Rughernia Neurochirurgie / Fysiotherapie
mca.nl
Inhoudsopgave
Wat is een hernia?
3
Hoe is de wervelkolom gebouwd?
3
Hoe weet de arts dat u een hernia heeft?
4
De behandeling van een hernia en het resultaat
5
Anesthesie
5
Hoe gaat een hernia-operatie?
5
Wat zijn de risico’s van een hernia-operatie?
6
Wat gebeurt er na de operatie?
6
Opbouw van activiteiten in het ziekenhuis
7
Ontslag
8
Adviezen voor thuis
10
Wat zijn uw vooruitzichten als een hernia terugkomt?
14
Wanneer een arts waarschuwen?
14
Controleafspraak
14
Wilt u meer informatie?
14
Uw vragen
15
Colofon Redactie:
afdeling neurochirurgie en fysiotherapie
afdeling communicatie
Illustraties:
Olga Wennink
Vormgeving:
beeldgroep MCA
Oplage:
150 / 5e druk
Druk:
Ricoh
Artikelnummer: 118557 / 2013.03 Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting 2
Uw specialist heeft bij u een hernia van de rug vastgesteld. In deze brochure vertellen wij u wat een hernia is en hoe de arts tot deze diagnose komt. Verder geven wij u een globaal overzicht van de mogelijke chirurgische behandelingsmethoden. De specialist zal in overleg met u bepalen wat voor u de beste aanpak is. Daarnaast vindt u in de brochure informatie van de fysiotherapeut. Deze legt u uit waar u na de operatie rekening mee moet houden en wat u wel en niet mag doen.
Wat is een hernia?
uitstulping en de woorden nuclei pulposi geven aan dat het om een uitstulping van
Een hernia in de rug heet voluit Hernia
de kern van de tussenwervelschijf gaat (zie
Nuclei Pulposi (HNP). Een hernia is een
foto). In de tekst hierna leggen we u meer uit over de oorzaak en de gevolgen van een hernia.
Hoe is de wervelkolom gebouwd? De wervelkolom bestaat uit zeven halswervels, twaalf borstwervels, vijf lendenwervels en helemaal onder in de rug het heiligbeen met het staartbeentje (zie illustratie). Met uitzondering van de twee bovenste halswervels, zit tussen twee opeenvolgende wervels een tussenwervelschijf. Dit is een vezelige ring met daarin een elastische kern, de nucleus pulposus. De tussenwervelschijf werkt als schokdemper en vergemakkelijkt de bewegingen van de rug. In de wervelkolom loopt een dikke 3
Rughernia
zenuwbaan, het ruggenmerg. Ter hoogte
Een deel van de kern van de
van elke wervel splitst aan de linker- en
tussenwervelschijf stulpt naar buiten.
de rechterkant een zenuwwortel af met
Wanneer de uitstulping op de zenuwwortel
een zenuw die naar een aantal spieren
drukt, kunnen klachten ontstaan, zoals
en een huidgedeelte gaat. Bij de tweede
een doof gevoel of uitstralende pijn
lendenwervel stopt het ruggenmerg en
in het been en/of spierverlamming
gaat over in kleinere zenuwen.
(uitvalsverschijnselen) van één of meer spieren in het been. Bij hoesten, niezen en persen neemt de druk van de uitstulping op de zenuwwortel toe. Dit verergert de klachten. Soms zijn dit de enige verschijnselen en heeft u geen klachten in uw rug zelf. Afhankelijk van de plaats van de hernia kunt u ook problemen krijgen met plassen en ontlasting; u kunt dan uw plas of ontlasting moeilijk ophouden of u krijgt juist moeite met uitplassen. De meeste hernia’s in de rug liggen tussen de vierde en vijfde lendenwervel en de vijfde lendenwervel en het heiligbeen.
Hoe weet de arts dat u een hernia heeft? Allereerst inventariseert de arts al uw Hoe ontstaat een hernia?
klachten en onderzoekt u lichamelijk.
Hoe een hernia onstaat, is niet bekend. Er
Als uit de gegevens blijkt dat u een
zijn vele factoren die hierbij van invloed
hernia heeft, volgt meestal eerst een
kunnen zijn. Zo kan aanleg voor een hernia
kuur met gedoseerde rust, pijnstillers
een rol spelen.
en fysiotherapie. Alleen wanneer de
Op een zwakke plek in de vezelring kan
kuur niet helpt of wanneer u ernstige
een scheur ontstaan.
uitvalsverschijnselen heeft, kan verder
4
onderzoek gedaan worden. Veelal zal dit
regionale anesthesie (een ruggenprik).
een MRI-scan (Magneet Scan) zijn. Bij een
Daarom heeft u een bezoek gebracht aan
MRI-scan wordt met magnetische velden
het inloopspreekuur van de polikliniek
en computer een foto gemaakt van uw
anesthesiologie. Hier heeft u een gesprek
wervelkolom.
gevoerd met de anesthesioloog. De
Ook kunnen röntgenfoto’s gemaakt
volgende onderwerpen zijn hierbij met u
worden om andere afwijkingen zichtbaar
besproken:
te maken. Als dit onderzoek technisch niet
• uw gezondheidstoestand;
mogelijk is, kan de arts kiezen voor andere
• welke anesthesie bij u wordt toegepast
onderzoeken.
(algehele of regionale anesthesie); • het eventueel aanpassen van uw medicijnen rond de operatie;
De behandeling van een hernia en het resultaat
• informatie over niet eten en drinken (nuchter zijn). Meer informatie vindt u in de brochure
Er zijn veel behandelingsmethoden voor
‘Goed voorbereid op uw operatie’. Deze
mensen met herniaklachten.
heeft u van de medewerker van de
Met bovengenoemde kuur geneest een
polikliniek anesthesiologie meegekregen.
hernia bij ongeveer 70% van de patiënten. Bij een gunstig herstel van een hernia moet men niet te snel opereren, tenzij er
Hoe gaat een hernia-operatie?
sprake is van een spoedindicatie. Hiermee bedoelen we ernstige of snel optredende
Bij een hernia-operatie wordt de druk op
uitvalsverschijnselen of problemen met
de zenuwwortel weggenomen door de
het ophouden van uw plas of ontlasting.
uitstulping van de tussenwervelschijf te verwijderen. De operatie is vooral bedoeld om de
Anesthesie
uitvalsverschijnselen en pijn in uw been te behandelen. Uw eventuele rugpijn wordt
Afhankelijk van de voorkeur van de
er niet altijd mee verholpen.
chirurg, kan de operatie plaatsvinden
Tijdens de operatie ligt u op uw buik. Net
onder algehele anesthesie (narcose) of
boven de plaats van de uitstulping maakt 5
Rughernia
de chirurg in de lengterichting een snee
meer informatie op pagina 7.
in de huid. De operatie duurt gemiddeld
De pijn in uw been is meestal direct na
60 tot 90 minuten.
de operatie verminderd. Maar de eerste
Er zijn nog diverse andere
drie dagen is er wel pijn door zwelling
operatietechnieken. Uw specialist
van het weefsel in het operatiegebied.
bespreekt met u welke techniek bij u zal
Na de derde dag wordt de zwelling en
worden gebruikt.
daardoor de pijn minder. Als de pijn weg is, kunt u de doofheid in uw been meer gaan voelen. Het is mogelijk dat u na de
Wat zijn de risico’s bij een hernia-
operatie enige klachten overhoudt. Als
operatie?
regel duurt de opname van een rughernia enkele dagen. Eenmaal thuis wordt de
Zoals bij elke operatie brengt ook
behandeling door een fysiotherapeut
een hernia-operatie risico’s met zich
voortgezet. Zes tot acht weken na de
mee. Er bestaat een klein risico dat
operatie komt u voor controle naar de
u na de operatie meer last heeft van
polikliniek. Daar kunt u ook uw eventuele
uitvalsverschijnselen. Af en toe ontsteekt
vragen bespreken.
de wond of de tussenwervelruimte. Soms is er sprake van een nabloeding in het
Pijnbestrijding
operatiegebied. Ook kan er een gaatje
Als u nog pijnklachten heeft, is
in het vlies rondom de zenuwwortel
paracetamol een goede pijnstiller. U mag
ontstaan, waaruit ‘hersenvocht’ kan lekken.
4 maal daags 2 tabletten van 500mg gebruiken. Daarna bouwt u dit langzaam weer af. Dit doet u als volgt:
Wat gebeurt er na de operatie? 1. D e eerste twee dagen neemt u over de Na de operatie gaat u naar de
dag verdeeld 4 maal daags 2 tabletten
uitslaapkamer om bij te komen uit de
paracetamol van 500 mg.
narcose. De eerste uren na de operatie moet u plat op uw rug blijven liggen. De volgende dag begint de behandeling door een fysiotherapeut. Hierover vindt u 6
2. D e daarop volgende twee dagen neemt u over de dag verdeeld 2 maal daags 2 tabletten paracetamol van 500 mg. 3. Daarna stopt u met de pijnbestrijding
en gebruikt u indien nodig 2 tabletten
rug niet draait. Het is niet goed voor het
paracetamol van 500 mg.
herstel van de zenuw om het hoofdeinde van het bed omhoog te zetten.
Als u hierna nog pijn heeft, neemt u dan contact op met de huisarts.
Voor het eerst uit bed • De fysiotherapeut bespreekt met u hoe het bewegen in bed na de operatie is
Opbouw van activiteiten in het ziekenhuis
gegaan. Eventueel wordt dit nogmaals met u doorgenomen.
In onderstaand schema staat wat u na
• Vervolgens begeleidt de fysiotherapeut
de operatie in het ziekenhuis mag doen
u met het gaan zitten op de rand van
aan activiteiten. Daarmee bereidt u zich
het bed.
voor op uw ontslag uit het ziekenhuis.
• Gaat dit goed, dan mag u komen staan.
Afhankelijk van de ingreep mag u de dag
Als u gaat staan of gaat zitten, dan moet
van de operatie of de dag na de operatie
u één been naar voren zetten en één
voor het eerst uit bed. De fysiotherapeut
been naar achter. Het been waar u het
begeleidt u hierbij en past het schema
minste last van heeft, zet u naar achter
zonodig aan.
neer. • Als het staan goed gaat, mag u in eerste
De dag van de operatie
instantie onder begeleiding van de
Afhankelijk van de ingreep blijft u:
fysiotherapeut lopen. Gaat dit goed, dan mag u zelfstandig elk uur maximaal
• na de operatie vier uur op de rug liggen om tegendruk te geven aan de wond.
vijf minuten lopen. • Als u zelfstandig kan lopen mag u ook
Dit is nodig om de zwelling van de
naar het toilet. Het is verstandig om
wond te verminderen.
dat de eerste keer nog even onder
• twee uur op uw rug liggen. Dit geldt alleen als u op de dag van de operatie
begeleiding te doen, omdat u op het toilet nog wel eens onwel kan worden.
al uit bed mag. Daarna mag u op uw zij gaan liggen
Uitbreiden van activiteiten
zoals de fysiotherapeut met u heeft
Als de fysiotherapeut denkt dat u er aan
doorgenomen. Hierbij let u er op dat u uw
toe bent, worden de activiteiten als volgt 7
Rughernia
uitgebreid:
mag u tijdens het eten maximaal tien
• Zitten aan tafel: om te beginnen alleen
minuten zitten. Gaat dit goed, dan kunt
tijdens het eten gedurende maximaal
u de volgende dag ook zitten tijdens
tien minuten. Krijgt u eerder toename
het drinken van uw koffie en/of thee:
van uw klachten, ga dan weer in bed
in de loop van de ochtend, middag en
liggen;
avond. U breidt de tijd dat u zit pas uit
• Traplopen: de fysiotherapeut doet dit
als u per keer de tien minuten goed
de eerste keer samen met u. Dit is voor
volhoudt. Als dit goed gaat, breidt u dit
de veiligheid en om eventuele tips met
per dag met vijf minuten per keer uit,
u door te nemen;
net zoals bij het lopen;
• Fietsen op de hometrainer: om te
• start met fietsen op de hometrainer met
beginnen gedurende vijf minuten, dit
driemaal daags vijf minuten per keer.
gebeurt ook onder begeleiding van de
Breidt het per dag uit met vijf minuten
fysiotherapeut. Gaat dit goed, dan mag
per keer tot driemaal daags maximaal
u driemaal daags op de hometrainer. Het is voor uw herstel goed om ook
twintig minuten; • als het wat minder gaat, houdt u zich
thuis een hometrainer te hebben. De
dan 1 à 2 dagen aan het schema dat
fysiotherapeut heeft informatie over het
u de voorgaande dag heeft gedaan,
eventueel huren van een hometrainer.
eventueel gaat u wat meer liggend rusten. Daarna bouwt u uw activiteiten
Uw activiteiten de eerste week na de
weer op zoals hierboven omschreven
operatie
staat.
Houdt u in het begin aan het bovenstaande schema ‘‘Uitbreiden van activiteiten’’. Elke dag voelt u hoe het
Ontslag
met de klachten gaat. Voelt u dat het beter gaat dan de dag ervoor, dan kunt
De fysiotherapeut beoordeelt in overleg
u de activiteiten op de volgende manier
met de neurochirurg en de verpleging,
uitbreiden:
wanneer u weer naar huis kunt.
• breidt het lopen per dag met vijf
Gewoonlijk is dit één tot twee dagen na
minuten per uur uit; • als het zitten de eerste keer goed gaat, 8
de operatie. Soms kan het zelfs op de dag van de operatie.
Belangrijk bij deze beslissing is dat u:
niet verwijderd te worden. De hechtstrips
• zich weer voldoende kunt bewegen;
op de wond kunt u laten zitten tot zeven
• koortsvrij bent;
dagen na de operatie. Dan mag u deze
• geen problemen heeft met het plassen;
verwijderen. Ook mag u het verband
• kunt traplopen;
verwijderen. De wond is dan gesloten
• begrijpt hoe u uw activiteiten thuis moet
en er hoeft geen verband meer op. De
opbouwen.
eerste tijd na de operatie voelt het gebied
Neem deze brochure nog eens goed
rondom de wond dik en warm aan. Dit
door, zodat u eventuele onduidelijkheden
wordt geleidelijk minder. Ook heeft
vóór ontslag nog kunt bespreken met de
u mogelijk enkele bloeduitstortingen
fysiotherapeut.
(blauwe plekken) bij de wond maar deze verdwijnen vanzelf.
Herstelfase Na de operatie heeft uw rug tijd nodig
Douchen
om te herstellen. Zo kunt u de eerste
U kunt douchen, maar u mag vier tot zes
weken na de operatie last hebben van
weken niet in bad, niet zwemmen of in de
uitstralende pijn in uw been en rug. Verder
sauna. Reden hiervoor is dat de wond te
kunt u last hebben van vermoeidheid of
week wordt, waardoor de wondranden
ochtendstijfheid in uw rug. Deze klachten
kunnen gaan wijken. Als er na het douchen
verdwijnen geleidelijk.
waterdamp onder de pleister zit, vervangt
In deze fase is het belangrijk dat u leert
u deze. De verpleegkundige heeft u dit
aanvoelen wat uw rug aan kan. Te veel
verband meegegeven.
belasten, maar ook te veel ontzien van uw rug, kan uw klachten verergeren. Het gaat
Fysiotherapie
er dus om, een goed evenwicht te vinden
Om u te ondersteunen tijdens de
tussen rust en inspanning. U zult merken
herstelfase krijgt u bij ontslag een
dat u geleidelijk steeds meer kunt.
machtiging mee voor fysiotherapie. Plan uw eerste afspraak bij de fysiotherapeut
Wondverzorging
ongeveer een week na uw ontslag. Tijdens
De wond heeft geen speciale verzorging
deze week krijgt de wond de tijd om te
nodig. De wond is onderhuids gesloten
genezen en kunt u thuis eerst even op
met oplosbare hechtingen. Deze hoeven
adem komen. 9
Rughernia
Fysiotherapie helpt u bij het opbouwen van optimale spierkracht, beweeglijkheid, stabiliteit en conditie. Zo kunt u thuis en eventueel op uw werk zo goed mogelijk functioneren en wordt de kans op het
Slapen
ontwikkelen van een ‘nieuwe’ hernia
Een goede nachtrust bevordert het
verkleind. Het revalideren vraagt uw inzet
herstel.
en geduld. De adviezen in deze brochure
Een bed waarin men ontspannen ligt en
zijn een algemene richtlijn. Individuele
ontspannen wakker wordt, is hierbij een
aanpassingen zijn vaak noodzakelijk.
voorwaarde.
Uw fysiotherapeut thuis beoordeelt in
Zo’n bed zal in het algemeen bestaan uit
hoeverre het op u van toepassing is.
een vlakke, niet doorverende onderlaag met daarop een matras dat voldoende steun geeft en zich vormt naar uw lichaam.
Adviezen voor thuis
Wij adviseren u om op de volgende manier uit bed te stappen: zie afbeelding
De adviezen staan in de volgorde waarin u
hiernaast.
deze activiteiten weer kunt oppakken. Als u op uw zij gaat liggen, is het Rusten
belangrijk dat u uw hele lichaam in één
Het is verstandig om de eerste vier tot
keer draait!!
zes weken na ontslag regelmatig te gaan liggen. U kunt bijvoorbeeld na de lunch
Staan
één à twee uur op bed rusten. Uw rug kan
Als u staat is het belangrijk dat u ‘actief’
dan volledig ontspannen.
staat. Dit doet u door uw gewicht zoveel
Als u dat nodig heeft, kunt u meer rust
mogelijk over beide benen te verdelen.
nemen. Op de tekening hiernaast staat in
Zorg dat u regelmatig van houding
welke houding u uw rug het minst belast.
wisselt. Als u eventueel wat langer moet
10
staan, kunt u één voet op een verhoging zetten om uw rug te ontlasten. Zitten Zitten belast de rug meer dan staan en lopen. Blijf daarom niet te lang zitten en wissel het zitten regelmatig af met lopen, ook op uw werk. Zorg dat u goed zit en voorkom een bolle rug. Bij een goede zithouding: • maakt de rugleuning een hoek van ongeveer 120 graden met de zitting;
Huishouden
• wordt uw onderrug goed gesteund;
Direct na uw ontslag kunt u alweer lichte
• zijn uw knieën 90 graden gebogen;
huishoudelijke taken doen, zoals koffie en
• steunen beide voeten op de grond.
thee zetten, de planten water geven en een kleine afwas doen. De eerste twee weken mag u niet 11
Rughernia
stofzuigen, de was verzorgen, strijken of
Een goede opbouw is ook nu weer van
bedden opmaken.
belang;
Houdt er rekening mee dat men over het
• zwemmen: vier tot zes weken na
algemeen niet in aanmerking komt voor
uw ontslag mag u weer zwemmen.
thuiszorg. Voorziet u problemen op dit
Zwemmen is goed voor uw rug, omdat
gebied, overleg dan tijdens uw opname
het uw rug weinig belast, terwijl u bijna
met de verpleegkundige over eventueel
al uw spieren gebruikt. Wissel buik- en
in aanmerking komen voor thuiszorg.
rugzwemmen regelmatig af. U kunt het zwemmen onderbreken door in het
Conditie verbeteren
water te lopen of oefeningen te doen.
Een goede conditie bevordert uw herstel
We raden borstcrawl, vlinderslag en
en maakt uw rug sterker. Dus ook wanneer
duiken gedurende de eerste 6 weken
u voorheen niet aan sport deed, is het van
af.
belang aan uw conditie te werken door te wandelen, fietsen of zwemmen.
Vrijen
• oefenen: het doen van oefeningen
Seksuele gemeenschap hoeft niet
kan een positief effect hebben op uw
bezwaarlijk te zijn voor de rug. Hierbij
herstel. Samen met de fysiotherapeut,
is het natuurlijk wel belangrijk een
waar u na ontslag naar toe gaat, wordt
ontspannen houding van de rug aan te
bepaald of en welke oefeningen in uw
nemen.
geval zinvol zijn; • wandelen: direct na ontslag kunt u al wandelen. Draag stevige, soepel
Twee weken na ontslag uit het ziekenhuis
lopende schoenen met een goed
mag u weer autorijden. Maakt u eerst
voetbed. U kunt beter actief lopen.
korte ritten van 10 tot 15 minuten en breidt
Slenteren is niet goed voor uw rug;
dit geleidelijk aan uit. Wilt u er verder op
• fietsen: fietsen op een hometrainer kunt u thuis voortzetten en uitbreiden. Na twee weken kunt u proberen buiten te
letten dat u: • bij het in‑ en uitstappen niet met het bovenlichaam draait;
fietsen.
• goed zit, zie de adviezen bij zitten;
Denk aan een actieve zit en rijdt in het
• als u zich laat rijden, voorin gaat zitten.
begin bij voorkeur op asfaltwegen. 12
Autorijden
Werken
Sporten
Tijdens de poliklinische controle wordt,
Enkele maanden na ontslag kunt u de
in overleg met de neurochirurg, bepaald
meeste sporten weer doen. Wel moet u
wanneer u weer kunt starten met werken.
uw rug in acht nemen. Dit geldt vooral
Dit is mede afhankelijk van de aard van uw
bij contactsporten en wanneer u moe
werkzaamheden.
wordt. Dan is het risico van blessures het grootst. Twijfelt u, raadpleeg dan uw
Tillen
fysiotherapeut.
Het is verstandig de eerste twee maanden
Wanneer u voor de operatie al aan sport
na de operatie niet te tillen. Ook in de
deed, is het verstandig om eerst uw
toekomst kunt u tillen het beste zoveel
conditie te verbeteren, voor u weer aan de
mogelijk vermijden. Als u toch moet tillen,
trainingen kunt deelnemen (zie conditie).
let u er dan op dat u:
Zorgt u verder voor:
• vanuit de benen tilt en niet met de
• een goede warming-up en cooling-
rug. Tijdens het tillen buigt u door uw
down;
knieën en houdt u uw rug recht. Dit
• goede sportschoenen;
geldt ook voor het oprapen van kleine
• dat u niet te snel afkoelt bij transpiratie.
voorwerpen; • niet met uw bovenlichaam draait tijdens het tillen; • het te tillen voorwerp zo dicht mogelijk bij uw lichaam houdt; • geen zware dingen tilt.
Voor een goed herstel op de langere termijn is het belangrijk om: • lopen, staan, zitten en liggen regelmatig af te wisselen; • op uw gewicht te letten; • geregeld tijd te nemen voor ontspanning; • op een juiste houding te letten, zie hiervoor de adviezen bij zitten en staan; • voor een goede conditie te zorgen; • stress te vermijden.
13
Rughernia
Wat zijn uw vooruitzichten als een hernia
• als de wond steeds meer pijn doet;
terugkomt?
• als er uitvalsverschijnselen (verdoofd gevoel of krachtsverlies) in uw benen
Hernia-operaties hebben over het
ontstaan;
algemeen een goed resultaat.
• als er problemen ontstaan met plassen;
Er bestaat echter een kans dat een hernia
• als u koorts krijgt hoger dan 38,5°
terugkomt. Ook in dat geval kan besloten
Celsius.
worden om u opnieuw te opereren.
Vertel uw huisarts altijd dat u bent
De kans op herstel bij een tweede of
geopereerd en wanneer dit heeft
derde operatie is kleiner dan bij een
plaatsgevonden. Uw huisarts is door ons
eerste operatie. De operatie is technisch
ingelicht over uw ziekenhuisopname.
lastiger door het littekenweefsel van
Buiten kantoortijden kunt u contact
de vorige ingreep. Het littekenweefsel
opnemen met de huisartsenpost.
kan een verkleving van de zenuwwortel veroorzaken, waardoor het risico op een zenuwbeschadiging of lekkage van
Controleafspraak
hersenvocht iets groter is. Uiteraard kan een hernia ook ontstaan in
Ongeveer zes weken na ontslag heeft u
andere tussenwervelschijven.
een poliklinische controleafspraak bij de
Deze kan ook met succes worden
neurochirurg. U krijgt de datum en tijd van
geopereerd. Het is niet waar dat een
deze afspraak bij ontslag.
tweede of een derde operatie de rug
Daar kunt u ook uw eventuele vragen
steeds zwakker maakt.
bespreken.
Wanneer een arts waarschuwen?
Wilt u meer informatie?
Het is belangrijk dat u in de volgende
U kunt meer over de rughernia lezen op
gevallen contact met uw huisarts
de website van de
opneemt:
Nederlandse Vereniging van
• als de operatiewond lekt;
Neurochirurgen (NVVN):
• als de wond steeds dikker wordt;
www.nvvn.org/voorlichting/HNP.
14
Andere interessante websites zijn: www.ziekenhuis.nl www.spineuniverse.com (Engelstalig) www.yoursurgery.com (Engelstalig)
Uw vragen Als u vragen heeft over de oefeningen, kunt u contact opnemen met de afdeling fysiotherapie (huisnummer 084). Deze afdeling is telefonisch bereikbaar op werkdagen van 8.00 tot 11.45 uur en van 12.30 tot 16.30 uur op telefoonnummer (072) 548 36 00. Voor alle andere vragen kunt u contact opnemen met de polikliniek neurochirurgie. De medewerkers van de polikliniek neurochirurgie (huisnummer 112) zijn op werkdagen van 8.30 tot 12.30 uur en van 13.30 tot 17.00 uur bereikbaar op telefoon (072) 548 30 20 of per e-mail:
[email protected]
15
Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar T (072) 548 44 44
mca.nl
