Gaandeweg. Nieuwe start. Diaconaat bepaalt koers. Tussenstand Kerkbalans. September 2010

Gaandeweg September 2010

Diaconaat bepaalt koers

Nieuwe start Tussenstand Kerkbalans Magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente en De Hoofdhof Berkum

Schildersbedrijf sinds 1921 telfordstraat 18 8013 RM Zwolle tel. 038 - 465 02 22 fax 038 - 465 37 70

het einde van onmogelijke uitvaartwensen. Bij Monuta maakt u van elk afscheid een mooie herinnering. Kijk op monuta.nl of bel Monuta Zwolle (038) 421 19 33.

In deze Gaandeweg Op de voorpagina: ‘Jonge blom naast rijpe huid’, zo omschrijft fotograaf Tineke Vlaming in de rubriek Mijn kunst (pagina 7) deze foto. Metafoor voor hoop op een nieuw begin, ook van een vruchtbaar kerkelijk seizoen Aandacht voor onder andere de Vredesweek pagina 4, 5, 8, 9, 14, 15 en 19 Diaconaal nieuws pagina 6 Desgevraagd over de tussenstand van de actie Kerkbalans 2010 pagina 10 Columnist Theo Brand hoopt op een goed gesprek aan de bar van de hotelkerk pagina 11 In Perspectief het verslag van de eerste gezamenlijke dienst van Oosterkerk- en Hoeksteengemeente. Harry Frijling, Adventskerker en lid van het AK-moderamen, heeft ervaring met kerken die worden gesloten pagina 12 Inloophuis De Zonnesteen op zijn plaats in het hart van de stad pagina 16 Informatie van het Kerkelijk Bureau Colofon Gaandeweg pagina 18 Kerkdiensten voor de komende twee maanden en een brief van ds. Gert de Goeijen en zijn gezin pagina 20, 21 en 22

Geloven is topsport Niet dat ik al zover ben en mijn doel al heb bereikt. Maar ik jaag er naar… Filippenzen 3 vers 12a

Het moment waarop ik dit schrijf is daags na de finale van het WK-voetbal in Zuid Afrika. Intussen is de Tour de France in volle gang. Eigenlijk worden we via de media het hele jaar door wel getrakteerd op beelden, verslagen en commentaren van en rond topsport. De bondscoach van het Nederlands elftal herhaalde keer op keer twee kernwoorden van zijn aanpak: missie en focus. De missie was wereldkampioen worden. En na ieder gewonnen duel was het devies: focussen op de volgende wedstrijd. De missie mislukte, maar de focus bleef. In de Bijbeltekst hierboven wordt ook gesproken van een missie, een doel. De schrijver heeft het over ‘mijn doel’ waarvan hij zegt dat hij dat ‘nog niet bereikt heeft’. Hij zet zich echter in om zijn doel te bereiken. “Ik jaag er naar”, hoor ik hem zeggen. De schrijver is een zoeker… Hij heeft een persoonlijke missie en die heeft te maken met een persoon: Jezus Christus, zijn coach in de geestelijke topsport die geloven heet. Zelf probeert hij als een coach in zijn jacht naar het bereiken van het doel ook anderen mee te krijgen. Waar jaagt hij naar? Wat is het doel van gelovige mensen, in dit geval van mensen die iets hebben met de persoon Jezus Christus? Waar streven zij naar, wat is hun missie en waar focussen zij op? Wat is mijn doel en wat is onze missie als gemeente? Eén ding is duidelijk: het doel van de schrijver is nog niet bereikt. Hij jaagt er wel naar en dat is de bedoeling. Geloven is in beweging blijven. Trainen. Focussen op de finish, op de prijs die meer waarde heeft dan een klomp goud in bekervorm. Het doel is een hemelse prijs (vers 14). “De hemelse prijs waartoe God mij door Christus Jezus roept.” Een nadere omschrijving ontbreekt. Het heeft in ieder geval met toekomst te maken. Niet terugkijken, maar vooruitzien is het devies in deze brief met overwegend blijde toon. Geloven is topsport voor geest en lichaam. Het is een voortdurende strijd, waarbij je moet blijven focussen. Het is goed om een missie te formuleren, als kerk, als wijkgemeente. Wat is onze missie voor het komende seizoen 2010-2011? Onze coach weet een goede: “Volg mij.” Andries den Besten, predikant Jeruzalemkerk

3

Op zondag 19 september wordt in de Verrijzeniskerk in Holtenbroek een oecumenische viering gehouden in het kader van de Vredesweek. Deze week, van 18 tot 26 september, heeft dit jaar als thema ‘Buurten voor vrede’. Om dit thema draait ook de viering, waarin voorgaan ds. Wim Hortensius van de Oosterkerk, pastor Evelien Reeuwijk van de Thomas à Kempisparochie en mevrouw Etje Verhagen-Krikke van de Lutherse Gemeente.

AANDACHT VOOR

Thema Vredesweek centraal in oecumenische viering

4

“Het thema heeft een dubbele betekenis”, legt Wim Hortensius uit. “Het slaat op de mensen die werken aan vrede in de buurt en het slaat op het werkwoord buurten. Onze samenleving heeft mensen nodig die als goede buren naast elkaar wonen. Dat betekent dat mensen elkaar beter gaan leren kennen, elkaar meer ontmoeten en meer met elkaar samen-leven. De vraag is of en hoe de verschillende godsdiensten in ons land kunnen stimuleren dat mensen meer bij elkaar buurten, nieuwsgierig worden naar elkaar en er ook op deze manier meer samenhang komt in de samenleving. Daarnaast is een interessante vraag hoe de joodse gemeenschap, de christelijke gemeenschap en de moslimgemeenschap met elkaar omgaan: zijn wij als gelovigen van verschillende godsdiensten goede buren voor elkaar? Deze vragen rond het thema ‘Buurten voor vrede’ willen wij op verschillende

manieren aan bod laten komen tijdens deze oecumenische viering in september. Wellicht dat er ook gasten komen uit de joodse gemeenschap en de moslimgemeenschap. De schriftlezing is een prikkelende profetenlezing: Amos 8 vers 4 tot 7. Iedereen is van harte welkom!”

Oecumenische traditie De Oosterkerkgemeente, de Lutherse Gemeente en de parochie rond de voormalige St. Michaëlskerk aan de Bisschop Willebrandlaan kenden al een jarenlange oecumenische traditie: twee keer per jaar hielden zij een oecumenische viering, de ene keer in de St. Michaëlskerk, de andere keer in de Oosterkerk. Sinds de St. Michaëlskerk een aantal jaar geleden werd gesloten, wordt één van de oecumenische vieringen gehouden in de Verrijzeniskerk in Holtenbroek. De eerste oecumenische viering in het jaar vindt plaats in januari in de landelijke Week van Gebed voor de Eenheid, de andere in september, in de Vredesweek. De laatste jaren is tijdens de oecumenische viering in de Oosterkerk de

Maaltijd van de Heer gevierd, onder verantwoordelijkheid van de kerkenraad van de Oosterkerk. Telkens gaan drie pastores van de betrokken gemeenten en parochie voor in de viering. Telkens ook verleent een oecumenisch projectkoor zijn medewerking, met wisselende cantors. Hiertoe worden in de weken voor een oecumenische viering enige gezamenlijke repetities gehouden. “Naast de twee oecumenische vieringen kennen de Oosterkerkgemeente, de Lutherse Gemeente en de Thomas à Kempisparochie nog twee oecumenische activiteiten”, aldus Wim Hortensius. “Elke maand komen gemeenteleden van de drie gemeenten bijeen in de Lutherse Kerk om met elkaar een gedeelte te lezen uit een boek uit de serie ‘Het verhaal gaat…’ van Nico ter Linden. Deze geanimeerde bijeenkomsten staan steeds onder leiding van twee pastores. Verder is er gelegenheid enkele keren per jaar in oecumenische setting bibliodrama te spelen in de Oosterkerk. Op deze manier hopen wij het oecumenisch vuur in onze wijkgemeenten en parochie brandend te houden.”

Lutherse Gemeente Zwolle heeft nieuwe predikant In een bijzondere gemeentevergadering op zondag 13 juni 2010 heeft de gemeente van Luthers Zwolle volmondig ‘ja’ gezegd tegen het voorstel van de kerkenraad om een beroep uit te brengen op ds. Erwin de Fouw. Op dit moment is De Fouw nog predikant van de Evangelisch-Lutherse Gemeente te Den Haag, samen met ds. Trinette Verhoeven. Hij heeft daar de speciale aandacht voor het pastoraat onder oudere gemeenteleden en doet veel aan het diaconale werk in de buurt. De kerkenraad verwacht dat ds. De Fouw met ingang van 1 januari 2011 als fulltime predikant zijn taak in Zwolle zal kunnen beginnen, na voltooiing van de PKN-procedures. Erwin de Fouw is 39 jaar. Hij studeerde theologie in Utrecht en Leiden. Zijn ordinatie vond plaats op 19 oktober 2003. Voordat De Fouw predikant werd, was hij geestelijk verzorger bij een instelling die zorg biedt aan mensen met een verstandelijke handicap. De Fouw is afkomstig uit een hervormd nest. Hij voelt zich ‘vrijzinnig-orthodox’, aansluitend bij de traditie van de oecumenische kerk van alle tijden en plaatsen. Verder heeft hij veel aan Lutherana gedaan. Christus staat voor hem centraal. Hij is lid van de Lutherse Synode en van de classis en redacteur van ELK-kwartaal. Hij heeft een mannelijke partner en besteedt zijn vrije tijd aan lezen, films, muziek, beeldende kunst, wandelen en sport. Erwin de Fouw beseft, dat zijn besluit om naar Zwolle te komen voor hem een goede stap is. Tegelijkertijd vindt hij het moeilijk, zo schrijft hij, om de Haagse Lutherse gemeente achter zich te laten. De lutheranen in Zwolle zijn blij dat in januari, na een jaar vacant te zijn geweest, een nieuwe periode zal aanbreken. De kerkenraadsleden Andrea Nijland en Lolke Folkertsma heffen het glas met dominee Erwin de Fouw.

Boekenmarkt voor Wilde Ganzen Op zaterdag 9 oktober kunnen liefhebbers van boeken weer hun hart ophalen. In de Adventskerk wordt van 10.00 tot 14.00 uur de halfjaarlijkse tweedehands boekenmarkt gehouden, waarvan de volledige opbrengst bestemd is voor projecten van de Wilde Ganzen. De boekenmarkten, die plaatsvinden in april en oktober, worden al jaren georganiseerd door Harry Frijling en Evert Spijkerboer, leden van de Adventskerk. Harry Frijling, die in 2003 als emerituspredikant vanuit Voorburg naar Zwolle verhuisde, huurde voor de verkoop van zijn te omvangrijke boekenschat aanvankelijk een kraam in de IJsselhallen.

Bekenden die hem daar troffen, boden hem ‘voor het goede doel’ ook hun overtollige boeken aan. Harry zag in de Adventskerk na veertig jaar zijn voormalige schoolvriend Evert Spijkerboer terug; sindsdien organiseren ze de boekeninzameling en -verkoop samen. “Mijn garage staat vol boeken, zeker tweehonderd bananendozen vol”, vertelt Harry. In de zomer neemt hij zijn dozen geregeld mee naar allerlei markten, maar de opbrengst gaat altijd naar de Wilde Ganzen. “De verkoop heeft vorig jaar ruim dertienduizend euro opgebracht, de opbrengst van alle jaren samen ligt tussen de zestig- en zeventigduizend euro.” Boeken die over zijn, of genres waarvan

zij teveel hebben, schuiven de Adventskerkers door naar de permanente boekenmarkt in de Grote Kerk, of naar de boekenmarkt van de Sionskerk. Het hele jaar door zijn boeken welkom. Na een telefoontje naar Harry Frijling, (038) 465 50 35, of Evert Spijkerboer (038) 465 10 69, kunnen de boeken worden gebracht. “Maar we zijn ook bereid de boeken te komen halen”, vult Harry aan. In principe is alles welkom, behalve encyclopedieën, studieboeken en reisgidsen, omdat die snel verouderen. Moderne literatuur verkoopt het best. Meer informatie over de Wilde Ganzen is te vinden op: www.wildeganzen.nl

Bejaardenmiddag Stad in Refter gelegenheid krijgt om zelf iets in te brengen of een gezellige bingo. Elke middag begint met een overdenking uit de Bijbel en het zingen van liederen. Belangstellende zijn van harte uitgenodigd om eens een kijkje te komen nemen. De eerste middag is op maandag 20 september van 14.30 tot 16.30 uur. Ds. Mulderij zal een meditatie verzorgen en na de pauze wordt teruggekeken op Voor het komend seizoen staan er weer de boottocht door de Wieden die op interessante onderwerpen op het pro10 mei plaatsvond. gramma, zoals een reiservaring vanuit Nepal, een natuurserie over vleermuizen, Voor hen die van zingen houden: voorafgaand aan de bejaardenmiddag oefent het een lezing over geloof en leven. Maar koortje van 13.15 tot 14.15 uur. Ook daar ook zijn er middagen waarop ieder de Al meer dan veertig jaar is de Bejaardenmiddag Stad een begrip voor ouderen die in en rond de binnenstad wonen en soms ook verder weg. Om de twee weken komen zij samen in de grote zaal van het Refter (Bethlehemsekerkplein 35), voor ontmoeting, verdieping, ontspanning en gezelligheid.

Commissie Grote Kerk Cantateviering De eerste activiteit van de Commissie Grote Kerk na de zomervakantie is de uitvoering van de Bach-cantate “Warum betrübst du dich” (BWV 138). De werkgroep Cantatevieringen tekent voor de organisatie. Op zondag 12 september voeren het Michaëlscantatekoor, het orkest Musica Michaëlis onder leiding van cantor/organist Toon Hagen het werk uit in het kader van een kerkdienst. Zo zijn de cantates immers bedoeld. Liturg op 12 september is dr. Jaap van Slageren.

gespecialiseerd, voert onder leiding van Herman Weelink de vesper uit.

Michaëlsvieringen

Spiritualiteit. Daarover gaan de Michaëlsvieringen in het nieuwe seizoen. Spiritualiteit is het bewustzijn dat je bestaan, dat het bestaan, voortkomt uit een geheim dat groter is dan jezelf. Dan gebeurt er iets met je. Je kunt je toevertrouwen aan het geheim van het leven en aan je verlangen. Er is een onvoorwaardelijke liefde die jou draagt. Thomas à Kempis noemt dat ‘de blindVesper met evensong heid van je hart verliezen.’ De eerste vesper, op 26 september, is een Steeds zal een andere voorganger laten heel bijzondere. Het heeft de vorm van zien hoe zijn/haar zoektocht naar het een Choral Evensong uit de Anglicaanse geheim zich voltrok en waar het uitkwam, traditie. In dit gezongen avondgebed zit- in de hoop daar anderen mee te inspireten onder meer de lofzang van Maria en ren. Zondag 10 oktober is de eerste de lofzang van Simeon. Het Zwolse koor viering in dit kader, om 16.30 uur in Anthem, dat in de Engelse koormuziek is de Grote of St. Michaëlskerk.

zijn nieuwe leden van harte welkom. De middagen worden georganiseerd door de commissie Bejaardenmiddag Stad van de Grote Kerkgemeente: Fija de Gelder, Janny Mouthaan, Truus de Ruiter, Niesje Bredewout en Rijka Klaassen. Voor meer informatie: Rijka Klaassen, tel. (038) 465 42 13 of e-mail: [email protected]

Jan Nauta in redactie Vanaf dit nummer is Jan Nauta lid van de redactie van Gaandeweg. Hij vervult de vacature die was ontstaan door het vertrek van Menno van Oel. Jan is lid van de Evangelisch-Lutherse Gemeente Zwolle. “Veelkleurig, dat is het woord dat me te binnen schiet als ik denk aan de Protestantse Gemeente Zwolle”, zegt Jan. “Mensen zijn verschillend, geloven verschillend en doen binnen de gemeente heel verschillende dingen – gelukkig net zo kleurrijk als het kerkblad dat ons informeert over het reilen en zeilen van de PGZ. Die rijke schakering is voor mij ook terug te vinden in de muziek die ik samen met anderen zing als lid van de Michaëlscantorij en de Cantorij van de Lutherse Gemeente. Kerkmuziek van vele eeuwen en uit verschillende bronnen die blijft boeien door haar rijkdom aan vorm en klank. Als nieuw redactielid van Gaandeweg verheug ik mij er op een bijdrage aan die veelkleurigheid te mogen leveren.” 5

Diaconaat onder veranderende omstandigheden In het nieuwe kerkelijke seizoen gaat het diaconale werk misschien wel niet helemaal gewoon door. Uiteraard blijft de hulp aan de mens in nood bestaan, door te bemiddelen of zelf in te springen met een financiële overbrugging, tips, aandacht. Ook het werk in de gemeente gaat door. Diakenen blijven vraagbaak voor het bezoekwerk of bezoeken zelf mensen. In de stad blijft aandacht bestaan voor christelijke immigranten, armen, ex-gedetineerden. Komend seizoen blijft een diaconaal jaar, maar onder veranderende omstandigheden. De Zwolse diakenen gaan breed geïnformeerd het nieuwe seizoen in. De afgelopen jaren kwamen uiteenlopende groepen in de diaconie vertellen hoe zij zich voor anderen inzetten. Een greep: organisaties die vrijwilligers zoeken om iemand een keer te helpen, bijvoorbeeld als door ziekte de tuin even niet verzorgd kan worden. De werkgroep die een vakantie aanbiedt aan wie al jaren geen vakantie heeft gehad. De groep met een band met Roemenië. Een groep die moslims probeert te bereiken. Het initiatief voor een hospice. De jaarlijkse 4-meiherdenking in de Oosterkerk. Inloophuis De Bres. Er gebeurt veel en dat vergt een diaconale koers.

DIACONAAL

Koers uitzetten

6

Wie een koers uitzet, zal eerst het doel van de reis moeten weten. Dat doel kunnen diakenen gezamenlijk op het netvlies krijgen door zichzelf vragen te stellen als deze: Wat zien wij zelf in het diaconaat, wat is dat voor ons? Welke plaats willen wij innemen in de kerkelijke gemeente als geheel? En welke plaats willen wij innemen in de samenleving? Willen wij bijvoorbeeld tegelijk in het centrum van de kerk en in het centrum van de samenleving staan, of vooral in één van beide? Of willen we een brugfunctie vervullen? Hoe ziet deze er dan concreet uit? Pas nadat helder is wie of wat je bent, welk doel je voor ogen hebt, welke plek je wilt innemen in de kerk en in de stad, komt de vraag hoe je je doel wilt bereiken en wie en wat je daarvoor nodig hebt.

Situatie verandert De vragen spelen zich af in een veranderende situatie. De Protestantse Gemeente Zwolle stoot kerkgebouwen af en helpt wijkgemeenten samengroeien. Dat kost veel energie. De uitdaging is om dit te vertalen in vernieuwing. Voor het omzien moet plaats zijn. Maar het is de toekomst die wenkt. De eeuwen door kende de kerk zwaar weer, maar ook vernieuwing en élan. Net als de PGZ heeft de burgerlijke gemeente Zwolle met financieel zwaar weer te maken. De politiek staat voor de vraag: waar halen we geld weg en waar gaat geld naartoe – en waarom? Hier kan de diaconie meedenken, net als bij de kerk.

Diaconale gemeente De diaconie heeft niet zichzelf, maar de gemeente voor ogen. Want deze houdt in de samenleving de verkondiging gaande in woord en daad. Naast de diaconale toerusting gaat de kerkorga-

De diaconaal predikant is bereikbaar op Koewegje 2, 8021 AG Zwolle. Email: [email protected] Tel. 06 231 219 05 (woensdag, donderdag en vrijdag) of via tel. (038) 421 75 96.

nisatie de diaconie ter harte. De vraag is onder andere wat een samengaan van wijkgemeenten betekent voor het diaconaat. Dit wil ‘present’ zijn in wijken en buurten. Maar wat betekent ‘present’ zijn? Is dat hetzelfde als zichtbaar aanwezig zijn met een kerkgebouw en een wijkpredikant in elke buurt? En ben je als kerk onzichtbaar waar je dat niet meer hebt? Of kun je ook zichtbaar zijn met goed diaconaal-pastoraal bezoekwerk?

Onderling dienstbetoon Bezoekwerk blijft een belangrijk middel voor het ‘onderling dienstbetoon’ dat niet alleen gericht is op de noden van mensen, maar ook op hun gaven, waarmee zij de opbouw van de gemeente kunnen dienen. In tijden van verandering is bezoekwerk onontbeerlijk. Bezoekgroepen vergen drie dingen. Ten eerste een heldere en uitmuntende organisatie (wie bezoekt wie wanneer en hoe wordt gerapporteerd). Ten tweede scholing (wat moet je doen, waartoe en waarom) en training (hoe werk je). Ten derde ‘achtervang’: in bijzondere situaties moeten bezoekers op een pastor en een diaken terug kunnen vallen. De pastor voor specifieke pastorale vragen en de diaken voor vragen rond inkomen en andere samenlevingszaken. Voor de pastor betekent dit minder contactleggend bezoekwerk en meer inzet van de pastorale deskundigheid. De diaken zal veel meer dan voorheen op de hoogte moeten zijn van de mogelijkheden op sociaal terrein.

Voorwaarde en kans Goed georganiseerd bezoekwerk is niet alleen een voorwaarde voor het samengroeien van gemeenten, maar ook een kans: het maakt een gemeenschap sterker en aantrekkelijker, terwijl de taken van pastores en diakenen transparanter worden. Een samengroeien naar grotere stads(wijk)gemeenten biedt wellicht nieuwe kansen voor de diaconale gemeente en dat lijkt spannende gespreksstof voor het nieuwe seizoen. Lútzen Miedema, diaconaal predikant

Ouderenmiddag wijkgemeenten De jaarlijkse ouderenmiddag voor leden van de Hoeksteen-, de Oosterkerk- en de Jeruzalemkerkgemeente en De Open Kring wordt gehouden op zaterdag 6 november in De Hoeksteen. Gemeenteleden van 72 jaar en ouder ontvangen een uitnodiging voor deze middag, die wordt georganiseerd door de diaconieën van de vier wijkgemeenten. De voorbereidingscommissie heeft weer haar best gedaan om een mooi programma samen te stellen. Ds. Nelleke Beimers, predikant van De Open Kring zal vertellen over het ontstaan en de betekenis van ikonen. Daarnaast is er een optreden van de Flagellanten uit Giethoorn met vrolijke muziek.

Tineke Vlaming is betrokken bij de Adventskerk, waar ze onder meer heeft meegewerkt aan ‘Kunst in de kerk’. Ze werkt als muziekdocent met jonge kinderen, schrijft liedjes en illustreert. In de breedste zin van het woord is ‘klankkleur’ haar inspiratie. Als redactie van Gaandeweg maken we regelmatig gebruik van haar foto’s, zo is de foto van de Tour de Francerenners op pagina 3 van haar hand. Deze keer vroegen we haar ook voor de rubriek ‘Mijn kunst’.

MIJN KUNST

Jonge blom naast rijpe huid “Een inspirerend kunstwerk; het mag van alles zijn”, schreef de redactie mij. “Een schilderij, een illustratie, een foto of een beeld... Een thema van deze Gaandeweg is de start van het kerkenwerk.” Met die opdracht ging ik op zoek en koos bijgaande foto. Misschien is het wat aanmatigend om kunstwerken van anderen te negeren en te kiezen voor een eigen foto, maar ik waag het er toch maar op. Hoe had ik de foto kunnen maken zonder de Grote Kunstenaar? Veelzeggend bij de start van het kerkenwerk is wellicht de bekende uitspraak van Luther: “Als ik wist dat de wereld morgen zou vergaan, zou ik vandaag nog een appelboom planten.” Door eeuwen heen en in allerlei (matriarchale) culturen was de appel het zinnebeeld van de vrouwelijke vruchtbaarheid. Dat beeld werd in de vroeg christelijke cultuur overgedragen op Maria. Onder patriarchale invloed maakte men van de vrouw, Eva, een verleidster en werd de appel de verboden vrucht in het paradijs. In het 16e eeuwse schilderij Madonna met kind van Joos van Cleve wijst een kleine Jezus met stralend gezichtje naar de appel in zijn opgeheven linkerhand als teken dat de erfzonde door hem zal worden verzoend. In ons gezin kreeg de appelboom een speciale betekenis bij de doop van onze twee jongste kinderen op 21 maart 1982. Passend bij onze tweeling, zoon en dochter geboren op 02-02-82, kregen we op die eerste lentedag van vrienden een ‘duo-boom’: twee appelsoorten, Golden Delicious en Jonathan, geënt op één stam. ‘Elkaar bestuivend’ stond op het label. Vanwege de symboliek werd die appelboom ons zeer dierbaar. Toen we jaren later verhuisden, lukte het niet de boom met wortel en tak mee te nemen. Daarom hebben we bij ons volgende huis opnieuw een duo-appel geplant. De derde appelboom zetten we vorig voorjaar in onze tuin in Windesheim. Een Notarisappel was het en single; de kinderen waren alle vier de deur uit. Maar de verbondenheid van de appelboom en nageslacht bleef. Er volgde een gedenkwaardige zomer met vreugde om de geboorte van een kleinkind en zorgen om gebroken relaties. Tot onze verbazing kreeg de appel eind augustus een bescheiden tweede bloei. En, o wonder, er groeide zelfs bloesem bij de enige appel; bloem en vrucht waren in één beeld te vangen! Ik zag regendruppels, die als parels het blauw van de hemel weerspiegelden en voelde me een bevoorrecht mens dat te zien en te kunnen vastleggen. Geïnspireerd en hoopvol gestemd schreef ik het volgende gedicht.

Groeien en bloeien Vruchten rijpen in september, bloesems bloeien meest in mei, maar ons jonge appelboompje gaf in ‘t najaar allebei: zoete nectar, sappig fruit, jonge blom naast rijpe huid. Van dit wonderwitte bloeien, bij de ruwe appelwang, schreven zin en beeld een liedje; lentelicht, nazomerzang. Hooggestemd in bloei en vrucht raakt het hemelsblauwe lucht.

7

Startweekend Adventskerk De Adventskerk is vast niet de enige gemeente waarin het nieuwe seizoen begonnen wordt rond het thema ‘Vol van hoop’. Ongetwijfeld ruist dit landelijk aangereikte thema langs de wolken boven vele kerken en andere vierplaatsen. De Adventskerkgemeente laat zich niet alleen in het startweekend van 17 tot en met 19 september, maar gedurende het gehele erop volgende seizoen door dit thema inspireren. De startdienst over ‘Vol van hoop’ is op zondag 19 september om 10.15 uur. Diezelfde ochtend is er om 9.00 uur een morgengebed rond hetzelfde thema. Vast onderdeel op de startzondag is ook de Informatiemarkt, waarop allerlei groepen en commissies zich presenteren. Op zaterdag 18 september zijn jong en oud, overal vandaan, van harte welkom op de gezellige Boeldag die in en rond wijkcentrum SIO/Adventskerk gehouden wordt. Het is bijzonder dat het startweekend dit jaar samen met een aantal leden van de Petrusgemeinde in Schwerin gehouden wordt. De organisatie van het startweekend is in volle gang. Kijk voor actuele informatie op de website: www.adventskerk.nl

AANDACHT VOOR

Bezoek uit Congo

8

In het weekend van 25 en 26 september brengen pasteur Jonathan Mpasi en zijn vrouw een bezoek aan Zwolle. Pasteur Mpasi is directeur van de organisatie AEPH in West-Congo. De stedelijke ZWO-commissie van de Protestantse Gemeente Zwolle ondersteunt een van de projecten van AEPH. Vooral de wijkgemeenten Adventskerk en De Hoek-

steen zijn actief voor het project rond een betere drinkwatervoorziening en de aanleg van toiletten. Pasteur Mpasi en zijn vrouw zullen te gast zijn in de Adventskerkgemeente, waar de ZWO-commissie verschillende activiteiten rondom het Congolese bezoek heeft opgezet. Het bezoek wordt afgerond met een kerkdienst op zondag 26 september om 10.15 uur in de Adventskerk. In deze dienst gaat ds. Nelleke Eygenraam samen met pasteur Jonathan Mpasi voor. Een zanggroep van in Nederland wonende Congolezen luistert de dienst op. Pasteur Mpasi spreekt Frans. Voor vertaling wordt gezorgd. Na afloop van de dienst zal pasteur Mpasi over zijn werk

voor AEPH vertellen. Nadere informatie omtrent het bezoek uit Congo is te verkrijgen bij Gebca Velema, voorzitter van ZWO-Adventskerk, e-mail: [email protected]

Giften welkom De ZWO-commissie van de PGZ heeft toegezegd het project in West-Congo in 2010 met € 15.000 te zullen steunen. Dankzij een legaat is dit mogelijk. Daarnaast zijn giften van gemeenteleden en andere sympathisanten zeer welkom. Rekeningnummer 63.58.04.794 t.n.v. Diaconie PGZ, ZWO-commissie. Vermeld erbij: Project West-Congo.

Basiscursus geloven In de periode november 2010 tot maart 2011 organiseert de Adventskerk een basiscursus geloven ‘Ontmoetingen met God’ op zeven dinsdagavonden (18.30-21.30 uur) en een zaterdag. Cursisten maken kennis met de basis van het christelijke geloof en kunnen ook hun geloof vernieuwen en verdiepen. Er wordt geprobeerd een aantal hoofdthema’s van geloven op een open wijze ter sprake te brengen. De inleiding wordt gehouden door steeds weer een andere theoloog/predikant uit Zwolle. De ontmoeting staat centraal. Ontmoeting met elkaar, ontmoeting met meer dan tweeduizend jaar geloofstraditie en ontmoeting met God. De cursus is onderdeel van het Programma Vorming en Toerusting seizoen 2010-2011. Meer informatie is te vinden op www.adventskerk.nl. De voorbereidingsggroep bestaat uit Hadewieg Louissen, Cora Tienstra, Anneke van der Meulen, Gertjan van Driel en ds. Hans Tissink. Voor inlichtingen: Anneke van der Meulen, tel. (038) 465 25 79 ([email protected]) en ds. Hans Tissink, tel. (038) 337 44 06 ([email protected]).

Oecumenische ontmoetingen rond liturgie Tijdens vier ontmoetingsavonden verdiepen mensen met verschillende kerkelijke achtergronden zich in kerkelijke gewoonten en gebruiken van nu en van vroeger. Niet alleen als toeschouwer, maar vooral door zelf mee te doen. Er wordt geput uit de rijkdom van de traditie en tegelijkertijd is er veel aandacht voor actuele invullingen. Dit seizoen ligt de nadruk op de litur-

gische vormgeving rond hoogte- en dieptepunten in de levensloop van mensen. Aan de orde komen: verbinden en ontbinden, ziekte en gezondheid, boete en verzoening, op weg gaan en terugkomen. Pastoor Peter van der Weide (r.-k. parochie Thomas à Kempis) en ds. Nelleke Eygenraam (wijkgemeente Adventskerk) zijn de gezamenlijke voorbereiders en inleiders.

De bijeenkomsten worden gehouden in de St. Jozefkerk, Ministerlaan 203 in Zwolle-Zuid op de donderdagen 21 oktober, 18 november, 6 januari en 17 februari van 20.00 tot 22.00 uur. Voor meer informatie: Nelleke Eygenraam, tel. (038) 452 52 23. Opgave uiterlijk 11 oktober bij Nelleke Eygenraam of door een mailtje aan: [email protected]

Voorlichting over Europese Taizé-ontmoeting De Taizé-werkgroep van de Adventskerk vestigt de aandacht op de Europese ontmoeting die elk jaar vanuit Taizé wordt georganiseerd. Op de internationale ontmoeting die dit jaar rond de jaarwisseling plaatsvindt in Rotterdam, verwacht men ongeveer 25.000 jongeren tussen de 17 en 35 jaar vanuit heel Europa. Meer informatie op www.taize.fr Belangstellenden voor deze Europese ontmoeting worden uitgenodigd voor de voorlichtingsbijeenkomst op zondag 19 september in de Adventskerk. Aanvang 16.00 uur met ontvangst en uitleg, om 17.15 uur gevolgd door een eenvoudige maaltijd. Deelnemers wordt verzocht daarvoor iets te eten mee te brengen dat zij met drie mensen kunnen delen. Om 19.00 uur begint de Taizé-viering in de kerk. Voor meer informatie mail naar: [email protected] of naar [email protected] De volgende Taizé-vieringen in de Adventskerk zijn op 21 november, 16 januari, 20 maart en 15 mei en beginnen om 19.00 uur.

Startweekend Stinskerk: voor elk wat wils

Om meteen maar spannend te beginnen, wordt op vrijdagavond een ‘dropping’ gehouden. Voor kinderen vanaf ongeveer elf jaar onder begeleiding van hun ouders een onvergetelijke gebeurtenis, voor tieners een uitdaging, voor volwassenen een toer en voor iedereen: supergezellig.

aan elkaar te knopen. De Stinskerk draagt graag een steentje bij. Er is van alles te koop op de snuffelmarkt, zoals boeken, cadeautjes, bloemen en koffie met iets lekkers. Voor meer informatie: ZWO-commissie, K.Lips, tel. (038) 453 85 61 Kinderen in de basisschoolleeftijd kunnen ’s middags vanaf de kerk onder begeleiding op zoek naar ‘vossen’: vreemd uitgedoste mensen die samen de sleutel hebben om een raadsel op te lossen. Als iedereen weer binnen is, is er een lekkere maaltijd. Misschien wel met pannenkoeken!

Op zaterdagmorgen van 9.00 tot 13.00 uur is bij de kerk de jaarlijkse snuffelmarkt. De ZWO-commissie is druk met de organisatie. De opbrengst is deze keer bestemd voor het particuliere weeshuis Lacramioara in Carei, Roemenië. Het weeshuis, waar achttien kinderen worden opgevangen in de leeftijd van 6 tot 18 jaar, heeft grote moeite de exploitatie rond te krijgen. De overheidssteun is minimaal en de directie moet heel creatief zijn in het zoeken naar sponsoring om de eindjes

De kerkdienst, zondagmorgen om 9.30 uur, wordt een feestelijk geheel, waarbij ook gospelgroep ‘Into my heart’ acte de présence geeft. Deze dienst is de kern van het Startweekend: de plaats om samen gericht te zijn op de Here God. Het is wel de bedoeling dat de mensen zoveel mogelijk op de fiets komen, want voor na de dienst is een mooi fietsparcours uitgezet. Aan het eind van de fietstocht zijn er lekkere broodjes en zijn er dia’s te zien van Indonesië, waar de familie De Goeijen dan alweer ruim een jaar aan het werk is.

In de Stinskerk (Westenholte) vindt het Startweekend plaats van 17 tot en met 19 september. Er is een enthousiaste ploeg aan het werk gegaan om er dit jaar weer een groot succes van te maken, met voor elk wat wils.

Ten slotte: waarom eigenlijk al die drukte? Ds. Edward van ’t Slot: “Al deze activiteiten bieden veel ruimte voor ontmoeting en voor een gevoel van bij elkaar horen. Een gemeente is geen los hoopje zand, geen toevallig bij elkaar geveegde groep mensen, maar een door de Here Jezus samengebonden geheel, één lichaam. In Westenholte kan iedereen die het maar wil duidelijk zien: kerk zijn is een feest!”

Grote Kerkgemeente begint seizoen met vieren ‘1, 2, 3 vier!’ is het thema dat centraal staat tijdens het startweekend van de Grote Kerkgemeente, op 11 en 12 september. De organisatie hoopt er met elkaar een feestelijke weekend van te maken en bidt voor een gezegend begin van het nieuwe winterwerkseizoen. Op zaterdag zijn er activiteiten gepland op twee locaties. In de sporthal van Sportgebouw Windesheim komen teams van sportieve gemeenteleden tegen elkaar uit in een gecombineerd toernooi. Er zijn bijvoorbeeld volleybal-, trefbal- en basketbalwedstrijden. Het toernooi begint om 13.30 uur en duurt tot 16.00 uur. Op Landgoed Schellerberg is intussen om 13.45 uur het kinderprogramma van start gegaan. Vanaf 15.00 zijn daar alle gemeenteleden welkom. ’s Avonds kan iedereen meedoen aan de barbecue. Op zondagmorgen begint om 9.30 uur de themadienst rond het thema ‘1, 2, 3 vier!’ in de Grote Kerk, met ds. J. Mulderij als voorganger. Na de dienst wordt er koffie gedronken en zijn er diverse keuzeprogramma’s in de kerk en het Refter. Er is iets leerzaams en er zijn mogelijkheden tot discussie, tot muzikaal en creatief bezig zijn. Kinderen tot 12 jaar gaan in het Refter met een eigen thema aan de slag. Tussen 12.30 en 13.00 uur sluit de gemeente het startweekend in de kerk gezamenlijk af. Op www.grotekerkgemeente.nl is meer informatie te vinden over de activiteiten en de aanmelding daarvoor. Dat kan nog tot en met maandag 6 september via [email protected]

Kerk en Israël De eerste zondag van oktober wordt Israëlzondag genoemd omdat rond deze zondag meestal ook de belangrijke joodse vier- en gedenkdagen Grote Verzoendag en Nieuwjaar vallen. Voor de Protestantse Kerk in Nederland is de Israëlzondag en de verbondenheid met het volk Israël min of meer vanzelfsprekend. Daar besteden ook verschillende wijkgemeenten aandacht aan, waaronder de Adventskerk. De naam ‘Israël’ klinkt wekelijks in de kerk, als volk van God, als volk van het Oude Testament en als bakermat van Christus. De actualiteit,

de gebeurtenissen in het huidige Israël en de Palestijnse gebieden, maken echter huiverig om die verbondenheid met het volk Israël centraal te stellen. Een gevoelig en moeilijk onderwerp waar de Adventskerk wel aandacht aan wil besteden. Op woensdagavond 29 september gaat dr. Simon Schoon met belangstellenden in gesprek. Hij is emeritus-predikant en was bijzonder hoogleraar voor de verhouding Jodendom-Christendom aan de PThU te Kampen. Hij heeft een sterke verbondenheid met Nes Ammim, waar

hij als pastor en studieleider gewerkt heeft. In mei 2010 heeft een groep gemeenteleden van de Adventskerk een bezoek gebracht aan Israël. Hun ervaringen rondom de verhouding tussen het huidige Israël en de Palestijnen zullen zeker worden ingebracht. De bijeenkomst, die wordt gehouden in SIO/Adventskerk begint om 20.00 uur. Voor koffie en thee wordt € 2,- gevraagd. Meer informatie bij Eta en Jan Nabers, tel. (038) 465 32 86

9

De leden van de Protestantse Gemeente Zwolle (PGZ) hebben op dit moment voor de actie Kerkbalans 2010 in totaal € 1.472.000 toegezegd. “We zijn goed op weg om onze doelstelling van € 1.533.000 te halen” zegt Aart Smink, voorzitter van de commissie Geldwerving van het College van Kerkrentmeesters (CvK). In het decembernummer van Gaandeweg keek hij vooruit op de jaarlijkse inzameling van de financiële bijdragen aan de kerk, nu geeft hij zijn reactie op de tot dusver behaalde resultaten.

DESGEVRAAGD

Actie Kerkbalans 2010; een tussenstand

10

Je vertelde in het kerstnummer dat de PGZ door ‘verbreden en verdiepen’ de opbrengst van de actie Kerkbalans wilde verhogen. Kun je nog eens uitleggen wat dat inhoudt? AS: “Met verbreden en verdiepen zoeken we naar mogelijkheden om de inkomsten te verhogen. Verbreden richt zich op leden die niet (meer) bijdragen. Hoe zorg je ervoor dat deze mensen weer gaan geven? Met verdiepen wordt beoogd leden die al bijdragen, te bewegen meer te gaan geven.” Om met verbreden te beginnen: hoe is dit in de praktijk vertaald? AS: “Vorig najaar zijn we begonnen concreet handen en voeten te geven aan verbreden. We hebben toen de huishoudens benaderd die voor 2009 geen toezegging hadden gedaan en in 2008 of 2007 nog wel bijdroegen. Het ging in totaal om ongeveer 550 huishoudens. Het doel was om met deze mensen in gesprek te komen. Het is volgens mij nuttig om te achterhalen waarom iemand nog wel lid is van de kerk, maar niet geeft. Als je dat eenmaal weet, kun je verder aan de slag.” Hoe is dit verlopen? AS: “In vier wijkgemeenten zijn ambtsdragers op pad gegaan om de betreffende huishoudens persoonlijk te benaderen. Dat heeft ook verreweg mijn voorkeur. In een persoonlijk gesprek kom je er het beste achter wat iemand beweegt lid te zijn van een kerk en waarom hij of zij desondanks niet bijdraagt aan Kerkbalans. Dan krijg je bijvoorbeeld te horen dat iemand teleurgesteld is geraakt in de kerk of geen aansluiting meer heeft met de wijze waarop we kerk zijn. Of dat iemand overweegt het lidmaatschap op te zeggen, financiële problemen heeft of dat het toezeggen van een bijdrage er gewoon bij is ingeschoten. Zo heeft iedereen zijn of haar verhaal, waarop je als ambtsdrager kunt voortborduren. Verbreden gaat in eerste instantie niet om geld, maar om serieuze aandacht voor mensen.” En de andere vijf wijkgemeenten? AS: “Twee wijkgemeenten hebben om uiteenlopende redenen helaas vorig jaar niet meegedaan. Drie wijkgemeenten hebben ervoor gekozen de betreffende huishoudens eerst een brief te sturen. In deze brief is gevraagd op een antwoordstrook aan te geven waarom men niet meer bijdraagt aan Kerkbalans en is het aanbod gedaan een gesprek te voeren met een ambtsdrager. Daarmee leg je het initiatief vervolgens bij de mensen zelf om al dan niet in gesprek te gaan over lidmaatschap en geldelijke bijdragen. Ik begrijp goed dat hiervoor wordt gekozen omdat ambtsdragers vaak al zoveel andere vrijwilligersklussen oppak-

ken. Aan de andere kant maak je het mensen wel erg gemakkelijk om niets van zich te laten horen. In mijn beleving geeft het lidmaatschap van een kerk ook verplichtingen en daar mag je het best op gepaste wijze over hebben.” Hoe reageerden de mensen? AS: “Ik hoor dat veel mensen het op prijs hebben gesteld dat ze persoonlijk zijn benaderd. De toon van de brief of het telefoongesprek is daarbij natuurlijk belangrijk. Het geeft geen pas om mensen iets te verwijten. Daarmee sla je de plank volledig mis en krijg je alleen maar meer verwijdering. Mensen willen worden gehoord en serieus worden genomen. In een aantal gevallen heeft het contact er overigens toe geleid dat mensen zich willen laten uitschrijven. Dit is natuurlijk niet het doel van de actie, maar je moet zo’n keuze wel respecteren. Ook van ambtsdragers en andere vrijwilligers die het bezoekwerk hebben gedaan, hoor ik overwegend positieve verhalen. Het is natuurlijk leuk als je met wat schroom iemand benadert en dan merkt dat het juist op prijs wordt gesteld dat je contact zoekt. En de werkdruk valt mee als je het bezoekwerk met voldoende mensen oppakt. Ik heb bijvoorbeeld zelf in mijn eigen wijkgemeente vijf mensen benaderd. Als je dat wat in de tijd spreidt, is het goed te doen.” Levert verbreden naast contacten ook geld op? AS: “Ik wil graag benadrukken dat verbreden gericht is op het herstellen van contact. Als mensen zich weer verbonden voelen met de kerk, komt geld later min of meer vanzelf wel. Dit neemt niet weg dat we ook naar het effect op de financiën hebben gekeken. Opvallend is dat in 2009 uiteindelijk € 81.000,meer is binnengekomen dan op 1 maart van dat jaar was toegezegd. In voorafgaande jaren was het vaak al veel als we aan het einde van het jaar € 20.000,- meer hadden ontvangen dan op 1 maart was toegezegd. Ook opvallend is dat ruim 60% van de huishoudens die in 2009 zijn benaderd in 2010 weer een bijdrage hebben toegezegd. Dit is veel hoger dan ik had durven hopen.” Betekent dit dat in het kader van verbreden ook dit jaar weer mensen worden benaderd? AS: “Jazeker. Alle wijkkerkenraden hebben het verzoek gehad de huishoudens te benaderen die voor 2010 geen bijdrage hebben toegezegd en in 2009, 2008 of 2007 nog wel bijdroegen. Het gaat om ongeveer 750 volwassen leden. Ik heb goede hoop dat dit jaar alle wijkgemeenten meedoen. Hopelijk kiezen ze dit jaar allemaal voor de persoonlijke benadering. Maar dat is misschien wat al te

optimistisch. Daarnaast hebben we de wijkkerkenraden verzocht de huishoudens aan te schrijven die al jaren geen bijdrage meer geven. Dan praten we over ongeveer 1.300 volwassen leden. Bij de brief zit een antwoordkaart waarop kan worden aangegeven waarom iemand niet bijdraagt. Ook wordt de mogelijkheid van een persoonlijk gesprek geboden en wordt er op de mogelijkheid gewezen dat men zich kan laten uitschrijven. Ik verwacht dat ook aan deze actie alle wijken meedoen.” Bij Kerkbalans 2010 heeft iedereen het verzoek gehad zijn of haar bijdrage met minimaal 5% te verhogen. Is hier gevolg aan gegeven? AS: “Die 5% is de invulling die de PGZ heeft gegeven aan verdiepen. Op het antwoordformulier van Kerkbalans hadden we naast de bijdrage die in 2009 was gegeven een adviesbedrag opgenomen. Dit adviesbedrag lag 5% boven de bijdrage voor 2009, met een minimum van € 25,- per lid. Zo’n 50% van de huishoudens die een bijdrage hebben toegezegd, heeft het adviesbedrag opgevolgd of is daar nog bovenuit gegaan. Mede hierdoor zaten we in maart al boven het niveau van 2009 en al bijna weer op het niveau van 2008. Een heel mooi resultaat. ” Komen er nog meer acties om het beoogde resultaat te halen? AS: “De gemiddelde bijdrage is nu € 216,- per huishouden per jaar. Een redelijke bijdrage is in mijn ogen ongeveer 2% van het netto inkomen. Grote groepen mensen geven ver onder het gemiddelde en zitten naar ik aanneem ook onder deze norm. Mede op verzoek van de Algemene Kerkenraad gaan we daarom in de filosofie van verdiepen binnenkort mensen benaderen die minder dan € 25,- per jaar geven. Rond deze tijd gaan zo’n 500 brieven de deur uit. Ik ben benieuwd of we de betrokkenen die dat kunnen betalen, zover krijgen hun bijdrage te verhogen. Als de actie aanslaat gaan we die volgend jaar waarschijnlijk uitbreiden.” Kun je overigens merken dat de op stapel staande bezuinigingen effect hebben gehad op het geefgedrag? AS: “Nee, je ziet geen duidelijk verband tussen geefgedrag en de dreigende sluiting van kerkgebouwen. Slechts een beperkt aantal mensen heeft de bijdrage verlaagd of dreigt deze te verlagen in verband met de mogelijke sluiting van hun kerk. Je ziet in alle wijken de tendens dat steeds minder mensen bijdragen, maar dat de bijdragen die worden toegezegd gemiddeld genomen omhoog gaan. De wijkgemeenten waarvan de gebouwen worden afgestoten zijn in dat opzicht geen uitzondering. Opvallend vind ik dat juist de kerkenraden van deze wijkgemeenten veel werk hebben gemaakt van het persoonlijk benaderen van mensen in het kader van verbreden. Daar neem ik echt mijn petje voor af. Ik zou het prachtig vinden als de andere kerkenraden uit solidariteit dit voorbeeld gaan volgen.” De actuele stand van de resultaten van Kerkbalans 2010, vergeleken met de opbrengst in voorgaande jaren, is te vinden op www.pknzwolle.nl

Column Aan de bar in de hotelkerk “Orthodoxie zonder vrijzinnigheid verkrampt. Vrijzinnigheid zonder orthodoxie verdampt.” Aldus Ruard Ganzevoort, hoogleraar theologie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Ik vind dat een rake observatie. De ontkerkelijking verloopt veel langzamer in kerken waar het geloof in duidelijke dogma’s beleden wordt. In kerken waar mensen meer op een zoekende en tastende manier geloven, ontbreken vaak de jongere generaties. Kerken vergrijzen en sluiten hun deuren. Vrijzinnigheid doet de kerk verdampen. Voor de meer orthodoxe gelovigen is dat het ultieme bewijs. Geen vaag gedoe: de rechte leer moet verkondigd worden. We moeten de Bijbel letterlijk lezen. Alleen wie in Jezus gelooft gaat naar de hemel. En ethiek is vooral een kwestie van beperkingen in de persoonlijke levenssfeer. Zo belijden we ons geloof op basis van angst, sociale wenselijkheid of intellectuele luiheid. Orthodoxie doet de kerk verkrampen. Ik ben ervan overtuigd dat juist in de ontmoeting en interactie tussen mensen van verschillende richtingen en stromingen binnen de Protestantse Kerk iets nieuws kan groeien. Orthodoxie en vrijzinnigheid – in welke gradaties ook – hebben elkaar nodig om ervoor te zorgen dat de kerk niet verdampt of verkrampt. En de Geest verfrissend kan waaien. Als twintiger kwam ik tot de conclusie dat mijn geloof een vorm van vrijzinnigheid nodig had. Het lukte mij niet om nieuw verworven inzichten en ervaringen te rijmen met het vastomlijnde geloof waarmee ik was opgegroeid. Ik had vooral ruimte nodig om te kunnen geloven. Ook ontdekte ik dat er een Bijbelse kern is. Voor mij is dat de menswording van God. In Jezus komt de Eeuwige mensen rakelings nabij. Dat is een radicalisering van het verhaal over God die een verbond sluit met mensen, zoals we dat eerder in de Bijbel tegenkomen. God is werkzaam als de bevrijdende kracht die onze menselijke fixaties openbreekt en mensen ruimte, troost en verantwoordelijkheid geeft. In de Protestantse Kerk is gelukkig ruimte voor diverse geloofsbelevingen. Tegelijk leest en interpreteert iedereen binnen de PKN dezelfde Bijbel. Daarom is het absurd wanneer gereformeerde bonders, vrijzinnigen, evangelischen, (post)moderne zinzoekers, confessionelen, randkerkelijken en kerkverslaafden zelfgenoegzaam langs elkaar heen zouden leven. Of is de PKN inderdaad een ‘hotelkerk’, zoals mijn voorouders – die van de Nederlandse Hervormde Kerk waren afgescheiden – de vaderlandse kerk afkeurend noemden? Persoonlijk houd ik wel van een hotelkerk. Zolang de hotelgasten elkaar vrij laten, respectvol behandelen en elkaar het licht in de ogen gunnen. En vooral niet vergeten om soms een goed gesprek met elkaar te voeren aan de bar. Theo Brand

Reageren? [email protected] De foto’s zijn gemaakt tijdens de voorbereiding van de Actie Kerkbalans 2010 in de Oosterkerk.

11

Oosterkerk- en Hoeksteengemeente bereiden samen startzondag voor

Nieuw seizoen in teken van afscheid en nieuw begin De Oosterkerk- en de Hoeksteengemeente vieren op zondag 12 september gezamenlijk het begin van het kerkelijk seizoen. Deze startzondag wordt gehouden in De Hoeksteen en is voorbereid door leden van beide wijkgemeenten. De dienst, met als thema ‘Schakels’, begint om 9.30 uur. Na de dienst zal er een programma zijn voor jong en oud. Er is iets lekkers te eten en te drinken, er valt iets te doen en te praten, terwijl de kinderen kunnen springen en spelen. Het definitieve programma wordt verspreid via de websites of mailings van de beide wijkgemeenten. Deze startzondag markeert het begin van een seizoen, dat ook in het teken staat van afscheid nemen en opnieuw beginnen. Beide wijkgemeenten werken samen aan een nieuw begin, dat met Pinksteren 2011 zijn beslag krijgt. Veel dingen in het reilen en zeilen van de gemeente worden overnieuw doordacht. “Dat is uitdagend, inspirerend en ook inspannend werk”, weten beide gemeenten. “Het is goed om het begin van zo’n intensief seizoen op de startzondag samen te vieren.”

PERSPECTIEF

De startdienst in De Hoeksteen is de tweede gezamenlijke kerkdienst van de Oosterkerk- en de Hoeksteengemeente. Op de zonovergoten zondagmorgen van 27 juni kwamen zij in de Oosterkerk voor het eerst bij elkaar. In een goed gevulde kerkzaal konden in totaal ruim driehonderd leden van de beide wijk-

12

gemeenten elkaar begroeten en ontmoeten. De dienst werd geleid door de wijkpredikanten Margo Jonker van De Hoeksteen en Wim Hortensius van de Oosterkerk. De cantorij van de Oosterkerk, aangevuld met leden van de cantorij van De Hoeksteen, droeg een muzikaal steentje bij. Ook de oppas en de kinder-

1

nevendienst waren gezamenlijk. Na afloop, bij de koffie, waren kerkgangers uit beide wijkgemeenten het eens: “Dit was een goede dienst met een prettige sfeer. Als de samenwerking op deze manier blijft verlopen, komt het goed.” Toch beseffen de kerkenraden en de leden van beide wijkgemeenten terdege

Adventskerker en moderamenlid Harry Frijling:

“Hoeksteen- en Oosterkerkgemeente houden allebei op te bestaan” Terwijl in verscheidene wijkgemeenten heftige beroering is ontstaan over de ingrijpende veranderingen waarmee zij te maken hebben, merken andere gemeenten binnen de PGZ tot nu toe weinig van de bezuinigingen. Voor de Adventskerk in ZwolleZuid bijvoorbeeld, gaat het kerkelijk leven op het eerste gezicht gewoon door. Toch voelen vooral Adventskerkers die geregeld buiten hun eigen wijkgemeente rondkijken, zich nauw betrokken bij de gang van zaken. Zeker als ze, zoals Harry Frijling, in het moderamen van de Algemene Kerkenraad (AK) hebben meebeslist over de maatregelen die de commotie veroorzaken.

Kerkenraad Harry Frijling vervult zijn rol in het dagelijks bestuur van de Protestantse Gemeente Zwolle met voldoening. “Als lid van het moderamen krijg je de kans in de keuken van de kerk te kijken. Daarbij kan ik de ervaring die ik jarenlang heb opgedaan, goed gebruiken.” Voor hij begin 2003 met zijn vrouw in Zwolle-Zuid kwam wonen, stond Harry als predikant in drie gemeenten, de laatste elf jaar in Voorburg. Na zijn emeritaat viel de keus op Zwolle omdat hij de stad uit zijn jeugd kende: “Ik ben geboren in Dalfsen en ging in Zwolle naar school. Een groot deel van de familie woont hier.”

In de Adventskerk zat de nieuwkomer al binnen het jaar in de kerkenraad, als ouderling met bestuurlijke taken. Bovendien vertegenwoordigde hij de wijkgemeente in het stedelijk kerkbestuur: eerst in de Centrale Kerkenraad van de Hervormde Gemeente Zwolle, sinds de fusie in de AK van de PGZ. Een jaar of vijf is hij nu lid van het moderamen, waarin de wijkgemeenten geen eigen afgevaardigde hebben. “In 2005 was de financiële situatie van de kerk nog niet verontrustend, wel probeerden we via de kaasschaafmethode hier en daar wat te bezuinigen. Dan lukt het wel weer, dachten we”, kijkt Harry

terug. “Tot op zeker moment de tekorten steeds groter en structureler dreigden te worden en we uit een ander vaatje moesten gaan tappen.” Hij vindt dat de zaken nu, met het afstoten van drie of vier gebouwen, ‘wel heel drastisch’ worden aangepakt. “Er is bewust voor gekozen de zaak zo te organiseren dat we de komende tien tot vijftien jaar verder kunnen. Praat je daar als moderamen in het algemeen over, dan gaat het nog, zodra het over concrete gebouwen en wijkgemeenten gaat wordt het moeilijk. De keuzes die we hebben gemaakt zijn logisch, vind ik, maar voor degenen die het treft is het zwaar.”

In de rubriek Perspectief laat Gaandeweg leden van wijkgemeente en andere betrokkenen reageren op de bezuinigingsmaatregelen die de Protestantse Gemeente Zwolle (PGZ) financieel gezond moeten maken. In deze aflevering komt aan het woord ds. Harry Frijling, lid van de Adventskerkgemeente en van het moderamen van de AK. Intussen bereiden de Hoeksteen- en de Oosterkerkgemeente zich voor op een gemeenschappelijke toekomst. De eerste gezamenlijke kerkdienst is gehouden en de tweede staat in de steigers. dat er zowel voor als na Pinksteren 2011 nog heel veel moet gebeuren om het samengaan echt te doen slagen. Doel is, samen een compleet nieuwe gemeente te vormen en op te bouwen. Daarover kregen de kerkgangers na de koffie de laatste informatie van Henk Zomer, voorzitter van de Hoeksteenkerkenraad en lid van de stuurgroep die de lijnen voor het samengaan uitzet. Ongeveer 120 mensen, opnieuw uit beide wijk gemeenten, woonden deze bijeenkomst bij en kwamen met hun vragen en opmerkingen.

2

3

In Perspectief een aantal foto’s, tijdens de kerkdienst en de gemeentevergadering gemaakt door Maarten Matser. Op de websites www.dehoeksteenzwolle.nl en www.oosterkerk.nl zijn meer foto’s en een uitgebreid verslag van beide bijeenkomsten te vinden.

4

5

1. Wim Hortensius vraagt aan kinderen uit De Hoeksteen wat zij van de Oosterkerk vinden. 2. De predikant nodigt de kerkgangers uit kennis te maken met de mensen in hun omgeving. 3. Tijdens de koffie wordt druk gepraat over de dienst en over de tijd die komt. 4. De voorgangers begeleiden de kerkgangers naar buiten. 5. Henk Zomer leidt de gemeentevergadering.

Ook tijdens zijn loopbaan als predikant heeft hij meegemaakt dat kerken dicht gingen. “En dat was voor de betrokkenen altijd een klap. Vooral als je bedenkt dat het vooral de meelevende kerkleden zijn die altijd de grootste financiële bijdrage leveren, is het niet gek dat zij heel veel moeite hebben met het afstoten van het kerkgebouw waaraan ze gehecht zijn.”

Toenadering Vanuit zijn ervaring als predikant en als moderamenlid volgt Harry de ontwikkelingen in de wijkgemeenten met grote belangstelling. Terwijl in Berkum en Assendorp nog veel onduidelijkheid bestaat, komt tussen de Oosterkerk- en de Hoeksteengemeente de toenadering op gang. Harry memoreert het verrassende optreden in de AK van Margo Jonker, predikant van de Hoeksteengemeente, als reactie op het voorgenomen besluit De Hoeksteen af te stoten. “Zij hield een indrukwekkend pleidooi voor het vormen van een nieuwe gemeente, samen met de Oosterkerk en de Jeruzalemkerk. Hoewel die laatste wijkgemeente intussen een eigen spoor volgt, gaat de samenwerking tussen Hoeksteen en Oosterkerk door.” Niet alleen voor de Hoeksteengemeente betekent dat een grote verandering, die

geldt ook de leden van de Oosterkerkgemeente, waarschuwt Harry. “De Hoeksteen- en de Oosterkerkgemeente houden allebei op te bestaan, zij moeten vanaf het begin voor de volle honderd procent één gemeente vormen. En die zit toevallig in de Oosterkerk, waar mensen vaak al jarenlang hun vaste plaats hebben, figuurlijk én letterlijk. Het is heel gemakkelijk om vanaf dat plaatsje vriendelijk te knikken naar de nieuwkomers en hen de indruk te geven dat zij ‘er wel bij mogen’. Dat is geen samengaan natuurlijk. De Hoeksteners van hun kant moeten duidelijk laten merken dat ze niet te gast zijn, maar mede-erfgenamen. Daarom zou je de nieuwe gemeente ook een nieuwe naam moeten geven. Het gebouw kan Oosterkerk blijven heten, maar voor de gemeente moet je met elkaar een andere naam bedenken. De kerkenraden adviseer ik niets te overhaasten en vooral om de gemeenteleden bij de besluitvorming en ontwikkelingen te betrekken.”

“De PGZ heeft in eerste instantie gekozen voor bezuinigen op ‘stenen’, maar het ‘brood’ zal zeker ook aan de beurt komen. Ik bedoel daarmee dat de predikantenformatie strenger zal worden beoordeeld, vooral op het moment dat er vacatures ontstaan. In Zwolle-Zuid is het aantal inwoners de afgelopen jaren drastisch teruggelopen en dat heeft zijn weerslag op de wijkgemeente. Behalve in de zomermaanden zijn er op zondagmorgen in de Adventskerk nog steeds twee diensten, maar of we daarmee door moeten gaan is de vraag. Wij zijn nu zeven jaar lid van deze gemeente en als ik om me heen kijk zie ik mensen steeds ouder en grijzer worden. Daar werken we zelf ook aan mee…”

Adventskerkgemeente Hoewel zijn eigen Adventskerkgemeente op dit moment niet door bezuinigingsmaatregelen geraakt lijkt te worden, voorspelt Harry dat dit in de toekomst ongetwijfeld verandert.

13

Bijbel & Kunst in Sionskerk In de Sionskerk worden ook het komende seizoen Bijbel & Kunstdiensten gehouden, op elke eerste zondag van de maand om 19.00 uur. Ds. H. Evers gaat in de diensten voor. Daarin is te zien hoe de Bijbel een rol speelt in de kunst. Behalve de organist speelt ook vaak een violist mee. Ook wie niet zo kerkelijk betrokken is en wel belangstelling heeft voor kunst, is van harte welkom. Via de beamer zijn de schilderijen te bekijken. Het jaarthema van de Sionskerk, ‘Jezus; als God de hemel opent’, licht ook in de Bijbel & Kunstdiensten op. Op 3 oktober staat het schilderij ‘De Jacobsladder’ van Marc Chagall centraal. Naar deze ladder verwees Jezus toen Hij zei tot zijn discipelen dat zij de hemel open zouden zien en de engelen van God opstijgen en neerdalen. Dus heel letterlijk de hemel open. Genesis 28. Op 7 november draait de Bijbel & Kunstdienst om ‘Johannes de Doper preekt’, een werk van Rembrandt uit 1635. Johannes de Doper kondigt aan dat er na hem Iemand anders zal komen: de Zoon van God. Bereid je voor! Zijn komst zal de hemel openen.

Bouwstenen Bijbelschool Sionskerk )6<>:;,5,5 )01),3:*/663 )V\^Z[LULU)PQILSZJOVVSPZLLUPUP[PH[PLM]HUOL[,]HUNLSPZJO >LYR]LYIHUKIPUULUKL7YV[LZ[HU[ZL2LYRPU5LKLYSHUKPU

AANDACHT VOOR

ZHTLU^LYRPUNTL[:[PJO[PUN)V\^Z[LULU]VVYQL3L]LU

14

In de Sionskerk start in september een nieuwe Bijbelcursus voor mensen die willen groeien in hun geestelijk leven en in Bijbelkennis: de Bouwstenen Bijbelschool, BBS. De cursus wordt gegeven door een docent, er wordt gebruik gemaakt van de beamer en een werkmap. Het cursusmateriaal is nieuw en ontwikkeld door het Evangelisch Werkverband. De BBS gaat landelijk op een aantal plaatsen van start. In de Sionskerkgemeente zijn drie docenten: Karen Deutekom (ouderling), Ruilof van Putten (beroepbaar predikant) en ds. Hélène Evers (wijkpredikant).

De BBS richt zich op gemeenteleden zonder ‘theologische bagage’. Iedereen kan dan ook deelnemen. De nadruk ligt niet zozeer ligt op theologische vorming als wel op karaktervorming: hoe kan ik leren om een goede discipel, leerling, van Jezus te zijn. Het doel is om te groeien in kennis van Gods Woord, in toewijding aan Christus en het delen van kennis met anderen. Naast de leden van de Sionskerkgemeente zijn mensen van andere wijkgemeenten en van buiten de PGZ welkom. Dat maakt de BBS veelkleuriger en boeiender. Op elke cursusavond komt een ander onderwerp aan de orde. Voorbeelden van onderwerpen: het Vaderhart van God, omgang met God, gebed, geloofszekerheid, de Bijbel van vroeger tot nu, betrouwbaarheid van de Bijbel, de inspiratie van de Bijbel, de Heilige Geest in het Oude Testament en het Nieuwe Testament.

De BBS omvat veertien bijeenkomsten, die om 20.00 uur beginnen en worden gehouden in de Sionskerk. Koffie staat klaar vanaf 19.45 uur. Data: maandagavond 13 en 27 september, 4 en 18 oktober, 8 en 22 november, 6 december 2010; 10 en 24 januari, 7 en 28 februari, 7 en 21 maart, 11 april 2011. Eens in de maand kan wie dat wil om 19.00 uur, voorafgaand aan de bijeenkomst samen eten.

Kosten en opgave

De werkmap kost € 40,-. Mochten de financiën een belemmering zijn, dan wordt een oplossing gevonden. Meer informatie op de site van het Evangelisch Werkverband binnen de Protestantse kerk www.ewv.nl en op de website: www.sionskerkzwolle.nl Opgeven kan via de site of via [email protected]

Gespreksgroep 50-plus in de Oosterkerk Gespreksgroep 50-plus presenteert, voor zover dat nu bekend is, het programma voor het seizoen 2010/2011. De bijeenkomsten worden gehouden in de Oosterkerk en beginnen om 10.00 uur. De kosten bedragen € 3.50, inclusief koffie en thee. Op woensdag 20 oktober spreekt de heer Klaas Jansen over het waterbeheer en de waterschappen. Op woensdag 17 november houdt dr. A. de Vos een lezing over ds. Horreüs de Haas (1879-1943). Deze was van 1919 tot zijn plotselinge dood in 1943 predikant in Zwolle. Hij hoorde tot de vrijzinnige vleugel van de Hervormde kerk. De Haas uitte zich in woord en geschrift, in preek en brochure, over allerlei maatschappelijke problemen. Hij was zowel overtuigd christen als socialist en nam stelling tegen de totalitaire stromingen van zijn dagen: communisme, nationaal-socialisme, antisemitisme en militarisme. Dr. A. de Vos promoveerde in 2008 op ‘Het leven en denken van Gerardus Horreüs de Haas’. Op 19 januari komt ds. Pieter Endedijk, coördinator project Nieuw Liedboek. Voor 16 februari is Marcus van Loopik uitgenodigd, die een lezing houdt over de joodse achtergronden van de Bergrede. Op 16 maart spreekt dr. Jaap van Slageren over joodse invloeden in Afrika en op 20 april houdt mevrouw Nelleke van Keulen een lezing over de poëzie van Ida Gerhardt. Voor nadere informatie: Tineke Diekema, tel (038) 453 57 33, e.mail: [email protected]

Fietstocht vanuit drie kerken Zondag 26 september gaan mensen uit de Oosterkerk, De Hoeksteen en Jeruzalemkerk samen fietsen. Na de kerkdiensten en de koffie begint de tocht. Deelnemers brengen zelf brood en drinken mee. De tocht is bedoeld voor jong en oud, voor iedereen die van

fietsen houdt. De route loopt door de stad, langs mooie plekken. Deelnemers ontmoeten als het even kan mensen uit andere wijkgemeenten om elkaar te kunnen helpen bij de tegenwind en elkaar te stimuleren de tocht voort te zetten. Die eindigt in een volkstuin in Westen-

holte, waar van warme soep van het vuur wordt genoten bij het zelf meegebrachte brood. En om uit te rusten en elkaar te spreken. Vanaf ongeveer 13.00 uur gaat iedereen op eigen kracht weer naar huis. Meer informatie volgt.

Boekje over autisme, geloof en kerk

Naar een nieuwe gemeente Leden van de Oosterkerk- en de Hoeksteengemeente worden uitgenodigd voor gespreksbijeenkomsten over de nieuwe gemeente, die vanaf Pinksteren 2011 voortkomt uit hun beide wijkgemeenten. Meer daarover in de rubriek Perspectief, op pagina 10 en 11 van deze Gaandeweg. De samenvoeging is een grote stap, die uitnodigt en uitdaagt om na te denken over de toekomst van de nieuwe gemeente. Wat is haar visie, wat straalt zij uit, hoe willen wij gemeente zijn en daar ook vorm aan gaan geven? Om daar als leden van beide wijkgemeenten over te praten worden vier gespreksbijeenkomsten georganiseerd. Het visiestuk, dat onder meer via de wijkbladen en op de websites is verspreid, is uitgangspunt voor het gesprek. De avonden kunnen momenten worden van intensief gesprek en van kennismaking. Belangstellenden kunnen zich inschrijven voor één van de vier bijeenkomsten: donderdag 14 oktober, 10.00 uur in De Hoeksteen; donderdag 14 oktober, 20.00 uur in de Oosterkerk; dinsdag 30 november, 10.00 uur in de Oosterkerk; dinsdag 30 november, 20.00 uur in De Hoeksteen.

P& P

PRAKTISCH & PASTORAAL

Veilig bij God Over autisme, geloof en kerk

Veilig bij God

‘Veilig bij God’ beschrijft de geloofsbeleving van mensen met een autisme spectrum stoornis (ASS). Zij ervaren beperkingen in het dagelijkse bestaan. Ook in het geloofsleven ondervinden zij moeite als gevolg van hun stoornis. “Geloven vind ik moeilijk. Ik kan niet begrijpen dat er een God is en dat alles door Hem ontstaan is. Ik weet ook niet

hoe ik me God moet voorstellen. Heel veel van God snap ik gewoon niet”, zegt een van hen in het boekje. Dat is geschreven aan de hand van een recent uitgevoerd onderzoek door Hanneke Schaap. Op basis hiervan biedt zij praktische handreikingen voor het omgaan met autisme en geloof, zowel thuis, op school als in de kerk. Dit kan leiden tot meer inzicht en begrip en eraan bijdragen dat ook mensen met autisme zich veilig bij God weten. Hanneke Schaap is coördinator van het Kenniscentrum Religie en Levensbeschouwing in relatie tot Geestelijke Gezondheidszorg in Zwolle. Jannine van Schothorst-van Roekel redigeerde ‘Veilig bij God’. Zij was vanuit Eleos coördinator van het onderzoek ‘Geloof en autisme’.

Dr. Hanneke Schaap-Jonker Jannine van Scothorst-van Roekel (red.)

‘Veilig bij God’, is de titel van het boekje dat onlangs is verschenen, geschreven door onder anderen dr. Hanneke SchaapJonker, lid van de Grote Kerkgemeente. Zij is psycholoog, theoloog en werkt als universitair docent godsdienstpsychologie aan de Protestantse Theologische Universiteit in Kampen.

Dr. Hanneke Schaap-Jonker Jannine van Schothorst-van Roekel (red.)

Bijbelstudie Op de Bijbelstudiegroep van de Oosterkerk zijn het komende seizoen ook Hoeksteners en mensen van de Jeruzalemkerk welkom. Aan de hand van een Bijbelboek gaan deelnemers in gesprek met elkaar. De bedoeling is een hoofdstuk of een gedeelte ervan met elkaar te lezen, te bespreken en van gedachten te wisselen. De bijeenkomsten zijn in de Oosterkerk op 11 oktober, 8 november, 13 december, 10 januari, 14 februari en 14 maart, van 10.00 tot 11.30 uur. Christa van Stappen begeleidt de gesprekken. Zij geeft desgewenst meer informatie: [email protected]; tel. (038) 454 32 30.

Opgave via een inschrijfformulier in de hal van de kerk, of via Harm Bousema, Wim Hortensius, Christa van Stappen of Margo Jonker

Bibliodrama

Infomarkt Provider Op vrijdagavond 10 september kunnen jongeren van 12 tot 17 jaar die horen bij de Oosterkerk, De Hoeksteen en de Jeruzalemkerk zich weer inschrijven voor de verschillende onderdelen van het nieuwe programma van Provider. De infomarkt is deze keer in de Jeruzalemkerk, van 19.00 tot 20.00 uur. Daarna kan wie dat leuk vindt meedoen met ‘kickbiken’. Bij Provider kunnen de jongeren kiezen uit verschillende onderdelen die worden aangeboden. Deze onderwerpen, die op een eigentijdse wijze worden uitgewerkt, hebben te maken met de Bijbel, met geloof, met de maatschappij of met de samenleving. Het ene onderwerp is meer

een ‘praat-onderwerp’, het andere meer een ‘doe-onderwerp’. Er staat weer van alles op het programma, zoals meehelpen met een klus van Present, meedoen met ‘griezelen in de kerk’, een leuke middag organiseren voor kinderen uit Tsjernobyl en kijken wat er in een moskee allemaal gebeurt. Deze onderwerpen worden in september en januari gepresenteerd op de infomarkt. Een stuurgroep uit de verschillende kerken verzorgt het aanbod en doet de organisatie. De betrokken jongeren ontvangen een uitnodiging voor de infomarkt. Voor meer informatie: Jantine van Willigen (Jeruzalemkerk), Wim Hortensius (Oosterkerk) of Annerieke Koetsier (Hoeksteen).

Voor wie samen met anderen wil zoeken naar verdieping van geloof en leven is er ook in dit nieuwe seizoen gelegenheid bibliodrama te spelen. De bedoeling van bibliodrama is om een Bijbelverhaal ‘tot leven te wekken’, door je in te leven in de rol van een persoon uit het verhaal. Ook mensen van de Thomas à Kempisparochie worden voor deze oecumenische groep uitgenodigd. De bijeenkomsten vinden plaats in de Oosterkerk, steeds van 19.30 tot 22.00 uur. De eerste bijeenkomst is maandag 20 september. Er kunnen maximaal vijftien personen deelnemen. De leiding berust dit seizoen bij ds. Wim Hortensius en pastor Hans Schoorlemmer. Inlichtingen en aanmelding via e-mail: [email protected] of telefonisch: (038) 452 46 60. 15

Op de foto’s Etje en Michiel Verhagen en enkele activiteiten van De Zonnesteen: elkaar ontmoeten in de huiskamer, het schilderen en het koor. Een deel van deze foto’s is gemaakt door de jonge Zwolse fotograaf Ferdy Damman. Hij bood het inloophuis een gratis fotoshoot aan, in het kader van het Zwolse project Beursvloer. De gasten die op de foto’s staan hebben allen toestemming gegeven voor publicatie.

Inloophuis De Zonnesteen vond geknipt onderdak in voormalige Lutherse pastorie

R E P O R TA G E

“Mensen met kanker horen bij het gewone leven”

16

“Het gaat erom mensen weer in hun kracht te zetten, zodat ze zelf de controle over hun leven houden.” Zo vatten Etje en Michiel Verhagen het doel samen van De Zonnesteen, inloophuis voor mensen die met kanker te maken hebben, patiënten zowel als hun naasten. Samen met een groot aantal andere vrijwilligers, even bevlogen als zij, werkt het echtpaar Verhagen er hard aan om ‘hun’ Zonnesteen tot een succes te maken. Dat een inloophuis als De Zonnesteen geen luxe is, blijkt uit het groeiende aantal bezoekers en vooral uit hun positieve reacties. Het inloophuis ging eind april 2009 open en is gevestigd in de Koestraat naast de Lutherse Kerk, in de voormalige pastorie van de Evangelisch Lutherse Gemeente (ELG). Etje Verhagen, die als psycholoog gespecialiseerd is in de begeleiding van mensen met kanker en andere ernstige aandoeningen, signaleerde onder hen grote behoefte aan een veilige plek waar zij zichzelf kunnen zijn en lotgenoten kunnen ontmoeten. “Mensen die kanker hebben en hun naasten voelen zich vaak heel eenzaam”, weet ze. “Ze zijn bovenal angstig: voor de toekomst, voor het verlies van hun identiteit en voor de dood. En ze zijn vaak bang om zich in de buitenwereld te begeven die geen begrip heeft, maar onnadenkende adviezen geeft. Dat ze toch vooral positief moeten blijven! Het ergste is dat mensen met kanker zich schuldig voelen, omdat hen is aangepraat dat hun ziekte simpel door henzelf te voorkomen was. Als je mij kwaad wilt hebben, moet je zoiets beweren. Waarom de een wel en de andere niet wordt geconfronteerd met kanker is een complexe vraag. Er zijn zoveel factoren die daar invloed op hebben.”

Al jaren, vertelt Etje, zat ze te springen om de mogelijkheid haar cliënten te verwijzen naar een inloophuis. “Die had je toen al in heel veel Nederlandse steden en ik vond dat er ook in Zwolle zoiets moest komen.” Ook Michiel zette zich in voor de verwezenlijking van deze droom, die eind 2008 ineens heel dichtbij kwam. “We waren al met een mogelijke ruimte bezig, toen bekend werd dat de eerste en tweede verdieping van de voormalige pastorie leeg zouden komen. De mondhygiëniste die de ruimte van de ELG huurde, zou vertrekken. Als kerkenraadslid van de ELG hoorde ik dat al heel snel. Etje en ik zijn al zes jaar gastlid van deze gemeente, eigenlijk zijn we remonstrants. Het bevalt ons hier heel goed en we zijn beiden actief.” De ruimte die het aan de kerk grenzende gebouw bood, was geknipt voor een inloophuis, daar waren de Verhagens het

helemaal over eens. “Maar we moesten met de ELG een huur contract voor drie jaar afsluiten, terwijl de organisatie nog moest worden opgezet en we natuurlijk nog geen geld hadden”, vertelt Michiel. “Toen kwam iemand op het gouden idee een deel van het pand onder te verhuren en dat lukte al heel snel. De Zonnesteen zit op de eerste verdieping, de zolder is aan derden verhuurd. En ook onze spreekkamer en huiskamer verhuren we geregeld.” Het inloophuis wordt verder gefinancierd vanuit de Stichting De Zonnesteen Zwolle, die in december 2008 is opgericht en waarvan Michiel voorzitter is. De Zonnesteen meer bekendheid geven en donateurs werven, behoren op dit moment tot de belangrijkste en tijdrovendste taken van de stichting. Maar het is ook dankbaar werk dat veel voldoening geeft, vinden Michiel en Etje. Ze maken verrassende dingen mee en ontmoeten betrokken en enthousiaste mensen. “Je wordt zelf ook steeds enthousiaster”, ervaart Michiel. De gemeente Zwolle heeft het inloophuis gesubsidieerd en ook de Lutherse diaconie is bij de start ruimhartig geweest. Bovendien wordt jaarlijks in de Lutherse gemeente voor De Zonnesteen gecollecteerd. Ook de diaconie van de PGZ is benaderd, daar hoopt het inloophuis ook steun van te ontvangen.

Inspiratiebron De Zonnesteen heeft nadrukkelijk geen kerkelijk stempel, maar voor Etje en Michiel is hun geloof wel degelijk een belangrijke inspiratiebron. Zij vinden ook dat het inloophuis een soort diaconale taak vervult. “Dit is omzien naar elkaar en meebouwen aan de samenleving, al gaat dat ook met kleine steentjes. Je geeft mensen het gevoel er te mogen zijn en daarmee komen we, hopen wij, toch een beetje richting het Koninkrijk.” Uiteenlopende levensbeschouwingen vind je onder de ruim twintig vrijwilligers die in De Zonnesteen actief zijn. Hun taak omvat om te beginnen de eerste opvang van bezoekers, als die, al dan niet met de speciaal voor het inloophuis geïnstalleerde traplift, op de eerste etage zijn aangekomen. Die trap is een drempel, Etje geeft het toe, maar ze ziet ook een voordeel. “We hechten heel veel waarde aan de privacy van onze gasten en die wordt bevorderd nu we niet direct aan de straat zitten.” De vrijwilligers volgen een gerichte training voor ze gastvrouw of gastheer kunnen zijn in het inloophuis. “We proberen de mensen bewust te maken van wat ze kunnen verwachten en van hun eigen houding ten opzichte van kanker. Met welke emoties zij te maken krijgen en hoe ze daar mee om kunnen gaan. Daar praten vrijwilligers ook met elkaar over tijdens intervisiebijeenkomsten waar ze hun verhalen kwijt kunnen en specifieke vragen kunnen stellen”, legt Etje uit. Zij houdt zelf bijvoorbeeld een uiteenzetting over de psychosociale gevolgen van kanker, als een van de professionals die bij de training betrokken zijn. Zo geeft een arts inzicht in de medische kanten van de ziekte. “Wat je aanbiedt moet kwaliteit hebben”, vindt Etje en daarom is De Zonnesteen aangesloten bij twee landelijke overkoepelende organisaties van inloophuizen. Vrijwilligers leren ook waar de grenzen van hun deskundigheid liggen en kennen de mogelijkheden om gasten naar deskundige hulpverleners te verwijzen. Bijvoorbeeld naar de oncologiewijkverpleegkundige die elke veertien dagen spreekuur houdt in het inloophuis.

sen met kanker en direct naast het ziekenhuis gelegen. Wij denken dat er in Zwolle en omgeving plaats is voor verschillende plekken waar mensen met hun zorgen en vragen rond kanker terecht kunnen. Bovendien zijn de inloophuizen verschillend van sfeer. De Zonnesteen ligt in de binnenstad, midden in het gewone leven. Mensen met kanker horen daar gewoon bij.” Gasten van De Zonnesteen kunnen deelnemen aan gespreksgroepen, onder meer rond specifieke vormen van kanker, of meedoen aan tal van activiteiten; vaak begint daar hun kennismaking met het inloophuis. Ze kunnen schilderen of op andere manieren creatief bezig zijn, yogalessen volgen, met andere gasten zwemmen in het therapiebad en zingen in het koor. Dat mag door de week gebruik maken van de kerkzaal, terwijl de Lutherse gemeente in het weekend de ruimtes van het inloophuis benut. Michiel Verhagen is heel blij met die wisselwerking tussen De Zonnesteen en de kerkelijke gemeente. “Het gebouw leeft en borrelt”, zegt hij vergenoegd. “En dat is toch prachtig voor een kerk in het hart van de stad?”

Website Over de achtergrond, de doelstelling, de vele activiteiten die inloophuis De Zonnesteen biedt en de mogelijkheid om er vrijwilligerswerk te doen, geeft de website www.zonnesteenzwolle.nl zeer veel informatie. Het inloophuis Koestraat 4 is open op maandag, woensdag en vrijdag van 10.00 tot 16.00 uur. Wie het inloophuis financieel wil steunen kan donateur worden van de Stichting De Zonnesteen Zwolle, bankrekening 148370454.

Los van ziekenhuissfeer “Wij zijn geen medische voorziening,” benadrukt Etje, “en staan juist helemaal los van de ziekenhuissfeer en de vele medische onderzoeken en behandelingen die iemand met kanker moet ondergaan. In dat opzicht onderscheiden we ons van Intermezzo, het inloophuis dat in het voorjaar van 2010 op initiatief van de Isala klinieken is opgericht. Dat is een nazorgcentrum voor men17

KERKELIJK BUREAU COLOFON 18

Protestantse Gemeente Zwolle

Verhuizingen binnen de PGZ

Centraal adres voor Algemene Kerkenraad, Kerkrentmeesters en Diakenen Kerkelijk Bureau: Molenweg 241, 8012 WG Zwolle Geopend: maandag t/m vrijdag 8.00 – 12.00 uur Tel.: (038) 421 75 96 - Fax: (038) 423 04 79 E-mail: [email protected] Website: www.pknzwolle.nl Website diaconie: www.diaconiezwolle.nl

Wist u dat elke wijkkerk een apart wijknummer heeft en dit bepaald wordt door geografisch vastgestelde grenzen? Wanneer u dus gaat verhuizen naar een andere wijkgemeente binnen de Protestantse Gemeente Zwolle, verhuist u dus ook naar een andere geografische wijkgemeente. Indien u echter bij uw oude wijkgemeente wilt blijven behoren, kunt u dit aangeven bij de melding van uw verhuizing. We spreken dan over ‘perforatie’. U dient dit echter zelf aan te geven. Ditzelfde geldt eveneens als u naar een gemeente buiten Zwolle verhuist, maar lid wilt blijven van uw huidige wijkgemeente. Ook indien u eerder getekend hebt voor een voorkeurgemeente en u gaat verhuizen (zelfs binnen de geografische wijkgemeente) dient u zelf aan te geven of u bij uw voorkeurgemeente wenst te blijven behoren. Wanneer u dit niet zelf aangeeft vervalt de voorkeurgemeente in de landelijke ledenregistratie en komt u automatisch in uw nieuwe geografische wijkgemeente. Tot het moment dat er een goede oplossing is gevonden voor het behouden van de voorkeurgemeente bij verhuizing, is het dus het beste wanneer u zelf hierin actie onderneemt. Als u bij het Kerkelijk Bureau uw verhuizing meldt, maak dan zelf uw wensen kenbaar. Dan wordt een en ander ook in de landelijke ledenregistratie correct geadministreerd.

Bankrekeningen: College van Kerkrentmeesters: 800 430 en 69.96.41.705 College van Diakenen: 874 034 en 69.95.43.320 Gaandeweg: 69.97.69.167 Beheer en Exploitatie Grote Kerk: 587 931 en 69.97.43.745 Schnitgerorgel: 59.80.52.100

Collectepenningen Er zijn penningen verkrijgbaar van: € 0,20, € 0,50, € 1,-, € 2,-, € 5,- en € 10,-. Verkoopadres Kerkelijk Bureau. Hier kan contant, per pin of door middel van een eenmalige machtiging worden betaald. Overige verkoopadressen: Emmauskerk en Adventskerk: 1e maandag van de maand 19.00 - 20.00 uur Stinskerk: 1e maandag van de maand 16.30 - 17.30 uur Sionskerk: 1e donderdag van de maand 18.00 - 19.00 uur Open Kring: 1e maandag van de maand van 18.30 - 19.45 uur In Zwolle-Noord: E. van Buiten, Welle 58, K. Smit, Meppelerdiep 92 In Zwolle-Zuid: A. Renting-van Veen, Steggingmarke 13 en W.A. Stomp-de Koning, Rendierveld 41. In Stadshagen: L. Blauw, Knopenmakerstraat 27 (tel. 460 90 16) Op deze adressen kan contant of door middel van een eenmalige machtiging betaald worden.

GEVRAAGD VOOR

GAANDEWEG iemand die ons kan helpen met de acquisitie van advertenties voor ons kerkblad, tegen een vergoeding op provisiebasis.

Aanvragen kerkelijke huwelijksbevestiging Bruidsparen, die hun huwelijk kerkelijk willen laten bevestigen, wordt verzocht deze aanvraag twee maanden van tevoren in te dienen bij het Kerkelijk Bureau. Hiervoor dient u persoonlijk langs te komen (bij voorkeur tijdens de openingstijden tussen 8.00 en 12.00 uur). Een aantal zaken moet namelijk even doorgesproken worden. Ook zijn aan het gebruik van de kerk kosten verbonden. Prijzen zijn op te vragen bij het Kerkelijk Bureau.

Wie belangstelling heeft wordt verzocht contact op te nemen met de heer T. van Vliet (bladmanager), tel. (038) 453 43 12 of b.g.g. met mevrouw C. Lode (Kerkelijk Bureau, administratie Gaandeweg), tel. (038) 421 75 96. Of via e-mail: [email protected] of [email protected]

Gaandeweg is het magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente Zwolle en De Hoofdhof Berkum Derde jaargang nr. 4, september 2010 Verschijnt zes keer per jaar. Oplage: 11.000 Redactie: Ds. Iemke Epema (hoofdredacteur), Gery Bruins (eindredacteur), Saskia Dankers, Rob van Harten en Jan Nauta Redactionele bijdragen aan dit nummer: scribenten van wijkgemeenten en kerkelijke organisaties Fotografie: Gery Bruins, Ferdy Damman, Ilse Deurman, Maarten Matser, Tim Krooneman, Carl Withaar en anderen

Vormgeving en grafische productie: Dit magazine is milieuvriendelijk geproduceerd door Drukkerij Upmeyer Advertentiebeheer Kerkelijk Bureau tel. (038) 421 75 96 De volgende Gaandeweg verschijnt in de week van 18 oktober en loopt tot zondag 12 december. Kopij en foto’s dienen uiterlijk maandag 20 september te zijn aangeleverd via [email protected] of schriftelijk bij het Kerkelijk Bureau. Aandacht voor… In de rubriek ‘Aandacht voor’ is ruimte voor berichten uit de wijken en van kerkelijke organen en organisaties, die van belang zijn voor zoveel mogelijk lezers.

GEZOCHT: Jonge mensen die graag zingen Op 21 november voert de Michaëlscantorij in de Grote of Sint Michaëlskerk het Requiem van Karl Jenkins (geboren in Wales in 1944) uit. De ruim dertig enthousiaste leden van de cantorij, die zingen onder leiding van hun bevlogen dirigent Toon Hagen, zoeken voor dit project jonge mensen die graag willen meezingen. De vaste repetitietijd van de Michaëlscantorij is vrijdagavond van 20.00-22.00 uur. Voor dit project is de donderdagavond van 19.00-21.00 uur een extra repetitiemogelijkheid. De repetities beginnen half september en mondden op 21 november uit in de uitvoering van het Requiem van Jenkins. Die begint om 16.30 uur. Voor opgave en/of informatie: tel. (038) 465 01 55, e-mail: [email protected] of [email protected]

Gemeente Groei Groepen

Componist Karl Jenkins

AANDACHT VOOR

Toekomst thema Bijbel10daagse Het thema van de Bijbel10daagse 2010, die van vrijdag 29 oktober tot en met maandag 8 november ook in Zwolle wordt gehouden, is ‘Toekomst’. Doel van de Bijbel10daagse is de aandacht voor de Bijbel vast te houden en het Bijbelgebruik te stimuleren. Met het thema wil het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) benadrukken dat de Bijbel perspectief biedt. Meer over het programma van de Bijbel10daagse

in de volgende Gaandeweg; in dit nummer alleen de aankondiging van de Bijbelquiz, die op 1 november wordt gehouden. Het is de bedoeling dat teams uit diverse Zwolse kerken tegen elkaar strijden. Die teams wordt verzocht zich te melden bij Annemarie Prins, via [email protected] Meer informatie over de Bijbel10daagse op www.bijbelgenootschap.nl

Sam’s Kledingactie in Zwolle Op 2 oktober wordt in Zwolle weer de jaarlijkse kledinginzamelingsactie van Sam’s Kledingactie voor Mensen in Nood gehouden. Van 10.00 tot 12.00 uur kunnen goede, nog draagbare kleren, schoenen en huishoudtextiel in gesloten plastic zakken worden afgegeven bij de volgende adressen. In de Aa-landen bij De Hoeksteen, Scheldelaan 141; in Assendorp bij de Dominicanenkerk, Assendorperdijk (ingang tuin); in Berkum bij De Hoofdhof, Kerkweg 26; in Holtenbroek bij de Verrijzeniskerk, Bachlaan 148; in Westenholte bij de Stinskerk,

Petuniaplein; in Wythmen bij Transportbedrijf Van Krevel, Herftelaan 50 en in Zwolle-Zuid bij de Josefkerk, Ministerlaan 203. Bij de heer W. Eijkelkamp, Herfterlaan 28a, de familie Koppenrade, Lovinkbeek 35 en de familie Van der Heyden, Mr. P.J. Oudlaan 61 kan men het hele jaar door kleding inleveren. Voor meer informatie over Sam’s Kledingactie voor Mensen in Nood en de gesteunde projecten zie www.samskledingactie.nl of bel naar (073) 687 1060.

Dimence rolt rode loper uit In de supermarkt, bij de snackbar of in de wachtkamer van de tandarts. Cliënten van Dimence (instelling voor geestelijke gezondheidszorg) kom je overal tegen. Logisch ook, want wel één op de vier Nederlanders krijgt last van een psychische stoornis. Van angststoornis tot alcoholverslaving en van boulimia tot borderline. Anderhalf jaar geleden is Dimence vanuit het bos naar de stad verhuisd, naar drie nieuwe locaties in Zwolle. Nu wil ze graag contacten leggen met inwoners van Zwolle en vertellen wat ze doet. Daarom wordt op zaterdag 4 september

In Oosterkerk

van 10.00 tot 16.30 uur de rode loper uitgerold voor alle inwoners van de stad. Dit gebeurt bij locatie Eerdelaan in Stadshagen (achter het Zonnehuis). Volwassenen kunnen speeddaten met een psychiater, zelf ervaren hoe belangrijk muziek is of wat creatieve therapie inhoudt. Er zijn rondleidingen en er worden producten verkocht die gemaakt zijn door cliënten. ’s Middags is er in de tuin van het Zonnehuis een concert en uiteraard staat de koffie klaar. Kinderen kunnen onder meer meespelen in een circusvoorstelling en een stormbaan nemen.

Met elkaar in gesprek over geloof, samen ontdekken wat de Bijbel vandaag te zeggen heeft, dat kan bij de Gemeente Groei Groepen (GGG) van de Oosterkerk. Een GGG is een kleine groep mensen die iedere twee tot vier weken bij iemand thuis bij elkaar komt. Het doel is, samen te groeien in geloof. De GGG wil een open groep zijn, waar iedereen welkom is, ook mensen die geen band met de kerk hebben. De ontmoeting met God en met elkaar staat centraal. Er zijn GGG groepen voor verschillende leeftijden en er zijn specifieke groepen, zoals de PERKI-groep. Op dinsdag 14 september start het seizoen met een open avond waar iedereen welkom is om informatie te krijgen over de GGG en het jaarthema. De avond start om 20.00 uur in de ontmoetingsruimte van de Oosterkerk. Groepen van andere wijkgemeenten zijn eveneens welkom. Vanaf zondag 29 augustus hangen inschrijflijsten voor de verschillende groepen in de Oosterkerk. Kijk voor meer informatie op www.oosterkerk.nl of neem contact op met Karlijne Brouwer, tel. (038) 851 56 75 of [email protected]

Oude vragen… nieuwe antwoorden Wat is mijn diepste troost? Is God dezelfde als Allah? Kun je geloven buiten de kerk? Wegens het succes van vorig seizoen, is er ook dit jaar weer een serie avonden waar de predikanten en de kerkelijk werker van drie wijkgemeenten om beurten aan het woord komen. Ieder van hen deelt met de bezoekers van de avond iets van de manier waarop hij of zij als gelovige in deze tijd in het leven staat. Dat gebeurt aan de hand van het in 2010 verschenen boekje ‘De Doornse Catechismus, Oude vragen, nieuwe antwoorden’. Klassieke vragen, zoals die ook in de Heidelberger Catechismus werden gesteld, staan naast nieuwe vragen. De antwoorden zijn van deze tijd. Hoe zijn schakels uit verleden en heden met elkaar te verbinden? Het boek bestaat uit korte en kernachtige stukjes. Wie mee wil doen aan één of meerdere avonden doet er goed aan het zelf aan te schaffen. ‘De Doornse Catechismus’, redactie Aarnoud van der Deijl, Stephan de Jong en Anne Marijke Spijkerboer, Kok Kampen, prijs € 14,50. Deze kring loopt het hele jaar door en wordt gehouden in de Oosterkerk. Aanvangstijd 20.00 uur. De eerste twee avonden zijn op de dinsdagen 21 september en 19 oktober en worden respectievelijk geleid door ds. Iemke Epema en ds. Harm Bousema. 19

KERKDIENSTEN

Adventskerk

Emmauskerk

Grote Kerk

De Hoeksteen

Talmaplein 2

Campherbeeklaan 53

Grote Markt 18

Scheldelaan 141

Zwolle - Zuid

Zwolle - Berkum

Zwolle - Centrum

Zwolle - Aa-landen

Mw. ds. N.A. Eygenraam

Tel. scriba: (038)4532463

Ds. J. Mulderij

Mw. ds. M.E. Jonker

Ds. J.T. Tissink

www.emmauskerk-berkum.nl

Tel. scriba: (038)4223241

Tel. scriba: (038)4546229

www.grotekerkgemeente.nl

www.dehoeksteenzwolle.nl

9.30 uur ds. L.P. Miedema (Heilig Avondmaal) 19.00 uur ds. A.H.J. Bierma, Nijverdal

9.30 uur ds. J. Mulderij (voorbereiding Heilig Avondmaal) 16.30 uur Orgelvesper 19.00 uur s. P. Baas, Zalk (themadienst)

9.30 uur mw. ds. M.E.Jonker

9.30 uur ds. K. Schaap, Dalfsen 19.00 uur mw. ds. H. Evers

9.30 uur ds. J. Mulderij (Heilig Avondmaal) 19.00 uur ds. J. Mulderij (Heilig Avondmaal en Dankzegging)

9.30 uur ds. W. Hortensius

9.30 uur kand. A.S. de Winter, Ermelo 19.00 uur ds. W.L. Dekker, Nijeveen

9.30 uur ds. J. Mulderij (opening winterwerk) 16.30 uur Cantatedienst

Mw. W. Treep D.J. Steenbergen Tel. scriba: (038)4658028 www.adventskerk.nl

Zondag 29 augustus

9.30 uur ds. J.T. Tissink 9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 10.15 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 19.00 uur ds. M.B. Nieuwkoop 9.00 uur ds. J.T. Tissink 10.15 uur ds. J.T. Tissink (doop) 19.00 uur ds. M.B. Nieuwkoop 9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam (morgengebed) 10.15 uur ds. J.T. Tissink (startzondag) 19.00 uur Taizé-viering 9.00 uur ds. H. Frijling 10.15 uur mw. ds. N.A. Eygenraam en ds. J. Mpasi (Congo-zondag) 19.00 uur ds. H. Evers Wind in de zeilen

9.30 uur ds. W.L. Andel, Oosthem (jongerendienst/startzondag) 19.00 uur ds. T.J.S. Staalduine, Kampen 9.30 uur ds. A. den Besten 19.00 uur ds. J.D.Th. Wassenaar, Hellendoorn

Zondag 3 oktober

9.00 uur ds. J.T. Tissink 10.15 uur ds. J.T. Tissink 19.00 uur mw. I. Adriaansz (Opendeurdienst)

Zondag 10 oktober

Zondag 17 oktober

Zondag 5 september

Zondag 12 september

Zondag 19 september

Zondag 26 september

9.30 uur mw. ds. M.E. Jonker, ds. H. Bousema, ds. W. Hortensius en mw. G.C. v. Stappen-Ormel (startzondag)

9.30 uur ds. J. Mulderij (Heilige Doop) 19.00 uur ds. E. van ’t Slot

9.30 uur ds. L.P. Miedema

9.30 uur ds. J.J.W. Mouthaan, Zwolle 16.30 uur Michaëlsviering

9.30 uur mw. ds. M.E. Jonker (afscheid ambtsdragers en Schrift en Tafel) 16.00 uur mw. ds. M.E. Jonker (korte dienst, Schrift en Tafel)

10.00 uur ds. W. Andel, Oosthem 19.00 uur Zie Hoofdhof

10.00 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur ds. G. Herwig, Nunspeet

9.30 uur mw. J. van der Zee-Zaadnoordijk

9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 10.15 uur mw. ds. N.A. Eygenraam m.m.v. Cantorij (Schrift en Tafel) 19.00 uur mevr. W.J. Treep

10.00 uur ds. A. Jonkman, Veenendaal

10.00 uur ds. H.J. van Wijnen, Nieuwegein 16.30 uur Michaelsviering

9.30 uur mw. ds. M.E. Jonker

9.00 uur ds. J.T. Tissink 10.15 uur ds. J.T. Tissink (Wind in de zeilen) 19.00 uur ds. M.B. Nieuwkoop

10.00 uur ds. G.W. Marchal, Apeldoorn 19.00 uur Zie Hoofdhof

10.00 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur ds. A. Baas, Apeldoorn

9.30 uur ds. W. Hortensius

Opendeurdienst Adventskerk Op zondag 3 oktober is er weer een opendeurdienst in de Adventskerk in Zwolle-Zuid. Het thema voor deze dienst is: ‘Kiezen’. Mevrouw Adriaansz uit Kampen gaat voor in deze dienst, het gospelkoor ‘Akousate’ uit Dalfsen o.l.v. Bert Bootsma brengt prachtige liederen ten gehore. De dienst begint om 19.00 uur.

Philadelphiadienst Stinskerk 20

Op zondag 3 oktober om 10.00 uur is er in de Stinskerk een aangepaste kerkdienst voor verstandelijk gehandicapten. Vanaf 9.30 uur staat koffie en thee klaar en is iedereen welkom om elkaar te ontmoeten. Les Scheppies uit Nunspeet zijn deze morgen van de partij, waardoor de dienst een extra feestelijk karakter krijgt. Het kan een vreugdevolle dienst worden, waarin jong en oud samen zingen, muziek maken, bidden en luisteren naar een verhaal uit de Bijbel.

Jeruzalemkerk

Oosterkerk

Open Kring

Sionskerk

Stinskerk

Windesheimstraat 1

Bagijnesingel 17

Hofstedeweg 1

Glanerbeek 10

Westenholterweg 19

Zwolle - Assendorp

Zwolle - Centrum

Zwolle - Stadshagen

Zwolle - Aa-landen

Zwolle - Westenholte

Ds. A. den Besten

Ds. H. Bousema

Mw. ds. N. Beimers

Mw. dr. H. Evers

Ds. E. van ’t Slot

Mw. ds. I.P. Epema

Ds. W. Hortensius

Ds. A. Pietersma

Tel. scriba: (038)4546104

Tel. scriba: (038)3557617

Tel. scriba: (038)4218523

Mw. G.C. van Stappen

Tel. scriba: (038)4200171

www.sionskerkzwolle.nl

www.stinskerk.nl

www.jeruzalemkerkzwolle.nl

Tel. scriba: (038)4543814

www.openkring.nl

9.30 uur ds. A. Zweers

9.30 uur ds. J. Pesschar, Hollandscheveld

9.30 uur prof. dr. J.C. Borst, Veessen 19.00 uur ds. E. van ’t Slot (ContaKtdienst)

9.30 uur ds. A. Pietersma

10.00 uur mw. ds. H. Evers

9.30 uur ds. B. van ’t Veld, Vaassen 19.00 uur ds. P.E.G. Wiekeraad, Uelsen (D)

9.30 uur mw. ds. N. Beimers (Schrift en Tafel)

10.00 uur mw. ds. H. Evers (startdienst)

9.30 uur ds. E. van ’t Slot 19.00 uur ds. J.A. Woudenberg, IJsselmuiden

9.30 uur ds. A. Pietersma (startzondag)

10.00 uur mw. ds. H. Evers

9.30 uur ds. E. van ’t Slot (startzondag) 19.00 uur ds. T.A. Eijsenga, Kampen

www.oosterkerk.nl

9.30 uur ds. A. den Besten (Heilig Avondmaal)

9.30 uur mw. ds. L.E. Vos 9.30 uur ds. A. den Besten en ds. I.P. Epema (startzondag) 19.00 uur ds. P. Vermaat, Veenendaal Grote Kerkgemeente 9.30 uur ds. I.P. Epema

9.30 uur ds. W. Hortensius 9.30 uur ds. H. Bousema (doopdienst) 14.00 uur ds. Marla Winckler-Huliselan (PERKI-dienst) 19.00 uur geen dienst 9.30 uur Gezamenlijke startdienst met Hoeksteengemeente in De Hoeksteen 19.00 uur geen dienst 9.30 uur: Oecumenische dienst in Verrijzeniskerk o.a. ds. W. Hortensius 19.00 uur ds. H. Bousema

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema 19.00 uur ds. J. Mulderij Grote Kerkgemeente

9.30 uur ds. W. Hortensius 19.00 uur ds. W. Hortensius

9.30 uur dhr. D. van Keulen

10.00 uur ds. G.A. Cnossen, Zwolle

9.30 uur ds. E. van ’t Slot (Heilig Avondmaal) 19.00 uur ds. E. van ’t Slot (Heilig Avondmaal)

9.30 uur ds. L.P. Miedema

9.30 uur ds. H. Bousema 14.00 uur ds. A. Verburg (PERKI-dienst) 19.00 uur ds. H. Bousema

9.30 uur mw. ds. N. Beimers (doopdienst)

10.00 uur mw. ds. H. Evers (doopdienst) 19.00 uur mw. ds. H. Evers (Bijbel & Kunst)

9.30 uur ds. E. van ’t Slot 19.00 uur dhr. A. Westerduin, Zwolle (ContaKtdienst)

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema en pastor A. Grunder 19.00 uur ds. G.J. Codee, De Bilt Grote Kerkgemeente

9.30 uur ds. W. Hortensius 19.00 uur ds. W. Hortensius

9.30 uur ds. A. Pietersma

10.00 uur mw. ds. H. Evers (Heilig Avondmaal) 19.00 uur mw. ds. H. Evers (Opendeurdienst)

9.30 uur ds. H. de Jong, Windesheim 19.00 uur ds. L. Westland, Den Ham

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema

9.30 uur mw. ds. M.E. Jonker 19.00 uur ds. L.P. Miedema

9.30 uur mw. ds. N. Beimers

10.00 uur mw. ds. H. Evers

9.30 uur prof. dr. J.C. Borst, Veessen 19.00 uur ds. E. van ’t Slot

Beste gemeenteleden van de PGZ, Van onze thuisfrontcommissie in de Stinskerk hoorden we dat binnen het geheel van de PGZ in mei een collecte is gehouden voor de opvang en begeleiding van gehandicapte kinderen in Torajaland (Indonesie), een project van de Gereformeerde Zendingsbond. We willen u voor uw vrijgevigheid hartelijk danken. Onze indruk, na vijf maanden in Torajaland te wonen, is dat er veel openlijke en verborgen noden zijn. Uw bijdrage is dus zeer welkom. Het kerkblad van de PGZ kunnen we digitaal lezen, zodat we op de hoogte blijven van alle wel en wee binnen de gehele gemeente. We wensen u allemaal wijsheid toe temidden van alle veranderingen. Gelukkig hebben we het hier uitstekend naar onze zin, temeer daar ook de kinderen goed aarden. Na bijna een jaar weg te zijn uit Nederland ervaren we toch wel heel sterk dat het niet uitmaakt waar je woont. We bedoelen daarmee: in Zwolle of Rantepao, op de plaats waar we werken, wonen, studeren en sporten, worden we geroepen Jezus de Heer na te volgen en zo anderen tot Hem te leiden. Van harte wensen we u Gods zegen toe. Vriendelijke groet, Elizabeth en Gert de Goeijen Naomi, Timon, Joas en Matthias

21

KERKDIENSTEN

Collectedoelen In de PGZ-gemeente zijn de eerste en tweede collecte altijd bestemd voor diaconie en kerk. De opbrengst van de derde collecte gaat naar de volgende doelen.

De Hoofdhof

Lutherse Kerk

Kerkweg 26

Koestraat 4

Zwolle - Berkum

Zwolle

Mw. ds. L.A. Burggraaff

Tel. scriba: (038)4226826

Tel. scriba: (038)4547233

www.luthersekerkzwolle.nl

Zondag 29 augustus: Stille armoede Zondag 5 september: Werelddiaconaat Zondag 12 september: Wijkkas Zondag 19 september: Extra diaconie Zondag 26 september: Diaconale noodhulp Zondag 3 oktober: Kerk en Israël Zondag 10 oktober: Werelddiaconaat Zondag 17 oktober: Begrotingstekort PGZ

www.hoofdhof.nl

Zondag 29 augustus

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff (Heilig Avondmaal) 19.00 uur gezamenlijke dienst in feesttent i.v.m. Oranjefeesten

10.00 uur ds. S. Freytag (Heilig Avondmaal)

Berkumstede 15.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff (Heilig Avondmaal); Eglise Wallonne 10.30 uur pastor H. Spoelstra; Rehoboth 9.30 uur ds. E. Akkerman, Emmen; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia 10.00 uur dhr. E.L.J. de Haar; Weezenlanden 10.00 uur mw. A.J. Hasker; Zandhove 10.00 uur mw. ds. L. Kraan en dhr. M. Luttenberg; Zonnehuis 11.30 uur pastor J. Groot

Zondag 5 september

9.30 uur dr. J. Ridderbos, Assen 19.00 uur zie Emmaüskerk

10.00 uur ds. K. Touwen

Rehoboth 9.30 uur ds. G.H. Hoekman, Ommen; Sophia 10.00 uur mw. M. Dijk; Weezenlanden 10.00 uur dhr. F.J.G. Broekhoff; Zandhove 10.00 uur mw. ds. C.L. Kraan (Schrift en Tafel); Zonnehuis 11.30 uur mw. ds. A.J. Hasker

Zondag 12 september

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff (startzondag)

10.00 uur ds. M.B. Nieuwkoop

Eglise Wallonne 10.30 uur pastor Daniël Ribs; Rehoboth 9.30 uur ds. J. Kleinrensink, Den Ham; Rivierenhof 10.00 uur in Sionskerk; Sophia 10.00 uur dhr. F.J.G. Broekhoff; Weezenlanden 10.00 uur mw. M. Dijk; Zandhove 10.00 uur mevr. G. de Vries-Slofstra; Zonnehuis 11.30 uur pastor J. Groot

Zondag 19 september

9.30 uur dr. D. van Keulen 19.00 uur Zie Emmaüskerk

10.00 uur drs. E. Verhagen-Krikke

Rehoboth 9.30 uur dhr. H. Esselink, Zwolle; Sophia 10.00 uur dhr. E.L.J. de Haar; Weezenlanden VRC 10.00 uur T.G.P.M. Sloot; Weezenlanden Kapel 15.00 uur Evangelische Broedergemeente; Zandhove 10.00 uur dhr. M. Schuurman; Zonnehuis 16.00 uur dhr. K. Fredriks

Zondag 26 september

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur Zie Emmaüskerk

10.00 uur ds. Van Opstal (Heilig Avondmaal)

Zondag 3 oktober

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff (Jongerendienst) 19.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

10.00 uur ds. D. Bohlken

Rehoboth 10.00 uur ds. G.A. Cnossen; Sophia 10.00 uur mw. M. Dijk; Weezenlanden 10.00 uur mw. A.J. Hasker; Zandhove 10.00 uur dhr. M. de Vries; Zonnehuis 11.30 uur ds. H.C. Mijnders

Zondag 10 oktober

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.30 uur Concert Hoofdhofkoor

10.00 uur ds. H.M. Kim

Eglise Wallonne 10.30 uur past. H. Spoelstra; Rehoboth 10.00 uur ds. P. van Veen, Vriezenveen; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia 10.00 uur mw. ds. A.J. Hasker; Weezenlanden 10.00 uur T.G.P.M. Sloot; Zandhove 10.00 uur mevr. G. de Vries-Slofstra; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga

Zondag 17 oktober

9.30 uur ds. L.P. Miedema, Zwolle 19.00 uur E.C. Pierik, Steenwijk

10.00 uur ds. J. Woltinge

Rehoboth 10.00 uur dhr. J. Harms, Genemuiden; Sophia 10.00 uur dhr. F. Otte; Weezenlanden 10.00 uur mw. M. Dijk; Zandhove 10.00 uur mevr. W.J. Treep; Zonnehuis 11.30 uur pastor J. Groot

Eglise Wallonne 10.30 uur past. Alice Buizer-Tchiengang; Rehoboth 9.30 uur dhr. D. Klompjan, Zwolle; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia10.00 uur T.G.P.M. Sloot; Weezenlanden 10.00 uur dhr. E.L.J. de Haar; Zandhove 10.00 uur mw. ds. C.L. Kraan, dhr. M. Luttenberg; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga

Startzondag Lutherse Gemeente in Anningahof De jaarlijkse Startzondag van de Evangelisch-Lutherse Gemeente Zwolle is op 5 september. Men blijft dit keer niet inen rond het kerkgebouw, maar gaat naar een locatie net buiten Zwolle: Beeldentuin Anningahof. Van Kerk naar Kunst. Het is de bedoeling dat een ieder die meegaat een eigen lunchpakket meeneemt. Dat wordt, afhankelijk van het weer, eerst genuttigd in het gemeentecentrum of ter plaatse in de beeldentuin. De eigenaar staat dat toe. Er is voldoende ruimte om overdekt te zitten, met uitzicht op de tuin. Landgoed Anningahof is een beeldenpark met een grootte van circa 5,70 ha, gelegen aan de Hessenweg 9, aan de rand van Zwolle. Vanuit een geheel particulier initiatief is in 2001 de metamorfose van weiland naar beeldenpark begonnen. In 2004 is het park voor het eerst geopend voor bezoekers. Tot op heden staat het op eigen benen, ook financieel. Voor informatie vooraf zie de website: www.anningahof.nl

22

De Nederlandse Christelijke Reisvereniging organiseert al meer dan 80 jaar een grote verscheidenheid aan geheel verzorgde reizen, zoals:

• • • • •

luxe touringcarreizen vliegreizen cruises kampeerreizen voor caravans en campers actieve reizen voor sportievelingen

Voor informatie: Plons Aa-Landen, Botlek 52, 8032 CG Zwolle 038-4542857 of 06-33322466 [email protected]

Plons Aa-Landen (0 tot en met 12 jaar) Plons Holtenbroek (0 tot en met 12 jaar) Plons Het Stroomdal (4 tot en met 12 jaar) Plons de Wilgenburg (4 tot en met 12 jaar) Plons Koningin Emma (4 tot en met 12 jaar) Plons SBO De Brug (4 tot en met 12 jaar) Plons CSV’28 (4 tot en met 12 jaar) Plons De Schatgraver (4 tot en met 12 jaar) Plons De Morgenster (4 tot en met 12 jaar)

De NCRV heeft een algemeen Christelijk karakter waarbij ook mensen met een andere levensovertuiging van harte welkom zijn. Meer weten over de vereniging en het reisaanbod kijk dan op de site: www.ncrvreizen.nl of bel naar 0172 48 48 00

GASTVRIJ ONTHAAL Vergaderingen, conferenties of cursussen op een adembenemend mooie locatie. Vlakbij Zwolle in een oase van groen. Catering op maat. Bel en reserveer!

WWW.HEZENBERG.NL

Diezerkade 4 • 8021 CW Zwolle • T: 038 453 51 72 E: [email protected]

doet je goed!

038 - 444 52 51

@AD:@@::A:@IGDI:8=C>:@

0PL
WPPS
V
FFO
CFUSPVXCBSF
QBSUOFS

Jolanda is één van onze uitblinkers www.salet.nl

Beernink gedenktekens... 8JK
HFWFO
|
EF
LBOT
EJU
UF
FSWBSFO

betrokken • persoonlijk • vertrouwd

#SFNBO
,MPFLLF
FMFLUSPUFDIOJFL
JT
BM
KBSFOMBOH
FFO
CFUSPVXCBSF
QBSUOFS
JO
EF
FMFLUSPUFDIOJTDIF
JOTUBMMBUJFTFDUPS
7FFM
PQESBDIU HFWFST
[JKO
QPTJUJFG
PWFS
POT
XBBSCJK
FFO
MBOHEVSJHF
SFMBUJF

CJK[POEFS
LFONFSLFOE
JT

Steenhouwerij Beernink Galvaniweg 4a 8013 RG Zwolle T 038-4602111




.FFS
JOGPSNBUJF

#SFNBO
,MPFLLF
FMFLUSPUFDIOJFL
#7
1PTUCVT


%#
;XPMMF

5FMFGPPO




LMPFLLF!CSFNBOOM

XXXCSFNBOOM

#SFNBO
4BNFO
CJK[POEFS

Steenhouwerij Beernink 3e industrieweg 3 8051 CL Hattem T 038 4442992

www.magmanet.nl

OPEN O PEN AVOND AVOND woensdag 25 augustus

19.00 - 21.00 uur

Voor alle informatie over uitvaart. Yarden biedt u een persoonlijke uitvaart en een passend advies. Bij ons in Zwolle kunt u vertrouwen op de deskundigheid van Yarden uitvaartverzorgers. Zwolse Begrafenis Vereniging (v/h Oostindiën) Al meer dan 100 jaar is de Zwolse begrafenis vereniging gevestigd in de binnenstad van Zwolle. Nadat de Zwolse begrafenis vereniging zich heeft aangesloten bij Yarden kwam er al snel behoefte aan een informatiecentrum. Het Yarden informatiecentrum is aan de Willemsvaart 2 te Zwolle. U kunt hier terecht met al uw vragen met betrekking tot uitvaart.

Uitvaartwensen Yarden biedt een Eigen-Wensenformulier: een vragenlijst, waarin u - zo eenvoudig of zo uitgebreid als u wilt - stap voor stap uw wensen kunt aangeven. Het Eigen-Wensenformulier kunt u aanvragen of afhalen bij ons informatiecentrum.

Yarden informatiecentrum Willemsvaart 2 (parallelweg van de nieuwe Veerallee) 8019 AB Zwolle Op werkdagen geopend van 9.00 – 16.00 uur. 038 421 4000

Voor informatie kunt bellen met 0800 1292. Voor het melden van een overlijden kunt u dag en nacht bellen met 0800 8192

rk ! w e rk je we i n je f t in l ooft ge loo je ge Alllss je www.gh.nl w w w. g h . n l - Grasdorpstraat G r as d o r ps t r aa t 2 2,, Z Zwolle wo l l e 0!"/r("/ 6r30(r-7$r'07r'/$3$)%.34,%2!!2 0 ! " / r (" / 6 r 30( r - 7 $ r ' 0 7 r ' / $3$ )% . 3 4 , % 2 ! ! 2