gemeente Eindhoven
Raadsnummer Inboeknummer
11R4482 11BST01525
Beslisdatum B&W 30 augustus 2011 Dossiernummer
11.35.752
Raadsvoorstel Financiering Warmte-Koude Opslaginstallatie Botenlaan
Inleiding Op 28 november 2008 is door de gemeente een intentie-overeenkomst getekend met het Christiaan Huygens College en woningbouwvereniging Trudo om te komen tot een gezamenlijke (duurzame) energievoorziening door middel van WarmteKoude Opslag (WKO) voor de school en de sportvoorzieningen aan de Botenlaan en voor de geplande nieuwbouwwoningen aan de Sportlaan. In verband met uitstel van het besluit tot slopen van de bestaande woningen, is Trudo als partner vooralsnog afgehaakt. Inmiddels is een groot deel van de installatie gerealiseerd, waarbij de school het grootste deel van de financiering voor haar rekening heeft genomen. De gemeente heeft de bouw van de technische ruimte voor de installatie en het energiedak op de sporthal gefinancierd, hetgeen reeds meegenomen was in het Collegebesluit tot gunning van de bouw van de sporthal Botenlaan (10bst02220, 16 november 2010). Bestuurlijk kader a Wettelijke taak
b
Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college Het betreft de noodzakelijke kosten van verwarming en koeling van de sportvoorzieningen, waarbij de keuze voor een gezamenlijke duurzame energievoorziening met de school voortvloeit uit de in het coalitie-akkoord vastgelegde ambities op het gebied van duurzaamheid a Onvermijdelijk
Doelstelling 1. Het leveren van een bijdrage aan het bereiken van energieneutraliteit voor de stad; 2. Het budgetneutraal realiseren van de financiering van de duurzame energievoorziening van het schoolgebouw en de sportvoorzieningen aan de Botenlaan.
Raadsnummer
11R4482
Voorstel 1.a. In te stemmen met het per 5 oktober 2011 overnemen van de WKO-installatie aan de Botenlaan ten behoeve van de sportvoorzieningen van de gemeente en van het Christiaan Huygens College 1.b. Voor de overname een bruto investeringskrediet van € 1.277.792 (exclusief btw) ter beschikking te stellen; 1.c. Het krediet: - voor € 462.000 te dekken uit de subsidie van de Unieke Kansen Regeling van het Rijk; - voor €.212.000,- te dekken uit een eenmalige bijdrage van het Christiaan Huygens College; - voor € 160.000,- te dekken uit het reeds beschikbaar gestelde krediet voor de Sporthal aan de Botenlaan; 1.d. de kapitaallasten van het netto krediet ad € 443.792, dat resteert na aftrek van de bedragen onder c, te dekken uit de tarieven die bij Christiaan Huygens College en de sector Sport & Bewegen in rekening worden gebracht; 1.e. Het college van burgemeester en wethouders opdracht te geven de benodigde overname- en leveringsovereenkomsten op te stellen; 2. In te stemmen met het instellen van een reserve “WKO Botenlaan” per 5 oktober 2011, Doel: opvangen aanloopverliezen en tariefegalisatie Voeding: eenmalige bijdrage van € 81.000 uit uitvoeringsprogramma Klimaatbeleid (voor project WKO Botenlaan) en jaarlijkse resultaten uit de exploitatie WKO Botenlaan; Criteria voor onttrekking: mogelijjke exploitatietekorten dekken maximum: € 250.000 en een looptijd van 20 jaar; 3. In te stemmen met het instellen van een voorziening “WKO Botenlaan” per 5 oktober 2011, doel: de kosten van groot onderhoud te dekken; voeding: jaarlijks € 5000 uit het tarief aan het Christiaan Huygens College; omvang: € 100.000 en een looptijd van 20 jaar; 4. in te stemmen met de totale meerjarige exploitatie per 5 oktober 2011 van de WKO Botenlaan; 5. De begrotingswijziging dienovereenkomstig vast te stellen. Argumenten 1.1. Het voorstel is een uitwerking van de intentie-overeenkomst. Op 28 november 2008 hebben 3 partijen (gemeente, Christiaan Huygens College en woningcorporatie Trudo) een intentie-overeenkomst ondertekend om te komen tot een gezamenlijke en duurzame energievoorziening voor de nieuwbouw van het Christiaan Huygens College, de sportvoorzieningen aan de Botenlaan en de door
2
Raadsnummer
11R4482
Trudo nieuw te bouwen woningen aan de Sportlaan. Vanwege het unieke karakter van de toe te passen combinatie van technieken en de samenwerking tussen partijen, is hiervoor een subsidie verkregen in het kader van de Unieke Kansen Regeling van het Rijk. In de loop van 2010 bleek dat de nieuwbouw van de woningen gedurende lange tijd uitgesteld moest worden en dat om die reden Trudo genoodzaakt was om zich uit het project terug te trekken. De subsidie is ondanks het afhaken van Trudo in stand gebleven. Senter Novem heeft het subsidiebedrag hierop aangepast. 1.2. De exploitatie van de energievoorziening kan niet door het Christiaan Huygens College gedaan worden Bij aanvang van het project is de wijze van financiering en verrekening tussen de partijen nog ter besluitvorming opengelaten, waarbij de mogelijkheden varieerden van het door één van de partijen op zich nemen van de gehele investering, tot het oprichten van een gezamenlijke entiteit waarin de investeringslasten zouden worden verdeeld tussen de beide partijen. De mogelijkheden zijn verkend door de partijen, waarbij is gebleken dat het feit dat in de toekomst mogelijk toch nog andere afnemers zullen aansluiten, het voor de school moeilijk, zo niet onmogelijk, maakt om onderwijsmiddelen in te zetten voor de investering in de installatie. Op die manier zouden formeel gezien onderwijsmiddelen worden ingezet voor een doel dat daarvoor niet geoorloofd is. Het beheer en de exploitatie passen wel binnen het programma van eisen voor een duurzame-energiebedrijf van de gemeente dat d.d. 26 april 2011 door Uw Raad is vastgesteld. 1.3. De CO2-uitstoot van de WKO installatie is aanzienlijk minder die van een conventionele gasinstallatie. Afhankelijk van het al dan niet gebruiken van groene stroom voor de installatie, bedraagt de reductie in CO2 uitstoot tussen de 35% en 100%. Aangezien gedeeltelijk zelf stroom wordt opgewekt met behulp van zonnepanelen, zal de minimale besparing 50% zijn. Bij gebruik van groene stroom voor het resterende elektragebruik kan de CO2 reductie op 100% worden gesteld, overeenkomend met circa 618 ton CO2 per jaar. 1.4 Overnemen per 5 oktober 2011 beperkt de btw-schade voor het Christiaan Huygens College tot een minimum. Het Christiaan Huygens College heeft de WKO-installatie voorgefinancierd. De school is voor de btw vrijgesteld ondernemer, wat inhoudt dat zij de btw niet kan terugvragen. De gemeente kan wel btw terugvragen. De gemeente is voor de levering van energie btw-belast ondernemer. De gemeente mag de installatie volgens de Belastingdienst niet met terugwerkende kracht overnemen. Dat betekent dat de school de btw over de periode dat ze 'eigenaar' was van de installatie, niet kan terugvragen. Hierdoor ontstaat de zogenaamde btw-schade voor de school. Bij uitstel van de overname loopt de btw-schade op.
3
Raadsnummer
11R4482
1.5. Met het Christiaan Huygens College is overeenstemming over de overname en de wijze waarop de kosten in de tarieven kunnen worden verrekend. De overeenstemming met het Christiaan Huygens College kan als volgt worden samengevat: b De gemeente neemt de gehele investering voor haar rekening, onder aftrek van de daadwerkelijk verkregen subsidie (zie bijlage: beschikking); b Het Christiaan Huygens College betaalt aan de gemeente een bijdrage van € 212.000, die gelijk is aan het bedrag dat de school niet hoeft te investeren in een traditioneel systeem; b De WKO-installatie kent bij aanvang twee afnemers, namelijk het Christiaan Huygens College en de gemeente; b De warmte en koude wordt aan het Christiaan Huygens College op basis van de werkelijke kostprijs geleverd; b In deze kostprijs worden opgenomen: - de kapitaalslasten van de totale investering op basis van een afschrijving in 20 jaar; - onderhoudskosten, verzekeringen en een managementfee; - de kosten voor elektra; - een reservering voor grootschalig onderhoud. b De kosten worden op basis van de verhouding in het warmtegebruik tussen school en gemeente (56% resp. 44%) verdeeld; b Indien in de toekomst extra afnemers voor de warmte en koude worden gevonden, bijvoorbeeld als de woningen aan de Sportlaan alsnog aansluiten, dan zijn de baten daarvan voor de exploitant, zijnde de gemeente (het duurzame-energiebedrijf). De kapitaalslasten van het netto investeringskrediet worden aldus volledig gedekt door de te verwerven inkomsten van de gebruikers (Christiaan Huygens College en de sector Sport &Bewegen). 2.1 De reserve is noodzakelijk om de aanloopverliezen op te kunnen vangen Bij een WKO-installatie zijn de initiële kapitaalslasten veel hoger dan de brandstofkosten. Maar als gevolg van de te verwachten ontwikkelingen in de gas- en elektriciteitstarieven zal dit kantelen, waardoor een WKO-installatie op termijn (steeds) goedkoper in gebruik wordt dan een vergelijkbare conventionele installatie. Het Christiaan Huygens College betaalt een tarief dat dekkend is voor zijn deel van de vaste en variabele kosten. Het tarief voor de sector Sport & Bewegen is gekoppeld aan de actuele gasprijs, omdat het beschikbare energiebudget gebaseerd is op conventionele energievoorziening. Zoals uitgelegd is een conventionele installatie in de eerste jaren goedkoper en zijn er dus aanloopverliezen. In de eerste helft van de exploitatieperiode betaalt SB minder dan de kostprijs van de WKO-installatie. Door middel van een reserve “duurzame energie”, die bij aanvang eenmalig wordt gevoed met een bijdrage uit het uitvoeringsprogramma klimaatbeleid, kunnen deze
4
Raadsnummer
11R4482
aanvangsverliezen worden opgevangen. In de tweede helft van de exploitatieperiode betaalt SB meer dan de kostprijs. De eenmalige bijdrage wordt dan ‘terugverdiend’. 3.1 De voorziening WKO Botenlaan is noodzakelijk om groot onderhoud te kunnen financieren. Deze voorziening is bedoeld voor vervanging van die delen van de installatie waarvan de (technische) levensduur korter is dan 20 jaar. Het bedrag van € 100.000 is geraamd met inachtneming van de volgende overwegingen: - de voorziening heeft alleen betrekking op de warmtepompen; - de huidige warmtepompen kosten € 150.000; - de warmtepompen hoeven niet in zijn geheel vervangen te worden, of de warmtepompen worden in de toekomst (steeds) goedkoper. 4.1 De exploitatie is, in vergelijking met een conventionele gasinstallatie, over een periode van 20 jaar voordeliger voor de gebruikers. De financiële exploitatie van de installatie is onderzocht in de vorm van een businesscase, waarbij een vergelijking is gemaakt met een conventionele gasinstallatie. Deze businesscase is gebaseerd op: - De totale netto investeringslasten; - Een afschrijvingstermijn van 20 jaar; - Aflossing op basis van annuïteiten en een financieringsrente van 4,5%; - Een jaarlijkse indexering van de kosten van technisch beheer en onderhoud met 2%; - Een inschatting van de ontwikkeling van de gas- en elektriciteitsprijs. Bij een conventionele installatie zijn de initiële investeringslasten lager, maar zijn de jaarlijkse energielasten hoger. Hierbij speelt de ontwikkeling van de gas- en elektriciteitsprijs een belangrijke rol. De WKO-installatie maakt immers geen gebruik van gas, maar van elektriciteit om door middel van warmtepompen de temperatuur op het juiste peil te brengen. Aangezien de ontwikkeling van de gas- en elektriciteitsprijs niet exact voorspeld kan worden, zijn hiervoor vier scenario’s gehanteerd: 1 Het historisch scenario, waarbij de ontwikkeling van de gas- en elektriciteitsprijs van de afgelopen 35 jaar wordt doorgetrokken; 2 Een scenario dat door een marktpartij voor een andere locatie in Eindhoven wordt gehanteerd; 3 Een scenario waar bij op basis van ‘expert-guess’ een voorspelling over de prijsontwikkeling wordt gedaan; 4 Een pessimistisch scenario waarbij een ongunstige ontwikkeling van gas- en elektriciteitsprijs wordt aangenomen.
5
Raadsnummer
11R4482
In de bijlage zijn de vier scenario’s voor de stijging van energieprijzen weergegeven. In drie scenario’s blijken de totale kosten voor de WKO-installatie over een periode van 20 jaar lager zijn dan voor een conventionele installatie. Alleen in het pessimistische scenario (tegengesteld aan de historische ontwikkeling en volgens experts zeer onwaarschijnlijk) is er sprake van meerkosten voor de WKO variant. De meerjarige exploitatie gaat uit van het ‘expert guess’ scenario. Kanttekeningen 1.1. Het tarief voor de sector Sport en Bewegen kan lager uitvallen dan waarmee in de businesscase rekening is gehouden. De business-case is onder andere gebaseerd op een verwachting van de ontwikkeling van de energieprijzen. Het tarief voor het Christiaan Huygens College is dekkend voor zijn deel van de vaste en variabele kosten. Het tarief voor Sport en Bewegen is echter gekoppeld aan de gasprijs. De businesscase is gebaseerd op een stijging van de gasprijs van gemiddeld 6% over 20 jaar. Als de stijging van de gasprijs hierbij achterblijft bestaat de kans dat de opbrengsten onvoldoende zijn om de totale kosten over de exploitatieperiode van 20 jaar te dekken. Dit risico wordt op een aantal manieren beperkt: b In de berekeningen is van een voorzichtig scenario uitgegaan, namelijk ‘expert guess’, en is niet van doortrekken van de historische ontwikkeling van de tarieven; b Met het Christiaan Huygens College is overeengekomen dat voor wat betreft hun aandeel in de energieafname (naar schatting 56%), op basis van kostprijs zal worden afgerekend; b De belangrijkste variabele kosten worden gevormd door de elektra-kosten. Door de inkoop van elektriciteit onder te brengen in het toekomstige duurzame-energiebedrijf kan optimaal ingespeeld worden op de ontwikkelingen in de energiemarkt en kunnen de risico’s worden beperkt; b Voor de WKO-installatie bestaan de kosten voor een relatief groot deel uit kapitaalslasten met een vast rentepercentage. Het tarief is daardoor minder gevoelig voor fluctuaties in de energieprijzen. In de businesscase is geen rekening gehouden met de eventuele opbrengst uit het aansluiten van andere afnemers. De kans dat op termijn de nieuwbouwwoningen aan de Sportlaan alsnog (binnen de exploitatieperiode) gebouwd en aangesloten worden op deze energievoorziening is reëel. De installatie is zodanig ontworpen dat zonder grote aanpassingen deze woningen aangesloten kunnen worden. 1.2 De businesscase is gevoelig voor ontwikkelingen in de energieprijs.. Indien de elektriciteitsprijs onverwacht harder zou stijgen dan de gasprijs wordt de elektrisch aangedreven warmtepomp relatief duur in het gebruik. In dat geval, dat als een noodscenario beschouwd kan worden, kan overwogen worden om de elektrisch aangedreven warmtepompen te vervangen door gas-warmtepompen. De besparing
6
Raadsnummer
11R4482
in de energiekosten moet dan uiteraard worden afgewogen tegen de investering in de gaswarmtepomp en de aanleg van gasleidingen. 1.3 De bedrijfszekerheid van de installatie over een lange periode moet zich bewijzen. De installatie aan de Botenlaan bestaat uit een combinatie van grondwaterbronnen, warmtepompen, energiedak en afgiftesysteem en is daardoor complexer dan een systeem van HR-ketels. Alle onderdelen van het geheel kunnen echter beschouwd worden als ‘bewezen technieken’; er is geen sprake van experimentele toepassingen. Daarnaast zal het onderhoud volledig worden uitbesteed aan gespecialiseerde bedrijven en is een voorziening WKO Botenlaan voor groot onderhoud (storingen) gecreëerd. 1.4 Na de afschrijvingstermijn van 20 jaar is naar verwachting geen subsidie of externe bijdrage beschikbaar voor vervaging. Redelijkerwijs mag verwacht worden dat in de komende 20 jaar de ontwikkeling in prijzen en technieken zodanig zal zijn dat een subsidie voor deze duurzame techniek dan ook niet meer nodig zal zijn. Zowel de ontwikkelingen in de techniek (efficiëntere warmtepomptechnieken) als in de tarieven (relatief snellere stijging gasprijs ten opzichte van elektriciteit) maken dit waarschijnlijk. Wij zullen de vervangingsinvestering ter hoogte van het netto krediet in de reguliere systematiek van vervangingsplanningen opnemen. Kosten Kosten
2011
2012
2013
2014
2015
13.478
53.912
53.912
53.912
53.912
elektriciteit
5.625
22.500
22.815
23.136
23.464
technisch beheer en onderhoud
5.875
23.500
23.970
24.449
24.938
kapitaallasten
huur technische ruimte
811
3.244
3.244
3.244
3.244
managementfee
1.400
5.600
5.712
5.826
5.943
storting voorziening groot onderhoud
1.250
5.000
5.000
5.000
5.000
28.439
113.755
114.652
115.567
116.500
totaal
opbrengsten
2011
2012
2013
2014
2015
14.442
57.767
58.207
58.655
59.112
managementfee CHC
1.400
5.600
5.712
5.826
5.943
storting voorziening CHC
1.250
5.000
5.000
5.000
5.000
tarief Sport en Bewegen
8.090
32.360
33.621
34.954
36.364
onttrekking uit reserve WKO
3.257
13.028
12.113
11.132
10.081
28.439
113.755
114.652
115.567
116.500
tarief Christiaan Huygens College
totaal
7
Raadsnummer
11R4482
ORVM en de sector Sport&Bewegen hebben de afspraak gemaakt dat het duurzameenergiebedrijf bij de laatste een tarief voor de warmte in rekening brengt dat gelijk is aan een tarief als zou deze warmte met een conventionele installatie opgewekt zijn. De redenen voor deze afspraak zijn: b Verenigingen betalen (een deel van) het energieverbruik van de sector Sport en Bewegen. Een tarief op basis van de kostprijs zou inconsistent zijn ten opzichte van andere verenigingen op andere sportparken. Sport en Bewegen prefereert een eenduidige lijn naar alle verenigingen in Eindhoven, ook voor hun energierekening; b de kostprijs voor afname van energie van de WKO Botenlaan ligt gedurende een geruime tijd (tot aan het break even point) boven de conventionele prijs. Dit impliceert dat verenigingen gedurende deze gehele periode duurder uit zouden zijn, terwijl ze geen keuze hadden; b het is eenduidiger om resultaten van de keuze voor deze duurzame techniek op één plaats in de gemeente (duurzame-energiebedrijf) tot uitdrukking te laten komen (ook m.b.t. monitoring, verantwoording en tussentijdse evaluatie) in plaats van deze te versleutelen over meerdere kostenplaatsen binnen de gemeentelijke begroting. In de berekening van de meerjarige exploitatie is deze afspraak met de sector Sport en Bewegen verwerkt. Communicatie Rondom de opening van de school is reeds uitgebreid gecommuniceerd over de duurzame energievoorziening en dit zal ook bij de opening van de sporthal gebeuren. Het voorliggende besluit omtrent de financieringswijze vraagt geen expliciete communicatie. Planning en uitvoering Na instemming met voorliggende raadsvoorstel zullen onmiddellijk de overeenkomsten opgesteld en ondertekend kunnen worden en de financiële afwikkeling worden uitgevoerd. Evaluatie Een specifieke evaluatie is niet voorzien. In de voortgangsrapportages rondom het duurzame-energiebedrijf zal aan de voortgang van alle projecten, waaronder het voorliggende, aandacht worden besteed. Bijlage(n) Als bijlage(n) bij dit voorstel behoren: scenario’s voor stijging van de energieprijzen
b b
De bijlagen worden meegestuurd a De bijlagen liggen ter inzage in de leeskamer
8
Raadsnummer
Een ontwerpraadsbesluit bieden wij u hierbij ter vaststelling aan. Burgemeester en wethouders van Eindhoven,
, secretaris.
9
11R4482
Raadsnummer
11R4482
Ontwerp Raadsbesluit De raad van de gemeente Eindhoven; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van 30 augustus 2011 ; besluit: 1.a. In te stemmen met het per 5 oktober 2011 overnemen van de WKO-installatie aan de Botenlaan ten behoeve van de sportvoorzieningen van de gemeente en van het Christiaan Huygens College 1.b. Voor de overname een bruto investeringskrediet van € 1.277.792 (exclusief btw) ter beschikking te stellen; 1.c. Het krediet: - voor € 462.000 te dekken uit de subsidie van de Unieke Kansen Regeling van het Rijk; - voor €.212.000,- te dekken uit een eenmalige bijdrage van het Christiaan Huygens College; - voor € 160.000,- te dekken uit het reeds beschikbaar gestelde krediet voor de Sporthal aan de Botenlaan; 1.d. de kapitaallasten van het netto krediet ad € 443.792, dat resteert na aftrek van de bedragen onder c, te dekken uit de tarieven die bij Christiaan Huygens College en de sector Sport & Bewegen in rekening worden gebracht; 1.e. Het college van burgemeester en wethouders opdracht te geven de benodigde overname- en leveringsovereenkomsten op te stellen; 2. In te stemmen met het instellen van een reserve “WKO Botenlaan” per 5 oktober 2011, Doel: opvangen aanloopverliezen en tariefegalisatie Voeding: eenmalige bijdrage van € 81.000 uit uitvoeringsprogramma Klimaatbeleid (voor project WKO Botenlaan) en jaarlijkse resultaten uit de exploitatie WKO Botenlaan; Criteria voor onttrekking: mogelijjke exploitatietekorten dekken maximum: € 250.000 en een looptijd van 20 jaar; 3. In te stemmen met het instellen van een voorziening “WKO Botenlaan” per 5 oktober 2011, doel: de kosten van groot onderhoud te dekken; voeding: jaarlijks € 5000 uit het tarief aan het Christiaan Huygens College; omvang: € 100.000 en een looptijd van 20 jaar; 4. in te stemmen met de totale meerjarige exploitatie per 5 oktober 2011 van de WKO Botenlaan; 5. De begrotingswijziging dienovereenkomstig vast te stellen. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van 4 oktober 2011
10
Raadsnummer
, voorzitter. , griffier. ave/LD11023921
11
11R4482
