Gemeente Bronckhorst Uitkomsten controle en overige informatie 2014 Rapportage aan de gemeenteraad 21 mei 2015
Ernst & Young Accountants LLP Cross Towers, Antonio Vivaldistraat 150 1083 HP Amsterdam, Netherlands Postbus 7883 1008 AB Amsterdam, Netherlands
Tel: +31 88 407 10 00 Fax: +31 88 407 10 05 ey.com
Gemeenteraad van de gemeente Bronckhorst Postbus 200 7255 ZJ Bronckhorst
Arnhem, 21 mei 2015
Uitkomsten controle en overige informatie 2014 Geachte leden van de raad, Het doet ons genoegen u verslag uit te brengen omtrent de uitkomsten van onze accountantscontrole van de jaarrekening van de gemeente Bronckhorst. Wij willen u over de volgende onderwerpen informeren: ► uitkomsten jaarrekeningcontrole; ► kwaliteit beheersorganisatie; ► specifieke aandachtsgebieden; ► onafhankelijkheid en controleproces. Wij hebben de kernpunten van ons verslag opgenomen in het hoofdstuk Kernpunten.
De mogelijkheid om een open en eerlijke dialoog met u als lid van de gemeenteraad te voeren, vormt een essentieel onderdeel van het controleproces, evenals van de algehele corporate governance. Wij waarderen deze mogelijkheid om de inzichten die uit onze controle voortkomen met u te kunnen delen. Het concept van dit verslag is d.d. 6 mei 2015 besproken met de wethouder financiën en de manager en medewerker van het cluster Financiën en Interne Controle. Een afschrift van dit verslag is toegezonden aan het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Bronckhorst.
Onze controle is gericht op het vormen van een oordeel omtrent de jaarrekening over 2014. Bij de uitvoering van onze controle ondervinden wij de volledige medewerking en ondersteuning van de medewerkers van de gemeente Bronckhorst.
Ernst & Young Accountants LLP is een limited liability partnership opgericht naar het recht van Engeland en Wales en geregistreerd bij Companies House onder registratienummer OC335594. In relatie tot Ernst & Young Accountants LLP wordt de term partner gebruikt voor een (vertegenwoordiger van een) vennoot van Ernst & Young Accountants LLP. Ernst & Young Accountants LLP is statutair gevestigd te Lambeth Palace Road 1, London SE1 7EU, Verenigd Koninkrijk, heeft haar hoofdvestiging aan Boompjes 258, 3011 XZ Rotterdam, Nederland en is geregistreerd bij de Kamer van Koophandel Rotterdam onder nummer 24432944. Op onze werkzaamheden zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin een beperking van de aansprakelijkheid is opgenomen.
Wij stellen het op prijs een en ander persoonlijk toe te lichten of eventuele vragen omtrent deze of andere met de controle verband houdende zaken te beantwoorden. Hoogachtend, Ernst & Young Accountants LLP
Naam ondertekenaar J.S.S. Schuurkamp – Spijkerboer RA
Pagina 3
Inhoudsopgave
Kernpunten uit onze rapportage
5
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
7
Kwaliteit beheersorganisatie
19
Rechtmatigheidsbeheer
24
Specifieke aandachtspunten
27
Bijlagen 1 Onafhankelijkheid en controleproces 2 Overzicht controleverschillen 3 SiSa-bijlage Totaal aantal pagina’s in dit rapport: 36
Kernpunten
Kernpunten uit onze rapportage
De kernpunten uit onze rapportage kunnen als volgt worden samengevat Uitkomsten jaarrekeningcontrole
De jaarrekening is getrouw
Na afronding van de resterende werkzaamheden, zijn wij voornemens een goedkeurende controleverklaring ten aanzien van getrouwheid te verstrekken bij de jaarrekening 2014. Dit betekent dat het jaarverslag en de jaarrekening 2014 zijn ingericht in overeenstemming met het BBV en de in de programmarekening opgenomen balans en toelichting en rekening van baten en lasten een getrouwe weergave zijn van de financiële positie en baten en lasten van de gemeente Bronckhorst.
De jaarrekening is rechtmatig, met een beperking voor het aanbestedingsproces
Wij zijn voornemens om bij de jaarrekening van de gemeente Bronckhorst een controleverklaring met beperking af te geven met betrekking tot de rechtmatigheid. Dit als gevolg van het feit dat inkopen ad €544.000 ten onrechte niet Europees zijn aanbesteed. Daarnaast hebben wij geconstateerd dat onder de overlopende passiva voor een bedrag van € 119.000 aan onrechtmatige bedragen zijn opgenomen. Tot slot hebben wij geconstateerd dat er onder de crediteuren voor een bedrag van € 104.000 aan onrechtmatige bedragen zijn opgenomen. De totale rechtmatigheidsfout komt hiermee uit op € 767.000. Voor de overige baten, lasten en balansmutaties in de jaarrekening 2014 hebben wij vastgesteld dat deze in overeenstemming zijn met de begroting en met de relevante wet- en regelgeving, waaronder gemeentelijke verordeningen en de ‘Beleidsregels toepassing WNT’.
Geen bevindingen ten aanzien van de SiSa-bijlage
Wij hebben de in de SiSa-bijlage van de jaarrekening genoemde specifieke uitkeringen gecontroleerd met inachtneming van de Nota verwachtingen accountantscontrole 2014. Op grond van ons onderzoek hebben wij bij uw specifieke uitkeringen geen fouten en/of onzekerheden geconstateerd die de voor SiSa geldende rapporteringstolerantie overschrijden.
Jaarverslag niet strijdig met de jaarrekening
De jaarrekening en het jaarverslag dienen te worden opgemaakt in overeenstemming met het BBV. Wij hebben vastgesteld dat de jaarrekening 2014 van uw gemeente geen materiële afwijkingen vertoont ten opzichte van de voorschriften van het BBV. Daarnaast is door ons nagegaan of het jaarverslag de minimale wettelijk voorgeschreven informatie bevat en of de inhoud van dit verslag geen tegenstrijdigheden bevat met de door ons gecontroleerde jaarrekening. Wij hebben vastgesteld dat de inhoud van het jaarverslag niet strijdig is met de jaarrekening.
Pagina 6
Uitkomsten jaarrekeningcontrole
Uitkomsten jaarrekeningcontrole Inleiding
Controleverklaring Wij zijn voornemens om ten aanzien van getrouwheid een goedkeurende controleverklaring bij de jaarrekening van de gemeente Bronckhorst over het boekjaar geëindigd op 31 december 2014 te verstrekken. In deze verklaring bevestigen wij dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling van zowel de baten en lasten over 2014 als van de activa en passiva per 31 december 2014 in overeenstemming met het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten. Wij hebben in het aanbestedingsproces een bedrag van € 544.000 als onrechtmatig aangemerkt. Daarnaast hebben wij geconstateerd dat onder de overlopende passiva voor een bedrag van € 119.000 aan onrechtmatige bedragen zijn opgenomen. Tot slot hebben wij geconstateerd dat er onder de crediteuren voor een bedrag van € 104.000 aan onrechtmatige bedragen zijn opgenomen. De totale rechtmatigheidsfout komt hiermee uit op € 767.000, hetgeen resulteert in een controleverklaring met beperking ten aanzien van de rechtmatigheid. Dit betekent dat, met uitzondering van de geconstateerde onrechtmatigheden, de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties over 2014 in alle van materieel belang zijnde aspecten rechtmatig tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de begroting en met de relevante wet- en regelgeving, waaronder gemeentelijke verordeningen.
De jaarrekening en het jaarverslag dienen te worden opgemaakt in overeenstemming met het BBV. Wij hebben vastgesteld dat de jaarrekening 2014 van uw gemeente geen materiële afwijkingen vertoont ten opzichte van de voorschriften van het BBV. Daarnaast is door ons nagegaan of het jaarverslag de minimale wettelijk voorgeschreven informatie bevat en of de inhoud van dit verslag geen tegenstrijdigheden bevat met de door ons gecontroleerde jaarrekening. Wij hebben vastgesteld dat de inhoud van het jaarverslag niet strijdig is met de jaarrekening. Wij zijn er bij ons oordeel van uitgegaan dat de raad de nu overlegde jaarrekening ongewijzigd vaststelt. Indien er nog wijzigingen worden aangebracht in de definitieve vorm van de jaarrekening dienen wij deze te beoordelen alvorens onze controleverklaring hierbij mag worden opgenomen.
Wij hebben de in de SiSa-bijlage van de jaarrekening genoemde specifieke uitkeringen gecontroleerd met inachtneming van de Nota verwachtingen accountantscontrole 2014. Op grond van ons onderzoek hebben wij bij uw specifieke uitkeringen geen fouten en/of onzekerheden geconstateerd die de voor SiSa geldende rapporteringstolerantie overschrijden.
Pagina 8
Onze analyse van het resultaat 2014
Voordelig resultaat nader besproken Het saldo van baten en lasten (na bestemming) over het jaar 2014 bedraagt € 5.506.000,- voordelig ten opzichte van een begroot negatief saldo van -/- € 687.000,-. Het resultaat over 2014 ten opzichte van de gewijzigde begroting kan als volgt worden weergegeven: Bedragen x € 1.000
Gewijzigde begroting
Rekening 2014
Afwijking
€
€
€
Totale lasten
64.429
59.553
(4.876)
Totale baten
62.151
65.447
3.296
Resultaat vóór bestemming
(2.278)
5.894
8.172
1.591
(387)
(1.978)
(687)
5.506
6.193
Mutaties in reserve Onttrekking / (toevoeging) Resultaat na bestemming
De omvangrijke afwijking tussen de gewijzigde begroting en de realisatie 2014 wordt met name veroorzaakt door een lagere benodigde voorziening voor onderhoud alsmede het onbenut laten van de ‘nog in te delen posten / taakstellingen.
Pagina 9
Onze analyse van de financiële positie
Analyse van de financiële positie
Solvabiliteit
Eigen vermogen neemt toe Het eigen vermogen, inclusief het gerealiseerde resultaat, bedraagt per jaareinde 2014 volgens de jaarrekening € 59,8 miljoen en heeft zich vanaf 2012 als volgt ontwikkeld:
De totale vermogenspositie wordt onder andere tot uitdrukking gebracht door middel van het solvabiliteitspercentage. Dit percentage wordt bepaald door het eigen vermogen te delen door het balanstotaal. Het huidige solvabiliteitspercentage voor uw gemeente bedraagt 60,9% (2013: 57,0%). Ten opzichte van het landelijk gemiddelde (in 2013 ongeveer 22%) en vergelijkbare gemeenten is deze solvabiliteit hoog en duidt daarmee op een goede financiële positie voor uw gemeente
70.000
Bedragen x 1.000
60.000
Financiering
50.000
Wij constateren dat het gemiddelde rentepercentage afneemt. Voor een nadere beschouwing ten aanzien van uw financieringspositie verwijzen wij u naar de paragraaf Financiering van de jaarrekening 2014.
40.000 30.000 20.000 10.000 0 2012
2013
2014
Algemene reserve Bestemmingsreserve Saldo exploitatie
Van de totale reserves ter hoogte van € 59,8 miljoen is € 38,9 miljoen opgenomen als algemene reserve. Het saldo van deze reserve is – voor verwerking resultaatsbestemming - ten opzichte van 2013 gestegen met € 5,2 miljoen.
Vanaf 2014 dient In de toelichting op de balans ten aanzien van schatkistbankieren het volgende te worden vermeld: ► Het drempelbedrag voor het begrotingsjaar waarover verantwoording afgelegd wordt. ► Voor ieder kwartaal van het jaar dient het bedrag aan middelen toegelicht te worden dat “buiten de schatkist” is gehouden. Wij hebben vastgesteld dat bovenstaande adequaat is toegelicht in de jaarrekening.
Pagina 10
Onze analyse van de financiële positie
Risicobeheersing In het jaarverslag is onder andere de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing opgenomen, welke informatie bevat over de weerstandscapaciteit, de risico’s en het beleid dat hieromtrent gedurende 2014 is gevoerd. Uit deze paragraaf blijkt dat de beschikbare weerstandscapaciteit € 12,6 miljoen bedraagt en bestaat uit het vrij aanwendbare deel van de algemene reserve ad € 11,5 miljoen, de onbenutte belastingcapaciteit van € 966.000 en de post onvoorzien voor € 132.000. Naast de algemene reserve heeft de gemeente Bronckhorst ook specifieke risicobuffers opgebouwd in de vorm van specifieke bestemmingsreserves. Deze worden binnen de gemeente niet tot het weerstandsvermogen gerekend. Voor een uiteenzetting van het weerstandsvermogen en de geïdentificeerde risico’s verwijzen wij naar de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing in de jaarrekening 2014.
Aanvaardbaarheid van de grondslagen van waardering en resultaatbepaling Naar onze mening zijn de door het college gekozen waarderingsgrondslagen aanvaardbaar en consistent toegepast met betrekking tot de significante jaarrekeningposten en bijzondere transacties. Dit geldt tevens voor het tijdstip waarop die transacties hebben plaatsgevonden, de periode waarin zij zijn verantwoord en de desbetreffende toelichtingen in de jaarrekening. Wij hebben vastgesteld dat de jaarrekening 2014 van uw gemeente geen materiële afwijkingen vertoont ten opzichte van de voorschriften van het BBV. Daarnaast is door ons nagegaan of het jaarverslag de minimale wettelijk voorgeschreven informatie bevat en of de inhoud van dit verslag geen tegenstrijdigheden bevat met de door ons gecontroleerde jaarrekening. Wij hebben vastgesteld dat de inhoud van het jaarverslag niet strijdig is met de jaarrekening. Paragraaf verbonden partijen Volgens de BBV dient het verwachte resultaat over 2014 toegelicht te worden in de paragraaf verbonden partijen. Deze cijfers 2014 zijn echter nog niet voor alle verbonden partijen bekend. In de paragraaf verbonden partijen zijn derhalve de definitieve cijfers 2013 opgenomen, waarmee niet voldaan wordt aan het BBV. Dit betreft een formele onrechtmatigheid waarmee dit geen afbreuk doet aan ons rechtmatigheidsoordeel ten aanzien van de jaarrekening.
Pagina 11
Onze analyse van uw belangrijkste schattingen
Sensitiviteit schattingen hoog, door onzekere (externe) omstandigheden
Schattingsprocessen binnen de jaarrekening Het college van burgemeester en wethouders is verantwoordelijk voor het maken van schattingen bij het opmaken van de jaarrekening. Als accountant van de raad beoordelen wij deze door het college gemaakte schattingen. Wij hebben een beschouwing opgenomen ten aanzien van de belangrijkste schattingen.
Belangrijke schattingen
Beoordeling 2014
Sensitiviteit schattingen is gemiddeld Sensitiviteit schattingen ligt laag
Toelichting
Waardering grond en gebouwen inclusief afschrijvingen
De schatting betreft het inschatten van de gebruiksduur wat de basis vormt voor de afschrijvingen.
Waardering van uw deelnemingen en langlopende schulden
Relatief weinig schattingselementen waardering tegen aanschafwaarde, tevens gebruik van saldo bevestigingen
Waardering van de bouwgrondexploitaties en de niet in exploitatie genomen gronden (NIEGG)
Grondexploitaties met een negatieve eindwaarde worden voorzien. Voorziening wordt op contante waarde bepaald. De uitgangspunten die worden gehanteerd zijn aanvaardbaar, echter wel onderhevig aan schattingsonzekerheid ten aanzien van de toekomstige ontwikkeling.
Waardering van de debiteuren
De omvang van de voorziening is in lijn met de stand van de debiteuren en in lijn met 2013. Gezien de ouderdom van de debiteuren kunnen wij ons hier mee verenigen.
Beoordeling toereikendheid van uw voorzieningen
De schattingselementen in de voorzieningen zijn gemiddeld. Het onderhevig zijn aan schattingselementen is inherent aan de post voorzieningen.
Pagina 12
Aandachtsgebieden en bevindingen in de controle
Inleiding Deze paragraaf geeft een uiteenzetting van de werkzaamheden en bevindingen ten aanzien van de belangrijke aandachtsgebieden in de controle die nog niet eerder in dit verslag zijn toegelicht.
Waardering grondexploitaties De waardering van de grondexploitaties was een significant risico in onze controleaanpak, vanwege de mate van schattingsonzekerheid voortkomend uit de huidige economische situatie. Wij hebben het proces rondom de totstandkoming van de waardering op haar effectieve werking getest. De vastgoedmarkt is momenteel een markt met veel onzekerheden. De uitkomsten van onze beoordeling van het schattingsproces van de gemeente moeten ook in dat licht worden bezien. Wij achten de waardering aanvaardbaar en vinden de veronderstellingen redelijk.
Parameters De paramaters ten aanzien van opbrengsten- en kostenindexatie zijn gelijk aan voorgaand jaar. De rente waarmee gerekend wordt is gedaald met 0,75% naar 5,0% conform de renteopslag binnen de gemeente.
De post voorraad van de gemeente Bronckhorst is als volgt te specificeren: Bedragen x € 1.000
Niet in exploitatie genomen gronden Onderhanden werk Voorziening dekking verliessaldi Totaal
31 december 2014
31 december 2013 €
€
-
-
5.983
5.666
(1.866)
(1.966)
4.117
3.700
Bij de controle van de balansposten inzake de lopende grondexploitaties is de cruciale vraag: worden de geactiveerde kosten in de toekomst terugverdiend? Waardering vindt hierbij in beginsel plaats tegen de kostprijs. Indien echter blijkt dat een aankoop of projectontwikkeling verliesgevend is, dient een afwaardering voor het tekort te worden genomen. Bij de beoordeling van de waardering van de bouwgrondexploitaties vormen de herziene exploitatieopzetten een essentieel toetsingsinstrument. Zie voor een toelichting op bovenstaande posities de volgende pagina’s.
Pagina 13
Zoals uit het voorgaand overzicht blijkt heeft de gemeente Bronckhorst alleen bouwgronden in exploitatie (het zogenaamde onderhanden werk).
Grondexploitatiewaardering
Ons oordeel over het risicoprofiel van de grondexploitatie Hoog
Daarnaast participeert de gemeente Bronckhorst in samenwerkingsverband in de ontwikkeling van een tweetal bedrijventerreinen in West Achterhoek, zijnde het A18 bedrijvenpark (te Doetinchem) en het Euregionaal bedrijventerrein (EBT) te ‘s-Heerenberg (te Montferland). De onderhanden werk positie van deze ontwikkelingen worden verantwoord in de jaarrekening van de gemeente Doetinchem respectievelijk Montferland. De gemeente Bronckhorst heeft wel resultaatsverantwoordelijkheid en loopt daarmee risico over deze exploitaties. Hiernaast vindt u een visuele risicobeoordeling van de belangrijkste grondexploitatieprojecten van de gemeente Bronckhorst. Dit betreffen zowel in exploitatie genomen projecten als de exploitaties die in samenwerkingsverband worden gevoerd. Toelichting risicoprofiel grondexploitatie: 1 Fasering verkoop en realisatie grondprijzen belangrijkste risico 2 Oplevering in 2015 danwel project nagenoeg afgerond 3 Project grotendeels gesubsidieerd of reeds gedekt door bestemmingsreserve / voorziening
Midden
Laag
Toelichting
Gemeentelijke planexploitaties Soerlant IV
2
Vinkenkamp
1
Noijhof
1
Ruurloseweg
1
Woordhof Hummelo
1
Herontwikkeling HAVO terrein
1
Centrumplan Hengelo
3
Steendersdiek
1
Winkelskamp Oost Hengelo
1
Exploitaties ondergebracht bij andere gemeeenten RBT A18 bedrijvenpark
3
EBT Montferland
1
Pagina 14
In exploitatie genomen projecten en overige projecten
In exploitatie genomen gronden
De boekwaarde van de in exploitatie genomen projecten zijn op hoofdlijnen als volgt te specificeren.
HAVO terrein Voor de herontwikkeling van het HAVO terrein zijn op balansdatum nog geen verkopen gerealiseerd, terwijl de boekwaarde per m2 materieel is te noemen. Het afzetrisico is enigszins beperkt door een reeds afgesloten verkoopovereenkomst in 2014. Volgens de huidige fasering worden de resterende kavels medio 2015 – 2017 verkocht, waarmee een afzetrisico resteert in onderhavig complex
Bedragen x € 1.000
31-dec-14 31-dec-13 €
€
Soerlant IV
-186.607
5.725
Vinkenkamp
525.301
483.652
92.856
87.807
298.350
280.005
34.454
179.291
849.581
802.309
Centrumplan Hengelo
2.224.872
1.785.886
Steendersdiek
1.021.428
979.162
Winkelskamp Oost Hengelo
1.123.545
1.062.454
-1.866.375
-1.966.375
4.117.404
3.699.917
Noijhof Ruurloseweg Woordhof Hummelo Herontwikkeling HAVO terrein
Voorziening Totaal
Steendersdiek Het verwachte resultaat voor complex Steendersdiek is verbeterd ten opzicht van voorgaand jaar. Als gevolg hiervan is de voorziening ad € 100.000 vrijgevallen in 2014 ten gunste van het resultaat Herinrichtingsprogramma’s Hengelo en Vorden De gemeente kent een tweetal herinrichtingsprogramma’s, zijnde centrumplan Hengelo en centrumplan Vorden. Deze exploitaties kennen een negatieve prognose, maar worden gedekt door een voorziening, aangevuld met bestemmingsreserves. De bestemmingsreserves kennen voor beide programma’s een overschot.
Bij de controle van de balansposten inzake de lopende grondexploitaties is de cruciale vraag: worden de geactiveerde kosten in de toekomst terugverdiend? Waardering vindt hierbij in beginsel plaats tegen de kostprijs. Indien echter blijkt dat een aankoop of projectontwikkeling verliesgevend is, dient een afwaardering voor het tekort te worden genomen. Bij de beoordeling van de waardering van de bouwgrondexploitaties vormen de herziene exploitatieopzetten een essentieel object van onderzoek.
Pagina 15
RBT en EBT De gemeente voert een tweetal grondexploitaties in samenwerkingsverband op basis van een samenwerkingsovereenkomst (SOK). Dit betreft een samenwerking met de gemeenten Doetinchem, Montferland en Oude IJsselstreek, in deze samenwerking worden de volgende bedrijventerreinen ontwikkeld: ► Regionaal Bedrijven Terrein (RBT) A 18 (Doetinchem) ► Euregionaal bedrijventerrein (EBT) (Montferland) Voor deze complexen is een actualisatie gemaakt naar de stand van 1-12014. Reden hiervoor is dat 1 van de deelnemende gemeenten (Doetinchem), welke verantwoordelijk is voor het opstellen van de berekeningen, haar grondexploitaties actualiseert medio mei van het jaar. Momenteel is een actuele berekening beschikbaar per 1-1-2015, echter omdat deze berekening nog goedgekeurd moet worden door de verschillende deelnemende gemeenten, wordt de financiële verwerking gebaseerd op de cijfers per 1-1-2014. Uit de meest actuele informatie die ons is overhandigd blijkt overigens dat er een lichte mate van verbetering wordt verwacht ten opzichte van de cijfers per 1-1-2014. Omdat deze nieuwe cijfers nog niet definitief zijn, is er voorzichtigheidshalve in de jaarrekening uitgegaan van 1-1-2014.
Een belangrijk aandachtspunt betreft echter de bedrijventerreinen. Hier bestaan nog grote onzekerheden omtrent de toekomstige ontwikkelingen. In 2014 heeft onderzoek plaats gevonden naar de hoogte van de grondprijzen voor de complexen RBT en EBT. Hieruit blijkt dat de gehanteerde grondprijzen boven de geadviseerde grondprijzen door een externe deskundige liggen. Een (recent) haalbaarheidsonderzoek is niet voorhanden. Op basis van de geactualiseerde grondexploitatie en het daaruit voortvloeiende gepronosticeerde nadelige exploitatieresultaat heeft uw gemeente, voor haar aandeel (20%), een risicovoorziening opgenomen van € 1.527.000. Wij stemmen hier mee in.
Portefeuilletoets
Wij stemmen in met de huidige waardering van de gronden
Naast de beoordeling van de aannames van de individuele grondexploitaties bestaat het risico dat projecten met elkaar concurreren en het totale aanbod niet meer aansluit bij de vraag. In dit kader hebben wij beoordeeld in hoeverre een dergelijke portefeuille analyse door de gemeente is gemaakt. Ten aanzien van het woningbouwdeel geldt dat het aantal uit te geven kavels beperkt is, van de exploitaties lijkt de programmering van uitgiftes in lijn liggen met de verwachtingen omtrent de ontwikkelingen in de markt en de vraag.
Wij adviseren u, in samenwerking met de deelnemende gemeenten, een behoeftenonderzoek uit te voeren om de afzetmogelijkheden voor deze bedrijventerreinen nader in kaart te brengen en de huidige aannames aangaande de temporisering en het afzetrisico van deze complexen nader te toetsen. Mede vanwege de reeds gedane investeringen in combinatie met het langlopende karakter van deze exploitaties bestaat bij vertragingen in de afzet met name een hoog risico op renteverliezen. Daarnaast adviseren wij u om de grondprijzen te heroverwegen op basis van het uitgevoerde onderzoek naar grondprijzen.
Wij constateren dat de waardering van de bedrijventerreinen gezien het uitgiftetempo ambitieus is. Echter, als wij kijken naar het niveau van de beheersing van de gemeentelijke grondexploitaties en de waardering van de overige projecten, constateren wij dat dit behoudend is. Daarnaast zijn de huidige reserves en het weerstandsvermogen van uw gemeente nog aanzienlijk, waardoor eventuele tegenvallers in de toekomst kunnen worden opgevangen. Al deze punten in overweging nemend zijn wij van mening dat de grondexploitaties juist zijn gewaardeerd.
Pagina 16
Europese aanbestedingen Bij de controle van de rechtmatigheid van het aanbestedingsproces is er voor een bedrag van € 544.000 aan onrechtmatigheden geconstateerd. Bij deze onrechtmatigheden is er sprake van een onderhandse aanbesteding, waarbij er een Europese aanbestedingsprocedure gevolgd had moeten worden. Naast bovenstaande financiële onrechtmatigheid hebben wij geconstateerd dat afwijkingen niet in alle gevallen (vooraf) door het college worden geautoriseerd. Hoewel het college dit bij afwijking van de eigen aanbestedingsvoorschriften (onder de Europese aanbestedingsnormen) ook achteraf kan doen, heeft het de voorkeur deze autorisatie vooraf te laten plaatsvinden. Door deze autorisatie en beoordeling vooraf te laten plaatsvinden, wordt ook het risico op afwijkingen boven de Europese normen, en daarmee onrechtmatigheden – gemitigeerd.
Besteding budgetten Bij controle van de overlopende passiva is gebleken dat voor € 119.000 aan verplichtingen is verantwoord, terwijl de prestatie nog niet is geleverd. Hierbij is de besteding verantwoord ten laste van het budget 2014, terwijl de tegenprestatie over het jaar heen loopt en in het nieuwe jaar heeft plaatsgevonden. Wij merken dit aan als controleverschil en adviseren u voor komend jaar deze post nader te analyseren om het zogenaamde ‘volboeken’ van budgetten tegen te gaan.
Voorziening riolering & afvalstoffenheffing In de jaarrekeningen tot en met 2013 waren bestemmingsreserves “Egalisatiereserve rioolrecht” en “Egalisatiereserve afvalstoffenheffing” opgenomen waarin jaarlijks het saldo van kosten en opbrengsten gerelateerd aan deze activiteiten werd gemuteerd. Onlangs heeft de commissie BBV de notitie inzake Riolering herzien
Uit deze notitie blijkt dat eventuele niet bestede middelen vanuit de heffing, doordat onderhoud of vervanging wordt uitgesteld, dienen te worden gereserveerd in een voorziening (conform Artikel 44 lid 2, niet bestede middelen derden). Enkel resultaten uit het product riolering die te herleiden zijn naar eventuele efficiencyresultaten (bijvoorbeeld aanbestedingsresultaten) mogen in een bestemmingsreserve worden opgenomen c.q. kunnen ten gunste van het jaarrekeningresultaat gebracht worden. De commissie doet hierbij de aanbeveling deze te verwerken in de jaarrekening 2014 op basis waarvoor de bestemmingsreserve overwegend is gevormd. Conform deze notitie heeft de gemeente Bronckhorst de bestemmingsreserve riolering en afvalstoffenheffing omgezet naar een voorziening middels een directe balansmutatie. De notitie Riolering van de commissie BBV is hiermee op een juiste wijze toegepast. De voorziening dient – indien van toepassing - echter wel administratief onderscheiden te worden, omdat de afwikkeling verschillend is namelijk een directe balansmutatie voor de vervangingsinvesteringen en een afboeking op de onderhoudsvoorziening voor groot onderhoud. Uit oogpunt van transparantie en ten behoeve van de periodieke bijstelling van het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) is van belang dat de voorziening onderhoud (artikel 44, lid 1c BBV) resp. vervanging (artikel 44, lid 1d BBV) in de begroting en in de jaarrekening zodanig wordt toegelicht dat de relatie is te leggen met het GRP en inzicht kan worden geboden in het onderscheid onderhoud c.q. spaarcomponent vervangingsinvesteringen. Wij adviseren u dit onderscheid in de voorziening riolering en afvalstoffenheffing toe te lichten in uw jaarrekening. De commissie BBV doet de aanbeveling om –als een gemeente een riooltarief hanteert- de gerealiseerde efficiencyresultaten riolering te muteren op een bestemmingsreserve ‘riolering’ en doet de aanbeveling de kaders ervoor vast te leggen in de verordening ex artikel 212 van de Gemeentewet. Pagina 17
Wet normering topinkomens
SiSa
Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingevoerd. Op basis van deze wet is de bezoldiging van topfunctionarissen in de publieke en semipublieke sector in dienstverband en bij ontslag wettelijk gemaximeerd. Voor de bezoldiging van topfunctionarissen geldt naast de maximering een publicatieverplichting in de jaarrekening. Dit geldt eveneens voor bezoldiging van niet-topfunctionarissen, indien zij de maximale bedragen van topfunctionarissen overschrijden. In het kader van de jaarrekening 2014 heeft u een analyse uitgevoerd van de topfunctionarissen binnen uw organisatie. Tevens heeft u vastgesteld of er functionarissen zijn die een hogere bezoldiging dan de gestelde maxima kennen. Deze informatie heeft u opgenomen in de toelichting op de jaarrekening. Wij hebben de juistheid en volledigheid van deze toelichting gecontroleerd en hebben vastgesteld dat de toelichting voldoet aan de daaraan te stellen eisen.
Wij hebben de in de SiSa-bijlage van de jaarrekening genoemde specifieke uitkeringen gecontroleerd met inachtneming van de Nota verwachtingen accountantscontrole 2014. De hierbij geconstateerde fouten en onzekerheden dienen op grond van het Bado in het verslag van bevindingen te worden opgenomen indien de navolgende rapporteringstolerantie per specifieke uitkering wordt overschreden: ► € 12.500 indien de omvangbasis kleiner dan of gelijk aan € 125.000 is; ► 10% indien de omvangbasis groter dan € 125.000 en kleiner dan of gelijk aan € 1.000.000 is; ► € 125.000 indien de omvangbasis groter dan € 1.000.000 is. Op grond van ons onderzoek hebben wij bij de specifieke uitkeringen geen fouten en/of onzekerheden geconstateerd die de voor SiSa geldende rapporteringstolerantie overschrijden. De SiSa-bijlage dient door uw gemeente samen met een aantal andere verplicht voorgeschreven verantwoordingsstukken voor 15 juli a.s. elektronisch bij het CBS te worden aangeleverd. Door middel van een voorgeschreven tabel dienen wij te rapporteren over onze bevindingen ten aanzien van de in de jaarrekening opgenomen SiSa-bijlage. In bijlage 3 bij dit rapport zijn deze bevindingen in de voorgeschreven tabel opgenomen. U kunt deze tabel hanteren ten behoeve van verzending naar het CBS.
Pagina 18
Kwaliteit beheersorganisatie
Kwaliteit beheersorganisatie Interne beheersmaatregelen
Algemeen Bij de planning en uitvoering van de controle van de jaarrekening 2014 van de gemeente hebben wij de interne beheersmaatregelen, welke onderdeel uitmaken van de administratieve organisatie van uw gemeente, in onze overwegingen betrokken. Wij hebben de opzet, het bestaan en de werking van interne beheersmaatregelen onderzocht voor zover wij dit in het kader van de jaarrekening noodzakelijk achten en niet met het doel om een oordeel over de effectiviteit van de interne beheersing te geven. Wij hebben geen onderzoek naar de effectiviteit van de interne beheersing verricht, anders dan dat relevant is voor onze jaarrekeningcontrole. Op basis van onze interim-controle 2014 constateren wij dat doorontwikkeling op punten voor een aantal processen wenselijk is. Het gaat hier om de processen aanbestedingen, verstrekte subsidies en het uitkeringenproces (participatie). Voor de overige processen constateren wij dat deze in basis op orde zijn en dat de organisatie continu werkt aan de verbetering van de interne beheersing rondom deze processen. Voor een nadere uitwerking van onze bevindingen verwijzen wij naar onze boardletter 2014. Tot slot blijven wij de aandacht vragen voor het continue blijven door ontwikkelen van de verbijzonderde interne controle, alsmede het oppakken van de bevindingen die uit de verbijzonderde interne controle naar voren zijn gekomen.
Pagina 20
Algemene ontwikkelingen ten aanzien van de VIC functie Bij het gebruikmaken van werkzaamheden van de verbijzonderde interne controle functie is de Nederlandse Standaard 610 Gebruikmaken van de werkzaamheden van interne auditors van toepassing. Deze standaard is in 2013 aangescherpt. De standaard houdt onder meer in dat de accountant de voor zijn relevante, door de verbijzonderde interne controle functie uitgevoerde werkzaamheden evalueert en test om zich ervan te overtuigen, dat de werkzaamheden toereikend zijn voor zijn doelstellingen en om vast te stellen welke eigen werkzaamheden zijn eigen professionals moeten uitvoeren. De aangescherpte standaard stelt eisen aan de kwaliteit en inrichting van de verbijzonderde interne controle functie. De eisen hebben betrekking op objectiviteit en onafhankelijkheid, deskundigheid en systematische en gedisciplineerde aanpak en dat de VIC geen vervanging van de IC is. Daarnaast is goede communicatie tussen de verbijzonderde interne controlefunctie en de accountant van groot belang.
Externe ontwikkelingen vanuit zowel de commissie Depla als de accountantsorganisaties stimuleren het zelfstandig verantwoording afleggen over rechtmatig handelen en getrouw verantwoorden in de jaarrekening. En benadrukken daarmee het belang van een verbijzonderde interne controlefunctie. De VNG en de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) onderkennen het belang van een goede afstemming met betrekking tot de controle van de gemeentelijke jaarrekening. In dit kader zullen VNG en NBA gezamenlijk een brochure opstellen met een uitwerking van de voorwaarden en praktijkvoorbeelden voor zowel de accountant, als gemeenten, met specifieke aandacht voor minder grote gemeenten. Wij zijn als EY accountants betrokken bij de ontwikkeling van deze brochure.
De accountant kan en mag gebruik (blijven) maken van eerder verrichte interne controles bij de gemeente indien deze voldoen aan de aangescherpte voorwaarden met betrekking tot objectiviteit, deskundigheid en kwaliteit. .
Pagina 21
Automatisering Onze controle was niet primair gericht op het doen van een uitspraak omtrent de continuïteit en betrouwbaarheid van (delen van) de geautomatiseerde gegevensverwerking en wij hebben daartoe ook geen opdracht van het management ontvangen. Voor de jaarrekeningcontrole wordt elk jaar in toenemende mate gesteund op informatie afkomstig uit IT systemen. Om op die informatie te kunnen steunen is het van groot belang dat de betrouwbaarheid van de gegevensverwerking in de IT systemen is gewaarborgd. Indien dat het geval is dan levert dat voordelen op voor de gemeente Bronckhorst doordat de informatiehuishouding efficiënter en, daarmee meer kostenbesparend, wordt uitgevoerd. Om de betrouwbaarheid van de gegevensverwerking te borgen vindt jaarlijks door EY een toetsing plaats op en rondom deze IT systemen. Daarbij hebben wij een toetsing uitgevoerd op applicaties ondersteunend aan bedrijfsprocessen die van materieel belang zijn voor de jaarrekeningcontrole. De jaarrekeningcontrole heeft geen tekortkomingen in de continuïteit en betrouwbaarheid van de geautomatiseerde gegevensverwerking aan het licht gebracht.
Pagina 22
Automatisering Informatiebeveiliging Binnen de overheid is de noodzaak om informatiebeveiliging op orde te brengen in de afgelopen jaren verhoogd door belangrijke ontwikkelingen als decentralisaties, zaakgericht werken, ketensamenwerking en wijzigingen in privacy- en regelgeving. Ook is de bewustwording van burgers over informatieveiligheid verhoogd mede veroorzaakt door beveiligingsincidenten als Diginotar, Lektober en Dorifel. De noodzaak van informatiebeveiliging positioneert zich hierdoor als een belangrijk bedrijfsrisico in de informatiehuishouding van gemeenten. Het is daarbij van belang dat binnen uw gemeente dagelijkse aandacht wordt besteed aan informatieveiligheid en privacy van de processen waarin (burger)gegevens worden geregistreerd en uitgewisseld. Privacy Het bewaren en verwerken van persoonlijke en daarbij privacygevoelige gegevens is aan regels gebonden. Met de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) wordt in Nederland de privacy van de burgers beschermd. Binnen de Wbp wordt onderscheid gemaakt tussen persoonsgegevens en gevoelige gegevens, ofwel speciale gegevens. Onder deze categorie vallen onder andere gegevens met betrekking tot geloof, afkomst en gezondheid. Voor deze speciale gegevens gelden strengere regels.
Pagina 23
Rechtmatigheidsbeheer
Rechtmatigheidsbeheer
Onze bevindingen in het kader van rechtmatigheid Wij hebben bij de controle over 2014 de rechtmatigheid getoetst conform de bepalingen van het Bado en het controleprotocol 2014 van de gemeente Bronckhorst. Bij onze controle hebben wij aandacht gegeven aan de volgende onderwerpen: ► het rechtmatigheidsbeheer; ► de naleving van het voorwaardencriterium; ► de begrotingsrechtmatigheid; ► de kredieten; ► mutaties in de reserves; ► het misbruik-en-oneigenlijk-gebruikcriterium; ► de niet-financiële beheershandelingen.
Begrotingscriterium Met de controle op de juiste toepassing van het begrotingscriterium toetsen wij of het budgetrecht van de gemeenteraad is gerespecteerd. Wij beoordelen bij onze controle de overschrijdingen ten opzichte van de begrote lasten per programma. Dit betreffen enkel de lasten omdat hierop een beoordeling en rapportering van de accountant wordt gevraagd vanuit de Kadernota Rechtmatigheid.
Indien desondanks budgetten worden overschreden en niet meer gedurende het jaar kunnen worden voorgelegd aan de raad, is strikt genomen sprake van een onrechtmatigheid. Deze overschrijdingen hoeven echter niet in alle gevallen te worden meegewogen in het accountantsoordeel. Voor een juiste oordeelsvorming is van belang in hoeverre de begrotingsoverschrijding past binnen het door de gemeenteraad geformuleerde beleid, deze wordt gecompenseerd door hogere opbrengsten of kostenoverschrijdingen bij openeinderegelingen. Deze overschrijdingen dienen te worden weergegeven in de jaarrekening en kunnen door het vaststellen van de jaarrekening alsnog door de raad worden geautoriseerd. Lastenoverschrijding
Begrotingsafwijking
programma (x € 1.000) Programma P.04
Kostenoverschrijdingen die passen
totaal € 512
binnen het bestaand beleid, maar niet
Onrecht-
Onrecht-
matig, telt
matig, telt
niet mee
wel mee
V
tijdig konden worden gesignaleerd.
De raad autoriseert de begroting (en begrotingswijzigingen) en geeft daarmee toestemming voor de uitvoering van het beleid en de daarvoor benodigde middelen. Het is de verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouders om begrotingsafwijkingen tijdig te signaleren en te rapporteren aan de raad. Door een goede inrichting van de planning & controlcyclus zorgt het college er voor dat de begroting en budgetten worden bewaakt en dat belangrijke wijzigingen of dreigende overschrijdingen tijdig worden gemeld aan de gemeenteraad, zodat deze tijdig (binnen het begrotingsjaar) een besluit kan nemen.
Pagina 25
Rechtmatigheidsbeheer
Begrotingscriterium (vervolg) Wij zijn nagegaan of de financiële beheershandelingen tot stand zijn gekomen binnen de grenzen van de door de Raad geautoriseerde begroting.
systeem van risicoafwegingen. Binnen dit systeem moeten voorwaarden zijn geschapen om risico’s goed te kunnen beoordelen en in de tijd te kunnen volgen.
In de toelichting op de staat van baten en lasten is door het college een analyse van de overschrijdingen opgenomen. De overschrijdingen zijn toereikend toegelicht en passen binnen bestaande beleid of worden gecompenseerd door hogere baten binnen het programma.
Wij hebben ons een beeld gevormd over de wijze van totstandkoming van de inventarisatie van de risico’s en de getrouwe weergave van de hieruit mogelijk voortvloeiende financiële gevolgen in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.
Kredieten
Daarnaast hebben wij gericht geïnformeerd naar de lopende procedures waarbij de gemeente betrokken is, teneinde indicaties te verkrijgen over de eventuele risico’s op dit vlak. Op grond hiervan beschikken wij niet over aanwijzingen die een nader onderzoek naar de (financiële) gevolgen noodzakelijk maakt.
Wij zijn nagegaan of de investeringen tot stand zijn gekomen binnen de grenzen van de door de Raad geautoriseerde kredieten. De uitkomst van deze toets heeft niet geleid tot bevindingen die invloed hebben op de rechtmatigheid van kredieten.
Misbruik en oneigenlijk gebruik
In de externe en interne regelgeving zijn diverse bepalingen opgenomen die erop zijn gericht om misbruik en oneigenlijk gebruik te voorkomen. Uw gemeente heeft de toets op het misbruik en oneigenlijk gebruik neergelegd in interne controleplannen. De uitkomst van deze toets heeft niet geleid tot bevindingen die invloed hebben op de rechtmatigheid van baten en lasten en balansmutaties.
Niet-financiële beheershandelingen vallen buiten de scope van rechtmatigheidscontrole Handelingen en beslissingen van niet-financiële aard vallen buiten de scope van de rechtmatigheidscontrole door de accountant. De accountant toetst deze handelingen en beslissingen niet inhoudelijk door gegevensgericht onderzoek. Volstaan wordt in dit kader met het beoordelen van het interne
Pagina 26
Specifieke aandachtspunten
Specifieke aandachtsgebieden
VPB Voor overheidsondernemingen ontstaat op 1 januari 2016 op basis van het aanhangig wetsvoorstel ‘Wet Vpb-plicht overheidsondernemingen’ belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting (‘Vpb’). De nieuwe regeling op hoofdlijnen Gemeenten en hun Gemeenschappelijke Regelingen met rechtspersoonlijkheid worden belastingplichtig voor zover zij een fiscale onderneming drijven. Hetzelfde geldt voor door Gemeenten beheerste stichtingen en verenigingen. Veel kapitaaldeelnemingen, waaronder BV’s, NV’s en coöperaties, worden zelfs belastingplichtig voor ál hun activiteiten. De regeling kent een aantal algemene en specifieke vrijstellingen op basis waarvan de Vpb-plicht mogelijk (deels) beperkt kan worden. Gevolgen Ondernemingsactiviteiten van Gemeenten zullen door de nieuwe regeling met Vpb belast worden vanaf 1 januari 2016. Te denken valt bijvoorbeeld aan grondexploitatie, verhuur van vastgoed of de exploitatie van parkeergarages. [EY TAX: i.o.m. iemand van EY Tax kunnen de hier te noemen voorbeelden voor de betreffende Gemeente specifiek gemaakt worden] Over de jaarlijkse (fiscale) winst is Vpb verschuldigd tegen een tarief van 25%, met een tariefsopstapje van 20% over de eerste € 200.000. Met deze belastinglast zal jaarlijks rekening moeten worden gehouden in de begroting en jaarrekening. Ook zal uiteraard jaarlijks aangifte Vpb moeten worden gedaan.
verdient dan ook serieuze aandacht. De activa en passiva die toerekenbaar zijn aan de belaste activiteiten komen als hoofdregel voor de waarde in het economische verkeer op de fiscale openingsbalans. Deze waarde komt doorgaans niet overeen met de waarde in de jaarrekening. Daarom zal een gedegen proces moeten worden ingericht om ieder jaar van de jaarrekening tot een juiste aangifte vennootschapsbelasting te komen. Advies Wij adviseren de periode tot 1 januari 2016 te gebruiken om uw organisatie voor te bereiden op de aanstaande Vpb-plicht. De (financiële) impact op de organisatie kan worden bepaald door de verschillende ondernemingsactiviteiten in kaart te brengen en te inventariseren welke activiteiten mogelijk vrijgesteld zijn. Wij raden u aan deze inventarisatie op korte termijn uit te voeren en op basis daarvan uiterlijk in Q3 2015 tevens een inschatting te maken van de financiële impact voor het jaar 2016, zodat in de begroting 2016 en de Iv3 2016 de verwachte vennootschapsbelastinglast kan worden meegenomen. Daarnaast is essentieel dat de nieuwe fiscale regels en daarmee samenhangende verantwoordelijkheden tijdig in uw interne processen en administratie worden geïntegreerd en dat waar nodig het kennisniveau binnen uw organisatie op het gebied van de Vpb wordt verhoogd. Wij hebben vernomen dat de voorbereidingen met betrekking tot de Vpbplicht op dit moment in volle gang zijn.
Bij het ontstaan van Vpb-plicht per 1 januari 2016 zal een fiscale openingsbalans moeten worden opgesteld. De samenstelling van deze openingsbalans is essentieel voor de Vpb-positie in toekomstige jaren en
Pagina 28
Bijlagen
Onafhankelijkheid en controleproces Bijlage 1
Onafhankelijkheid De onafhankelijkheid van de accountant behoort tot het fundament van zijn beroep. In de maatschappelijke discussie over kwaliteitsverbetering van de controle speelt de onafhankelijkheid van accountants een belangrijke rol. Vanaf 1 januari 2014 is op alle assurance opdrachten onder Nederlands recht de Verordening inzake Onafhankelijkheid (ViO) van toepassing. Een aantal belangrijke punten uit de ViO die we hieronder hebben opgenomen, betreffen: ► langdurige betrokkenheid ► samenloop van dienstverlening ► geschenken en giften
Impact nieuwe regels Langdurige betrokkenheid Om alle schijn van afhankelijkheid te vermijden, kunnen de externe accountant en (sr) managers in het team maximaal zeven achtereenvolgende jaren in het team actief zijn. Aangezien wij vanaf 2014 als nieuwe huisaccountant zijn benoemd, is er geen sprake van langdurige betrokkenheid.
Als er wel materiële invloed is geldt in beginsel een verbod, behalve wanneer de non-assurancedienst niet: ► subjectief of niet-routinematig is; of ► een verwerkingswijze in het assurance-object ten gevolge heeft waarvan het assurance team twijfelt of deze verwerkingswijze passend is; of ► leidt tot een bedreiging uit hoofde van belangenbehartiging. Geschenken en giften Zoals met u is overeengekomen, informeren wij u hierbij over de door ons ontvangen respectievelijk verstrekte geschenken en persoonlijke uitingen van gastvrijheid boven € 100.
Bevestiging Wij hebben alle aspecten geanalyseerd die onze onafhankelijkheid gedurende het jaar zouden kunnen bedreigen. Daar waar onafhankelijkheidsregels dit vereisen, hebben wij aanvullende waarborgen ingevoerd. Wij kunnen u bevestigen dat zowel als organisatie en als controleteam onafhankelijk zijn van Gemeente Bronckhorst.
Samenloop van dienstverlening Ten aanzien van OOB’s (Organisatie van Openbaar Belang) is de combinatie van wettelijke controles en overige dienstverlening volledig verboden, met uitzondering van met name genoemde overige assurancediensten. Voor niet-OOB’s is bepaald dat samenloop is geoorloofd als de non-assurance dienst niet van materiële invloed is op het assurance-object. Uw gemeente typeert niet als een OOB.
Pagina 30
Verantwoordelijkheid Conform de aan ons verleende opdracht hebben wij de jaarrekening 2014 van de gemeente Bronckhorst gecontroleerd. Deze jaarrekening is onder verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouders opgesteld. Het is onze verantwoordelijkheid een oordeel te geven over de jaarrekening, als bedoeld in artikel 213, tweede lid, van de Gemeentewet.
Op grond van de jaarrekening 2014 bedraagt de goedkeuringstolerantie voor fouten afgerond € 628.600 (1% van de lasten) en voor onzekerheden € 1.885.800 (3% van de lasten). Als de goedkeuringstolerantie niet wordt overschreden, kan een goedkeurende controleverklaring afgegeven worden.
Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (Bado) en het door de raad vastgestelde controleprotocol.
Deze goedkeuringstolerantie is een kwantitatief criterium. De uiteindelijke oordeelsvorming is echter altijd een combinatie van kwalitatieve en kwantitatieve afwegingen.
Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.
Het rapporteringsbedrag, de maatstaf die geldt voor het rapporteren van fouten en onzekerheden, is door de raad bepaald op € 25.000.
De met u afgesproken goedkeurings- en rapporteringstoleranties Op grond van het Bado stelt de raad de goedkeuringstolerantie vast die de accountant bij zijn jaarrekeningcontrole dient te hanteren. De goedkeuringstolerantie zijn vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders en vervolgens ter besluitvorming gebracht van de raad. Op 17 juli 2014 is het normenkader vastgesteld, ten aanzien van toleranties zijn geen wijzigingen aangebracht.
Goedkeuringstolerantie
Goedkeurend
Beperking
Oordeelonthouding
Afkeurend
Fouten in de
< 1%
> 1 < 3%
-
> 3%
< 3%
> 3 < 10%
> 10%
-
jaarrekening (% lasten) Onzekerheden in de controle (% lasten)
Pagina 31
Tijdsbesteding Om u een indruk te geven van de urenbesteding van de partners/directors en de overige teamleden aan de jaarrekeningcontrole 2014 is dit overzicht bijgevoegd:
Overzicht van gebudgetteerde en werkelijke uren jaarrekeningcontrole 2014
Urenbesteding totaal
Gebudgetteerde uren controle jaarrekening 2014
Werkelijke uren controle jaarrekening 2014
Toelichting
450
650
Door de diverse bevindingen in onze controle is de werkelijke urenbesteding hoger uitgevallen.
Pagina 32
Overzicht controleverschillen Bijlage 2
Pagina 33
Overzicht controleverschillen
Controleverschillen Tijdens onze controle inventariseren wij verschillen tussen enerzijds bedragen, classificaties, presentatie en toelichting van jaarrekeningposten die de gemeente heeft opgenomen of gerapporteerd en anderzijds
bedragen, classificaties, presentatie of toelichting zoals die naar onze mening dienen te worden opgenomen of gerapporteerd. Onderstaand is een overzicht van de materiële verschillen opgenomen, die zijn geconstateerd tijdens onze controle en welke zijn aangepast door het college.
Gecorrigeerde verschillen Post/omschrijving verschil
Bedrag €/verwijzing naar
Voorziening pensioenen wethouders
Vrijval voorziening
Een deel van de voorziening voor pensioenen van wethouders werd niet contant gemaakt, terwijl het gedeelte dat door
€ 209.000
de actuaris wordt berekend wel contant wordt gemaakt. De systematiek voor bepaling van de benodigde voorziening
Voorziening belastingdebiteuren
Voorziening grondexploitatie
Debetbedragen in crediteuren en
Effect van deze constatering op de interne beheersing
is in 2014 consequent toegepast.
Dotatie voorziening
Op basis van de ouderdom van de belastingdebiteuren heeft aanvullende toetsing plaats gevonden. Als gevolg hiervan
€ 109.000
is de voorziening verhoogd met € 109.000 naar € 147.000.
Vrijval voorziening
Voor complex Steendersdiek is een verwacht verlies in voorgaand jaar omgeslagen naar een verwachte winst per
€ 100.000
balansdatum 2014. De gevormde voorziening voor het verlies is vrijgevallen ten gunste van het resultaat
Reclassificatie debit. – credit.
Dit betreffen vooruitbetalingen voor 2015 (in crediteuren) respectievelijk een verminderingskohier welke begin 2015
creditbedragen in debiteuren
€ 135.000
gerestitueerd is (debiteuren).
Reclassificatie betalingen onderweg
Reclassificatie
De betalingen aan SKB (schatkistbankieren) is feitelijk al betaald en is derhalve gereclassificeerd naar kortlopende
€ 1.012.000
vorderingen (SKB).
Reclassificatie
Conform nieuwe vereiste uit het BBV, dient de reserve afvalstoffenheffing omgezet te worden naar een voorziening.
afvalstoffenheffing
Reclassificatie egalisatiereserve
€ 353.000
Dit is tijdens onze controle gereclassificeerd naar de voorzieningen.
Reclassificatie egalisatiereserve
Reclassificatie
Conform nieuwe vereiste uit het BBV, dient de reserve riolering omgezet te worden naar een voorziening. Dit is tijdens
€ 1.899.000
onze controle gereclassificeerd naar de voorzieningen.
riolering
Pagina 34
Het hieronder opgenomen overzicht met ongecorrigeerde controleverschillen is verstrekt aan het college en is als bijlage bij de Bevestiging bij de jaarrekening gevoegd. De geconstateerde rechtmatigheidsfouten ad € 767.000,- zijn hoger dan de door u vastgestelde controletolerantie van respectievelijk € 628.600,-. Wij lichten de ongecorrigeerde verschillen nader toe. Ongecorrigeerde verschillen Post/omschrijving van de toelichting
Bedrag in
Referentie in dit verslag
€/verwijzing naar regelgeving Europese aanbestedingen: Tijdens onze controle van de inkopen en aanbestedingen hebben wij geconstateerd dat inkopen ten onrechte niet
€ 544.000,-
Europees zijn aanbesteed. Dit betreft een rechtmatigheidsfout. Overlopende passiva: bij controle van de overlopende passiva hebben wij geconstateerd dat verplichtingen reeds worden opgenomen terwijl de
jaarrekeningcontrole € 119.000,-
prestatie nog niet geleverd is. Dit betreft zowel een getrouwheid als rechtmatigheidsfout. Leningen met een rentetypische looptijd > 1 jaar: de eerstvolgende aflossing van een lening is opgenomen onder de crediteuren, terwijl het BBV
Zie hoofdstuk Uitkomsten
Zie hoofdstuk Uitkomsten jaarrekeningcontrole
€ 104.000,-
n.v.t.
voorschrijft dat deze verantwoord dienen te worden onder de leningen met een rentetypische looptijd > 1 jaar. Dit betreft zowel een getrouwheid als rechtmatigheidsfout. Totaal
€ 767.000,-
Pagina 35
SiSa-bijlage Bijlage 3
Het is volgens de nota verwachtingen accountantscontrole voorgeschreven dat wij de geconstateerde fouten en onzekerheden per regeling rapporteren door middel van onderstaande verplichte tabel. Deze tabel dient door uw gemeente samen met een aantal andere verplicht voorgeschreven verantwoordingsstukken voor 15 juli aanstaande elektronisch bij het CBS te worden aangeleverd. Nummer specifieke uitkering conform SiSa-bijlage 2014
Specifieke uitkering
Fout of onzekerheid
Financiële omvang in euro’s
Toelichting fout/onzekerheid
D9
Onderwijsachterstandenbeleid 2011-2015 (OAB)
Geen
-
-
E3
Subsidieregeling sanering verkeerslawaai (inclusief bestrijding spoorweglawaai)
Geen
-
-
G1
Wet sociale werkvoorziening gemeente 2014
Geen
-
-
G1A
Wet sociale werkvoorziening totaal 2013
Geen
-
-
G2
Gebundelde uitkering op grond van artikel 69 WWB gemeente 2014
Geen
-
-
G3
Besluit bijstandsverlening zelfstandigen 2004 , gemeente 2014
Geen
-
-
G5
Wet Participatiebudget (Wpb) gemeente 2014
Geen
-
-
Pagina 36
