Geld voor Leergeld Financiële mogelijkheden voor Stichting Leergeld Zoetermeer
Groep Studenten
: H3B : Erik Beekhuizen André Hoogland Corné Hoogendoorn
Module Docent Datum Versie Status
: : : : :
Eva van Baren 18 December 2012 1.0 Definitief
Geld voor Leergeld
1. Voorwoord Voor u ligt een bijzonder onderzoek. Dit onderzoek is uitgevoerd door drie studenten van de Parttime opleiding Master Bedrijfskunde aan de Rotterdam School of Management aan de Erasmus Universiteit. Waarom een onderzoek? Waarom uiteindelijk gekozen voor Stichting Leergeld Zoetermeer? Vragen die beantwoorden in dit rapport. Het onderzoek wat voorligt, is een project waarvan de uitkomst een bijdrage levert aan het realiseren van het sociale doel van een gekozen onderneming. Iedere onderzoeker heeft een aantal mogelijke bedrijven voorgedragen voor een onderzoek wat bijdraagt aan het behalen van de sociale doelstelling van het bedrijf. Uit tien aangedragen stichtingen kreeg Stichting Leergeld Zoetermeer het warmste hart. Stichting Leergeld Zoetermeer, een organisatie waarbij alle kinderen zoveel mogelijk gelijke toekomstkansen hebben en waarbij elk kind dat meedoet ook meetelt. Stichting Leergeld Zoetermeer wil dat kinderen als gevolg van armoede thuis, nu en later, in de maatschappij niet aan de zijlijn komen te staan. Alle vier de teamleden vonden deze stichting geweldig klinken en de uitslag van de verkiezing was unaniem. De opdracht: binnen twee maanden een probleemstelling vinden, een onderzoek doen en het antwoord of de aanbevelingen formuleren. Een uitdaging van formaat, maar we zijn ervoor gegaan. Onderweg heeft Marco van der Helm ons team moeten verlaten. Omstandigheden dwongen hem daartoe. Jammer, de doorstart met drie onderzoekers was daardoor een feit. De probleemstelling was ons vrij snel helder. Wanneer Stichting Leergeld Zoetermeer meer kinderen wil helpen, dan zal zij ook meer inkomsten moeten hebben. Kunnen we hier een onderzoek naar doen? Lees verder en ontdek wat er mogelijk is voor Stichting Leergeld Zoetermeer. “Never underestimate a child's ability to get into more trouble.” (Mull, b. 1943,) Stichting Leergeld weet dit als geen ander. Door de kinderen mee te laten doen willen zij moeilijkheden later voorkomen. Vandaar hun motto: "Alle kinderen mogen meedoen, want nu meedoen is straks meetellen". Met dit onderzoek hopen wij een bijdrage te leveren aan de gewenste toename van de fondsen. Met dit extra geld kunnen meer kinderen uit de problemen gehouden worden. Ze worden geholpen er weer bij te horen. December 2012 Erik Beekhuizen Corné Hoogendoorn André Hoogland
1
Geld voor Leergeld Inhoudsopgave 1.
Voorwoord....................................................................................................................................... 1
2.
Inleiding ........................................................................................................................................... 4
3.
2.1.
Aanleiding ................................................................................................................................ 4
2.2.
Scope ....................................................................................................................................... 4
2.3.
Probleemverkenning ............................................................................................................... 4
Theoretisch kader............................................................................................................................ 6 3.1.
3.1.1.
Marketing en sociale ondernemingen/non-profit organisaties. ..................................... 6
3.1.2.
Effecten van marketing voor sociale ondernemingen/non-profit organisaties.............. 6
3.1.3.
Toepassing marketing Leergeld organisaties .................................................................. 7
3.2.
Particuliere giften .................................................................................................................... 7
3.2.1.
Geefgedrag in Nederland ................................................................................................ 7
3.2.2.
Particuliere giften in Leergeld organisaties ..................................................................... 7
3.3.
4.
Marketing ................................................................................................................................ 6
Sponsoring ............................................................................................................................... 8
3.3.1.
Het effect van sponsoring................................................................................................ 8
3.3.2.
Sponsoring in Leergeld organisaties................................................................................ 9
3.4.
Succesfactoren non-profit organisaties................................................................................... 9
3.5.
Bijdragen uit omliggende gemeenten ................................................................................... 10
3.5.1.
Context van beleid......................................................................................................... 10
3.5.2.
Onderzoek en analyse ................................................................................................... 10
Onderzoek ontwerp en theoretische onderbouwing.................................................................... 12 4.1.
Conceptueel Ontwerp ........................................................................................................... 12
4.2.
Empirisch Model.................................................................................................................... 13
4.3.
Methodologische aanpak ...................................................................................................... 14
4.3.1.
Onderzoek filosofie........................................................................................................ 14
4.3.2.
Onderzoekbenadering ................................................................................................... 14
4.3.3.
Onderzoek logica ........................................................................................................... 14
4.3.4.
Onderzoeksstrategie...................................................................................................... 14
4.3.5.
Tijdshorizon ................................................................................................................... 14
4.3.6.
Techniek data verzamelen............................................................................................. 14
4.3.7.
Methode data analyse................................................................................................... 15
4.3.8.
Samenvatting................................................................................................................. 15
2
Geld voor Leergeld 4.4.
5.
Details onderzoeksinstrumenten .......................................................................................... 15
4.4.1.
Deskresearch ................................................................................................................. 15
4.4.2.
Media analyse................................................................................................................ 15
Bevindingen ................................................................................................................................... 18 5.1.
Marketing .............................................................................................................................. 18
5.2.
Particuliere giften .................................................................................................................. 18
5.3.
Sponsoring ............................................................................................................................. 18
5.4.
Omliggende gemeenten ........................................................................................................ 19
5.5.
Media analyse........................................................................................................................ 19
5.6.
Andere succesfactoren .......................................................................................................... 19
6.
Advies ............................................................................................................................................ 20 6.1.
Marketing .............................................................................................................................. 20
6.2.
Particuliere giften .................................................................................................................. 20
6.3.
Sponsoring ............................................................................................................................. 20
6.4.
Omliggende gemeenten ........................................................................................................ 21
7.
Beperkingen................................................................................................................................... 21
8.
Implementatie ............................................................................................................................... 21
9.
Conclusie en aanbevelingen .......................................................................................................... 22
10.
Evaluatie .................................................................................................................................... 23
11.
Bibliografie................................................................................................................................. 24
Bijlage 1: Onderzoek Ui: Niveaus van ontwerpkeuze............................................................................ 26 Bijlage 2: Empirische data van de Jaarrekeningen 2011 ....................................................................... 27 Bijlage 3: Notulen interview 1 Stichting Leergeld Zoetermeer ............................................................. 28 Bijlage 4: Notulen interview 2 Stichting Leergeld Zoetermeer ............................................................. 31
3
Geld voor Leergeld 2. Inleiding 2.1.Aanleiding “Social Enterprises zijn ondernemingen die primair een sociaal doel nastreven met een innovatieve schaalbare aanpak en een duurzaam verdienmode” (Veelgestelde vragen) Bovenstaande omschrijving is als uitgangspunt gebruikt bij het kiezen van een bedrijf voor het Eigen Bedrijf project van de Parttime opleiding Master Bedrijfskunde. Een project wat door vier studenten wordt gedaan en waarvan verwacht wordt dat het een bijdrage levert aan het realiseren van het sociale doel. Tijd is in dit onderzoek een beperkende factor. Een goed onderzoek heeft tijd nodig en door het ontbreken van de tijd en het, jammer genoeg, terugtrekken van één van de teamleden is het onderzoek beperkt tot wat het nu is. We menen dat Stichting Leergeld Zoetermeer met de uitkomsten van dit onderzoek een goede basis heeft om de juiste aanpak te kiezen in de realisatie van haar groeidoelstelling.
2.2.Scope Het onderzoeksgebied is beperkt tot de volgende vier deelgebieden waarbij de achtergrond gedachte het verkrijgen van fondsen is: • • • •
Subsidie gemeente; Particuliere giften; Sponsoring; Marketing.
Er is geen verder onderzoek gedaan naar de organisatie van Stichting Leergeld zelf.
2.3.Probleemverkenning De eerste contacten met de voorzitter van het bestuur, dhr. M. Sikkel, waren direct positief. Stichting Leergeld kan nu, op basis van de beschikbare gelden, 300 kinderen per jaar helpen. Dit is 10% van het totaal aantal kinderen wat voor hulp in aanmerking zou komen. De stichting wil meer kinderen helpen en heeft zichzelf hiervoor een groei naar 600 kinderen in drie jaar gesteld (20% van het totaal aantal kinderen wat in aanmerking komt voor hulp). Maar hoe kan Stichting Leergeld dit realiseren? Hoe komt stichting Leergeld aan de benodigde financiële middelen. Wat zijn mogelijke richtingen om meer geld te kunnen genereren? Meer naamsbekendheid? Meer met omliggende gemeenten samenwerken? Deze vragen hebben centraal gestaan in de formulering van onze probleemstelling waarvan de hoofdvraag en deelvragen als volgt zijn geformuleerd: Hoofdvraag: Welke mogelijkheden zijn er voor Stichting Leergeld Zoetermeer om in plaats van 300 kinderen per jaar 600 kinderen per jaar te kunnen helpen?
4
Geld voor Leergeld Deelvragen: 1. Welke mogelijkheden zijn er voor Stichting Leergeld Zoetermeer om meer inkomsten te verkrijgen om de groei te bewerkstelligen? 2. Welke subsidiemogelijkheden zijn er uit omliggende gemeenten voor Stichting Leergeld Zoetermeer? Uit het eerste gesprek met dhr. M. Sikkel (Bijlage 3: Notulen interview 1 Stichting Leergeld Zoetermeer) zijn een aantal handvatten gekomen die zijn gebruikt voor het kaderen van de vraagstelling. Naast de financiële vraag is er ook de vraag hoe de organisatie moet worden vormgegeven met meer inkomsten. Meer inkomsten betekent namelijk ook meer werk, meer vrijwilligers, etc. Gezien het korte tijdsbestek waarin dit onderzoek moet plaatsvinden, is besloten deze vraagstelling niet expliciet mee te nemen in het onderzoek. In dit onderzoek is Stichting Leergeld de probleemhebber. Het onderzoeksteam neemt de verantwoordelijkheid voor het stellen van de diagnose en het vinden van adviezen of mogelijke oplossingen. In dit probleem gestuurd onderzoek is er sprake van een haltercontract waarin de onderzoekers een institutionele binding hebben met de probleemhebber (Leede, 1999). In deze binding bestaat het gevaar dat het onderzoek wordt beïnvloedt (Leede, 1999) door de probleemsteller die aangeeft waar wel en geen nadruk opgelegd kan worden. In hoofdstuk 4 van dit rapport is de methodologische aanpak beschreven. De gekozen aanpak, die gebaseerd is op bewijs en literatuur, beoogt een herhaalbaar mogelijk onderzoeksresultaat te genereren. De rapportage van dit onderzoek is alleen bestemd voor Stichting Leergeld Zoetermeer. Stichting Leergeld mag dit onderzoek openbaar maken, dan wel gebruiken voor eigen doeleinden.
5
Geld voor Leergeld 3. Theoretisch kader Vanuit het conceptueel model kijkt dit gedeelte wat de literatuur zegt over diverse onderdelen van het conceptuele model. Dit gedeelte behandelt de onderdelen marketing, particuliere giften en sponsoring door bedrijven. De overige in het conceptuele model genoemde onderdelen (interne kosten Stichting Leergeld Zoetermeer en Jeugdfondsen) zijn niet in het onderzoek meegenomen. De interne kosten zijn sterk gerelateerd aan de organisatie en organisatie groei. Hiervan is besloten dit buiten het onderzoek te houden. De Jeugdfondsen zijn niet meegenomen in het onderzoek omdat hier al goede contacten zijn en de geldstromen vanuit deze fondsen al worden verkregen.
3.1.Marketing Meer bekendheid onder de potentiele financiers biedt wellicht kansen om meer inkomsten te genereren. Marketing is een middel om die bekendheid te genereren. Dit onderdeel gaat in op de bevindingen vanuit de literatuur over marketing en sociale ondernemingen/non-profit organisaties. 3.1.1. Marketing en sociale ondernemingen/non-profit organisaties. Volgens Kotler hebben non-profit organisaties steeds meer moeite om voldoende financiële middelen te ontvangen uit giften en donaties. Naast de afname van financiële middelen verandert ook nog eens het concurrentieveld en verandert de klant (Baker, 2010, p. 265). Traditioneel gezien zijn non-profit organisaties afhankelijk van giften en donaties (Nissan, Castaño, & Carrasco, 2012, p. 120). Afname van financiële middelen middels giften en donaties maakt non-profit organisaties kwetsbaar. Non-profit organisaties moeten daarom op zoek naar mogelijkheden om de financiële middelen aan te vullen om de doelen van de organisatie te behalen. Kotler stelt dat marketing tot doel heeft om de kans van het behalen van korte en lange termijn doelen te maximaliseren. Marketing kan dit doen door onder andere vrijwilligers en financiële middelen aan de organisatie te binden. Ook kan marketing een rol spelen bij het klanten tevreden stellen en klanten tevreden houden (Baker, 2010). Hij stelt ook dat alleen non-profit organisaties die de klant centraal stellen baadt hebben bij een marketing aanpak. Het is dus niet eenvoudig. (Baker, 2010, p. 265) Het behalen van korte en lange termijn doelen is het doel van marketing zo stelt Kotler. Dat maakt het controleren van de marketing resultaten een intrinsiek onderdeel van de marketing op zichzelf (Baker, 2010, p. 282). Daarbij zou klanttevredenheid een zeer belangrijk onderdeel van de marketing moeten zijn bij non-profit organisaties volgens Kotler. Dit maakt ook dat het meten van de klanttevredenheid geregeld moet zijn (Baker, 2010, p. 282). 3.1.2.Effecten van marketing voor sociale ondernemingen/non-profit organisaties. Om publiek en overheden bewust te maken van de zaak waar non-profit organisaties zich hard voor maken kan advocacy ingezet worden. Met advocacy wordt geprobeerd zowel overheden als publiek aan te zetten om mee helpen de gewenste veranderingen te bewerkstelligen (Velde, 2011, p. 27). Volgens van de Velde kan sociale media het beste worden ingezet om relaties met burgers te bevorderen (Velde, 2011, p. 23). Van de Velde stelt dat het betrekken van personen door middel van sociale media mogelijk is door het aangaan van de dialoog (Velde, 2011, p. 59). Het aangaan van de dialoog biedt ook direct kansen om donaties te realiseren. Om deze dialoog aan te gaan moet een
6
Geld voor Leergeld non-profit organisatie beginnen met luisteren (Velde, 2011, p. 25). Non-profit organisaties met een specifiek doel halen het meeste voordeel uit sociale media zo stelt ze. 3.1.3. Toepassing marketing Leergeld organisaties Uit de jaarverslagen van de zeven vergeleken stichtingen blijkt dat in slechts in twee jaarverslagen wordt geschreven over pr/marketing (Tabel 3.1: Overzicht van beschreven pr/marketing in de jaarverslagen). Tabel 3.1: Overzicht van beschreven pr/marketing in de jaarverslagen
Nijmegen
Den Bosch
Zoetermeer
Geldrop/Mierlo Heeze/Leende
Nee
Nee
Nee
Nee
Ja
Valkenswaard
Oss, Uden, Veghel en Bernheze
Ja
&
Eindhoven Vermeld in jaarverslag 2011
Nee
In het jaarverslag van Stichting Leergeld Eindhoven wordt geschreven over een initiatief van de Lady Cirkel wat 750 kerstcadeaus heeft opgeleverd voor kinderen uit het basisonderwijs. In het jaarverslag van Stichting Leergeld Geldrop blijkt dat PR activiteiten in 2011 een zeer positieve drempelverlagende invloed gehad op de door hen gestelde doelen; zeker ook wanneer gekeken wordt naar de financiële hulp die in 2012 zijn ontvangen (Bruekers, 2012).
3.2.Particuliere giften Particuliere giften zijn een andere potentiele inkomstenbron voor Stichting Leergeld Zoetermeer. Dit gedeelte brengt het geefgedrag in Nederland onder particulieren in kaart. 3.2.1. Geefgedrag in Nederland Uit ‘Geven in Nederland’- onderzoek van Vrije Universiteit blijkt dat in 2004 5,8% van de Nederlanders niet bekend is met de mogelijkheid om persoonlijke giften af te trekken van de belasting. Uit datzelfde onderzoek blijkt dat 16,8% van de respondenten de regeling ook te gebruiken terwijl 23,3% van de respondenten meer dan 1% van het bruto huishoudeninkomen aan goede doelen geeft (Bekkers, De effectiviteit van subsidies voor giften aan goede doelen, 2005). Onderzoek over het geefgedrag van Nederlanders laat zien dat met name vrouwen, jongere mensen, hoger opgeleiden, diegene met hogere huishoudeninkomens en frequente kerkbezoekers positiever reageren op verzoeken tot geld (Dekker, 2004, p. 84). 3.2.2. Particuliere giften in Leergeld organisaties Uit vergelijkend onderzoek naar de inkomsten van 7 Leergeld organisaties blijkt dat er grote verschillen in inkomsten uit giften/schenkingen zijn per Stichting Leergeld in absoluut bedrag. Zo behalen Eindhoven en Den Bosch veruit het meeste geld uit giften/schenkingen. Daarna volgen Geldrop/Mierlo & Heeze/Leende en Zoetermeer. Volgens de jaarverslagen ontvingen Nijmegen en Valkenswaard in 2011 geen inkomsten uit giften/schenkingen. De oorzaak van dit verschil ligt waarschijnlijk in de manier van verslaglegging. Zo heeft Nijmegen de inkomsten niet uitgesplitst en ontvangt Valkenswaard 98,99% van de inkomsten uit ‘Bijdrage Fondsen/Stichtingen’. De overige 1,01% aan inkomsten ontvangt Valkenswaard uit rente. Het vermoeden is dat beide stichtingen de
7
Geld voor Leergeld inkomsten niet dusdanig hebben opgesplitst dat duidelijk is hoeveel inkomsten ze halen uit giften/schenkingen (Figuur 3.1 Inkomsten in 2011 van giften per stichting Leergeld & Figuur 3.2 Inkomsten in 2011 van giften/schenkingen per inwoner van dekkingsgebied per Stichting Leergeld). Volgens de belastingdienst is Stichting Leergeld sinds 1 januari 2008 gekenmerkt als ANBI (Zoek een ANBI). Dit houdt in dat particuliere donateurs deze giften mogen meenemen in de belastingaftrek (Giften). Figuur 3.1 Inkomsten in 2011 van giften per stichting Leergeld
100,000.00 80,000.00 60,000.00 40,000.00 20,000.00 0.00
Figuur 3.2 Inkomsten in 2011 van giften/schenkingen per inwoner van dekkingsgebied per Stichting Leergeld
Giften/Schenkingen per inwoner $ 1.20 $ 1.00 $ 0.80 $ 0.60 $ 0.40 $ 0.20 $ 0.00
3.3.Sponsoring Sponsoring is een andere potentiele inkomstenbron voor Stichting Leergeld Zoetermeer. Dit gedeelte beschrijft de mogelijkheden en effecten van sponsoring. 3.3.1. Het effect van sponsoring Uit onderzoek blijkt dat sponsoring van goede doelen een positief effect heeft op de waardering van een merk door consumenten. De mate van betrokkenheid van de consumenten bij het merk dat sponsort is niet van invloed op de mate van het positieve effect (Wiegman, 2006). Wiegman (2006) concludeert dat het steunen van een goed doel een geschikt marketingcommunicatie-instrument is voor het verbeteren van het merkimago.
8
Geld voor Leergeld Het imago van een goed doel kan overgedragen worden op het bedrijf/het merk dat het goede doel steunt. Dit proces wordt beschreven als imagotransfer. Smith benoemt een aantal factoren die van invloed zijn op imagotransfer (Wiegman, 2006). Zo is het belangrijk dat het merk en het goede doel op elkaar aansluiten qua productcategorie. Bijvoorbeeld een watermerk dat waterputten sponsort. Daarna zal de consument beoordelen of het merk en het goede doel ook qua merkniveau bij elkaar passen, bijvoorbeeld een lokaal merk dat een lokaal goed doel steunt (Wiegman, 2006). De waargenomen kwaliteit, in combinatie met fit, is daarnaast ook van invloed op imagotransfer. Zo heeft een hoge waargenomen kwaliteit en fit van het betrokken merk een positief effect op de sterkte van de imagotransfer (Wiegman, 2006). Naast deze interne factoren zijn er ook externe factoren die invloed hebben op de imagotransfer. Allereerst de vorm van sponsoring, bijvoorbeeld sportsponsoring, evenementsponsoring of maatschappelijke sponsoring. Sportsponsoring is over het algemeen erg populair (Wiegman, 2006). Wiegman (2006) stelt in haar onderzoek dat maatschappelijke sponsoring in opkomst is. Naast de vorm van sponsoring is ook de samenstelling een factor bij imagotransfer. Er zijn drie samenstellingen: enkelvoudig, gecombineerd of samengesteld. Enkelvoudige sponsoring houdt in dat er één sponsor is. Gecombineerde sponsoring betekent dat er een gelimiteerd aantal sponsoren zijn. Bij samengestelde sponsoring zijn er zowel grote als kleine sponsors. Smith stelt dat de sponsoring zo eenvoudig mogelijk moet zijn voor de grootste imagotransfer: samengestelde sponsoring heeft minder effect dan enkelvoudige sponsoring (Wiegman, 2006). Het proces van imagotransfer stelt wel één noodzakelijke eis: de consument moet merkkennis hebben van het betrokken merk en het goede doel (Wiegman, 2006). 3.3.2. Sponsoring in Leergeld organisaties Uit het vergelijkend onderzoek op basis van de jaarverslagen van 2011 van de Leergeld organisaties blijkt niet hoeveel financiële en materiele sponsoring de diverse Leergeld organisaties hebben ontvangen.
3.4.Succesfactoren non-profit organisaties Succes van non-profit organisaties is zeker niet alleen afhankelijk van marketing, particuliere giften of sponsoring. Een vergelijkend onderzoek in verschillende landen naar succesfactoren van non-profit organisaties resulteert in een model met daarin 5 variabelen die de mate non-profit ondernemerschap beïnvloeden (Nissan, Castaño, & Carrasco, 2012, p. 304). De 5 variabelen zijn: 1) sociaal kapitaal, 2) vertrouwen, 3) publieke uitgaven in onderwijs en gezondheidszorg, 4) economische ontwikkeling en 5) ondernemingsactiviteit. Volgens dit onderzoek blijkt vertrouwen het belangrijkste positieve effect op de non-profit ondernemerschap te hebben van deze 5 variabelen (Nissan, Castaño, & Carrasco, 2012, p. 314). Volgens onderzoek dat in 2005 is gedaan door Saxton en Benson blijkt vertrouwen juist weer geen effect te hebben (Saxton & Benson, 2005). Er is hier dus geen eenduidigheid over.
9
Geld voor Leergeld 3.5.Bijdragen uit omliggende gemeenten Deze paragraaf behandelt de mogelijkheden die gemeenten (of satellieten van gemeenten) rondom Zoetermeer (deelvraag 2) kunnen bieden inzake het genereren van extra inkomensten. Als eerste is de context gegeven waarin de gemeenten acteren en hun beleid vormgeven. Daarna is ingegaan op de bevindingen naar aanleiding van contacten met gemeenten en reacties op het verzoek tot het geven van informatie. 3.5.1. Context van beleid Vanuit de wet Werk en bijstand is elke gemeente verplicht beleid te ontwikkelen wat invulling moeten geven aan het begrip maatschappelijke participatie van kinderen. Dit beleid kan door elke gemeente verschillend worden ingevuld. (Wet Werk en bijstand, 2003, p. art. 35 lid 5). In 2010 is door het Cultuurnetwerk een inventarisatie gemaakt van de strategieën en beleidsinstrumenten die door de gemeenten zijn ingezet ter bevordering van de participatie van kinderen (NISB/Cultuurwerk, 2010). Hierin zijn 5 instrumenten concreet genoemd, waarvan stichting leergeld er één is. In de publicatie van het Cultureel Planbureau (CPB) “Kunnen meer kinderen meedoen?” (Roest, 2011) is de wijze van ondersteuning door de gemeenten uitgewerkt. Volgens deze publicatie ontvangen de bijstandsgezinnen voornamelijk financiële ondersteuning van de gemeenten en de sociale dienst. Organisaties, zoals Leergeld, komen op de derde plaats. (Roest, 2011, p. 43). Ook is onderzocht of tussen 2008 en 2010 een verschil in verstrekkers heeft plaats gevonden. Hieruit blijkt dat meer financiële ondersteuning is ontvangen van gemeenten, maar ook van organisaties zoals Stichting Leergeld (Roest, 2011, p. Bijlage E). 3.5.2. Onderzoek en analyse Voor het onderzoek naar de mogelijkheden die omliggende gemeenten bieden voor Stichting Leergeld Zoetermeer is gebruik gemaakt van de openbare websites van de gemeenten. Vanwege de publieke taak van de gemeenten moet beleidsinformatie beschikbaar zijn. Tabel 3.2: Resultaten onderzoek op basis van openbare beleidsstukken Kern
Gemeente
directe/ indirecte uitkering Direct
hoogte van uitkering mogelijkheden
Benthuizen
Rijnwoude
Stompwijk
Beiden
Moerkapelle
LeidschendamVoorburg PijnackerNootdorp Zuidplas
Bleiswijk
Lansingerland
Direct
Zoetermeer
Zoetermeer
Beiden
Euro 213-406 + Ooievaarspas + cultuurfondsen + Stichting Leergeld 150 - 300 Euro + Stichting Leergeld Leidschendam-Voorburg 227 - 303 euro (in kern Nieuwerkerk a/d IJssel met stichting Leergeld Capelle aan de IJssel) 200-450 euro (In de beleidstukken wordt wel gesproken over stichting Leergeld, maar niet bekend welke) 50-150 euro + Zoetermeerpas
Pijnacker
Beiden Direct
/additionele
Euro 200-270
Beleid/beleidsdocument
Verordening participatie Schoolgaande kinderen Rijnwoude 2012 Bijzondere bijstand voor kinderen tot 18 jaar Verordening maatschappelijke participatie WWB 2012 gemeente Pijnacker-Nootdorp Nota Bijzondere Bijstand Zuidplas Verordening maatschappelijke participatie van schoolgaande kinderen WWB 2012 Tegemoetkoming in schoolkosten
Uit de resultaten van Tabel 3.2: Resultaten onderzoek op basis van openbare beleidsstukken, blijkt dat drie van de vijf omliggende gemeenten de vergoeding direct uitkeren. Twee kernen, Stompwijk en Pijnacker, maken actief gebruik van indirecte mogelijkheden voor uitkering zoals stadspas en
10
Geld voor Leergeld stichting Leergeld. Dat er meer gemeenten zijn die direct uitkeren komt overeen met de uitkomst van het onderzoek van het CPB (Roest, 2011, p. 43) . De kernen waar directe uitkering van toepassing is zijn alleen satelliet kernen van grotere, heringedeelde gemeenten. Voor Benthuizen wordt het beleid uitgevoerd door de buurgemeente Alphen aan de Rijn, voor Moerkapelle en Bleiswijk in de eigen gemeente. In de gemeente Zuidplas zijn contacten met Stichting Leergeld Capelle aan de IJssel. Gemeente Lansingeland verwijst in de toelichting van het beleidsstuk naar Stichting Leergeld. Het is niet duidelijk welke plaatselijke stichting Leergeld hiermee wordt bedoeld.
11
Geld voor Leergeld 4. Onderzoek ontwerp en theoretische onderbouwing 4.1.Conceptueel Ontwerp Het onderzoek vergelijkt jaarverslagen van Leergeld organisaties die in gemeenten actief zijn waarvan het aantal inwoners tussen de 25.000 en 225.000 ligt. Deze gemeenten zijn gekozen op basis van een selecte steekproef. Bij alle Leergeld organisaties zijn er vier verschillende geldstromen te onderscheiden: • • • •
Subsidies gemeenten; Particuliere giften; Sponsoren; Jeugdfondsen.
Deze vier bronnen van inkomsten leveren allemaal een positieve invloed op de winst- en verliesrekening van de Leergeld organisaties, ook bij Stichting Leergeld Zoetermeer is dit het geval. Wat negatief werkt zijn de kosten voor huisvesting, kantoormaterialen, vergoedingen voor vrijwilligers, salaris en contributies. Deze worden onder ‘Interne kosten’ gerekend binnen het conceptueel model (Figuur 4.1: Conceptueel model Stichting Leergeld Zoetermeer) en hebben een negatief effect op de winst en verliesrekening. Deze bronnen (variabelen) zijn opgenomen in het conceptueel model van Stichting Leergeld Zoetermeer. Figuur 4.1: Conceptueel model Stichting Leergeld Zoetermeer Interne kosten Leergeld Zoetermeer
Jeugdfondsen
-
+ Stichting Leergeld Zoetermeer Behoeftestelligen Vergroten naar 600 per jaar
+
Subsidie Gemeenten
+
+
Particuliere giften
X
Sponsoring
X
Marketing
12
Geld voor Leergeld In het model is ook waar te nemen dat de bronnen ‘Schenkingen’ en ‘Charitatieve Organisaties’ worden verbonden met de variabele ‘Marketing’. Dit model gaat uit dat marketing op de 2 bronnen een extra positief effect zal hebben (3.1Marketing).
4.2. Empirisch Model Voor het opstellen van een empirisch model zijn jaarverslagen verzameld van zeven Leergeld organisaties binnen Nederland (Bijlage 2: Empirische data van de Jaarrekeningen 2011). Op basis van deze informatie is eerst een analyse gemaakt van de overeenkomsten van baten en lasten tussen de verschillende organisaties. Vervolgens vergelijkt dit model de percentages tussen de organisaties (Figuur 4.2 Baten & Figuur 4.3 Gemiddelde baten Leergeld organisaties). Figuur 4.2 Baten Stichting Leergeld Zoetermeer
Baten Leergeld Zoetermeer 2.11%
16.02% Subsidie Gemeente
39.27%
Bijdrage Fondsen/Stichtingen 42.60%
Giften/Schenkingen Rente
De data laat een afwijking bij ‘Subsidie Gemeente’ zien. De inkomsten van Stichting Leergeld Zoetermeer op zit op 16,02 % hun totale inkomsten. Bij andere Leergeld organisaties is dit ruim 4 maal hoger. Verder zien we een additionele inkomstenbron: ‘Rente’ die men van de bank krijgt. Uit de analyse blijkt dat dit kleine bedragen zijn (<200 euro per jaar) en worden daarom verder niet meer vergeleken. Figuur 4.3 Gemiddelde baten Leergeld organisaties
Gemiddelde Baten Leergeld organisaties 18.50%
0.27%
Subsidie Gemeente
12.43%
Bijdrage Fondsen/Stichtingen 68.81% Giften/Schenkingen Rente
13
Geld voor Leergeld 4.3. Methodologische aanpak 4.3.1. Onderzoek filosofie In het eerste gesprek met dhr. M. Sikkel van Stichting Leergeld Zoetermeer kwam naar voren dat de organisatie, om zijn doelen te halen, financieel meer fondsen nodig heeft om dit te realiseren. Binnen ons team werd al snel duidelijk dat een duidelijke financiële analyse gebaseerd op cijfers vanuit de jaarverslagen ons inzicht zou geven over de haalbaarheid hiervan. De informatie van Stichting Leergeld Zoetermeer en de informatie verkregen via de websites van andere Leergeld organisaties, zijn gebruikt voor een vergelijkend onderzoek. Met deze informatie is er gekozen om de filosofische lijn te volgen van het positivisme. Reden hiervoor is dat de oplossingsrichtingen duidelijk zijn te becijferen en hierdoor inzichtelijk te maken. 4.3.2. Onderzoekbenadering Het onderzoek is gericht op basis van cijfers uit jaarverslagen. Op basis van deze gegevens is er gekozen voor kwantitatief onderzoek. De reden dat er voor kwantitatief onderzoek is gekozen is omdat deze benadering de volgende kenmerken (Hoogers) heeft: • • •
Tijdswinst – De data is snel te verwerken en geeft op basis van statistiek een snel resultaat; Beschikbare data – Data was eenvoudig via de officiële websites van de stichtingen te verzamelen; Bruikbaarheid – De bruikbaarheid van de data was goed doordat het was geüniformeerd in Winst- en Verliesoverzichten. Hiermee is een benchmark toepasbaar.
4.3.3. Onderzoek logica Binnen dit onderzoek is begonnen met het verzamelen van gegevens uit jaarverslagen (secundaire bronnen). Hieruit is een empirisch model (Bijlage 2: Empirische data van de Jaarrekeningen 2011) opgezet. Daaruit zijn de theoretische verklaringen toegepast. Door de onderzoek logica te volgen vanuit waarnemingen tot aan de theorievorming, valt de onderzoek logica te definiëren als Inductief. 4.3.4. Onderzoeksstrategie Als onderzoeksstrategie is binnen dit onderzoek gebruikt gemaakt van een vergelijkings onderzoek (Comparative Studie). Die is toegepast op de financiële gegevens van Stichting Leergeld Zoetermeer en zes andere Leergeld organisaties binnen Nederland. De reden voor het gebruik van de Comparative Study is de goede toepasbaarheid van deze strategie op empirische data (Routio, 2007). 4.3.5. Tijdshorizon Voor dit onderzoek is de financiële data gebruikt van de jaarrekeningen van 2011. Dit betekent dat één tijdstip hebben gebruikt om de data te analyseren en de uitslag hiervan te bepalen. Concreet betekent dit dat de tijdshorizon binnen ons onderzoek Cross-Sectioneel is. Cross-Sectioneel is geschikt om onderzoek te doen op een één bepaalt tijdstip (jaarverslagen van 2011). Door deze tijdshorizon te gebruiken kan de data, tussen de diverse Leergeld organisaties, vergelijken omdat deze uit 2011 afkomstig zijn (Trochim, 2006). 4.3.6. Techniek data verzamelen De data die gebruikt is voor dit onderzoek is vanuit beschikbare Secundaire Bronnen (jaarverslagen) verkregen. Over deze bronnen hebben wij een steekproef gedaan van de totale beschikbare populatie jaarverslagen van 2011 van de Leergeld organisaties in Nederland. Er zijn op dit moment 70
14
Geld voor Leergeld organisaties binnen Nederland waarvan wij er 7 hebben genomen voor de steekproef (= 10% van de totale populatie). Gezien de beschikbare tijd van dit project is er voor een steekproef grootte van 7 gekozen. 4.3.7. Methode data analyse De methode van data analyse die gebruikt is binnen dit rapport is de beschrijvende en inferentiële statistiek. Op deze manier is inzichtelijk gemaakt wat de verhoudingen zijn tussen de diverse Leergeld organisaties en hoe de prestaties van Stichting Leergeld Zoetermeer in dit licht staan. 4.3.8. Samenvatting De keuzes die gemaakt zijn voor dit onderzoek zijn vertaald naar een model (Bijlage 1: Onderzoek Ui: Niveaus van ontwerpkeuze). Hierin zal per ‘laag’ aangegeven worden welke keuzes gemaakt zijn en welke keuzes er beschikbaar waren.
4.4.Details onderzoeksinstrumenten Dit hoofdstuk beschrijft de gekozen onderzoeksinstrumenten. 4.4.1. Deskresearch Op basis van jaarverslagen is er een analyse gemaakt van de financiële geldstromen. Dit levert inzicht op over de verhouding van inkomsten en uitgaven in verhouding tot het aantal inwoners van de gemeenten (Figuur 4.4 Inkomsten, Uitgaven en aantal inwoners per gemeente). Figuur 4.4 Inkomsten, Uitgaven en aantal inwoners per gemeente
30,622 27,937.00 19,261.00
26,721 34,966.21 33,926.21
Lasten
121,911 34,319.00 31,215.00
Baten
140,786 181,511.00 169,598.00
164,223 550,846.00 576,762.00
192,126 49,285.32 52,465.61
216,036 176,279.00 194,040.00
700,000.00 600,000.00 500,000.00 400,000.00 300,000.00 200,000.00 100,000.00 0.00
Aantal Inwoners
Daarnaast is op basis van literatuur onderzocht welke componenten een rol spelen in het verwerven van fondsen voor maatschappelijke organisaties. Deze literatuurstudie is in hoofdstuk (3.1 Marketing) uitgewerkt. 4.4.2. Media analyse Met behulp van een verkorte media analyse is zichtbaar gemaakt hoe populair Stichting Leergeld op het Internet is. Eerst is gekeken naar de populariteit van Stichting Leergeld in Google Nieuws in de periode van 1 januari 2003 tot en met 5 december 2012. Dit beslaat een termijn van bijna 10 jaar. Deze populariteit is in kaart gebracht aan de hand van het aantal resultaten in Google Nieuws, de kranten die erover schrijven en over welke regionale Stichting Leergeld het gaat.
15
Geld voor Leergeld Figuur 4.5: 'Stichting Leergeld' in de Nederlandse kranten
# nieuwsitems per jaar 18 16 14 12
# nieuwsitems per jaar
10 8
Linear (# nieuwsitems per jaar)
6 4 2 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
UitFiguur 4.5: 'Stichting Leergeld' in de Nederlandse kranten blijkt dat het aantal keer dat ‘Stichting Leergeld’ wordt genoemd in de Nederlandse kranten sinds 2006 stijgt maar dat het totale aantal berichten nog steeds laag blijft. In de jaren voorafgaand aan 2006 geeft Google Nieuws geen resultaten over ‘Stichting Leergeld’ weer. Dit kan te maken hebben met het lokale karakter van de stichtingen. Figuur 4.6 Aantal maal dat een specifieke krant over 'Stichting Leergeld' schrijft
14 12 10 8 6 4 2 0
Figuur 4.6 Aantal maal dat een specifieke krant over 'Stichting Leergeld' schrijft blijkt dat de berichtgeving sterk verspreid is over diverse kranten. Het Eindhovens Dagblad, Brabants Dagblad en BN de Stem geven duidelijk meer aandacht aan ´Stichting Leergeld´ dan de andere kranten. Diverse kranten die sterk gelinkt zijn aan één plaats zijn samengevoegd onder het kopje ‘Plaatselijk’. Zij schrijven bij elkaar 8 keer in bijna 6 jaar tijd over ‘Stichting Leergeld’
16
Geld voor Leergeld Figuur 4.7 Aantal maal dat er over een specifieke 'Stichting Leergeld' wordt geschreven
Uit Figuur 4.7 Aantal maal dat er over een specifieke 'Stichting Leergeld' wordt geschreven blijkt dat er slechts een aantal Leergeld organisaties zijn waar meer dan 3 keer over is geschreven in de Nederlandse kranten in de periode van 2006 tot en met 5 december 2012. Dat zijn Stichting Leergeld Oss, Oosterhout, Noord-West Brabant en de overkoepelende stichting.
17
Geld voor Leergeld 5. Bevindingen Dit gedeelte beschrijft de belangrijkste bevindingen en conclusies uit het literatuuronderzoek.
5.1.Marketing Marketing biedt veel kansen. Zo kan het een belangrijke bijdrage leveren aan het behalen van de korte en lange termijn doelstellingen (Baker, 2010). Ook het behouden van personeel, vrijwilliger en financiën zijn doelen waar marketing een bijdrage aan levert. Eén van de promotionele activiteiten die een organisatie kan inzetten is sociale media. Sociale media biedt mogelijkheden om de dialoog aan te gaan met burgers en overheden om daarmee de gewenste verandering te bewerkstelligen. Het aangaan van deze dialoog begint bij luisteren maar biedt ook kansen om donaties te realiseren (Velde, 2011). Uit de media analyse blijkt dat diverse Stichtingen de media hebben ingezet (al dan niet bewust) en daarmee meer aandacht hebben gegenereerd voor hun stichting. In het jaarverslag van Stichting Leergeld Geldrop blijkt zelfs dat PR activiteiten in 2011 een zeer positieve drempelverlagende invloed gehad op de door hen gestelde doelen; zeker ook wanneer gekeken wordt naar de financiële hulp die in 2012 zijn ontvangen (Bruekers, 2012).
5.2.Particuliere giften Een aanzienlijk deel van de Nederlandse bevolking (23,3%) geeft aan goede doelen. Bijna 28% van hen maakt geen gebruik van de mogelijkheid om deze schenkingen af te trekken van de belasting. Stichting Leergeld voldoet aan de eisen van de Belastingdienst om de giften af te trekken van de belasting. Daarnaast blijkt dat geefgedrag te beïnvloeden is. Wanneer men de verwachting heeft dat anderen ook geven zal men vaker een gift doen. De vergelijking tussen de verschillende Leergeld organisaties bieden geen inzicht in de redenen van de verschillen. Zo is er geen onderscheid gemaakt in particuliere giften/schenkingen en giften/schenkingen vanuit het bedrijfsleven. Daarnaast heeft niet elke stichting de inkomsten dusdanig opgesplitst dat inzichtelijk is welk deel toebehoort aan giften/schenkingen. Uit het jaarverslag van Stichting Leergeld Zoetermeer 2011 blijkt niet hoeveel particuliere giften Stichting Leergeld Zoetermeer heeft ontvangen. Wel blijkt dat uit een gesprek met dhr. M. Sikkel (Bijlage 4: Notulen interview 2 Stichting Leergeld Zoetermeer) dat de bijdrage slechts een zeer klein deel van de totale giften beslaat.
5.3.Sponsoring Sponsoring van goede doelen biedt voor merken een kans om de positieve waardering van consumenten te vergroten ten opzichte van het merk. Het imago van het goede doel kan overgedragen worden op het sponsorende merk. Merkkennis bij de consument van de betrokken merken is daarbij cruciaal. Daarnaast hebben de vorm van sponsoring en de fit van de productcategorie en op merkniveau invloed op de mate waarop imagotransfer plaats vindt.
18
Geld voor Leergeld Uit het jaarverslag van Stichting Leergeld Zoetermeer 2011 blijkt niet hoeveel sponsoring qua giften Stichting Leergeld Zoetermeer heeft ontvangen.
5.4.Omliggende gemeenten Van de omliggende gemeenten heeft alleen Benthuizen/Alphen aan den Rijn geen contacten met Stichting leergeld. Voor de overige vier gemeenten zijn deze contacten er wel. De kernen Moerkapelle en Bleiswijk hebben wel contacten met Stichting Leergeld, maar dit is meer op andere kernen gericht en een overblijfsel van de periode voor de herindeling.
5.5.Media analyse Uit de verkorte media analyse kan geconcludeerd worden dat de media aandacht gestaag groeit maar dat het nog steeds minimaal is. De media aandacht concentreert zich in de provincie NoordBrabant. Regionale kranten uit die provincie besteden het meeste aandacht aan Stichting Leergeld. Daarnaast worden Leergeld organisaties uit Noord-Brabant het meest besproken in de nieuwsberichten.
5.6.Andere succesfactoren Vergelijkend onderzoek toont aan dat er 5 variabelen zijn die het succes van een non-profit organisatie bepalen. Dit zijn: 1) 2) 3) 4) 5)
sociaal kapitaal publieke uitgaven in onderwijs en gezondheidszorg economische ontwikkeling ondernemingsactiviteit vertrouwen (Alhoewel er over de variabele vertrouwen geen eenduidig beeld beschikbaar is).
19
Geld voor Leergeld 6. Advies Dit gedeelte beschrijft de adviezen en discussiestukken die naar aanleiding van het onderzoek worden gesteld aan Stichting Leergeld Zoetermeer.
6.1.Marketing Stichting Leergeld Zoetermeer geeft aan dat ze geen gebruik willen maken van marketing. Daarmee willen ze voorkomen dat ze meer aan aanvragen krijgen dan dat ze kunnen helpen (Bijlage 4: Notulen interview 2 Stichting Leergeld Zoetermeer). Uit de media analyse blijkt dat ze in de afgelopen 10 jaar slechts één keer in het nieuws zijn geweest. Dit bevestigt de stellingname van Stichting Leergeld Zoetermeer. Wij zien inderdaad de mogelijkheid dat de situatie die Stichting Leergeld Zoetermeer beschrijft zich kan voordoen. Echter, marketing kan ook een bijdrage leveren aan het behalen van korte en lange termijn doelstellingen. Dat bewijst het onderzoek van Velde (2011) en behaalde successen bij andere Leergeld organisaties (Bruekers, 2012). Om meer inkomsten te genereren en meer kinderen te helpen zou Stichting Leergeld dus marketing in moeten zetten. Succesvolle kanalen zijn daarbij de (lokale) media en sociale media. Wij bevelen daarom aan om nader onderzoek te doen naar de een goede marketingstrategie voor Stichting Leergeld Zoetermeer.
6.2.Particuliere giften Het deels ongebruikt laten van de mogelijkheid om giften af te trekken van de belasting moet benut worden. Evenals de kennis dat mensen vaker geven indien ze de verwachting hebben dat anderen ook geven. De burger (in Zoetermeer en omgeving) zal bekend gemaakt moeten worden met Stichting Leergeld Zoetermeer als potentieel goed doel om hun giften aan te spenderen. Daarbij moet vermeld worden dat Stichting Leergeld voldoet aan de eisen van de Belastingdienst om de giften af te trekken van de inkomstenbelasting. Het informeren van de burger over deze aftrek is aan te raden. Indien burgers bewust onbekwaam worden van deze mogelijkheid biedt de burger de mogelijkheid om extra geld terug te krijgen van de belasting. Dit geld zou potentieel een nieuwe inkomstenbron kunnen zijn voor Stichting Leergeld Zoetermeer. Wij bevelen daarom aan om op zoek te gaan naar mogelijkheden om meer giften te ontvangen van particulieren.
6.3.Sponsoring Benader mogelijke sponsoren actief en vertel ze welke effect de sponsoring op hun heeft. Vergroot daarvoor de eigen merkbekendheid onder consumenten. Zoals in hoofdstuk 6.1 is beschreven zou dit kunnen middels (lokale) media en sociale media.
20
Geld voor Leergeld 6.4.Omliggende gemeenten Op basis van de verkregen informatie wordt geadviseerd om gesprekken aan te gaan met de gemeenten Rijnwoude (Benthuizen), Zuidplas (Moerkapelle) en Lansingerland (Bleiswijk). Het door deze gemeenten beschreven beleid laat ruimte voor het gebruik van een organisatie voor het uitvoeren van de taak tot bevordering van maatschappelijke participatie.
7. Beperkingen Dit onderzoek heeft een aantal beperkingen. Dit hoofdstuk beschrijft dit. Allereerst heeft de gekozen steekproef een beperking. De steekproef is select. De deelnemers in de steekproef zijn gekozen op basis van gemakkelijke bereikbaarheid. "Een steekproef op basis van bereikbaarheid is geen goede methode omdat je helemaal niet weet of de elementen in je steekproef een goed beeld geven van de populatie" (Callaert, p. 5). Ook de media analyse heeft beperkingen. De uitgevoerde media analyse is geen dekkende media analyse. Daarvoor moeten veel meer stappen ondernomen worden (Neuendorf, 2002). Deze media analyse is volledig op basis van één bron, Google Nieuws, gedaan. Dit brengt een sterke bias met zich mee. Google hanteert strengen richtlijnen om als website toegelaten te worden tot Google Nieuws (Toegelaten worden tot Google Nieuws). Er bestaat daarmee een risico dat niet alle krantberichten zijn opgenomen in Google Nieuws. Een andere beperking is de volledigheid in inzicht van de prestaties van de Leergeld organisaties. Het vergelijkende onderzoek onder andere Leergeld organisaties biedt geen compleet inzicht in het verschil tussen particuliere en andere donaties. Daarnaast biedt dit onderzoek geen inzicht in de activiteiten die ervoor hebben gezorgd dat er particuliere donaties plaatsvinden. In tegenstelling tot het onderzoek bij sponsoring kijkt dit onderzoek niet naar de invloed van de betrokkenheid van de burger bij het goede doel en de invloed op de donaties. Een andere beperking schuilt in ons conceptueel model. Vanuit een vergelijkende studie blijkt dat er 5 variabelen zijn die bepalen of een non-profit organisatie succesvol zal zijn. Deze onderdelen zijn niet verwerkt in het conceptuele model en daarmee ook niet getoetst.
8. Implementatie Bij de bespreking van het onderzoek met Stichting Leergeld zijn geen afspraken gemaakt over verder onderzoek of de implementatie van de uitkomsten van dit onderzoek.
21
Geld voor Leergeld 9. Conclusie en aanbevelingen De conclusie is dat huidige financiële prestaties van stichting Leergeld Zoetermeer is niet hoog genoeg om de doelstelling van 600 kinderen per jaar te kunnen helpen (4.4.1 Deskresearch). Dit rapport geeft als aanbeveling aan Stichting Leergeld Zoetermeer zich meer op Marketing te gaan richten om zo meer naamsbekendheid op te bouwen. Uit onderzoek (3.1 Marketing) blijkt dat Marketing een positieve invloed heeft op non-profit organisaties zoals Stichting Leergeld Zoetermeer en hiermee een positieve werking heeft op de financiële geldstromen (Particuliere giften en Fondsen). Het idee om meerdere randgemeenten samen te voegen zodat de hoeveelheid subsidies van gemeenten toeneemt, is bij nader onderzoek niet correct gebleken. Omdat deze constructie vaker wordt gehanteerd binnen de Leergeld organisaties binnen Nederland, zijn de randgemeenten van Zoetermeer al vaak met andere gemeenten verbonden (3.5.2 Onderzoek en analyse). Een eventueel vervolg onderzoek zal zich moeten toespitsen op mogelijkheden binnen de eigen gemeente Zoetermeer qua financiële mogelijkheden. Hieronder zal een aantal aanbevelingen worden gegeven die interessant zijn voor vervolgonderzoek. De aanbevelingen van het vervolgonderzoek zijn: 1. Particulieren en potentiele sponsoren meer stimuleren middels directe benadering en marketingcampagnes. 2. Artikelen publiceren in lokale huis-aan-huis blad voor meer naamsbekendheid; 3. Onderzoek naar de wijze van subsidie aanvragen door Leergeld organisaties en de onderbouwing van de toekenningswijze van subsidie door gemeenten. 4. Nieuwe markten onderzoeken voor nieuwe financiële bronnen van inkomsten zoals: a. Commerciële toespraken houden binnen de provincie. b. Naamsbekendheid opbouwen voor eventuele nalatenschappen. Te denken valt aan locaties als bejaardentehuizen, begraafplaatsen en ziekenhuizen. 5. Bekijken van andere Leergeld organisaties en naar hun strategie omtrent fondsen werven. Deze worden vaak vermeld in de jaarverslagen die online benaderbaar zijn.
22
Geld voor Leergeld 10.
Evaluatie
Dit hoofdstuk beschrijft over het onderzoek dat binnen Stichting Leergeld Zoetermeer is gedaan, de data die is verzameld en toegepast en de conclusies die zijn getrokken. Het verzamelen van financiële data van vergelijkende Leergeld organisaties is een correcte stap geweest binnen dit onderzoek. Het heeft ons inzicht gegeven in de huidige situatie van Stichting Leergeld Zoetermeer. Met deze financiële data is een benchmark opgezet tussen de verschillende Leergeld organisaties. Deze benchmark is een goede manier om de financiële performance indicatoren te kunnen vergelijken van de organisatie. Uit dit onderzoek blijkt dat de inkomsten van Stichting Leergeld Zoetermeer in verhouding met het aantal inwoners van de gemeente, laag zijn en vergelijkbaar zijn met gemeenten die tot 5x kleiner zijn qua inwoners (Bijlage 2: Empirische data van de Jaarrekeningen 2011). De beperking tijdens dit gedeelte van het onderzoek is dat niet alle data beschikbaar is voor de selecte steekproef. De beschikbare data is niet altijd gedetailleerd genoeg verwerkt binnen de jaarverslagen. Een voorbeeld hiervan is dat sommige Stichtingen hun inkomsten van particulieren en jeugdfondsen niet uitsplitsen. Hierdoor ontstaat er een afwijkend beeld in de onderlinge verdeeldheid van de financiële kasstromen.
23
Geld voor Leergeld 11.
Bibliografie
(2012). Nota bijzondere bijstand en minimabeleid gemeente Zuidplas 2012 - 2013. Zuidplas: Gemeente Zuidplas. Bijzondere bijstand voor kinderen tot 18 jaar; Leidschendam-Voorbrg. (2012). Bijzondere bijstand voor kinderen tot 18 jaar; Leidschendam-Voorbrg. Leidschendam-Voorbrg: Gemeente Leidschendam-Voorbrg. Bijzondere bijstand voor schoolgaande kinderen; Pijnacker - Nootdorp. (2012). Bijzondere bijstand voor schoolgaande kinderen; Pijnacker - Nootdorp. Pijnacker - Nootdorp: Gemeente Pijnacker - Nootdorp. Nota Minimabeleid Zoeterwoude 2012. (2012). Nota Minimabeleid Zoeterwoude 2012. Zoeterwoude: Gemeente Zoeterwoude. Participatiebeleid 2012; Pijnacker - Nootdorp. (2012). Participatiebeleid 2012; Pijnacker - Nootdorp. Pijnacker - Nootdorp: Gemeente Pijnacker - Nootdorp. Verordening maatschappelijke participatie van schoolgaande kinderen 2012. (2012). Verordening maatschappelijke participatie van schoolgaande kinderen WWB gemeente Lansingerland 2012. Lansingerland: Gemeente Lansingerland. Baker, M. (2010). Marketing Theory: A Student Text. Los Angeles: SAGE. Bekkers, R. (2005). De effectiviteit van subsidies voor giften aan goede doelen. De effectiviteit van subsidies voor giften aan goede doelen. Bruekers, J. (2012, Februari). Jaarverslag 2011 Stichting Leergeld Geldrop/Mierlo en Heeze/Leende. Bugg-Levine, A., Kogut, B., & Kulatilaka, N. (2012, February). A New Approach to Funding Social Enterprises. A New Approach to Funding Social Enterprises. Harvard Business Review. Callaert, H. (sd). Steekproefmethode. Opgeroepen op december 17, 2012, van Universiteit Hasselt: http://www.uhasselt.be/documents/uhasselt@school/lesmateriaal/statistiek/Lesmateriaal/S teekproefmethoden_04.pdf CBS Bevolking. (sd). Opgeroepen op 10 21, 2012, van Centraal Bureau voor de statistiek: http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/bevolking/cijfers/default.htm Dekker, D. (2004). Giving and Volunteering in the Netherlands. Utrecht: University Utrecht. Giften. (sd). Opgeroepen op December 6, 2012, van Belastingdienst: http://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/belastingdienst/prive/relatie _familie_en_gezondheid/schenken/giften_aan_goede_doelen/giften Hoogers, R. (sd). Kwantitatief onderzoek. Opgeroepen op december 17, 2012, van Infonu: http://wetenschap.infonu.nl/onderzoek/88701-kwantitatief-onderzoek.html
24
Geld voor Leergeld Kelley, H., & Stahelski, A. (1970). Social Interaction Basis of Cooperators' and Competitors' Beliefs about Others. Journal of Personality and Social Psychology(16), 66-91. Leede, E. d. (1999). Naar een methodologie van de Kunde. In M. v. Riemsdijk, Dilemma's in de Bedrijfskundige Wetenschap (pp. 141-163). Assen: Van Gorcum. Mull, M. (b. 1943,). Chicago, Illinois, USA. Neuendorf, K. (2002). The Content Analysis Guidebook. Californië: SAGE Publications, Inc. NISB/Cultuurwerk. (2010). Alle kinderen doen mee! Inspirerende manieren om sport en cultuur in te passen in gemeentelijk armoedebeleid. Nederlands Instituut voor Sport & Bewegen/Cultuurnetwerk. Nissan, E., Castaño, M.-S., & Carrasco, I. (2012, April). Drivers of non-profit activity: a cross-country analysis. Small Business Economics, 38(3), 303-320. Roest, A. (2011). Kunnen meer kinderen meedoen? Centraal Cultureel Planureau. Routio, P. (2007, augustus 3). Comparative Study. Opgeroepen op december 17, 2012, van http://www2.uiah.fi/projects/metodi/172.htm Saxton, G., & Benson, M. (2005). Social capital and the growth of the non-profit sector. Social Science Quarterly, 86(1), 16-35. Toegelaten worden tot Google Nieuws. (sd). Opgeroepen op December 6, 2012, van Google: http://support.google.com/news/publisher/bin/answer.py?hl=nl&answer=40787 Trochim, W. M. (2006, oktober 20). Time in Research. Opgeroepen op december 17, 2012, van Research Methods Knowledge Base: http://www.socialresearchmethods.net/kb/timedim.php Veelgestelde vragen. (sd). Opgeroepen op december 17, 2012, van Social-enterprise.nl: http://www.social-enteprise.nl/wat-is-social-enteprise/veelgestelde-vragen Velde, E. v. (2011). Sociale media in actie. Erasmus School of History, Culture and Communication. Erasmus Universiteit Rotterdam. Verordening participatie schoolgaande kinderen Rijnwoude 2012. (sd). Verordening participatie schoolgaande kinderen Rijnwoude 2012. Rijnwoude: Gemeente Rijnwoude. Wet Werk en bijstand. (2003). Wet Werk en Bijstand. Wiegman, M. (2006). Imagotransfer bij het steunen van een goed doel…en de rol die betrokkenheid hierbij speelt. Amsterdam. Zoek een ANBI. (sd). Opgeroepen op December 6, 2012, van Belastingdienst: http://www.belastingdienst.nl/rekenhulpen/giften/anbi_zoeken/
25
Geld voor Leergeld
Bijlage 1: Onderzoek Ui: Niveaus van ontwerpkeuze NATURALISME Positivisme Experiment
Onderzoeksfilosofie
(Kritisch) Realisme Survey
Cross-Sectioneel
Onderzoeksbenadering
Beschrijvende en inferentiele statistiek
Onderzoekslogica
Onderzoeksstrategie
Kwantitatief
Steekproef
Deductief Secundaire Bronnen
Coderen / Pattern matching Narratieve analyse / Storytelling
Fenomenologie
Grounded Theory
Hermeneutiek
Case Studie
Enquete
Sociaal Constructivisme
Conversatieanalyse
Tijdshorizon Techniek Data Verzamelen
Discoursanalyse
Interview
Etnografie
Ideologie kritiek Observatie Longitudinaal
Kritische Theorie Action Research
Inductief
Kwalitatief Post-Modernisme
Rationele Reconstruction
Methode Data Analyse Vrij naar Saunders e .a. 2003
Nominalisme ANTINATURALISME
26
Geld voor Leergeld Bijlage 2: Empirische data van de Jaarrekeningen 2011
%
Oss, Uden, Veghel en Bernheze
%
Gemeente
Eindhoven
Aantal inwoners (1-1-2011)
216.036
Aantal vrijwilligers
8
0,004%
?
0,000%
?
0,000%
15
0,011%
10
0,008%
15
0,056%
10
0,033%
12
0,009%
# aanvragen behandeld
2.672
1,237%
274
0,143%
3.784
2,304%
2.156
1,531%
300
0,246%
65
0,243%
165
0,539%
1.345
1,06%
Baten
194.040,00
192.126
Nijmegen
%
164.223
52.465,61
Den Bosch
%
140.786
576.762,00
Zoetermeer
%
Geldrop/Mierlo & Heeze/Leende
121.911
169.598,00
%
26.721
31.215,00
Valkenswaard
%
30.622
33.926,21
Gemiddeld
%
127.489
19.261,00
153.895
Subsidie Gemeente
25.000,00
12,88%
45.000,00
85,77%
576.762,00
100,00%
86.194,00
50,82%
5.000,00
16,02%
3.304,00
9,74%
0,00
0,00%
105.894
68,81%
Bijdrage Fondsen/Stichtingen
80.060,00
41,26%
5.000,00
9,53%
0,00
0,00%
15.643,00
9,22%
13.298,00
42,60%
825,00
2,43%
19.067,00
98,99%
19.128
12,43%
Giften/Schenkingen
88.730,00
45,73%
2.240,00
4,27%
0,00
0,00%
66.613,00
39,28%
12.259,00
39,27%
29.410,42
86,69%
0,00
0,00%
28.465
18,50%
Rente
250,00
0,13%
225,61
0,43%
0,00
0,00%
1.148,00
0,68%
658,00
2,11%
386,79
1,14%
194,00
1,01%
409
0,27%
Lasten
176.279,00
49.285,32
550.846,00
181.511,00
34.319,00
34.966,21
27.937,00
150.735
Projecten / Niet- projecten
137.578,00
78,05%
34.620,38
70,24%
472.323,00
85,75%
118.870,00
65,49%
22.723,00
66,21%
29.142,31
83,34%
21.433,00
76,72%
119.527
79,30%
Huisvesting
6.630,00
3,76%
0,00
0,00%
11.721,00
2,13%
12.074,00
6,65%
1.904,00
5,55%
979,63
2,80%
799,00
2,86%
4.873
3,23%
Personeelskosten
1.800,00
1,02%
14.011,83
28,43%
64.323,00
11,68%
44.946,00
24,76%
3.173,00
9,25%
1.685,00
4,82%
3.120,00
11,17%
19.008
12,61%
Administratie & beheer
8.071,00
4,58%
0,00
0,00%
2.479,00
0,45%
5.621,00
3,10%
6.162,00
17,96%
2.082,27
5,96%
1.000,00
3,58%
3.631
2,41%
Bankkosten
200,00
0,11%
0,00
0,00%
0,00
0,00%
0,00
0,00%
158,00
0,46%
46,69
0,13%
0,00
0,00%
58
0,04%
Bestuurskosten
22.000,00
12,48%
653,11
1,33%
0,00
0,00%
0,00
0,00%
199,00
0,58%
1.030,31
2,95%
1.585,00
5,67%
3.638
2,41%
Saldo baten/Lasten
17.761,00
3.180,29
25.916,00
-11.913,00
-3.104,00
27
-1.040,00
-8.676,00
Geld voor Leergeld
Bijlage 3: Notulen interview 1 Stichting Leergeld Zoetermeer Datum : 15 oktober 2012 Tijdstip : 17.00 uur – 18.30 uur Aanwezigen : Marco Sikkel (Leergeld Zoetermeer), Andre Hoogland (H3B), Marco van der Helm (H3B, notulen) André trapt af en geeft een toelicht op de opleiding die we volgen en de opdracht die we hebben met het EB project. Marco Sikkel legt uit dat de vrijwilligers optreden als intermediair en adviseur. Deze vrijwilligers zorgen ervoor dat de financiële vergoedingen goed terechtkomen. Zo zorgen ze er bijvoorbeeld voor dat subsidies voor Jeugd Sport Fonds (JSF) goed terecht komt. Geldelijke vergoedingen gaan nooit naar de ouders of kinderen, altijd naar de vereniging of de instantie die goederen of diensten leveren. De vergoedingen vanuit Stichting Leergeld zijn vaak aanvullingen op eerdere / andere vergoedingen die de behoeftestellers vanuit andere bronnen verkrijgen. Bijvoorbeeld waardebonnen van de Zoetermeerpas en / of subsidies van de gemeente. Voor vergoeding in aanmerkingen komen bijvoorbeeld de goedkopere sporten als voetbal en ballet, dus niet paardrijden. De vergoeding is hier € 250,00 per kind. Ook komen culturele zaken voor vergoeding in aanmerking, zoals muziekles. De vergoeding hiervoor is € 450,00 per kin kind. In de keten van het verstrekken van subsidies zit het bedrijf Eco Ware. Eco Ware verzamelt fietsen en PC´s, maken deze bruikbaar en verkopen deze aan kinderen van minima. Leergeld Zoetermeer doet een bijdrage leveren aan de aankoop van de PC´s. Er zijn 4 binnenkomende geldstromen 1. politiek 2. bedrijfsleven 3. fondsen 4. commerciële acties. Marco houdt bijvoorbeeld zelf presentaties, waarvoor hij geld ontvangt en ten goede laat komen aan Leergeld Zoetermeer. Het kantoor waar Leergeld Zoetermeer verblijft wordt gesponsord. De tegemoetkoming is ongeveer € 250 per kind. Het gaat om een tegemoetkoming van 250 – 300 kinderen. Doel van Marco is om de overhead kosten zo veel mogelijk te laten bekostigen door commerciële inkomsten. Mogelijke probleemstelling voor Marco Sikkel: Aantal behoeftestellers van 300 naar 600 krijgen
28
Geld voor Leergeld Bijvoorbeeld door geldstromen te creëren vanuit de satellietgemeenten. Waar ligt het omslagpunt van inkomsten vanuit satellietgemeenten en de uitgaven aan de nieuwe / extra behoeftestellers? Spanningsveld: Meer gemeenten = meer subsidie = meer behoeftestellers! Hoe kan op andere manieren extra geldstromen worden aangewend? Leergeld Zoetermeer werkt met 8 vrijwilligers. Er is een overkoepelende Stichting Leergeld. Hier valt o.a. Leergeld Zoetermeer onder, als 1 van de 70 verenigingen. Stichting Leergeld Zoetermeer is een zelfstandige vereniging met eigen statuten. 70% van de behoeftestellers is allochtoon, 30% autochtoon. Algemeen: Wat zijn de verwachtingen voor het komende jaar? - meer kinderen helpen door meer subsidie en minder kosten - een beter imago creëren, door meer subsidies uit bedrijfsleven - toename van behoeftestellers - 2013 jaar van de waarheid. Dit heeft te maken met de huidige bestuurder en juridische vraagstukken en het CBF keurmerk. 1. Wat zijn de belangrijkste uitdagingen voor het komende jaar? - Overhead bekostigen vanuit commerciële activiteiten - Als dit lukt, wat kun je dan voor activiteiten ontplooien - Nu houdt Marco zelf ook lezingen en genereerd hij inkomsten 2. Waar wil Leergeld Zoetermeer als organisatie over 3 (of 5) jaar staan? - Verdubbeling van het aantal behoeftestellers naar 600 3. Wanneer is de organisatie een succes? - Als verdubbeling is gerealiseerd - Als de overheadkosten niet hoger zijn dan 20% van de totale inkomsten 4. Hoe is de verhouding tussen in-en uittreders van vrijwilligers binnen de organisatie? - Er zijn momenteel 8 vrijwilligers en deze groep is redelijk stabiel. Het verloop is laag. 5. Hoe wordt de kennis geborgd bij vertrekkenede vrijwilligers binnen de eigen organisatie? - Er wordt geen kennis overgedragen. Kennis gaat verloren als vrijwilligers vertrekken. Nieuwelingen moeten een cursus volgen. 6. Is de het werkgebied van stichting nu alleen Zoetermeer? Zo nee, wat si dan het werkgebied? - Momenteel wel Financieel: 1. Er is een groot verschil in begrote en gerealiseerde inkomsten vanuit schenkingen, wat is daarvan de reden?
29
Geld voor Leergeld 2. Welke andere mogelijkheden zijn er om duurzame inkomstenbronnen te genereren? (Rabobank coöperatiefonds, Lionsclub, JSF, CKC 3. Welke initiatieven staan voor 2013 gepland om inkomsten te genereren? Wordt er ook gedacht aan bv. de benadering van bedrijven die computers vervangen? 4. Wat is de gewenste verhouding in uitgaven voor niet projectmatige doeleinden en wel projectmatige doeleinden (in 2011 was dit 33,8% t.o.v. 66,2%) 5. In hoeverre worden er op dit moment commerciële trajecten ingezet om inkomsten te genereren? (b.v. proactief te werven bij bedrijven door deze op te bellen?) 6. Wat is de bijdrage van de ambassadeurs aan de stichting? 7. Wat is de verwachting van volgend jaar qua totale inkomsten? Er is sprake van een grote teruggang t.o.v. vorig jaar. Kosten worden daarop ingesteld. De financiële vragen hebben we niet allemaal doorgenomen, de tijd was op of we hadden de antwoorden eerder al opgenomen.
30
Geld voor Leergeld Bijlage 4: Notulen interview 2 Stichting Leergeld Zoetermeer Datum Tijdstip Aanwezigen Helm (H3B)
: 2 november 2012 : 17.00 uur – 18.30 uur : Marco Sikkel (Leergeld Zoetermeer), Erik Beekhuizen (H3B, notulen), Marco van der
Rolverdeleing Marco = Voorzitter Thea = Coördinator (Betaald 36 uur per week). 10 x = parttime vrijwilligers (3 FTE's aan werk) Marco v.d. Helm geeft aan dat de onderzoeksvraag nog niet gedefinieerd is, maar dat we wel een richting hebben. De richting is dat we op basis van financiën willen kijken hoe we een groei kunnen realiseren van 300 naar 600 aanvragen. Marco Sikkel kan zich hierin vinden. Hij geeft aan dat ons rapport enige media-aandacht zal gaan krijgen als het af is (foto in de krant + artikel). Ik (Erik) heb aangegeven dat "we bezig zijn" met een benchmark met Leergeld Zoetermeer en een aantal andere Leergeld instellingen. Marco Sikkel was hier heel benieuwd naar wat hier uit komt. Marco Sikkel geeft aan dat hij dit jaar (2012) meer geld heeft gekregen van de gemeente Zoetermeer (de komende 2 jaar 2 x € 5.000 + 2 x € 15.000,-) als subsidie. Leergeld Zoetermeer werkt met de Zoetermeerpas (http://www.zoetermeer.nl/digitale-balie/product-opalfabet_44463/product/zoetermeerpas_53.html) De Zoetermeerpas krijgt er 50 euro meer bij per jaar, maar de kosten voor sport en cultuur stijgen ook, kortom het is meer een inflatiecorrectie dan een toename qua geld. Verder doet leergeld mee aan het project "Biking 2 School". Hieraan doe de volgende scholen mee: ONC, Parkdreef en het Stedelijk College. kinderen (vooral VMBO leerlingen) krijgen een 2e hands fiets of een nieuwe fiets, maar hier moeten de ouders aan meebetalen. Leergeld geeft aan dat als zij goederen willen schenken willen geven aan groepen kinderen, dit altijd via een project gaat. Diversen stichtingen geven leergeld vervolgens geld die ze middels die projecten dan weer aan de kinderen kunnen geven in de vorm van fietsen, computer of contributie voor Sport/Cultuur. Verder hebben we gekeken naar de optie om satellietgemeenten aan te laten haken bij Stichting Leergeld Zoetermeer, dit gaat via het college van Burgemeesters. Marco Sikkel wil wel de groei aan de goede kant hebben. Dus niet meer aanvragen binnen krijgen, maar meer geld om het overschot van aanvragen nu te kunnen behandelen.
31
Geld voor Leergeld Lionsclub organiseert een diner waar wij voor zijn uitgenodigd waarvan de opbrengsten naar Stichting Leergeld Zoetermeer gaan. De contributie van Stichting Leergeld Zoetermeer naar Stichting Leergeld Nederland is verlaagd van € 1.000 naar € 300. Marco Sikkel geeft aan dat hij alleen wat aan Stichting Leergeld Nederland heeft als zijn het CBF keurmerk hebben omdat ze dan als officieel goede doel worden bestempeld en dus in de picture komen bij bedrijven buiten het eigen netwerk. Stichting Leergeld Nederland wil dat alle Stichting Leergeld organisatie in het registratiesysteem "Licy" hun inschrijvingen gaan registreren. Hier wil Marco Sikkel initieel niet aan meewerken, want hij vindt dat Stichting Leergeld Nederland maar over de brug moet komen (zij willen iets, dus zij betalen maar). Conclusie / actiepunten: 1. Wij moeten de komende week de probleemstelling definiëren en met Marco Sikkel afstemmen 2. Nieuwe afspraak met Marco Sikkel (hij vroeg hier ook specifiek om). 3. De benchmark scoort punten bij hem omdat hij hier meerdere keren naar heeft gevraagd (ik heb aangegeven dat we nog bezig waren, dus hij heeft geen cijfers gezien).
32
