Geen brandveiligheid zonder brandweer De brandweer en regionale uitvoeringsdiensten Op vele vlakken deden schaaldiscussies de laatste jaren hun intrede. De veiligheidssector bleef niet ongemoeid: de Wet veiligheidsregio’s stimuleert de vorming van Veiligheidsregio’s met een geregionaliseerde brandweer. Vanuit andere perspectieven zoals deregulering en vermindering administratieve last voor burgers en bedrijven ontstond de wens om bovengemeentelijk de vergunningverlening, toezicht op en handhaving van de VROM-regels op orde te brengen door de komst van de “regionale uitvoeringsdienst”. Dit schept een band. Welke band dit precies is en of er sprake is van een landelijke uniforme band is nog niet duidelijk. Om te voorkomen dat de band begint te knellen is het belangrijk om nu na te denken hoe de samenwerking tussen RUD’s en Veiligheidsregio’s en/of (regionale) brandweerkorpsen in de toekomst kan worden vormgegeven. Een discussie hierover zou niet vanuit processen of structuren moeten worden gevoerd, maar moeten beginnen bij de inhoud. Een actieve houding naar de RUD’s is hierbij aan te bevelen, omdat er voor beide partijen kansen liggen om elkaar te versterken. Het inhoudelijke raakvlak tussen RUD’s en 1 Veiligheidsregio’s ligt op het terrein van bouw- en milieuregelgeving en externe veiligheid . De RUD’s raken binnen de Veiligheidsregio’s dus vooral de proactie- en preventietaken van de brandweer. Dit artikel is een pleidooi om de brandweer in deze discussie haar positie te laten bepalen, geredeneerd vanuit haar inhoudelijke kracht. De brandweer heeft immers een primaire uitvoeringsverantwoordelijkheid voor de brandweerzorg. Na een korte inleiding over een aantal ontwikkelingen, volgt een schets over hoe de “Brandweer over morgen” en de Wet veiligheidsregio’s hierbij tot steun kunnen zijn. Ontwikkelingen Vraag de burger bij welke overheidsdienst hij het uitvoeren van brandpreventietaken vindt horen en het antwoord zal zijn “de brandweer”. Sommige brandweerkorpsen merken dat deze vanzelfsprekendheid niet door iedereen gedeeld wordt. Gemeenten hebben vanuit de wens tot verbetering van de dienstverlening aan burger en bedrijfsleven en vanuit efficiëntieoverwegingen soms de behoefte om vergunningverlening en toezicht efficiënter te organiseren en daarom integraal te positioneren bij een gemeentelijke dienst zoals bouw- en woningtoezicht. Het toezicht op brandveiligheid brengen sommigen gemeenten met dezelfde reden soms onder bij een andere toezichthoudende dienst. Sinds vorig jaar wordt door het rijk, provincies en gemeenten bovendien gewerkt aan de vorming van “Regionale Uitvoeringsdiensten”, waarin een belangrijk deel van de VROM-taken zal worden ondergebracht. VROM heeft in 2008 geconstateerd dat het toezicht op het VROM-terrein versnipperd is en dat de samenwerking tussen toezichthouders te vrijblijvend is. Dit beeld 2 werd bevestigd door het rapport van de Commissie Mans over de “omgevingsdiensten”. Uit het rapport, maar ook uit geluiden van de praktijk, bleek dat er een verbeteringsslag moest 3 worden gemaakt. Dit sluit aan bij de komst van de Wabo , die de randvoorwaarden creëert voor de “omgevingsvergunning” en waarbij de burger/ondernemer één loket heeft voor zijn vergunning op het gebied van wonen, ruimte en milieu. Een andere conclusie van Commissie Mans was dat er sprake is van een handhavingstekort (een gebrek aan bestuurlijk doorzettingsvermogen om daadwerkelijk te handhaven). De komst van de RUD wordt gezien als middel om het handhavingstekort op te lossen. 1
Externe Veiligheid: op basis van het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) en de Cirulaire risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen (Crnvgs) heeft de regionale brandweer (bij de inwerking treding van de Wet veiligheidsregio’s de veiligheidsregio) een wettelijke adviesrol. Het toekomstig Besluit transport externe veiligheid en het Besluit externe veiligheid buisleidingen volgen deze lijn. 2 De tijd is rijp, Commissie Herziening Handhavingsstelsel VROM-Regelgeving, juli 2008 3 Wet algemene bepalingen omgevingsrecht Pag. 1/8
Vanaf de eerste communicatie rond de omgevingsdiensten was VROM van mening dat deze organisaties moesten aansluiten bij de Veiligheidsregio’s. Dit riep bij eenieder de vraag op wat daarmee precies werd bedoeld en waar inhoudelijk de aanknopingspunten zaten. De samenwerking tussen RUD en Veiligheidsregio op het gebied van brandveiligheid moet nog vorm krijgen. Een directeur van een toekomstige RUD, die op dezelfde schaal als de 4 Veiligheidsregio opereert, vertelde in een interview : “Veel taken op het gebied van milieu, bouwen en veiligheid die nu nog bij de gemeenten liggen, komen uiteindelijk in het takenpakket van de uitvoeringsdienst.” Deze ontwikkeling lijkt in veel regio’s te leiden tot de vraag of taken op het gebied van proactie en brandpreventie ondergebracht kunnen/moeten 5 worden in de RUD’s. Dit wordt versterkt door de introductie van de conceptkwaliteitcriteria waarin eisen worden gesteld aan gemeentelijke organisaties en RUD’s met betrekking tot de uitvoering van de VROM-taken (momenteel is er nog geen overeenstemming dat deze eisen voor de gemeenten gaan gelden). De kwaliteitscriteria en de bezuinigingsmaatregelen waarop de gemeenten zich voorbereiden lijken in sommige gevallen een bevestigend antwoord op deze vraag in de hand te werken. Deze ontwikkeling is echter niet vanzelfsprekend aangezien ook de geregionaliseerde brandweer aan de kwaliteitscriteria (denk aan schaalgrootte, opleidingsniveau, ontwikkeling specifieke expertise, werkaanbod, continuïteit, scheiding vergunningverlening en handhaving enzovoorts) kan voldoen en dezelfde schaalvoordelen biedt als de RUD. Vanuit dit perspectief bezien zal de gemiddelde lokale brandweer moeite hebben om zelfstandig de preventietaken te blijven vervullen. Maar zoals gezegd, we laten structuurdiscussies voor wat ze zijn en concentreren ons op de inhoud. In het algemeen houdt de brandweer graag haar veiligheidsketen gesloten en dus ook het heft in eigen handen als het de uitvoering van brandpreventietaken betreft. Niet alleen de Wet veiligheidsregio’s gaat hiervan uit, maar ook de “Brandweer over morgen”, zoals de Raad van Regionaal Commandanten de brandweer van te toekomst omschreef in haar Strategische Reis, biedt houvast en steunt dit adagium. Brandweer over morgen: beweging naar de voorkant van de keten De brandweer van de toekomst zal zich meer bewegen naar de voorkant van de keten. Een belangrijk resultaat van de door de brandweer zelf ondernomen strategische reis is het besef dat met investeren op het voorkomen van brand de brandweer een groter maatschappelijk 6 rendement kan bereiken . De brandweer zal samen met netwerkpartners stevig inzetten op het vergroten van het veiligheidsbewustzijn van de burger. Zo kunnen bijvoorbeeld woningen worden voorzien van rookmelders en sprinklers, productveiligheid wordt belangrijker, brandonderzoek helpt ons leren van branden en zoveel mogelijk vrijwilligers worden breed ingezet. De traditionele brandbestrijding wordt vernieuwd: nieuwe technieken zullen gebruikt worden voor brandbestrijding, de brand wordt steeds vaker van buitenaf bestreden en voor binnenaanvallen kunnen robots worden ingezet. Dit alles op basis van risicodifferentiatie, maatwerk staat centraal. Uiteindelijk zal de brandweer van de toekomst een belangrijke rol
4
“De Veiligheidsregio”, uitgave van het Veiligheidsberaad, nr. 3, oktober 2009 Eindrapportage “Ontwikkeling kwaliteitscriteria transitieprogramma” (het zogenaamde KPMGrapport), december 2009 5
6
“De Brandweer over morgen, strategische reis als basis voor vernieuwing”, Projectteam Strategische Reis Brandweer, NVBR, maart 2010.
Pag. 2/8
gaan spelen om inbreuken op de continuïteit van de maatschappij te minimaliseren of te 7 voorkomen (“het continuïteitsconcept”) . Het is de brandweer die zelf de strategische reis ondernam. Het is de brandweer die zich verantwoordelijk voelt en een toekomstbeeld schetst. Het is de brandweer die de mogelijkheden onderzoekt om haar maatschappelijk rendement te vergroten. De brandweer is de autoriteit als het gaat om brandveiligheid, omdat zij al jaar en dag haar kennis hierover heeft ontwikkeld en als geen ander de relatie tussen het voorkomen enerzijds en het bestrijden anderzijds in één systeem kan en moet beschouwen. Vanuit deze basis zal de brandweer haar kennis verder ontwikkelen om steviger in te kunnen zetten op de voorkant van de keten. Partners en netwerken De laatste jaren wordt de brandweer landelijk gevraagd om brandveiligheidsbeleid te ontwikkelen en te adviseren over hoe brandveiligheid in de wet- en regelgeving moet worden 8 geborgd . De brandweer geeft VROM en BZK hierover op verschillende niveaus advies: van onmisbare bijdragen bij het ontwikkelen van NEN-normen tot adviezen aan de minister in het 9 OPB (Overlegplatform Bouwregelgeving ). De brandweer behartigt dan als enige primair het belang van brandveiligheid, omdat de brandweer “het systeem” overziet. Zij ziet wat een wijziging in wetgeving kan betekenen voor de veiligheid van de burger en wat het kan betekenen voor het eigen personeel en het operationele optreden. De kennis hierover ontleent zij aan de kennis en ervaring die wordt opgedaan bij branden, in het kader van de advisering, vanuit de praktijk als toezichthouder en uit evaluaties. Evaluaties van incidenten en branden geven informatie over het repressief optreden en in hoeverre de preventieve middelen hebben gefunctioneerd. Hiermee sluit de veiligheidsketen zich en wordt het kwaliteitsniveau verhoogd (Deming-cirkel). Bij het advies- en ontwikkelwerk werkt de brandweer samen met allerlei andere partijen. De netwerksamenwerking heeft hier al zijn intrede gedaan en vormt een basis voor de stip op de horizon. De brandweer is op lokaal niveau onder meer in gesprek met gemeentelijke diensten, verzorgingsinstellingen, scholen en verenigingen. Landelijk is de brandweer in gesprek met andere branches, van DJI tot het Verbond van Verzekeraars, over een verbeterde brandveiligheid. Publiek-private samenwerkingsconstructies boden zich in het verleden al aan in de vorm van gezamenlijke verbeterprojecten voor de uitvoering van wet- en regelgeving. Tegenwoordig bieden zij zich aan in de vorm van keurmerken voor brandveiligheid. Dit laatste past uitstekend bij het beeld van de Brandweer over morgen. Ook de RUD is een waardevolle partner voor de brandweer. De tijd is rijp: nu is er een unieke kans om actief in overleg te gaan met de nieuw te vormen of gevormde RUD’s. Waar zitten de mogelijkheden om elkaar te versterken en hoe kan het grootste maatschappelijk rendement op brandveiligheidsgebied worden gerealiseerd? Kennis 7
“Een nieuw bedrijfsmodel voor de brandweer: van verbeteren naar fundamentele vernieuwing”, dr. Ir. R. Weewer, RBOH, juni 2010. 8
Het zelfde geldt voor proactiebeleid en hoe externe veiligheid in wet- en regelgeving moet worden geborgd. 9
Het OPB is een platform dat de minister van VROM adviseert, waaraan verschillende brancheorganisaties deelnemen. Pag. 3/8
Weewer betoogt dat de brandweer haar fundamentele kennis is kwijtgeraakt door dat het “multi-denken” de overhand heeft gekregen. Hij pleit voor een sterkere interdisciplinaire 10 samenwerking op basis van een sterke, gezonde kennisbasis van iedere discipline op zich . Ook aan de preventiekant heeft de brandweer door de komst van het Bouwbesluit kennis zien wegvloeien. Er is een verschuiving opgetreden van advisering naar toetsing. Maar preventie is meer dan alleen het aflopen van een checklist. Vóór het Bouwbesluit werd nog “met het rode potlood” getekend op bouwtekeningen en werd vanuit kennis over risico’s slim nagedacht over oplossingen. De behoefte aan regulering won het van de behoefte aan échte deskundigheid. De brandweer is zich echter blijven ontwikkelen en heeft nu landelijk ca. 1100 medewerkers in dienst die zich deskundig op het terrein van brandpreventie mogen noemen. Maar nieuwe ontwikkelingen vereisen verdergaande professionalisering van de preventist. Voor de brandweer zit de uitdaging voor kennisontwikkeling in een aantal andersoortige, nieuwe leerdoelen. Voortaan moet de brandweer haar advies opstellen vanuit een 11 risicobenadering . De risicobenadering moet nog meer in de genen, en dus ook in de les- en leerstof komen van de brandweer. En voortaan is preventie niet alleen gericht op veilig vluchten en het beperkten van branduitbreiding, maar op het voorkomen dat de brand überhaupt uitbreekt. In plaats van “repressieve preventie” moet de brandweer zich dus meer gaan verdiepen in productveiligheid, leren van brandonderzoek en het bewuster maken van burgers en ondernemers. Het vaker uitbrengen van op de risicobenadering gefundeerd hoogwaardig brandpreventieadvies voor complexe situaties (“fire safety engineering”) is een volgend leerdoel. Weliswaar niet nieuw – menig HBO-er heeft zich al met deze ambitie en relevante basiskennis aangesloten bij de brandweer – maar wel een ontwikkelpad dat steeds meer voor de hand zal liggen. Deze nieuwe leerdoelen vragen om herbezinning op competenties. Specialisaties moeten worden opgebouwd en nieuwe competenties ontwikkeld. Overigens is op het gebied van (Brand)Veilig Leven al veel ontwikkeling waar te nemen: vroeger hield men zich bezig met voorlichting om kleinschalig op scholen te kunnen vertellen hoe een brand werkt. Nu doet men aan voorlichting en wordt gedragsverandering gestimuleerd op basis van een doordacht concept dat (Brand)Veilig Leven heet. Een 12 inventarisatie van begin 2010 laat zien dat tientallen korpsen initiatieven ontplooien op dit vlak. Verder kan op sommige vlakken de meer integrale beschouwing van preventie en repressie een impuls gebruiken. In het licht van recente ontwikkelingen zien we steeds vaker dat van oudsher door preventie beschouwde onderwerpen gezamenlijk met repressie moeten worden aangepakt. Voorbeeld hiervan is het ontwikkelen van een aanpak voor het terugdringen van de loze meldingen. Dit is altijd een kwestie geweest voor toezicht en handhaving en hoorde thuis bij de preventieafdeling. Nu maken we ons druk over het hoge aantal nodeloze uitrukken, wat loze meldingen ineens een onderwerp maakt voor repressie. Andersom zijn de opkomsttijden altijd een kwestie voor repressie geweest. Nu zien we in dat vanuit preventief oogpunt winst te behalen is als we de ontdekkingstijd verkorten en dus preventief te werk gaan en de burger veiligheidsbewuster maken. Tot slot: landelijk wordt gezorgd voor het behouden en verbreden van de deskundigheid van de brandweer. Veel opleidingen op het gebied van brandveiligheid en externe veiligheid 10
Zie “Een nieuw bedrijfsmodel voor de brandweer: van verbeteren naar fundamentele vernieuwing”, dr. Ir. R. Weewer, RBOH, juni 2010 11
Dit is één van de speerpunten uit de “Visie op brandveiligheid”, Ministerie van VRM/WWI en Ministerie van BZK, april 2009. 12
Inventarisatie project “(Brand)veilig leven”, NVBR, 22 februari 2010. Pag. 4/8
worden gegeven of geïnitieerd door hét opleidings- en kennisinstituut van de brandweer en rampenbestrijding: het Nederlands instituut voor fysieke veiligheid (Nifv). Een landelijk opleidings- en kennisinstituut kan bijdragen aan het uniform ontwikkelen van de kennis. Met deze leerdoelen in het vizier biedt de beschreven basis van netwerksamenwerking en kennis een solide bodem voor de brandweer van de toekomst, waarbij de brandweer de partij is die ín de maatschappij staat en de autoriteit is op het gebied van brandveiligheid. Brandweerwet, Wet veiligheidsregio’s en besluiten In de toelichting van de Wet veiligheidsregio’s wordt de adviesrol van de brandweer op het terrein van proactie en preventie stevig neergezet: “Met dit wetsvoorstel krijgt de Veiligheidsregio de belangrijke rol van adviseur op het terrein van veiligheid. De brandweer heeft van oudsher een belangrijke rol vervuld op het terrein van de brandveiligheid en brandpreventie. Deze rol heeft zich de laatste jaren ontwikkeld en is uitgebreid naar het terrein van proactie. De komst van de Veiligheidsregio maakt het mogelijk en noodzakelijk de specialistische expertise die nodig is om deze adviesrol adequaat te vervullen, te bundelen en verder te ontwikkelen zodat zij haar rol als adviseur waar nodig multidisciplinair kan invullen en deze bovendien te verbreden tot onderwerpen op het brede terrein van de fysieke veiligheid waarvoor in de regio bestuurlijke aandacht wordt gevraagd. Verschillende artikelen beschrijven de zorg, taken, bevoegdheid of verantwoordelijkheid van de of de brandweer op het gebied van brandveiligheid. Hierbij valt op dat expliciet benoemd is in artikel 10 dat de Veiligheidsregio zowel gevraagd maar ook ongevraagd dient te adviseren over risico’s van branden, rampen en crisis, alsmede in de gevallen die in het beleidsplan zijn bepaald. Om ook de (ongevraagde) adviesrol te kunnen vervullen is het van belang dat de brandweer weet wat er in de regio speelt. Hieronder een overzicht van de passages uit de Brandweerwet, de Wet veiligheidsregio’s en de bijbehorende besluiten, waarin hiernaar wordt verwezen. Brandweerwet Volgens de Brandweerwet heeft het college de zorg voor het voorkomen, beperken en bestrijden van brand. Tot de brandweertaak behoort het uitvoeren van de werkzaamheden in dit kader. In de toelichting op de brandweerwet staat hierover vermeld: “De traditionele taak van de brandweer bestaat uit preventie, preparatie en repressief optreden”. Daarnaast staat in de brandweerwet dat een regionale brandweer wordt opgesteld met onder meer als taak het adviseren van Colleges van B&W op het gebied van brandpreventie en ter zake van voorbereidende maatregelen op het gebied van brandbestrijding en brandbeperking in bepaalde objecten. Wet veiligheidsregio’s In de Wet veiligheidsregio’s zijn de bepalingen uit de Brandweerwet zoveel mogelijk overgenomen. Daarnaast wordt de Veiligheidsregio gepositioneerd als “de adviseur voor fysieke veiligheid”. De volgende onderdelen uit de wet ondersteunen dit: Artikel 2 geeft de zorgplicht aan van B&W, waaronder de “brandweerzorg”. Artikel 3 lid 1 beschrijft wat onder brandweerzorg moet worden verstaan. De bepalingen a. en b. van dit artikel komen overeen met bovenstaande tekst uit de Brandweerwet 1985. Artikel 10 beschrijft de adviestaak van de Veiligheidsregio. Hierin staat onder meer dat de Veiligheidsregio adviseert over risico’s van branden, rampen en crises, alsmede in de gevallen die in het beleidsplan zijn bepaald. Ook staat vermeld dat de Veiligheidsregio het College van B&W adviseert over de taken als genoemd in artikel 3 lid 1 (voorkomen, beperken, bestrijden). Artikel 25 beschrijft de brandweertaken, waaronder genoemd worden: Pag. 5/8
o o
lid 1 a. het voorkomen, beperken en bestrijden van brand lid 1 e. het adviseren van andere overheden en organisaties op het gebied van brandpreventie, brandbestrijding en het voorkomen, beperken en bestrijden van ongevallen met gevaarlijke stoffen. Artikel 31 geeft aan dat de Veiligheidsregio’s bepaalde inrichtingen kunnen aanwijzen als bedrijfsbrandweerplichtig. Deze taak berust nu bij het college van B&W, waarbij de regionale brandweer in veel gevallen al adviseur is. Artikel 62: De burgemeester of voorzitter van de Veiligheidsregio, de commissaris van de Koning, de brandweercommandant en het door hem aangewezen ter plaatse dienstdoende personeel van de brandweer (en GHOR) zijn bevoegd elke plaats te betreden, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van hun taak nodig is. Zo nodig verschaffen zij zich de toegang met behulp van de sterke arm. In de toelichting op de concept wet is ook een bepaling over ongevraagde adviezen opgenomen. Er staat: “De Veiligheidsregio kan gevraagd en ongevraagd adviseren over risico’s op het terrein van branden, ongevallen, rampen en crises.”. Dit wordt daarna verder uitgewerkt. De wet wijst daarnaast op het steeds grotere multidisciplinaire karakter van de adviezen. Het in de wet vereiste risicoprofiel (artikel 15), op basis waarvan het beleid in de regio wordt bepaald, vraagt om expertise aan de voorkant van de keten.
Besluit veiligheidsregio’s In het Besluit veiligheidsregio’s worden de opkomsttijden genormeerd, inclusief de mogelijkheid hiervan beargumenteerd af te wijken. De argumentatie is gerelateerd aan de mogelijkheden om proactief en preventief voorzieningen te treffen die een positief effect kunnen hebben op de ontdekkingstijd, wat argumentatie kan zijn voor het afwijken van de genormeerde opkomsttijden. Momenteel wordt een landelijk project uitgevoerd waarmee de Veiligheidsregio’s worden ondersteund bij het realiseren van de dekkingsplannen en de bestuurlijke afweging om van de normtijden af te wijken. Hoewel naar verwachting op de lange termijn een landelijke methodiek haalbaar is, zal per regio sprake zijn van maatwerk. Hierbij is het dus van belang dat tussen de regio’s ervaring en kennis wordt gedeeld en binnen een regio de juiste kennis- en informatie-uitwisseling tot stand komt tussen preventie en repressie. Besluit personeel veiligheidsregio’s In het Besluit personeel veiligheidsregio’s wordt de basis gelegd voor de functie-eisen en het vakbekwaam worden en blijven van het personeel van de brandweer. Hierin zijn ook de functies opgenomen van brandpreventiemedewerkers op verschillende niveaus. Het bestuur van de Veiligheidsregio dan wel het College van B&W moet er zorg voor dragen dat het personeel aan de gestelde eisen voldoet. Conclusie: geen brandveiligheid zonder brandweer Dé partij die het spectrum van brandveiligheid en brandweerzorg kan overzien is de brandweer. De kennis hierover blijven ontwikkelen is een noodzakelijke vereiste om op een voldoende hoog niveau invulling te geven aan de brandpreventietaken en de beweging van de Brandweer over morgen mogelijk te maken. In het “continuïteitsconcept” zal risicobeheersing een centraal thema vormen. De initiatieven die zullen volgen om aan dit concept invulling te geven vragen om een verhoogde aandacht voor activiteiten aan de voorkant van de keten, op het gebied van proactie en preventie. De brandweer kan alleen goed sturen op deze ontwikkeling als zij zelf de preventietaak in beheer heeft. Zonder twijfel spreekt de wetgever hierover zijn steun uit in de Wet veiligheidsregio’s. Pag. 6/8
De normering uit het Besluit personeel veiligheidsregio’s is zinvol te noemen als de brandweer ook daadwerkelijk de preventietaak behoudt als onderdeel van de brandweerorganisatie. En, zoals de “(concept)Visie op brandpreventie in de 13 Veiligheidsregio” van de NVBR stelde: een Veiligheidsregio die het maatschappelijk rendement als uitgangspunt neemt, die over een toegevoegde kennis beschikt ten opzichte van de partners, die de regie voert ten aanzien van de brandpreventie in het verzorgingsgebied en die door het geven van advies de eigen verantwoordelijkheid van burgers en bedrijven ondersteunt, legitimeert zichzelf om een centrale rol te – blijven – spelen op het terrein van de brandpreventie. Kortom, genoeg grondslag, wettelijk en benoemd door de branche, om de preventietaak te (blijven) organiseren als onderdeel van de brandweerorganisatie. Als zich dan toch nog inrichtingsvraagstukken voordoen waarbij ter discussie staat in welke organisatie brandpreventie gepositioneerd moet worden, zou de brandweer zich de vraag moeten stellen hoe zij de opgebouwde kennis en nog uit te bouwen kennis voor de Brandweer over morgen kan borgen op de lange termijn. Het is waarschijnlijk dat de eerste periode nadat mensen van de brandweer “verplaatst” worden naar een organisatie buiten de brandweer nog veel aansluiting gezocht zal worden met de brandweer. Maar op lange termijn kan de kennis verloren gaan, doordat mensen met een brandweerachtergrond uiteindelijk opgevolgd worden door nieuwe medewerkers die door een BWT-afdeling of een RUD worden geworven. Dit laat onverlet dat bepaalde aspecten van het vakgebied (standaardisatie) ook buiten de brandweerorganisatie vorm kunnen krijgen. Of in nauwe samenwerking: de brandweer kan, gezamenlijk met de RUD, invulling geven aan 14 integraal toezicht, bijvoorbeeld op basis van het integraal toezichtsprotocol . De Wabo vereist immers dat inspecteurs van milieu, bouw- en woningtoezicht en van de brandweer het toezicht afstemmen en één handhavingsbrief sturen. Als stelregel zou aangehouden kunnen worden dat waar de brandweer op adviseert, zij ook betrokken is bij het toezicht. Ook dit past bij de Brandweer over morgen: een nauwe samenwerking, of zelfs integratie met andere diensten is mogelijk, juist omdat vele andere spelers nodig zijn om de reis naar de toekomst te kunnen maken. Belangrijke voorwaarde is dat kwaliteit, continuïteit, informatieuitwisseling en vaktechnische ontwikkeling (innovatie) geborgd blijven. De brandweer kan hier zelfs “leading” zijn en gemeentelijke BWT-afdelingen of RUD’s hierbij begeleiden. Daarbij geldt dat een heldere scheiding kan worden aangebracht tussen vakkennis en generalistische kennis en tussen het beoordelen van risico’s en het toetsen aan regels. Het hoogwaardig preventief vormgeven en afwegen van brandveiligheidsvraagstukken blijft een specialisme. De brandweer zou zich bovendien bij deze inrichtingsvraagstukken de vraag moeten stellen hoe zij ervoor kan zorgen dat de repressieve collega’s de juiste informatie tot hun beschikking hebben bij hun operationeel optreden. Adequaat optreden bij (kritische) incidenten vereist een steeds actueel zicht op het risicobeeld van het verzorgingsgebied c.q. de (brand)veiligheidsaspecten van de objecten/locaties waar de inzet plaatsvindt en gecoördineerd wordt: 24 uur per etmaal, 365 etmalen per jaar. Daarvoor is een actuele en voltijds toegankelijke informatievoorziening onontbeerlijk. Hoe kan ervoor worden gezorgd dat
13
(Concept)visie op brandpreventie in de veiligheidsregio, NVBR, versie 3.0, 6 mei 2009.
14
Door de vereniging Bouw- en Woningtoezicht is in samenwerking met Ministerie van VROM en de brancheorganisaties van Milieu, Bouw en Brandweer een integraal toezichtsprotocol ontwikkeld welke aansluit bij de Wabo en door het ministerie van VROM erkend is als een adequaat niveau van toezicht. Pag. 7/8
een goede terugkoppeling en uitleg plaatsvindt van de proactieve en preventieve adviezen naar de de afdelingen preparatie en repressie (incidentbestrijding/crisisbeheersing)? En hoe kan de repressieve dienst waardevolle informatie terugkoppelen aan preventiemedewerkers? Kortom, genoeg stof tot nadenken over hoe de verdere ontwikkeling van de organisatie en kennis en kunde van de brandweer op het gebied van brandveiligheid in de toekomst gestalte moet krijgen. Als regisseur van brandveiligheid en partner van een RUD, al dan niet opgeknipt in expertiseniveaus en als voedingsbodem voor het “continuïteitsconcept” van de brandweer van de toekomst. De RUD’s en de Veiligheidsregio’s hebben belang bij een optimale samenwerking om de gemeenten de mogelijkheid te bieden de VROM-taken op een kwalitatief hoogwaardige manier te laten uitvoeren. Dat de situatie en afwegingen over deze samenwerking in iedere regio verschillend kan zijn, draagt niet bij aan eenduidige visie die hierover op landelijk niveau ontwikkeld zou moeten worden. De regio’s zijn natuurlijk vrij hierover eigenstandige besluiten te nemen. Maar de inhoudelijke kracht toont de brandweer pas echt als een aantal uitgangspunten collectief kan worden afgesproken, te beginnen met “geen brandveiligheid zonder brandweer”, bij voorkeur met bestuurlijke steun.
26 april 2010 Auteurs: J. Offermans,hoofd Bureau Expertise en Advies Brandweer, Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid, directie Brandweer H. Veltman, manager programmacoordinatie/plv.directeur NVBR. Beide auteurs hebben dit artikel op persoonlijke titel geschreven. Met dank aan de regio’s Gelderland-Midden, Hollands-Midden, Midden- en West-Brabant, Utrecht en Zuid-Holland Zuid voor het gebruik van hun beleidsstukken.
Pag. 8/8
