Gaandeweg. Nieuwe start. Wederkerig. Aandacht voor kinderen. September 2009

Gaandeweg September 2009

Wederkerig

Nieuwe start Aandacht voor kinderen Magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente en De Hoofdhof Berkum

Schildersbedrijf sinds 1921 telfordstraat 18 8013 RM Zwolle tel. 038 - 465 02 22 fax 038 - 465 37 70

TIJD VOOR JEZELF cursussen en activiteiten

12 en 26 sept . 2 t/m 4 okt. 18 okt.

Puber-tijd Hoe stevig sta Zondagse wa

je?

ndeling

19 t/m 23 okt. Ikonen schild eren 27 t/m 29 no v. Een steen op je pad

WWW.HEZENBERG.NL

Voor alle informatie over uitvaart. Yarden biedt u een persoonlijke uitvaart en een passend advies. Bij ons in Zwolle kunt u vertrouwen op de deskundigheid van Yarden uitvaartverzorgers. Zwolse Begrafenis Vereniging (v/h Oostindiën) Al meer dan 100 jaar is de Zwolse begrafenis vereniging gevestigd in de binnenstad van Zwolle. Nadat de Zwolse begrafenis vereniging zich heeft aangesloten bij Yarden kwam er al snel behoefte aan een informatiecentrum. Het Yarden informatiecentrum is aan de Willemsvaart 2 te Zwolle. U kunt hier terecht met al uw vragen met betrekking tot uitvaart.

Uitvaartwensen Yarden biedt een Eigen-Wensenformulier: een vragenlijst, waarin u - zo eenvoudig of zo uitgebreid als u wilt - stap voor stap uw wensen kunt aangeven. Het Eigen-Wensenformulier kunt u aanvragen of afhalen bij ons informatiecentrum.

Yarden informatiecentrum Willemsvaart 2 (parallelweg van de nieuwe Veerallee) 8019 AB Zwolle Op werkdagen geopend van 9.00 – 16.00 uur. 038 421 4000

Voor informatie kunt bellen met 0800 1292. Voor het melden van een overlijden kunt u dag en nacht bellen met 0800 8192

038 - 444 52 51

In deze Gaandeweg Op de voorpagina: jong en oud kijken uit naar de start van weer een kerkelijk seizoen. Aandacht voor onder andere het lezersonderzoek van Gaandeweg pagina 4, 5, 8, 9, 17 en 19 Diaconaal nieuws pagina 6 Studieverlof voor predikanten: overbodige luxe? pagina 7 Kinderen in de eredienst pagina 10 Columnist Menno van Oel stelt een salariseis pagina 11 Kosters voor het voetlicht pagina 12 en 13 Weerman Ton ten Hove over zijn inspiratie pagina 14 Het lied van Sjema pagina 15 Pater Jozef Essing o.p. over oecumene in Zwolle pagina 16

Het bronnenpad gelopen Het is stil daar waar ik loop, in de bossen. Ik volg een bronnenpad. Dat doet mij onmiddellijk denken aan de Bron en ik ben benieuwd welke bronnen aangereikt zullen worden. Enigszins teleurgesteld lees ik aan het begin van het pad dat het bronnenpad een pad is dat voert langs de bronnen van het gebied: zoals de samenstelling van de grond, flora en fauna enz. Ook mooi, denk ik. Opeens sta ik stil; een jonge ree graast tussen de bomen, hij ziet, hoort of ruikt mij niet. Even blijft het heel stil… dan kijken twee reebruine ogen mij aan, roerloos staan wij beiden. Met een paar sierlijke sprongen, nog een keer omkijkend verdwijnt het dier tussen de bomen. Het is stil daar waar ik ben, in die grote basiliek. Ik kijk met open mond om mij heen. Hoor de gids zeggen dat de kroonluchters verwijzen naar het licht van God. Dat bij het bombardement in de Tweede Wereldoorlog de glas-in-loodramen vernield zijn, op één na: het raam dat vertelt van de barmhartige Samaritaan. Er is ook een ‘onderkerk’, een veel kleinere ruimte waar ’s winters de diensten worden gehouden, warmer en intiemer met gemiddeld dertig, veertig bezoekers. De gids nodigt mij uit samen te gaan kijken. Ik krijg uitleg over de mooie wandschilderingen, we praten over avondmaal vieren, over hoe rooms-katholiek en evangelisch-luthers hier samen kerk zijn. Bij het weggaan krijg ik van de gids, op papier, de pelgrimszegen mee. ‘God is een God van de weg. Zo vertelt de Bijbel. En wij zijn pelgrims, mensen van de Weg.’ Een ontroerende ontmoeting. Het wordt stil in mij. Veel kerken heb ik gezien, overal brandt de godslamp. Mensen heb ik ontmoet en ik voel hoe ik mensen nodig heb, om telkens weer het verhaal van God op het spoor te komen. Ik denk aan bibliodrama. Aan mijn tekst in het verhaal van de roeping van Samuël (1 Sam. 3 vers 3): ‘De godslamp was bijna uitgedoofd.’ Een zin waar je zomaar overheen leest, een zin die mij nu veel te zeggen heeft.

Informatie van het Kerkelijk Bureau Kerkbalans Colofon Gaandeweg pagina 18

Het wordt stil in mij. Mijn gedachten gaan naar het verhaal van Elia op de Horeb; de Heer kwam voorbij. Niet in de grote, krachtige windvlaag was Hij, niet in de aardbeving, niet in het vuur. Maar in het gefluister van een zachte bries. Een lied welt op, ‘Aan U behoort, o Heer der Heren, de aarde met haar wel en wee.’ Toch het Bronnenpad gelopen.

Kerkdiensten voor de komende twee maanden pagina 20, 21 en 22

Christa van Stappen-Ormel, kerkelijk werker Oosterkerk 3

Gaandeweg Gaandeweg Gaandeweg Gaandeweg Februari 2008

Juni 2008

Augustus 2008

Van geluk spreken

Niet vrijblijvend

Inspirerende reizen

Geloof en zingeving

Kerk in hart van Zwolle

Zingen geeft kracht

Juni 2009

Jeruzalemkerk 75 jaar

Op weg naar Pasen

Vrij van de kerk

Blik naar buiten

Respect voor elkaar Magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente en De Hoofdhof Berkum

Orde op zaken Magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente en De Hoofdhof Berkum

Magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente en De Hoofdhof Berkum

Magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente en De Hoofdhof Berkum

Magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente en De Hoofdhof Berkum

AANDACHT VOOR

Lezersonderzoek stemt tot nadenken

4

Twee nummers geleden, in april, zat er bij Gaandeweg een enquêteformulier. Anderhalf jaar nadat het blad met Kerst 2007 voor het eerst verscheen, wilden we graag weten wat u als lezers van ‘ons’ blad vond. Wie bent u als lezer en hoe leest u en/of waardeert u het kerkblad? Dat is niet alleen voor ons als redactie van belang, maar ook voor de verantwoordelijke bestuurders. Gaandeweg draait nog in de probeertijd. Binnenkort beslist de Algemene Kerkenraad of en zo ja volgens welke redactionele en financiële formule, het blad wordt voortgezet.

blad te produceren en er kwamen bovendien allerlei andere communicatiemiddelen op. Praktisch elke wijk heeft inmiddels een eigen wijkblaadje en website, zondagsbrieven of iets dergelijks. Voor Gaandeweg werd een andere formule uitgedacht. Het blad is dunner dan Op Weg (24 in plaats van 32 pagina’s) en wordt bezorgd bij iedereen die staat ingeschreven bij de PGZ, de Lutherse Gemeente en De Hoofdhof in Berkum. Op Weg kende abonnees. Gaandeweg verschijnt zes keer per jaar (73% van u zegt: precies goed).

Van de ruim 10.000 formulieren kwamen er bijna 400 terug. Daarvan was 52% ingevuld door vrouwen (verder: 38% mannen; 10% echtparen); eenderde van de inzenders was onder de 60 jaar, tweederde erboven. Voor het merendeel (ongeveer 90%) zijn zij kerkelijk betrokken en trouwe kerkgangers. Hoewel negatieve aanduidingen niet ontbraken, is de waardering als geheel hoog: 61% geeft een 7 of 8. Gaandeweg wordt lang bewaard: tot het volgende nummer (81%) en er zijn zelfs mensen die alle nummers bewaren en af en toe herlezen.

De redactie besteedt veel aandacht aan vormgeving en leesbaarheid en dat wordt gewaardeerd: positieve scores tussen de 82-89%. Gaandeweg is geen wijkblad en moet daarmee niet concurreren. Dat betekent: vooral Zwolse zaken, geen landelijk of regionaal nieuws en geen pastorale berichten. Alleen het noemen van alle overledenen elke twee maanden zou ruim een pagina in beslag zou nemen, nog afgezien van het feit dat je je daarin geen fout kunt permitteren. Wel in Gaandeweg, binnen de beperkte ruimte die er voor is, wijkberichten, aankondigingen van activiteiten en dergelijke. Deze rubriek, Aandacht Voor, scoort het hoogst in de waardering: 63% leest die ‘met plezier’. Er zijn contactpersonen die de berichten aan ons doorgeven, maar dat kunnen lezers ook rechtstreeks aan ons doen, via de mail [email protected] of het postvak op het Kerkelijke Bureau (de gegevens staan altijd op pagina 18). De redactie belooft niet dat alles wordt geplaatst: nieuws uit de wijkgemeenten gaat voor algemeen nieuws, aankondigingen gaan voor verslagen. De berichten werken overigens wel: 35% van de deelnemers aan het lezersonderzoek heeft wel eens een aangekondigde activiteit bezocht.

Zwolse zaken

Op Weg Op de formulieren vinden we nogal eens opmerkingen als: “Het ziet er prachtig verzorgd uit, maar het is een glossy, geen echt kerkblad. Wij willen Op Weg terug!” Op Weg, het vorige protestantse kerkblad van Zwolle, was uitgevoerd in zwart met één kleur, verscheen om de twee weken en bevatte veel wijkberichten: korte stukjes over overledenen, pastorale berichten, aankondigingen van trouwdiensten en dergelijke. Op die manier bleef je goed op de hoogte van het wel en wee in eigen wijk en andere wijken. Dat ontbreekt nu. Maar daar zit wel een verhaal achter. Na bijna twintig jaar Op Weg kostte het veel energie om elke veertien dagen een

Informeren Om de leden te informeren is er in Gaandeweg ruimte voor de stedelijke diaconie (45% leest de pagina Diaconaal met plezier; 46% zegt: ‘gaat wel’) en voor informatie vanuit de Algemene Kerkenraad over beleidszaken. Die rubriek, Desgevraagd, wordt redelijk gewaardeerd (39% ‘met plezier’; 46% ‘gaat wel’). Verder doen we ons best om in interviews mensen te laten vertellen over ‘wat hen beweegt’. Die rubrieken (Reportage, Van Buitenaf, Mijn Inspiratie) worden goed gewaardeerd (respectievelijk 58, 62 en 48% leest ze ‘met plezier’). ‘Mijn Lied’ doet het minder: die rubriek mag van 15% verdwijnen.

Opinie Tenslotte is er de categorie ‘stichting, discussie, opinie’ waarvan de waardering per definitie persoonlijker ligt. Zoals men van een column die bewust prikkelend geschreven is mag verwachten, loopt de waardering daarvoor nogal uiteen: 48% leest Van Oel met plezier; van 19% mag die verdwijnen. Voor Stellingname zijn de cijfers respectievelijk 51% en 11%. De meditaties worden door meer dan de helft (53%) goed gewaardeerd. Slechts 3% wil er vanaf.

Meer aandacht De enquête stemt tot nadenken en dat was ook de bedoeling. Verschillende lezers gaven aan, Gaandeweg te weinig inhoudelijk te vinden. Daar willen we als redactie graag meer aandacht aan besteden en denken na over hoe dat zou kunnen. Alle lezers die de moeite hebben ge-nomen de enquête in te vullen, willen we daarvoor heel hartelijk bedanken. Daarnaast gaat onze dank naar Jan Haanstra en Dorée Wassenaar, die ons hebben geholpen bij het verwerken van alle formulieren.

“Ik zie mijzelf vooral als dienaar van het Woord” Op 28 juni deed ds. Edward van ’t Slot intrede in de Stinskerk. Om nader kennis met hem te maken, stelde de redactie de nieuwe predikant een aantal vragen. Wat waren uw belangrijkste overwegingen om het beroep van de Stinskerk aan te nemen? “Daar zou ik toch het woord ‘roeping’ voor willen gebruiken. Het gaat allemaal heel gewoon, heel menselijk: het klikte met de beroepingscommissie en met de gemeente; de omgeving vinden we prachtig – enzovoorts. De Stinskerk heeft een duidelijk profiel: orthodox, christocentrisch, Bijbelgetrouw – of hoe je dat ook maar noemen wilt, maar niet vastgeroest in allerlei dingen die ik als bijzaken beleef. Dat is een profiel waar ik me bij thuis voel. Al met al kreeg ik de indruk dat er tegen me gezegd werd: dit is jouw plek.” Kunt u (en wilt u) een vergelijking maken tussen de Stinskerkgemeente en die van Opende? “Als ik maar niks lelijks over Opende hoef te zeggen, want daar heb ik geen enkele reden voor. Ik heb het tussen het gemoedelijke volk daar al die tijd heel goed gehad, een

prachtige tijd die we ons als gezin altijd met liefde zullen herinneren. Die gemoedelijkheid vinden we in Westenholte op een vergelijkbare manier terug. Wat anders is: in Groningen was ik als predikant de spin in het web, degene die zich overal mee bemoeien moest. Dat had wel wat en ik heb er veel van geleerd. Maar het zal hier anders zijn. Ik kan me concentreren op de zaken waar ik me als predikant ook op concentreren wil.” Wat ziet u als de belangrijkste taak van een wijkpredikant? “Dat verschilt uiteraard per predikant en per wijkgemeente. Want we hebben allemaal sterke kanten en gebreken. Ik zie mijzelf vooral als ‘dienaar van het Woord’, en mijn belangrijkste taak is ervoor te zorgen dat de Bijbel open gaat. Middenin het leven. In de kerkdienst mag ik hopelijk vanuit de Bijbel dingen doorgeven, waar we zelf niet direct aan gedacht hadden maar waar we wel mee verder kunnen. Daarom vind ik het belangrijk om goed werk te maken van de preek en mijzelf ook te laten ‘prikkelen’ door een Bijbeltekst. En door de week, in pastoraat en toerustingswerk, hoop ik dat de Bijbel mensen woorden aanreikt die hen helpen om te bidden, en om hun weg met God te vinden.” Hoe heeft u de verbintenisdienst beleefd? “Ik ben blij dat die dienst werd geleid door een ander: professor Muis uit Utrecht. Ik heb in die dienst dingen meegekregen waar ik mee verder kan. En de gemeente ook.”

Jaarthema Sionskerk ‘Heilig God - Toegewijd volk’ is het jaarthema in de Sionskerk. Ds. H. Evers geeft daarop de volgende toelichting. Heilig God Veel mensen zijn vandaag ergens naar op zoek: naar het hogere, naar iets dat boven het dagelijkse leven en ook boven onszelf uitstijgt. Iets of Iemand die zin en doel geeft aan het leven. Soms blijft dit vaag…

Bijzonder is dat de Bijbel spreekt van de God, die mensen aanspreekt, soms ook zonder dat zij Hem zochten. De God van de Bijbel laat door de eeuwen heen van Zichzelf horen, in Jezus Christus zelfs heel persoonlijk. Wat dan opvalt is dat de HERE zich als de Heilige laat zien, niet zomaar Iemand. Dit seizoen willen we speciaal bij de Heiligheid van de God van de Bijbel stilstaan.

Bijbel en Kunst In de Bijbel en Kunstdiensten licht het jaarthema van de Sionskerk op een bijzondere manier op. Via de beamer worden schilderijen geprojecteerd, die het thema op een nieuwe manier doen spreken. De diensten zijn op de eerste zondag van de maand, ze beginnen om 19.00 uur en ds. H. Evers gaat er in voor. De eerste Bijbel en Kunstdienst is op zondag 4 oktober. Dan wordt het schilderij ‘De roeping van Mozes’ van Marc Chagall bekeken. De volgende

diensten zijn op 1 november, 3 januari, 7 februari en 7 maart. Meer over de inhoud in de volgende Gaandeweg.

Toegewijd volk De ontmoeting met de levende en de Heilige God blijkt indrukwekkend. Vaak reageren mensen met eerbied, ontzag, willen zij zich aan Hem toewijden. Ook dit zal centraal staan: onze reactie, ons antwoord aan de HERE. Ook wij willen ons toewijden aan Hem.

Cursus leidinggevenden De Sionskerk organiseert een cursus voor managers en bedrijfsleiders die christen zijn en met vragen te maken krijgen. Christen zijn en leiding geven in het bedrijfsleven: hoe doe je dat? Wat voor leider ben jij? Wat in je werk levert spanning op en waar krijg je energie uit? Waar loop je tegenaan? Maakt het christelijk geloof verschil op de werkvloer? En hoe zit een bedrijfsleider in de kerk? Hierover willen we met elkaar praten. We komen samen op maandag 2 november 2009 bij een van de deelnemers op de zaak. Belangstellenden zijn van harte welkom. Voor informatie: ds. H. Evers, tel. (038) 455 06 50. 5

Wederkerig Nood, gebrek en verlies kunnen leiden tot eenzaamheid. Eenzaamheid kan zelden worden opgeheven, maar vaak worden onderbroken. Er kunnen momenten zijn waarop mensen elkaar ontmoeten van hart tot hart. Het lijkt wel eens zomaar te gebeuren dat er echt contact ontstaat, tijdens het uitvoeren van een klus in het huishouden, aan het bed, op het werk. Even tonen wij elkaar dan ons hart, is er echt contact, begrip. Het bijzondere is dat dit van twee kanten komt. Dat de helper de geholpene is en omgekeerd. Dat mensen elkaar daarin gelijkwaardig zijn. Dat zij tegenover elkaar staan in al hun waarachtigheid. En dan weer hun eigen weg gaan. Gesterkt en bemoedigd: gezegend. Lútzen Miedema, diaconaal predikant

Senioren en levensvragen

DIACONAAL

De kerk is een plek waar mensen samenkomen en waar antwoorden op hun levensvragen aan de orde komen. Helaas zijn er mensen die dit wel zouden willen, maar de drempel niet nemen. Zij zoeken vaak een plek waar hun levensvragen veilig aan de orde kunnen komen, maar als de drempel van de kerk te hoog is, is er weinig voor hen te vinden. In het huidige zorgaanbod is er nauwelijks tot geen plaats voor. Vroeger werden verzorgingshuizen nog als woonfunctie gezien en hoorden de bewoners vooral bij de wijkkerk. Voor verpleeghuizen ligt dat anders. Deze dienen zelf geestelijke verzorging te bieden als onderdeel van hun hulp. Er wordt echter steeds meer op bezuinigd. Er ontstaat steeds minder ruimte om over de zin van het leven te spreken.

6

Een ouderenwerker uit Drenthe zegt over de senioren die zij tegenkomt: “Ik loop er regelmatig tegenaan dat mensen problemen hebben die ze niet met het maatschappelijk werk, een psycholoog of een predikant willen bespreken. Het gaat vaak om het omgaan met verlieservaringen: de dood van partner of kind. Maar ook de vraag of men het goed heeft gedaan in het leven. Vaak zijn deze mensen eenzaam en hebben ze vanwege de hoge leeftijd al veel dierbaren verloren. Ze hebben geen behoefte aan gezelligheid in groepen, dat lost voor hen niks op. Naar een hulpverlener willen ze ook niet en bij een kerk willen ze niet (meer) horen. Ik zie dan dat dit speelt, maar kan er zelf niet zoveel mee omdat ik vooral kom om hulp in te zetten en te controleren of alles goed verloopt. Dan is mijn tijd weer op en moet ik naar de volgende cliënt.”

Matig eenzaam Dit is één van de citaten in de nota ‘Levensvragen en Sociaal Isolement’ van de Stichting Welzijn Ouderen Zwolle. Deze stich-

ting ontwikkelde een project dat hierop ingaat, na een onderzoek uit 2005 waaruit bleek dat bijna 40% van de Zwolse ouderen zich ‘matig eenzaam’ voelt. Hieruit bleek ook, dat er geen aanbod is om de emotionele eenzaamheid te verminderen. Daarom wordt nieuw werk gestart, onder meer in samenwerking met de diaconaal predikant. Hierbij staat de zogenoemde presentiebenadering centraal. Dit wil zeggen dat er wordt gewerkt vanuit een relatie met elkaar. Op basis van wederkerig contact wordt een signaleringsnetwerk opgezet, dat eenzaamheid en isolement in een vroeg stadium signaleert en via korte lijnen ondersteuning biedt. Komend najaar worden vrijwilligers aangezocht om ouderencoach te worden: deze gaat bij een minder mobiele oudere op bezoek om over levensvragen te praten. De koppeling duurt als regel maximaal een jaar, maar uitzonderingen mogen. Hiernaast wordt aanbod ontwikkeld voor alle ouderen die in een groep levensvragen willen bespreken. Om te beginnen worden voor hen twee lezingen georganiseerd. Daarnaast kunnen mensen zich aanmelden om ouderencoach te worden. Tegelijk brengt SWOZ in kaart welk aanbod kerken en anderen nu al hebben voor senioren met levensvragen. De diaconie verkent hoe leeftijdsgebonden diaconaat ontwikkeld kan worden.

Baanloos Hoe de economie zich gaat bewegen is niet altijd duidelijk. Het is niet zeker of er meer werkloosheid ontstaat. Dit najaar volgt de diaconie de ontwikkelingen in Zwolle op de voet en inventariseert zij mogelijkheden voor wie baanloos is geworden. Waar nodig zal een ontmoetingspunt worden opgezet, waar lotgenoten elkaar kunnen ontmoeten en verder helpen.

Maatschappelijk activeringswerk Het maatschappelijk activeringswerk (ma-werk) is gericht op de opbouw van de samenleving en de ondersteuning van vrijwilligers, waaronder die uit de Protestantse Kerk. Dit werk is provinciaal georganiseerd en wordt grotendeels gefinancierd door de provincie. Het ma-werk hoorde eerst bij het Dienstencentrum Overijssel, maar dit is opgeheven in 2008. Het werk is nu georganiseerd via de stichting ProMO: Stichting Protestants Maatschappelijk Activeringswerk Overijssel. Nog steeds heeft het ma-werk een sterk diaconale insteek en

ondersteunt het vrijwilligers in kerk en samenleving. In Zwolle gaat dit werk zich richten op contacten tussen christenen en mensen met een andere levensbeschouwing. Hiervoor is met name Wim van Dommelen beschikbaar. Hij werkt in onze provincie samen met Janneke Dijkhof, die aandacht geeft aan de zorg, en Heileen Holman, die zich specialiseert op het gebied van de sociale zaken. Adres via: Steunpunt Zuidoost PKN, Postbus 175, 6980 AD Doesburg. Tel. (0313) 48 20 63.

Iedere wijk heeft er wel eens mee te maken, een dominee die met studieverlof is. Eens in de vijf jaar krijgt een predikant de mogelijkheid drie maanden lang vrijgesteld te worden van de gewone werkzaamheden om te studeren. Dat studieverlof is niet verplicht, maar veel predikanten maken er gebruik van.Wat houdt studieverlof in? Wat wordt er dan bestudeerd? Mag de predikant het onderwerp zelf bepalen? En heeft de gemeente er ook nog iets aan? Is studieverlof geen overbodige luxe? Ds. Nelleke Eygenraam (Adventskerk) en ds. Iemke Epema (Jeruzalemkerk) vertellen over hun ervaringen. Leren kijken vanuit een nieuw perspectief, predikanten gebruiken er hun studieverlof voor.

STELLINGNAME

Studieverlof geen overbodige luxe “Voor mij is het heilzame noodzaak” Nelleke Eygenraam benadrukt dat je als predikant veel moet lezen om je theologische kennis op peil te houden of te vergroten. “Ik lees graag, maar in de praktijk beperk ik mij meestal tot de voorbereiding van bijvoorbeeld een kerkdienst of een leerhuis. Aan meer studie kom ik amper toe. Gelukkig bestaat er studieverlof. Dat is een luxe, ja, maar geen overbodige. Voor mij is het een heilzame noodzaak. Uiteindelijk voor de gemeente ook, denk ik. Tot nu toe heb ik drie keer studieverlof genoten. Het eerste verlof heb ik besteed aan het Bijbelboek Openbaringen ter voorbereiding op een serie kerkdiensten en kringwerk. Mijn tweede studieverlof was gericht op kerk en theologie in Latijns-Amerika, een specialisatie uit de tijd van mijn theologiestudie. Een studiereis naar Nicaragua, georganiseerd door Kerk in Actie, vormde een deel van het verlof. Weer terug in Nederland heb ik er een artikelenserie over geschreven, presentaties gehouden en een gemeenteproject begeleid. Het derde studieverlof was verdeeld over twee periodes van zes weken. Aanvankelijk heb ik mij verdiept in het spanningsveld tussen traditie en vernieuwing in de liturgie. Aan dat verlof heb ik zelf veel gehad, maar ik heb er weinig van op papier gezet omdat in die periode mijn moeder overleed.

Vorig jaar kreeg ik tijd voor een vervolg. Toen was mijn onderwerp het Onze Vader. Er volgde aansluitend een serie preken. De komende maanden bied ik een leerhuis over het Onze Vader aan.” Op de vraag of het niet moeilijk is om zo’n periode niets anders te doen dan studeren en daar de concentratie en discipline voor op te brengen antwoordt ze: “Ik moet altijd op gang komen en eraan wennen dat ik verder niets hoef. Dan ben ik graag ergens anders. Daarom heb ik in de beginfase telkens de afzondering gezocht met alleen een stapel boeken als gezelschap. Zo vond ik een goed dagritme waartoe altijd een flinke wandeling behoorde. De concentratie en discipline kwamen vanzelf.” Ze vindt zeker dat de gemeente er ook iets aan heeft: “Een ontspannen en ‘bijgetankte’ predikant. En ook vaak een boeiend leerhuis en bijzondere kerkdiensten.”

“Je doet nieuwe inspiratie op” Iemke Epema heeft net zes weken studieverlof gehad. Ook volgens haar is het geen overbodige luxe. “In dit vak moet je blijven lezen en studeren. In de stroom van dagelijkse bezigheden vind je daar vaak moeilijk de tijd en de rust voor. In 2001 had ik voor het eerst studieverlof. Toen heb ik een KPV-training op ‘Zon en Schild’ in Amersfoort gevolgd, die speciaal is opgezet voor

predikanten, om je te helpen kijken naar je eigen functioneren. Je zat daar drie maand intern met andere collega’s en maakte intensief kennis met de wereld van de psychiatrie. Nu had ik zin om weer eens echt de boeken in te duiken. Ik was geïnteresseerd geraakt in het werk van Charles Taylor, een hedendaags filosoof die een dik boek geschreven heeft over de seculiere tijd waarin wij leven. Hij probeert een antwoord te vinden op de vraag hoe het mogelijk is dat het, zeg maar in de Middeleeuwen, bijna onmogelijk was om niet in God te geloven, terwijl het in onze tijd bijna andersom is. Daarvoor duikt hij de geschiedenis in en van daaruit zegt hij boeiende dingen over het heden. Geloof in God is een heel persoonlijke keuze geworden, die je moet kunnen verantwoorden. Geloof en ongeloof zijn in onze cultuur tegenover elkaar komen te staan. Hij probeert deze beide polen met elkaar in gesprek te brengen op een manier die mij erg aanspreekt. Ik wilde daar graag dieper induiken. Je moet even weer een goed ritme vinden, maar dat groeit vanzelf, en het is heerlijk om alle tijd te hebben om te studeren. Ik vind het heel goed dat je iets mag kiezen waar je zelf echt nieuwsgierig naar bent en ik denk dat het in elk geval indirect ook aan de gemeente ten goede komt. Je doet nieuwe inspiratie op. In het najaar tijdens een kring ga ik iets vertellen over wat ik heb gevonden bij Taylor.” 7

Jaar thema Jeruzalemkerk

AANDACHT VOOR

‘Ik geloof en ik neem mee…’ is het jaarthema van de Jeruzalemkerk voor het seizoen 2009/2010. Aan de hand van dit thema gaan we met elkaar in gesprek over de inhoud van ons geloof. Wat geloven we en wat niet en hoe is ons geloof in de loop van ons leven veranderd? Wat lieten we achter en wat nemen we mee? Een groot deel van het programma wordt samen met de Oosterkerk aangeboden. Op 13 september is er een startdienst rond het jaarthema, waarin de predikanten ds. Andries den Besten en ds. Iemke Epema samen voorgaan.

8

Psalmen oecumenisch bezien Ook dit jaar is er weer kanselruil tussen de Jeruzalemkerk en de Dominicanen. In het weekend van 26 en 27 september zijn voorgangers en lectoren te gast bij elkaar. In de Jeruzalemkerk gaan dan pastor Anneke Grunder en dominee Andries den Besten voor. In de Domininicanenkerk gaan de eigen voorganger René Dinklo en vanuit de Jeruzalemkerk ds. Iemke Epema samen voor. In deze dienst staat Psalm 19 centraal. In de weken die daarop volgen verdiepen we ons samen in de traditie van de psalmen en zullen we enkele psalmen samen lezen. Deze psalmenkring wordt gehouden in het Dominicanenklooster op vier dinsdagavonden: 13 en 27 oktober, 10 en 24 november. Aanvang 20.00 uur. Inleiders zijn René Dinklo en Iemke Epema. Iedereen die belangstelling heeft is welkom. Voor koffie en thee en het aangeboden materiaal wordt een bescheiden vergoeding gevraagd.

Rondje dominees Een kring die gezamenlijk met de Oosterkerk wordt gehouden en in oktober start, heeft de naam ‘Rondje dominees’ gekregen. Wat houdt de predikanten en kerkelijk werker in onze gemeentes bezig als het gaat om geloven? Waar worden zij door geïnspireerd, wat heeft hun bijzondere belangstelling? In de loop van het seizoen krijgt iedere pastor en ook stagiaire Paula de Jong van de Jeruzalemkerk een keer de beurt. De eerste bijeenkomsten zijn op dinsdag 6 oktober en dinsdag 3 november, in de Oosterkerk vanaf 20.00 uur. De eerste avond vertelt ds. Bousema over waar hij zich tijdens zijn studieverlof in heeft verdiept en op 3 november gaat ds. Epema in op de vraag hoe door de secularisatie het geloof veranderd is. De data voor de avonden die volgen zullen bekend worden gemaakt in het oktobernummer van Gaandeweg. Het gehele jaarprogramma is te vinden op de website van de Jeruzalemkerk: www.jeruzalemkerkzwolle.nl.

Rommelmarkt voor wijkkas Jeruzalemkerk Naar goed gebruik wordt aan het begin van het nieuwe seizoen een rommelmarkt gehouden in en rond de Jeruzalemkerk, waarvan de opbrengst bestemd is voor de wijkkas. De rommelmarkt vindt plaats op zaterdag 26 september, van half tien ’s morgens tot een uur of twee ’s middags. Er zijn niet alleen dingen te zien en te koop, maar ook te doen en eigengemaakte lekkere hapjes te nuttigen. Wie spullen heeft voor de rommelmarkt (geen grote meubels) kan contact opnemen met Luit Bonsink, tel. (038) 421 86 22.

Commissie Grote Kerk Het nieuwe jaarthema van de Michaëlsvieringen, ‘Crisis’, heeft als ondertitel ‘De winst van het verlies’ en dat is niet toevallig. Het lijkt namelijk zinloos om een heel jaar over allerlei crises te spreken en er verder niets mee te doen. Als er iets aan het bestaan hapert, als het stagneert, komen er immers vragen en een verlangen naar verandering. Dan ga je zoeken naar hoe het anders, beter kan. Daar kun je elkaar bij helpen door op onderzoek uit te gaan en door voor elkaar een helper te willen zijn. Die volgorde is niet nieuw, want ook de Heidelbergse Catechismus noemt dat: je begint bij de ellende en dan volgen verlossing en dankbaarheid. De kerk weet er dus van. De Michaëlsvieringen zijn nu op elke tweede zondag van de maand, te beginnen op 13 september. Dan is Exodus 5 de leidraad en is de economische crisis het voorbeeld. Op 11 oktober staat de milieu- en klimaatcrisis centraal. Het gaat in deze viering over mogelijke keuzes: is er wel wat te kiezen, hoe werkt dat? Kun je ‘winst’ halen uit vroegere keuzes? Ook voor jezelf? De Michaëlscantorij is ons daarbij weer van dienst.

Hoeksteen maakt jubileumboekje Een blijvende herinnering aan 25 jaar De Hoeksteen is het jubileumboekje dat verschijnt op de Startzondag 13 september. Het boekje, dat de titel ‘Geloven is een werkwoord’ heeft gekregen, is samengesteld door een vijftal gemeenteleden. Het bevat een historische schets over een kwart eeuw kerk zijn, verhalen en ervaringen uit de loop der jaren en tal van foto’s. Het boekje kost € 5,- (exclusief eventuele verzendkosten) en is ook voor belangstellenden van buiten De Hoeksteen te bestellen, zo lang de voorraad strekt. Mail uw naam, volledig adres en het aantal boekjes dat u bestelt naar Astrid Nauta-Drissen: [email protected].

Welkom bij Musicalgroep Oosterkerk

De Musicalgroep van de Oosterkerk brengt op eigentijdse wijze Bijbelse verhalen tot leven. De verhalen zijn actueel en de liederen liggen makkelijk in het gehoor. Deelnemers (16 tot 60 jaar) komen vanuit diverse kerken maar ook van buiten de kerk. Onze nieuwe musical ‘De zon is weggewaaid’ is een alternatief Paasverhaal. De muzikale leiding is in handen van

Geeske Koopman-Ridderbos en Rob van Harten is onze regisseur. Kom vrijblijvend kennismaken en ontdek hoeveel ontspanning en plezier het meedoen kan geven. Liever eerst informatie? Bel met Marinus Corée, tel. (038) 454 63 93. We repeteren elke woensdagavond in de Oosterkerk, Bagijnesingel 17 te Zwolle van 20.00 tot 22.00 uur.

Geloven in duurzaamheid Christenen geloven dat God begaan is met de schepping. Veel patronen van consumptie en productie tasten de schepping aan. Wat doen we? Kunnen de Bijbel en theologische inzichten ons hoop bieden? Over deze vragen gaat ‘Geloven in duurzaamheid’, één van de activiteiten van Vorming & Toerusting in Oosterkerk en Jeruzalemkerk. Op donderdag 8 oktober is de introductieavond in de Oosterkerk. We staan stil bij de Mondiale Voetafdruk. De tweede bijeenkomst is donderdag 29 oktober in de

Jeruzalemkerk. Hans Schravesande, theoloog en voorzitter van de landelijke werkgroep Kerk en Milieu van de Raad van Kerken, is dan onze gast. Centrale vraag: hoe daagt de klimaatcrisis de theologie uit? Van november tot en met maart volgen nog vier activiteiten waarover later meer. Informatie: Theo Brand, tel. (038) 421 41 54, e-mail: [email protected] of Marijke ten Dam, tel. 06 525 428 96, e-mail: [email protected]. Zie ook: www.oosterkerk.nl.

Vredesweek 2009 ‘Naar een nieuw klimaat van vrede’ is het motto van de Vredesweek 2009, die van 19 tot en met 27 september wordt gehouden. Op zondag 20 september is dit het thema van de oecumenische viering in de Verrijzeniskerk aan de Bachlaan. De dienst begint om 9.30 uur. De parochie is gastvrouw, de Oosterkerkers en Lutheranen vieren mee. In hun kerk is deze zondagmorgen geen dienst. De gezamenlijke viering is een kostbare oecumenische traditie, die al meer dan dertig jaar bestaat. Voorgangers in de dienst zijn pastor Evelien Reeuwijk, ds. Harm Bousema en ds. Chica van Dam. Een oecumenisch projectkoor onder leiding van Rudie Altelaar ondersteunt de zang. Wie mee wil zingen wordt uitgenodigd op twee koorrepetities: op de maandagen 7 en 14 september van 20.00 tot 22.00 uur in de Oosterkerk. Opgave bij Rudie Altelaar, tel. (038) 422 61 08, e-mail: [email protected].

Roots Reli & Rage Rages zijn modeverschijnselen. Ook wie geneigd is daar niet veel mee te hebben, blijkt vaker met een rage mee te lopen dan gedacht. Rage is het centrale thema van de Roots Reli & Rage-dagen in Zwolle en Kampen op 25, 26 en 27 september. Na de formele opening op vrijdag omstreeks 21.45 uur in de Grote Kerk, begint het programma ‘Wat beweegt de mens?’ Centraal staat dichter/zanger Ruud Knier. Hij wordt begeleid door fluitist/gitarist Roy Kuschel en zijn band. Naast andere gedichten en psalmen horen we Toon Hagen op het orgel en strijkkwartetten van De Vuurvogel en Mirecourt. De regie is in handen van Hans van der Steeg, diaken kunst en diaconie. Toegang vrij. Meer over de manifestatie op www.rootsrelirage.nl

Góeiemorgen! Het Hemels Gelag In de Oosterkerk start weer het Hemels Gelag, vieringen voor jongeren van 16 tot 25 jaar. Iedereen uit deze leeftijdsgroep is welkom. Het gaat om ontmoeting met elkaar, met jezelf en met God. Stiltemomenten worden afgewisseld met gesprek en creatieve werkvormen en we sluiten af met broodjes. Voor komend seizoen zijn we ook op zoek naar verhalenvertellers. Wie rond geloven een verhaal wil vertellen of een bijzondere ervaring wil delen, kan

meedoen. Zowel oude als jonge verhalenvertellers kunnen zich melden. De eerste Hemels-Gelagviering is zondag 4 oktober om 11.00 uur in de Oosterkerk, Bagijnensingel 17 te Zwolle. Kennismaken? Op 18 september is de jaarlijkse borrelavond vanaf 21.00 uur. Aanmelden bij: familie Van de Venis, tel. (038) 454 71 73 of Ria van der Meulen tel. (038) 422 13 72. Of mailen naar: [email protected]. 9

DESGEVRAAGD

In sommige wijkgemeenten, zoals De Hoeksteen, treedt af en toe een kindercantorij op.

10

De Taakgroep Eredienst van De Hoofdhof vroeg de redactie van Gaandeweg aandacht te besteden aan kinderliederen in de kerk. De leden van de taakgroep merken dat er in de kerk maar weinig liederen worden gezongen die de kinderen kennen. De kinderen leren bijna geen psalmen en gezangen meer en er is voor hen ook weinig goed repertoire. “Onze erediensten zijn veelal gericht op ouderen”, stellen ze vast. We zijn gaan praten met Anneke Klein, voorzitter van de Taakgroep Eredienst en Tineke Berends, die zich binnen de taakgroep vooral met muziek bezighoudt. Op hun beurt hebben zij een vraag aan de lezers van Gaandeweg: “Wordt dit in andere wijkgemeenten ook zo ervaren? En wordt er daar iets mee gedaan?” Reacties kunnen naar ons e-mailadres [email protected], of naar ons postadres: Molenweg 241, 8012 WG Zwolle. Taakgroep Eredienst van De Hoofdhof vraagt aandacht voor kinderliederen in de kerk

“Kinderen mogen niet worden vergeten” Wat doet de Taakgroep Eredienst? AK: “Wij zijn onder meer betrokken bij de organisatie van bijzondere kerkdiensten in De Hoofdhof. We regelen de muzikale medewerking in die diensten. Ook de kindernevendienst en de oppas tijdens de kerkdiensten vallen onder de taakgroep. Doordat ik als voorzitter ook lid ben van de kerkenraad, hebben we daarmee een directe lijn. Bovendien is onze predikant, Lily Burggraaff, bij alle vergaderingen van de taakgroep aanwezig.” Hoe komt het dat kinderen bijna geen christelijke liederen meer kennen? TB: “De kinderen krijgen op school niet meer systematisch en structureel de psalmen en gezangen die we in de kerk zingen aangeleerd. Daar zijn geen regels voor, elke christelijke basisschool gaat er op zijn eigen manier mee om. Zo leren de kinderen op de Duyvencamp in Berkum veel liederen waarvan de directeur van deze school, mevrouw Laninga, zelf de teksten en melodieën heeft geschreven. Die voert ze ook uit met haar kinderkoor De Bromvlieg, maar die liedjes zingen we in De Hoofdhof niet. Daar komt bij dat lang niet alle kinderen die met hun ouders in onze kerk komen, op de Duyvencamp zitten.”

Waarom vinden jullie het jammer dat kinderen niet meer vetrouwd zijn met de liederen in de kerk? AK: “Wat je als kind spelenderwijs hebt geleerd, blijft je je hele leven bij. Onze generatie, van zestigers, zal later in het bejaardenhuis nog steeds de oude psalmen en gezangen uit volle borst kunnen meezingen. Wij hebben nog een waardevolle basis als het om christelijke liederen gaat, en die zouden we ook graag aan de kinderen meegeven. Zij moeten hun eigen herkenbare plaats hebben in de eredienst en niet alleen in de kindernevendienst.” TB: “Je merkt het aan kleuters als ze iets bekends horen dat ze kunnen meezingen. Dan zitten ze helemaal te stralen. Ook als ze het Onze Vader hardop kunnen meebidden.” Dit speelt volgens jullie pas de laatste jaren. Hoe ging het voor die tijd? TB: “Toen ik nog werkte op de Duyvencamp, tot vier jaar geleden, bestond daar nog een lijst met psalmen en gezangen uit het Liedboek, waarvan de kinderen er elke week een aanleerden. Die lijst werd ook aan de dominee doorgespeeld, zodat het wekelijks aangeleerde lied in de dienst kon worden gezongen. Dat gebeurt nu niet meer.”

Afscheid van Menno van Oel Dat van die salariseis in de hier naast staande column is een grapje, dat hebt u hopelijk begrepen. Maar dat dit in Gaandeweg de laatste column is van de hand van Menno van Oel, is helaas geen grapje. Twee jaar lang was hij een zeer gewaardeerd redactielid, dat behalve de vaste column meestal ook de rubriek Stellingname voor zijn rekening nam en daarnaast nog veel meer. En dat alles geheel pro Deo. Omdat hij het beroep van de Hervormde Gemeente Aduard en omstreken heeft aangenomen, moet Menno nu stoppen met het redactiewerk. Als redactie vinden we het bijzonder jammer dat we zo’n goede en toegewijde schrijver kwijt raken en we zullen ook zijn bijzondere humor missen. Bedankt, Menno en alle goeds in je nieuwe gemeente.

Column Salariseis

Redactie Gaandeweg Hebben jullie iets gedaan om de situatie te verbeteren? TB: “Wij hebben contact gezocht met Vivente, de overkoepelende stichting van de vijftien Zwolse christelijke basisscholen. Daar zijn ze wel bezig met de identiteit van de scholen, maar zien het niet als hun taak zich te bemoeien met de liederen die daar worden aangeleerd. Dat verbaasde ons eerlijk gezegd wel.” AK: “In de vergaderingen met de liturgiecommissie van de Emmaüskerk, die we regelmatig hebben, staat aandacht voor de kinderliederen in de Eredienst ook op de agenda. “ Wat kan er worden gedaan? AK: “Psalmen en gezangen doorgeven aan de kinderen wordt een taak van de ouders en de kerken nu de scholen dat niet meer structureel doen. De kerk moet zich bewust worden van die taak, voor het gat tussen ons en de nieuwe generaties te groot wordt.” TB: “Misschien zijn er contacten mogelijk tussen de Algemene Kerkenraad van de PGZ en Vivente, dan zouden daar de rollen van kerken en scholen op dit gebied ook aan de orde kunnen komen. Lily Burggraaff is overigens van plan om de kinderen in de kerk, bijvoorbeeld eens in de maand een nieuw lied te leren. Dat kan een lied van Hanna Lam zijn, die passen vaak goed bij Bijbelverhalen.” AK: “Het zou wenselijk zijn als kinderliederen een duidelijke plaats krijgen in het nieuwe liedboek dat over een paar jaar in onze kerken wordt ingevoerd. Als er mensen uit Zwolle bij de totstandkoming betrokken zijn, willen we dat graag aan hen meegeven. Al zou je maar een stuk of twintig liederen hebben die in alle kerken in het hele land worden geleerd, dan hebben de kinderen toch iets eigens, herkenbaars, ook als zij eens in een andere kerk komen. Aan goede kinderliederen beleven de ouderen ook plezier, dat geldt ook nog steeds voor de liederen van Hanna Lam. Misschien komen er nieuwe liederen voor kinderen die dezelfde kwaliteit hebben.” Wat hopen jullie vooral te bereiken? AK en TB: “Dat de kinderen die met hun ouders naar de kerk komen, aandacht krijgen,waardoor zij zich betrokken voelen bij de eredienst. Nu zie je dat onze kerken vooral gericht zijn op mensen boven de vijftig, die nu de grootste moot vormen van het ledenbestand. Jongeren, ook jonge ouders, zijn veel minder bij de kerk betrokken. Maar als de kinderen niet worden vergeten in de kerkdienst, zullen ook de ouders blijven komen. Dat zie je bijvoorbeeld in de Adventsperiode, als er wekelijks aan een project wordt gewerkt. Dan zie je de kinderen wel elke zondag. Kennelijk is die basis er nog steeds.”

Dit wordt mijn laatste column. De redactie en ik konden het niet langer eens zijn over de passende vergoeding. Tot nu toe schreef ik deze stukjes uit ijdelheid en liefde voor de kerk. Geld interesseerde me niet. Slijk der aarde was het. Diep in mijn Bijbelvaste gedachten zat bovendien de opmerking van Jezus, dat een rijkaard niet zomaar het Koninkrijk van God binnenkomt. Ik ontwaakte uit mijn wereldvreemde sluimer toen ik ontdekte dat er een nieuwe maat in ontwikkeling is: de Balkenende. Ik was blij voor onze minister-president dat hij die ons land aan normen en waarden heeft herinnerd, nu verbonden wordt met een duidelijke norm en een behoorlijke waarde: 180.000 euro per jaar. Dat leek me wel wat; ik houd er niet van om normen te overtreden. Al snel leerde ik bij: dat deze norm niet voor iedereen geldt. Niet eens voor iedereen die de publieke zaak dient, want als A-tv-sterren voor de B-norm moeten werken gaan ze commercieel. Op de markt geldt immers nog steeds: wat een gek ervoor geeft. Enig nadenken leverde mij de conclusie op dat de Balkenende-norm wel hoog lijkt, maar dus uitsluitend bestaat voor grijze muizen, sukkels en andere dieven van de eigen portemonnee. Ik ging marktdenken, leerde het moderne credo uit mijn hoofd dat godsvertrouwen vaag maar zelfvertrouwen alles is, en besloot mij zelf als de Ronaldo onder de columnisten te presenteren. Helaas. De Protestantse Gemeente van Zwolle bleek niet met haar tijd mee te gaan, geen Real Madrid te willen zijn, maar de kerk van alle eeuwen te blijven. De redactie mompelde nog iets van ‘zoek eerst het Koninkrijk van God en al het andere zal u gegeven worden’, maar ik wist niet meer waar men het over had. Zo eindigt mijn loopbaan bij de Zwolse Pravda, zoals een deelnemer aan het lezersonderzoek dit kerkblad treffend typeerde. Ik word weer dominee, voor een hongerloontje, ver onder elke norm. Menno van Oel

11

Koster/beheerders Truus van Well (links) en Alie ter Moolen laten het liturgisch centrum van de Jeruzalemkerk weer glimmen.

R E P O R TA G E

Goed dat er kosters zijn

12

Wat zou een kerk zonder de koster zijn? Een schaapskudde zonder herdershond misschien? De Protestantse Gemeente Zwolle heeft ze in soorten en maten: koster/beheerders, kosters en vrijwilligers die op zondag kostersdienst doen. Ze zijn er ‘ten behoeve van het kerkgebouw en de goede gang van zaken tijdens de kerkdiensten’, zo staat het in de Kerkorde van de PKN (Ordonantie 5.7). Ze worden benoemd door de kerkenraad, op voordracht van het college van kerkrentmeesters, ‘bij voorkeur uit de leden van de kerk’. Net als voor alle medewerkers van de PKN zijn hun arbeidsvoorwaarden omschreven in de algemene Arbeidsvoorwaardenregeling en is hun salariëring vastgelegd in een collectieve arbeidsovereenkomst. Belangenbehartiger van kosters is de Kostersbond van het CNV. In deze Gaandeweg komen koster/beheerders en kosters aan het woord uit drie wijkgemeentes. In totaal heeft de PGZ zes koster/beheerders in dienst en drie kosters; de omvang van hun dienstverbanden loopt uiteen. Daarnaast zijn er nog ontelbare ‘hulpkosters’ als vrijwilliger actief. Een deel van hun werk is zichtbaar voor de gemeente, maar ze doen ook achter de schermen hun onopvallende werk. “Mensen missen ons pas als we er niet zijn”, merkt een van de geïnterviewde kosters op en dat is niet onwaarschijnlijk, zeker nu het vergaderseizoen weer losbarst. Want onmisbaar zijn ze, onze kosters.

Everinus van Walderveen al meer dan 25 jaar in Adventskerk Hoe lang hij al (hulp)koster is in de Adventskerk? Hoewel Everinus van Walderveen die vraag natuurlijk had verwacht, moet hij over het antwoord flink nadenken. Geholpen door zijn vrouw Ans stelt hij vast dat het zeker meer dan 25 jaar is. “Toen de kerk in Zwolle-Zuid werd gebouwd, was SIO er al; de kerk kwam tegen het wijkcentrum aan”, memoreert hij. De Adventskerk is een van de huurders van het gebouw; de beheerder, Leo Bruggeman, is in dienst van de Stichting SIO. De wijkgemeente heeft zeven als vrijwilligers werkende kosters; Everinus is coördinator van het team. Het is de taak van de kosters rondom de kerkdiensten alles goed te laten verlopen. ’s Zondagsmorgens zijn er diensten om negen uur en om kwart over tien, de derde dienst is ’s avonds om zeven uur. Everinus is negen van de tien keer koster in de tweede morgendienst, waarin vaak, zoals hij zegt, ‘apartigheden’ als dopen voorkomen. Voor Everinus is het kosterschap tegenwoordig zijn ‘enige baan’,

tot anderhalf jaar geleden deed hij het naast zijn werk bij de technische dienst van Hogeschool Windesheim. Van de andere kosters in het team is de helft met pensioen of vut, de anderen zijn jonger. Met de komst van Bep de Groot telt het team nu ook een vrouw. Everinus prijst de sfeer in de groep, hij draagt daar zelf graag een steentje aan bij. “Met Kerst krijgen ze van mij een kerstpakket en in de zomer komen ze hier barbecueën”, vertelt hij. Op zaterdagavond zet de koster de te zingen psalmen en gezangen op het bord en richt hij de kerkzaal verder in. Op zondag is hij een half uur voor de dienst aanwezig om de deuren te openen en de kerkgangers te ontvangen. Tijdens de dienst is een van zijn taken de kinderen op te halen uit de nevendienst. “Het is altijd spannend of ze dan klaar zijn”, lacht Everinus. Als de kerkgangers na de dienst aan de koffie gaan, ruimt hij de kerkzaal weer een beetje op. Na al die jaren heeft hij nog steeds plezier in het contact met de kerkgangers en de samenwerking in het kostersteam. Ans verzekert hem dat de waardering van twee kanten komt: “Ze willen je nog niet kwijt.”

Nog steeds doet Everinus van Walderveen zijn werk als koster in de Adventskerk met plezier.

Truus van Well en Alie ter Moolen: “Alles moet goed op elkaar afgestemd zijn” Ze zijn beiden ooit nog gedoopt in de kerk waarvan ze nu koster/beheerder zijn, Truus van Well en Alie ter Moolen. Zij hebben een dienstverband met de PGZ: Truus voor 27 en Alie voor 12 uur en er is dan ook altijd wel een van hen in de Jeruzalemkerk te vinden. Ook tijdens rouw- en trouwdiensten, maar dat zijn voor hen extra uren. “Anders komen we met onze uren echt niet uit, want we hebben het hier flink druk.” De Jeruzalemkerk is een veelgebruikt gebouw, naast de protestantse wijkgemeente houden ook de Nieuw Apostolische Kerk en de Johan Maasbachkerk er diensten. Ook door de week houden die er bijeenkomsten, naast een groot aantal andere huurders. Zoals Landstede, de Gereformeerde Hogeschool, een sportschool en een yogagroep. “Als koster/beheerder ben je gastvrouw als hier iets te doen is en je zorgt ervoor dat alles schoon is”, vatten Truus en Alie hun taak samen. Bovendien houden ze de agenda bij en zijn ze aanspreekpunt voor de huurders. “Alles moet goed op elkaar afgestemd zijn.” Of de gemeente weet wat hun koster/beheerders allemaal doen? “Vast niet”, veronderstelt Truus en Alie vult aan: “Mensen missen ons pas als we er niet zijn.” Op zondagmorgen hoeven ze niet aan te treden, dan zijn vrijwilligers actief: als koster en na die dienst als koffie schenkers. Truus is dan meestal ‘gewoon gemeentelid’ in de Jeruzalemkerk, waar ze ook tien jaar diaken is geweest. “Maar ambtsdrager zijn mag niet meer als je een dienstverband krijgt met de kerk”, hoorde ze bij haar indiensttreding in 2002. Alie zit op zondagmorgen in de Kerkzaal Sophia. Ook nadat de hervormde wijkgemeente waar ze bij hoorde naar de Oosterkerk is overgegaan, is Alie er gebleven. Ze woont nu de diensten van het ziekenhuis bij, waarvoor ze als vrijwilliger patiënten uitnodigt.

Dolly Noordman: “Mensen zijn blij dat je er bent” Dolly Noordman is de laatst aangetreden koster binnen de PGZ. Sinds 1 mei van dit jaar vervult ze voor 18 uur per week de functie in De Hoeksteen, die wegens ziekte van de vorige koster al geruime tijd vacant was. Jan Stronkhorst en zijn vrouw Gé namen als vrijwilligers de taken waar, voor hun inzet heeft Dolly grote waardering. Maar er bleven natuurlijk toch zaken liggen, die ze nu voortvarend aanpakt. Ze is al bijna veertig jaar werkzaam in de drogisterijwereld en wat klantgerichtheid is, hoef je haar niet meer te vertellen. Ze heeft meer structuur gebracht in de gang van zaken in en om De Hoeksteen en ze merkt dat zowel de kerkgangers als de huurders dat waarderen. Er zijn nogal wat huurders; in het vergaderseizoen is er vrijwel elke avond wel iets te doen in het kerkgebouw. De koster is er dan om een uur of zeven, ze zet koffie en inspecteert de verhuurde ruimtes. Later neemt de gastvrouw of gastheer die deze avond dienst heeft haar taak over. Zij behoren tot de vele vrijwilligers die actief zijn voor De Hoeksteen. Er is ook een vast team van schoonmakers, een tuinploeg en iemand die de planten verzorgt. Het begeleiden en inroosteren van de vrijwilligers is een van Dolly’s taken. Ze wordt aangestuurd door de commissie van kerkrentmeesters van de wijkgemeente. Eens in de vijf weken is ze koster tijdens de kerkdienst, op de overige zondagen treden vrijwillige hulpkosters op. Dolly’s man Henk is een van de vijf. “Toen Dolly koster werd, werd mij gevraagd hoe het voelde dat ze nu m’n baas was”, lacht Henk. Hij was als kind al vertrouwd met de kerkelijke dienstverlening: zijn vader was koster, in de CGK in Kampen. Henk is bij de Chr. Gereformeerde kerk gebleven en eveneens hulpkoster in de Zwolse Noorderkerk. Dolly is gastlid van die kerk, terwijl Henk bij de Hoeksteengemeente op de lijst met gastleden staat. Dolly kerkt al in De Hoeksteen zo lang het gebouw er staat, ze leidt er ook al die tijd al de kindernevendienst. Iedereen kent haar en de reacties op het bericht dat zij de nieuwe koster zou worden, vond ze hartverwarmend. “Mensen zijn blij dat je er bent en dat laten ze merken ook.”

“Welkom in De Hoeksteen”, zegt koster Dolly Noordman.

13

“Mijn belangstelling voor het weer is een onverklaarbare afwijking”

M I J N I N S P I R AT I E

Weerman Ton den Hove inspecteert de thermometer: “Mij fascineert de grilligheid van het weer.”

14

circulatie en zo, maar uit die vraag van dat meisje spreekt vooral fascinatie, verwondering. Dat had ik als klein jongetje ook. Ik herinner me dat ik als vierjarige naar boven keek, naar de prachtige witte bloemkoolwolken. Dat heb ik nog steeds. Als ik met mijn vrouw een rondje fiets, moet ik gewoon soms even afstappen en me verwonderen over wat ik zie.”

Veredelde kansberekening

Ton ten Hove is als weerman een van de bekende gezichten en stemmen van RTV Oost. Het begon ooit bij de lokale oproep waar hij wekelijks over zijn liefhebberij, het weer, mocht vertellen. In 1992 vroeg Radio Oost hem om ’s morgens vroeg twee keer een weerpraatje te houden; later kwam daar de tv bij. Lange tijd combineerde hij dat met een baan bij de gemeente Zwolle, op de afdeling financiën. “De gemeente was een prima werkgever, maar ik vond het zelf op den duur niet bevredigend meer. Was er een vergadering om half twaalf, moest ik om twaalf uur weg voor de radio. Je doet alles half en dat voelde voor mijn calvinistische inborst niet goed.” Sinds vorig jaar is Ton volledig in dienst van RTV Oost. Vijf keer per dag op de radio en een keer op tv verklaart en voorspelt hij het weer. Daarnaast werkt hij als gastheercoördinator op de redactie van RTV Oost in Zwolle waar een deel van de programma’s wordt gemaakt en gemonteerd. Ton en zijn vrouw Thea zijn actieve leden van de Oosterkerkgemeente.

“Jaren geleden was ik op een school. Ze hadden me uitgenodigd voor een projectweek over het weer. Na een tijdje vroeg een meisje: ‘Meneer Ten Hove, weet u waar ik al mijn hele leven (mijn hele leven, let wel: ze was tien jaar) over nadenk: wat is eigenlijk wind?’ Ik doe veel spreekbeurten en presentaties, maar dat moment zal me altijd bijblijven. Ik kan als antwoord een technisch verhaal houden over de wet van Buijs Ballot en lucht-

“Mijn belangstelling voor het weer is een onverklaarbare afwijking. Mijn vader hield ook van de natuur, maar hij was meer een vogelaar. Ik sta ’s morgens altijd vroeg op om de weerkaarten te bekijken, maar ik ga ook altijd even naar buiten, zelf waarnemingen doen. Wat me, denk ik, vooral fascineert is de grilligheid van het weer. Allerlei factoren en invloeden spelen mee. Wat men soms zegt, dat een vleugelslag van een vlinder bij Tokio vijf dagen later een orkaan bij Jamaica veroorzaakt, is overdreven, maar zo complex is het wel. Mensen willen graag ’s morgens vroeg weten of het om half 5 of om 5 uur gaat regenen, of ze op de fiets naar het werk kunnen of niet. Maar zo werkt dat niet. Een fractie meer wind uit een beetje andere richting en de bui valt niet in Zwolle, maar in Nieuwleusen. Weer voorspellen is een vorm van veredelde kansberekening. Je wordt geregeld op je nummer gezet: de natuur gaat zijn eigen gang.”

Twee mogelijkheden Gelooft Ton dat God het weer bestuurt, dat Hij, zoals in de Heidelbergse Catechismus staat, ‘regen en droogte’ en al het andere ‘ons uit zijn vaderlijke hand doet toekomen’? “Nee. Zo streng ben ik zeker thuis niet opgevoed. Mijn vader was degelijk gereformeerd, maar mijn moeder van huis uit vrijzinnig.

“Wat is eigenlijk wind?” Als compromis hebben ze bij hun huwelijk afgesproken ’s zondags niet twee keer naar de kerk te gaan, maar slechts één keer. De middelbare school, de HBS, later het Carolus Clusius College, was wat dat betreft veel strakker in de leer. Toch had ik daar een leraar biologie, meneer Verseveldt, die lang in de wetenschap had gewerkt. Iemand daagde hem uit en vroeg of en hoe hij dat kon verenigen met zijn geloof. Hij zei: ‘Als je je daarin verdiept, zijn er twee mogelijkheden. Of je gooit de Bijbel aan de kant omdat die niet klopt. Of je respect en bewondering voor het geschapene nemen toe. Dat is bij mij het geval.’ Die opmerking was voor mij een eyeopener. Ergens denk ik daar ook zo over.”

In de Sionskerk wordt graag en veel gezongen. Eens per maand was er een zogenaamde Sing In dienst, waarin gezongen werd uit onder andere de Notenkraker. Onder leiding van ds. M. Oostenbrink is een aantal jaren geleden de Evangelische Liedbundel geïntroduceerd, die in de zondagsdienst naast het Liedboek wordt gebruikt. Er was behoefte aan een band die de liederen uit deze bundel eens per maand kon begeleiden en ook aanleren. De band is toen gestopt met de Sing In diensten en begonnen aan deze taak. Destijds nog onder leiding van Jaco Lips kreeg de band de naam Sjema. De naam is afkomstig uit de Israëlische geloofsbelijdenis, die begint met het woord Sjema, dat ‘hoor’ betekent. De redactie van Gaandeweg vroeg deze keer de leden van Sjema ‘hun lied’ op te geven en iets over zichzelf te vertellen.

MIJN LIED

God de eer geven die Hem toekomt “Enerzijds is Sjema een podium voor mensen die (net) beginnen met zingen of bespelen van een instrument en anderzijds is de band een mooie manier om God via muziek de eer te geven die Hem toekomt. Daarnaast past ons optreden ook heel goed in de plannen van de Sionskerk laagdrempeliger en eigentijdser te zijn. Wegens het vertrek van Jaco Lips zochten we eind 2007 naar een vervanger en die werd gevonden in Gert Hendriks. Naast onze bijdrage aan de gebruikelijke zondagmorgendiensten bestond binnen Sjema de behoefte af en toe de gebaande weg te verlaten. Sjema’s Christmas Carols eind vorig jaar was een geweldige uitdaging die binnen drie maanden gestalte kreeg. Gert Hendriks heeft veel werk gestoken in het arrangeren van de carols en daarnaast werd er uiteraard vaak gerepeteerd. Het resultaat mocht er zijn: de bezoekers keerden enthousiast weer naar huis. Op 20 december dit jaar vindt er wederom een Christmas Carols avond plaats waarvoor de lezers van Gaandeweg van harte worden uitgenodigd. Daarnaast mochten we in april optreden tijdens een trouwdienst, op verzoek van bruid en bruidegom. Ook dat was een uitdaging, omdat we een aantal voor de band nieuwe liederen ten gehore brachten. Het verzoek was om het aloude lied ‘Groot is uw trouw o Heer’ te spelen, maar dan wel à la Kees Kraayenoord. Dat had nog heel wat voeten in de aarde, wegens het ontbreken van passende bladmuziek. Bovendien wordt de originele versie in een driekwarts maat gespeeld, terwijl het lied nu in een vierkwarts maat moest worden uitgevoerd. Het lied werd door de band dan ook voornamelijk op gevoel en improvisatie gespeeld. Bijgaand de tekst en de notatie van ‘Groot is uw trouw o Heer’, maar dan in de originele uitvoering. Het is Lied 170 uit de Evangelische Liedbundel.” Wie meer wil weten over Sjema, kan terecht op de website: www.sjemazwolle.nl

2. Gij geeft ons vrede, vergeving van zonden, en uw nabijheid, die sterkt en die leidt; kracht voor vandaag, blijde hoop voor de toekomst. Gij geeft het leven tot in eeuwigheid. Refrein

15

In gesprek met pater Jozef Essing o.p.

Is er in Zwolle nog wel sprake van oecumene in deze tijd?

VA N B U I T E N A F

Pater Jozef Essing o.p.: “Het is een hele kunst op dit moment, de gevestigde kerken er bij te houden.”

16

Aan de drukke Assendorperstraat, hoek Luttenbergstraat, staan kerk en klooster van de orde van de Dominicanen, officieel Orde van de Predikbroeders geheten, ook wel Orde van de Predikheren genoemd. Vandaar de toevoeging ‘o.p’ achter zijn naam. En om meteen maar een mogelijk misverstand op te ruimen: tegenwoordig wonen in het klooster ook vrouwen in een eigen communiteit. In de hal staat pater Jozef Essing al op ons te wachten. We willen met hem spreken over het Podium van Kerken in Zwolle, een platform voor overleg en beraad tussen een aantal Zwolse kerken. Essing maakt daar deel van uit. Er spelen ons vragen soor het hoofd als: “Hoe beleeft hij als katholiek de samenwerking met andere, bijvoorbeeld protestantse kerken? Is er in Zwolle nog wel sprake van oecumene in deze tijd?” Essing: “Ik ben van 1961 tot 1991 werkzaam geweest in het Dominicaans Centrum in Huissen, met name in vormings- en toerustingswerk, daarna kwam ik naar Zwolle met min of meer dezelfde taak. Vanuit de oecumenische impuls van de jaren zestig kwam ik in contact met de Bijbelstudie en Bijbeluitleg van een aantal predikanten uit de zogenaamde Amsterdamse School. Zij legden alle accent op het joodse karakter van de Bijbel en op het zorgvuldig lezen van de Schriften. Een belangrijk punt was ook dat Jezus niet wordt losgemaakt van de opdracht van Israël, de aarde te bewerken en te bouwen aan de nieuwe wereld, te werken aan de humaniteit. Niet meer de gerichtheid op het hiernamaals zoals we dat kenden stond centraal, maar de oriëntatie van het geloof op de wereld, op het hier en nu. Oecumene, in de zin van de hele bewoonde wereld, krijgt hierin een sterk accent. Dat is tot op de dag van vandaag mijn inspiratiebron gebleven, ook in het vormings- en toerustingswerk.” Hoe ligt van hieruit uw relatie met het Podium van Kerken? Essing : “Voor mij is reflectie erg belangrijk, bezinning op de vraag wat de bijdrage van het Evangelie kan zijn aan de samenleving van vandaag; wat zijn de problemen van onze maatschappij, wat is de meest effectieve, geloof-waardige manier van communiceren. Die vraag raakt ook het hart van de Dominicaanse beweging. Immers, als orde van predikers word je wel gedwongen de samenleving te kennen waarin je leeft, inclusief de middelen en methoden van communicatie. Het Podium zou zich hier meer op kunnen richten.” Vindt u dat het Podium hier voor open staat? Essing: “Het is een hele kunst op dit moment, de gevestigde kerken er bij te houden. In het algemeen zijn kerken momenteel erg naar binnen gericht en bezig met eigen problemen. Maar met name op diaconaal gebied wordt er goed samengewerkt, rond de gebedsweken is een goede afstemming bereikt tussen de oude traditie en de Evangelische Alliantie en daarnaast zijn er projec-

ten die min of meer zelfstandig zijn geworden, zoals De Bres, het Stiltecentrum in de Grote Kerk, Middagpauzediensten, de Vredesweek en de 4-meiherdenking.” Leeft de oecumenische inspiratie nog? Essing: “Moeilijke vraag. Oecumene als organisatorische samenwerking is lastig - kerken zijn over het algemeen huiverig voor een instantie die ‘namens allen spreekt’ - maar dat zou ook niet het grote ideaal moeten zijn. De vernieuwingsbeweging van de jaren zestig is over, maar er zijn in onze tijd andere indringende vragen. Bijvoorbeeld de vraag wat wij christenen hebben in te brengen in onze samenleving. Probleem is dat een echt inhoudelijk gesprek tussen kerken op dit punt niet echt lukt. Ieder stelt eigen gelijk voorop. Maar tegelijkertijd zien we levende geloofsgemeenschappen waar die vragen aan de orde komen en waarin mensen bezield raken en in beweging komen. Hoe ziet u de toekomst van het Podium? Essing: “Ik ervaar het Podium als bescheiden maar alert. Je kunt niet zoveel. De oecumenische droom is voorbij, wees realistisch. Geef mensen en groepen ruimte en tijd om hun eigen identiteit - vanuit Gods genade - te ontwikkelen. Alleen als men weet wie men zelf is, vanuit die ervaren identiteit, heeft men iets te zeggen en kan men weer iets voor anderen gaan betekenen. Dan zal ook de defensieve houding naar andere religies en levensbeschouwingen afnemen. Onlangs las ik een prikkelende stelling: ‘De kerken doen aan interreligieuze dialoog om de vraag naar eigen identiteit te ontvluchten.’ Hier ligt gezamenlijk huiswerk voor de christengemeenschappen in Nederland en in Zwolle: hoe een open dialoog te voeren vanuit een duidelijke eigen identiteit. Ik heb er vertrouwen in dat het Podium zich in die richting verder kan ontwikkelen en sterker worden. Dat daarbij steun van deelnemende kerken broodnodig is, laat zich raden.”

Startweekend Adventskerk

AANDACHT VOOR

Op zaterdag 12 en zondag 13 september begint het activiteitenseizoen van de Adventskerk met een weekend vol afwisseling.

Thomasviering

Om elkaar te ontmoeten, onderling bij te praten en intussen lekker te eten is iedereen welkom bij de maaltijd die op zaterdag om 17.30 uur begint in wijkcentrum SIO. Neem zelf een gerecht mee voor het aantal personen met wie u bent plus één extra (denk ook aan vegetarisch). Vanaf 19.30 uur volgt een ontspannen avondprogramma met onder andere djembé en activiteiten voor de jeugd. Op startzondag 13 september staat de dienst van 10.15 uur centraal. De dienst is opgezet als een Thomasviering. Voorafgaand aan en volgend op de startdienst kan een ieder struinen over de Informatiemarkt waar het complete activiteitenaanbod van de Adventskerk voor het seizoen 2009-2010 wordt gepresenteerd. Zie ook: www.adventskerk.nl

‘Wat ons bijeenbrengt’ is het motto van de Thomasviering op zondag 13 september. Net als veel andere protestantse gemeenten heeft ook de Adventskerk zich geconcentreerd op de onderlinge verscheidenheid van mensen die zich kerkelijk betrokken voelen. Met de nadruk op verschillen zou je de verbondenheid bijna uit het oog verliezen. Dat de dienst is opgezet als een Thomasviering houdt onder andere in dat alle aanwezigen op een actieve manier de dienst met elkaar vormgeven. We beginnen en eindigen gezamenlijk in de kerkzaal. Daar tussenin is er gelegenheid om te zingen of te bidden, stil te zijn of te discussiëren, te kijken of mee te doen in verschillende ruimtes van de Adventskerk en Wijkcentrum SIO. Alles aan de hand van het evangeliegedeelte dat het oecumenische leesrooster voor deze zondag aangeeft: Marcus 9 vers 14-29. Niet alleen leden van de Adventskerkgemeente, maar ook andere belangstellenden zijn welkom.

Gemeentecontact... maar hoe?

Adventskerkers lopen tegen borstkanker

Op donderdagavond 10 september spreekt Kiss Jenö, docent aan het theologisch instituut in Cluj, Roemenië, over ‘Door elkaars geloof... mogelijkheden tot wederkerigheid in gemeentecontacten’. Ds. Kiss Jenö spreekt zeer goed Nederlands. De avond wordt gehouden in Wijkcentrum SIO, Thorbeckelaan 2, naast de Adventskerk en begint om 20.00 uur. De organisatie is in handen van de Diaconale Werkgroep Roemenië van de Adventskerk. Tijdens bezoeken van Nederland aan Roemenië wordt Romeinen 1 vers 12, “Door elkaars geloof…”, vaak geciteerd, maar gemeentecontacten tussen Nederland en Oost-Europa bestaan grotendeels uit eenrichtingsverkeer van Nederlanders beladen met hulpgoederen. Is het mogelijk dat in de contacten blijvende wederkerigheid onstaat, ondanks de grote verschillen tussen het kerkelijk leven en het persoonlijke beleven van het geloof in Nederland en in – bijvoorbeeld – Roemenië? Kiss Jenö gaat in op contacten met Roemenië, maar wat hiervoor geldt is toepasbaar op andere gemeentecontacten over grenzen. Ieder die zich hierbij betrokken weet is op deze avond hartelijk welkom.

Gemeenteleden van de Adventskerk doen op 10 en 11 oktober mee aan de wandeltocht van A Sister’s Hope. Het doel van deze tweedaagse, zestig kilomter lange tocht is geld inzamelen voor de strijd tegen borstkanker. Akkie, Peter en Miriam van Voornveld en Henk-Jan, Anja en Kenny Kersjes hebben zich verenigd in het team Sunny Side Up. Vorig jaar liepen zij ook mee en zamelden toen meer dan € 30.000 in. “Het was een indrukwekkende gebeurtenis”, vertellen ze, “omdat onze (schoon)zus en tante Leida kort daarvoor was overleden aan borstkanker. Zij was zeer betrokken bij A Sister’s Hope en met onze team zetten wij haar werk voort.” Sunny Side Up zoekt sponsors die willen bijdragen aan dit doel. Het bankrekeningnummer van A Sister’s Hope in Amsterdam is 2947137. Vermeld bij de gift de naam Sunny Side Up en (vooral) het deelnamenummer: 1258. Via het mailadres [email protected] is nadere informatie verkrijgbaar en tevens het boek ‘Lekker belangrijk’ van Leida van Voornveld te bestellen. Zie ook de website: www.sunnysideup.nl

Ouderenmiddag op 14 november De Hoeksteen zat vorig jaar helemaal vol tijdens de jaarlijkse ouderenmiddag. Die wordt dit jaar gehouden op zaterdag 14 november en is bedoeld voor 72-plussers uit de Hoeksteengemeente, de Open King en de Jeruzalemkerk. Zij ontvangen voor deze middag van hun wijkdiaconie een persoonlijke uitnodiging. De bekende Zwolse weerman Ton ten Hove zal diverse aspecten van het weer toelichten, verder is er een optreden van het Swoll-trio met vrolijke muziek. 17

Veranderingen in ledenadministratie Het Kerkelijk Bureau wil graag op de hoogte worden gesteld van geboorte, doop, huwelijk, echtscheiding, verhuizing, naamswijziging, overlijden etc.

Oud papier

COLOFON

KERKELIJK BUREAU

Protestantse Gemeente Zwolle

18

Centraal adres voor Algemene Kerkenraad Kerkrentmeesters en Diakenen Kerkelijk Bureau: Molenweg 241, 8012 WG Zwolle Geopend: maandag t/m vrijdag 8.00 – 12.00 uur Tel.: (038) 421 75 96 - Fax: (038) 423 04 79 E-mail: [email protected] Website: www.pknzwolle.nl Website diaconie: www.diaconiezwolle.nl

De inzameling van oud papier vindt telkens plaats op de laatste vrijdag/zaterdag van de maand.Er staat een container in de buurt van de Bagijnesingel (naast de Turfmarkt) en op het parkeerterrein bij de Hoeksteen (daar graag alleen op zaterdag tussen 9 en 12 uur papier brengen).

Aanvragen kerkelijke huwelijksbevestiging Bruidsparen, die hun huwelijk kerkelijk willen laten bevestigen, wordt verzocht deze aanvraag twee maanden van tevoren in te dienen bij het Kerkelijk Bureau. Hiervoor dient u persoonlijk langs te komen (bij voorkeur tijdens de openingstijden tussen 8.00 en 12.00 uur). Een aantal zaken moet namelijk even doorgesproken worden. Ook zijn aan het gebruik van de kerk kosten verbonden. Prijzen zijn op te vragen bij het Kerkelijk Bureau.

Bankrekeningen: College van Kerkrentmeesters: 800 430 en 69.96.41.705 College van Diakenen: 874 034 en 69.95.43.320 Gaandeweg: 69.97.69.167 Beheer en Exploitatie Grote Kerk: 587 931 en 69.97.43.745 Schnitgerorgel : 59.80.52.100

Collectepenningen Er zijn penningen verkrijgbaar van: € 0,20, € 0,50, € 1,-, € 2,-, € 5,- en € 10,-. Verkoopadres: Kerkelijk Bureau, Molenweg 241, op werkdagen van 8.00 - 12.00 uur. Hier kan contant, per pin of door middel van een eenmalige machtiging worden betaald. Overige verkoopadressen: Emmauskerk: 1e maandag van de maand 19.00 - 20.00 uur Adventskerk: 1e maandag van de maand 19.00 - 20.00 uur Stinskerk: 1e maandag van de maand 16.30 - 17.30 uur Sionskerk: 1e donderdag van de maand 18.00 - 19.00 uur Open Kring: 1e maandag van de maand van 18.30 - 19.45 uur In Zwolle-Noord: E. van Buiten, Welle 58, K. Smit, Meppelerdiep 92 In Zwolle-Zuid: A. Renting-van Veen, Steggingmarke 13 W.A. Stomp-de Koning, Rendierveld 41 Stadshagen/Westenholte/Spoolde: mw. L. Blauw, Knopenmakerstraat 27 (tel. 460 90 16) Op deze adressen kan contant of door middel van een eenmalige machtiging betaald worden.

Gaandeweg is het magazine voor alle leden van de Protestantse Gemeente Zwolle, de Evangelisch-Lutherse Gemeente Zwolle en De Hoofdhof Berkum September 2009 Verschijnt zes keer per jaar Oplage: 11.500 Redactie: Ds. Iemke Epema (hoofdredacteur), Gery Bruins (eindredacteur), Saskia Dankers, Rob van Harten en Menno van Oel Redactionele bijdragen aan dit nummer: Joost van Belois en scribenten van wijkgemeenten en kerkelijke organisaties

Extra gift? De actie Kerkbalans is de belangrijkste inkomstenbron voor onze kerk. Met de bijdragen uit Kerkbalans dekken we ruim 75% van de kosten. Het stelt ons bijvoorbeeld in staat predikanten en pastoraal medewerkers in dienst te hebben. Samen met vele vrijwilligers zorgen zij er voor dat onder andere zieken en mensen die in de put zitten, worden bezocht. Ook verzorgen ze kerkdiensten, zowel de ‘gewone’ wekelijkse als diensten rondom doop, trouwen en dood. Verder worden uit de opbrengst van Kerkbalans bijvoorbeeld de activiteiten van de kerk voor kinderen en voor ouderen betaald, evenals het onderhoud van de kerkgebouwen. Verzoek Vindt u het net als wij belangrijk dat de kerkelijke activiteiten doorgaan, doe dan een extra gift. Nodig voor een sluitende begroting: € 1.620.000,Toegezegd voor Kerkbalans en extra giften tot juli: € 1.465.000,Tekort: € 155.000,Het zou geweldig zijn als we dit jaar zonder tekort afsluiten. Als u € 25,- extra geeft, dan moet dit lukken. Meer mag natuurlijk ook. U kunt uw bijdrage storten op rekeningnummer 69.96.41.705 t.n.v. College van Kerkrentmeesters Protestantse Gemeente Zwolle o.v.v. ‘Extra gift Kerkbalans 2009’. College van Kerkrentmeesters

Fotografie: Gery Bruins, Maarten Matser, Tineke Vlaming, Carl Withaar en anderen Vormgeving en grafische productie: Drukkerij Upmeyer Zwolle De volgende Gaandeweg verschijnt omstreeks 19 oktober. Kopij en foto’s dienen uiterlijk maandag 21 september te zijn aangeleverd via [email protected] of schriftelijk bij het Kerkelijk Bureau. Advertentiebeheer Kerkelijk Bureau tel. (038) 421 75 96 Aandacht voor… In de rubriek ‘Aandacht voor’ is ruimte voor berichten uit de wijken en van kerkelijke organen en organisaties, die van belang zijn voor zoveel mogelijke lezers.

Bijbel10Daagse in Zwolle

AANDACHT VOOR

Sinds het verschijnen van de Nieuwe Bijbelvertaling in 2004 organiseert het Nederlands Bijbelgenootschap de Bijbel10daagse. Het doel is de Bijbel blijvend onder de aandacht te brengen van de Nederlandse samenleving. Dit jaar wordt de Bijbel10Daagse gehouden van vrijdag 23 oktober tot en met zondag 1 november. In het thema ‘Verhalenkaravaan’ staan Bijbelverhalen centraal. Op zaterdagmiddag 24 oktober wordt in boekhandel Waanders een bijbelleesmarathon gehouden. Thema: Het verhaal van Bartimeus ‘Heer, zorg dat ik weer kan zien’. Verhalenverteller Stan Fritschy vertelt dit verhaal, waarna Zwollenaren uit verschillende talen en culturen dit verhaal in hun eigen taal lezen. Bijbelzondag Op 25 oktober is het Nationale Bijbelzondag. Meer daarover op pagina 22. Verhalenkaravaan Ook Zwolle wordt bezocht door de

Vrouw en Kerk De provinciale werkgroep Vrouw en Kerk/Hervormde Vrouwen Dienst heeft voor dit najaar twee bijeenkomsten op het programma staan. Op woensdag 23 september neemt Coby Jacobs-Gravesteijn belangstellenden mee naar de tijd van Calvijn. Zij vertelt met name over de positie van de vrouw in de zestiende eeuw, aan de hand van de roman ‘De drie spiegels’ van MarcFrançois Gonin. Daarin wordt het leven beschreven van Idelette de Bure, de echtgenote van Johannes Calvijn. Coby Jacobs is theoloog met onder andere vrouwenstudies als specialisatie. De bijeenkomst wordt gehouden in De Kandelaar in Holten van 19.30 tot 22.00 uur. Eigen bijdrage € 5, -, inclusief koffie en thee. De volgende bijeenkomst van Vrouw en Kerk is op dinsdag 27 oktober in de Burgwalkerk te Kampen van 9.45 tot 13.30 uur. Dan spreekt Felicia Dekkers, neerlandica en theologe over ‘Het gelovig krediet van de crisis’. Meer informatie over het programma en de werkgroep verstrekt Janneke Dijkhof te Dalfsen, tel. 06 11 53 7675, e-mail: [email protected].

Verhalenkaravaan, een dubbeldekker die door het land rijdt. Op donderdagmorgen 29 oktober staat deze bus nabij Basisschool De Wendakker in Stadshagen. Bijbelse maaltijd Het houden van een Bijbelse maaltijd is al bijna traditie geworden tijdens de Bijbel10Daagse. Dit jaar wordt deze maaltijd gehouden worden op vrijdagavond 6 november in het gebouw van het Leger des Heils, Geert Grootestraat 9, Zwolle. Onder leiding van kookdominee Han Wilmink wordt een Bijbels vijfgangendiner bereid en gezamenlijk gegeten. Hierbij worden verhalen verteld over het eten in Bijbelse tijd. Meekoken en -eten kosten € 22,00 inclusief een glas wijn. Het koken begint om 17.00 uur, de maaltijd om 19.30 uur. Opgeven en/of meer informatie vragen kan bij Annemarie Prins, secretaris NBG Werkgroep Zwolle, tel. (038) 460 65 15, e-mail: [email protected] Zie ook www.bijbel10daagse.nl

Gespreksgroep 50-plus in Oosterkerk De Gespreksgroep 50-plus komt in het nieuwe seizoen zes keer op een woensdagochtend bijeen in de Oosterkerk. Aanvang 10.00 uur, kosten € 3,50 inclusief koffie en thee. De eerste bijeenkomst is op woensdag 14 oktober met ds. Ruud Bartlema, beeldend kunstenaar en theoloog. Onder de titel ‘Kleuren van de ziel’ spreekt Bartlema over Marc Chagall’s Bijbelse Boodschap. Aan de hand van Chagalls’ schilderijen gaat Bartlema in op de achtergrond en de betekenis van Chagall’s Message Biblique in Nice. De tweede bijeenkomst is op woensdag 18 november. Esther Pierik spreekt over ‘Engelen in de Bijbel’. Welke functie heeft een engel en hoe herkennen we een engel? Over de bijeenkomsten van januari tot april 2010 volgt later meer informatie. Tineke Diekema, tel. (038) 453 57 33. E-mail: [email protected]

Studiedag TVG Op zaterdag 10 oktober van 10.30 tot 16.00 uur wordt in De Schakel te Nijkerk de 26ste landelijke studiedag gehouden in het kader van de Theologische Vorming Gemeenteleden. Spreker is prof. dr. Gerrit Manenschijn over ‘God en de Mammon economische ontwikkeling gezien door een christelijk-ethische bril.’ De kosten bedragen € 27,50, inclusief lunch. Voor aanmelden en nadere informatie: Mieke van HartenWondergem, tel. (038) 465 13 47, e-mail: [email protected].

Nieuws van PERKI Zwolle Langzamerhand komen de diverse leden van PERKI weer terug uit Indonesië. Natuurlijk is niet iedereen weggegaan, maar soms lijkt het er wel een beetje op. Je familie, je ‘roots’ blijven trekken. Daarom is ook voor menigeen zo’n reis naar Indonesië niet alleen maar vakantie en soms helemaal niet. Dan is het goed om in Zwolle weer samen kerkdiensten te mogen vieren in je ‘eigen’ omgeving met de bekende liederen en in de taal van thuis. Zo gaan we op weg naar het 10-jarig bestaan van PERKI Zwolle in maart 2010. Op 4 oktober is dr. Aart Verburg, rector van het Hendrik Kraemer Insitituut in Utrecht de voorganger. Naast de maandelijkse dienst op 4 oktober en de huisdienst op 18 oktober is er op zaterdag 10 oktober een bijzondere activiteit. Samen met de Stichting Budi Santoso en met de Indonesische Vrouwenorganisatie Kartini organiseert PERKI een Malam Indonesia. In De Terp aan de Radewijnstraat treedt vanaf 14.00 uur onze dansgroep op, laten we Indonesische klederdrachten zien, zingen we en eten we lekkere dingen uit de Indonesische keuken. Voor Indische Nederlanders, voor Indonesiërs en voor alle anderen die dat mee willen maken.

19

KERKDIENSTEN

Adventskerk

Emmauskerk

Grote Kerk

De Hoeksteen

Talmaplein 2

Campherbeeklaan 53

Grote Markt 18

Scheldelaan 141

Zwolle – Zuid

Zwolle – Berkum

Zwolle – Centrum

Zwolle – Aa-landen

Mw. ds. N.A. Eygenraam

Ds. D. Jorissen

Ds. J. Mulderij

Mw. ds. M.E. Jonker

Mw. W. Treep

Tel. scriba: (038)4532463

Tel. scriba: (038)4223241

Tel. scriba: (038)4546229

D.J. Steenbergen

www.emmauskerk-berkum.nl

www.grotekerkgemeente.nl

www.dehoeksteenzwolle.nl

Tel. scriba: (038)4658028 www.adventskerk.nl

Zondag 30 augustus

9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 10.15 uur mw. ds. N.A. Eygenraam (doopdienst) 19.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

9.30 uur ds. G.A. Cnossen (Heilig Avondmaal) 19.00 uur ds. H. Engelsma, Hellendoorn

9.30 uur ds. J. Mulderij (voorbereiding Avondmaal) 19.00 uur prof. dr. W. Verboom, Harderwijk

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema

Zondag 6 september

9.00 uur mw. ds. J.C.A. Kruithof-Looije 10.15 uur mw. ds. J.C.A. Kruithof-Looije 19.00 uur mw. dhr. D.J. Steenbergen

9.30 uur ds. H. Frijling 19.00 uur ds. A.H.J. Bierma, Nijverdal

9.30 uur ds. J. Mulderij (Heilig Avondmaal) 16.30 uur Orgelvesper 19.00 uur ds. J. Mulderij (Heilig Avondmaal en danzegging)

9.30 uur ds. L.P. Miedema

Zondag 13 september

9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam (Startdienst) 10.15 uur mw. ds. N.A. Eygenraam (Startdienst) 19.00 uur (geen dienst)

9.30 uur ds. J.M. van ‘t Kruis, Doorn 19.00 uur dhr. G. Schutte (jongerendienst)

9.30 uur ds. J. Mulderij 16.30 uur Michaëlsviering

9.30 uur mw. ds. M.E. Jonker (Startzondag)

Zondag 20 september

9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 10.15 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 19.00 uur Taizé-viering

9.30 uur ds. D. Jorissen (Startzondag) 16.30 uur ds. D. Jorissen

9.30 uur ds. J.J.W. Mouthaan, Zwolle 19.00 uur ds. J. Mulderij

9.30 uur ds. A. Pietersma 16.00 uur mw. ds. M.E. Jonker (Heilig Avondmaal)

Zondag 27 september

9.00 uur ds. L. Bosgra 10.15 uur ds. L. Bosgra (Schrift en Tafel) 19.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam

9.30 uur ds. H. Bousema 19.00 uur kand. M. van Dam, Kampen

9.30 uur ds. J. Mulderij 16.30 uur Vesper

9.30 uur mw. ds. M.E. Jonker (bevestiging ambtsdragers en Heilig Avondmaal) 16.00 uur mw. ds. M.E. Jonker (Heilig Avondmaal)

Zondag 4 oktober

9.00 uur mw. N.A. Eygenraam 10.15 uur (Kerk en Israël) mw. ds. N.A. Eygenraam 19.00 uur ds. H. Frijling

10.00 uur ds. A. Oosterwijk, Ouwsterhaule 19.00 uur ds. E.H. Jans, Pesse

10.00 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur ds. J. Mulderij

9.30 uur mw. drs. L.E. Vos

Zondag 11 oktober

9.00 uur ds. L. Bosgra 10.15 uur ds. L. Bosgra 19.00 uur mw. ds. H. Evers (Opendeurdienst)

10.00 uur ds. G.Th. Vollebregt, Sassenheim 19.00 uur ds. D. Jorissen (Jongerendienst)

10.00 uur ds. A. Jonker, Putten 16.30 uur Michaëlsviering

9.30 uur mw. ds. M.E. Jonker

Zondag 18 oktober

9.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam 10.15 uur mw. ds. N.A. Eygenraam (doopdienst) 19.00 uur mw. W.J. Treep

10.00 uur mw. ds. A.C.C. Verbaan, Berkel en Rodenrijs 19.00 uur mw. ds. I.P. Epema

10.00 uur ds. J. Mulderij 19.00 uur

9.30 uur mw. J. van der Zee-Zaadnoordijk

Vespers in Grote Kerk In de serie orgelvespers, georganiseerd door de Commissie Grote Kerk volgen er nog twee in de reeks ‘Lichtdragers en hun inspiratie’. In elke vesper staat een bekend persoon centraal die vanuit zijn of haar geloof veel mensen heeft geïnspireerd. Op de zondagen 30 augustus en 27 september wordt geprobeerd met veel orgelmuziek hun inspiratie te volgen.

Zing-mee kinderdienst in Sionskerk De dienst op 21 september om 16.30 uur in de Sionskerk is een Zing-meedienst voor kinderen. Het kinderkoor De Bromvlieg treedt op, ds. H. Evers gaat voor.

20

Jeruzalemkerk

Oosterkerk

Open Kring

Sionskerk

Stinskerk

Windesheimstraat 1

Bagijnesingel 17

Hofstedeweg 1

Glanerbeek 10

Westenholterweg 19

Zwolle – Assendorp

Zwolle – Centrum

Zwolle - Stadshagen

Zwolle Aa-landen

Zwolle - Westenholte

Ds. A. den Besten

Ds. H. Bousema

Mw. ds. N. Beimers

Mw. ds. H. Evers

Ds. E. van ‘t Slot

Mw. ds. I.P. Epema

Ds. W. Hortensius

Ds. A. Pietersma

Tel. scriba: (038)4546104

Tel. scriba: (038)4211319

Tel. scriba: (038)4218523

Mw. G.C. van Stappen

Tel. scriba: (038)4200171

www.sionskerkzwolle.nl

www.stinskerk.nl

www.jeruzalemkerkzwolle.nl

Tel. scriba: (038)4543814

www.openkring.nl

www.oosterkerk.nl

9.30 uur ds. A. den Besten (Heilig Avondmaal)

9.30 uur ds. W. Hortensius

9.30 uur mw. ds. N. Beimers (Schrift en Tafel)

9.30 uur ds. H. Bousema

9.30 uur ds. B. van ’t Veld, Vaassen 19.00 uur dhr. B. Greveling, Wezep

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema

9.30 uur ds. W. Hortensius (doop) 14.00 uur PERKI-dienst ds. M. Winckler-Huliselan 19.00 uur ds. W. Hortensius

9.30 uur dhr. G. Schutte, ‘s Heerenbroek

10.00 uur mw. ds. H. Evers

9.30 uur dhr. H. Esselink 19.00 uur ds. E. van ‘t Slot

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema en ds. A. den Besten (Startzondag) 19.00 uur ds. P. Veerman, Lopikerkapel (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur ds. H. Bousema, ds. W. Hortensius en mevr. G.C. van Stappen-Ormel (Startzondag)

9.30 uur mw. ds. N. Beimers (Startzondag)

10.00 uur mw. ds. H. Evers en ds. J. Vonk (dienst met bewoners Rivierenhof) 19.00 uur mw. ds. H. Evers, Opendeurdienst

9.30 uur ds. E. van ‘t Slot 19.00 uur kand. J. Duijster, Ens

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema

9.30 uur ds. H. Bousema (Oecumenische dienst met Verrijzeniskerk) 19.00 uur ds. H. Bousema

9.30 uur ds. A.H. Zweers

10.00 uur mw. ds. H. Evers (Startdienst) 16.30 uur mw. ds. H. Evers (Zing-mee Kinderdienst)

9.30 uur ds. E. van ’t Slot (Startdienst) 19.00 uur ds. J.F. Mol, Nijega

9.30 uur ds. A. den Besten en mw. A. Grunder 19.00 uur ds. Joz. A. de Koeijer, Ermelo (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur ds. W. Hortensius 19.00 uur ds. W. Hortensius

9.30 uur ds. A. Pietersma (doopdienst)

10.00 uur dhr. G. van Vulpen

9.30 uur ds. G.A. Trouwborst, Nieuwleusen 19.00 uur ds. J. Mulderij

9.30 uur ds. L.P. Miedema

9.30 uur ds. H. Bousema 14.00 uur PERKI-dienst, ds. Aart Verburg 19.00 uur ds. H. Bousema

9.30 uur mw. ds. N. Beimers (doopdienst)

10.00 uur mw. ds. H. Evers 19.00 uur mw. ds. H. Evers (Bijbel en kunstdienst)

9.30 uur ds. E. van ’t Slot (Heilig Avondmaal) 19.00 uur ds. E. van ’t Slot (Heilig Avondmaal)

9.30 uur ds. A. den Besten 19.00 uur ds. J. Mulderij (Grote Kerkgemeente)

9.30 uur ds. W. Hortensius (Heilig Avondmaal)) 19.00 uur ds. W. Hortensius (Heilig Avondmaal)

9.30 uur mw. drs. L.E. Vos

10.00 uur mw. ds. H. Evers 19.00 uur mw. ds. N. Beimers (Opendeurdienst)

9.30 uur dr. L.P. Miedema 19.00 uur ds. M. Zoeteweij, Heerde

9.30 uur mw. ds. I.P. Epema (Heilig Avondmaal)

9.30 uur ds. W. Hortensius 19.00 uur mw. drs. P.L. Hellinga

9.30 uur mw. ds. N. Beimers

10.00 uur dhr. Mark van Dam, Kampen

9.30 uur dhr. H. Esselink 19.00 uur ds. E. van ‘t Slot

Tienerdiensten in Stinskerk Van september tot en met juni is er in de Stinskerk op een zondag in de maand tijdens de normale kerkdienst een tienerdienst voor jongeren van 12-16 jaar. De tieners gaan vanuit de kerkdienst naar het Keldertje, het jeugdhonk in de Stinskerk, om met leeftijdsgenoten te praten of op een andere manier bezig te zijn met geloofsbeleving. De tienerdienst gaat nu zijn derde seizoen in en voorziet in een behoefte. Tieners krijgen een plek in de kerk waar zij zich thuis voelen. De data voor de diensten zijn te vinden op de website: www.stinskerk.nl

Bijbelzondag Zondag 25 oktober is het Nationale Bijbelzondag in het kader van de Bijbel10Daagse. In veel Zwolse kerken zal tijdens de eredienst aandacht worden gegeven aan het bijbel(vertaal)werk en het jaarthema. Ook op de Bijbelzondag staat het verhaal van Bartimeus centraal. Gebed en aandacht wordt gevraagd voor het Latino-project: Bijbelwerk in Argentinië. In veel Zwolse kerken zal een collecte voor dit doel bestemd zijn. Het Bijbelleesproject voor gezinnen heeft weer de vorm van een placemat gekregen. In veel Zwolse kerken wordt op Bijbelzondag per gezin één exemplaar van de placemat uitgedeeld. Om onder je bord te leggen en na het eten samen uit de Bijbel te lezen.

21

KERKDIENSTEN

Diensten De Brug (Vrijzinnig Hervormd) Herenweg 46c Zwolle, tel. scriba: (038) 4527339 Zondag 6 september 10.00 uur mw. ds. M. Gaastra Zondag 20 september 10.00 uur dhr. P. de Jong Zondag 4 oktober 10.00 uur mw. S. v.d. Laan, Assen Zondag 18 oktober 10.00 uur mw. W.J. Treep

De Hoofdhof

Lutherse Kerk

Kerkweg 26

Koestraat 4

Zwolle – Berkum

Zwolle

Collectedoelen In de PGZ-gemeenten is de derde collecte bestemd voor de volgende doelen. Op 30 augustus: exploitatie Protestantse Gemeente Zwolle; op 6 september: Werelddiaconaat; op 20 september: extra diaconie; op 27 september: diaconale noodhulp; op 4 oktober: Kerk en Israël; op 11 oktober: Werelddiaconaat en op 18 oktober: begrotingstekort Protestantse Gemeente Zwolle.

Mw. ds. L.A. Burggraaff

Mw. ds. T.K. van Dam

Tel. scriba: (038)4547233

Tel. scriba: (038)4226826

www.hoofdhof.nl

www.luthersekerkzwolle.nl

Zondag 30 augustus

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff (Avondmaal) 19.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff (Avondmaal)

10.00 uur ds. S. Gradl

Eglise Wallonne 10.30 uur mme. A.E. Gescher; Berkumstede 15.00 uur ds. D. Jorissen (Heilig Avondmaal); Rehoboth 9.30 uur dhr. A. Hartstra, Oudehaske; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia 10.00 uur E.L.J. de Haar; Weezenlanden 10.00 uur A.J. Hasker; Zandhove 10.00 uur dhr. M. Luttenberg en mw. ds. C.L. Kraan; Zonnehuis 11.30 uur mw. B. van Loosdrecht

Zondag 6 september

9.30 uur ds. P.J. Hofland, Wezep 19.00 uur ds. L.P. Miedema

10.00 uur mw. ds. T.K. van Dam (Startzondag en Heilig Avondmaal)

Rehoboth 9.30 uur dhr. G. van Vulpen, Zwolle; Sophia 10.00 uur A.J. Hasker; Weezenlanden 10.00 uur T.G.P.M. Sloot; |Zandhove 10.00 uur mw. ds. N.A. Eygenraam (Heilig Avondmaal); Zonnehuis 11.30 uur ds. G. Voordijk

Zondag 13 september

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff (Startzondag)

10.00 uur mw. ds. T.K. van Dam

Eglise Wannonne 10.30 uur past. D. Ribs; Rehoboth 9.30 uur ds. J. Kleinrensink, Den Ham; Rivierenhof 10.00 uur zie Sionskerk; Sophia 10.00 uur mw. T.G.P.M. Sloot; Weezenlanden 10.00 uur M.E. Dijk; Zandhove 10.00 uur dhr. M.D. de Vries; Zonnehuis 11.30 uur mw. ds. I.P. Epema

Zondag 20 september

9.30 uur ds. L.P. Miedema 19.00 uur ds. G.A. Cnossen

10.00 uur zie Oosterkerk

Rehoboth 9.30 uur mevr. A. Wijnhout, Dalfsen; Sophia 10.00 uur M.E.Dijk; Weezenlanden 10.00 uur F.J.G. Broekhoff; Zandhove 10.00 uur mw. ds. C.L. Kraan; Zonnehuis 11.30 uur mw. J.Gerretzen-Veldhuis

Zondag 27 september

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

10.00 uur

Eglise Wallonne 10.30 uur past. H. Spoelstra; Rehoboth 9.30 uur dhr. D. Klompjan, Zwolle; Rivierenhof 10.00 uur mw. W.J. Treep; Sophia 10.00 uur F.J.G. Broekhoff; Weezenlanden 10.00 uur T.G.P.M. Sloot; Zandhove 10.00 uur dhr. M. Luttenberg en dhr. K. Freriks Zonnehuis 11.30 uur ds.G.L.Kruizinga

Zondag 4 oktober

9.30 uur mw. ds. L.A. Burggraaff 19.00 uur mw. ds. L.A. Burggraaff

10.00 uur ds. A.H. Wöhle

Zondag 11 oktober

9.30 uur mw. ds. L.A. Burgggraaff 19.00 uur dienst

10.00 uur mw. ds. T.K. van Dam

Eglise Wallonne 10.30 uur mme. A. Buizer-Tschiengang; Rehoboth 10.00 uur mw. ds. G.H.Neppelenbroek-Kwakkel, Zwolle; Rivierenhof 10.00 uur ds. J. Vonk; Sophia 10.00 uur M.E. Dijk; Weezenlanden 10.00 uur E.L.J. de Haar; Zandhove 10.00 uur mw. J. Spier; Zonnehuis 11.30 uur ds. G.L. Kruizinga; De Esdoorn 16.00 uur Heilig Avondmaal

Zondag 18 oktober

9.30 uur ds. A.C. Bronswijk, Deventer 19.00 uur dr. J. Ridderbos, Assen

10.00 uur mw. ds. C.A. Schoorel

Rehoboth 10.00 uur ds. A. Stegenga, Zwolle; Sophia 10.00 uur E.L.J. de Haar; Weezenlanden 10.00 uur A.J.Hasker; Zandhove 10.00 uur dienst; Zonnehuis 11.30 uur pastor J. Groot

Rehoboth 10.00 uur ds. J.H.N. Veldhuijsen, Kampen; Sophia 10.00 uur T.G.P.M. Sloot; Weezenlanden 10.00 uur mw. M.E. Dijk; Zandhove 10.00 uur mw. ds. C.L. Kraan; Zonnehuis 11.30 uur mw. W.J. Treep

Beernink gedenktekens...

Jolanda is één van onze uitblinkers www.salet.nl

22

betrokken • persoonlijk • vertrouwd

Steenhouwerij Beernink 3e industrieweg 3 8051 CL Hattem T 038 4442992

Steenhouwerij Beernink Galvaniweg 4a 8013 RG Zwolle T 038-4602111

www.magmanet.nl

het einde van onmogelijke uitvaartwensen. Bij Monuta maakt u van elk afscheid een mooie herinnering. Kijk op monuta.nl of bel Monuta Zwolle (038) 421 19 33.

Plons Aa-Landen (0 tot en met 12 jaar) Plons Holtenbroek (0 tot en met 12 jaar) Plons de Wilgenburg (4 tot en met 12 jaar) Plons Kon. Emma (4 tot en met 12 jaar)

Voor informatie: Plons Aa-Landen, Botlek 52, 8032 CG Zwolle 038-4542857 of 06-33322466 [email protected]

@AD:@@::A:@IGDI:8=C>:@

0PL
WPPS
V
FFO
CFUSPVXCBSF
QBSUOFS

8JK
HFWFO
|
EF
LBOT
EJU
UF
FSWBSFO #SFNBO
,MPFLLF
FMFLUSPUFDIOJFL
JT
BM
KBSFOMBOH
FFO
CFUSPVXCBSF
QBSUOFS
JO
EF
FMFLUSPUFDIOJTDIF
JOTUBMMBUJFTFDUPS
7FFM
PQESBDIU HFWFST
[JKO
QPTJUJFG
PWFS
POT
XBBSCJK
FFO
MBOHEVSJHF
SFMBUJF

CJK[POEFS
LFONFSLFOE
JT


.FFS
JOGPSNBUJF

#SFNBO
,MPFLLF
FMFLUSPUFDIOJFL
#7
1PTUCVT


%#
;XPMMF

5FMFGPPO




LMPFLLF!CSFNBOOM

XXXCSFNBOOM

#SFNBO
4BNFO
CJK[POEFS

Werving & Selectie Personeelsontwikkeling Procesverbetering

Ingobert Veen

Jantien van Eerten

Op 10 september 2001 opende Ingobert in Zwolle de deuren van zijn eigen bureau: Métier. Naast eigenaar van dit bureau is hij één van de senior consulenten werving & selectie.

Als ervaren intake- en wervingsconsulente draagt zij zorg voor het actueel houden van een representatief kandidatenbestand. Tevens is zij de contactpersoon voor trainingen.

Nadja Ottens

Liesbeth Knol

Binnen Métier is Nadja naast werving & selectie de aangewezen senior consulente die zich bezig houdt met allerlei loopbaanvraagstukken.

Binnen Métier is Liesbeth werkzaam als officemanager, waarbij zij als ‘spin in het web’ verantwoordelijk is voor de interne organisatie van het bedrijf.

Monique Grit

Jeanine Schuite

Monique begeleidt als (test) consulente werving en selectietrajecten door ondermeer het afnemen van testprogramma’s. Daarnaast richt zij zich op breed uiteenlopende kwaliteitstrajecten, zowel intern als extern.

Na ruim 15 jaar ervaring als secretaresse binnen de Zwolse ziekenhuizen en de Vogellanden, vervult zij nu de rol van secretaresse bij Métier.

Anton-Jan van Doornik Métier en Anton-Jan hebben de handen ineen geslagen en werken samen op het gebied van procesverbetering daar waar het gaat om veiligheidsen arbosystemen (VCA/OHSAS).

Voor meer informatie: Schrevenweg 22 8024 HA Zwolle T 038 4528833 F 038 4542150 E [email protected]

0!"/s("/ 6s30(s-7$s'07s'/$3$)%.34,%2!!2

OPEN AVOND woensdag 26 augustus woensdag 3 juni 19.00 - 21.00 uur 19.00 - 21.00 uur

www.gh.nl (038) 425 55 42

1qXMIVKIZIWXMKHMR>[SPPI&IVOYQMWIIRFYVIEYHEXQIX ^MNROERHMHEXIRrRSTHVEGLXKIZIVWQIIHIROX1IXIIRLIGLX XIEQZERTVSJIWWMSREPWSRHIVWXIYRIR[MNSRHIVRIQIVWYMX EPPIWIGXSVIRMRHIVIKMSSTLIXKIFMIHZER[IVZMRK  WIPIGXMITIVWSRIIPWSRX[MOOIPMRKIRTVSGIWZIVFIXIVMRK 1IIHIROIRZERYMXFIXVSOOIRLIMHIRHIWOYRHMKLIMHMW HEEVFMNSR^IOVEGLX ;IVZMRK WIPIGXMI (ERO^MNSR^IPEKIJIIMWLIXZSSVLIXQMHHIRIROPIMRFI HVMNJIROPIMRIRSRTVS´XSVKERMWEXMIWEERXVIOOIPMNOSQSRW MRXIWGLEOIPIRFMN[IVZMRK WIPIGXMI;MNLIPTIRYKVEEK QIXLIXZMRHIRZERY[RMIY[IQIHI[IVOIV 4IVWSRIIPWSRX[MOOIPMRK 7TIGMEPMWXIRZER1qXMIVOYRRIRYFIKIPIMHIRIRXVEMRIRST LIXKIFMIHZERKIWTVIOWZEEVHMKLIHIR SEJYRGXMSRIVMRKW KIWTVIOOIR XMQIQEREKIQIRXPSSTFEERGSEGLMRKSJ^MN OYRRIRIIRGETEGMXIMXIRGUHVMNJZIVIRXIWXKIGSQFMRIIVH QIXIIRTIVWSSRPMNOLIMHWEREP]WIMR^IXXIR 4VSGIWZIVFIXIVMRK ,IXSTIIRTVEOXMWGLI[MN^IMROEEVXFVIRKIRZEREPPI[IVO TVSGIWWIRXSXEERLIXMQTPIQIRXIVIRZERIIRKSIHJYRGXM SRIVIRHO[EPMXIMXWW]WXIIQ^MNRZSSVFIIPHIRZERO[EPMXIMXW XVENIGXIR[EEVFMN1qXMIVYOEREHZMWIVIRIRSRHIVWXIYRIR ;IFWMXI 3TSR^I[IFWMXI[[[QIXMIVRPOYRXY QIIVPI^IRSZIVSR^IHMIRWXZIVPIRMRKIR XVIJXYSR^IEGXYIPIZEGEXYVIWEER