindhoven Airport waarbij commercieel parkeren een onderdeel is. Met deze notitie geven wij daaraan invulling. Deze notitie bevat enkele strategische lijnen van de mobiliteitsopgave (in relatie tot de ruimtelijkinfrastructurele opgave) in het Noordwesten van Eindhoven en in dat verband onze benadering van het parkeervraagstuk in het gebied rondom de luchthaven. Dit is ook de volgorde van behandeling in deze notitie. Visie en progamma’s Eindhoven werkt hard aan de economische structuurversterking van de Brainport regio Eindhoven, waaronder de verbetering van het vestigingsklimaat. Leidend daarin is ‘Brainport 2020’; de strategische visie met uitvoeringsprogramma, die in opdracht van het kabinet ‘bottom-up’ door bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden in Zuidoost-Nederland is opgesteld en najaar 2011 door het kabinet is omarmd. Het programma beoogt voor Zuidoost-Nederland in 2020: een top 3 positie in Europa en een top 10 positie in de wereld als toptechnologieregio, 3% groei van het Bruto Regionaal Product (BRP) en een stijging in de bijdrage van ZuidoostNederland aan het BNP met 40 miljard tot 136 miljard per jaar. In het ‘basics’-onderdeel van ‘Brainport 2020’ wordt topprioriteit gegeven aan de ontwikkeling van toplocaties of campussen in onze regio, een attractieve leefomgeving voor (internationale) kenniswerkers en met name de excellente inter(nationale) bereikbaarheid van onze regio. Deze maatregelen zijn belangrijke vestigingsvoorwaarden voor de in onze regio opererende industrie en kennisinstellingen (topsectoren). Voor hen zijn internationaal concurrerende, goede werk- en woonmilieus nodig, met o.a. breedband, cultuuraanbod en groen in de directe omgeving, maar bovenal met excellente verbindingen, o.a. naar de met ons concurrerende kennisregio’s in Europa en daarbuiten, maar ook nationaal en (boven)regionaal. Aan dat laatste ontbreekt het vooral in onze regio.
A
Het kabinet ziet dat inmiddels ook en heeft –ter versterking van het vestigingsklimaat van Brainport- de verbetering van de internationale bereikbaarheid van onze regio (via weg, spoor en lucht) als prioritair en van nationaal belang geoordeeld. In ‘Brainport 2020’ zijn de prioritaire ruimtelijke-infrastructurele opgaven concreet benoemd: groeiruimte voor Eindhoven Airport, aansluiting op het hogesnelheidsnetwerk in Duitsland (Aachen, Dusseldorf) en België (Luik, Antwerpen), HOVontsluiting van onze economische toplocaties (campussen) én verbetering van de autobereikbaarheid en de realisatie van hoogfrequente treinverbindingen met de twee andere mainports (Amsterdam en Rotterdam). ‘basics-programma’ Brainport regio Eindhoven en topsectoren
Het betreffen alle opgaven waaraan wij en ook uw raad al geruime tijd uitvoering geven. Wij noemen bijvoorbeeld uw besluitvorming en richtinggevende moties op het Aldersadvies dd 20 juli 2010 en uw besluitvorming op de HOV-strategie in 2009 en 2010, resulterend in onder meer de recente start van de uitvoering van het project HOV-2, dat Nuenen via Eindhoven CS met de High Tech Campus Eindhoven verbindt. Investeren in Brainport: Eindhoven Airport en Landelijk Strijp/BIC In het Noordwesten van Eindhoven krijgen de ‘basics-opgaven vooral hun uitwerking in de gebiedsvisie Landelijk Strijp (o.a. Brainport Industries Campus), dat door uw raad op 17 februari 2009 is vastgesteld en aan de Alderstafel Eindhoven (Aldersadsvies van 22 juni 2010). Het Noordwesten van Eindhoven, op een knooppunt van infrastructuur (A2/N2, A58, Hoofdrailnet), heeft veel potentie. Bestaande locaties, zoals het Bedrijventerrein Eindhoven Airport, Flight Forum en
2
A
GDC-Acht worden er doorontwikkeld. Eindhoven Airport groeit, gecontroleerd in 2 fasen, in aantal bestemmingen. En in het programma Landelijk Strijp wordt nieuw gewerkt aan de versterking van de economische, recreatieve én ecologischelandschappelijke structuur. Er liggen daar uitstekende mogelijkheden om binnen zo’n 65 ha, kantoren, bedrijfshalen en cleanrooms gefaseerd te ontwikkelen ten behoeve van de toeleverende ‘maak’-bedrijven, die, belangrijke schakel als zij zijn in de hoogwaardige innovatieve keten van toptechnologiebedrijven, zo internationaal beter zichtbaar en meer concurrerend worden. De setting van een groene, parkachtige omgeving, waarin autoparkeren zoveel als mogelijk wordt geweerd, is er al. Stad en land lopen zo in elkaar over. De verbinding van de stad met Het Groene Woud, ecologisch en recreatief, kan met duurzame maatregelen (o.a. gestuurde autobereikbaarheid, fietsgebruik) worden gemaakt.
Bereikbaarheidsplan Eindhoven Airport De ontwikkelingen in het gebied (ondergebracht in uw eerdere besluiten over Landelijk Strijp en Eindhoven Airport) vragen om een integrale, samenhangende aanpak, zeker waar het de mobiliteitsopgave betreft. Die aanpak is er met het ‘Bereikbaarheidsplan Eindhoven Airport’; een plan dat uitvoering geeft van de afspraken met het rijk rondom de nieuw aansluiting op de A2/N2 en de in de intentieovereenkomst met het rijk verdisconteerde bereikbaarheidsmaatregelen naar aanleiding van het Aldersadvies van 22 juni 2010. Het plan is randvoorwaardelijk voor beide ontwikkelingen en voorziet in de duurzame, landzijdige ontsluiting van het gehele gebied Noordwest Eindhoven. Het bevat een set van maatregelen (volgens de zogeheten ‘Ladder van Verdaas’) zoals: 1. Centrale en collectieve parkeervoorzieningen; 2. Betaald parkeren met differentiatie in tarieven; 3. Mobiliteitsmanagement, waaronder de aanleg van een transferium, bedrijfsvervoerplannen voor werknemers van BIC en aanpalende bedrijventerreinen, ‘valet parking’ en de aanleg van slowlanes; 4. Verbetering van openbaar vervoer: nieuw station Eindhoven Airport en OVverbinding met luchthaven; 5. Optimalisatie van infrastructuur, waaronder dat van bestaande aansluitingen op A2/N2 en A58, en 6. Nieuwaanleg van infrastructuur, onder andere de noordelijke aansluiting A2/N2. Met deze maatregelen wordt bereikt dat Eindhoven Airport en haar omgeving en de Brainport Industries Campus zowel bereikbaar blijft als een kwalitatief ruimtelijkeconomische invulling krijgt, die bij een toegangspoort van de Brainport past. Eindbeeld Bij toepassing van deze set maatregelen is ons eindbeeld -en zo ligt dat ook besloten in de bij het Aldersadvies gevoegde intentie-overeenkomst van 22 juni 2010- dat buiten de directe omgeving van luchthaven en BIC, namelijk in de omgeving van het
3
A
spoor bij Acht, een nieuw vervoersknooppunt (station, HOV en P+R-voorzieningen) ontstaat, dat: - het gebied rondom luchthaven en BIC duurzaam ontsluit, met behoud, zelfs verbetering van de aanwezige ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid van de daarin en –aan liggende woon- en bedrijfsmilieus (o.a. de woonmilieus in Meerhoven; de bedrijventerreinen van Flight Forum, Eindhoven Airport), - het centrum van Eindhoven (Neckerspoel) en bestaande (H)OV-lijnen ontlast, waaronder die via Strijp-S naar Meerhoven-Eindhoven Airport, - en niet in de laatste plaats de gehele stedelijke regio rondom Eindhoven de kans biedt om via HOV of randweg vanuit dit knooppunt rechtstreeks aangesloten te worden op luchthaven én het hoofdspoor en via dat hoofdspoor op het (internationale) HSL-netwerk. Groeicijfers Eindhoven Airport
3.000.000 2.500.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Eindhoven Airport en Landelijk Strijp/Brainport Industries Campus Inmiddels worden de eerste stappen in de planvoorbereiding gezet, omdat de groei van Eindhoven Airport zich nu al sterk manifesteert en de gefaseerde ontwikkeling van de Brainport Industries Campus door de toeleverende industrie concreet wordt gevraagd. Een dergelijke aanpak betekent een grote investeringsopgave. Dat kan niet enkel aan de markt worden overgelaten. Overheidssturing is nodig, ook waar het op mobiliteit en parkeren aankomt. Eindhoven Airport zal een extra toestroom van verkeer in het gebied genereren. Datzelfde geldt voor de Brainport Industries Campus, indien dat wordt gerealiseerd. Er wordt vanuitgegaan dat bij een volledige ontwikkeling van de Brainport Industries Campus er ca 2.600 tot 4.300 personen werkzaam kunnen zijn. De aard van de bedrijfsactiviteiten brengt met zich dat rekening moet worden gehouden met een beduidende stroom van toe- en afleidend verkeer naar de campus.
4
A
Eindhoven Airport investeert inmiddels stevig in de versterking van Brainport, onder meer door een groot aantal nieuwe bestemmingen aan te bieden, die bij ons Brainportprofiel passen. Dat heeft ertoe geleid dat Eindhoven Airport in 2011 is gegroeid naar ruim 2,65 mln passagiers. Als gevolg van de aan de Alderstafel Eindhoven afgesproken geluidsruimte zal deze groei verder toenemen naar -in 2020tussen 4,3 en 5,5 mln passagiers. Dat komt neer op een maximum reizigersaantal van 18.000 per dag in 2020. Wat directe werkgelegenheid betreft zal de luchthaven in 2015 zo’n 1250-1400 (voltijds) arbeidsplaatsen creëren. Verwacht mag worden dat deze directe werkgelegenheid in 2020 zal zijn toegenomen tot ong. 1750 arbeidsplaaten. Deze groei zal in termen van landzijdige bereikbaarheid duurzaam moeten worden geaccommodeerd. Dat is zo afgesproken aan de Alderstafel. In het Aldersadvies Eindhoven is opgenomen dat bij deze ontwikkeling een multimodale landzijdige ontsluiting past, waarbij het openbaar vervoer van en naar de luchthaven wordt gestimuleerd. De lokale wegenstructuur en de (aansluitingen op) het hoofwegennet zullen bij de doorontwikkeling van de luchthaven en de daarbij behorende werkgelegenheid moeten meegroeien. Om die reden wordt ter uitvoering van het Aldersadvies Eindhoven voorzien in de realisatie van een tweede aansluiting op de A2/N2 (ter hoogte van de kruising Oirschotsedijk), upgrading of verplaatsing van de bestaande aansluiting op de A58 (bij Best), een te nemen beslissing omtrent de realisatie van een nieuw station Eindhoven Airport, met bijbehorende parkeervoorzieningen, het verbinden van dat station en Eindhoven Airport met HOV, en een aanmerkelijk onderliggend wegennet dat luchthaven, campus en bedrijventerreinen ontsluit en calamiteiten op de A2/N2 en A58 kan opvangen (regelstrategie). Daarmee wordt aangesloten op de HOV-visie, zoals deze begin 2009 door uw raad is vastgesteld. In de HOV-visie wordt gesproken over het (gefaseerd) doortrekken van het HOV van Winkelcenrum Woensel via een nieuw station in Acht naar Eindhoven Airport en de Brainport Industries Campus.
5
A
HOV-structuur
Duurzame ontsluiting De uitkomst van de afspraken aan de Alderstafel Eindhoven is dat de ontsluiting van de luchthaven, en daarmee ook BIC, duurzaam is. Waar in 2010 rond 15% van de luchtreizigers van de bestaande HOV (lijn 401) gebruik maakt is ons streven erop gericht dat ten minste te verdubbelen. De geschatte verkorting in de huidige reistijd met HOV (lijn 401) van 21 naar 4 minuten, wanneer het nieuwe knooppunt wordt gerealiseerd, zal daaraan aanmerkelijk bijdragen. Een en ander laat onverlet dat een groot deel van de luchtreizigers met de auto blijft komen. Waar met de onlangs gerealiseerde parkeervoorzieningen op Eindhoven Airport de parkeervraag van Eindhoven Airport voor de 1ste groeifase van het Aldersakkoord (tot 2016) zelf kan worden opgevangen, zien wij voor de periode erna –met de realisatie van de nieuwe aansluiting A2/N2 in samenhang met dat van een station en HOV-verbinding- betere mogelijkheden om alsdan voorzieningen op de as van de verbinding station-terminal te realiseren, daarmee buiten Eindhoven Airport en Landelijk Strijp/BIC en ver buiten de woon- en werkmilieus die nu worden belast. Komt het tot realisatie van de BIC, dan kunnen werknemers, bezoekers en studenten van de Brainport industries Campus ook gebruik maken van centrale, collectieve parkeervoorzieningen en met HOV of fiets (via slowlanes en groen corridor) hun bestemming bereiken.
6
A
Fasering In de tijd past dat ook. De ontwikkeling gaat niet ineens. Aan de Alderstafel Eindhoven is afgesproken dat de ontwikkeling in geluidsruimte en daarmee ook het aantal passagiers in 2 fasen gaar, met een uitdrukkelijk evaluatiemoment in 2015. De ruimtelijke en infrastructurele voorzieningen, incl. de parkeervoorzieningen op Eindhoven Airport, houden daarmee gelijke tred. Naar verwachting wordt dan ook in 2015 begonnen met de nieuwe aansluiting van de A2/N2. Deze wordt nu voorbereid met Rijkswaterstaat. En dit najaar wordt ernaar gestreefd om in het MIRT-overleg met de minister van Infrastructuur en Milieu een beslissing te nemen op de inmiddels gestarte verkenning naar een nieuw station Eindhoven Airport. Bij een positief besluit in dat overleg zal daarna door tenminste het ministerie van Infrastructuur en Milieu, Nederlandse Spoorwegen, ProRail, SRE, provincie, gemeente én Eindhoven Airport kunnen worden gewerkt aan een businesscase om tot een station en HOV-verbinding met bijbehorende voorzieningen te komen. Met de luchthaven en, afhankelijk van de voortgang in de planvorming rondom BIC, mogelijk ook met de gebruikers van BIC zal tegen die tijd ook het overleg kunnen worden aangegaan hoe en waar invulling wordt gegeven aan de collectieve, centrale parkeervoorzieningen, het mobiliteitsmanagement van de daar gevestigde bedrijven en de door partijen, waaronder met name de luchthaven te entameren prijsdifferentiatie. Investeringsopgaven in Brainport en parkeren De investeringen in Airport en Brainport Industries Campus dragen direct bij aan de doelstellingen van Brainport en komen ten goede aan het gebied. De ontwikkeling van de omliggende bedrijventerreinen –o.a. Flight Forum en Eindhoven Airport- zal daarvan direct profijt hebben. De hoogdynamische uitstraling van luchthaven en campus, tezamen met de multimodale ontsluiting ervan, maakt deze terreinen economisch aantrekkelijker voor bedrijven om zich daar te vestigen. De thans –in strijd met het bestemmingsplan- gevestigde parkeerbedrijven passen niet in deze ontwikkeling. Zij dragen er op geen enkele manier aan bij. Eerder ligt de verrommeling van het terrein op de loer. En, nog afgezien dat Eindhoven Airport de komende periode de eigen parkeervraag kan opvangen, vergroten zij -door de versnipperde ligging van de parkeerterreinen, het daarmee verbonden zoekgedrag van hun klanten in zowel Meerhoven als de omliggende bedrijventerreinen, het brengen van parkeerplaats naar terminal en weer halen- de mobiliteitsdruk in het gebied, waar wij deze nu juist willen verminderen. De totale investeringsopgave in mobiliteit rondom Eindhoven Airport en de landzijdige bereikbaarheid van de luchthaven is enorm. Gelijktijdig met het gereed komen van het Aldersadvies Eindhoven is door de gemeente Eindhoven een intentieovereenkomst aangegaan met rijk, provincie, SRE en Eindhoven Airport, waarin wordt uitgesproken dat alle partijen vanuit hun eigen rol planologisch,
7
A
bestuurlijk én financieel uitvoering gaan geven aan het totale pakket aan maatregelen, onder andere op het gebied van de landzijdige ontsluiting. Eerste ramingen lopen in vele tientallen miljoenen en met partijen worden momenteel gesprekken gevoerd om zowel de totale opgave als de bijdragen van verschillende partijen in beeld te brengen. Het (betaald) parkeren in de omgeving van de luchthaven en het toekomstige station heeft een aanzienlijke verdiencapaciteit en vormt daarmee een substantiele en onmisbare schakel in de totale businesscase. Eindhoven Airport, een onderneming met ook publieke aandeelhouders, herinvesteert vanuit haar bedrijfsresultaat ook in het gebied. Het is ook in haar belang om dat te doen. Dat laat zij feitelijk ook zien, bijvoorbeeld nu met de verbouw van de terminal, de bouw van een nieuw hotel en nieuwe, bebouwde parkeerfaciliteiten. En waar de hiervoor totale geschetste mobiliteitsopgave financieel een grote inspanning vaagt van rijk, NS, ProRail, provincie en gemeenten, zal dus ook de luchthaven worden aangesproken. Eindhoven Airport, als onderdeel van de Brainport, heeft daarin zonder meer een opgave en verantwoordelijkheid.
cwi/AA12002358
8
